Risicoperceptie en -communicatie. Tjabe Smid KLM arbo services VU medisch centrum

Transcriptie

1 Risicoperceptie en -communicatie Tjabe Smid KLM arbo services VU medisch centrum

2 Inhoud I Belang van risicocommunicatie II Risicoperceptie III Rollen en context IV Risicocommunicatie 28 april 2005 NVvA symposium 2

3 I. Belang van risicocommunicatie Productiviteitseisen hoger -> conflict met veiligheid Meer persoonlijke verantwoordelijkheid Minder blootstelling (?) - > relatief meer stress en zorg 28 april 2005 NVvA symposium 3

4 II. Risicoperceptie Experts en publiek verschillen in hun beleving van risico s Experts evalueren kwantitatief Leken (=werknemers) evalueren meer intuïtief Maar niet at random! 28 april 2005 NVvA symposium 4

5 Intuïtie overschat risico als 1. Gevolgen groter zijn (vooral catastrofaal) 2. Gevolgen onherstelbaar zijn 3. Gevolgen later optreden 4. Gevolgen onbekend zijn 5. Eerdere calamiteiten zijn gebeurd 6. Sensorische waarneembaarheid slecht is 7. Het risico man made is 8. De intentie schadelijk is 9. Er minder voordelen zijn 10. Risico en baten ongelijk verdeeld zijn 11. Blootstelling onvrijwillig is 12. Er minder persoonlijke controle is 13. Experts elkaar tegenspreken 14. Er minder vertrouwen is in verantwoordelijken 15. Er meer maatschappelijke/media aandacht is 28 april 2005 NVvA symposium 5

6 1,2 Gevolgen groter en onherstelbaar Bus vs auto-ongeluk Vinger vs gebroken been Grote gevolgen hebben ook meer psychische impact 28 april 2005 NVvA symposium 6

7 3. Verlate gevolgen Meer angst voor lange termijn effecten (kanker!) Alleen in ons westen? Cultuur Of behoeftenhiërarchie 28 april 2005 NVvA symposium 7

8 4 Onbekende gevolgen Onbekend maakt gevreesd Voorbeeld: anthrax 28 april 2005 NVvA symposium 8

9 5 Eerdere calamiteiten Risico wordt groter ingeschat als het eerder mis is gegaan Vooral als men slachtoffers kent En dat kan ook via de media zijn 28 april 2005 NVvA symposium 9

10 6 Sensorische waarneembaarheid slecht Bijvoorbeeld chemische stoffen zonder geur Maar vooral allerlei straling En infectierisico 28 april 2005 NVvA symposium 10

11 7 Man made risico Er is meer angst voor technische calamiteiten dan voor natuurinvloeden, bijvoorbeeld blikseminslag of storm 28 april 2005 NVvA symposium 11

12 8 Schadelijke intentie Bijvoorbeeld agressieve klanten, maar ook terreur 28 april 2005 NVvA symposium 12

13 9, 10 Minder en ongelijke voordelen Gevarengeld 28 april 2005 NVvA symposium 13

14 11, 12 blootstelling onvrijwillig en minder controle pretpark effect Roken vs chemische blootstelling Liever zelf aan het stuur Dus PBM verplichten? 28 april 2005 NVvA symposium 14

15 13 experts spreken elkaar tegen ze hebben geen idee waar het over gaat! 28 april 2005 NVvA symposium 15

16 14 vertrouwen in verantwoordelijken 28 april 2005 NVvA symposium 16

17 15 Maatschappelijke aandacht Vooral media, maar ook hypes op de werkplek 28 april 2005 NVvA symposium 17

18 2 voorbeelden uit KLM KLM vervoerde een pakje radio-actief materiaal, dat een beetje lekte. Blootstelling voor crew was < 1 % van de jaardosis. Melding kwam twee maanden later, onmiddellijk in kranten en NOS journaal. In de Technische Dienst wordt door veiligheidskundigen als grootste veiligheidsrisico gezien het werken op steigers/dokken rond vliegtuigen. Regelmatig gebeuren hier ongevallen. 28 april 2005 NVvA symposium 18

19 Pakje radio-actief materiaal 1. Gevolgen groter zijn (vooral catastrofaal) ++/- 2. Gevolgen onherstelbaar zijn Gevolgen later optreden Gevolgen onbekend zijn o 5. Eerdere calamiteiten zijn gebeurd + 6. Sensorische waarneembaarheid slecht is Het risico man made is De intentie schadelijk is Er minder voordelen zijn Risico en baten ongelijk verdeeld zijn Blootstelling onvrijwillig is Er minder persoonlijke controle is Experts elkaar tegenspreken o 14. Er minder vertrouwen is in verantwoordelijken Er meer maatschappelijke/media aandacht is april 2005 NVvA symposium 19

