Baseline Report Januari Internationaliseren aan de Hogeschool Rotterdam

Transcriptie

1 Internationaliseren aan de Hogeschool Rotterdam Baseline Report Januari 2015 Om beter in beeld te krijgen wat Internationaliseren betekent voor de hogeschool en welke keuzes de hogeschool zou moeten maken, heb ik de afgelopen twee maanden inventariserende gesprekken gevoerd met directeuren, onderwijsmanagers, coördinatoren internationaliseren alsmede Concernstrategie en anderen. Ofschoon er nog een aantal gesprekken zullen plaatsvinden, doe ik nu al een tussenrapportage een ieder toekomen met de belangrijkste bevindingen en conclusies. Op basis daarvan alsmede ervaring en expertise wil ik al een eerste aanzet doen tot aanbevelingen. Dat zal voldoende handvatten bieden om keuzes te maken en richting te geven aan onze aspiraties t.a.v. internationaliseren. De voorliggende tussenrapportage zal ik bespreken met het CvB en de stuurgroep internationaliseren. Inleiding De wereld verandert snel om ons heen. Kenniscirculatie neemt snel toe via digitale technieken en platforms, de middenklassen in de wereld nemen in importantie toe, het Westen zal zich moeten realiseren dat de economische en geo-politieke macht verschuift naar het Oosten (als ook Zuid-Amerika) en met name China. We bewegen daarbij van BRIC (Brazilië, Rusland, India en China) naar MIKT (Mexico, Indonesië, Zuid-Korea en Turkije), 1 Dat brengt met zich mee dat de inbreng en verhouding tot het (internationaal) hoger onderwijs en onderzoek een andere wordt (voorzover dat al niet het geval is). In internationaal opzicht betekent dat dat wij onze rol ten opzichte van het internationaal hoger onderwijs moeten herdefiniëren. Een focus op Europa biedt voldoende mogelijkheden, rekeninghoudend met de maatschappelijke situatie van studenten, de financiële mogelijkheden van instituten, de doorontwikkeling van RBS/HR als internationaal (Europees) kenniscentrum. Daarnaast nemen de complexheid en onzekerheid toe in onze samenleving en vragen om herbezinning. 2 De onderkenning meer te investeren in internationaliseren is duidelijk aangegeven door nationale en internationale overheden. De EU benadrukte dat het draait om 3 terreinen: student- en docentmobiliteit, internationalisering van het curriculum en webleren, capaciteitsopbouw en samenwerking via strategische partnerships. Terecht, ofschoon ik daar aan zou willen toevoegen: professionalisering en leven-lang-leren. Immers, zonder de staf te professionaliseren in internationaliseren, zal het moeilijk worden bovenstaande terreinen verder vorm te geven. Dat maakte de gesprekken met met name OM ers duidelijk. 3 Hans de Wit en Uwe Brandenburg vroegen zich al in 2011 af of het einde van internationaliseren in zicht was. 4 Internationalisering, zo beoogden Brandenburg en De Wit uitdagend, zou aan devaluatie onderhevig zijn. Globalisering neemt vaak in de discussie de plaats van internationalisering in, waardoor men in het internationaal onderwijs ertoe overgaat binnen internationalisering concepten te verdedigen in plaats van aan te geven waartoe internationalisering kan leiden, namelijk innovatieve concepten en ontwikkelingen. Internationalisering moet terugkeren naar wat het eigenlijk is, een toolbox die studenten in staat stelt een diversiteit aan internationaliseringsactiviteiten te ontplooien. Wat is betekenisvol voor het beroepsprofiel met betrekking tot internationaliseringsactiviteiten. Zoals eerder gezegd hebben diverse instituten al een eigen stuk neergelegd over internationaliseren alsmede de HR zelf. De HR heeft via Concernstrategie en de Stuurgroep Internationaliseren verschillende concepten en documenten samengesteld met betrekking tot internationaliseren. 1 Jim O Neill, Goldman Sachs, 2001/ Vereniging Hogescholen, Wendbaar in een duurzame economie, Een externe analyse van het economisch domein ten behoove van de verkenning hoger economisch onderwijs (heo), Verkenningscommissie heo, november Dr Robert Coelen, Stenden University of Applied Sciences, The Internationalisation of Higher Education 2.0, Inaugural Speech, 1 November Uwe Brandenburg and Hans de Wit, The End of Internationalization, Journal of International Higher Education, The Boston College Center for International Higher Education, Number 62, Winter

