rio+ GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN LEERDAM R O

Transcriptie

1 rio+ GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN LEERDAM Auteur Datum J. Stok R O

2 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 2 Samenvatting Inleiding Richting gezamenlijk beleid in de afvalwaterketen Historie riolering Aanleiding opstellen GRP Geldigheidsduur Procedure Leeswijzer Evaluatie periode Evaluatie GRP Planvorming Onderzoek Onderhoud Maatregelen Facilitair Personele en financiële middelen Gewenste situatie Missie Visie Samenwerken in regionaal verband Energie- en grondstoffentransitie Rollen burger en overheid Klimaatbestendigheid Duurzame oplossingen Risico gestuurd beheer Samenwerking met private partijen functionele eisen van de riolering Functionele eisen stedelijk afvalwater Functionele eisen hemelwater Functionele eisen grondwater Huidige situatie en toetsing Beschrijving rioleringssysteem Overzicht aanwezige voorzieningen Vrijverval riolering Persleiding Gemalen en drukgemalen Overstorten en bergbezinkbassins Drainage en grondwatermeetnet Toestand en Functioneren rioolstelsel Inspecties Hydraulische functioneren Meldingen riolering Toetsing huidige situatie aan gestelde doelen

3 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inhoudsopgave 5. Strategie Planvorming Studies Meten en monitoren Samenwerking GAAV Onderzoek en onderhoud Reiniging en Inspectie riolering Controle bedrijven Reiniging kolken Reinigen Drainage Klein onderhoud riolering Beheer en onderhoud gemalen Straatvegen Maatregelen Woningbouwprojecten Vervanging vrijverval riolering Vervanging persleidingen Vervanging gemalen Vervanging drukgemalen Maatregelen Grondwater Facilitair en Overig Gegevensbeheer riolering Middelen en kostendekking Personele capaciteit Huidige capaciteit Geadviseerde capaciteit Financiele middelen Financieringsmodel 1: Afschrijven op investeringen Financieringsmodel 2: Investeringen direct financieren Uitwerking financieringsmodel 1 en risico-scenario Bijlage 1: Verklarende woordenlijst Bijlage 2: Beleid andere overheden Bijlage 3: Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Bijlage 4: Aanpak grondwateroverlast Bijlage 5: Ongerioleerde panden, aangesloten op een IBA Bijlage 6: Overzicht gemengde overstorten Bijlage 7: Overzichtstekening gemengde overstorten Bijlage 8: Kostendekkingsberekening FM1 RS1: Afschrijven, alle riolering 60 jaar FM1 RS2 variant 1: Afschrijven, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar FM1 RS2 variant 2: Afschrijven, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar FM1 RS2 variant 3: Afschrijven, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar FM1 RS3: Afschrijven, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar + kwal FM2 RS1: Direct financieren, alle riolering 60 jaar FM2 RS2: Direct financieren, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar FM2 RS3: Direct financieren, riscio-riolen 60 jaar, niet-risico-riolen 70 jaar + kwal

4 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Samenvatting SAMENVATTING Voor u ligt het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) van de gemeente Leerdam voor de periode Het GRP is in samenwerking opgesteld met het waterschap Rivierenland en de gemeenten Zederik, Vianen en Gorinchem. De vier gemeenten maken onderdeel uit van het samenwerkingsverband Gemeenschappelijke Afvalwaterketen Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (GAAV). Doel van het gezamenlijk opstellen van het GRP is om te komen tot gezamenlijke beleidsuitgangspunten voor de (afval)waterzorg. Riolering wordt door de meeste mensen als vanzelfsprekend ervaren. Toch is de aanleg van riolering een van de belangrijkste ontwikkelingen geweest bij de verbetering van de volksgezondheid. Het aantal sterftes door ziektes als cholera en tyfus is door de aanleg van riolering drastisch verminderd. Het is daarom dat de riolering een aparte positie inneemt binnen het gemeentelijk takenveld. Er wordt een aparte heffing geind voor riolering, hier staat tegenover dat de gemeente wettelijk verplicht is een Gemeentelijk Rioleringsplan te hebben waarin staat hoe zij het rioolstelsel beheert. Het vgrp start met een evaluatie van de activiteiten in de afgelopen planperiode. Uit deze evaluatie volgt dat de gemeente geinvesteerd heeft in meer inzicht in het stelsel. Jaarlijks is 10% van de riolering geinspecteerd, de overstorten en de grondwaterstand worden gemonitord en in de drukrioleringsgebieden zijn foutaansluitingen opgespoord. Ook reiniging en onderhoud zijn de afgelopen jaren conform planning uitgevoerd. Op verschillende locaties is riolering vervangen. Hierbij is regelmatig de openbare verharding afgekoppeld. Dit betekent dat het regenwater niet langer getransporteerd wordt naar de zuivering, maar direct afgevoerd wordt naar oppervlaktewater. Daarnaast is op verschillende locaties het riool gerelined. Bij relinen hoeft de buis niet te worden opgegraven. Er wordt een kunststof kous in de oorspronkelijke buis geplaatst, die na uitharding de waterdichtheid of stabiliteit geheel herstelt, zodat het riool weer minimaal 60 jaar mee kan. Tot slot zijn de afgelopen periode veel maatregelen uitgevoerd om wateroverlast en grondwateroverlast in de toekomst te voorkomen. Bij de beschrijving van de huidige situatie is de belangrijkste conclusie dat Leerdam op een klein aantal locaties nog zeer oude riolering heeft (aanlegjaar ), maar dat het riool over het algemeen een gelijkmatige leeftijdsopbouw heeft. De constructieve kwaliteit van de riolering is over het algemeen goed. 82% van de geinspecteerde riolering heeft een goede kwaliteit op het gebied van stabiliteit. De komende jaren wordt het onderhoud doorgezet zoals het de afgelopen jaren is uitgevoerd. Jaarlijks wordt circa 10% van het riool gereinigd en geinspecteerd. Ook de gemalen worden jaarlijks gereinigd en geinspecteerd. De meetgegevens van gemalen en overstorten worden de komende periode nader geanalyseerd. Waarbij een vergelijking gemaakt wordt tussen model- en meetwaarden. In 2020 wordt het stelsel hydraulisch getoetst in het basisrioleringsplan. De gemeente heeft bij de rioolvervanging onderscheid gemaakt tussen riscio-riolen en niet-risicoriolen. Risico-riolen zijn riolen die van hydraulisch belang zijn omdat ze een belangrijk transportriool zijn naar een overstort of gemaal. Ook riolen onder doorgaande wegen, asfaltwegen of gebouwen zijn risico-riolen omdat de consequenties bij instorting groot zijn. Tot slot zijn de lozingspunten van persleidingen aangemerkt als risico-riool omdat meerdere woningen afhankelijk zijn van dit lozingspunt voor de afvoer van hun afvalwater. De risico-riolen hebben een theoretische levensduur 4

5 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Samenvatting van 60 jaar. Bij niet-risico-riolen wordt een hogere faalkans geaccepteerd, zodat de theoretische levensduur op 70 jaar is gesteld. Met dit uitgangspunt is de komende jaren het gemiddeld jaarlijks budget voor rioolvervanging Tot slot is de komende periode jaarlijks beschikbaar om grondwateroverlast tegen te gaan. Jaarlijks wordt in het operationeel plan bepaald of dit budget nodig is en op welke locaties het budget wordt ingezet. Om de rioleringszorg te financieren wordt rioolheffing geheven. Conform het huidige beleid wordt ook de komende jaren afgeschreven op de investeringen. Besloten is de heffing te laten dalen van 275,28 in 2015 naar 266,16 in De verlaging is mogelijk door een verlaging van de rekenrente van de bestaande kapitaallasten van gemiddeld 5,3% naar 4,5%. Na de daling van de heffing in 2016 kan de rioolheffing de komende GRP periode constant blijven (exclusief inflatiecorrectie). Ook na 2020 kan de heffing nog constant blijven, op lange termijn zal de heffing dan iets hoger uitkomen. Omdat het GRP om de 5 jaar wordt herzien kan deze keuze in het volgende GRP gemaakt worden Heffing < 300 m3 275,28 266,16 266,16 266,16 266,16 266,16 5

6 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding 1 INLEIDING 1.1 RICHTING GEZAMENLIJK BELEID IN DE AFVALWATERKETEN De afgelopen periode is door de gemeenten Gorinchem, Leerdam, Vianen en Zederik gezamenlijk het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) opgesteld. De vier gemeenten maken onderdeel uit van het samenwerkingsverband Gemeenschappelijke Afvalwaterketen Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (GAAV). In totaal omvat GAAV 9 gemeenten en het waterschap Rivierenland. Ook de andere gemeenten binnen GAAV (Giessenlanden, Molenwaard, Papendrecht, Sliedrecht en Hardinxveld- Giessendam) en het waterschap zijn daarom betrokken in het proces. Doel van het proces is om te komen tot gezamenlijke beleidsuitgangspunten voor de (afval)waterzorg waar dit kan en tegelijkertijd rekening te houden met de gemeentespecifieke kenmerken en omstandigheden. Het gezamenlijke beleidskader is beschreven in hoofdstuk 3 Gewenste situatie. Dit beleidskader is tot stand gekomen na diverse gezamenlijke overleggen. Het beleidskader is vrijwel voor alle gemeenten uniform. Naast het gezamenlijke beleidskader is tevens de opbouw van het GRP voor de vier gemeenten identiek. Het GRP is daardoor eenduidig en eenvoudig onderling te vergelijken. Gemeentespecifieke elementen leest u in de evaluatie van de activiteiten van de afgelopen planperiode (hoofdstuk 2), de beschrijving van de huidige situatie (hoofdstuk 4), de strategie voor de komende planperiode (hoofdstuk 5) en de benodigde personele en financiële middelen (hoofdstuk 6). Binnen de strategie is een aantal activiteiten beschreven die de gemeenten gezamenlijk uitvoeren. Deze gezamenlijke activiteiten kunt u herkennen door het volgende symbool: ACHTERGROND SAMENWERKING: BESTUURSAKKOORD WATER 2011 In het door vertegenwoordigers van het Rijk, drinkwaterbedrijven, provincies, gemeenten en waterschappen ondertekende Bestuursakkoord Water (2011) zijn afspraken gemaakt om de doelmatigheid in de waterketen te verhogen. De doelen van het akkoord zijn beperking van kostenstijging, vermindering van de kwetsbaarheid en vergroting van de kwaliteit. Om dit te bereiken moeten gemeente en waterschappen kennis en capaciteit slim bundelen door middel van intensieve regionale samenwerking. De gemaakte afspraken moeten vanaf 2020 resulteren in jaarlijks 380 miljoen minder-meer kosten in de afvalwaterketen (riolering en zuivering). Om regionaal invulling te geven aan de doelstellingen van het Bestuursakkoord Water hebben de bestuurders van de negen gemeenten en het waterschap op 2 december 2013 de samenwerkingsovereenkomst Gemeenschappelijke Afvalwaterketen Alblasserwaard Vijfheerenlanden ( GAAV ) ondertekend. De doelstelling in het algemeen is het streven naar eenheid van beleid en eensluidende uitgangspunten. Hierdoor wordt onderlinge vergelijking, afstemming en uitwisseling eenvoudiger. Door verbinding van de medewerkers ontstaat kennisuitwisseling, verbetering van de kwaliteit en vergroting van de professionaliteit van taakuitvoering in het operationeel beheer. Hierdoor is het tevens mogelijk om elkaars werkzaamheden over te nemen, waardoor de kwetsbaarheid van de organisaties afneemt. 6

7 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding Bij de invulling van de samenwerking is voortgebouwd op bestaande structuren en verbanden. Een bestuurlijk samengestelde stuurgroep houdt toezicht op de uitvoering door een programmaleider en projectgroepen met medewerkers van betrokken partijen. Inmiddels wordt met succes samengewerkt bij diverse uitvoeringswerkzaamheden en met dit gezamenlijke GRP wordt een grote stap gezet in de afstemming van het beleid. 1.2 HISTORIE RIOLERING Riolering wordt door de meeste mensen als vanzelfsprekend ervaren. Toch is het rioleringsstelsel in de westerse wereld een relatief jonge uitvinding. De Romeinen kenden weliswaar riolering, maar daarna is het rioleringsstelsel tot eind 19e eeuw volledig uit beeld geweest. Afvalwater werd tot eind 19e eeuw geloosd waar eenieder dat uitkwam, in de sloot of gracht, op een mesthoop of gewoon op straat. In deze 19e eeuw was er in de gehele westerse wereld, en zeker in de steden, sprake van een enorme bevolkingsgroei. Het lozen van afvalwater in sloten, of (lekke) beerputten werd vanaf dat moment een serieus probleem. Niet alleen was de stank uit grachten en sloten ondraaglijk, veel mensen overleden ook aan cholera of tyfus door besmetting van het drinkwater. Ondanks het hoge sterftecijfer was het eind 19e eeuw nog zeker niet vanzelfsprekend dat de overheid een functie had bij de afvoer van het afvalwater. Veel mensen betwijfelden of de overheid zich mocht bemoeien met de gezondheid van burgers. Afvalwater had daarnaast een economische waarde. Het menselijk afval werd nog vaak verkocht als mest of ingezet in de industrie. Afstand doen van je afval was dan ook zeker niet vanzelfsprekend. Pas laat in de 19 e eeuw, begin 20 e eeuw is een omslag in denken zichtbaar. Gemeenten beginnen rond deze tijd met het inzamelen en afvoeren van het afvalwater. In sommige gemeenten werd het afvalwater opgehaald in tonnen, in andere gemeenten werden rioleringsstelsels aangelegd die het afvalwater buiten de gemeentegrenzen bracht. De aanleg van rioleringsstelsels was echter tot ver in de 20e eeuw geen gemeengoed. In 1978 verdwenen bijvoorbeeld pas de laatste tonnen uit Goes. Ophalen van de tonnen in Amsterdam (1953) Met de komst van het rioleringsstelsel was het afvalwater vaak wel uit de stad, buiten de stad veroorzaakte het afvalwater nog wel grote milieuproblemen. Het afvalwater werd geloosd op vloeivelden of grotere wateren, waarvan de capaciteit vaak onvoldoende bleek. Met de komst van de Wet verontreiniging oppervlaktewater in 1970 moest voor de lozing op een oppervlaktewater vergunning worden aangevraagd. Afvalwater wordt sinds die tijd ingezameld en getransporteerd naar een rioolwaterzuivering om gezuiverd te worden, waarna het weer terugkomt in het oppervlaktewater. 7

8 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding LEERDAM De oudste riolering in Leerdam is niet exact te dateren, maar wordt geschat op een eerste aanleg rond het jaar Deze riolering werd aangelegd in het centrum van Leerdam en werd schavet genoemd. Voor de aanleg van riolering werd het afvalwater van Leerdam geloosd in de in het centrum gelegen grachten en watergangen. (o.a. Vlietskant). Ook in de gedempte stadsgracht tussen de Noordwal en de Meent lag een oud riool wat uitmondde in een langs de Westwal gelegen sloot naast cafe De Witte Brug (gesloopt begin jaren 70), waar nu de Bethelkerk staat. Deze sloot stond in verbinding met het schavet. In de Bergstraat lag een greppel die eveneens op deze sloot was aangesloten deze diende als afvoer. De greppel is gedempt in Met de aanleg van nieuwe riolering Achter de Kerk in 1992 kwam een gedeelte van dit schavet tevoorschijn. (zie foto) Het bestond uit een gemetseld riool in de vorm van een toogconstructie, met afmetingen van 600 bij 600 mm tot 1000 bij 1000 mm. Het schavet liep van de Fonteinstraat richting het Oranjeplein vervolgens naar De Looierij (nu Singel) met een uitlaat in de maalvliet. Met de sloop van woningen en bedrijven en de nieuwbouw van het parkeerdek en supermarkt langs de Westwal is een deel van het schavet verwijderd. Tussen de eerste en de tweede wereldoorlog is het centrum van Leerdam en een gedeelte van Leerdam west (de Patrimoniumwijk en de Siemensstraat/Rozenstraat en omgeving) voorzien van riolering. In de oorlog is gestart met de bouw van het stamriool in de Tiendweg en de eerste rioolzuivering. Deze deed dienst tot 1982 toen de huidige rioolzuivering is gebouwd. Na de oorlog werd er veel riolering aangelegd in wijk west en werd een start gemaakt met de uitbreiding van wijk Leerdam oost tot Vanaf 1965 is begonnen met de aanleg van riolering in wijk Noord en Industrieterrein. De laatste riolering in wijk Noord is aangelegd in 1987 en in 1995 op het industrieterrein. In de periode 1990 tm 1998 is begonnen met de aanleg van riolering in de nieuwe wijk Ter Leede. Momenteel is in de nieuwste wijk van Leerdam Broekgraaf de eerste riolering gelegd. Deze wijk wordt de komende 15 jaar (2030) ontwikkeld tot een wijk met circa 900 woningen. In de afgelopen 10 jaar is veel bestaande riolering vervangen door de aanleg van een gescheiden stelsel. Ook deze planperiode van het GRP zal met name in het zuidelijk deel van wijk west, mede ook als gevolg van sloop en nieuwbouw van woningen, veel bestaande riolering worden vervangen door een gescheiden stelsel. Midden jaren tachtig is er druk- en vacuümriolering aangelegd in het buitengebied. Met de laatste aansluitingen van panden in 2005 is het gehele buitengebied aangesloten op het rioolstelsel. De woningen en bedrijven die te ver van een aansluitpunt verwijderd stonden zijn voorzien van een Individuele Behandeling Afvalwater (IBA). 8

9 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding 1.3 AANLEIDING OPSTELLEN GRP Riolering neemt een aparte positie in binnen het gemeentelijk takenveld. Gemeenten innen een aparte heffing voor riolering. De inkomsten van deze heffing mogen vervolgens alleen ingezet worden voor de rioleringszorg. Hier staat tegenover dat gemeenten sinds 1994 wettelijk verplicht zijn een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen. In dit plan moet de huidige toestand van het riool beschreven worden, moet aangegeven worden hoe het systeem wordt beheerd, moet een overzicht gegeven worden van geplande (verbeter)maatregelen en dienen financiële consequenties in beeld gebracht te worden. Sinds 2008 dient hierbij expliciet ingegaan te worden op 3 zorgplichten: Afvalwater. Het artikel van de Wet milieubeheer omschrijft de afvalwaterzorgplicht. De gemeente draagt zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen, door middel van een openbaar vuilwaterriool naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. De gemeente mag er ook voor kiezen om een andere voorziening te gebruiken, die het afvalwater inzamelt en zuivert. Onder stedelijk afvalwater wordt verstaan het huishoudelijk afvalwater en al het andere water dat daar eventueel mee gemengd wordt Hemelwater. Het artikel 3.5 van de Waterwet regelt de hemelwaterzorgplicht. De gemeente draagt zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. Grondwater. Het artikel 3.6 van de Waterwet omschrijft de grondwaterzorgplicht. De gemeente draagt zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zo veel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsverplichting, de gemeente is niet verantwoordelijk voor handhaving van het grondwaterpeil. Vanwege de drie zorgplichten wordt sinds 2008 vaak gesproken over verbrede GRP s (vgrp). Omdat de drie zorgplichten al weer geruime tijd bestaand beleid zijn, wordt in voorliggend GRP niet meer expliciet gesproken over verbreed GRP. Het GRP heeft een duidelijke relatie met het waterplan. Het hoofddoel van het waterplan is het creëren van een duurzaam, veilig en robuust watersysteem. Het waterplan beschrijft daarom het watersysteem, het beheer van dit watersysteem en mogelijke verbetermaatregelen. Omdat maatregelen uit het waterplan vaak verbonden zijn aan de bovengenoemde zorgplichten, worden zij deels bekostigd uit de rioolheffing. In de evaluatie en strategie wordt daarom ook stil gestaan bij het waterplan. De relaties met andere beleidsstukken van onder andere het waterschap zijn opgenomen in bijlage 2. 9

