390 waterspuwers gedoogd Gemeente Amsterdam Stadsdeel Oost

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman 390 waterspuwers gedoogd Gemeente Amsterdam Stadsdeel Oost 25 april 2012 RA Samenvatting De Vereniging van Eigenaren (VvE) van een wooncomplex in de wijk Middenmeer te Amsterdam- Oost besluit om de waterafvoer van de balkons via zogenaamde waterspuwers te laten plaatsvinden. Eén van de bewoners vraagt zich af of dat wel is toegestaan en hij stuurt het stadsdeel eind augustus 2011 een mail. Wanneer hij een maand en drie rappellen later nog geen reactie heeft ontvangen, wendt hij zich tot de Gemeentelijke Ombudsman. Het stadsdeel komt in actie. Weer twee maanden later komt het stadsdeel tot het oordeel dat de waterspuwers op grond van het Bouwbesluit niet hadden mogen worden aangebracht. Intussen zijn de waterspuwers aangebracht. Het duurt nog tot januari 2012 voordat het stadsdeel het voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom naar de VvE stuurt. Naar aanleiding van de zienswijze van de VvE besluit het stadsdeel de waterspuwers te gedogen. De argumenten luiden dat de VvE de zorgplicht heeft om het gebouw in goede staat te houden en dat de VvE met hoge kosten wordt geconfronteerd indien er wordt gehandhaafd. De Gemeentelijke Ombudsman vindt dat het stadsdeel op diverse fronten heeft gefaald om de bewoner tijdig een adequaat antwoord op zijn vraag te geven. Bovendien had snellere actie van het stadsdeel het aanbrengen van alle waterspuwers kunnen voorkomen. Dan was een gedoogconstructie niet nodig geweest.

2 Pagina : 2/8 Oordeel De onderzochte gedraging is in strijd met het vereiste van goede organisatie, het vereiste van goede informatieverstrekking en het vereiste van redelijkheid. Amsterdam, 25 april 2012 Ulco van de Pol Gemeentelijke Ombudsman

3 Pagina : 3/8 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 20 september 2011 schriftelijk ingediend en betreft de gemeente Amsterdam, stadsdeel Oost. Bevindingen aanleiding Verzoeker woont in een wooncomplex van dertig appartementen in drie lagen. De Vereniging van Eigenaren (VvE) is van plan om waterspuwers 1 te plaatsen. Per balkon komen er dertien waterspuwers. Het gevolg hiervan is dat de beganegrond woningen het vuile water van de twee bovenliggende balkons, dus van 26 spuwertjes, op het terras zullen krijgen. Verzoeker vraagt zich daarom af of er een vergunning is vereist. Daarom stuurt hij op 24 augustus 2011 stadsdeel Oost een mail met het verzoek om inlichtingen hierover. Wanneer hij een maand en drie rappellen later nog geen reactie heeft ontvangen, wendt hij zich tot de Gemeentelijke Ombudsman. klachtomschrijving Het onderzoek van de ombudsman richt zich op: de behandeling van een verzoek om informatie over het plaatsen van waterspuwers. nadere ontwikkelingen De ombudsman vraagt het stadsdeel in september 2011 contact met verzoeker op te nemen en hem, voor zover mogelijk, inhoudelijk te informeren. Het stadsdeel antwoordt dat de afdeling Handhaving contact met verzoeker zal opnemen en de zaak voor verdere beoordeling naar de afdeling Vergunningen heeft doorgestuurd met het advies de zaak voor te leggen aan de Welstandscommissie. Intussen komt een handhavingsmedewerker de reeds aangebrachte spuwers bekijken. Hij stuurt zijn bevindingen ter verdere beoordeling naar de afdeling Vergunningen met het advies om deze aan de Welstandscommissie voor te leggen. Verzoeker bericht de ombudsman een maand later dat hij niets van het stadsdeel heeft gehoord. Wanneer hij zelf weer contact opneemt met het stadsdeel met de vraag of het plaatsen van waterspuwers vergunningplichtig is, wijst het stadsdeel hem op de website Verzoeker kan langs die weg zelf de eventuele vergunningplicht toetsen. Daarna volgen nog diverse mails van verzoeker naar het stadsdeel en van de ombudsman naar het stadsdeel. Uiteindelijk hoort verzoeker van het Wabo 2 -team dat zijn mail naar de afdeling Handhaving is doorgestuurd. Intussen zijn er 390 waterspuwers aangebracht (dertien op ieder balkon, dertig balkons totaal). Eind november 2011 bericht het stadsdeel de ombudsman onder meer dat de waterspuwers waarschijnlijk niet voldoen aan redelijke eisen van welstand. Als de Welstandscommissie dat bevestigt, gaat het stadsdeel handhaven. 1 Een waterspuwer is een uitmonding van een goot, vergaarbak of waterbekken met het doel al dan niet overtollig water af te voeren (bron: 2 Wabo = Wet algemene bepalingen omgevingsrecht

