Spreiding bevolking hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 december 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Spreiding bevolking Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Spreiding bevolking Vooraf Waarom wonen er in het Turkanadistrict in Kenia minder mensen dan in Duitsland? Waarom is de Himalaya zo dun bevolkt? In deze opdracht gaan jullie onderzoeken op welke manier de natuurlijke omstandigheden invloed hebben op de omvang van een populatie in een gebied. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen wat het verschil tussen fysische en sociale factoren is. uitleggen welke twee demografische factoren van invloed zijn op de bevolkingsgroei. verband leggen tussen bevolkingsspreiding en fysische factoren. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot in een fotoprogramma (Photoshop, Picasa etc.) een wereldkaart bewerkt met foto s, illustraties en tekst (headlines). Hieruit blijkt dat je weet waar er wereldwijd veel/weinig mensen wonen en welke fysische factoren daar een invloed op hebben. De foto s en/of illustraties mag je van internet halen of mogen van jezelf zijn (bijvoorbeeld van een vakantie). Denk er hierbij aan dat je de begrippen (waar mogelijk) visualiseert. In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald. Beoordeling Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op: de inhoud: laat het eindproduct zien dat je begrepen hebt welke fysische factoren van invloed zijn op de bevolkingsspreiding. de vorm: is het eindproduct met zorg gemaakt. taalfouten: bevat het eindproduct niet te veel taalfouten. creativiteit: Heb je out of the box gedacht Pagina 2

4 Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Video's bekijken, informatie lezen en de geografische kaart inkleuren. Stap 2 Alleen Informatie opdoen op de website van 'change magazine' om vervolgens de vragen te beantwoorden. Stap 3 Alleen Informatie en een krantenbericht lezen. Stap 4 Alleen Toets Spreiding bevolking maken. Stap 5 Samen Een wereldkaart bewerkt met foto's, illustraties en tekst maken. Benodigdheden een fotobewerkingsprogramma (Picasa, Photoshop, etc.) een pen een papier Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Stap 1 Bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid Bestudeer uit de Kennisbank het volgende onderdeel. KB: Spreiding en dichtheid Om verschillende redenen wonen mensen liever in het ene gebied dan in het andere. In grote delen van Afrika is de bodem niet of niet erg vruchtbaar. Dergelijke gebieden kunnen maar aan een beperkte hoeveelheid mensen een bestaan bieden. Het gevolg is dat er weinig mensen wonen. De bevolkingsdichtheid is er laag. Daar waar de bodem wel vruchtbaar is en voldoende voedsel voor mensen en hun veestapels kan leveren, wonen veel meer mensen. Deze gebieden zijn dichtbevolkt. Zo heb je binnen landen verschillen in dichtheid van de bevolking. Dat wordt uitgedrukt in het begrip bevolkingsspreiding. Pagina 3

5 Opdracht Bekijk het filmpje. Geef in deze geografische kaart aan welke gebieden het dichtst bevolkt zijn. Maak deze gebieden rood. Begrijp je het verschil tussen bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding? Bekijk dan nu het tweede fragment van het filmpje. Stap 2 Fysische factoren De spreiding en dichtheid van de bevolking wordt verklaard met behulp van natuurlijke en sociaaleconomische factoren. In deze opdracht richten we ons op de fysische factoren ofwel de natuurlijke omstandigheden. We zetten ze hieronder op een rij: Het klimaat is een belangrijke vestigingsfactor. Mensen wonen niet graag op te hete of te koude plekken. Op de Noord- en Zuidpool wonen enkel wat Inuit. Het extreme klimaat is niet alleen onaangenaam voor veel mensen, het biedt ook geen mogelijkheden tot bestaan voor meer dan een paar mensen. Te warme en te droge gebieden, zoals de Sahara, zijn ook onaantrekkelijk. De Toeareg houden er stand met hun kuddes kamelen. Voor meer mensen is er niets om van te leven. De draagkracht van dergelijke gebieden is laag. De draagkracht van bijvoorbeeld WestEuropa is veel groter door een gematigd klimaat dat uitstekend geschikt is voor landbouw en veeteelt. Pagina 4