10 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding 1.4 GELDIGHEIDSDUUR Het GRP wordt opgesteld voor een periode van 5 jaar, 2016 tot en met Een periode van 5 jaar geeft voldoende ondersteuning voor de concrete uitvoering van maatregelen, zonder dat in- of extern beleid ingrijpend verandert. Tevens kan voor een dergelijke periode een overzichtelijk beeld geschetst worden van de benodigde middelen en financiering. In het GRP wordt een doorkijk gegeven naar de lange termijn om zodoende een verantwoorde ontwikkeling van de rioolheffing te bepalen. Er loopt momenteel een onderzoek naar de haalbaarheid van het vormen van een nieuwe gemeente Vijfheerenlanden met de gemeenten Leerdam, Zederik en Vianen. Mocht dit in 2018 of 2019 leiden tot een daadwerkelijke samenvoeging dan moet er opnieuw beoordeeld worden hoe de GRP s en de rioolheffingen moeten worden aangepast. 1.5 PROCEDURE Conform artikel 4.23 van de wet Milieubeheer wordt het Gemeentelijk Rioleringsplan voorbereid door burgemeester en wethouders en vastgesteld door de gemeenteraad. Bij de voorbereiding van het plan moet in elk geval het waterschap, de provincie en Rijkswaterstaat (indien sprake is van een lozing op rijkswater) betrokken worden. De provincie heeft hierbij geen actieve rol en krijgt alleen het vastgestelde GRP toegezonden. Om aan deze voorwaarden te voldoen is de volgende procedure gehanteerd: Voor het opstellen van het GRP is een projectgroep geformeerd bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente, het waterschap en rio+. Het ontwerp GRP is door rio+ en de gemeente opgesteld en besproken in de projectgroep. Het ontwerp GRP is ter beoordeling aangeboden aan het college van burgemeester en wethouders. Het ontwerp GRP is ter toetsing aangeboden aan het waterschap Rivierenland en indien van toepassing Rijkswaterstaat. Het concept GRP, waarin de opmerkingen van het waterschap en eventueel Rijkswaterstaat zijn verwerkt, wordt ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. Na vaststelling van het GRP door de gemeenteraad wordt het toegezonden aan het waterschap, provincie en indien van toepassing Rijkswaterstaat. De vaststelling van het GRP wordt bekendgemaakt op de website van de gemeente. 10

11 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Inleiding 1.6 LEESWIJZER Dit GRP is opgebouwd conform de Leidraad Riolering van de Stichting Rioned. In hoofdstuk 2 wordt de afgelopen periode geëvalueerd. Aansluitend worden in hoofdstuk 3 voor de komende 5 jaar de doelen bepaald en wordt daarmee de gewenste situatie vastgesteld. De huidige situatie wordt in hoofdstuk 4 geïnventariseerd. In hoofdstuk 5 wordt de strategie uiteengezet waarmee de gestelde doelen bereikt kunnen worden. De personele en financiële gevolgen van deze strategie en de kostendekking worden in hoofdstuk 6 uitgewerkt. Indien nodig is in het rapport aangegeven welke zorgplicht het betreft met de volgende symbolen: Zorgplicht stedelijk afvalwater Zorgplicht hemelwater Zorgplicht grondwater De scheiding tussen de zorgplichten voor stedelijk afvalwater en hemelwater is niet altijd eenvoudig te maken. Hemelwater gemengd met afvalwater behoort in principe tot de zorgplicht stedelijk afvalwater, en afvloeiend hemelwater dat niet gemengd wordt met afvalwater tot de zorgplicht hemelwater. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij wateroverlast is het onderscheid echter niet eenvoudig te maken. In het rapport is daarom soms arbitrair de keuze gemaakt onder welke zorgplicht sommige doelen en maatregelen vallen, zeker ook om dubbelingen in de tekst te voorkomen. 11

12 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode EVALUATIE PERIODE EVALUATIE GRP In het vorige GRP waren de volgende doelen opgenomen: Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier) Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert Om de doelen (met bijbehorende functionele eisen) te bewerkstelligen is in het vorige GRP een strategie opgesteld. In de onderstaande paragrafen worden de maatregelen uit de strategie geëvalueerd. Indien maatregelen in samenwerking met andere gemeenten zijn uitgevoerd is dit aangegeven met het volgende symbool: PLANVORMING JAARPROGRAMMA Jaarlijks is een operationeel plan riolering (OPR) opgesteld. Het OPR is een nadere operationele uitwerking van het door de gemeenteraad vastgestelde GRP. In het OPR staat verwoord welke werkzaamheden afgelopen jaar zijn uitgevoerd en welke werkzaamheden in het komende jaar plaatsvinden. Het OPR is jaarlijks voorgelegd en ingestemd door het college van burgemeester en wethouders. BENCHMARK De gemeente heeft deelgenomen aan de Benchmark 2010 en Uit de Benchmark 2013 volgt dat de personele formatie voor de binnendienst relatief hoog is vergeleken met andere gemeenten. Er wordt in Leerdam relatief veel geïnspecteerd, ook is de afgelopen jaren relatief veel riolering vervangen. Hier staat tegenover dat het aantal reparaties beperkt is en er ook beperkt is afgekoppeld. De rioolheffing is in Leerdam relatief hoog ten opzichte van het landelijk gemiddelde, echter verglijkbaar met de rioolheffing in deze regio. Bij het opstellen van dit GRP zijn een aantal kostencomponenten van de partnergemeenten van de samenwerking binnen GAAV met elkaar vergeleken. Daaruit is naar voren gekomen dat er een aantal significante verschillen tussen de gemeenten oorzaak vormen voor de relatief hoge rioolheffing in Leerdam. Het betreft onder andere verschil in rekenrente van bestaande kapitaallasten en de hoogte van de huidige boekwaarde van kapitaalschuld. 12

13 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode MASTERPLAN RIOLERING De gemeente had in het vorige GRP het voornemen om een masterplan riolering op te stellen. In dit masterplan zou opgenomen worden hoe het huidige gemengde stelsel omgebouwd kan worden naar een gescheiden stelsel. Het masterplan moest hierbij dienen als leidraad bij het afkoppelen van verhard oppervlak en het aanleggen van een gescheiden stelsel. Het masterplan is de afgelopen periode niet opgesteld, wel is een lange termijn visie opgesteld waarbij bepaald is in welke gebieden bij rioolvervanging afgekoppeld wordt en waar drainage wordt aangelegd of vervangen. OPSTELLEN AFVALWATERAKKOORD MET HET WATERSCHAP In een afvalwaterakkoord worden afspraken gemaakt met het waterschap over onder andere de lozing op de zuivering. Het afvalwaterakkoord vervangt daarmee onder andere de lozingsvergunning. Het afvalwaterakkoord is de afgelopen planperiode niet opgesteld en wordt daarom de komende periode opgesteld. OPSTELLEN VERORDENING BEHEER HUISAANSLUITINGEN EN HEMELWATERVERORDENING De verordening beheer huisaansluitingen wordt in 2015 opgesteld en in 2016 afgerond. Deze verordening regelt de verantwoordelijkheid ten aanzien van onderhoud en vervanging van de huisaansluitingen. Ook de hemelwaterverordening wordt in 2015/2016 opgesteld. De hemelwaterverordening maakt het mogelijk burgers en bedrijven te verplichten om af te koppelen. VESTIGEN ZAKELIJK RECHT BIJ DRUKRIOLERINGSGEBIEDEN De afgelopen jaren is in diverse drukrioleringsgebieden zakelijk recht gevestigd. Het zakelijk recht bepaalt dat de gemeente bevoegd is werkzaamheden uit te voeren aan het gemeentelijk riool, dat gelegen is op particulier terrein ONDERZOEK INSPECTIE RIOLERING Jaarlijks is conform het vorige GRP gemiddeld 10% (10 kilometer) van het stelsel geïnspecteerd. De inspecties worden door de gemeente zelf beoordeeld om de juiste maatregelen te bepalen. Deze maatregelen betreffen kleine reparaties, extra onderhoud (wegfrezen van wortels of andere obstakels), relining of vervanging. De gemeente heeft een redelijk goed beeld van de staat van het riool, vrijwel het volledige stelsel is de afgelopen 10 jaar geïnspecteerd. De voorbereiding en aanbesteding van de inspecties wordt gezamenlijk uitgevoerd met andere gemeenten uit de regio. 13

14 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode Figuur 1: Geïnspecteerde riolering MONITORING OVERSTORTEN Alle gemengde overstorten in de gemeente worden gemonitord De frequentie en het volume van de overstortingen naar het oppervlaktewater zijn daarmee bekend. De komende periode wordt gestreefd naar meer inzicht in het daadwerkelijk functioneren van het rioleringssysteem. De gegevens van de overstortregistratie in combinatie met de gemaalgegevens en de regenmeters worden hierbij gebruikt. 14

15 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode MONITORING GRONDWATER In de gemeente zijn de afgelopen planperiode 48 peilbuizen geplaatst die de grondwaterstand monitoren. Bij problemen of meldingen van burgers kan hierdoor de actuele grondwaterstand in beeld worden gebracht. INVENTARISATIE FOUTAANSLUITINGEN De afgelopen jaren is met behulp van nevelinspectie onderzocht of er sprake was van foutaansluitingen op de drukriolering. Dit betrof over het algemeen hemelwateraansluitingen die ten onrechte waren aangesloten op de drukriolering. Deze foutaansluitingen betekenen een te grote belasting van het (druk)rioleringsstelsel. De geconstateerde foutieve hemelwateraansluitingen zijn van het drukriool afgehaald. Foutaansluitingen van vuilwater op de hemelwaterriolering zijn niet bekend. Naast de normale periodieke inspecties van de vrijvervalriolering, vinden nadere controles plaats zodra daar op basis van waarnemingen of klachten aanleiding toe is. CONTROLE OP BEDRIJVEN Bij bedrijven wordt door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ) toezicht gehouden op naleving van de regels uit de Wet milieubeheer. In 2014 is projectmatig de branche voedingsmiddelenindustrie gecontroleerd (regionaal project) op het aspect indirecte lozingen. Het gaat dan om 20 controles regio breed. Daarnaast zijn in de vorige periode aanvullend extra controles uitgevoerd bij alle voedingsmiddelenbedrijven in Leerdam. Geconstateerd is dat de vuillast op de zuivering ruim hoger is dan verwacht mag worden op basis van het aantal aansluitingen en bedrijven. Vanwege de piekbelastingen is door gemeente, OZHZ en Waterschap een gezamenlijk traject gestart om de oorzaak op te sporen. Er is een overzicht gemaakt van bedrijven die potentieel een bijdrage aan CZV-pieken zouden kunnen leveren. Drie bedrijven zijn gezamenlijk bezocht en gecontroleerd door OZHZ en Waterschap. Daarbij zijn bij twee bedrijven overtredingen geconstateerd. Ondanks dat de bedrijven de overtredingen ongedaan hebben gemaakt blijven op de zuivering CZV-pieken voorkomen. Er wordt nu gezamenlijk onderzoek uitgevoerd bijvoorbeeld door pompen stil te zetten en tegelijk metingen uit te voeren op de rwzi ONDERHOUD REINIGEN RIOLERING De riolering wordt gelijktijdig gereinigd en geinspecteerd. Jaarlijks wordt daarom circa 10% van het stelsel gereinigd. Op een aantal locaties wordt frequenter gereinigd omdat deze sneller vervuilen door onder andere verzakkingen en overmatige vetafzetting. Dit betreft de straten in de omgeving van Broekgraaf, de van Naaldwijcklaan, het vuilwaterstelsel van industrieterrein III, vrijvervalriool Kortgerecht en enkele rioolstrengen in de wijk Noord. Het betreft met name vet vanuit woningen. Leerdam heeft daarom actief meegedaan met de landelijke campagne van Rioned Ja, ik hou vet apart. De omgevingsdienst wordt ingeschakeld wanneer het vermoeden is dat er een foutieve lozing is vanuit een bedrijf. De voorbereiding en aanbesteding van de rioolreiniging is samen met de andere GLZ-gemeenten gedaan. 15

16 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode ONDERHOUD GEMALEN Jaarlijks zijn de pompunits van de drukriolering 1x onderhouden en gereinigd, de grote gemalen worden 2x per jaar onderhouden. De eerstelijns storingen worden opgepakt door de gemeentelijke buitendienst, meer specialistische werkzaamheden worden door een aannemer uitgevoerd. REINIGING KOLKEN Jaarlijks zijn alle kolken (circa 7200 stuks) 1x gereinigd. De kolken in het centrum en kolken bij enkele voor wateroverlast gevoelige locaties worden in het najaar nogmaals gereinigd (circa 2000 stuks). Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door derden. De voorbereiding en aanbesteding van de werkzaamheden is samen met de andere GLZ-gemeenten gedaan. REINIGING DRAINAGE De drainage in de wijk Ter Leede en Leerdam West is de afgelopen periode opgezocht, ingemeten en gereinigd. Bij de speelterreinen bij het laantje van Van Iperen, de Magnoliastraat en de Jasmijnstraat is ook de drainage opgezocht. Deze drainage was in dusdanige slechte staat dat ze niet te reinigen waren. Komende planperiode wordt in overleg met de bewoners nader onderzocht of en welke maatregelen er noodzakelijk zijn MAATREGELEN NIEUWBOUWPROJECTEN De afgelopen periode heeft woningbouw plaatsgevonden in de Raadsliedenbuurt, Amaliahof (Leerdam) en Ooievaarszoom (Schoonrewoerd). In totaal is het aantal woningen de afgelopen 5 jaar met circa 200 nieuwe woningen uitgebreid. De afgelopen periode is tevens gestart met het bouw- en woonrijp maken van de nieuwbouwlocaties De Broekgraaf, de Buitens van Van Iperen, Laken van Burenstraat en Joost de Jongestraat en het Staatsliedenkwartier. Bij nieuwbouw is en wordt gekozen voor een gescheiden stelsel, waarbij het afvalwater apart wordt ingezameld van het hemelwater. Het hemelwater wordt geloosd op buitenwater en hoeft daardoor niet onnodig naar de zuivering verpompt en gezuiverd te worden. VERVANGING VAN RIOLERING De afgelopen jaren is op een groot aantal locaties riolering vervangen. Bij een groot aantal van deze vervangingsprojecten is een gescheiden stelsel aangelegd, en wordt het hemelwater niet langer afgevoerd naar de zuivering (afkoppelen). Over het algemeen is alleen de openbare verharding afgekoppeld, in een aantal gevallen is ook dakoppervlak afgekoppeld. In de onderstaande tekening is de vervangen riolering weergegeven. Naast vervanging van de riolering is op een aantal locaties riolering gerelined. Bij relinen hoeft de buis niet te worden opgegraven. Er wordt een kunststof kous in de oorspronkelijke buis geplaatst, die na uitharding de waterdichtheid of stabiliteit geheel herstelt, zodat het riool weer minimaal 60 jaar mee kan. Uitgangspunt is om de komende planperiode meer riolen, waar mogelijk, op deze wijze te renoveren. 16

17 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode Figuur 2: Vervangen, gerelinede en nieuw aangelegde riolering VERVANGING (DRUK)GEMALEN De afgelopen periode is een aantal gemalen vernieuwd, het betreft gemaal Masada, gemaal Techniekweg en gemaal P.M van Gentstraat. Jaarlijks worden een aantal pompen van de drukriolering vervangen. Daarnaast is in de afgelopen planperiode het telemetriesysteem vernieuwd en uitgebreid. Alle gemalen en pompunits zijn nu hierop aangesloten. De vernieuwing van het telemetriesysteem is uitgevoerd in samenwerking met de andere GAAV gemeenten. Het besturingsysteem werkt vanuit een gezamenlijke hoofdpost op de GLZ server in Meerkerk. Hierdoor is kennisuitwisseling mogelijk en kunnen taken van elkaar overgenomen worden. AANLEG DRAINAGE In 2009 is een drainageplan opgesteld om grondwateroverlast voor bewoners te beperken. De afgelopen jaren is op basis van dit plan en bij rioolreconstructies drainage aangelegd. Alle locaties waar veel grondwateroverlast was geconstateerd en een groot deel van de locaties met matige grondwateroverlast zijn de afgelopen jaren voorzien van drainage. Het betreft onder andere 17

18 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode drainage op de locaties Griend, Donk, de Bogerd, Noorderveld, Spartaveld, L. van Nassaustraat en Europaplein. ANTICIPEREN OP WATEROVERLAST De gemeente Leerdam is in 2011 een aantal keer getroffen door zware neerslag. Dit heeft op verschillende plaatsen geleid tot ernstige wateroverlast, onder andere in het winkelgebied, Generaal Pironstraat en Watertorenlaan. Zowel vanuit het gemeentebestuur als vanuit de door waterschade gedupeerde burgers en grondeigenaren is de roep om maatregelen aanleiding geweest om een Plan van Aanpak op stellen om wateroverlast bij extreme regenval in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen. In het plan van aanpak zijn de overlastlocaties in beeld gebracht en is een aantal 1 e fase maatregelen benoemd. Dit betreft een aantal reeds geplande projecten, die naar voren zijn gehaald (Watertorenlaan) en daarnaast is een aantal eenvoudige maar doeltreffende acties uitgezet. De volgende maatregelen en werkzaamheden zijn in 2012, 2013 en 2014 uitgevoerd: aanleg hemelwaterriool in Watertorenlaan en J.T. Visserstraat; verbetering afvoer riool in achterpad Watertorenlaan; waterkerende drempel in trottoir achterpad bij uitloop op de Emmalaan; verhoging drempel ter plaatse van inrit tankstation langs de Parallelweg; firma De Ruijter aan de Industrieweg afvoer terreinverharding verbeteren; verhoging trottoirband bij verdiepte garages bij M.E.L. Westenburgstraat; verwijderen lamellenfilter uit uitstroom regenwaterriolen; verlengen persleiding Industriegebied I tot het gemaal de Meent; terugslagkleppen bij uitstroomleidingen van bergbezinkbassin Willem de Zwijgerstraat; infomarkt bij open dag gemeentewerf (2012) en gemeentekantoor (2013); vervanging kolken en extra roostergoot Fonteinstraat; verkeersdrempels in Generaal Pironstraat vervangen door punaises; koppeling tussen twee bemalingsgebieden in Generaal Pironstraat; extra aandacht voor riool- en kolkenreiniging kwetsbare locaties; extra straatreinigingsronde bij kwetsbare locaties; verleggen lozingspunt persleiding gemaal de Meent Zuid-Hollandweg naar Patrimoniumstraat. aanleg hemelwaterriool in : Centrum: Oostwal, Westwal, Oranjeplein. West: Rogier Joozststraat, Floris Radewijnszstraat, Folpert van ter Leedestraat, Asterstraat, Laantje van van Iperen, Europaplein en Quirinus de Palmelaan Leerdam oost: Prinses Marijkestraat, Prinses Margrietstraat, Juliana van Stolbergstraat, Pr. Irenelaan en de C. Schalijstraat. Kedichem: Kerkstraat, Vijfmolens en de Burgemeester Schefferhof. Schoonrewoerd: Koningin Wilhelminastraat, Prins Bernhardstraat, Koningin Julianastraat, Prinses Beatrixstraat en de Brinkstraat. De tweede fase in het Plan van Aanpak betreft nader onderzoek van de bekende overlastlocaties en op welke wijze onaanvaardbaar overlast ten gevolge van extreme neerslag kan worden voorkomen. Voor dit nader onderzoek heeft de gemeente geparticipeerd in het onderzoekstraject Anticiperen 18

