Lente Leeuwenboekje CONTACTBLAD VOOR IVN LEEUWARDEN E.O. BELEEF DE NATUUR!

Transcriptie

1 Lente 2017 CONTACTBLAD VOOR IVN LEEUWARDEN E.O. BELEEF DE NATUUR!

2 Wat is het IVN? De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo n afdeling met als werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving. Wat is de doelstelling? Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze natuur. Wat doet het IVN? Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft wandel- en fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het is ons afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website ( en facebookpagina. Hoe werkt het IVN? Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn vrijwilligers activiteiten. Wat kost het? Een lidmaatschap van het IVN en onze afdeling kost 24,- per jaar. Hoe kun je lid worden? Alle informatie over lid worden, kun je vinden op en op Daar kun je een formulier invullen en opsturen en dan kiezen voor onze afdeling Leeuwarden. Adreswijzigingen kunnen gestuurd of g d worden aan de secretaris Cor de Vries. Liefst per mail naar: secretariaativnleeuwarden@hotmail.com Sluitingsdatum kopij volgende : 1 juli Het is een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij! (voor contactgegevens zie achterzijde ) IVN Afdeling Leeuwarden e.o. Werkgroepen - Contactpersonen: Excursies: Vacant : Linda Veeman (058) veeman@aol.nl Stephanie Kamstra s.j.kamstra@gmail.com Website: Marije Haagsma marijehaagsma@gmail.com Vogelwerkgroep: Corry van der Meer (058) corryvandermeer@gmail.com Plantenwerkgroep Vacant Werkgroep educatie en jeugd: Tineke Vernhout (058) tsvernhout@outlook.com, Afdelingsbestuur: Interim-Voorzitter: Bart Franken bpaw.franken@gmail.com Vice-voorzitter: Louise van Zeijl louisevanzeijl@hotmail.com Penningmeester: Pieter Willem Louwsma pw_louwsma@outlook.com Secretaris: Cor de Vries (058) secretariaativnleeuwarden Harmen Sytstrawei 8915 HB Leeuwarden Algemeen bestuurslid: Vacant Contactpersoon werkgroepen: Bart Franken bpaw.franken@gmail.com 2 IVN LEEUWARDEN E.O.

3 Van de voorzitter De lente is aangebroken! Het weer liegt er niet om. Begin april, temperaturen gemeten boven de 20 graden. Zo n lente roept mensen naar buiten. We gaan met mooi weer massaal weer wandelen of fietsen. Verrekijkers en telescopen komen weer tevoorschijn. Vogeltrektellingen zijn weer in volle gang en mooie waarnemingen van allerlei soorten dieren stromen binnen op bijvoorbeeld waarneming.nl. Ook nieuw leven wordt geregistreerd; duizenden mensen kijken weer naar Beleef de Lente van de Vogelbescherming, vogelwachten en werkgroepen bereiden zich voor op het ringwerk van jonge vogels en ook een dierenambulance en opvangcentra zoals de Fûgelhelling bereiden zich voor op de lentepiek van opvang van dieren. Ook binnen ons IVN weerklinkt de lente. Excursies waarin de lente gevierd wordt met leuke, bijzondere en gezellige wandelingen en prachtige waarnemingen. De Reuzendei in Akkrum wordt gepland waar we als Friese IVN afdelingen met een groen duurzaamheidsplein komen. De voorbereidingen voor de slootjesdag beginnen en er wordt nagedacht over verdere invulling van nu tot de zomervakantie. Bij de lente hoort vernieuwing. Ook het bestuur heeft in de afgelopen jaarvergadering vernieuwing doorgemaakt. Els Bultsma heeft na een termijn van drie jaar besloten te stoppen als bestuurslid en verder te gaan binnen de communicatie en jeugdwerkgroep van onze afdeling. Louise van Zeijl heeft als algemeen bestuurslid de plek van Els opgevuld. De zorgen van de bestuursbezetting zijn daarmee nog niet voorbij, maar met de impuls van Louise als nieuw bestuurslid staan we als bestuur zeker sterker. Ik wil Els bedanken voor haar enthousiasme en inzet van de afgelopen jaren, en wens Louise ontzettend veel succes met haar nieuwe taken. Voor het slechte weer is er dit om binnen de mooie verhalen te lezen van onze IVN afdeling. Maar met het goede weer hoop ik u vooral buiten te ontmoeten. Bij IVN activiteiten, of gewoon buiten; in de natuur! Een mooi voorjaar gewenst. Bart Franken Van de bestuurstafel Algemene Ledenvergadering Op 23 maart jongstleden hebben wij als afdeling onze jaarlijkse algemene ledenvergadering gehouden. Met een korte terugblik op 2016 en een vooruitblik voor het nieuwe jaar is het wel en wee van onze afdeling besproken. Maar ook de provinciale en landelijke ontwikkelingen werden besproken, aangezien deze van groot belang zijn voor de nabije toekomst van onze afdeling. Voor wie niet aanwezig kon zijn bij de ledenvergadering, kan op onze website het jaarverslag downloaden. Els Bultsma gestopt als bestuurslid Na een eerste termijn van 3 jaar heeft Els Bultsma besloten te stoppen als bestuurslid. Zij blijft actief binnen IVN in de communicatie en de jeugdwerkgroep. Zij zal hierin de link zijn tussen bestuur en actieve vrijwilligers. Het bestuur kent Els als een zeer betrokken en enthousiaste vrijwilliger die zich in zet met veel passie voor natuur en educatie. Els, bedankt voor de geweldige samenwerking. Wij zijn erg blij dat je actief blijft binnen onze vereniging want je bent een enorme aanwinst in je nieuwe rol. Nieuw bestuurslid geïnstalleerd Op de algemene ledenvergadering is Louise van Zeijl geïnstalleerd als algemeen bestuurslid. Louise is erg enthousiast om het bestuur te gaan ondersteunen waar nodig. Het bestuur is erg blij met de versterking van Louise en wij wensen haar veel succes met haar nieuwe functie! Reuzendei in Akkrum IVN Leeuwarden e.o. gaat samen met andere Friese IVN afdelingen, KNNV Fryslân en een aantal andere groene organisaties een groen plein ontwikkelen op de Reuzendei in Akkrum, op 27 mei 2017! O.a. onze jeugdwerkgroep staat met een kraam op de markt, maar ook de Friese Turegluur kar zal er staan. Er worden een hoop leuke, groene en duurzame activiteiten georganiseerd. Het beloofd een leuke dag te worden. Van harte aanbevolen om langs te komen op de Reuzedei. Lente