2 De HR 5 maakt gewag van het kleur bekennen inzake internationalisering. Het instituut cq de opleidingen oriënteren zich op hun internationaliseringsambitie(s). De Hogeschool profileert zich als internationaal kennisinstituut dat streeft naar kennisverwerving en deling alsmede internationaal praktijkonderzoek initieert. Naast de minister als oud-voorzitter van het CvB van de HvA, maar ook ons eigen CvB middels FOCUS, heeft aangegeven dat de basiskwaliteit van opleidingen op orde moet zijn. Dat is natuurlijk ook zo, maar mag internationaliseringsambities en activiteiten niet in de weg staan. Uiteraard betekent dat voor die opleidingen andere keuzes, maar men moet wel een aangepast ambitieniveau (waarover later meer) hebben. Alle HR-studenten moeten uitgedaagd worden internationale competenties te ontwikkelen en te werken aan hun international readiness. Wat voor afgestudeerden wil de HR leveren: Een beginnend beroepsbeoefenaar die ondernemend, onderzoekend, innovatief, flexibel en (zelf)kritisch is en die een intercultureel-sensitieve houding heeft ontwikkeld opdat hij zijn beroepsperspectief kan vergroten. Het laatste kan opgevat worden als een invulling van flexibiliteit en employability tot het beroepsprofiel. Maar ook om de inzetbaarheid naar culturele diversiteit te vergoten. We zien met name die intercultureelsensitieve houding niet alleen als een beroepscompetentie maar ook als een persoonlijke ontwikkeling van de student. Een beginnend beroepsbeoefenaar die een intercultural readiness bezit die bestaat uit 4 competenties, te weten intercultural sensitivity, intercultural communication, building commitment en managing uncertainty. Het betreft hier de volgende facetten: cultural awareness, attention to signals, active listening, adapting communicative style, building relationships, reconciling stakeholder needs, openness to cultural diversity en exploring new approaches. 6 Dit wordt ondersteund met de Erasmus Impact Study van September Het blijkt dat alumni die een study abroad ervaring hebben gehad tijdens hun studie 5 jaar na afstuderen een 23% lagere werkloosheid hebben dan die dat niet gedaan hebben. 92% Van de werkgevers kijkt naar transversal skills zoals nieuwgierigheid, probleemoplossend vermogen, tolerantie en confidentie bij het aannemen van personeel. 64% Van de werkgevers geeft aan dat afgestudeerden met een internationale ervaring of achtergrond een grotere professionele verantwoordelijkheid bezit. En 64% Van de werkgevers denkt dat een internationale ervaring belangrijk is bij het aannemen van personeel. Daarnaast spreekt het rapport over de verschillen met betrekking tot international life tussen former Erasmus students (E) en non-mobile students (N): 40% E verhuisde naar een ander land na afstuderen tegenover 23% N, 93% E kan zich voorstellen in een ander land te leven in de toekomst tegenover 73% N, 33% E heeft een partner met een andere nationaliteit tegenover 13% N, 27% E heeft een levenspartner ontmoet tijdens een buitenlandervaring. De EIS geeft voldoende argumenten de internationaliseringsbehoefte en internationaliseringsactiviteiten structureel in te bedden in beleid en curriculum. De internationaliseringsactiviteiten kunnen voldoende gerealiseerd worden binnen onderzoeks-, internationale, bilaterale of trilaterale/tripartite projecten, stages of afstudeerprojecten of andere vormen van student- en docentmobiliteit, kennisdeling en verwerving. Bevindingen en conclusies De gesprekken maakten duidelijk dat een ieder ervan overtuigd is dat internationale ervaringen belangrijk zijn voor niet alleen studenten, maar ook voor staf en docenten. Daarmee hebben we al gelijk het belangrijkste punt aangestipt, namelijk wat we onder internationaliseren verstaan. Ik ga hier niet in op de discussie die al breed gevoerd wordt: wat verstaan we onder internationalisering? Adinda van Gaalen (Senior Policy Officer en Researcher Nuffic) gaf dat nog eens duidelijk aan tijdens de EAIE-conferentie in september 2014 in Praag: diverse benamingen worden gebruikt als het om internationaliseren gaat: international classroom, curricular internationalization, international campus, etc. De definitie van Jane Knight (zie Strategie) is een goede om als leidraad te nemen. 5 Concernstrategie: Internationale oriëntatie Hogeschool Rotterdam, November Ursula Brinkmann en Oscar van Weerdenburg, Intercultural Readiness, Palgrave/MacMillan Erasmus Impact Study, Effects of mobility on the skills and employability of students and the internationalization of higher education institutions, European Union EAC , Uwe Brandenburg CHE Consult, September