19 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode op extreme neerslag in de stad van de Hogeschool van Amsterdam en is gebruik gemaakt van de nieuwste ontwikkelingen en rekenmethoden. Met behulp van de overlastmeldingen is een risicokaart opgesteld en zijn de kritische overlastlocaties in beeld gebracht. Door een combinatie van locatie bezoeken, maaiveldanalyses en rioleringsberekeningen is de huidige situatie geanalyseerd. Per locatie zijn onder- en bovengrondse maatregelen bepaald en nader uitgewerkt. De resultaten van het onderzoek zijn besproken met het college van burgemeester en wethouders. Om bij de meest kwetsbare locaties onaanvaardbaar wateroverlast ten gevolge van extreme neerslag zo veel mogelijk te voorkomen, is ingestemd met uitvoering van de volgende maatregelen: Generaal Pironstraat : extra afvoercapaciteit voor overtollig hemelwater. Uitvoering in combinatie met de vervanging riolering en aanleg hemelwaterriool in Dr.C. Voogdplein. Bij de herinrichting van Dr.C. Voogdplein wordt rekening gehouden met juiste afstroming van regenwater over maaiveld. De uitvoering is gestart in 2015 en wordt in 2016 afgerond. Vlietskant : verbetering afvoercapaciteit van het hemelwaterriool, door extra kolken en wijziging uitstroomopening; Markthof, Bergstraat, Industrieterrein, Julianastraat en M.E.L. Westenburgstraat : door extra kolken/drempel/goten verbetering van de inzameling en sturing van het overtollige regenwater; Bij nieuwe (riolerings)projecten wordt in algemene zin voortaan rekening gehouden met de gestelde nieuwe richtwaarde (geen onacceptabele overlast bij bui %, 50 mm in 45 minuten), mits doelmatig en uitvoerbaar binnen de beschikbare budgetten. De bovenstaande maatregelen zijn in 2014 en 2015 uitgevoerd, waarbij het laatste uitgangspunt ook voor de komende periode van toepassing blijft. Naast deze maatregelen is een onderzoekstraject opgestart naar de theoretisch meest kwetsbare locaties waar in de praktijk geen sprake is geweest van onaanvaardbare wateroverlast. Op basis van het onderzoekstraject volgen de noodzakelijke maatregelen (zowel onder- als bovengronds) en deze worden meegenomen in de nieuwe planperiode van voorliggend GRP, VERBETEREN WATERSYSTEEM Van het in 2007 door de gemeente opgestelde waterplan zijn in de afgelopen planperiode de volgende maatregelen uitgevoerd. Opstellen drainageplan en aanleg waar noodzakelijk Opzetten meetnet grondwater Meten en monitoren gemengde overstorten Uitvoeren onderzoek rioolvreemd water Afkoppelen verhard oppervlak bij rioolvervangingen Vergroten diameter uitstroombuis externe overstort nummer 43 naar rond 900mm Inventariseren verhard oppervlak Nieuw Schaijk Bij nieuwbouw hemelwater rechtstreeks naar oppervlaktewater Om de waterkwaliteit verder te verbeteren zijn op 11 locaties fonteinen geplaatst. Daarnaast wordt door de diverse afkoppelprojecten schoon hemelwater naar het oppervlaktewater gebracht, waardoor de doorstroming verbetert. 19

20 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Evaluatie periode VERPLAATSING RWZI LEERDAM Op dit moment is verplaatsing van de zuivering Leerdam nog niet aan de orde. In de planperiode van dit GRP wordt door het waterschap nogmaals onderzocht of verplaatsing noodzakelijk is FACILITAIR GEGEVENSBEHEER Het beheersysteem van de gemeente is volledig en actueel. Revisies en inspecties worden met regelmaat ingevoerd. De drainageleidingen zijn deels opgenomen in het beheersysteem, maar worden evenals de riolering ook bijgehouden in een aparte autocad tekening. Gezien de werkdruk is de verwachting dat het actueel houden van het beheersysteem de komende periode meer uitbesteed wordt of opgepakt wordt binnen de samenwerking GAAV PERSONELE EN FINANCIËLE MIDDELEN PERSONEEL In het vorige GRP werd een tekort aan personeel geconstateerd waardoor inhuur noodzakelijk was. Door deze inhuur heeft de werkdruk de afgelopen periode niet tot grote problemen geleid. FINANCIËN De projecten uit het GRP zijn binnen de beschikbare jaarbudgetten uitgevoerd. De rioolheffing bedraagt tot een waterverbruik van 300 m3 in ,28. In het vorige GRP was voor 2015 een benodigde rioolheffing van 285,80 bepaald. Een vergelijking van de werkelijke en de in het GRP voorgestelde rioolheffing is opgenomen in tabel 1. Jaar Werkelijk GRP ,00 243, ,16 252, ,80 263, ,56 273, ,28 285,80 Tabel 1: overzicht rioolheffing per staffel van 300 m 3 waterverbruik

21 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie 3 GEWENSTE SITUATIE In dit hoofdstuk wordt aangegeven wat de gezamenlijke missie en visie van GAAV is. Om de missie te kunnen realiseren worden eisen gesteld aan de toestand en het functioneren van de riolering (functionele eisen). Of aan de functionele eisen voldaan wordt, wordt tot slot meetbaar gemaakt door de maatstaven. Het grootste deel van het beleid is voor de vier gemeenten gelijk. 3.1 MISSIE De gemeenten en waterschap van GAAV streven naar een duurzame en doelmatige invulling van de rioleringszorg, waarbij bescherming van de volksgezondheid, kwaliteit van de leefomgeving, behoud van droge voeten en bescherming van de bodem, het grond- en oppervlaktewater gewaarborgd zijn. In de Wet milieubeheer en de Waterwet is vastgelegd dat gemeenten wettelijk verantwoordelijk zijn voor het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater, verwerking van overtollig hemelwater en grondwater. Onze gezamenlijke missie met betrekking tot deze drie zorgplichten is: ZORGEN VOOR INZAMELING EN TRANSPORT VAN STEDELIJK AFVALWATER We willen een duurzame en doelmatige inzameling, afvoer en zuivering van afvalwater bewerkstelligen tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Het inzamelen en transporteren van afvalwater doen we ten behoeve van de volksgezondheid adequaat en emissies naar bodem, lucht en oppervlaktewater voorkomen we zoveel mogelijk. Ook overlast voor burgers beperken we zoveel mogelijk. ZORGEN VOOR INZAMELING EN VERWERKING VAN HEMELWATER (DAT EEN PARTICULIER NIET REDELIJKERWIJS ZELF KAN VERWERKEN) Waterneutraal bouwen is een uitgangspunt. Voor zover burgers en bedrijven redelijkerwijs niet zelf het hemelwater kunnen verwerken, willen wij aan de slag met een duurzame en doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater. In de verwerking van hemelwater zien we een taak voor overige voorzieningen in de openbare ruimte. Transport over en berging van hemelwater op straat vinden we acceptabel en kan zelfs een doelmatig uitgangspunt zijn. Belangrijke voorwaarde is dat dit niet leidt tot onacceptabele overlast. We willen niet dat water woningen en andere gebouwen binnenstroomt of op andere wijze materiële schade tot gevolg heeft. Er mag geen risico voor de volksgezondheid optreden. We willen dat water op straat beperkt blijft tot een kleine schaal, niet te lang aanhoudt en dat gebieden met een belangrijke economische of veiligheidswaarde niet worden belemmerd. 21

22 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie ZORGEN VOOR HET IN HET OPENBAAR GEMEENTELIJK GEBIED TREFFEN VAN MAATREGELEN TENEINDE STRUCTUREEL NADELIGE GEVOLGEN VAN DE GRONDWATERSTAND VOOR DE AAN DE GROND GEGEVEN BESTEMMING ZOVEEL MOGELIJK TE VOORKOMEN OF TE BEPERKEN, VOOR ZOVER HET TREFFEN VAN DIE MAATREGELEN DOELMATIG IS EN NIET TOT DE ZORG VAN HET WATERSCHAP OF DE PROVINCIE BEHOORT. We streven na dat de grondwaterstanden binnen de gestelde randvoorwaarden op natuurlijk wijze kunnen fluctueren zonder dat hierdoor overlast wordt ervaren als gevolg van structureel te hoge of te lage grondwaterstanden. Het grondwaterbeleid is gericht op het zo min mogelijk verplaatsen van grondwater, ofwel een zogenaamde hydrologisch neutrale inrichting. Indien grondwater toch wordt verplaatst, verdient het de voorkeur dit niet via de riolering af te voeren naar de rioolwaterzuivering, maar naar oppervlaktewater. We beschikken over voldoende inzicht in de grondwaterhuishouding om meldingen en klachten zorgvuldig en adequaat af te handelen. Structurele grondwaterproblemen op nieuwbouwlocaties worden voorkomen door in de wijze van bouwen en bouwrijp maken rekening te houden met de geohydrologische situatie. 3.2 VISIE In de visie kijken we naar de toekomst. We geven onze kijk op ontwikkelingen die landelijk of mondiaal invloed uitoefenen op de gemeentelijke (afval)waterketen. Daarbij beschouwen we de (afval)waterketen als onderdeel van het regionale watersysteem van het waterschap Rivierenland SAMENWERKEN IN REGIONAAL VERBAND WIJ BEHEREN DE (AFVAL)WATERKETEN ALS WARE ER ÉÉN BEHEERDER In de (afval)waterketen is sprake van een lopend traject van cultuurverandering. Het vertrekpunt was een cultuur van normatief gedreven investeringsbeslissingen onder gescheiden verantwoordelijkheden. Het wenkend perspectief is een cultuur van het oplossen van vraagstukken op korte en lange termijn onder gezamenlijke verantwoordelijkheid. Uitgangspunt is dat de afvalwaterketen wordt beheerd als ware er sprake van één beheerder. Aldus is in het Bestuursakkoord Water 2011 door partijen overeengekomen. Discussies over wie verantwoordelijk is moeten dus worden vermeden. De winst van de eindverbruiker (de burger) moet leidend zijn! Bij opkomende vraagstukken wordt daarom het denkstappenmodel (bijlage 1) gehanteerd. Hierbij wordt eerst gezamenlijk (waterschap en samenwerkende gemeenten) bepaald of er daadwerkelijk een probleem is. Wanneer geconstateerd is dat er een probleem is wordt het probleem nader geanalyseerd. Dit geeft een duidelijker beeld van de ernst en oorzaken. Op basis van de nadere analyse wordt bepaald of maatregelen nodig zijn. Tot slot wordt gezamenlijk bepaald welke maatregelen door wie genomen worden tegen welke kosten. WIJ VERMINDEREN DE KWETSBAARHEID DOOR SAMENWERKING De GAAV gemeenten en het waterschap hebben hun taakinvulling in algemeenheid op orde, maar op onderdelen is deze taakinvulling wel kwetsbaar. Met de vergrijzing en de druk op het personeelsbeleid is te voorzien dat voor de rioleringszorg een probleem kan ontstaan met de beschikbaarheid van voldoende geschoold technisch personeel. Goed samenwerken, zowel tussen 22

23 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie gemeenten onderling als met het waterschap levert een positieve bijdrage om met minder personele inzet de toekomst aan te kunnen. WIJ WERKEN SAMEN OP ALLE ONDERDELEN VAN DE (AFVAL)WATERKETEN De bestuurders van de GAAV gemeenten en het waterschap hebben in december 2013 een samenwerkingsovereenkomst getekend. Hiermee hebben de partners vastgelegd te willen samenwerken op alle onderdelen van de afvalwaterketen om tot een efficiënter, duurzamer en effectiever beheer van alle gebieden van de afvalwaterketen te komen. Gekozen is voor een langdurige programmatische netwerksamenwerking die past binnen de context van de brede regionale samenwerking ENERGIE- EN GRONDSTOFFENTRANSITIE ALS KANSEN ZICH AANDIENEN GAAN WIJ AAN DE SLAG MET ENERGIE EN GRONDSTOFFEN TRANSITIE In de toekomst moeten we anders leren omgaan met ons afvalwater. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld hergebruiken van nuttige stoffen uit afvalwater of gebruik van restwarmte die vrijkomt bij transport en zuivering van afvalwater. Met name waterschappen zijn op dit gebied actief. In de regio maakt ook de Stichting Blauwzaam zich sterk voor dit soort innovaties. De gemeenten binnen GAAV zien op dit moment geen directe noodzaak om actief met energie- en grondstoffentransitie aan de slag te gaan. Echter, wanneer kansen zich aandienen en alternatieven doelmatig zijn worden deze zeker niet uit de weg gegaan ROLLEN BURGER EN OVERHEID WIJ VERLANGEN EEN ACTIEVE ROL EN ZELFREDZAAMHEID VAN DE BURGER De verhouding tussen burger en overheid is de afgelopen jaren sterk veranderd. Kern van de nieuwe rolverdeling is het primaat van de burger. Wij vinden dat dit ook voor de rioleringszorg betekent dat de burger eerst moet kijken of hij het zelf kan regelen. Voorbeeld hiervan is dat burgers bij grondwaterproblemen eerst zelf moeten onderzoeken welke constructieve maatregelen aan de woning of de eigen ondergrond mogelijk zijn. Waar dat niet mogelijk, redelijk of billijk is, kan de overheid bijspringen. Belangrijk is om niet langer uit te gaan van algemene normen maar samen (gemeente, waterschap, burgers en bedrijven) lokaal de beste oplossing te bepalen KLIMAATBESTENDIGHEID WIJ BESCHERMEN ONZE GEMEENTE OOK IN DE TOEKOMST TEGEN WATEROVERLAST Ons klimaat is aan het veranderen. Nut en noodzaak om het klimaatvraagstuk aan te pakken staan politiek eigenlijk niet meer ter discussie. De gemiddelde temperatuur stijgt en heeft ook duidelijk invloed op de jaarlijkse neerslag en de regenintensiteit. De capaciteit van onze ondergrondse leidingsystemen is niet berekend op extremen. Tijdelijke opvang van extreme neerslag vraagt daarom om oplossingen in de openbare ruimte en in het watersysteem. 23

24 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie In de deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie heeft het Deltaprogramma voorstellen opgenomen om de ruimtelijke inrichting van Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te maken. Alle overheden en marktpartijen zijn daar samen verantwoordelijk voor. De samenwerkende partners van GAAV onderschrijven de doelstellingen van de deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie en spannen zich in om de daarmee verbonden ambities te bevorderen. Hierbij wordt gedacht aan beperking van de ontgroening van de buitenruimte, meer waterberging in de openbare ruimte en voorlichting aan burgers om verharding in tuinen te beperken DUURZAME OPLOSSINGEN BIJ MAATREGELEN ZOEKEN WE ALTIJD NAAR DUURZAME EN KOSTBESPARENDE TECHNIEKEN We pakken iedere vervanging van riolering aan als maatwerk. Indien mogelijk combineren we werkzaamheden met de werkzaamheden van andere disciplines in de openbare ruimte. De mogelijkheid van relining wordt altijd onderzocht. Deze mogelijkheid is mede afhankelijk van het hydraulisch functioneren van de leiding, zettingen en de staat van de huis- en kolkaansluitingen. Bij het bepalen van de oplossing en de toe te passen materialen wordt de milieubelasting in ogenschouw genomen. Hierbij wordt de gehele levenscyclus beschouwd: winning van de benodigde grondstoffen, productie, transport, gebruik en afvalverwerking RISICO GESTUURD BEHEER WIJ GAAN MEER STUREN OP RISICO S EN KOSTEN OM HET GEWENSTE EFFECT TE BEREIKEN Bij risico gestuurd beheer ligt een sterkere focus op de risico s die optreden als beheerde objecten (assets) falen. De essentie is dat inzichtelijk wordt gemaakt in hoeverre beheer bijdraagt aan de strategische doelen die het bestuur stelt. Hierbij wordt naast de zorgdoelen, gezondheid, milieu en leefbaarheid ook gekeken naar veiligheid, duurzaamheid, imago en kosten. De afweging daarbij is welke risico s en bijbehorende kosten acceptabel worden geacht om het gewenste effect te halen. In de huidige praktijk wordt bij het bepalen van maatregelen vaak impliciet een risico-afweging gemaakt. Een maatregel bij een belangrijke transportleiding krijgt hierbij bijvoorbeeld een hogere prioriteit dan een inzamelleiding van een beperkt aantal woningen. De komende periode wordt deze risico-beoordeling door de GAAV partners meer expliciet gemaakt, zodat beter inzicht bestaat in mogelijke besparingen en het effect van maatregelen op de gestelde doelen SAMENWERKING MET PRIVATE PARTIJEN WIJ ONDERZOEKEN BIJ MULTIDISCIPLINAIRE PROJECTEN DE MOGELIJKHEDEN OM OP INNOVATIEVE WIJZE SAMEN TE WERKEN MET PRIVATE PARTIJEN Steeds vaker worden werkzaamheden uitgevoerd in samenwerking met private partijen zoals een woningstichting. Bij deze projecten worden zowel (huur)woningen vernieuwd als de buitenruimte en de riolering aangepakt. In deze projecten worden voorbereiding, aanleg en eventueel beheer van de openbare voorzieningen uitgevoerd door de private partij. De gemeente heeft hierbij wel een belangrijke taakstellende en toetsende rol. 24

25 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie Gezamenlijke aanpak van woningbouw, buitenruimte en riolering heeft veel voordelen. De overlast voor bewoners wordt beperkt, er is meer ruimte voor maatwerk, de totale kosten zijn lager dan wanneer niet wordt samengewerkt en de kwaliteit is uiteindelijk hoger. Nadeel is dat investeringen in de riolering soms eerder uitgevoerd worden dan gepland, omdat de planning afgestemd wordt op de planning van de buitenruimte en woningbouw. In Leerdam loopt momenteel een pilot om bij een herstructurering van een bestaande wijk alle werkzaamheden integraal te bundelen en optimaal ruimte te bieden voor participatie. Dit geheel wordt op een innovatieve manier aanbesteed, waarbij marktpartijen worden uitgedaagd om het gewenste eindresultaat te leveren. De gemeente geeft de technische kwaliteit en gewenste beeldkwaliteit aan. Het is aan de marktpartij op welke wijze het wordt uitgevoerd, waarbij deze ook verantwoordelijk is voor meerjarig beheer en onderhoud van de gerealiseerde werken. 3.3 FUNCTIONELE EISEN VAN DE RIOLERING Om invulling te geven aan de wettelijke zorgplichten, onze missie en visie worden functionele eisen aan de riolering gesteld. Deze zijn gerubriceerd naar de drie hoofddoelen: Zorgen voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater Zorgen voor inzameling en verwerking van hemelwater (dat een particulier niet redelijkerwijs zelf kan verwerken) Zorgen voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort. De doelen zijn in onderstaande paragrafen in hoofdlijnen uitgewerkt in functionele eisen. Alle functionele eisen zijn in detail met de bijbehorende maatstaven en meetmethoden opgenomen in bijlage FUNCTIONELE EISEN STEDELIJK AFVALWATER De gemeente kent bij haar afvalwaterzorgplicht de hoogste prioriteit toe aan het beschermen van de volksgezondheid. Om deze volksgezondheid te beschermen moet het afvalwater zonder problemen ingezameld en getransporteerd worden naar de afvalwaterzuivering, of lokaal dient het afvalwater gezuiverd te worden. Om bovenstaande te kunnen realiseren worden de onderstaande eisen gesteld aan het rioolstelsel. ALLE PERCELEN AANGESLOTEN Alle percelen waar stedelijk afvalwater wordt geproduceerd, zijn aangesloten op de riolering. In gevallen waarbij aansluiting op de riolering te kostbaar is, wordt gekozen voor een lokale behandeling van het afvalwater. In de meeste gevallen volstaat een vergrote septictank. Alleen waar de waterkwaliteit dat noodzakelijk maakt kan gekozen worden voor een hoogrendements-iba (individuele behandeling afvalwater). 25