4 Vogelwerkgroep Cursus- en excursieprogramma 2017 Cursus Vogels en vogelherkenning 23 januari t/m 20 mei 2017 Voorkennis of ervaring op het gebied van vogels is niet noodzakelijk. Tijdens 7 theorieavonden en 5 excursies worden de volgende soorten besproken: watervogels, uilen, weide-, moeras-, zang-, en roofvogels. Maximum aantal deelnemers: 25. Kosten: (inclusief koffie/thee) IVN-leden 75.- Niet leden 85.- Inlichtingen bij: Marianne Heij: tel: / heij.marianne@gmail.com Aanmelding via het formulier op de website: Vroege Vogelexcursie 21 mei 2017 Deelname is gratis. Organisatie: Jan de Boer, Wijnand Jager en Durk Weijma Locatie: Het Houtwiel onder Broeksterwoude Start: uur Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma, tel: / durkweijma@hetnet.nl Themacursus Spotten en ringen van roofvogels 29 mei (theorie) en 10 juni 2017 (praktijkdag) Theorieavond in Leeuwarden en praktijkdag op zaterdag naar Ameland. Docent/excursieleider: Johan Krol. Organisatie: Corry en Marije van der Meer Maximum aantal deelnemers: 20. Kosten deelname (incl. koffie/thee theorieavond): IVN-leden: 18.- Niet leden: 20.- Inlichtingen bij: Marije van der Meer / maryevandermeer@hotmail.com Aanmelding via het formulier op de website: Themacursus Steltlopers eind augustus begin september 2017 (data en locatie nog te bepalen) Docent/excursieleider: Henk Hiemstra Organisatie: Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra Maximaal aantal deelnemers: 20. Kosten: (inclusief koffie/thee) 8, - Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch, tel: / a.biesterbosch@hetnet.nl Maandelijkse Vogel- /natuurexcursies Elke eerste zaterdag van de maand, behalve de maanden juli, augustus en september, wordt er een vogelexcursie georganiseerd waaraan geen kosten verbonden zijn. IVN leden met belangstelling voor vogels zijn welkom. Nog geen IVN lid? Wees welkom om vrijblijvend een keertje mee te gaan. Wil je daarna vaker met ons op pad? Word dan lid van IVN. Geïnteresseerden komen op een maillijst te staan en ontvangen enkele dagen voorafgaand aan een vogelexcursie een mail met informatie. Opgave per mail is verplicht en de deelname is beperkt tot maximaal 16 personen. Vanaf de verzamelplaats wordt gecarpoold. De vergoeding voor het meerijden, bedraagt 5,- per persoon. In iedere maand dat er een zaterdagsexcursie plaats vindt, wordt er twee weekenden later, op de zondag, een vogel-/natuurexcursie georganiseerd met een wat pittiger programma. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de excursie langer duurt, vroeger start, de bestemming verder weg ligt of dat er een grotere afstand gelopen wordt. Het programma ligt niet altijd van te voren vast: er wordt ingespeeld op de omstandigheden. De uitnodiging voor deze excursie, met daarin in ieder geval de starttijd en het verzamelpunt, wordt g d naar IVN leden die zich voor deze verzendlijst hebben aangemeld. Opgave per mail is verplicht en de deelname is beperkt tot maximaal 12 IVN leden. Er zijn geen kosten aan de excursies verbonden, behalve de carpoolvergoeding van 5,- per persoon voor het meerijden Organisatie: Teartse van der Zee, Doede de Boer, Meino Zondervan en Linda Veeman Voor informatie en plaatsing op de maillijst(en) kun je terecht bij: Teartse van der Zee, tel: / / t.zee@upcmail.nl of Doede de Boer, tel: / / d.boer65@chello.nl Informatie Vogelwerkgroep: Corry van der Meer, coördinator, tel: / corryvandermeer@gmail.com 4 IVN LEEUWARDEN E.O.

5 Als er zon in een tuin komt, is er ook in een kleine tuin ruimte voor een boom(pje) of flinke struik. Veel kleine tuinen vormen samen een groot oppervlak. Je kunt een grote pot of een metselkuip nemen en daar een krentenboom of vlinderstruik in zetten. Een meidoorn of vuurdoorn is ook geen gek idee want de doorns beschermen de vogels tegen katten. Bovendien leveren de laatst genoemde bomen nectar voor de insecten en later bessen voor de vogels. Op zondag 29 januari heb ik uiteraard meegedaan aan de Nationale Tuinvogeltelling. In mijn kleine stadstuin trakteer ik de vogels het jaar rond op pinda s, zaad, vogelpindakaas etc. Hierdoor weten veel vogels de tuin te vinden. Op die zondag was het echter rustig, veel te rustig naar mijn smaak! Waar bleven de grote bonte specht, de roodborst, de pimpelmeesjes en het groepje lawaaiige mussen? Ik telde slechts: 5 mussen, 3 kauwen, 2 koolmezen en gelukkig kon ik toch nog op het laatste moment het roodborstje noteren! Precies een week later was er veel meer belangstelling voor het lekkers in mijn tuin want er streek een wolk van 24 puttertjes neer op de gele zonnehoed! Ik heb de gele zonnehoed geplant voor de bijen, hommels en vlinders maar op deze winterse verrassing had ik niet gerekend. Wat spijtig dat ze de gele zonnehoed niet een week eerder ontdekten want dan had ik 24 puttertjes kunnen noteren. Een spectaculaire score! In het Mauritshuis in Den Haag hangt een heel mooi schilderijtje van een putter. Het is in de 17e eeuw geschilderd door Carel Fabritius. Het Puttertje op het schilderij zit met een kettinkje aan zijn voederkast vast. In die tijd was het heel normaal om deze mooie vogel zo gekooid te houden. De putter dankt zijn naam aan het feit dat mensen hem als een slim en handig vogeltje ontdekten. Het vogeltje kon zelfs leren om water op te halen ( putten ) met een vingerhoed aan een touwtje. Het Puttertje is een van de topstukken van het museum en heeft sinds kort zelfs een eigen website: Als je een kijkje neemt op de website hoor en zie je het verhaal van het schilderij. Fabritius had niet veel geluk in het leven. Hij verloor op zijn eenentwintigste zijn vrouw en twee kinderen. In 1654, hij was nog maar 32, kwam hij om bij een enorme explosie van buskruit in Delft. Om die reden heeft hij geen grote nalatenschap maar als hij langer had geleefd, hadden we van de beste leerling van Rembrandt vast meer gezien. Het is de moeite waard om in het Mauritshuis het Puttertje met eigen ogen te zien. Tekst: Corry van der Meer Foto: Jan Tijsma Ook een tuin op het noorden biedt genoeg mogelijkheden. Planten die hiervoor bijvoorbeeld geschikt zijn, omdat ze ook zonder zon bloeien, zijn; lelie van dalen, longkruid, donkere ooievaarsbek, salomonszegel, helleboris, bosanemoon en daslook. Meidoorn in een metselkuip Voor de klusser, die zijn tuin ont-straat in plaats van be-straat, is het misschien een idee om de stenen te gebruiken voor een muurtje. De stenen kun je met veel kieren ertussen tegen een bult aarde aan metselen. Dan kunnen kleinere dieren er in schuilen en je kunt verschillende muurplanten kopen om het muurtje mee te versieren. Muurtje in de vlindertuin in Nylân Tekst en foto s: Daan van Zomeren Lente

6 Marnewaard In alle rust sta ik s zondagmorgens, 22 januari, rond 7-en in de havermout te roeren, brood te smeren, katten eten te geven. Hey, 2 gemiste oproepen en een appje van Matthijs? Zou hij ziek zijn of zo? Zal ik je oppikken?, staat in de app. Euh? Ik rij toch? Dan dringt het tot me door dat de klok 8.00 uur de wekker een uur te laat gezet. Ja hoor, daar gaat m n telefoon ook al. Hallo, ben je onderweg?, vraagt Frans, 1 van de deelnemers. Nee. Oké, wij vertrekken vast naar Paesens, zien we jullie daar. Weg verbinding Vandaag beginnen we bij Paesens vanwege de velduilen die hier al een tijdje rondhangen. Helaas heeft het water flink hoog gestaan; de muizen zijn toedeledokie en dus de uilen ook. Vanaf de zeedijk zien we dat de groep een eind de kwelder op is gelopen. Daar gaan wij niet heen. Een telefoontje laat horen dat de omstandigheden schitterend zijn om er rond te lopen. Stralend winters weer en geen wind. Een velduil, een velduil,. En weg is de verbinding. Ook fraters en een blauwe kiekendief worden nog gespot door de groep. Matthijs en ik besluiten een halte verder te gaan. De groep zien we straks wel in Lauwersoog haven. Moeilijke meeuwen In de haven zien we al snel de juveniele kleine burgemeester op een vissersboot zitten plus een aantal vogelaars die op de steiger staan te fotograferen. Met dank aan social media weten we dat deze zeldzame meeuw hier aanwezig is. Een paar van zijn grotere broers, de grote burgemeester, hebben de afgelopen dagen het loodje gelegd. Ook juveniele beesten. Waarschijnlijk natuurlijk verloop zoals vaak gebeurt bij jonge dieren. De kleine burgemeester broedt alleen in Groenland en Arctisch Canada. Ze worden zelden gezien in onze contreien. Meeuwen zijn leuk maar ook erg moeilijk te onderscheiden met al hun verschillende leeftijdskleden. Zo heeft de kokmeeuw 2, de stormmeeuw 3 en de zilvermeeuw 4 leeftijdsgroepen voordat ze adult genoemd kunnen worden. En dan ook nog eens in winter- en zomerkleed. Sommige soorten lijken daarnaast sterk op elkaar. Let op, Matthijs. Meeuwen gapen veel. Trrrrrrrt. Hebbes. Kijk, daar komen onze IVN vrienden aan. Juist op dat moment gaat de vogel op de wieken. Een ieder pikt zijn waarneming en foto mee want de burgemeester blijft in de buurt. Een zeldzame ervaring rijker maar we zijn er nog niet. Grote joekel Matthijs staat alleen op een steiger te posten als hij begint te roepen dat een vogel vastzit in een vissersnet. Als ik de plek des onheil nader, vraag ik Matthijs te roepen dat het beest niet vastzit. Dit om een grote toeloop te voorkomen wat minder stress oplevert voor het dier in nood. Er zit inderdaad een grote meeuw vast in een net. Ik klim aan boord van de vissersboot en nader de meeuw rustig. De grote snavel probeert me te pakken en zit behoorlijk in de weg. Mijn vingerloze handschoenen bieden uitkomst. De vogel laat ik in mijn hand bijten zodat ik hem met de andere hand kan ommantelen. Hebbes! Hij komt vrij gemakkelijk los. Het beest had zich in de nesten gewerkt door in het gangpad van de boot de kleine visjes uit het net te pikken. Daardoor kon hij zijn vleugels niet meer uitslaan en zat opgesloten. Het is een 2e winter grote mantelmeeuw. Zodra de grote joekel op de steiger staat, neemt ie een aanloop en huppakee daar gaat hij de lucht in. Nog even zijn verenpak schudden en hij maakt een bocht en vliegt door naar de overkant van de haven. De meeuw oogt fit. Een resque ervaring rijker maar we zijn er nog niet. Reddingsactie grote mantelmeeuw 6 IVN LEEUWARDEN E.O.