3 Er is gekozen om het internationaliseren onder te verdelen in een aantal domeinen die verschillende thema s kennen. Deze domeinen zijn: Strategie (Visie), Studenten en Studies, Synergie (Triple Helix) en Samenwerking, Scholing (Professionalisering) en Stimulering (CoL/CoP), Service en Support (CoIA), Sensitiviteit. Dit om de duidelijkheid van het stuk te vergroten. Strategie De HR moet ernaar streven dat internationaliserinsactiviteiten standaard in het curriculum van de opleidingen worden opgenomen en dat men ernaar streeft dat internationaliseringsactiviteiten zo veel mogelijk worden gerealiseerd in overeenstemming met het beroepsprofiel. Dat betekent dat het beroepsprofiel leidend is in de totstandkoming van een portfolio internationalisering voor de opleiding. Internationalisering is geen doel op zich, maar een geïntegreerde leerlijn in het beroepsprofiel cq curriculum. We houden daarmee de definitie van Jane Knight aan: Internationalization is the process of integrating an international, intercultural, or global dimension into the purpose, functions or delivery of postsecondary education (at the national, sector, and institutional levels). 8 Binnen het internationaliseringsportfolio verdient het aanbeveling een aantal thema s internationaal te benaderen: circulaire economie, technologie en innovatie, smart industries, verantwoord en ethisch handelen, gamification van het onderwijs, burgerschap, interculturele sensitiviteit, inclusiveness, blended learning, hidden competencies. Maar we dienen onszelf ook de vraag te stellen waar het beroepsportfolio staat over 5 of 10 jaar m.b.t. internationaliseren. Welke ontwikkelingen in onderwijs en beroep staan ons te wachten en kunnen we hierop preluderen. Wat wil de HR betekenen als het gaat om internationalisering: De HR wil een leidende, kwalitatieve en strategische kennispartner zijn (triple helix) om internationaliseringsactiviteiten uit te wisselen en vorm te geven middels kennisontwikkeling en circulatie van het onderwijsportfolio en creatie van intercultural readiness. De HR wil een internationaliseringsportfolio hebben dat gevarieerd en uitdagend voor studenten en staf is en de HR (lees ook het instituut) voorziet van innovatie en kwaliteit om de beroepsprofielen verder te ontwikkelen. De HR wil met gebruikmaking van de driehoek onderwijs-overheid-bedrijfsleven (triple helix/kenniscentra) inspelen op de groei van industriële stadsregio s waar sprake is van een grote culturele diversiteit (onderzoek, innovatie, kennisontwikkeling en -circulatie). 9 De HR wil de focus op Europa versterken met het werven van studenten in het kader van de ontwikkeling van Rotterdam tot industrial global region. De HR wil met het aantrekken van internationale staf de ontwikkeling van Rotterdam tot internationaal kenniscentrum verder stimuleren. *** Internationaliseren als FOCUS-punt opnemen in de FOCUS-agenda. 8 Jane Knight, adjunct professor at the Ontario Institute for Studies in Education (OISE), University of Toronto, Updating the Definition of Internationalization, in Journal of International Higher Education, The Boston College Center for International Higher Edcuation, Number 33, Fall Zie ook Wendbaar in een duurzame economie. 3

4 Studenten en Studies Studenten die een internationale ervaring hebben, blijken slimmere, meer creatieve, meer oplossingsgerichte en ondernemende studenten. 10 Ook het deze maand te verschijnen rapport van het CAREM 11 (HvA/UvA), in navolging van de EIS hierboven genoemd, inzake de employability van studenten die een internationale studie hebben gedaan, maakt duidelijk dat alumni aangeven dat de aandacht voor internationale ervaringen (mobiliteit, projecten etc.) heeft geleid tot een breder en internationaal beroepsperspectief. Het is daarom belangrijk dat we fondsen (Erasmus, Explorer) gebruiken en blijven vrijmaken om dit mogelijk te maken voor studenten. Initiatieven worden gestimuleerd en daar waar mogelijk fondsen efficiënt (instituuts- en opleidingsbreed) ingezet. Natuurlijk neemt student mobility (incoming and outgoing) een belangrijke plaats in als het gaat om internationalisering. Uit de gesprekken blijkt dat dit vooralsnog een groot deel vormt van onze internationaliseringsactiviteiten. Daarmee kunnen we niet spreken van een gevarieerd internationaliseringsportfolio dat recht doet aan het verwerven van internationale competenties. Niettemin blijft student mobility (studie buitenland) voor studenten een belangrijke reden om een internationale ervaring te hebben, maar meer en meer bieden opleidingen ook andere internationale ervaringen aan. Het is dan ook vanuit de positie van de student belangrijk te kijken in welke mate opleidingen