4 Pagina : 4/8 Intussen neemt een andere bouwinspecteur de zaak in behandeling. Uit zijn onderzoek blijkt dat de waterspuwers op grond van het Bouwbesluit niet hadden mogen worden aangebracht: hemelwaterafvoer moet door middel van een directe rioolaansluiting plaatsvinden. Het stadsdeel bericht de ombudsman op 9 december 2011 dat het stadsdeel de komende week het voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom zal sturen. De Welstandscommissie zal ten behoeve van de dossiervorming nog wel advies uitbrengen. Het stadsdeel zal verzoeker op maandag 12 december 2011 over de stand van zaken informeren. Dat gebeurt op donderdag 15 december door middel van een bezoek door twee inspecteurs bouw- en woningtoezicht. Op maandag 19 december zal het voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom naar de VvE worden verstuurd 3 ; verzoeker krijgt een afschrift daarvan, omdat hij belanghebbende is. nader onderzoek De website blijkt noch informatie over waterspuwers te bevatten noch uitsluitsel over de vergunningplicht voor waterspuwers te geven. Enig googelen door het bureau van de Gemeentelijke Ombudsman leert dat het aanbrengen van waterspuwers op de beoogde wijze op grond van het Bouwbesluit en de gemeentelijke Bouwverordening verboden is. reactie van stadsdeel Oost antwoord aan verzoeker Het oorspronkelijke verzoek en de rappellen van verzoeker zijn in een verouderde, onbeheerde mailbox van de afdeling Handhaving, Bouwen, Milieu en Water terechtgekomen (BMW). Dit kwam in september 2011 aan het licht, toen de ombudsman het stadsdeel benaderde. In eerste instantie was de afdeling van mening dat er bouwkundig/constructief niets aan de waterspuwers kon worden gedaan en dat de situatie aan de welstandscommissie moest worden voorgelegd. Een inspecteur Bouw- en Woningtoezicht heeft dit op 21 september 2011 aan verzoeker meegedeeld. Tevens heeft hij de situatie opgenomen. Naderhand heeft de afdeling BMW contact met de afdeling Vergunningen/Wabo opgenomen over de procedure bij de welstandscommissie. Nagelaten is verzoeker hiervan op de hoogte te houden. verwijzing naar website Op de website kan door middel van het doorlopen van een aanvraagformulier in principe uitsluitsel worden gegeven of een bepaalde activiteit al dan niet omgevingsvergunningplichtig is. Het is onbekend wie verzoeker naar deze website heeft verwezen en wat de achterliggende gedachte is geweest. Wellicht was deze verwijzing bedoeld ter ondersteuning van het feit dat het plaatsen van de waterspuwers niet omgevingsvergunningplichtig is. het inschakelen van de welstandscommissie Na de constatering dat de veranderingen in het bouwwerk niet vergunningplichtig waren, is de focus op het welstandsadvies komen te liggen. Het was immers denkbaar dat de uitvoering van de werkzaamheden in strijd was met de redelijke eisen van welstand. Omdat er in eerste instantie vanuit is gegaan dat er geen andere mogelijkheid tot aanschrijven aanwezig was, was een oordeel van de welstandscommissie noodzakelijk. 3 Het voornemen is uiteindelijk verzonden op 23 januari 2012