7 Boze ogen Tijd voor het gebruikelijke bakje koffie en thee. Met koek deze keer. Het is weer dikke prima voor elkaar, Linda! Er komt een auto met bekenden aanrijden. Tijdens het bijkletsen geven ze een leuke tip. Er scharrelt regelmatig een waterral over het ijs bij Robbenoord. Nog een tweede bakje, vraagt Linda. Nee, inpakken en wegwezen. Een buitenkansje om deze soort aan de groep te laten zien. Een waterral zie je vrijwel nooit. Ze leven zeer verborgen. Horen doe je ze des te meer. Op de bewuste plek staan meer auto s bij de slootkant. Nee, je kan er niet tussendoor en dan sta je voor die andere auto, zegt Matthijs naast me. Moet net lukken jonguh. En het lukt. Het past precies. Kijk, daar issie, allemachtig wat een prachtig gezicht. De waterral loopt over het ijs naar ons toe. De andere 3 IVN auto s hebben niet een plekje op de eerste rang maar de mensen zijn uitgestapt en staan achter onze auto verdekt opgesteld zodat iedereen de ral kan zien. En Matthijs staat door het open dak van de auto. Een spiegel was nu wel komisch geweest om dit tafereel gaande te slaan. Een snip staat verdekt opgesteld en zorgt voor onrust. Een bokje, zegt iemand. Oh, dat triggert. De waterral is een stukje van ons afgelopen, even uitstappen om de snip te checken. Het is een watersnip. Prachtig en nu weer de auto in of in dekking want er kijken een paar boze ogen vanuit de andere auto s naar ons. Bij ons louter blije gezichten na weer een ervaring rijker te zijn maar we zijn er nog niet. Paringsdans grote zilverreiger Kleine burgemeester grote zilverreiger is op muizenjacht. Wow, kijk dat dan. De jagende zilverreiger krijgt bezoek van een tweede exemplaar om vervolgens samen een baltsdans in te zetten als zijnde een paartje kraanvogels. De snavels wijzen recht naar de hemel, strak naast elkaar voeren ze synchroon een dans uit. Schitterend wat een top beleving en dan zijn we er nog niet. Ineens komt een roerdomp recht op de heuvel af vliegen. Camera s beginnen te ratelen. Rechts van de heuvel zien we 2 roerdompen stuivertje wisselen om een plekje. Recht tegenover ons wordt een roerdomp ontdekt die bijna geheel opgaat in de omgeving. Links van ons, ver weg loopt nog een dompelaar op het ijs. Een blauwe reiger pakt een snoek. Geweldige ervaringen rijker en nog zijn we er niet. Brede rietstengel Vanwege het mooie weer lopen we een stukje op de Marnewaard. Bij een wak vliegt een ijsvogel op. Verder geen gekkigheden. Terug de auto in. Bij Nieuw Robbengat zie ik aan de overkant van de plas een vlekje dat wel een hele brede rietstengel lijkt. De berm in en de kijker erop. Bingo, een roerdomp loopt langs het riet over het ijs. En de auto weer uit. Telescoop erop. De auto weer in. Een stukje verder weer stoppen. Ja, een slechtvalk. Daar bij de rand van het water. De auto weer uit. Iedereen heeft de opvliegende valk net gezien of onze auto rijdt alweer. Op de strandweg stoppen we om de wilde- en kleine zwanen te bekijken. De auto uit en weer de auto in. Vlak voor de jachthaven vliegt een meeuw voor de auto langs die opvalt. Donker gevlekte vleugels bovenzijde, witte kop, witte staart met zwarte eindband. Pontische meeuw, wordt er geroepen. Hopsaaa weer een ervaring rijker maar we zijn er nog niet. Synchroon dansen De parkeerplaats bij camping de Pomp staat vrijwel vol met auto s. Toch besluiten we om naar de kijkheuvel te gaan. Fantastische plek vooral onder deze weersomstandigheden. Vlak voor de heuvel treffen we een paartje roodborsttapuiten aan. Een Baltsvoeren Op de parkeerplaats staan we in te pakken en na te praten als er opnieuw een waterral is te zien die het bevroren water oversteekt. Vanuit het bos maakt een houtsnip zich los en een ijsvogel vliegt, prachtig beschenen door de zon, over ons heen. Hoe mooi kan een excursie eindigen. Niet voor ons, want mijn auto rijdt naar Buitenpost gevolgd door de auto van Frans met Anno als passagier terwijl de rest richting Leeuwarden gaat. We rijden rechtstreeks naar de locatie waar zich 3 pestvogels ophouden. Foto s maken is lastig want de lampion gaat haast uit. Toch is en blijft het genieten van deze beauty s. Ze komen nog 1x naar beneden om van ligusterbesjes te eten voordat ze hun slaapboom in vliegen. Hier zien we gedrag dat we niet eerder hebben gezien. Er zitten 2 pestvogels naast elkaar waarvan 1 een besje heeft meegenomen en de ander begint te voeren. Het zogenaamde baltsvoeren waarbij de vrucht meermalen van het mannetje aan het vrouwtje en omgekeerd wordt gegeven. Paartjes worden al in de wintertijd gevormd. Het mannetje neemt zelfs al een houding aan als van de baltsdans die normaal gesproken in het voorjaar plaatsvindt. Genoeg mooie dansjes gezien vandaag. Een aantal uitzonderlijke ervaringen rijker en nu nu zijn we er wel!! Tekst: Meino Zondervan I Foto s: Linda Veeman Lente