een gevarieerd aanbod kunnen creëren: study abroad, placement abroad (also within strategic partnership network), graduation placement abroad (also within strategic partnership network), study trips abroad (company visits abroad), bilateral projects (short term visits) with strategic partners, international competitions, triple helix projects, EU funded projects (short term visits). Het is dus van belang dat de HR streeft naar een varied student mobility program waarbij oog is voor een balans in incoming en outgoing studentmobiliteit op instituutsniveau. Maar ook recruitment of foreign students (bijvoorbeeld degree seeking students) is een belangrijke pijler van het internationaliseringsbeleid voor ons onderwijsdomein. Daartoe zullen opleidingen onderling en in overleg met het CoIA afspraken moeten maken welke doelen men formuleert om een gevarieerd internationaliseringsportfolio te hebben. Het is belangrijk bij internationalisering ook te kijken naar internationalisation at home (IaH). Immers, een groeiend aantal studenten opteert niet voor een buitenlandervaring vanwege socio-economische en culturele redenen. We moeten deze overwegingen respecteren, maar dat neemt niet weg dat deze studenten wel een internationaliseringsbehoefte hebben. Naar gelang het beroepsprofiel dat toelaat, moeten we ernaar streven dat deze studenten bediend worden. Dat kan door andere vormen van internationalization: visiting professors strategische partners, coil-projecten (cooperative online international learning), weblectures (gezamenlijk ontwikkelen van mooc s), professionaliseren van staf door internationale bedrijven en partners, international classroom (incoming exchange students and recruitment of foreign students). Binnen de curricula moet het mogelijk zijn aandacht te schenken aan het verwerven van een 2nd language level dat tegemoetkomt aan de wensen van niet alleen het beroepsprofiel en het beroepenveld, maar ook aan de wensen van de individuele student. Belangrijk onderdeel voor de opleiding is het hebben van een international benchmark. Hier is het verstandig aan te geven dat een international benchmark wellicht interessanter maar ook noodzakelijker is dan een internationale accreditatie. Voor een international benchmark kunnen de strategische partners of partners die in een tweede cirkel van samenwerking zitten (dus geen strategische partner), een goede uitkomst bieden. De hogeschool heeft voldoende documenten en voorbeelden beschikbaar van een international benchmark. Een mooi voorbeeld is de international benchmark van bachelor programs in Logistics and Transport Management (LTV/RMU) tussen University College Ghent, Hochschule für Angewandte Wissenschaften Hamburg, JAMK University of Applied Sciences, Latvian Maritime Academy, Windesheim Hogeschool en de Rotterdam Mainport University. 12 Een ander voorbeeld is die van IPO met Kortrijk, Cardiff, Helsinki, Tsjechië en China. Lectoraat en onderwijsondersteuning kunnen hierbij een ondersteunende rol spelen. Er zijn ook meetinstrumenten als MINT en IMPI voor het internationaliseringsgehalte van de opleiding. Ofschoon ze een nut kunnen hebben (kwantitatieve analyse), zijn ze erg data-focused en zeggen ze weinig 10 Jet Bussemaker, Visiebrief Internationale Dimensie van HO en MBO, 15 juli Centre for Applied Research on Economics and Management, Hans de Wit en Jos Beelen, HvA. 12 Jeroen Visser/Thijs Nelissen, International Benchmark Bachelor Programs in Logistics and Transport Management, Rotterdam Mainport University, September

5 over het internationaliseringsgehalte van een opleiding inzake onderwijs etc. Datzelfde zou gezegd kunnen worden over international accreditation EPAS, de Europese accreditatie van Engelstalige opleidingen door EFMD, ofschoon steeds meer universiteiten, met name nieuwe partners in Oost-Europa, een EPAS-accreditatie hebben. Op dit moment is het verstandig dat alle opleidingen die dat wensen, een international benchmark hebben uitgevoerd en/of structureel inbedden in hun kwaliteitscultuur. Het heeft geen zin levels of ambition inzake internationalisering te definiëren. Niet elke opleiding is hetzelfde. Laat elke opleiding zelf bepalen hoe het internationaliseringsportfolio er uitziet. De diversiteit die elke opleiding aanlegt, geeft de ambitiekeuze beter weer dan welk niveau ook. Meer en meer studenten zullen deelnemen aan hoger onderwijs, met name in de groeimarkten. De vraag naar internationaal hoger onderwijs van degree seeking studenten zal eveneens toenemen. Wellicht zijn een paar