5 Pagina : 5/8 Het dossier werd op de zitting d.d. 23 november 2011 van de welstandscommissie besproken. De commissie heeft om aanvullende gegevens gevraagd. Bij een omgevingsvergunningplichtige activiteit kan het stadsdeel bij een negatief advies van de welstandscommissie een aanvraag weigeren dan wel handhavend optreden wanneer er sprake is van een illegale situatie. Wanneer er geen sprake is van een omgevingsvergunningplichtige activiteit kan slechts gebruik worden gemaakt van de bevoegdheid tot handhaving indien er sprake is van een welstandsexces. De welstandscommissie heeft uiteindelijk op 11 januari 2012 geoordeeld dat er in deze situatie geen sprake is van een welstandsexces. In afwachting van het advies van de commissie heeft de afdeling BMW nogmaals gekeken of een aanschrijving op grond van de geldende wet- en regelgeving tot de mogelijkheden behoort. BMW heeft wederom advies ingewonnen bij de afdeling Vergunningen/Wabo. De conclusie luidde dat hoewel het plaatsen van de hemelwaterafvoer niet omgevingsvergunningplichtig is - er wel moet worden voldaan aan de eisen uit het Bouwbesluit en de Bouwverordening. Op grond hiervan is uiteindelijk aan de VvE een voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom verzonden. voortgang Het stadsdeel heeft het voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom aan de VvE gestuurd. Het stadsdeel heeft verzoeker een afschrift van het voornemen gestuurd en schriftelijk excuses aangeboden. De VvE heeft op 7 februari 2012 een zienswijze ingediend. Deze zal, samen met eventuele zienswijzen van andere belanghebbenden, worden betrokken bij het nemen van een definitief besluit om al dan niet te handhaven. Om te voorkomen dat nieuwe verzoeken om informatie/klachten etc. op een vergelijkbare wijze worden afgehandeld, zijn de lopende zaken geïnventariseerd en bijeen gebracht in een (beheerd) overzicht. Tevens wordt de procedure voor de behandeling van klachten/informatieverzoeken voor de afdeling BMW aangescherpt. Deze acties moeten ertoe leiden dat op dergelijke zaken voortaan beter kan worden gestuurd en dat klachten zoals die van verzoeker kunnen worden voorkomen. Het stadsdeel voegt in de reactie op het verslag van bevindingen toe dat besloten is van verdere handhaving af te zien. Het argument luidt dat de VvE op grond van de Woningwet de zorgplicht heeft om het gebouw in goede staat te houden. Bovendien zou handhaving onevenredig hoge kosten voor de VvE met zich meebrengen. De VvE heeft daarom belang bij het voortbestaan van de bestaande illegale situatie. Daartegenover staat dat het stadsdeel de plicht heeft om wet- en regelgeving te handhaven. Het stadsdeel is van mening dat in dit specifieke geval het belang van de VvE zwaarder telt dan het algemeen belang om te handhaven. Dit besluit is op 13 maart 2012 aan de VvE en aan verzoeker als belanghebbende gestuurd. reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoeker en naar het stadsdeel gestuurd om na te gaan of de feiten juist zijn weergegeven. Zowel verzoeker als het stadsdeel heeft gereageerd. Hun reacties leidden tot enkele feitelijke aanpassingen. Verzoeker deelt mee dat hij zijn mails altijd naar de algemene mailbox van het stadsdeel (info@oost.amsterdam.nl) heeft gestuurd met het verzoek de mail door te sturen:

6 Pagina : 6/8 Verzoeker gaat er dan ook vanuit dat het versturen naar de onbeheerde mailbox een interne aangelegenheid bij het stadsdeel is. Desgevraagd door de ombudsman bevestigt het stadsdeel dat. Verzoeker licht verder toe dat de spuwertjes (metalen pijpjes) door geboorde gaten in een ongeveer zeven jaar geleden aangebrachte opstaande rand cement steken. Dit had tot doel het regenwater naar afvoerbuizen te leiden waardoor het water niet over de hele balkonbreedte naar beneden stortte, maar in grindputten terechtkwam. De bewoners van de terraswoningen hadden van dat neerkomende water behoorlijk last. Door het aanbrengen van de spuwertjes zijn zij weer terug bij af.