8 Waarom gaan we nu ineens van plaats wisselen, we zaten toch goed? Denk maar eens na, dan weet je waarom hij het doet. 4 februari 2017, IVN Noard Fryslân Bûtendyks. Lekker en rustig weer vandaag. Bij mijn aankomst staat er een flinke ploeg mensen op het parkeerterrein voor de Aldi. Het zijn 2 verschillende IVN excursiegroepen. Sieds Boersma neemt, als onderdeel van een vogelherkenningscursus, het grootste gedeelte mee, waaronder enkele mensen die normaal met ons meegaan. Wij blijven met 12 man over. Mooi 3 auto s vol. De heks Rond half 9 staan we op de zeedijk bij het Kweldercentrum van het Noarderleech. Zonsopkomst, veel brandganzen, jagende blauwe kiekendieven, buizerds u kent het wel. Of toch niet? Nou dat is ook wat. De eerste zingende veldleeuweriken ook niet? Voor de doorgewinterde IVN deelnemers is het gesneden koek. Het verveelt niet, maar als er dan een etende juveniele slechtvalk wordt ontdekt, is dat een leuke krent in de pap. Die krent wordt vervolgens belaagd met enkele duikvluchten door een adulte mevrouw slechtvalk. Het jonge dier trekt hoogstens zijn kop in als de heks weer uithaalt. Onverstoorbaar eet hij verder. Aan de vele wit-grijze veren te zien, is een meeuw het ontbijt. Veren vliegen in de rondte en vlees wordt losgerukt. Links van ons zitten 4 buizerds op de zeedijk waaronder 1 boven op een TV-kast. De aanstaande bewoner zit op het hek waarschijnlijk te wachten tot de buizerd afnokt. Achter ons staat nog een torenvalk nestkast. Een man TV knalt over de dijk en landt in de kast. Beetgenomen We willen graag 1 van de wintergasten spotten die al een tijdje buitendijks vertoeft: een 3e kalenderjaar dame ruigpootbuizerd (rpb). Rudy Fopma heeft het dier een week terug voorzien van ringen. Linda is enigszins verbouwereerd omdat Harm opeens haar plaats inneemt achter in de auto als we verder gaan. Mijn vraag aan haar om te bedenken waarom Harm dat doet, wordt niet meteen beantwoord. Met mijn wadvogeltel-sleutel verleen ik ons toegang door de hekwerken van het buitendijkse weggetje. Dan heeft Linda pas door dat ze is beetgenomen door Harm. Hij heeft vrij zicht op de kwelders, terwijl zij tegen de zeedijk aan tuurt. Het is nog vrij vroeg om jagende rovers te zien, die slapen meestal uit. Vanuit een rijdende auto is t niet gemakkelijk om de ruigpootbuizerd te vinden op die enorme kweldervlaktes. In het bewuste stukje gebied treffen we dan ook geen rpb aan. Wel zien we een groetende vogelaar met een telescoop op de zeedijk staan. Dit blijkt achteraf iemand te zijn die me herkend heeft van Facebook. Hij stuurt me s avonds een berichtje. Of we de 2 ruigpoten wel hebben gezien. 2? 2 zelfs? Nee dus. Een gemiste kans, gemiste krenten. Hoogwatersporen en brandganzen Noorderleech 8 IVN LEEUWARDEN E.O.

9 Wormeneter Albert Eggens is onze chauffeur van vandaag en heeft vrij snel door waarom hij mocht rijden. Binnen de kortste keren zit de rechterzijde, inclusief de zijramen, onder de drek, als we door een stukje berm moeten om een tegenligger langs te laten. Voor ons gaat tot 3x toe een buizerd op de weg zitten. Een wormeneter. Het dier is niet schuw en laat zich mooi bekijken en fotograferen op een paal. Albert is helemaal in zijn nopjes want zo dichtbij heeft hij een buizerd nog niet eerder op de plaat kunnen zetten. Sterker nog de buizerd komt naar ons toe vliegen en gaat vlak voor de auto op zoek naar voedsel tussen aangespoelde rommel. Een gewone buizerd is eigenlijk gesneden koek maar deze mag als krent worden betiteld omdat hij zich zo fraai laat bekijken. Er is een reden voor zijn gedrag. Het dier heeft honger. Op de foto s is een ingevallen borst te zien. De kleur van de iris is al vrij bruin. Een 2e winter vogel, schat ik in. Er zijn meer overwinterende buizerds te zien. Die zijn in deze tijd rijkelijk aanwezig. Nog even en ze gaan terug naar hun noordelijke broedgebieden. Buizerd Gemiste kans We hebben een goed moment en plekje gekozen om te stoppen voor een bakje koffie/thee. Er komt een zilverreiger aanvliegen en hij landt op een dam. Het blijkt te gaan om een kleine zilverreiger. Het schuwe diertje vliegt ook snel weer door waardoor de 2 volgende auto s het moment missen. Kijk dat is weer zo n leuke krent naast de gesneden koek. Na de koffie zetten we de tocht voort en vliegt de kleine zilverreiger weer langs en landt ver weg in een sloot. Onze auto is zo gefocust op de zilverreiger dat we helemaal de 5 strandleeuweriken vlak naast de weg missen. Een gemiste kans, een gemiste krent omdat we een gemiste kans voor de anderen volgden zodat ze die gemiste krent ook konden meepikken. Een nobel streven dat slaagt. Onze auto neemt het missen van een krent voor lief. Even later mist de rest nog een mannetje blauwe kiekendief die vlak voor onze auto opduikt van achter de zeedijk. Goede moed Op de veerdam bij Holwerd stoppen we om de boel te overzien. Wederom een blauwe kiek in vrouwkleed. Die blijft mooi in de buurt van de hier aanwezige slaapplaats uur. Het is laag water. Het is vrij rustig qua gevogelte aan zowel de oost als de westzijde. We gaan door naar Wierum. Tenminste zo laten we het voordoen want eigenlijk willen we wandelen bij Ternaard. Albert rijdt per ongeluk door naar Wierum. Een blik over de zeedijk en we stappen weer snel in naar het eigenlijke doel. Bij het uitstappen treffen we een vogelaar die net terug komt en meldt dat hij 50 strandleeuweriken heeft gezien met daartussen 2 sneeuwgorzen en een stuk of wat fraters. Kijk dat zijn leuke krenten. Vol goede moed gaan we op pad. Ter plaatse krijgen we het vermoeden dat de boel is verstoord want het is er veel te stil en er is geen vogel te bekennen. Het is tegen 1-en. Een auto met deelnemers vangt de terugweg aan terwijl de rest nog maar eens een poging doet om de groep wintergastjes te vinden. Heel even horen we de beestjes en ik krijg een klein groepje strandleeuweriken in de kijker. Ze komen vanaf het wad maar vliegen door. Terwijl een aantal mensen zich verspreidt om te zoeken, vind ik een plekje tegen de basaltblokken. Weinig wind en zo nu en dan een zonnetje op het gezicht. Niet erg om even niet scherp te zijn. Heerlijk om een zen moment in te bouwen. Alle gesneden koek en krenten daargelaten. Tekst: Meino Zondervan Foto s: Linda Veeman Lente

10 Wij inspireren en leren mensen om met passie en vakmanschap te werken aan een duurzame, mooie wereld. VMBO-groen / MBO / Cursus & Contract 10 IVN LEEUWARDEN E.O.

11 De afgelopen drie jaar tel ik in de wintermaanden de aanwezige zwanen en ganzen in de Cornwerderpolder voor Sovon Vogelonderzoek Nederland. De opzet is, dat op de zaterdag of zondag die het dichtst bij de 15e van de maand is, het gebied wordt geinventariseerd. Dan rij ik, met mijn onopvallende daihatsu cuore met gedoofde lichten, over alle in het gebied aanwezige weggetjes. Ik probeer de ganzen zo weinig mogelijk te verstoren en zo nauwkeurig mogelijk te tellen. In januari en februari loopt het aantal ganzen op tot rond de exemplaren; voornamelijk brandganzen en kolganzen. Het gebied ligt direct boven Makkum, als het ware in de oksel van de afsluitdijk. Het is goed herkenbaar aan de enorme windmolens. Tijdens de afgelopen maarttelling bekeek ik een grote groep brandganzen toen mijn oog viel op iets wat zich ver weg in het land, in de buurt van de Cornwerdermolen, afspeelde. Ik besloot de auto midden op de weg te parkeren, bij gebrek aan een berm, en de telescoop op te stellen. Het was toch op een doodlopende weg, en verkeer was er niet te verwachten. Dit ging een poosje zo door en ondertussen spartelde het kleine haasje in het korte gras. Zwaar geirriteerd deed moeder haas een uitval naar een van de kraaien, om direct terug te keren naar de kleine. Dat ging precies twee keer goed. De keer daarna had een kraai het kleine spartelende hoopje in de snavel en vloog naar een dampaal in een Een haas hupte nerveus heen en weer en werd lastig gevallen door twee parmantig stappende zwarte kraaien. Toen ik beter keek, zag ik dat de haas een heel klein spartelend haasje steeds met de neus opwierp. Hij leek hem aan te sporen om toch eindelijk eens normaal te doen en gewoon te gaan lopen, zoals alle andere kleine haasjes doen. Maar zodra moeder haas met haar rug naar een van de kraaien zat, stapte deze snel naar voren en pikte de moederhaas in haar achterste. Als ze zich omdraaide naar het heerschap wat haar lastig viel, kwam direct de andere kraai, die hetzelfde deed. weiland verderop. Moeder rende natuurlijk radeloos direct als een haas achteraan, maar ze kon niets uitrichten.voor haar ogen, op anderhalve meter hoogte, werd de kleine zo gepikt dat het spartelen stopte. En zo was ik getuige van een wrede moord, op een zo vreedzame zaterdagmorgen, in een weiland bij Cornwerd. Soms is de natuur heel mooi, maar vaak ook heel wreed. Mocht er toch nog iemand zijn die het aandurft om een keer mee te gaan tellen, dan ben je bij deze van harte uitgenodigd. Tekst: Cor de Vries Foto: Linda Veeman Lente