26 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie GEEN ONGEWENSTE LOZINGEN Om de inzameling goed te laten verlopen is het noodzakelijk dat geen ongewenste lozingen plaatsvinden. Dit kunnen lozingen betreffen van chemische stoffen, die het riool (en zuivering) aantasten, of lozingen met een te grote capaciteit. Controle op bedrijfsmatige lozingen vindt plaats door de omgevingsdienst. DE OBJECTEN ZIJN IN GOEDE STAAT Het functioneren van het rioleringsstelsel, de gemalen en pompunits moet in voldoende mate gewaarborgd worden. Storingen aan gemalen en pompunits komen direct binnen op de centrale hoofdpost en deze storingen worden binnen 24 uur verholpen. Video-inspecties geven een indicatie van de stabiliteit, afstroming en waterdichtheid van het riool. Wanneer uit de inspecties volgt dat de kwaliteit van het riool niet meer als goed wordt beoordeeld, wordt door de gemeente op basis van de videobeelden (en eventuele extra informatie, zoals bijvoorbeeld meldingen van bewoners, boorkernen, hydraulisch functioneren en toestand van het wegoppervlak) de afweging gemaakt of ingrijpen daadwerkelijk noodzakelijk is. Bij de beoordeling van de kwaliteit en het bepalen van maatregelen maakt de gemeente Leerdam onderscheid tussen risico-riolen en niet-risico-riolen. Risico riolen zijn belangrijke transportriolen, lozingspunten van persleidingen en riolen onder gebouwen, asfaltwegen en doorgaande wegen. Bij niet-risico-riolen wordt een groter risico van instorting en beperkte afstroming geaccepteerd. Om de afstroming in het rioleringsstelsel goed te houden, wordt het rioleringsstelsel eens in de 10 jaar volledig gereinigd. Een aantal kwetsbare riolen wordt vaker gereinigd. VOLDOENDE (AFVOER)CAPACITEIT BIJ DROOG WEER Stank en rotting worden voorkomen doordat gemalen het water voldoende snel naar de zuivering verpompen. Daarnaast wordt getracht door een goed stelselontwerp stilstaand afvalwater door verzakking te voorkomen. Op een aantal locaties, zoals lozingspunten van persleidingen, kan H2S gas (waterstofsulfide) ontstaan dat de buizen aantast. Wanneer sprake is van aantasting neemt de gemeente hiertegen adequate maatregelen, zoals bijvoorbeeld het coaten en relinen van putten en leidingen. VOLDOENDE CAPACITEIT OM WATEROVERLAST ZOVEEL ALS MOGELIJK TE VOORKOMEN Allereerst moet het stelsel en de bovenliggende buitenruimte voldoende capaciteit hebben om wateroverlast zoveel als mogelijk te voorkomen. Voordat ingegaan wordt op de capaciteit van het systeem is het noodzakelijk om te definiëren wat onder wateroverlast wordt verstaan. Niet iedere situatie waarbij water op straat optreedt kan gezien worden als overlast. In sommige gevallen kan juist water op straat komen te staan zodat overlast bij woningen voorkomen wordt. Conform het standpunt van de stichting Rioned maakt de gemeente bij 'water op straat' onderscheid tussen: Hinder: kort durende beperkte hoeveelheden 'water op straat', met een duur in de orde van 15 tot 30 minuten Ernstige hinder: forse hoeveelheden 'water op straat', opdrijvende putdeksels, met een duur in de orde van 30 tot 120 minuten Overlast: langdurig en op grote schaal 'water op straat', water in winkels, woningen met materiële schade en ernstige belemmering van het (economische) verkeer. 26

27 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie Bij overlast en dus materiële schade dient de afweging gemaakt te worden of de kosten voor het verminderen van de kans op overlast opweegt tegen de incidentele kosten voor het verhelpen van de schade. De emoties die waterschade bij particulieren teweeg kunnen brengen dienen echter ook in de afweging betrokken te worden. De gemeente Leerdam stelt als richtwaarde dat bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande en nieuwe stelsels in combinatie met de inrichting van de openbare ruimte mag geen onacceptabele overlast optreden bij bui % (50 mm in 45 minuten). DE VERVUILING VAN HET OPPERVLAKTEWATER IS BEPERKT In een gemengd stelsel wordt afvalwater en hemelwater gemengd ingezameld. Bij hevige regen is de capaciteit van het rioleringsstelsel onvoldoende en komt een deel van het gemengde afvalwater tot overstort in oppervlaktewater. Wanneer deze zogenaamde overstortingen te vaak voorkomen en te veel afvalwater in het oppervlaktewater komt, heeft dit nadelige gevolgen voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Om het aantal overstortingen te beperken moet het gemengde rioleringsstelsel voldoende water kunnen bergen en afvoeren. Wanneer het oppervlaktewater door de riolering toch te zwaar belast wordt, wordt in overleg met het waterschap gezocht naar doelmatige oplossingen. ER DIENT INZICHT TE BESTAAN IN DE TOESTAND EN HET FUNCTIONEREN VAN DE RIOLERING De rioleringsgegevens zijn toegankelijk via het rioolbeheersysteem van de gemeente. Hierin worden revisies van uitgevoerd werk binnen een maand verwerkt. Jaarlijks wordt circa 10% van het vrijverval riool met een videocamera geïnspecteerd. De resultaten van de inspecties worden beoordeeld en opgenomen in het beheersysteem. Per gemengd bemalingsgebied wordt het waterpeil van ten minste 1 gemengde overstort bemeten. De meetgegevens worden gedeeld met het waterschap. Storings- en besturingsgegevens van gemalen worden op gelijksoortige wijze geregistreerd en geanalyseerd met het oog op verbetervoorstellen. Tot slot wordt eens in de 10 jaar bepaald of een herberekening van het stelsel noodzakelijk is. Dit is alleen noodzakelijk als er significante wijzigingen in het stelsel of het aantal aansluitingen hebben plaatsgevonden. HET AFVALWATERAANBOD EN DE CAPACITEIT VAN DE ZUIVERING ZIJN OP ELKAAR AFGESTEMD Het door de gemeente ingezamelde afvalwater dient uiteindelijk door het waterschap bij de rioolwaterzuivering gezuiverd te worden. De capaciteit van de zuivering moet daarom overeenkomen met het actuele afvalwateraanbod vanuit de gemeente en eventuele toekomstige ontwikkelingen. De gemeente en het waterschap maken op basis van een basisrioleringsplan afspraken over de af te voeren hoeveelheid afvalwater en leggen dat vast in een afvalwaterakkoord. Op dit punt vervangt het afvalwaterakkoord de aansluitvergunningen FUNCTIONELE EISEN HEMELWATER Met betrekking tot hemelwater ziet de gemeente als haar belangrijkste taak het voorkomen van wateroverlast en het beperken van de milieubelasting. Om hieraan te kunnen voldoen wordt het regenwater zonder problemen ingezameld (daar waar de perceelseigenaar niet in staat is dit zelf te doen) en verwerkt. Verwerking kan hierbij inhouden infiltreren in de bodem, afvoeren naar nabij gelegen oppervlaktewater of afvoeren via de riolering. Streven is om schoon hemelwater 27

28 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie zoveel als mogelijk gescheiden van vervuild afvalwater in te zamelen. Gescheiden inzameling betekent een geringere belasting van de zuivering, lagere energiekosten van gemalen en een kleinere vuiluitworp op het oppervlaktewater. Om het bovenstaande te kunnen realiseren worden de volgende eisen gesteld aan het rioolstelsel. AANSLUITINGEN HEMELWATER Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied waar hemelwater vrijkomt dat niet direct op eigen terrein of in de directe omgeving kan worden verwerkt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering. Indien een nieuwe aansluiting wordt gemaakt op de riolering wordt getracht de waterstromen zoveel als mogelijk te scheiden. Schoon hemelwater wordt zo mogelijk niet vermengd met vuil afvalwater. VOORKOMEN VAN ONGEWENSTE LOZINGEN In gebieden met gescheiden riolering voor hemelwater en afvalwater kunnen foutieve aansluitingen voorkomen, waarbij vuilwater aangesloten is op het hemelwaterriool of andersom. Deze foutieve aansluitingen leiden tot vervuiling van het oppervlaktewater of tot een ongewenst grote hoeveelheid water die wordt getransporteerd en gezuiverd. Indien er aanleiding is om te veronderstellen dat er sprake is van foutieve aansluitingen (bijvoorbeeld vanwege een slechte oppervlaktewaterkwaliteit) dan volgt nader onderzoek. DE OBJECTEN ZIJN IN GOEDE STAAT Bij deze functionele eis gelden dezelfde voorwaarden als bij stedelijk afvalwater (paragraaf 3.2.1). VOLDOENDE CAPACITEIT OM WATEROVERLAST ZOVEEL ALS MOGELIJK TE VOORKOMEN Bij deze functionele eis gelden dezelfde voorwaarden als bij stedelijk afvalwater (paragraaf 3.2.1). DE VUILUITWORP DOOR HEMELWATERLOZINGEN OP OPPERVLAKTEWATER IS BEPERKT Voorkomen dient te worden dat hemelwater vervuild raakt (bijvoorbeeld door verkeerde aansluitingen of te weinig zuurstof doordat het hemelwater te lang stilstaat in de buizen) voordat het geloosd wordt op het oppervlaktewater. Door het rioleringsstelsel periodiek te reinigen, wordt getracht de vuiluitworp naar het oppervlaktewater te beperken. Bij volledig gescheiden stelsels wordt in overleg met het waterschap bepaald of een zuiverende voorziening noodzakelijk is, voordat het hemelwater op het oppervlaktewater wordt geloosd. In de regel is afvloeiend hemelwater echter schoon genoeg om zonder verdere maatregelen terug te brengen in het milieu. OVERSTORTINGEN EN LOZINGEN VANUIT HET HEMELWATERSTELSEL MOGEN NIET LEIDEN TOT INUNDATIE Afkoppelen van regenwater van het gemengde riool heeft veel voordelen. Belangrijk is echter wel dat het ontvangende oppervlaktewater voldoende capaciteit heeft om het regenwater te ontvangen. Bij afkoppelen en aanleg van gescheiden stelsels wordt daarom in overleg met het waterschap getoetst of het oppervlaktewater voldoende capaciteit heeft en kan aanvullende (oppervlaktewater)berging noodzakelijk zijn.. 28

29 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie TOEPASSEN DUURZAME MATERIALEN VOOR VERHARDE OPPERVLAKKEN DIE HEMELWATER AFVOEREN In gebieden met gescheiden riolering komt regenwater direct in het oppervlaktewater. Voorkomen moet worden dat het regenwater vervuild raakt met metalen die uitlogen uit bijvoorbeeld dakoppervlakken. Bij de vergunningverlening en in de communicatie rond (ver-)bouw besteedt de gemeente daarom extra aandacht aan de toepassing van duurzame, milieuvriendelijke en niet uitlogende materialen. DE INSTROMING IN RIOLEN VIA DE KOLKEN DIENT ONGEHINDERD PLAATS TE VINDEN. Door bladval en andere vervuiling kunnen kolken verstopt raken waardoor de kans op wateroverlast toeneemt. De gemeente Leerdam reinigt daarom jaarlijks de kolken. Gevoelige locaties worden twee maal per jaar gereinigd. Om grote vervuiling van de kolken en het riool te voorkomen worden de straten en goten geveegd FUNCTIONELE EISEN GRONDWATER De gemeente ziet voor zichzelf een inspanningsplicht om te voorkomen dat grondwater de bestemming van een gebied structureel belemmert. De gemeente stelt zich de volgende eisen: INZICHT IN HET GRONDWATERPEIL Om vast te stellen of er in een gebied sprake is van structurele grondwateroverlast wordt het grondwaterniveau op verschillende locaties in de gemeente gemeten. Daarnaast worden meldingen van burgers jaarlijks geevalueerd. IN SAMENWERKING MET BURGERS WORDT BIJ STRUCTURELE GRONDWATEROVERLAST GEZOCHT NAAR DOELMATIGE OPLOSSINGEN Burgers kunnen een melding doen van grondwateroverlast bij de gemeente (grondwaterloket). De gemeentelijke taak begint als er sprake is van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand. Bij tijdelijke en kortdurende problemen (zoals na extreme regenval) heeft de gemeente geen taak. De perceeleigenaar zal zelf maatregelen moeten nemen. Ook wanneer de overlast ontstaat door foute in de constructie van de woning (lekke kelder, geen waterdichte vloer) is de bewoner zelf aan zet. Ook wanneer de gemeente maatregelen treft, is dit een inspanningsplicht. De grondwaterstand is niet volledig te sturen. Bij structurele grondwateroverlast zoekt de gemeente Leerdam in overleg met de perceelseigenaren naar maatwerk om de grondwaterproblemen aan te pakken. Bij structurele grondwateroverlast is in een periode van 5 jaar de grondwaterstand in minstens 3 jaren meer dan dagen per jaar hoger dan de maximaal toelaatbare grondwaterstand (is voor woningen met kruipruimte 90 cm onder vloerpeil, ofwel 20 cm onder bodem kruipruimte). Bij grondwateroverlast in de openbare ruimte wordt zoveel mogelijk synergie (integraal werken) gezocht met de overige disciplines in de openbare ruimte. Om grondwateroverlast in de toekomst te voorkomen wordt bij rioolvervanging standaard een deugdelijk en duurzaam drainagestelsel aangelegd. In bijlage 4 is een beslismodel opgenomen bij de aanpak van grondwateroverlast. 29

30 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Gewenste situatie BIJ NIEUWBOUW WORDT HET OVERTOLLIG GRONDWATER ADEQUAAT AFGEVOERD Bij nieuwbouw dient de grondwatersituatie beoordeeld te worden. De beheerders worden betrokken bij nieuwbouwplannen en kunnen hierdoor adviseren over o.a. de aanwezigheid van open water en zo nodig aanleg van drainage. 30

31 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing 4 HUIDIGE SITUATIE EN TOETSING In het vorige hoofdstuk is voor de komende 5 jaar de gewenste situatie beschreven in doelen en functionele eisen. In dit hoofdstuk wordt de huidige situatie in de gemeente beschreven en getoetst aan de gewenste situatie. 4.1 BESCHRIJVING RIOLERINGSSYSTEEM Het rioleringssysteem van de gemeente Leerdam is weergegeven in figuur 3. De gemeente Leerdam kent één grote kern, Leerdam, twee kleine kernen Kedichem en Schoonrewoerd, het buurtschap Oosterwijk en een omvangrijk buitengebied. De kern Leerdam bestaat uit diverse bemalingsgebieden die (al dan niet via een ander bemalingsgebied) op de zuivering in Leerdam lozen. Ook de kern Kedichem loost via een persleiding op de zuivering in Leerdam. De kern Schoonrewoerd voert af naar de zuivering in Vianen. In de aansluitvergunning uit 2004 is opgenomen dat de gemeente maximaal m3/h mag afvoeren naar de zuivering van Leerdam. Conform een aansluitvergunning uit 1998 mag de gemeente maximaal 70 m3/h lozen op de zuivering in Vianen. Figuur 3: Overzicht rioolstelsel Leerdam In de gemeente zijn 16 percelen niet aangesloten op de riolering. Deze percelen zijn voorzien van een individuele zuivering (IBA). De bewoners zijn verantwoordelijk voor het beheer van deze voorzieningen. De percelen met een IBA zijn opgenomen in bijlage 5 31

32 Lengte riolering (m) Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing 4.2 OVERZICHT AANWEZIGE VOORZIENINGEN Vrijverval riolering STELSELTYPE Stelseltype In Leerdam is in totaal ruim 106 kilometer vrijverval-riolering aanwezig, verdeeld over het stelseltype gemengd, vuilwater en hemelwaterriool. Lengte (m) Gemengd Vuilwater Hemelwater Totaal Tabel 2: Lengte riolering per stelseltype AANLEGJAAR VRIJVERVAL RIOLERING In figuur 4 is het aanlegjaar van de vrijverval riolering in Leerdam weergegeven. Leerdam heeft een geleidelijke opbouw in de aanleg van het rioolstelsel. In de periode is opvallend veel vuilwaterriool aangelegd, dit zijn de inzamelleidingen van het drukriool. Vanaf de periode worden er gescheiden stelsels aangelegd Hemelwater Vuilwater Gemengd - Figuur 4: Aanlegjaar vrijverval riolering Aanlegperiode 32

33 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing In Leerdam wordt een theoretische levensduur gehanteerd van 60 jaar. Alle riolering ouder dan 1959 bereikt derhalve deze GRP periode de theoretische levensduur. Met behulp van inspecties wordt onderzocht of deze riolering daadwerkelijk vervangen moet worden. De riolering die deze GRP periode 60 jaar of ouder wordt, is in oranje en rood weergegeven in figuur 5. Figuur 5: Aanlegjaar vrijverval riolering Persleiding In Leerdam is 54 kilometer persleiding en drukriool aanwezig. In figuur 6 is de leeftijd van de persleidingen weergegeven. Uit de figuur volgt dat alle persleidingen na 1960 zijn aangelegd, met een sterke piek in de jaren , toen veel drukriolering is aangelegd. De verwachting is dat vanaf 2020 de eerste persleidingen en drukriolering vervangen moeten worden. Een piek is te verwachten vanaf Hier is de meerjarenbegroting rekening mee gehouden. 33

34 Lengte riolering (m) Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing Persleiding Vacuumleiding Drukleiding Aanlegperiode Figuur 6: Aanlegjaar persleidingen en drukriolering Gemalen en drukgemalen In het stelsel van Leerdam zijn 21 gemengde gemalen, 6 rwa/doorspoelgemalen, 6 dwagemalen, 328 drukgemalen en 1 vacuümgemaal aanwezig. Twee eindgemalen (Kedichem en Schoonrewoerd) zijn eigendom (en in beheer) van het waterschap Overstorten en bergbezinkbassins In het gemengde stelsel zijn 28 gemengde overstorten aanwezig. Al deze overstorten worden gemonitord. De gegevens van deze overstorten zijn opgenomen in bijlage 6 en weergegeven op kaart in bijlage 7. Vier overstorten zijn voorzien van een bergbezinkbassin. De bergbezinkbassins hebben de volgende locaties en inhoud: Willem de Zwijgerstraat 200 m3 (Leerdam oost) Westwal 400 m3 (Leerdam centrum) Raadsliedenstraat 350 m3 (Leerdam west) Lindestraat 450 m3 (Leerdam west) Bij het onderhoud van de drukgemalen wordt de komende jaren een inventarisatie gemaakt van de aanwezige nooduitlaten. 34