6 Hoe extremer het reliëf, hoe moeilijker het is om je er te vestigen. Hooggebergte is moeilijk begaanbaar en het bruikbaar oppervlak voor landbouw en veeteelt is kleiner. De bevolkingsdichtheid in dergelijke gebieden is altijd laag. De mensen die er wonen, verblijven in de dalen. Een plat land zoals Nederland is veel beter begaanbaar. Het reliëf of beter, de aanwezigheid van hoge bergen, is dus een belangrijke factor voor de bevolkingsdichtheid binnen een gebied. Bodemvruchtbaarheid is het vermogen van de bodem om een plant van voedingsstoffen te voorzien. Een bodem heeft chemische, fysische en biologische eigenschappen. Chemische eigenschappen betreffen de aanwezigheid van mineralen. Als de bodem daar te weinig van heeft, dan is dat met kunstmest aan te vullen. Biologische eigenschappen hebben betrekking op het bodemleven. Denk aan wormen e.d. Fysische eigenschappen zeggen wat over de bodemgesteldheid. Kunnen wortels er goed in doordringen? Houdt de bodem voldoende water vast? Dat soort zaken. Een onvruchtbaar gebied is onaantrekkelijk voor veel mensen om zich er te vestigen. Maar als de bodem vruchtbaar is, zoals op veel vulkaanhellingen, dan gaan mensen er wonen ondanks de risico s. Pagina 5

7 Water is een absolute voorwaarde voor mensen, dieren en gewassen. Zonder water is er geen leven mogelijk. Opdracht Lees de tekst op de website over het Turkanadistrict in Kenia. Welke fysische factoren hebben daar hoogstwaarschijnlijk invloed op de bevolkingsdichtheid? En hoe zit het met de bevolkingsspreiding in Kenia? Stap 3 Vestigen of vertrekken? Er zijn veel redenen mogelijk waarom mensen besluiten uit een gebied weg te gaan en zich elders te vestigen. Als de fysische kenmerken van een gebied veranderen, kan dat reden zijn om te vertrekken. Pagina 6

8 Mensen die verhuizen omdat het te droog wordt of juist te nat zijn milieuvluchtelingen of ecologische migranten. Een gebied verlaten is één ding, je moet ook nog weten waar je naar toe wilt. Dat emigratieproces kan worden weergegeven in een push en pull model. Push factoren Dit zijn redenen om uit een gebied te vertrekken. Denk hierbij aan natuur- of milieurampen. In de Sahel was er bijvoorbeeld in 2012 een hongersnood vanwege lang aanhoudende droogte. De gevolgen van de droogte in de Sahel waren de push factoren om weg te trekken. Pull factoren Dit zijn redenen om je in een gebied te vestigen. In het geval van de hongersnood in de Sahel is de beschikbaarheid van voedsel een pull factor. Het deel in het midden bevat alle factoren die de migratie remmen, de hindernissen, zoals grenscontroles en moeilijk begaanbare wegen. Push en pull factoren Lees het onderstaande krantenbericht. Wat zijn de push- en pull factoren voor de migratie/ evacuatie? Welke factoren zullen hoogstwaarschijnlijk een remmende werking hebben? Doden bij vulkaanuitbarsting Indonesië Bij een vulkaanuitbarsting in het oosten van Indonesië zijn zaterdag zeker vijf mensen om het leven gekomen. Dat heeft de Indonesische rampendienst gezegd. De vulkaan braakt rook en grote aswolken uit. De vulkaan, de Rokatenda, in de provincie Oost-Nusa Tenggara, barstte zaterdagochtend in alle vroegte uit. Vijf mensen werden gedood door de lava die uit de vulkaan stroomde. Bijna drieduizend mensen zijn geëvacueerd. De vulkaan was al sinds oktober 2012 actief Bron: Stap 4 Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Spreiding bevolking'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: Pagina 7