12 Zaterdagmorgen 4 februari, tijd voor de eerste vogelexcursie van de vogelcursus, georganiseerd door IVN Leeuwarden. Er werd om uur verzameld op de parkeerplaats tegenover de Aldi in Bilgaard, om vanaf daar naar de ontmoetingsplaats nabij Metslawier te rijden. Daar wachtte de groep die rechtstreeks die kant op was gegaan. Een klein aantal deelnemers (waaronder ikzelf) had echter een verkeerde verzamelplaats in gedachten. Nadat we door Wijnand waren opgehaald, konden we met een kleine vertraging beginnen met de excursie. De groep werd vervolgens in tweeën opgesplitst. Eén groep onder leiding van Sieds Boersma en de andere onder leiding van Wijnand Jager. Eén groep linksom en de andere rechtsom, om uiteindelijk weer samen te komen en de laatste locaties samen te bezoeken. Dus daar gingen de auto s én camper, in colonne, op zoek naar vogels. Aangezien ik in de groep van Wijnand deelnam, zal het volgende deel van dit verslag vooral over zijn excursiegroep gaan. Om 8.50 uur kwamen wij bij onze eerste locatie aan. Het was ongeveer 6 C met weinig wind, weinig wolken en een opkomend zonnetje. Uitgestrekte weilanden met daarop ontelbare aantallen ganzen. Brandganzen, kolganzen en grauwe ganzen waren in grote getale aanwezig. Verder zijn er nog blauwe reigers, twee buizerds, een grote zilverreiger, een kievit, een aantal knobbelzwanen, smienten, spreeuwen, stormmeeuwen, wilde eenden, wilde zwanen, een overvliegende wulp, zwarte kraaien en een biddende torenvalk gespot. Na één locatie waren er dus al 16 verschillende vogelsoorten waargenomen. Op de tweede locatie stonden we op een brug over een rivier in de hoop hier nieuwe vogelsoorten te kunnen waarnemen. Dit is gelukt, want naast een aantal soorten die we al eerder gespot hadden, konden we nu ook kuifeenden en meerkoeten op onze lijst bijschrijven. Zodoende kwam de teller nu op 18 vogelsoorten te staan. Locatie 3 was Ezumakeeg, aan de westrand van het Lauwersmeer met het bord van de zeearend. Helaas hebben we de zeearend niet in levende lijve gezien. De nieuwe soorten die we hier zagen waren (ver)bergeenden, krakeenden en een roodborstje. De volgende locatie lag een paar honderd meter verderop en hier konden we verschillend soorten nog beter bekijken. Hier zagen we voor het eerst kokmeeuwen en pijlstaarten en daardoor stond de teller nu op 23. Op locatie nummer 5 waren, naast nieuwe soorten als de middelste zaagbek, de slobeend en wintertaling, ook rotganzen in grote getalen aanwezig. Als je heel goed luisterde kon je zelfs een veldleeuwerik horen zingen. Vervolgens reden we door naar de haven van Lauwersoog om daar in Restaurette Schierzicht lekker op te warmen. Ook in de haven zagen we onder andere aalscholvers, eksters, een juveniele grote mantelmeeuw, kauwen, scholeksters, een steenloper en zilvermeeuwen. Ondanks dat we er niet naar op zoek waren, kwamen we nog een leuk dier tegen. Er zwom namelijk een zeehond rond. Na de koffie en thee vertrokken we naar de laatste locatie. Hier vonden we hier een aantal brilduikers. Daarvan waren er zelfs al een paar aan het baltsen. Ook werd er een baardmannetje gehoord vanuit het riet. Dit alles zorgde ervoor dat de we in totaal 37 vogelsoorten hebben waargenomen. Tekst: Bob Koudstaal Foto s: Marjan Koeze 12 IVN LEEUWARDEN E.O.

13 19 februari 2017, Bakkeveen en Duurswouder heide Soms zit het mee soms zit het tegen. En als het dan tegen zit, is het zaak om de dingen die mee zitten zwaarder te laten wegen dan hetgeen tegen zit. Het zit vandaag tegen omdat het mistig miezerig weer is. Sterker nog het regent zelfs af en toe. Met 9 man in 2 auto s vertrekken we om half 8 vanaf de Aldi-parkeerplaats uit Leeuwarden. Als we individueel op pad zouden gaan dan waren we vanmorgen opgestaan, hadden we uit het raam gekeken en gedacht; ja daaag, ik duik weer mijn nest in met dat pokkenweer. Dat gaat nu niet op want hebben een afspraak met een groep. Rond 8-en zijn we op de parkeerplaats bij de Slotplaats van Bakkeveen. Teartse is er al. De laarzen gaan aan. Mutsen, capuchons, regenbroeken, plastic zakken over camera s alles uit de kast om het weer te trotseren. Is er ook iets wat mee zit? Ja hoor. We hebben het bos voor ons alleen. Lekker rustig want niet een hond die zich nu buiten vertoont. Het doel: spechten en eekhoorns. Smeuïg Nog maar nauwelijks op pad of de sluizen gaan weer open. We belanden we onder een grote spar die nog niet doorlekt. Stilstaan heeft zijn voordelen. Er worden op deze manier enkele soorten ingekopt. De smeuïge opmerkingen van Ben maken het aangenaam. Harm ziet een grote bonte specht hoog in een boom. We proberen het beest allemaal te ontdekken op aanwijzingen van Harm. Kijk hij zit nu te hameren, zegt hij. Ben reageert, Ja verdikke, de hele boom gaat heen en weer. De sfeer is goed, dat zit mee. Goed zin De regenbui gaat over in motregen maar we kunnen wel weer verder. Op de camping zijn voorjaarsgeluiden te horen. De groene specht heeft altijd een goed zin en lacht het bos een slag in de rondte. De groene joker komt zelfs in vlucht nog voorbij. De zwarte specht horen we in de verte roepen. De middelste bonte specht horen we ook even roepen. Een vuurgoudhaan zit mooi open en bloot in een kale beukenhaag. Na nog een slag over de camping, lopen we terug en treffen Harm die een ander stukje heeft verkend. Hij heeft appelvinken gezien. Ik check die hoek daar nog even, en foetsie is hij weer met deze keer Peter in zijn kielzog. Als groep volgen we een ander pad en komen de beide mannen later weer tegen. Ook zij hebben weinig gezien behalve een zwarte specht die vlak bij hen langs vloog. Peter zit er helemaal vol van. Voor hen zat het mee Tweeling We parkeren op de parkeerplaats bij het mooi gelegen kerkje en lopen via een bospad naar het heideveld. Het is droog. In deze tijd is het rustig. Nog geen libellen of vlinders en de adders worden volgende maand pas wakker. De klapekster zit wel weer op zijn plaats. Wat een honkvast beest is dat. Midden in het heideveld staan enkele bomen. Daar is zijn winterplekje. Langs de bosrand lopend, treffen we flockjes aan: sijsjes, veel, heel veel goudhanen, spechten jakkeren gedrieën achter elkaar aan, kuifmezen, staartmezen. Op een plek in het bos staan we bij een enorm nog niet actief bosmierennest. Op dat moment horen we een zang die tot discussies leidt. Het doet me denken aan de geelgors maar het laatste stuk Beethoven ontbreekt. Met hulp van de Obsmapp-app blijkt dat we luisteren naar een matkop. Het leuke is dat er vlakbij een glanskop zit te zingen. Er is wel eens discussie in de vogelwereld over de verschillende biotopen van deze tweeling. Vandaag horen we ze beide in een zelfde biotoop. Bij een roofvogelhorst gaat Harm checken of er ringen onder liggen. Niks, alleen een paar witte eierschalen. Terug in Leeuwarden trekt de lucht helemaal open. We staan op de parkeerplaats van de Aldi nog naar 4 opschroevende buizerds te kijken. De spechten zijn redelijk gelukt vandaag. Eekhoorns hebben we niet gezien. Logisch, die hebben ook door het gordijntje gekeken en gedacht: Ja daaag, ik duik weer in mijn nest. Al met al er weer lekker op uit geweest en woog hetgeen mee zat zwaarder dan hetgeen tegenzat. Dat helpt We lopen naar de auto s voor een stukje brood en de helft van de groep gaat met mij door naar de Slotplaats voor een warm bakje. Er zijn enkele mensen koud geworden. Kunnen we bij de open haard een plan trekken voor een volgende locatie. Na een stief kwartierke staan we weer buiten. Warme chocolademelk met echte slagroom achter de kiezen. Een nieuwe locatie is besproken en mijn grote tenen zijn weer warm. Aan de overkant van de weg staan de anderen druk in de bomen te loeren. We lopen erheen. Harm ziet ons en begint met zijn armen te zwaaien. MIBO, roept hij. Wat zegt hij, vraagt Ben. Middelste bonte specht. Hoog in de boom zien we het zeldzame beestje foerageren. Peter heeft hem in de kijker en doet verslag. Hij gaat nu omhoog, hij zit nu bij die bocht, nu zittie achter een tak. Bedankt Peter, dat helpt. Zijn klagende roep laat de specht ook nog even horen eer hij vertrekt. Het spotten van de mibo is nog even een meevaller voor we richting de volgende locatie vertrekken. Lente 2017 Tekst: Meino Zondervan Foto: Linda Veeman In galop over het ruiterpad 13