opmerkingen hier op zijn plaats. Ook in de groeimarkten is het onderwijs in ontwikkeling en zal de kwaliteit door samenwerking en kenniscirculatie snel toenemen. Daarmee neemt ook de competitie toe in de groeimarkten en zullen degree seeking studenten ook mogelijkheden zoeken in hosting countries voor hoger onderwijs. Het is zaak deze studenten, met het juiste potentieel, te binden aan de eigen economie. Dat geldt ook voor een focus op Europa en doorontwikkeling van Rotterdam als industriële stadsregio. Synergie en Samenwerking Het is belangrijk dat we streven naar synergie. Daar bedoelen we mee een tweetal synergievormen: 1. Het streven naar strategic (educational) partnerships met kennisinstellingen in het buitenland. Dat kunnen bilaterale of trilaterale/tripartite contracten zijn binnen het Erasmus+-programma, waarbij partnerships met bedrijven niet uitgesloten mogen worden. Immers, corporate partnerships zullen een steeds grotere importantie krijgen inzake kenniscirculatie en kennisontwikkeling. Maar ook investeren in widening participation networks (Horizon 2020) om het onderzoek te faciliteren met kennispartners (SIA Raak bijvoorbeeld). Met name opleidingen moeten een keuze maken voor bijvoorbeeld 3 of 5 strategische kennispartners in het buitenland die niet alleen een equivalent zijn van de opleiding, maar ook de opleiding van een kwaliteitsimpuls kunnen voorzien. Dit kunnen ook partners zijn buiten Europa. Te denken valt aan joint curriculum development, joint research programs and projects, staff program mobility, (bilateral) international projects, joint application for and execution of EU funded projects, staff training and professionalization. Maar ook strategic (corporate) partnerships moeten geagendeerd worden voorzover dat al niet gebeurd binnen opleidingen. 2. Het streven naar triple helix-netwerken of consortia voor samenwerking en onderzoek. De drie partijen in deze netwerken, onderwijs, overheid en bedrijfsleven kunnen samen optrekken inzake onderzoek naar en creatie van innovatie en business. Het is te verwachten dat grote industriële steden zoals Rotterdam, zullen uitgroeien tot global industrial regions waar kenniscirculatie en businesscreatie in een trade-off tussen kennisinstellingen, overheid en bedrijfsleven belangrijker worden dan op een nationaal niveau. 13 Voor deze vormen kan een functionaris, vooralsnog ondergebracht bij het Centre of International Affairs, opleidingen adviseren en begeleiden. Maar hierbij valt ook te denken aan een grotere samenwerking tussen opleidingen ten aanzien van internationalisering. Het hoeft geen betoog dat verzuiling contraproductief zal werken en niet zal leiden tot een meerwaarde die we in de HR kunnen creëren. Opleidingen die tot hetzelfde domein behoren dan wel multidisciplinair willen werken in internationale projecten, professionalisering en mobiliteit worden gestimuleerd en uitgenodigd de samenwerking op te zoeken ten einde toegevoegde waarde te creëren voor de opleiding. OM ers en coördinatoren kunnen hiervoor het Netwerk Internationalisering als digitaal platform gebruiken dan wel bestaande vormen van overleg binnen de hogeschool gebruiken. Nog veel meer dan voorheen zal een netwerk gecreëerd moeten worden van onderwijsmanagementcurriculumontwikkeling-coördinatie internationalisering om de international competenties vorm te geven in de opleiding. CoIA, Onderwijs en Kwaliteit en Lectoraten kunnen hierbij adviserend een rol spelen. 5 Loet Leydesdorff, The Triple Helix of University-Industry-Government Relations, ASCoR UvA, February

6 Scholing en Stimulering Breed gedragen wordt de mening dat internationalisering geen kans maakt als we de staf niet professionaliseren en stimuleren. Bussemaker zei al dat veel internationale contacten op personen hingen, 14 maar dat die contacten structureel gemaakt moeten worden op instellingsniveau. Om docenten in een internationaliseringsmodus te krijgen zijn een aantal professionaliseringsactiviteiten essentieel: Cambridge Proficiency training, Intercultural Sensitivity training, Didactics for International Higher Education, Staff Mobility programs, International Network Meetings, Case training staff, Company Placements for Staff. Door dit instituutsbreed te organiseren, maken we het effectief en efficiënt. Daarnaast is het van belang dat er een internationale staf is die opleidingsbreed ingezet kan worden ten einde kenniscirculatie van internationalisering verder vorm te geven. Bovendien moet staf enthousiast gemaakt worden om bedrijfsstages bij