20 Vallen tijdens vliegtuigonderhoud 1. Gevolgen groter zijn (vooral catastrofaal) + 2. Gevolgen onherstelbaar zijn Gevolgen later optreden Gevolgen onbekend zijn Eerdere calamiteiten zijn gebeurd + 6. Sensorische waarneembaarheid slecht is Het risico man made is o 8. De intentie schadelijk is Er minder voordelen zijn Risico en baten ongelijk verdeeld zijn o 11. Blootstelling onvrijwillig is Er minder persoonlijke controle is Experts elkaar tegenspreken Er minder vertrouwen is in verantwoordelijken o 15. Er meer maatschappelijke/media aandacht is april 2005 NVvA symposium 20

21 III. Beheersing van risico s: rollen Werknemer: is het veilig? Werkgever: moet/kan ik iets doen? Arbeidshygiënist: is het een risico? 28 april 2005 NVvA symposium 21

22 Nederlandse Vereniging voor Stralingshygiëne 28 april 2005 NVvA symposium 22

23 Grootste kans op een ramp transport gevaarlijke stoffen chemische installatie nucleaire installaties opslag radio-actief afval fabrieken en vuurwerkopslag biologische laboratoria wegtransport olieraffinaderijen verdeling van aardgas vervoer per vliegtuig %-tage Belgen (1000) Stralingsdeskundigen (200) 28 april 2005 NVvA symposium 23

24 Grootste kans op een ramp transport gevaarlijke stoffen chemische installatie nucleaire installaties opslag radio-actief afval fabrieken en vuurwerkopslag biologische laboratoria wegtransport olieraffinaderijen verdeling van aardgas vervoer per vliegtuig %-tage Belgen (1000) Stralingsdeskundigen (200) Arbeidshygiënisten (98) 28 april 2005 NVvA symposium 24

25 Context Expert Leek Abstract Technocratisch Rekenkundig Relatief Drempel Risicomanagement Persoonlijk Democratisch Contextueel Absoluut Continu Risicominimalisatie 28 april 2005 NVvA symposium 25

26 IV. Risicocommunicatie 28 april 2005 NVvA symposium 26

27 Risicocommunicatie Er is geen standaard risicocommunicatie! 28 april 2005 NVvA symposium 27

28 Risicocommunicatie Ken de doelgroep(en) Ken uw doel Ken hun verwachting Zorg voor vertrouwen Zorg voor eenduidigheid Zorg voor (relatieve) openheid Houdt het initiatief 28 april 2005 NVvA symposium 28

29 Ken uw doelgroepen Bijvoorbeeld: betrokken werknemers: slachtoffers anderen niet betrokken werknemers hun vertegenwoordigers intern/extern hun leidinggevenden derden (w.o. media) 28 april 2005 NVvA symposium 29

30 Ken uw doel Kan verschillen per doelgroep Informatieoverdracht is geen doel maar middel voor bijvoorbeeld: veilig gedrag geen stress: geruststelling voldoen aan wet beperken van aansprakelijkheid 28 april 2005 NVvA symposium 30

31 Ken uw doel (2) Kennis Vaardigheden Attitude Gedrag (Barrieres) 28 april 2005 NVvA symposium 31

32 Ken de verwachtingen Weet wat, hoe, en wanneer de doelgroep iets wil weten; Houdt rekening met beleving, cultuur; Ken uw rol vanuit de perceptie van de doelgroep 28 april 2005 NVvA symposium 32

33 Zorg voor vertrouwen Leken horen alles wat ze weten van anderen Hun toetsingscriterium is eerder vertrouwen dan ratio Behalve uzelf bepalen vertrouwen uw: positie leeftijd geslacht 28 april 2005 NVvA symposium 33

34 Niet te veel nuances Zorg voor eenduidigheid Nadruk op wat bekend is Afstemming van verschillende woordvoerders Bedenk dat uw beeld van deskundigheid anders kan zijn dan dat van uw doelgroep ( de Amerikaanse professor ) 28 april 2005 NVvA symposium 34

35 Openheid Volledige openheid Is een middel maar geen doel Houdt nooit iets onder de pet wat er onder uit kan komen 28 april 2005 NVvA symposium 35

36 Houdt het initiatief Door openheid en tijdigheid kan de agenda worden bepaald Een rel ontstaat niet vanzelf, maar een sluimerende rel kan wel worden opgepikt 28 april 2005 NVvA symposium 36

37 Samengevat: De werknemer lijdt het meest, van het lijden dat hij vreest 28 april 2005 NVvA symposium 37