14 Op zaterdagmiddag 11 maart was het zover! Een groep van elf deelnemers had zich verzameld bij de parkeerplaats aan de Ottemaweg om onder leiding van Teartse van der Zee de Sippenfennen te verkennen. Teartse vertelde eerst iets over de historie van het gebied dat van oudsher nat en zompig is. In de vorige eeuw waren delen van het gebied droog genoeg om vee te laten weiden en te gebruiken als hooiland. Uiteindelijk is een gevarieerd moerasgebied ontstaan met rietland, wilde planten, hooilandjes, bos, grasland en ondiep water met waterplanten. Het is een gebied in ontwikkeling. Provincie Fryslân heeft maatregelen genomen om verdroging tegen te gaan. Ook is er ruimte voor recreatie gemaakt. Buiten het broedseizoen kun je een rondgaande wandeling door het gebied maken. Met een pontje, dat door de bezoeker zelf bediend moet worden, kun je naar de overkant varen. Het is overigens nog niet zo gemakkelijk om met het pontje over te steken en in ons geval was het pontje onbereikbaar geworden: een grote duwboot belemmerde de overtocht. Via de duwboot en een overstap in een roeiboot kwam iedereen toch aan de overkant. Het was een hilarisch gebeuren waarbij werd gezegd dat zo n avontuurlijk begin wel heel leuk was! Wat de vogels betreft was het nog stil in de Sippenfennen. Wat hebben we gezien: een reiger, (uiteraard) een zilverreiger, een paar opvliegende watersnippen, een buizerd, brandganzen, grauwe ganzen en een rietgors.teartse wees ons op gagel, ooit op de rode lijst maar hier volop aanwezig. Gagel heeft een mooie roodbruine kleur en ruikt heerlijk. Vroeger legde men graag takjes hiervan in de linnenkast om deze fris te houden. Ook zagen we eierdooiermos. Dit is een korstmos met een oranje-gele kleur. Door de structuur kun je er met wat fantasie een eierdooier in zien. Teartse liet een verdikking in een rietstengel zien. Eerde en Teartse aan het bootjevaren Hierin groeien de larven van de rietsigaarhalmvlieg. Met een scherp mesje werden een paar van deze verdikkingen opengesneden maar er was geen larfje meer te zien. Net op tijd vertrokken, denk ik ;-) In een gedeelte met meer bomen en struiken hoopten we toch wat vogels te horen. Ook dit werd weer spannend want het pad bleek een dikke laag kletsnatte modder te zijn, waar we aardig in wegzakten. Gelukkig bleef iedereen overeind. Teartse stelde voor om een poosje met gesloten ogen de stilte te ervaren. Ik vond het een bijzonder moment. De vogels lieten zich daar ook niet horen, ik denk dat het nog te vroeg was. Het was een boeiende excursie door een gebied met een belofte voor de toekomst. Omdat het natter wordt, verwacht Teartse dat op een mooie dag een roerdomp in de Sippenfennen te horen is. Daar wachten we op! Tekst: Corry van der Meer Foto s: Janke Gillebaard Sippenfennen 14 IVN LEEUWARDEN E.O.

15 Op zondag 15 januari, 12 februari en 12 maart organiseerde de jeugdwerkgroep van IVN Leeuwarden, in samenwerking met de Stichting Bibliotheken Midden-Fryslân, kinderactiviteiten in de Centrale Bibliotheek. In januari was het thema Winterslaap. Er werd een mooi verhaal voorgelezen over een kikker en een pad. Daarna konden de kinderen een slapende pad boetseren, maar sommige kinderen maakten liever een kikker, een beer of een egel. Er was zelfs iemand die liever een auto maakte! In februari stond Het levensweb centraal. In het wereldwijde levensweb is alles met elkaar verbonden. Hoe meer verbindingsdraadjes, des te sterker is het web! Er werden interessante filmpjes vertoond over het levensweb en communicatie in de natuur. Daarna werd er een leuk spel gedaan over samenwerking in de natuur! Tijdens de laatste activiteit in maart was het thema Klein ingepakt. Kinderen gingen zelf afbreekbare bakjes vouwen van krantenpapier (met hulp van vrijwilligers en ouders). Daarna mochten ze zaadjes uitzoeken voor in het bakje. Ze maakten een tekening van het zaadje zodat ze ongeveer wisten wat er uit zou gaan groeien. Ook was het mogelijk om een zaadje te kiezen waarvan je niet wist wat er uit zou komen. Een echte verrassing dus! Bij elke jeugdactiviteit deden er ongeveer 10 kinderen enthousiast mee. Het was zeer geslaagd en zeker voor herhaling vatbaar! Tekst: Els Bultsma Foto s: Liesbeth Bergsma Breng uw bedrijf of organisatie onder de aandacht d.m.v. een advertentie in het. Meer informatie over de mogelijkheden en tarieven kunt u opvragen bij het bestuur (contactgegevens vindt u op pagina 2 van dit ) Lente