internationale bedrijven en of instellingen (privaat en publiek) uit te voeren. Met name de ervaring is van toegevoegde waarde voor staf en opleiding. Om internationalisering te stimuleren dienen er Communities of Learning/Practice te komen. Hierbij valt te denken aan COP s per domein (Social Work, Health Care, Finance, Human Resource Management, International Business, etc.) waarbij oog is voor dwarsverbanden. Deze COP s kunnen zich eveneens verbinden met andere COP s in de hogeschool of met andere instituten dan wel collega s van partnerinstituten of alumni. Voorwaarde is dat zij structureel ingebed worden in het professionaliseringsen ontwikkelingskader van het instituut (bijvoorbeeld op het terrein van internationale didactiek). Deze COP s moeten zich ook verbinden met de strategische partners van de opleiding en het domein. Daartoe kan men expertise extern werven of expertise uitwisselen. De COP s kunnen door hun volume en kennisverbreding makkelijker aansluiting zoeken bij en samenwerking realiseren van onderzoek van kenniscentra, aanvragen tot en uitvoeren van internationale projecten, realisatie van TH-incubators of - pressure cookers. Professionalisering kan er tevens toe bijdragen dat ownership wordt gecreëerd met betrekking tot internationaliseringsactiviteiten. Natuurlijk, projecten worden geleid door enthousiaste docenten, maar om een ieder in een internationaliseringsmodus te krijgen, zal informatie en kennis gedeeld moeten worden dan wel gecommuniceerd moeten worden. Op dit moment ervaren veel opleidingen dat internationaliseringsactiviteiten individualistisch en eenmalig zijn. Interne mobiliteit en jobrotatie doet soms het internationaliseringsklimaat van opleidingen en de continuïteit geen goed. Het is dus zaak dat klimaat op peil te houden en stevig te verankeren in het instituut cq de opleiding. Het creëren van een digitaal platform (bijv. Confluence) om informatie met anderen te delen dan wel beter geïnformeerd te worden, is een noodzaak. Service en Support Met betrekking tot Service en Support wordt duidelijk dat opleidingen behoefte hebben aan educational support. Hierbij valt te denken aan onderwijsinhoudelijke support voor opleidingen, bijvoorbeeld door een docent internationalisering binnen de opleiding aan te stellen. Het zou ook besproken kunnen worden in overleg met Onderwijs en Kwaliteit of het Centre of International Affairs. Wat duidelijk wordt is dat de huidige coördinatoren internationalisering een verschillend takenpakket hebben met diverse bevoegdheden. Herbezinning op deze functie is raadzaam. De wens van OM ers om meer inhoudelijke onderwijsondersteuning bij het implementeren van internationale competenties in het curriculum, maakt het aanstellen van een docent internationalisering per opleiding noodzakelijk. Administratieve en serviceverlenende diensten kunnen standaard ondergebracht blijven bij het CoIA. Er valt bovendien veel te zeggen, met de opleidingen in de lead ten aanzien van internationalisering, over het aanstellen van een aantal coördinatoren internationalisering die een of meer opleidingen bedienen met een opleidingsbehoefte aan internationalisering in plaats van een instituutsbehoefte. Daarnaast blijft het CoIA de aangewezen eenheid om service te verlenen aan de opleidingen aangaande administratieve dienstverlening voor studenten en staf. 14 Jet Bussemaker, Internationalisering is mooi, maar kwaliteit staat voorop, Nuffic Transfer 1, Jaargang 22, September/Oktober

7 Het zou goed zijn te kijken op welke wijze een International Employability Center opgezet zou kunnen worden. Het centrum kan een pro-actieve rol spelen in het verwerven van banen dan wel (trainings)stages en advies bieden aan studenten inzake de profit en non-profit sector. Daarnaast zal vanuit het CoIA apart aandacht moeten worden besteed aan een grants and subsidies support officer die opleidingen bijstaat zoals hierboven reeds aangegeven. Met name het feit dat een beurzenprogramma van 5 miljoen ter beschikking komt om mede Nederlands talent over de grenzen te sturen, is een aanmoediging naar je internationaliseringsafspraken te kijken. Het is ook goed te kijken naar de onafhankelijke en de instituutsbrede positie van het CoIA als onderwijsinhoudelijke en onderwijsserviceverlenende eenheid voor de gehele hogeschool. In die discussie kunnen grants en employability meegenomen worden. Sensitiviteit Van de HR-studenten verwachten we dat ze gedurende hun studie een intercultureel-sensitieve houding hebben ontwikkeld. Nog meer dan culturele