7 Pagina : 7/8 Beoordeling De ombudsman beoordeelt of het bestuursorgaan zich in de door hem onderzochte aangelegenheid behoorlijk heeft gedragen 4. Behoorlijkheidsvereisten Indien naar het oordeel van de ombudsman de gedraging niet behoorlijk is, vermeldt hij in het rapport welk vereiste van behoorlijkheid is geschonden 5. In dit onderzoek toetst hij de gedragingen aan het vereiste van goede organisatie, het vereiste van goede informatieverstrekking en het vereiste van redelijkheid. Overwegingen Het vereiste van goede organisatie brengt met zich mee dat de overheid ervoor zorgt dat haar organisatie en haar administratie de dienstverlening aan de burger ten goede komen. Zij werkt secuur en vermijdt slordigheden. Eventuele fouten worden zo snel mogelijk hersteld. Vast staat dat verzoekers mails intern bij het stadsdeel naar een verouderde, onbeheerde mailbox zijn doorgestuurd, waardoor zijn mails niet zijn behandeld. Pas naar aanleiding van het informatieverzoek van de ombudsman is dit aan het licht gekomen. Verwacht had mogen worden dat het stadsdeel deze mailbox had laten afsluiten met een melding aan de afzender dat de mails niet meer bezorgd konden worden. Het vereiste van goede informatieverstrekking houdt in dat de burger de juiste informatie krijgt en dat deze informatie klopt en volledig en duidelijk is. Dat zou in dit geval hebben betekend dat het stadsdeel verzoeker al meteen een deugdelijk antwoord op zijn vraag over wel/niet vergunningplicht had gegeven. Vast staat dat dit niet is gebeurd: de bouwinspecteur die de zaak als eerste in behandeling kreeg, had onvoldoende kennis van zaken over de vergunningplicht voor waterspuwers en heeft het kennelijk ook niet nodig geacht om nader onderzoek te doen. Los hiervan wekt het verwijzen naar een website de indruk dat de burger het zelf maar moet uitzoeken, zeker wanneer de website geen antwoord op de vraag geeft. Hoewel de tweede bouwinspecteur had geconcludeerd dat de waterspuwers niet hadden mogen worden aangebracht, heeft men ervoor gekozen de welstandscommissie tóch advies te laten uitbrengen ten behoeve van de dossiervorming. Naar gebleken is, was dat niet nodig geweest. Het stadsdeel had ervoor kunnen kiezen de aanvraag om een welstandsadvies in te trekken. Dat is niet gebeurd. Was dat wel het geval geweest, dan had het stadsdeel al zo n twee maanden eerder kunnen optreden. Uit de gang van zaken wordt duidelijk dat het stadsdeel in deze zaak op diverse fronten heeft gefaald om verzoeker tijdig een adequaat antwoord op zijn vraag te geven. Al met al heeft het vanaf verzoekers eerste mail op 24 augustus 2011 nog vijf maanden geduurd tot het stadsdeel op 23 januari 2012 het voornemen tot het opleggen van een last onder bestuursdwang naar de VvE stuurde. 4 artikel 9:27 lid 1 Algemene wet bestuursrecht 5 artikel 9:36 lid 2 Algemene wet bestuursrecht

8 Pagina : 8/8 Het vereiste van redelijkheid houdt in dat de overheid de verschillende belangen tegen elkaar afweegt voordat zij een beslissing neemt. De uitkomst hiervan mag niet onredelijk zijn. De overheid moet hiertoe de relevante feiten verzamelen en naar alle omstandigheden kijken. De verzamelde gegevens worden betrokken bij de belangen die op een zorgvuldige wijze tegen elkaar worden afgewogen. Uit het bovenstaande is naar voren gekomen dat het stadsdeel al veel eerder actief had moeten en kunnen optreden. Nu dit niet is gebeurd, waren alle waterspuwers al aangebracht op het moment dat het stadsdeel de last onder bestuursdwang stuurde. De beslissing van het stadsdeel om van handhaving af te zien, wekt in dit licht geen verwondering, maar lijkt nu vooral te zijn ingegeven door twee aspecten: de zorgplicht van de VvE om het gebouw in goede staat te houden en de met handhaving gepaard gaande kosten voor de VvE. Door onvoldoende kennis van zaken en door niet tijdig te reageren heeft het stadsdeel de VvE de mogelijkheid onthouden om een alternatief te zoeken om aan de zorgplicht te voldoen. Dat het stadsdeel het kostenaspect van handhaving voor de VvE meeweegt, is daarom te begrijpen. Dit neemt niet weg dat de gang van zaken kwalijk is te noemen, nu verzoeker met de grootste moeite heeft getracht duidelijkheid te krijgen die pas in een (te) laat stadium is gegeven. Niet ondenkbaar is dat de uitkomst anders was geweest wanneer het stadsdeel tijdig en alert had gereageerd. Oordeel De onderzochte gedraging is in strijd met het vereiste van goede organisatie, het vereiste van goede informatieverstrekking en het vereiste van redelijkheid.