35 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing Drainage en grondwatermeetnet DRAINAGE De afgelopen jaren is veel drainage aangelegd. De afgelopen jaren is in wijk noord separaat veel drainage vernieuwd en aangelegd. Ook met de laatste rioolvervangingen (Europaplein en Schoonrewoerd) is gelijktijdig drainage meegelegd. In totaal is er momenteel circa 10 km drainage aanwezig. De aangelegde drainage loost rechtstreeks op het oppervlaktewater of is aangesloten op de aanwezige HWA-riolering. Het drainagesysteem is deels opgenomen in het beheerssysteem en daarnaast volledig opgenomen in autocad. GRONDWATERMEETNET De gemeente heeft een grondwatermeetnet met 48 actieve peilbuizen. De peilbuizen zijn actueel raadpleegbaar. 35

36 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing 4.3 TOESTAND EN FUNCTIONEREN RIOOLSTELSEL INSPECTIES Voor alle geïnspecteerde vrijverval riolering in de gemeente Leerdam is een inschatting gemaakt van de kwaliteit van het riool op basis van de inspectiecijfers. Hierbij is onderscheid gemaakt in twee kwaliteitsbeoordelingen: Stabiliteit van de riolering en de bovengrond Een slechte beoordeling op stabiliteit betekent dat een rioolbuis mogelijk vervangen of gerepareerd moet worden om de kans op instorting van de buis of verzakking van de bovenliggende verharding te voorkomen. Hydraulisch functioneren en afstroming Een slechte beoordeling op hydraulisch functioneren en afstroming betekent dat in de buis een belemmering aanwezig is (afzetting, wortels, obstakels) die nadelig is voor het functioneren van de riolering. De belemmering betekent dat een reinigings- of freesmaatregel noodzakelijk is, maar niet dat de buis vervangen moet worden. Om de kwaliteit van de riolering te bepalen zijn de volgende criteria gehanteerd: Stabiliteit riolering en bovengrond Goed Matig Slecht BAA Deformatie BAB Scheuren BAC Breuk / instorting BAF Oppervlakteschade BAJ A Axiale verplaatsing BAJ B Radiale verplaatsing BAJ C Hoekverdraaiing BAK Defectieve lining BAL Defectieve reparatie BAO Grond zichtbaar door defect BAP Holle ruimten zichtbaar door defect BBF Infiltratie Hydraulisch functioneren en afstroming Goed Matig Slecht BBA Wortels BBB Aangehechte afzettingen BBC Bezonken afzettingen BBD Binnendringen van grond BBE Andere obstakels BAG Instekende inlaat BAI Indringend afdichtingsmateriaal Tabel 3: Criteria voor bepalen kwaliteit riolering (geconstateerde inspectiecijfers) STABILITEIT VAN DE RIOLERING EN DE BOVENGROND Of riolering vervangen moet worden is onder andere afhankelijk van de resterende stabiliteit van het riool en de bovengrond. In figuur 7 en 8 is de kwaliteit van het riool weergegeven bij een verschillend jaar van aanleg. Uit de figuur is duidelijk te zien dat met name bij riolen aangelegd voor 1969 de

37 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing kwaliteit afneemt. Het riool uit de periode betreft in totaal slechts 7 strengen (170m) en is daardoor moeilijk vergelijkbaar met de andere aanlegperioden. In totaal heeft 82% van het geïnspecteerde riool een goede kwaliteit op het gebied van stabiliteit. Figuur 7: Kwaliteit riolering stabiliteit op basis van inspecties 37

38 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% slecht matig goed Figuur 8: Kwaliteit riolering stabiliteit op basis van inspecties AFSTROMING Ook op het gebied van afstroming neemt de kwaliteit af naarmate het riool ouder wordt. Dit wordt met name veroorzaakt door een toename van het aantal instekende inlaten. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% slecht matig goed Figuur 9: Kwaliteit riolering afstroming op basis van inspecties HYDRAULISCHE FUNCTIONEREN Het Basisrioleringsplan dateert uit De gemeente voldeed toen reeds aan de basisinspanning. Van de in het BRP aangedragen verbetervoorstellen om de vuiluitworp te beperken zijn de afgelopen jaren de volgende werkzaamheden uitgevoerd: het afkoppelen bij reconstructies en het doortrekken van persleidingen. Afkoppelen van het industrieterrein II is niet uitgevoerd. Het 38

39 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing afkoppelen op dit industrieterrein was voorgenomen om de emissie naar oppervlaktewater te beperken. Na hevige neerslag in 2011 is het stelsel opnieuw hydraulisch getoetst. Op basis van expert judgement is voorgesteld om Bui % als maximale maatstaf te hanteren. Dit betreft een bui met een intensiteit van 50 millimeter neerslag in 45 minuten en vergelijkbaar met de buien van Deze bui mag geen wateroverlast geven, waarbij het niet noodzakelijk is om dit geheel ondergronds te kunnen verwerken. Op basis van de genoemde berekeningen behoeven de volgende locaties aandacht: LEERDAM Bedrijventerrein Nieuw Schaik (mogelijke maatregel: afkoppelen) Gebied tussen Industrieweg en Koningin Emmalaan (nader onderzoeken of problemen ook in de praktijk worden ondervonden) Leerdam west, omgeving Europaplein (meegenomen in lopend project vervanging riolering Europaplein en omgeving). Kruising Boeylaan Van Naaldwijcklaan (nader onderzoeken of problemen ook in de praktijk worden ondervonden) KEDICHEM Het centrum van het dorp, Vijfmolens en omgeving (nader onderzoeken of problemen ook in de praktijk worden ondervonden) De resultaten van de onderzoekstrajecten en de hieruit volgende maatregelen worden in de komende planperiode verder uitgewerkt. Eventuele maatregelen worden zo mogelijk gecombineerd met geplande vervangingen MELDINGEN RIOLERING In 2014 zijn 209 meldingen geregistreerd met betrekking tot de riolering. Het betreft meldingen over verstoppingen (van huisaansluitingen, kolken of het hoofdriool) wateroverlast en kapotte kolken of putdeksels. De gemeente heeft op de meldingen adequaat gereageerd. Over grondwateroverlast zijn geen aparte meldingen geregistreerd. 39

40 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing 4.4 TOETSING HUIDIGE SITUATIE AAN GESTELDE DOELEN In de onderstaande paragraaf wordt de huidige situatie zoals beschreven in dit hoofdstuk getoetst aan de gestelde doelen in hoofdstuk 3. Een vinkje geeft hierbij aan dat de gemeente geheel voldoet aan de functionele eis. Een kruis geeft aan dat de gemeente nog niet geheel voldoet. ZORGPLICHT STEDELIJK AFVALWATER Alle percelen waar afvalwater wordt geproduceerd, moeten zijn aangesloten op de riolering, tenzij een lokale behandeling van het afvalwater doelmatiger is. 16 woningen zijn aangesloten op een IBA, alle andere percelen zijn aangesloten op de riolering. Er dienen geen ongewenste lozingen op de riolering plaats te vinden. Het toezicht op bedrijfsmatige afvalwaterlozingen op grond van de Wet milieubeheer wordt in mandaat uitgevoerd door de Omgevingsdienst. Tegen overtredingen wordt handhavend opgetreden. Wanneer het vermoeden bestaat dat er sprake is van foutieve aansluitingen wordt dit door de gemeente nader onderzocht met o.a. nevelinspectie. Indien er sprake is van foutieve aansluitingen, dan wordt dit hersteld. De objecten zijn in goede staat Gemaalstoringen komen centraal binnen. Nadat de storing is beoordeeld wordt indien nodig direct actie ondernomen. De gemeente heeft een onderverdeling gemaakt in risicoriolen en niet-risico-riolen. Bij de niet-risico-riolen wordt een grotere faalkans geaccepteerd. Daarnaast is een globale kwaliteitsbeoordeling uitgevoerd. De matige en slechte risicoriolen worden komende periode nader beoordeeld, dit geldt tevens voor de slechte nietrisicio-riolen. De (afvoer) capaciteit van het stelsel is bij droogweer voldoende De verblijftijd is minder dan 24 uur. Mede hierdoor zijn er geen problemen bekend van sterke aantasting bij lozingspunten van persleidingen. Het stelsel heeft voldoende capaciteit om wateroverlast zoveel als mogelijk te voorkomen. De afgelopen periode heeft de gemeente de locaties aangepakt waar in de praktijk wateroverlast is opgetreden. De gemeente voldoet hierdoor aan de maatstaf dat bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande stelsels geen onacceptabele overlast op mag treden bij bui % (50 mm in 45 minuten). De vervuiling van het oppervlaktewater moet beperkt zijn De gemeente voldoet aan de basisinspanning. Er zijn geen problemen bekend met oppervlaktewaterkwaliteit veroorzaakt door de riolering. 40

41 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing Er is inzicht in de toestand en het functioneren van de riolering De gegevens zijn toegankelijk via het rioolbeheersysteem. Jaarlijks wordt een deel van het stelsel geïnspecteerd en actief beoordeeld. De gemeente heeft inzicht in het hydraulisch functioneren van het stelsel door actuele rioolmodellen. Er wordt in Leerdam bij de overstorten gemeten. De gemeente wil de komende periode meer inzicht krijgen in het daadwerkelijk functioneren van het stelsel door analyse van meetgegevens. Er bestaat voldoende inzicht in de kwaliteit en kwantiteit van bedrijfslozingen. De omgevingsdienst controleert en handhaaft op grond van de wet milieubeheer. Het afvalwateraanbod en de capaciteit van de zuivering zijn op elkaar afgestemd. De gemeente voldoet aan de voorwaarden uit de aansluitvergunningen. De komende periode wordt een afvalwaterakkoord opgesteld om dit nogmaals te bekrachtigen. Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame, milieuvriendelijke en niet uitlogende materialen voor verharde oppervlakken die regenwater afvoeren. Er wordt actief gehandhaafd op het bouwbesluit. ZORGPLICHT HEMELWATER Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied waar hemelwater vrijkomt dat niet direct op eigen terrein of in de directe omgeving kan worden verwerkt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering. Alle percelen kunnen waar nodig hun hemelwater op de riolering lozen. Het scheiden van waterstromen in huishoudens, bedrijven en industrie dient te worden bevorderd Bij nieuwbouw en reconstructies wordt zo mogelijk voor een gescheiden hemelwaterriool gekozen. De gemeente stelt in 2015/2016 een hemelwaterverordening op. Deze verordening maakt het mogelijk particulieren te verplichten af te koppelen. Voorkomen van ongewenste lozingen op de hemelwater riolering Er zijn geen problemen bekend met foutaansluitingen, waarbij vuilwaterhuisaansluitingen zijn aangesloten op een hemelwaterriool. De objecten zijn in goede staat De gemeente heeft een onderverdeling gemaakt in risico-riolen en niet-risico-riolen. Bij de niet-risico-riolen wordt een grotere faalkans geaccepteerd. Daarnaast is een globale kwaliteitsbeoordeling uitgevoerd. De matige en slechte risico-riolen worden komende periode nader beoordeeld, dit geldt tevens voor de slechte niet-risicio-riolen. 41

42 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing De afvoercapaciteit van het stelsel moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd in buitengewone omstandigheden. De afgelopen periode heeft de gemeente de locaties aangepakt waar in de praktijk wateroverlast is opgetreden. De gemeente voldoet hierdoor aan de maatstaf dat bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande stelsels geen onacceptabele overlast op mag treden bij bui % (50 mm in 45 minuten). De vuiluitworp door regenwaterlozingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn. Er zijn geen problemen bekend met de oppervlaktewaterkwaliteit door lozingen vanuit het hemelwaterriool. Overstortingen en lozingen vanuit het regenwaterstelsel mogen niet leiden tot inundatie. Bij afkoppelen gaat de gemeente altijd in overleg met het waterschap om de ontvangende capaciteit van het oppervlaktewater te bepalen. De instroming in riolen via de kolken dient ongehinderd plaats te vinden. De kolken worden jaarlijks gereinigd. Daarnaast wordt de straat met regelmaat geveegd om vervuiling van de kolken en de riolering te beperken. Er is inzicht in de toestand en het functioneren van de riolering De gegevens zijn toegankelijk via het rioolbeheersysteem. Jaarlijks wordt een deel van het stelsel geïnspecteerd en actief beoordeeld. De gemeente heeft inzicht in het hydraulisch functioneren van het stelsel door actuele rioolmodellen. Er wordt in Leerdam bij de overstorten gemeten. De gemeente wil de komende periode meer inzicht krijgen in het daadwerkelijk functioneren van het stelsel door analyse van de meetgegevens. Toepassen duurzame materialen voor verharde oppervlakken die regenwater afvoeren. Bij bouwaanvragen wordt getoetst op het gebruik van duurzame materialen. Er wordt actief gehandhaafd op het bouwbesluit. ZORGPLICHT GRONDWATER Inzicht in het grondwaterpeil in de gemeente De gemeente heeft een uitgebreid grondwatermeetnet en model en heeft daardoor voldoende inzicht in het grondwaterpeil op diverse locaties. In bestaand woongebied geen structurele grondwateroverlast Bij structurele grondwateroverlast zoekt de gemeente in overleg met de perceelseigenaren naar maatwerk om de grondwaterproblemen aan te pakken. Bij rioolvervanging wordt standaard een deugdelijk en duurzaam drainagestelsel aangelegd, waarop ook perceelseigenaren kunnen aansluiten. 42

43 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Huidige situatie en toetsing Bij nieuwbouw wordt het overtollig grondwater adequaat afgevoerd. De rioolbeheerder is betrokken bij nieuwbouwplannen. Op basis van deskundig onderzoek wordt zo nodig drainage aangelegd. 43

44 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie 5 STRATEGIE Uit de toetsing in hoofdstuk 4 volgt een aantal aandachtspunten waardoor niet volledig aan alle functionele eisen voldaan wordt. Dit betrof: De gemeente heeft een globale analyse uitgevoerd van de kwaliteit van het riool. De matige en slechte risico-riolen worden komende periode nader beoordeeld, dit geldt tevens voor de slechte niet-risicio-riolen. De gemeente wil de komende periode meer inzicht krijgen in het daadwerkelijk functioneren van het stelsel door analyse van de meetgegevens van de overstorten, gemalen en in de rioolstrengen(niveau-meting). De komende 5 jaar worden maatregelen uitgevoerd om deze situatie te verbeteren. Daarnaast zijn er maatregelen nodig om de bestaande voorzieningen in stand te houden. Tot slot is er sprake van aanleg van voorzieningen bij nieuwbouw. De geplande maatregelen voor de komende periode zijn opgenomen in tabel 4 en zijn in de onderstaande paragrafen uitgewerkt. Daarnaast zijn de maatregelen vergeleken met de reeds opgenomen budgetten in de begroting Bij de maatregelen is met een symbool aangegeven ten behoeve van welke zorgplicht de maatregel wordt uitgevoerd. 44

45 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie Activiteit GRP Begroting 2015 Huidige wijze van financieren Planvorming, onderzoek en onderhoud Beleid/beheer riolering Exploitatie Diverse studies Bijdrage samenwerking in de waterketen Meten en monitoren Abonnementen Zederik Belasting en verzekeringen Extra onderzoek ivm scenario Reiniging en inspectie riolering en kolken Exploitatie Reiniging en inspectie vrijverval riolering Reiniging kolken Reiniging drainage Onderhoud riolering gemengd Exploitatie Onderhoud gemalen Exploitatie Beleid en beheer gemalen Exploitatie Aquaview Studies Waterverbruik 500 Elektriciteitsverbruik en telecom Exploitatie Maatregelen Vervangen riolering (voor varianten zie par ) Activeren Variant Activeren Variant Activeren Variant Activeren Vervangen persleiding - Activeren Vervangen gemalen Activeren Vervangen drukgemalen Activeren Maatregelen grondwater Activeren Facilitair en overige kosten Inhuur personeel Exploitatie Doorbelasting buitendienst Exploitatie Doorbelasting binnendienst Exploitatie Doorbelasting andere afdelingen Kwijtschelding Kapitaallasten riolering Exploitatie Straatvegen Exploitatie Kosten inning Exploitatie BTW Exploitatie TOTAAL EXPLOITATIE TOTAAL ACTIVEREN Tabel 4: Maatregelen voor de komende planperiode 45

46 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie 5.1 PLANVORMING STUDIES Gedurende de planperiode zal op een aantal momenten advies noodzakelijk zijn. Voor uitvoering van studies is jaarlijks ,- geraamd in het budget Beleid en beheer riolering en in het budget Beleid en beheer gemalen. De komende jaren worden onder andere de volgende plannen gerealiseerd. OPERATIONEEL PROGRAMMA Jaarlijks stelt de gemeente een operationeel programma op waarin de belangrijkste werkzaamheden voor het komende jaar zijn opgenomen. Het operationeel programma wordt door de gemeente zelf opgesteld, zodat hier geen externe kosten aan zijn verbonden. OPSTELLEN AFVALWATERAKKOORD Met behulp van het Basisrioleringsplan wordt samen met het waterschap het afvalwaterakkoord opgesteld. In dit afvalwaterakkoord worden de afspraken tussen gemeente en waterschap vastgelegd o.a. op het gebied van lozing op de zuivering. Aan het opstellen van het afvalwaterakkoord zijn geen externe kosten verbonden. ANALYSE MEETGEGEVENS OVERSTORTEN EN GEMALEN Om een beter inzicht te krijgen in het daadwerkelijk functioneren van het rioleringsstelsel worden de meetwaarden bij gemalen en overstorten vergeleken met de theoretische waarden in het model. Problemen in het stelsel en fouten in het model kunnen hierdoor in beeld worden gebracht. DETAIL BEOORDELING MATIGE EN SLECHTE RIOLEN In een globale beoordeling van de kwaliteit van het riool zijn de rioolstrengen in beeld gebracht met een matige en slechte kwaliteit op basis van de schadegetallen. De matige en slechte risico-riolen en de slechte niet-risico-riolen worden de komende periode met gebruik van videobeelden nader beoordeeld. GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN In 2020 wordt voor de periode een nieuw GRP opgesteld. Het beleid en de uitgevoerde maatregelen worden dan opnieuw geëvalueerd, en de benodigde rioolheffing wordt opnieuw bepaald. Voor het opstellen van het GRP wordt in 2020 en vervolgens iedere 5 jaar gereserveerd. BASISRIOLERINGSPLAN In 2020 wordt een nieuw Basisrioleringsplan (BRP) opgesteld. Het hydraulisch functioneren van het stelsel wordt hierin opnieuw getoetst. Voor het opstellen van het BRP wordt in 2020 en vervolgens iedere 10 jaar gereserveerd. 46