diversiteit sluit een interculturele sensitiviteit aan bij internationale competenties. Die sensitiviteit moet een houdingsaspect zijn die gedurende de studie door middel van internationaliseringsactiviteiten is aangesproken en ontwikkeld. Onderwijsondersteuning en onderzoek moet de opleidingen helpen met het implementeren van een meting (bijvoorbeeld psychometrics) om dit houdingsaspect te beoordelen. Een initiatief op dit terrein van het LO Lectoraten Internationalization of Higher Education is in voorbereiding met de Haagse Hogeschool, Stenden Hogeschool en Nuffic. Toekomst De HR streeft ernaar op termijn (bijvoorbeeld binnen 2 jaar) een Centre of Expertise Internationalization of Higher Education te hebben waar onderwijsondersteuning, onderwijsservice, onderwijs en onderzoek, subsidies en grants samenkomen. Samenvatting Reik een visie over internationaliseren op hoofdlijnen aan vanuit de hogeschool welke elk instituut gezien het beroepenveld en domein verder kan uitwerken op opleidingsniveau. Wat voor afgestudeerden wil de HR leveren: Een beginnend beroepsbeoefenaar die ondernemend, onderzoekend, innovatief, flexibel en (zelf)kritisch is en die een intercultureel-sensitieve houding heeft ontwikkeld opdat hij zijn beroepsperspectief kan vergroten. Een beginnend beroepsbeoefenaar die een intercultural readiness bezit die bestaat uit 4 competenties, te weten intercultural sensitivity, intercultural communication, building commitment en managing uncertainty. Het beroepsprofiel leidend is in de totstandkoming van een portfolio internationalisering voor de opleiding. Coördineer de internationaliseringactiviteiten vanuit de opleiding en zorg dat er een driehoek ontstaat tussen onderwijsmanagement-curriculumcommissie-coördinatie internationalisering met ondersteuning van CoIA, lectoraten, beroepenveld en Onderwijs en Kwaliteit. De HR wil een leidende, kwalitatieve en strategische kennispartner zijn (triple helix) om internationaliseringsactiviteiten uit te wisselen en vorm te geven middels kennisontwikkeling en circulatie van het onderwijsportfolio en creatie van intercultural readiness. De HR wil een internationaliseringsportfolio hebben dat gevarieerd en uitdagend voor studenten en staf is en de HR (lees ook het instituut) voorziet van innovatie en kwaliteit om de beroepsprofielen verder te ontwikkelen. 7

8 De HR wil met gebruikmaking van de driehoek onderwijs-overheid-bedrijfsleven (triple helix/kenniscentra) inspelen op de groei van industriële stadsregio s waar sprake is van een grote culturele diversiteit (onderzoek, innovatie, kennisontwikkeling en -circulatie). 15 De HR wil de focus op Europa versterken met het werven van studenten in het kader van de ontwikkeling van Rotterdam tot industrial global region. De HR wil met het aantrekken van internationale staf de ontwikkeling van Rotterdam tot internationaal kenniscentrum verder stimuleren. *** Internationaliseren als FOCUS-punt opnemen in de FOCUS-agenda. Het is dus van belang dat de HR streeft naar een varied student mobility program: study abroad, placement abroad (also within strategic partnership network), graduation placement abroad (also within strategic partnership network), study trips abroad (company visits abroad), bilateral projects (short term visits) with strategic partners, international competitions, triple helix projects, EU funded projects (short term visits). Het is belangrijk bij internationalisering ook te kijken naar internationalisation at home (IaH): visiting professors strategische partners, coil-projecten (cooperative online international learning), weblectures (gezamenlijk ontwikkelen van mooc s), professionaliseren van staf door internationale bedrijven en partners, international classroom (incoming exchange students and recruitment of foreign students). Belangrijk onderdeel voor de opleiding is het hebben van een international benchmark. Zoek hiertoe de samenwerking met 3 tot 5 partners uit het internationale beroepsprofielveld. Laat elke opleiding zelf bepalen hoe het internationaliseringsportfolio er uitziet en definieer geen level(s) of ambition. Het streven naar strategic (educational) partnerships met kennisinstellingen in het buitenland of corporate partnerships in het private of publieke domein in binnen- en buitenland. Te denken valt aan: joint curriculum development, joint research programs and projects, staff program mobility, (bilateral) international projects, joint application for and execution of EU funded projects, staff training and