16 Er was eens een meneer. Een meneer uit Harlingen. Die meneer heeft eens een uitspraak gedaan waar hij maar niet vanaf komt. Mijn fout ben ik bang, want het kwam in een verslag terecht en nou komt het regelmatig terug en is het niet meer onder water te houden. Nat grijs weer met een stevige wind. Bij het opstaan, een blik door het raam. Het zou je spontaan weer je kooi in doen kruipen. Maar hatsikidee zo werkt dat niet, we gaan op pad. Het weer heeft invloed op de opgave, zo blijkt. Zelfs 2 lastminute afzeggingen. Het Set Blij met hem Vandaag, zondag 19 maart, gaan we met z n 8-en het avontuur aan. In 2 auto s gaan we eerst naar Het Set, achter de Grote Wielen. Hier kunnen we allemaal uit de wind en droog in de kijkhut staan. Het uitzicht is top. De telescopen worden uitgestald. Het grote plasdras gebied biedt voedsel voor vele eendensoorten als slobeend, smient, pijlstaart en wintertaling. Een groepje grutto s vertegenwoordigt de steltlopers. Arno Niehof arriveert en komt bij ons staan. We zijn blij met hem want hij pikt de gewenste zomertaling eruit, 2 mannetjes en een vrouwtje. Teartse pakt een zaagbekje; een vrouw nonnetje. De kleine mantelmeeuwen zijn ook terug. Er zeilen een paar voor de hut langs. Op de toegangsweg zit een groep putters en een groenling laat zijn nasale roep horen. Dat zijn 2 soorten vinken om af te vinken. Agressief verdedigend De buienradar laat zien dat er weer nattigheid aan zit te komen, dus besluiten we eerst naar Earnewâld te rijden. Een bakje koffie in de kijkhut bij de Jan Durkspolder. Zo gezegd, zo gedaan. De kokmeeuwen zijn al bezig met het zoeken van een nestplek links van de kijkhut. Als de kokmeeuwen hier plannen maken voor een gezamenlijke gezinsuitbreiding, dan is er een andere soort die gebruik maakt van de agressief verdedigende meeuwen: de geoorde fuut. Een kleine fuutachtige maar bloedmooi met duivelsrode ogen en gouden oorpluimen. In den beginne zitten de futen ver weg. De telescoop biedt uitkomst. We tellen er 3. Er komen vast nog een paar bij de komende tijd. Alles zit ver. Weer vele eenden. Een paartje brilduikers. Een lepelaar komt aanzweven bij de bekende broedplaats. Een grote mantelmeeuw, die bijna is ontdaan van zijn jeugdkleed (4e kalenderjaar), trekt de aandacht. Leuke soorten om af te vinken. De pineut Een flinke stortbui trekt over. Het is niet alleen buiten stormachtig. In de kijkhut waait het verbaal stevig. Vooral Albert is de pineut. Hij is vandaag voor het eerst mee met de zondagploeg. Een ieder heeft gelezen over zijn opmerking tijdens een zaterdagtrip. Kijk een geoorde fuut.. och nou is hij onder water. Heb je de brilduiker al gezien? Die zwemt daar onder water. Ondanks het donkere weer moeten er wel foto s komen voor het IVN-, verkondigt Linda, anders komt er geen verslag. Albert heeft zijn camera met teletoeter-lens mee. Zodra er een vogel maar een beetje in de buurt van de hut komt, wordt hij er op geattendeerd. Vaak te laat, wat tot nog meer tumult leidt. Uiteindelijk wordt er tot stilte gemaand, want een paartje geoorde fuut nadert de hut. De wind staat hun kant op, ze horen de geluiden vanuit ons onderkomen. Nadat Peter en ondergetekende nogmaals manen tot rust, komen de duivelse fuutjes dichterbij. Linda haar adhd-moment is over, ze valt stil en tovert ook haar camera tevoorschijn. Hupsakee, die foto s zijn in de pocket en kunnen we afvinken. Horror Tijdens een bui lopen we, onder begeleiding van tjiftjafzang, naar de andere kijkhut. Daar valt niet zoveel te beleven totdat er iets horror-achtigs gebeurt. Echt enorm schrikken. Albert staat achteloos naar buiten te staren door het raampje van de toegangsdeur als er ineens uit het niets een gezicht voor het raampje verschijnt. WAAAHHHH ALLEMACHTIG. Albert schrikt zich helemaal het laplazarus. Ik sta naast hem en schrik ook vanwege zijn reactie. Er stapt een mevrouw de overvolle hut in. Jemig Albert, wat een reactie, zo lelijk is ze nou ook weer niet. Met grote ogen kijkt de op adem komende ouwe seun me aan en fluistert; daar zijn de meningen over verdeeld. Geen zin We gaan niet eerder naar huis dan wanneer ik het zeg, roept Lies stellig vanuit de auto als we terug zijn. De rest staat buiten te overleggen. Of een ieder nog zin heeft om naar een volgende locatie te gaan. Maar om zoveel zeggingskracht van Lies kunnen we niet heen. Ze heeft absoluut geen zin om al naar huis te gaan en wil nog leuke soorten als de zwarte specht zien. Instappen en gaan met die banaan. Reisdoel: de bossen van Beetsterzwaag. Fleurig gekleurd We parkeren bij It Fryske Gea kantoor in Olterterp. De eerste vogels die we zien zijn 3 paar mandarijneenden. Exoten weliswaar, maar toch prachtig om die fleurig gekleurde mannetjes te zien. Helemaal in het donkere bos met dit triest grijze weer. Het spat eraf. Dat geluid, dat zijn toch appelvinken? vraagt Linda. Ik heb de kop al briek om ze op gehoor te lokaliseren maar ze zitten hoog in de boomtoppen samen met vinken. Heel veel vinken. Af en toe een glimp van overvliegers. Dikke romp en opvallende witte banen over de vleugellengte. Jammer, ze laten zich niet mooi zien maar dat komt wel op 4 soorten vinken die we vandaag kunnen afvinken. 16 IVN LEEUWARDEN E.O.

17 Noeste beestjes Nadeel van dit weer is dat ook vogels in de rust gaan. Het zijn soms net mensen. Weinig roering, weinig zang in het bos. Alleen een goudhaan doet zijn best. Maar als we bij het beukenbos gedeelte aankomen, lijkt het te veranderen. Een boomklever doet een staartmees na en gaat over in een luchtalarmachtige zang. Een paartje holenduiven heeft de spring in het hoofd en ze zijn lief voor elkaar. Een raaf komt stilzwijgend overvliegen. Een koolmees is zijn band aan het oppompen, zo klinkt zijn zang. Ik hoor ze weer. Een grote groep vinken trekt langs met daartussen de hoge pit-pit roep van de appelvink. Deze keer zien we ze beter. Albert maakt zelfs enkele foto s. In de top van een berk laten 2 stuks zich mooi bekijken. Ver voor een foto, dichtbij door de verrekijker. Prachtig noeste beestjes met die dikke snavels. In de groep horen we nog een vink-achtige. Een goudvink. Dat komt op 5 soorten vinken die we vandaag afvinken. Goed besluit We lopen door en steken een open grasveld over naar een volgend stuk bos. Normaliter slaan we af maar nu lopen we een stukje door richting dorp. Een goed besluit blijkt, want in de tuin en op de Mandarijneend oprijlaan van een groot huis treffen we erg veel vogels aan. Heel veel kramsvogels en opnieuw veel vinken. Tussen al die vinken zitten een paar appelvinken op de grond en er zitten een paar prachtig op kleur zijnde kepen tussen. Dat komt op 6 soorten vinken die we vandaag kunnen afvinken.op de terugweg zien we nog een havik voorbij flitsen. Op het parkeerterrein komt een groene flits voorbij spechten en horen we op het nippertje nog de zwarte specht roepen. Dat is voor Lies het afvinkteken. Het is mooi geweest en we mogen we van haar eindelijk op huis aan. Of Albert blij is met dit avontuur weet ik niet want ook deze belevenissen zullen niet onder water blijven. Tekst: Meino Zondervan Foto s: Linda Veeman In de omgeving van Dronrijp, waar ik opgegroeid ben, plukte ik als kind heel wat boterbloemen. Ook kauwde ik samen met mijn vriendinnetjes op de bloemen waarbij we ons verbaasden dat de smaak niets met boter te maken had. Nu weet ik dat boterbloemen giftig zijn en door de felle gele kleur worden ze ook niet door het vee gegeten. In de Leeuwarder Courant las ik een bijzonder artikel over de boterbloem. Onderzoeker Casper van de Kooi, opgegroeid in Burgum, is in 2015 gepromoveerd op de anatomie van de bloemkleur. Hij heeft zijn onderzoek in Zwitserland voortgezet en heeft bijzondere ontdekkingen gedaan. De boterbloem glimt heel mooi, dit spiegeleffect zie je bijna nooit bij bloemen. De vraag was waardoor en waarom dit bij de boterbloem wel zo is. Samen met ander onderzoekers zijn twee belangrijke oorzaken ontdekt voor de oogverblindende felheid van de bloem. De bovenste laag is heel erg glad met een spiegelende werking. Hieronder zit een luchtkamer die de spiegeling vergroot. De laag heeft een werking die vergelijkbaar is met olie op water en dit effect geeft de boterbloemblaadjes hun glanzende oppervlak. Een laagje zetmeel onder de luchtholte verspreidt licht en stuurt een deel ervan door de bovenste laag van de bloemblaadjes. Zo straalt het licht twee keer door het pigment waardoor de gele kleur intenser wordt, stelt Van der Kooi. Alles heeft een reden in de natuur en dus is de vraag waarom de boterbloem deze glanzende blaadjes heeft. Bij de juiste stand van de zon is de bloem door de felle kleur van grote afstand zichtbaar voor insecten. Er wordt dan een soort lichtflits uitgezonden. Daarnaast kunnen de blaadjes bij koel weer een schotelvorm aannemen waarmee ze de schaarse warmte van de zon op het bloemhart (het voortplantingsorgaan) kunnen richten. In het voorjaar hebben vogels een prachtkleed om vrouwtjes te lokken, mij lijkt dat de glanzende blaadjes die insecten lokken hiermee vergelijkbaar zijn. Alles is immers gericht op de voortplanting. Als kind wist ik niet dat de boterbloemen mij lichtflitsen toezonden. Al kauwend op de bloemblaadjes had ik geen idee van de wonderen die de gele veldbloem verborgen hield. Door een dergelijk onderzoek blijkt weer dat bijna niets in de natuur zomaar is. De samenhang van het leven op aarde blijft voor verwondering zorgen. Corry van der Meer Foto: Stockfoto Pixabay Lente