47 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie METEN EN MONITOREN Alle gemengde overstorten worden in Leerdam bemeten. Daarnaast beschikt de gemeente over een grondwatermeetnet met 48 peilbuizen. De jaarlijkse kosten voor het in stand houden van dit meet- en monitoringssysteem bedragen Samenwerking GAAV Om de samenwerking tussen de GAAV gemeenten te faciliteren is een gezamenlijke projectleider aangesteld. Daarnaast is budget gereserveerd voor gezamenlijke projecten. Voor de kosten voor samenwerking is jaarlijks gereserveerd. 5.2 ONDERZOEK EN ONDERHOUD REINIGING EN INSPECTIE RIOLERING De inspecties worden in combinatie met de reiniging uitgevoerd. Jaarlijks wordt circa 10% van het stelsel gereinigd en geïnspecteerd, dit komt overeen met circa 11 kilometer. De eenheidsprijs voor het reinigen en inspecteren van het riool (inclusief verwerking van het slib) bedraagt circa 4,-/meter. De jaarlijkse kosten voor reinigen en inspecteren bedragen daarmee /jaar. Na uitvoering van inspectie is mogelijk nader onderzoek noodzakelijk om de sterkte van de leidingen te bepalen. Om een beperkt aantal boorkernen te kunnen nemen en te onderzoeken is een extra budget beschikbaar van Het totale budget voor reiniging en inspectie is daarom CONTROLE BEDRIJVEN Voor controles van bedrijven worden prioriteiten gesteld op basis van risico's. Risico's op het gebied van veiligheid en gezondheid krijgen de hoogste prioriteit. Bedrijven met een hoog milieurisico (risicoscore vanaf 4.0) worden planmatig periodiek gecontroleerd. Daarbij wordt het aspect indirecte lozingen altijd beoordeeld. Bedrijven met een gemiddeld risico worden projectmatig gecontroleerd. Daarnaast reageert OZHZ vanuit de milieuwachtdienst op klachten, meldingen en voorvallen. Ook hier kunnen raakvlakken zijn met het aspect indirecte lozingen. De oorzaak van de hoge CZV-pieken op de zuivering is ondanks alle inspanningen nog steeds onbekend. In de komende periode gaan gemeente, OZHZ en Waterschap gezamenlijk verder onderzoeken waardoor deze pieken veroorzaakt worden REINIGING KOLKEN Jaarlijks worden alle kolken (circa stuk) gereinigd. De kolken in het centrum en kolken bij enkele voor wateroverlast gevoelige locaties worden in het najaar nogmaals gereinigd (circa 2000 stuk). De eenheidsprijs voor het reinigen van kolken is circa 3,- per kolk. De totale kosten bedragen derhalve

48 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie REINIGEN DRAINAGE Jaarlijks wordt een deel van de aanwezige drainage gereinigd. De kosten voor reiniging van drainage bedragen circa per jaar KLEIN ONDERHOUD RIOLERING Jaarlijks worden kleine reparaties uitgevoerd aan de riolering. Het betreft bijvoorbeeld reparaties van kapotte kolk- of huisaansluitingen of het ophalen van verzakkingen. Voor klein onderhoud is jaarlijks een budget benodigd van BEHEER EN ONDERHOUD GEMALEN Voor het beheer en onderhoud van de gemalen is een jaarlijks budget benodigd van Dit bedrag is verdeeld over de volgende posten: Preventief en correctief onderhoud Beleid en beheer gemalen Elektriciteit en telecom Bij het onderhoud van de drukgemalen wordt een inventarisatie gemaakt van de aanwezige nooduitlaten. Tevens wordt onderzocht hoe deze nooduitlaten het beste geregistreerd en bewaakt kunnen worden STRAATVEGEN De kosten voor straatreinigen worden voor 30% (= ) doorbelast aan de rioolheffing. Deze keuze is te rechtvaardigen omdat vervuilde straten niet alleen leiden tot een ongewenst straatbeeld, maar ook leiden tot een vervuild riool. Ook neemt de kans op verstopping van de kolkaansluitingen af door de straat regelmatig te reinigen. 5.3 MAATREGELEN WONINGBOUWPROJECTEN De komende jaren zijn diverse woningbouwprojecten gepland. Het betreft de nieuwe wijk Broekgraaf en een aantal kleinere uitbreidingen zoals Ooievaarszoom en Buitens van Van Iperen. Daarnaast is er een aantal projecten van de woningbouwvereniging zoals de Raadsliedenbuurt, Schoolstraat / Talmastraat / Parkstraat, Siemensstraat, Rozenstraat / Tulpstraat / Dahliastraat en Lingeplein. De verwachte uitbreiding is weergegeven in tabel Netto toename woningen Tabel 5: Woningbouwprognose De aanleg van de riolering wordt hierbij bekostigd uit de grondexploitatie. In dit GRP zijn voor deze woningbouwprojecten daarom geen kosten geraamd. Bij grootschalige woningbouwprojecten wordt een gescheiden stelsel aangelegd. Bij kleinschalige projecten kan het noodzakelijk zijn om op het 48

49 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie bestaande gemengde riool aan te sluiten. In deze gevallen wordt getracht verhard oppervlak af te koppelen op nabij gelegen open water. Bij nieuwe ruimtelijke plannen is het conform het Besluit ruimtelijke ordening verplicht om een watertoets uit te voeren. De watertoets is het proces van vroegtijdig informeren, adviseren en beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen en besluiten. Uitvoering van de watertoets betekent in feite dat de gemeente en het waterschap samenwerken bij het uitwerken van ruimtelijke plannen, zodat problemen (bijvoorbeeld wateroverlast of verdroging) in het gebied zelf en de omgeving worden voorkomen. In dit kader is het waterschap Rivierenland in een vroeg stadium bij de planvorming betrokken VERVANGING VRIJVERVAL RIOLERING EENHEIDSPRIJZEN Bij het bepalen van de eenheidsprijzen voor rioolvervanging zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Basis voor het bepalen van de eenheidsprijzen zijn de eenheidsprijzen opgesteld door Rioned (Leidraad Riolering D1100 Kostenkengetallen rioleringszorg, januari 2015). Bij reconstructies wordt de wegverharding (band tot band) vanuit de rioleringszorg bekostigd. Uitgegaan wordt van een gemiddelde breedte van 6m band tot band. De riolering onder asfaltwegen krijgen hogere eenheidsprijzen dan riolering onder elementenverharding. Bij 20% van de riolering wordt het riool niet vervangen maar gerelined. De kosten voor relinen bedragen 275 ( 200 aanbrengen lining, 75 voor eventueel herstellen aansluitingen). Voor alle gemengde strengen is bepaald of bij vervanging (naar alle waarschijnlijkheid) een gemengd riool wordt teruggelegd, een gescheiden stelsel wordt aangelegd of slechts gedeeltelijk wordt afgekoppeld (10%) (figuur 10). o Bij vervanging van gemengd door gemengd worden de standaard eenheidsprijzen gehanteerd; o Bij vervanging van gemengd door gescheiden bedragen de meerkosten 160,-/m. Dit is inclusief materiaal, aanbrengen, putten en kolkaansluitingen. o Bij vervanging van gemengd en gedeeltelijk afkoppelen (10%) bedragen de meerkosten 16/m. Bij vervanging van een gescheiden stelsel (dwa + hwa of gemengd + hwa) worden de eenheidsprijzen vermenigvuldigd met een factor 0,6, omdat graafwerkzaamheden, verhardingskosten en algemene kosten anders onterecht dubbel geteld worden. In de eenheidsprijs is opgenomen de kosten voor aanleg van een robuust drainagestelsel bij 75% van de vervangingen (=0,75 x 60,-/m = 45,-/m). Dit is inclusief materiaal, aanbrengen, putten en uitleggers. 49

50 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie Figuur 10: Verwacht stelsel na vervanging gemengde riolering RISICOBEOORDELING In de gemeente Leerdam wordt onderscheid gemaakt in risico-riolen en niet-risico-riolen. Factoren die bepalen of sprake is van een risico-riool zijn: Het riool is van hydraulisch belang: o het betreft een transportriool met een diameter groter of gelijk aan rond 600 o het betreft een directe verbinding naar overstort of gemaal Het riool ligt onder een gebouw Het riool ligt onder een doorgaande verkeersweg Het riool ligt onder een asfaltweg Het riool is een lozingspunt van een persleiding. Van deze persleiding zijn een substantieel aantal woningen afhankelijk. In figuur 11 zijn de risicoriolen op kaart weergegeven. In totaal is van het vrijvervalstelsel 22 kilometer riolering (675 strengen) benoemd als risico-riool, 85 kilometer (2.956 strengen) is benoemd als niet risico-riool. 50

51 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie Figuur 11: Riscio-riolen in Leerdam DRIE RISCIO-SCENARIO S VOOR LANGE TERMIJN VERVANGINGSKOSTEN 1. Huidige werkwijze: Op dit moment wordt bij vervanging nog geen onderscheid gemaakt tussen risico-riolen en niet-risico-riolen. Alle riolering, ongeacht de functie of ligging, heeft een theoretische levensduur van 60 jaar. Bij dit uitgangspunt zijn de vervangingskosten in de periode circa 7,5 miljoen, circa per jaar (zie figuur 12). 2. Onderscheid risico-riool (60 jaar) en niet-risico-riool (70 jaar): Met het onderscheid tussen risico-riolen en niet-risico-riolen wordt het mogelijk ook onderscheid te maken in theoretische levensduur. Wanneer bij niet-risico-riolen een hogere faalkans geaccepteerd wordt, kan voor deze riolering ook de theoretische levensduur verlengd worden naar 70 jaar. Bij de risico-riolen wordt geen hogere faalkans geaccepteerd, bij deze riolen wordt daarom een theoretische levensduur van 60 jaar gehandhaafd. Door het onderscheid in risico-riolen en niet-risico-riolen bedragen de vervangingskosten in de periode circa 5,0 miljoen, circa per jaar. Ook voor de jaren erna zijn de vervangingskosten lager dan bij risico-scenario 1, met uitzondering van de periode Door de theoretische levensduur te verlengen wordt impliciet gekozen om minder 51

52 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie preventief te vervangen en meer correctief. Daarvoor wordt om te monitoren de exploitatiebegroting verhoogd met per jaar. 3. Meewegen kwaliteitsbeoordeling: Naast het risico-profiel kan ook de beoordeelde kwaliteit meegewogen worden bij bepaling van de theoretische levensduur. In dit derde risicoscenario hebben alle risico-riolen een theoretische levensduur van 60 jaar, de niet-risicoriolen hebben een levensduur van 70 jaar. Indien op basis van de inspectiegetallen geconcludeerd is dat de riolen een goede kwaliteit hebben op het gebied van stabiliteit, is aangenomen dat de riolen nog een restlevensduur hebben van tenminste 30 jaar. In de periode zijn de vervangingskosten circa 2,7 miljoen, per jaar. Ook voor de periode zijn de jaarlijkse vervangingskosten aanzienlijk lager dan bij de vorige risico-scenario s. Uit figuur 12 kan tevens opgemaakt worden dat een vervangingsgolf gecreëerd wordt vanaf Een kanttekening bij dit risico-scenario is dat riolering niet alleen vervangen wordt vanwege een slechte stabiliteit. Verzakkingen of slecht hydraulisch functioneren kunnen ook aanleiding zijn om over te gaan op vervanging. Bij dit risicoscenario bestaat een verhoogd risico op tegenvallende kwaliteit. Daarvoor wordt om te monitoren de exploitatiebegroting verhoogd met per jaar. De consequenties van de drie risico-scenario s voor de rioolheffing worden in hoofdstuk 6 nader uitgewerkt Vervangingskosten alle riolering 60 jaar Vervangingskosten risico-riolen 60 jaar, niet risico riolen 70 jaar Vervangingskosten risico-riolen 60 jaar, niet risico riolen 70 jaar, extra levensduur bij goede kwaliteit Figuur 12: Vervangingskosten 3 risico-scenario s 52

53 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie WERKWIJZE De gemeente bepaalt op basis van inspecties welke riolen jaarlijks vervangen moeten worden. Hierbij wordt het stappenplan zoals opgenomen in figuur 13 gehanteerd. Factoren die hierbij meewegen en de prioriteit bepalen zijn: Het riscioprofiel van het riool. Vervanging van een risico-riool heeft een hogere prioriteit dan vervanging van een niet-risico-riool. Hydraulisch functioneren. Water op straat of verzakkingen in het riool waardoor verloren berging ontstaat kunnen een extra reden zijn om over te gaan op vervanging. Kwaliteit buitenruimte. Vervanging van het riool wordt zo mogelijk gecombineerd met een reconstructie van de buitenruimte. De kosten en overlast voor bewoners worden hierdoor beperkt. In alle gevallen wordt onderzocht of relining van het riool een goed alternatief is. Bij relining wordt een kunststof kous aangebracht in de oorspronkelijke leiding. Relining is mogelijk als de leiding niet verzakt is, hydraulisch goed functioneert en de huis- en kolkaansluiting in goede staat zijn of eenvoudig vernieuwd kunnen worden. Figuur 13: Stappenplan bepalen maatregel riolering 53

54 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Strategie VERVANGING PERSLEIDINGEN Voor de persleidingen wordt een theoretische levensduur gehanteerd van 60 jaar. De totale vervangingswaarde van de persleidingen in Leerdam bedraagt 2,8 miljoen. Veruit de meeste persleidingen (drukriolering) moeten in de periode vervangen worden. De komende 5 jaar zijn geen vervangingen gepland (figuur 14) VERVANGING GEMALEN De gemeente heeft een vervangingsplan voor de gemalen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen bouwkundige vervanging, mechanisch/elektrische vervanging en vervanging van software. De komende jaren bedragen de kosten gemiddeld per jaar VERVANGING DRUKGEMALEN De gemeente heeft een vervangingsplan voor de drukgemalen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen bouwkundige vervanging en mechanisch/elektrische vervanging. De komende jaren bedragen de kosten per jaar. Vanaf 2026 nemen de vervangingskosten toe (figuur 14) Persleidingen Drukgemalen Gemalen Figuur 14: Vervangingskosten gemalen, drukgemalen en persleidingen (gesommeerd in perioden van 10 jaar) MAATREGELEN GRONDWATER Om grondwateroverlast tegen te gaan is in de periode jaarlijks (naast het standaard aanleggen van drainage bij vervanging van riolering) extra benodigd voor het nemen van maatregelen op locaties waar pas op lange termijn een combinatie met vervanging van riolering mogelijk is. Jaarlijks wordt in het operationeel plan bepaald of dit budget nodig is en op welke locaties het budget wordt ingezet. 5.4 FACILITAIR EN OVERIG Gegevensbeheer riolering De gemeente verzorgt zelf de mutaties in het rioolbeheerpakket. Voor het rioolbeheer zijn er daarom alleen de jaarlijkse abonnementskosten. Voor zover door vergrijzing van het personeelbestand werkzaamheden uitbesteed moeten worden zal verrekening met de voor eigen dienst gereserveerde uren plaatsvinden 54

55 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Middelen en kostendekking 6 MIDDELEN EN KOSTENDEKKING De strategie zoals weergegeven in hoofdstuk 5 is bepalend voor de benodigde personele capaciteit en financiële middelen. De consequenties van de strategie voor het personeel en de financiën zijn in dit hoofdstuk weergegeven. 6.1 PERSONELE CAPACITEIT HUIDIGE CAPACITEIT De huidige personele capaciteit conform begroting is weergegeven in tabel 6. De totale personele capaciteit voor riolering bedraagt 3,3 fte. Doorbelasting uren fte Binnendienst ,5 Inhuur binnendienst 882 0,5 Buitendienst ,3 Totaal ,3 Tabel 6: Personele capaciteit conform begroting Na 2016 neemt de personele capaciteit binnendienst af met 0,3 fte. De personeelskosten voor voorbereiding en toezicht (zowel eigen beheer als door derden) van de investeringsprojecten zijn opgenomen in de totale projectkosten en daarmee gedekt in dit GRP GEADVISEERDE CAPACITEIT De Leidraad Riolering (module D2000) geeft een handreiking voor de benodigde personele capaciteit. Deze benadering is globaal, en onder andere afhankelijk van de mate van uitbesteding. In tabel 7 is de gewenste capaciteit voor de riolering op basis van de Leidraad Riolering inzichtelijk gemaakt. Tijdsbesteding Tijdsbesteding dagen/jaar Planvorming, onderzoek en facilitair 403 Onderhoud 224 Totaal dagen regulier werk 627 Totaal fte regulier werk (175 d/jaar) 3,6 Tabel 7: Gewenste personele capaciteit Uit tabel 7 volgt dat de huidige capaciteit (3,3 fte) goed overeenkomt met de geadviseerde capaciteit (3,6 fte) op basis van de Leidraad Riolering. 55

56 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Middelen en kostendekking 6.2 FINANCIELE MIDDELEN Vanuit de rioolheffing worden de jaarlijkse exploitatielasten en de investeringen bekostigd. De rioolheffing wordt via een tarief per 300 m 3 afgevoerd water doorberekend. Bedrijven betalen naar rato van hun verbruik per staffel van 300 m 3. Voor de rioolheffing zijn verschillende varianten doorgerekend met verschillende financieringsmodellen, die onderstaand verder worden besproken. VERLAGING RIOOLHEFFING 2016 De rekenrente van de bestaande kapitaallasten is teruggebracht van gemiddeld 5,3% naar 4,5%. De verlaging van het rentepercentage en daarmee de verlaging van de kosten, komen direct ten goede van de burger door een verlaging van de rioolheffing. De heffing daalt hierbij van 275,28 in 2015 naar 266,16 in De verlaging van de rekenrente heeft gevolgen voor de algemene begroting. Om deze gevolgen op te vangen wordt de rioleringsvoorziening in 2016 met verlaagd en in 2017 met Bij de rioolheffingsberekening zijn verder de volgende uitganspunten gehanteerd: De rioolheffing bedraagt in ,28 (drinkwaterverbruik minder dan 300 m3) en 266,16 in Het rentepercentage bij afschrijven bedraagt voor nieuwe investeringen 4,5%. Het rentepercentage voor bestaande investeringen is teruggebracht naar 4,5%. Investeringen worden annuïtair afgeschreven over 60, 20 of 10 jaar. Bij de berekening wordt bij de exploitatiekosten geen rekening gehouden met inflatie. De berekeningen van de rioolheffing zijn gebaseerd op kosten prijspeil De toekomstige kapitaallasten worden teruggerekend naar kosten prijspeil Voor de inflatie wordt hierbij uitgegaan van 2%. De toekomstige stand van de voorziening wordt teruggerekend naar kosten prijspeil Voor de inflatie wordt hierbij uitgegaan van 2%. Jaarlijks wordt 1,5% rente aan de voorziening toegevoegd. Per 31 december 2015 bedraagt de voorziening volgens verwachting ,-. Voor de dekkingsberekening is uitgegaan van een termijn van 60 jaar. Voor het jaar 2016 is uitgegaan van aansluitingen. Voor kwijtscheldingen is een bedrag gereserveerd van ,-. De inkomsten uit de rioolheffing worden voor 2016 geraamd op Alle geraamde bedragen zijn exclusief BTW opgenomen in het GRP, deze is immers compensabel via het BTW-compensatiefonds. Om het BTW-compensatiefonds te vullen zijn de gemeenten gekort op de algemene uitkering vanuit het Rijk. Deze korting kunnen gemeenten als last meenemen bij de bepaling van de rioolheffing. Voor Leerdam bedraagt dit bedrag FINANCIERINGSMODEL 1: AFSCHRIJVEN OP INVESTERINGEN Financieringsmodel 1 beschrijft de huidige werkwijze bij de gemeente Leerdam. Bij dit financieringsmodel wordt op alle investeringen afgeschreven over 10, 20 of 60 jaar (afhankelijk van het type investering). Het financieringsmodel is doorgerekend met drie risico-scenario s voor de vrijvervalriolering (zie 5.3.2): 56