9 Spreiding bevolking kn.nu/tnir2 1 Wat zegt de bevolkingsdichtheid over een gebied? 2 a. Hoeveel mensen er wonen per km. b. Waar de mensen in dat gebied wonen. 2 2 Kenia telde in juli inwoners. De bedraagt ca. 70 inwoners per km. De ruimtelijke is zeer ongelijk: ca. driekwart van de bevolking is geconcentreerd op 10% van de totale landoppervlakte. De dichtstbevolkte gebieden zijn het zuiden, het zuidwesten en de kuststrook langs de Indische Oceaan. a. 1= bevolkingsspreiding 2= bevolkingsdichtheid b. 1= bevolkingsdichtheid 2 = bevolkingsspreiding 3 Het kaartje hieronder geeft informatie over de bevolkingsdichtheid in Europa. Je ziet dat Nederland een hoge bevolkingsdichtheid heeft. Waarom is Nederland dichtbevolkt? a. Koloniaal verleden b. Goede infrastructuur c. Gunstige ligging 4 Pagina 8

10 De afbeelding laat zien dat de spreiding van de bevolking erg ongelijk is in China. Er zijn natuurlijke oorzaken voor de lage bevolkingsdichtheid in het westen van China. Welke hoort hier niet bij? a. Het westen van China bestaat vooral uit woestijn. b. Het westen van China ligt aan zee. c. Het westen van China is bergachtig. d. Het westen van China heeft minder delfstoffen dan het oosten van China. 5 In de grafiek hieronder zie je hoe de verhouding tussen de plattelandsbevolking en de stedelijke bevolking in China verandert. Pagina 9

11 Geef aan welke lijn (X of Y) uit de afbeelding hierboven de plattelandsbevolking weergeeft. Wat is een gevolg van deze ontwikkeling voor de bevolkingsopbouw van het platteland? a. Lijn X: meer jongvolwassenen op het platteland b. Lijn X: meer vergrijzing c. Lijn Y: minder jongvolwassenen op het platteland d. Lijn Y: minder vergrijzing 6 De afbeelding laat een oude wijk in Beijing zien. Hoe noemen we zo n oude wijk in China? a. bidonville b. hutong c. krottenwijk 7 Bekijk de abeelding over de bevolkingsgroei van China tussen 2000 en Pagina 10

12 Wat is de oorzaak van de bevolkingsgroei in het westen van China? a. De natuurlijke bevolkingsgroei b. De sociale bevolkingsgroei c. Het migratieoverschot Stap 5 Eindproduct Het eindproduct van deze opdracht is een bewerkte wereldkaart. Samen met een klasgenoot ga je Pagina 11

13 aan de slag met een fotobewerkingsprogramma (Photoshop, Picasa, o.i.d.) en bewerk je een wereldkaart met foto s, illustraties en tekst. Je laat zien waar er op de wereld veel/weinig mensen wonen en welke fysische factoren daarop van invloed zijn. De foto s en/of illustraties mag je van internet halen of mogen van jezelf zijn (bijvoorbeeld van een vakantie). Denk er aan dat je de begrippen (waar mogelijk) visualiseert. Verwerk in ieder geval: De dichtst bevolkte en dunst bevolkte gebieden wereldwijd (dit kan bijvoorbeeld door de gebieden een kleur te geven) 1 fysische oorzaak per gebied d.m.v. foto s, illustraties of headlines. Klaar? Laat het eindproduct beoordelen door jullie docent. Leerlingen voor leerlingen Op de website vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder twee video's die goed past bij deze opdracht. Bekijk de video's. Verschillen tussen landen Push en pull factoren Begrippenlijst Bevolkingsdichtheid Het aantal inwoners per vierkante kilometer in een land of gebied. Bevolkingsspreiding De verdeling van de bevolking over een gebied of land. Ontwikkelingspeil De mate van armoede of rijkdom in een land op een bepaald moment. Klimaat De gemiddelde toestand van de atmosfeer op een bepaald moment op een bepaalde plaats gemeten over 30 jaren. Reliëf Hoogteverschillen in het landschap. Pagina 12

14 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 december 2016 om 09:09 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en Bevolkingskenmerken; Bevolkingsspreiding en natuurlijke omgeving; doelen Aardrijkskunde; Groei van de wereldbevolking; Bevolking en ruimte; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 13