18 Muntvlinder (Linda Veeman) Het is voorjaar. Heerlijk. Er bloeit al weer zo veel en alles wordt groen. De vlinders zijn er ook weer of nog. Dat weet ik niet. Vanmorgen zat een nachtvlinder op het raam. Aan de vorm te zien een spanner, maar ik heb hem niet kunnen determineren. Naar aanleiding hiervan heb ik opgezocht hoeveel nachtvlinders er in Nederland zijn. Meer dan 2400 soorten. Een aantal zie ik regelmatig, zoals de gamma-uil en het muntvlindertje, maar een vliervlinder zie ik maar af en toe. Hij is goed herkenbaar aan de vorm en grootte. Het muntvlindertje zie ik heel vaak. Dit kleine nachtvlindertje is prachtig bruin met gele stippen en overdag actief. Groot avondrood, een prachtige pijlstaartensoort, heb ik ook een keer in mijn tuin gezien. Dat zijn de krenten in de pap. En dan zie ik af en toe van die grijswitte vlinders uit de groep van de uilen. Volgens mij was een daarvan het bont schaapje. Vorig jaar heb ik de rups gezien. Dat vergeet ik ook nooit meer. Ik had gehoopt dat de pop van de perzikkruiduil in de bloembak zou zitten waar ik de rups had gezien. Helaas voor mij kon ik de pop niet vinden. En dus zal ik de vlinder weer niet zien. Misschien heb ik de vlinder wel eens gezien, maar niet herkend! In de zomer vliegen s avonds heel veel nachtvlinders op de vlinderstruik, maar ik weet niet welke. Ik heb me nu voorgenomen om ze deze zomer ze te lokken met een sterke lamp Rups Avondrood (Linda Veeman) Vlinder Avondrood (Gerdy Hahn) en een wit laken. Dat laat ik dan zeker weten. Dat ik nu al aandacht besteed aan de vlinders, is om jullie nieuwsgierig te maken naar andere vlinders dan alleen de prachtig gekleurde dagvlinders. De dagpauwoog, de citroenvlinder en de kleine vos die zien we toch wel. De bruine kikkers in mijn vijver worden nu echt actief. Dat heeft minstens een reiger ook gezien. Afgelopen zaterdag zag ik twee keer een blauwe reiger wegvliegen met een kikker in zijn snavel. Maar nog veel vreemder. Afgelopen winter, toen het vroor, had ik ook een reiger in mijn tuin die een kikker te pakken had. Ik heb altijd gedacht dat kikkers in de winter diep in de modder verscholen zitten: niet dus. Ook de poes van de buren had het toen in de gaten. Hij zat steeds bij de vijver. Ik blijf jullie op de hoogte houden van de bijzonderheden in Mijn Tuin. Bruine kikker (Linda Veeman) Tekst: Gerdy Hahn 18 IVN LEEUWARDEN E.O.

19 Consortium: 1. Comenius 2. Nordwin College 3. WETSUS 4. Hogeschool Van Hall Larenstein 5. Friese milieufederatie 6. ZIENN 7. Palet/ Parkhove 8. Bouwbedrijf Lont 9. Jeugdhulp Friesland 10. Buurt coöperatie `De Hoftuinen` 11. Gemeente Leeuwarden 12. Wetterskip Fryslân Indirect betrokken: Medisch Centrum Buitenhove lntratuin Kaatsvereniging Het Plein NDC mediagroep De Potmarge, een eeuwenoude waterloop in Leeuwarden met aan beide zijden het voormalige tuinbouwgebied voor de stad, wordt weer the place to be(e). Omwonenden, ondernemers, scholen, zorg- en gemeente-instellingen hebben op 5 april de handen ineen geslagen om hier de Stadstuin Potmarge te realiseren. De Potmarge en haar oevers zijn inmiddels helemaal schoongemaakt en opgeknapt. De waterrijke speelplaats wordt zomers druk bezocht door ouders met jonge kinderen, er wordt weer volop gevist en vanuit het centrum loopt een prachtige fiets-/wandel-/skeelerroute naar de wijken Heechterp en Adlân. De oude bijenstal is al weer in ere hersteld. Nu is de tijd rijp om het tuinbouwgebied van weleer nog verder te ontwikkelen tot een stadstuin. Diverse activiteiten rondom onderwijs en onderzoek gaan starten om een gezonde, duurzame leef- en werkomgeving te creëren door het realiseren van een (gedeeltelijk) openbare stadstuin met plukroutes via bessenstruiken en fruitbomen. In dit project werken samen Nordwin College, Comenius, Hogeschool Van Hall Larenstein, Wetsus, Friese Milieufederatie, Zienn, Palet/ Parkhove, Bouwbedrijf Lont, Jeugdhulp Friesland, Buurtcoöperatie De Hoftuinen, Wetterskip Fryslân en Gemeente Leeuwarden. Nordwin College Lente

20 INDIEN ONBESTELBAAR: HARMEN SYTSTRAWEI HB LEEUWARDEN Kopij Wij willen wil graag iedereen, die een bijdrage heeft geleverd aan dit boekje, hartelijk bedanken. Om een goed gevuld, gevarieerd, informatief en aantrekkelijk boekje te kunnen maken, zijn wij afhankelijk van wat wij als kopij binnenkrijgen. U kunt ons blij maken door ook eens een natuurgerelateerd stukje te schrijven. Ook bijpassende foto's of foto's van IVN activiteiten zijn van harte welkom. De kopij voor het Zomer 2017 ontvangen wij graag voor 1 juli 2017 in onze mailbox: veeman@aol.nl en s.j.kamstra@gmail.com Alvast bedankt! Hartelijke groet, Stephanie Kamstra en Linda Veeman Omdat wij gebonden zijn aan de ruimte per bladzijde en per boekje, behouden wij ons het recht voor om ingezonden artikelen of foto's al dan niet te plaatsen, door te schuiven naar een volgend boekje of in te korten en aan te passen. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk om artikelen op de website of op facebook te plaatsen en daar in het boekje naar te verwijzen.