57 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Middelen en kostendekking jaar: alle riolering heeft een theoretische levensduur van 60 jaar; 2. 60/70 jaar: risico-riolen hebben een theoretische levensduur van 60 jaar, nietrisico-riolen hebben een levensduur van 70 jaar; 3. 60/70 jaar en kwaliteit: Risico-riolen hebben een theoretische levensduur van 60 jaar, niet-risico-riolen hebben een levensduur van 70 jaar. Riolen die bij een inspectie de beoordeling goed hebben gehad kunnen tenminste nog 30 jaar mee; In figuur 15 is het verloop van de rioolheffing bij de drie risico-scenario s weergegeven. Uit de figuur volgt dat het onderscheid tussen risico-riolen en niet-risico-riolen een aanzienlijk effect heeft op de rioolheffing. Toevoegen van de kwaliteitsbeoordeling (de kwalificatie goed betekent dat de buis nog 30 jaar mee kan) heeft een beperkt effect. Bij alle drie de risico-scenario s is gekozen om de heffing in 2016 te laten zakken tot 266,16. Deze daling is mogelijk door de lagere rekenrente bij de bestaande kapitaallasten. De heffing moet vanaf 2017 bij alle financieringsmodellen jaarlijks met 1,75% (exclusief inflatie) stijgen. Bij scenario 3 is deze stijging over een langere periode noodzakelijk dan bij variant 1 en 2. Figuur 15: verloop rioolheffing bij afschrijven investeringen FINANCIERINGSMODEL 2: INVESTERINGEN DIRECT FINANCIEREN In financieringsmodel 2 wordt bij nieuwe investeringen niet langer afgeschreven. Alle nieuwe investeringen betreffende riolering en gemalen worden direct uit de inkomsten van de rioolheffing betaald. Voordeel hierbij is dat de kapitaallasten niet toenemen, en deze kapitaallasten voor een toekomstige generatie dus vrijwel nul zijn. Voor de lange termijn is dit dan ook het meest voordelige financieringsmodel. Om de overstap van afschrijven naar direct betalen mogelijk te maken moet de rioolheffing de komende jaren wel meer stijgen dan bij financieringsmodel 1. 57

58 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Middelen en kostendekking In figuur 16 is het verloop van de rioolheffing bij de drie risico-scenario s weergegeven. Uit de figuur volgt dat de rioolheffing de komende jaren moet stijgen om over te stappen naar direct financieren van investeringen. Bij risico-scenario 1 en 2 is dit 3 jaar lang met 6%, als ook naar de kwaliteit wordt gekeken is dit 1 jaar met 6%. Bij alle risico-scenario s kan de heffing na verloop van tijd weer dalen. Bij risico-scenario 3 volgt na 2035 wederom een piek in de rioolheffing. Figuur 16: verloop rioolheffing bij direct financieren investeringen UITWERKING RISICO-SCENARIO 2 EN FINANCIERINGSMODEL 1 Risico-scenario 2 is het voorkeursscenario voor de rioolvervanging. Dit scenario geeft het meest constante investeringsvolume voor de komende jaren en geeft beperkte risico s doordat in de toekomst geen vervangingspiek wordt gecreëerd. Financieringsmodel 1, waarbij afgeschreven wordt op investeringen is het voorkeursmodel. Directe financiering van investeringen geeft voor de komende jaren een te sterke stijging in de rioolheffing. Binnen risico-scenario 2 en financieringsmodel 1 is het mogelijk om te variëren met het stijgingspercentage van de rioolheffing en de hoogte van de voorziening. In figuur 17 is de benodigde heffing weergegeven bij drie varianten. In de eerste variant stijgt de heffing vanaf 2017 met 1,75% en blijft de voorziening de komende jaren op een niveau boven de 2 miljoen. In de tweede variant wordt de voorziening de komende jaren benut en kan daardoor de heffing constant blijven. De voorziening zakt tot een niveau van circa 1,8 miljoen en de heffing stijgt pas vanaf In de derde variant wordt de voorziening nog langer benut. De voorziening zakt tot een niveau van circa 1,0 miljoen en de heffing stijgt pas vanaf In de figuur is tevens de heffing weergegeven zoals bepaald in het vorige GRP, de heffing is hierbij gecorrigeerd met inflatie. 58

59 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Middelen en kostendekking Figuur 17: verloop rioolheffing bij risico-scenario2 (60/70 jaar) en afschrijven LEERDAM KIEST VOOR RISICO-SCENARIO 2 EN FINANCIERINGSMODEL 1A Na de daling van de heffing in 2016 naar 266,16 kan de rioolheffing de komende GRP periode constant blijven (exclusief inflatiecorrectie). Ook na 2020 kan de heffing nog constant blijven, op lange termijn zal de heffing dan iets hoger uitkomen. Omdat het GRP om de 5 jaar wordt herzien kan deze keuze in het volgende GRP gemaakt worden. De heffing blijft op lange termijn onder de kostendekkende heffing die in het vorige GRP was bepaald ( 305,- prijspeil 2015). Jaarlijks wordt de hoogte van de rioolheffing vastgesteld Heffing < 300 m3 275,28 266,16 266,16 266,16 266,16 266,16 Tabel 8: geadviseerde rioolheffing voor een gemiddeld huishouden (prijspeil 2015, exclusief inflatiecorrectie) 59

60 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 1 BIJLAGE 1: VERKLARENDE WOORDENLIJST Afkoppelen. Het niet meer inzamelen en naar de RWZI transporteren van hemelwater Basisinspanning. Term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren Basisrioleringsplan. Hydraulische toetsing van het rioleringsstelsel met de huidige situatie van de riolering en de uit te voeren verbeteringsmaatregelen Deltaprogramma. Het Deltaprogramma is een nationaal programma. Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen werken hierin samen met inbreng van de maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Het doel is om Nederland ook voor volgende generaties te beschermen tegen hoogwater en te zorgen voor voldoende zoetwater. Denkstappenmodel. Handreiking voor de aanpak van vraagstukken over stedelijk water (Stichting Rioned en Stowa, 2014) Gemengd rioolstelsel. Rioolstelsel, waarbij afvalwater inclusief ingezamelde neerslag door 1 leidingstelsel wordt getransporteerd Gescheiden rioolstelsel. Rioolstelsel, waarbij afvalwater exclusief neerslag door een leidingstelsel wordt getransporteerd en neerslag door een afzonderlijk leidingstelsel rechtstreeks naar oppervlaktewater wordt afgevoerd MTR-waarde. De MTR-waarde van een stof is de concentratie van de stof in het milieu waarbij de soorten in het ecosysteem beschermd zijn voor effecten veroorzaakt door die stof. Overstort. Rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel, meestal op oppervlaktewater Overstorting. De lozing van afvalwater via een overstortdrempel naar oppervlaktewater Pompovercapaciteit. Het deel van de pompcapaciteit dat beschikbaar is voor de regenwaterafvoer. Het andere deel van de capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer tijdens droog weer Relinen. Bij relinen hoeft de buis niet te worden opgegraven en wordt een kunststof kous in de oorspronkelijke buis geplaatst. Tewor-toets. In een Tewor-toets wordt het effect van overstorten uit de gemengde riolering op het oppervlaktewater geanalyseerd. Hierbij wordt gekeken naar het effect op de zuurstofhuishouding van het oppervlaktewater. Verbeterd gescheiden rioolstelsel. Gescheiden rioolstelsel met voorzieningen waardoor de neerslag slechts bij wat grotere regenbuien naar oppervlaktewater wordt afgevoerd. Het meest vervuilde deel van de neerslag wordt 'geborgen' in de riolering en naar de zuivering afgevoerd. 60

61 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 2 BIJLAGE 2: BELEID ANDERE OVERHEDEN Het GRP heeft een relatie met beleid van diverse overheden. Voorbeelden hiervan zijn de Europese richtlijn stedelijk afvalwater (1991), de Europese Kaderrichtlijn Water (2000), de Waterwet (2009), het Nationaal Waterplan (2009) en het Provinciaal Waterplan (2009). Vanwege het belang en de actualiteit zal onderstaand echter alleen ingegaan worden op het Bestuursakkoord Water (2011) en het rioleringsbeleid van waterschap Rivierenland (2012). BESTUURSAKKOORD WATER In mei 2011 hebben rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven het bestuursakkoord water ondertekend. Zij geven daarmee aan samen te streven naar een doelmatiger waterbeheer. Om dit doelmatige waterbeheer te bereiken zijn 5 speerpunten benoemd, waarvan drie relevant voor de gemeentelijke riolering: HELDERE VERANTWOORDELIJKHEDEN De gemeente is het eerste loket voor de burger en heeft de zorg voor het rioleringsbeheer. Het waterschap is verantwoordelijk voor het regionale waterbeheer, zuivering van het stedelijk afvalwater en waterkering. DOELMATIG BEHEER VAN DE WATERKETEN Ingezet wordt op een cultuurverandering, waarbij vraagstukken als een gezamenlijk verantwoordelijkheid worden gezien van verschillende overheden. Kennis en capaciteit moeten daarom gedeeld worden, en operationele taken moeten opgeschaald en geprofessionaliseerd worden. WERKZAAMHEDEN SLIM COMBINEREN In het bestuursakkoord wordt het belang van samenwerking in de afvalwaterketen sterk benadrukt. Werkzaamheden van verschillende overheden moeten zo mogelijk gecombineerd worden om kosten te besparen, de kwaliteit te verhogen en kwetsbaarheid te beperken. De samenwerking en professionalisering in de waterketen moet bij gemeenten en waterschappen in 2020 een besparing opleveren van 380 miljoen per jaar. Hier staat tegenover dat in 2020 door klimaatverandering, verbrede taken en een piek in rioolvervangingen een kostenstijging verwacht wordt van 600 miljoen per jaar. Netto betekent dit derhalve dat met 220 miljoen meer aan middelen in 2020 uitdagingen als de klimaatverandering en de vervangingspiek het hoofd geboden moet worden. De samenwerking tussen waterschap en gemeenten in de waterkring Gemeenschappelijke Afvalwaterketen Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (GAAV) komt mede voort uit het Bestuursakkoord water. 61

62 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 2 RIOLERINGSBELEID WATERSCHAP RIVIERENLAND (NOTA SAMEN DOOR ÉÉN BUIS) In 2012 heeft het waterschap haar rioleringsbeleid herzien. In lijn met het bestuursakkoord water is hierbij veel aandacht voor de samenwerking tussen het waterschap en de gemeenten. De nota vormt voor het waterschap het vertrekpunt voor de afspraken die zij met de gemeenten wil maken. De uiteindelijke afspraken moeten een plaats krijgen in afvalwaterakkoorden, Gemeentelijke rioleringsplannen en stedelijk waterplannen. De volgende uitgangspunten zijn in de nota geformuleerd: Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp). Van de gemeente wordt verwacht dat zij een actueel vgrp en Basisrioleringsplan (BRP, hydraulische berekeningen) heeft en dat het waterschap actief betrokken wordt bij het opstellen van deze documenten. Afstemming capaciteit zuivering en riolering. Gemeente en waterschap stemmen ruimtelijke ontwikkelingen met elkaar af en het waterschap verwacht dat de debieten bij gemeentelijke eindgemalen gemeten en geregistreerd worden. Indien wenselijk wordt gezamenlijk een optimalisatiestudie uitgevoerd, op basis van actuele en correcte gegevens. Tot slot wordt van gemeenten een beschouwing verwacht over de inloop van grondwater en de mogelijkheden tot beperking daarvan. Lozingen buitengebied. Het waterschap is bereid het beheer en onderhoud van IBA s over te nemen en verwacht van gemeentes een rol bij controles van de nog resterende ongerioleerde lozingen. Grondwater. Het waterschap verwacht van gemeenten terughoudendheid met betrekking tot het toestaan van grondwaterlozingen op het riool. Het grondwaterbeleid dient vastgelegd te worden in het vgrp. Daarnaast richt de gemeente een grondwaterloket in, waarin klachten en meldingen worden aangenomen. Het waterschap is aanspreekpunt bij (tijdelijke) onttrekkingen en lozingen. Afvalwaterakkoord. De afspraken tussen gemeente en waterschap worden vastgelegd in een afvalwaterakkoord. Oorspronkelijke vergunningsvoorwaarden zijn hierbij het uitgangspunt. Tijdens dit GRP zal het afvalwaterakkoord geactualiseerd worden. Overname rioolgemalen en persleidingen. Het waterschap wil eindgemalen en de daarbij horende uitkomende persleidingen overnemen van gemeenten. Inzicht in functioneren afvalwaterketen. Van gemeenten wordt verwacht dat zij kwantitatieve metingen uitvoeren bij overstorten en gemalen, en deze meetgegevens deelt met het waterschap. Het waterschap deelt gegevens van gemalen en watersysteem. Waterkwaliteitsspoor. Het waterschap zet zich in voor proces en coördinatie van het opstellen van het waterkwaliteitsspoor, de gemeente zorgt voor inzet voor het opstellen en uitvoeren van het waterkwaliteitsspoor. Kwaliteit hemelwaterlozingen. Gemeenten volgen het beleid van het waterschap als zij bij afkoppelen willen lozen op open water. Kwetsbare wateren. Lozingen op kwetsbaar water worden onderling besproken. Indirecte lozingen. Controle op indirecte lozingen is een wettelijke verplichting voor gemeenten. Waar nodig wordt het waterschap hierbij betrokken. Voorkomen wateroverlast. Het verharden van meer dan 500 m2 in stedelijk gebied en m2 in landelijk gebied is niet toegestaan, zonder het aangebracht verhard oppervlak te compenseren met extra open water. Er geldt een minimaal verschil tussen een overstortdrempel en buitenwaterpeil van 20 cm. Indien een kleiner verschil niet te 62

63 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 2 voorkomen is wordt een terugslagklep geplaatst om instroming van oppervlaktewater in het riool te voorkomen. Uit het bovenstaande volgt dat veel van gemeenten wordt verwacht. Onder andere in dit GRP wordt bepaald welke verwachtingen realistisch zijn gezien de personele en financiële middelen, en welke afspraken vastgelegd worden in een afvalwaterakkoord. BESLUIT LOZEN BUITEN INRICHTINGEN Op 1 juli 2011 is het Besluit lozen buiten inrichting in werking getreden. Dit besluit bevat regels voor een groot aantal categorieën van lozingen die het gevolg zijn van activiteiten die plaatsvinden buiten inrichtingen. Voorbeelden hiervan zijn lozen van grondwater bij ontwatering, lozen vanuit pleziervaartuigen en treinen, etc. 63

64 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 BIJLAGE 3: DOELEN, FUNCTIONELE EISEN, MAATSTAVEN EN MEETMETHODEN DOEL 1 ZORGEN VOOR INZAMELING EN TRANSPORT VAN STEDELIJK AFVALWATER Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 1a. Alle percelen waar stedelijk afvalwater vrijkomt, zijn aangesloten op de riolering, tenzij lokale behandeling doelmatiger is. Alle percelen zijn voorzien van een aansluiting op de riolering of een vergrote septictank / IBA, tenzij ontheffing van de zorgplicht is verleend door de provincie. Registratie en controle van percelen die nog niet zijn aangesloten op de riolering en geen eigen zuivering hebben. 1b. Geen ongewenste lozingen Geen overtredingen van de lozingsvoorschriften bij of krachtens de Wet milieubeheer, Wet bodembescherming of Waterwet. Er zijn geen foutieve aansluitingen. 1c. De objecten zijn in goede staat De kwaliteit van het riool is op de aspecten stabiliteit, afstroming en waterdichtheid zodanig dat de kans op instorting zeer klein is, de afstroming gewaarborgd is en de afvoer van lekwater via het riool beperkt is. De kwaliteit van risico-riolen is op de aspecten stabiliteit, afstroming en waterdichtheid zodanig dat de kans op instorting zeer klein is, de afstroming gewaarborgd is en de afvoer van lekwater via het riool beperkt is. Risico riolen zijn belangrijke transportriolen, lozingspunten van persleidingen en riolen onder gebouwen, asfaltwegen en doorgaande wegen. Bij niet-risico-riolen wordt een groter risico van instorting en beperkte afstroming geaccepteerd. De vervuilingstoestand van de riolen wordt beperkt gehouden doordat het riool tenminste eens in de 10 jaar wordt gereinigd. Op een aantal specifieke plaatsen dient het riool vaker te worden gereinigd, a.g.v. overmatige vetafzetting en vuilophoping, om zo de afstroming het gehele jaar door te kunnen waarborgen. Storingen aan de gemalen komen direct binnen op de centrale post en deze storingen worden binnen 24 uur aangepakt. Controle van lozingsvoorschriften in vergunningen en algemene regels Controle van verpompte debieten, inspecties met kleurstoffen, rook, warmtemeting of camera Inspecties (classificatie NEN 3399) en beoordeling Waarneming en beoordeling meldingen Telemetrie en meldingenregistratie 1d. De afvoercapaciteit moet zodanig zijn dat bij droog weer het aanbod van afvalwater verwerkt kan worden Optimaal stelselontwerp Lange verblijftijden mogen niet leiden tot stankoverlast of tot hoge concentraties van H2S die aantasting van de buizen tot gevolg heeft. Ontwerp volgens richtlijnen Leidraad Riolering Controle met behulp van hydraulische berekeningen conform richtlijnen Leidraad Riolering Basisrioleringsplan minimaal eens in de 10 jaar Meldingen en klachtenregistratie Inspecties (classificatie NEN 3399) 64

65 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 1e. De afvoercapaciteit van het stelsel moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd in buitengewone omstandigheden. Bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande stelsels mag geen water op straat optreden bij een bui van 20 mm in een uur. Aanvullend hierop geldt dat in Benedenstad bij de hydraulische toetsing van het bestaande stelsel geen water op straat mag treden bij een bui van 30 mm in een uur. Aanvullend hierop geldt dat in het centrum bij de hydraulische toetsing van het bestaande stelsel geen water op straat mag treden bij een bui van 30 mm in een uur. Bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande stelsels in combinatie met de inrichting van de openbare ruimte mag geen onacceptabele overlast optreden bij bui % (50 mm in 45 minuten). Ontwerp / toetsing volgens Leidraad Riolering Hydraulische berekening Meldingen en klachtenregistratie BRP minimaal eens in de 10 jaar Bij buien met een grotere intensiteit kan overlast optreden. Hierbij wordt getracht de volgende situaties zoveel als mogelijk te voorkomen: - hemelwater dat vanaf de straat gebouwen in loopt - afvalwater dat in grote mate uit de riolering op straat stroomt - water op straat waarbij belangrijke verkeersaders worden geblokkeerd Indien deze situaties zich voordoen volgt nader onderzoek naar de oorzaak en mogelijke doelmatige oplossingen In het gemengde stelsel is 9 mm berging (7 mm in het stelsel, 2 mm in bergbezinkbassins) aanwezig. De verloren berging in het stelsel is maximaal 10% Inspecties (classificatie NEN 3399), inmeting bob s 1f. De vervuiling van het oppervlaktewater is beperkt De vuiluitworp uit gemengde rioolstelsels moet kleiner of gelijk zijn aan de vuiluitworp van het referentiestelsel volgens de eenduidige basisinspanning van de CIW. De resterende vuiluitworp mag geen belemmering vormen voor de waterkwaliteit. Bij overschrijding van de MTR waarden volgt nader onderzoek naar de oorzaken. Basisrioleringsplan minimaal eens in de 10 jaar Metingen kwaliteit oppervlaktewater 1g. Er dient inzicht te bestaan in de toestand en het functioneren van de riolering Directe toegankelijkheid en beschikbaarheid van de actuele rioleringsgegevens. Jaarlijkse visuele inspectie van gemiddeld 10% van het rioolstelsel. Doorlooptijd verwerken revisiegegevens is maximaal 30 dagen Eens in de 10 jaar wordt getoetst of een herberekening van het stelsel noodzakelijk is Waarneming in rioolbeheerpakket Rapportage Waarneming Hydraulische berekeningen conform de leidraad riolering C