professionalization. Het streven naar triple helix-netwerken of consortia voor samenwerking en onderzoek. De drie partijen in deze netwerken, onderwijs, overheid en bedrijfsleven kunnen samen optrekken inzake onderzoek naar en creatie van innovatie en business. Creëer een Community of Learning/Practice Internationalization waarin docenten en coördinatoren met elkaar het gesprek over internationaliseren kunnen aangaan en waar samenwerking, professionalisering, kennisdeling, onderwijsontwikkeling een plaats kan krijgen. Investeer in professionalisering van staf door Cambridge Proficiency training, Intercultural Sensitivity training, Didactics for International Higher Education, Staff Mobility programs, International Network Meetings, Case training staff, Company Placements for Staff, het laten participeren in projecten met partnerinstituten (met name opleidingsoverstijgend), het laten participeren in een Community of Learning/Practice Internationalization. Creëer een digital platform voor internationaliseren (Confluence bijvoorbeeld) waar management, docenten, coördinatoren en lectoren ideeën en kennis, projecten en onderzoek, scholing en mobiliteit kunnen uitwisselen ten einde voor continuïteit in internationalisering te zorgen. Zorg voor een docent internationalisering per opleiding die de onderwijsinhoudelijke verbinding legt. Een coördinator per domein of aantal opleidingen kan eventueel die rol vervullen of een aandachtsgebied krijgen. Het zou goed zijn te kijken op welke wijze een International Employability Center opgezet zou kunnen worden. Creëer een Centre of Expertise Internationalization waarin onderwijsinhoudelijke ondersteuning, serviceverlening, onderzoek en subisidies cq projecten een geïntegreerde plaats krijgen. 15 Zie ook Wendbaar in een duurzame economie. 8

9 Leo Klienbannink Associate Lector Internationalization of Higher Education De gesprekspartners waren: Fred Feuerstake (Directeur COM), Petra van Lange (Directeur IFM), Cees van der Kraan (Dean RBS), Peter Karstel (Directeur IBK), Jeroen Chabot (Directeur Willem de Kooning Academie), Maarten van Ogtrop (Directeur RMU), Bert Reul (Directeur RAC), Rob Elgershuizen (Directeur IvL), Jeroen Oversier (Directeur ISO), Hans Maas (Directeur CMI), Wijnand van den Brink (Directeur IGO), Ostara de Jager-Bes (Directeur EAS); Lisanne Broos (Concernstrategie), Robert Coelen (Lector Internationalization of Higher Education Stenden), Frank Picard (Manager Onderwijsondersteuning), Marleen Goumans (Lector Zorginnovatie); Hans Ronteltap (IGO OM Facility Management), Siep Louwsma (IFM OM Bedrijfseconomie), Mariëtta Koopmans-Broersma (COM OM SportMarketing en Management), Daphne van der Aa (RBS OM Masteropleidingen), Berry Andeweg (COM OM Small Business & Retail Management), Sylvia van der Woord (COM OM Commerciële Economie), Roland van der Poel (COM OM Commerciële Economie/RAC), Sander van der Geest (IGO OM Vastgoed & Makelaardij), Remco de Vries (IGO OM Logistiek en Economie), Ronald Lamé (IFM OM Accountancy), Maurice van Dijk (IBK OM Deeltijdopleidingen), Tina Hofstaetter-van der Vooren (IBK OM Bedrijfskunde/MER), Andrea Boogaard-van Dijck (RBS OM International Business & Languages), Bert ter Horst (RBS OM Trade Management Azië), Joke van Foeken (WdKA OM Leisure Management), Marion van Harn (IvG OM Verpleegkunde/Verloskunde), Els de Bock (IvG OM Verpleegkunde), Angelique Monteny-Schriek (IBK OM Bedrijfskundige Informatica), Lucas Peters (IBK OM Human Resource Management), Anna Smit (EAS OM Werktuigbouwkunde), Marijn Roelof (RMU OM Scheepsbouwkunde), Margriet Verbrugge (RMU OM Chemische Technologie), Marieke Klip (RMU OM LTV), Rene Verouden (WdKA OM Autonome Beeldende Kunst), Mirjam van den Bosch (EAS OM Industrieel Product Ontwerpen), Cora Penning-Hol (IFM OM Fiscaal Recht en Economie); Maaike Klootwijk (coördinator internationalisering IBK), Hans van Oudheusden (coördinator internationalisering IFM), Jan Hoogstad (docent internationalisering FM IGO), Ida Nipius (docent internationalisering SMM COM), Saulius Buivys (coördinator internationalisering Masters RBS), Hanny van Hoeve (docent internationalisering LE IGO), Tineke van der Gaast (coördinator internationalisering IBMS RBS), Ria Slingerland (coördinator internationalisering COM), Kim Orsel (coördinator internationalisering IBL RBS), Annekeke van Kekem (coördinator internationalisering IGO), Cora Santjer (coördinator internationalisering WdKA), Anja Stofberg (coördinator internationalisering ISO), Kim Bisschop (coördinator internationalisering IvG). 9