66 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 Per gemengd bemalingsgebied wordt het waterpeil van ten minste 1 gemengde overstort bemeten, in beginsel de laagstgelegen drempel. Registratie overstortgegevens De overstorten bij de bergbezinkbassins worden bemeten. 1h. Er bestaat voldoende inzicht in de kwaliteit en kwantiteit van bedrijfslozingen. 1i. Het afvalwateraanbod en de capaciteit van de zuivering moeten met elkaar in overeenstemming zijn. 1j. Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame, milieuvriendelijke en niet uitlogende materialen voor verharde oppervlakken die regenwater afvoeren. De milieudienst / omgevingsdienst controleert en handhaaft en brengt verslag uit aan de gemeente. De milieudienst / omgevingsdienst stelt het waterschap in de gelegenheid advies te geven in de vergunningverlening voor indirecte lozingen. De gemeente en het waterschap maken afspraken over de maximale afvoer en plaats van overname in een afvalwaterakkoord. Tot die tijd gelden de afspraken in de aansluitvergunning Bij vergunningverlening krijgt toepassing van duurzame materialen extra aandacht. Jaarverslag omgevingsdienst Registratie debieten bij de eindgemalen door het waterschap Controle en handhaving bouwbesluit, gemeentelijke verordeningen en wettelijke regelgeving 66

67 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 DOEL 2 ZORGEN VOOR INZAMELING EN VERWERKING VAN HEMELWATER (DAT EEN PARTICULIER NIET REDELIJKERWIJS ZELF KAN VERWERKEN) Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 2a. Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied waar hemelwater vrijkomt wat niet direct op eigen terrein of in de directe omgeving kan worden verwerkt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering. Schoon regenwater wordt bij voorkeur lokaal verwerkt. Is dat niet mogelijk of doelmatig dan gescheiden aanbieden aan riolering. Is dat niet mogelijk dan aanbieden aan de gemengde riolering Registratie en controle lozingssituatie 2b. Het scheiden van waterstromen in huishoudens, bedrijven en industrie dient te worden bevorderd.; Toepassen van gescheiden systemen in huishoudens en bedrijven Toetsing vergunningaanvragen 2c. Voorkomen van ongewenste lozingen op de hemelwater riolering; Geen afvoer van vuilwater via hemelwaterriolen en andersom (geen foutaansluitingen) Geen overtredingen van de Lozingsvoorwaarden bij of krachtens de Wet milieubeheer, Wet bodembescherming of Waterwet. Controle van verpompte debieten, inspecties met kleurstoffen, rook, warmtemeting of camera Controle van vergunningen 2d. De objecten zijn in goede staat De kwaliteit van het riool is op de aspecten stabiliteit, afstroming en waterdichtheid zodanig dat de kans op instorting zeer klein is, de afstroming gewaarborgd is en de afvoer van lekwater via het riool beperkt is. De kwaliteit van risico-riolen is op de aspecten stabiliteit, afstroming en waterdichtheid zodanig dat de kans op instorting zeer klein is, de afstroming gewaarborgd is en de afvoer van lekwater via het riool beperkt is. Risico riolen zijn belangrijke transportriolen, lozingspunten van persleidingen en riolen onder gebouwen, asfaltwegen en doorgaande wegen. Bij niet-risico-riolen wordt het risico van instorting en beperkte afstroming geaccepteerd. De vervuilingstoestand van de riolen wordt beperkt gehouden doordat het riool eens in de 10 jaar wordt gereinigd. Storingen aan de gemalen komen direct binnen op de centrale post en deze storingen moeten binnen 24 uur worden aangepakt. Inspecties (classificatie NEN 3399) en beoordeling Waarneming en beoordeling meldingen Telemetrie en meldingenregistratie 2e. De afvoercapaciteit van het stelsel moet voldoende zijn om wateroverlast te voorkomen, uitgezonderd in buitengewone omstandigheden. Bestaande stelsel Bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande stelsels mag geen water op straat optreden bij een bui van 20 mm in een uur. Ontwerp / toetsing volgens Leidraad Riolering Hydraulische (controle) berekening Aanvullend hierop geldt dat in Benedenstad bij de hydraulische toetsing van het bestaande stelsel geen water op straat mag treden bij een bui van 30 mm in een uur. Aanvullend hierop geldt dat in het centrum bij de hydraulische toetsing van Klachtenregistratie en waarneming 67

68 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 het bestaande stelsel geen water op straat mag treden bij een bui van 30 mm in een uur. Bij de theoretische hydraulische toetsing van bestaande en nieuwe stelsels in combinatie met de inrichting van de openbare ruimte mag geen onacceptabele overlast optreden bij bui % (50 mm in 45 minuten). Ontwerp nieuw stelsel Bij ontwerp van een nieuw stelsel wordt het stelsel getoetst met een bui van 36 mm in een uur (bui 10) of een constante belasting van 120 l/s/ha. 2f. De vuiluitworp door regenwaterlozingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn De vuiluitworp mag de doelstelling voor de oppervlaktewaterkwaliteit niet in gevaar brengen. Basisrioleringsplan minimaal eens in de 10 jaar Metingen kwaliteit oppervlaktewater 2g. Overstortingen / lozingen mogen niet leiden tot inundatie; In overleg met het waterschap wordt gezorgd voor voldoende afvoercapaciteit of berging van het oppervlaktewater. Hydraulische controle berekening 2h. De instroming in riolen via de kolken dient ongehinderd plaats te vinden. Plasvorming bij kolken dient beperkt te zijn. Door bladval en andere vervuiling kunnen kolken verstopt raken waardoor de kans op wateroverlast toeneemt. De gemeente reinigt daarom jaarlijks de kolken. Gevoelige locaties worden twee maal per jaar gereinigd. De gemeente reinigt daarom jaarlijks 2 maal de kolken. Visuele waarnemingen ter plaatse en meldingenregistratie. 2i. Er dient inzicht te bestaan in de toestand en het functioneren van de riolering 2j. Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame, milieuvriendelijke en niet uitlogende materialen voor verharde oppervlakken die regenwater afvoeren. Directe toegankelijkheid en beschikbaarheid van de actuele rioleringsgegevens. Jaarlijkse visuele inspectie van gemiddeld 10% van het rioolstelsel. Doorlooptijd verwerken revisiegegevens is maximaal 30 dagen Eens in de 10 jaar wordt getoetst of een herberekening van het stelsel noodzakelijk is Bij vergunningverlening krijgt toepassing van duurzame materialen extra aandacht. Waarneming in rioolbeheerpakket Rapportage Waarneming Hydraulische berekeningen conform de leidraad riolering C2100. Controle en handhaving bouwbesluit, gemeentelijke verordeningen en wettelijke regelgeving 68

69 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 3 DOEL 3: ZORGEN VOOR HET IN HET OPENBAAR GEMEENTELIJKE GEBIED TREFFEN VAN MAATREGELEN TENEINDE STRUCTUREEL NADELIGE GEVOLGEN VAN DE GRONDWATERSTAND VOOR DE AAN DE GROND GEGEVEN BESTEMMING ZOVEEL MOGELIJK TE VOORKOMEN OF TE BEPERKEN, VOOR ZOVER HET TREFFEN VAN DIE MAATREGELEN DOELMATIG IS EN NIET TOT DE ZORG VAN HET WATERSCHAP OF DE PROVINCIE BEHOORT. Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 3a. Inzicht in het grondwaterpeil De gemeente vervuld een loketfunctie richting burgers Verspreid over de gemeente wordt het grondwater gemonitord. Grondwatermeetnet en Peilbuiswaardenregistratie Meldingenregistratie. 3b. In bestaand woongebied geen structurele grondwateroverlast De gemeente heeft niet hard omschreven wat er onder structurele grondwateroverlast wordt verstaan. In samenwerking met de burgers wordt bij grondwateroverlast gezocht naar doelmatige oplossingen. Bij structurele grondwateroverlast zoekt de gemeente in overleg met de perceelseigenaren naar maatwerk om de grondwaterproblemen aan te pakken. Bij structurele grondwateroverlast is in een periode van 5 jaar de grondwaterstand in minstens 3 jaren meer dan dagen per jaar hoger dan de maximaal toelaatbare grondwaterstand (is voor woningen met kruipruimte 90 cm onder vloerpeil, ofwel 20 cm onder bodem kruipruimte). Bij rioolvervanging wordt standaard een deugdelijk en duurzaam drainagestelsel aangelegd. Meldingenregistratie. Peilbuiswaardenregistratie 3c. Bij nieuwbouw wordt het overtollig grondwater adequaat afgevoerd. De gemeente, cq. de rioolbeheerder, wordt betrokken bij het bepalen van de te hanteren grondwaternormen en richtlijnen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Controle van bouwvergunning 69

70 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 4 BIJLAGE 4: AANPAK GRONDWATEROVERLAST Melding / klacht Is er sprake van structurele grondwateroverlast? nee nee Woningeigenaar moet zelf zorgen voor maatregelen (of situatie accepteren) ja Grenst het perceel aan een ontwateringsmiddel (drain, watergang, hemelwaterriool)? ja ja Woningeigenaar moet zelf zorgen voor afvoer overtollig water ja naar ontwateringsmiddel (drain, watergang of hemelwaterriool) en/of bouwkundige aanpassingen doen nee Treedt grondwateroverlast op bij meerdere woningen? N nee Aantoonbaar risico voor gezondheid of bouwkundige toestand? nee woningeigenaar moet zelf zorgen voor bouwkundige aanpassingen ja ja Aansluiten op gemeentelijk riool ( huisaansluiting ), op kosten bewoner. Vindt er rioolvervanging binnen 5 jaar plaats? (periode ) Nee Zijn woningeigenaren bereid op eigen terrein een drain aan te leggen (op hun kosten)? nee woningeigenaar moet zelf zorgen voor bouwkundige aanpassingen Ja ja Gemeente legt drain mee bij rioolvervanging. Woningeigenaren kunnen op eigen kosten hierop aansluiten Gemeente legt afvoerleiding aan (apart drainage project) = = nee Ja Structurele grondwateroverlast: in een periode van 5 jaar is de grondwaterstand in minstens 3 jaren meer dan dagen per jaar hoger dan de maximaal toelaatbare grondwaterstand (is voor woningen met kruipruimte 90 cm onder vloerpeil, ofwel 20 cm onder bodem kruipruimte). Gezondheidsrisico s: Regelmatig terugkerende gezondheidsklachten als gevolg van teveel vocht in de woning (hoesten, astma, loopneuzen, bronchitis e.d.) Tijdelijke aansluiting op riool: Voor periode van 2-3 jaar kan men overtollig water afvoeren via het riool. In die periode wordt gekeken naar een structurele oplossing. 70

71 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 5 BIJLAGE 5: ONGERIOLEERDE PANDEN, AANGESLOTEN OP EEN IBA straat huisnummer postcode woonplaats Achterdijk TK Kedichem Achterdijk TL Kedichem Achterdijk TK Kedichem Diefdijk ME Leerdam Diefdijk MG Leerdam Diefdijk MG Leerdam Hooglandse Tiendweg EW Kedichem Horndijk MC Leerdam Horndijk MC Leerdam Horndijk MC Leerdam Horndijk MC Leerdam Horndijk MC Leerdam Lingedijk EE Kedichem Lingedijk 4b 4247 EE Kedichem Nieuweweg ET Kedichem Overheicop KV Schoonrewoerd 71

72 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 6 BIJLAGE 6: OVERZICHT GEMENGDE OVERSTORTEN Lozingswerk Locatie Drempel Overstortregistratie Putnr. Type Plaats/kern Wijk Straatnaam X- coord. Y-coord hoogte breedte (m) 36 Bergbezinkvoorziening Leerdam west Gentstraat P.M. van , Bergbezinkvoorziening Leerdam west Lindestraat ,00 60 Bergbezinkvoorziening Leerdam centrum Westwal ,00 24 Bergbezinkvoorziening Leerdam oost Zwijgerstraat W. van ,00 Jaar plaatsing 18 Gemengde overstort Kedichem dorp De Geer ja 6 Gemengde overstort Kedichem dorp Kon. Wilhelminalaan ja D53 Gemengde overstort Kedichem dorp M. van Loonstraat ja 489 Gemengde overstort Leerdam noord Blomlaan Fl , ja 494 Gemengde overstort Leerdam noord Boeijlaan , ja ja 412 Gemengde overstort Leerdam noord Brunellaan , ja ja 493 Gemengde overstort Leerdam noord Dimmerlaan , ja 495 Gemengde overstort Leerdam noord Drossaardslaan , ja 491 Gemengde overstort Leerdam noord Eksterlaan , ja 496 Gemengde overstort Leerdam noord Eksterlaan , ja ja 22 Gemengde overstort Leerdam ind.terrein Energieweg , ja 1 Gemengde overstort Leerdam ter leede Gerbrandylaan ,75 50 Gemengde overstort Leerdam ind.terrein Handelstraat , ja ja D10 Gemengde overstort Leerdam ind.terrein Industrieweg , ja 492 Gemengde overstort Leerdam noord Lisdoddelaan , ja 187 Gemengde overstort Leerdam oost Markiezenhof , ja 72 Gemengde overstort Leerdam ind.terrein Nijverheidstraat , ja 490 Gemengde overstort Leerdam noord Reigerpad , ja 61 Gemengde overstort Leerdam ter leede Valkenier ,04 1, ja ja GPRS Buitenwater meting 72

73 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 6 Lozingswerk Locatie Drempel Overstortregistratie Putnr. Type Plaats/kern Wijk Straatnaam X- coord. Y-coord hoogte breedte (m) Jaar plaatsing GPRS 487 Gemengde overstort Leerdam noord Violierlaan , ja 488 Gemengde overstort Leerdam noord Violierlaan ,17-1, ja 33 Gemengde overstort Leerdam centrum Voogdplein/Meent ,50 35 Gemengde overstort Schoonrewoerd dorp Kon. Julianastraat Gemengde overstort Schoonrewoerd oost Noorderwoerd ja ja 62 Gemengde overstort Schoonrewoerd dorp Steenovenweg ja ja R19 Hemelwateroverstort Kedichem dorp M. van Loonstraat nvt 1,00 R33 Hemelwateroverstort Leerdam centrum Dr. C. Voogdplein R30 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Energieweg ,00 R22 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Energieweg R24 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Gildenstraat ,50 R2 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Industrieweg R4 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Industrieweg R12 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Industrieweg R27 Hemelwateroverstort Leerdam oost Lodewijk vnassaustraat R15 Hemelwateroverstort Leerdam oost Oudschaik ,20 R40 Hemelwateroverstort Leerdam oost Oudschaik R247 Hemelwateroverstort Leerdam ter leede Palissade R09 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Pfinztallstraat ,25 R05 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Techniekweg ,20 R12 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Techniekweg ,50 R29 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Techniekweg ,50 R03 Hemelwateroverstort Leerdam ind.terrein Industrieweg R08 Hemelwateruitlaat Kedichem dorp Zwaansweg R01A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Archangel Buitenwater meting 73

74 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 6 Lozingswerk Locatie Drempel Overstortregistratie Putnr. Type Plaats/kern Wijk Straatnaam X- coord. Y-coord hoogte R02A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Archangel R05 Hemelwateruitlaat Leerdam centrum Blokhuisstraat R08 Hemelwateruitlaat Leerdam centrum Blokhuisstraat R21 Hemelwateruitlaat Leerdam centrum Blokhuisstraat R32A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Bohemen R70A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Bohemen R52A Hemelwateruitlaat Leerdam west Droogleverstraat R22A Hemelwateruitlaat Leerdam ind.terrein Energieweg R90A Hemelwateruitlaat Leerdam west Esdoornstraat R108A Hemelwateruitlaat Leerdam west Esdoornstraat R56A Hemelwateruitlaat Leerdam centrum J.T. Visserstraat breedte (m) Jaar plaatsing R129A Hemelwateruitlaat Leerdam west Laantje vv Iperen R39A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Levanger R41A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Levanger R34A Hemelwateruitlaat Leerdam centrum Meent R64A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Memel R15A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Narva R19A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Narva R24A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Narva R70A Hemelwateruitlaat Leerdam centrum Oranjeplein R72A Hemelwateruitlaat Leerdam west Raadsliedenstraat R83A Hemelwateruitlaat Leerdam west Raadsliedenstraat R79A Hemelwateruitlaat Leerdam west Raadsliedenstraat R14A Hemelwateruitlaat Leerdam varsseveld Riga R528 Hemelwateruitlaat Leerdam noord Schaikseweg GPRS Buitenwater meting 74

75 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 6 Lozingswerk Locatie Drempel Overstortregistratie Putnr. Type Plaats/kern Wijk Straatnaam X- coord. Y-coord hoogte R66A Hemelwateruitlaat Leerdam oost Wieltje van Collee R56A Hemelwateruitlaat Leerdam oost Willem de Zwijgerstraat R20A Hemelwateruitlaat Schoonrewoerd dorp Kon. Julianastraat R05A Hemelwateruitlaat Schoonrewoerd dorp Overheicop R09A Hemelwateruitlaat Schoonrewoerd dorp Pr. Amaliastraat R15A Hemelwateruitlaat Schoonrewoerd dorp Pr. Amaliastraat breedte (m) 167 Interne overstort Leerdam west Populierstraat Jaar plaatsing GPRS Buitenwater meting 75

76 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam BIJLAGE 7: OVERZICHTSTEKENING GEMENGDE OVERSTORTEN 76

77 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 BIJLAGE 8: KOSTENDEKKINGSBEREKENING FM1 RS1: AFSCHRIJVEN, ALLE RIOLERING 60 JAAR 77

78 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 78

79 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM1 RS2 VARIANT 1: AFSCHRIJVEN, RISCIO-RIOLEN 60 JAAR, NIET-RISICO-RIOLEN 70 JAAR 79

80 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 80

81 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM1 RS2 VARIANT 2: AFSCHRIJVEN, RISCIO-RIOLEN 60 JAAR, NIET-RISICO-RIOLEN 70 JAAR 81

82 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 82

83 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM1 RS2 VARIANT 3: AFSCHRIJVEN, RISCIO-RIOLEN 60 JAAR, NIET-RISICO-RIOLEN 70 JAAR 83

84 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 84

85 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM1 RS3: AFSCHRIJVEN, RISCIO-RIOLEN 60 JAAR, NIET-RISICO-RIOLEN 70 JAAR + KWAL 85

86 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 86

87 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM2 RS1: DIRECT FINANCIEREN, ALLE RIOLERING 60 JAAR 87

88 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage Baten Lasten voorziening eind jaar 365,00 345,00 325,00 305,00 285,00 265,00 245,00 225,00 Heffing per 300 m3 88

89 Gemeentelijk Rioleringsplan Leerdam Bijlage 8 FM2 RS2: DIRECT FINANCIEREN, RISCIO-RIOLEN 60 JAAR, NIET-RISICO-RIOLEN 70 JAAR 89