Komt een man bij de dokter

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Komt een man bij de dokter"

Antoon ter Linde
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014

3 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking goedaardige vergroting prostaatkanker

4 Prostaat Specifiek Antigeen niet alleen bij kanker verhoogd toch beste tumormarker belangrijk als marker bij screening / vroege detectie stagering beloop bij onbehandelde prostaatkanker therapie respons beloop na primaire therapie

screening / vroege detectie stagering beloop bij

5 Prostaat Specifiek Antigeen 0-3 ng / ml : 'normaal' 3-10 ng / ml : grijs > 10 ng / ml : suspect

6 Prostaat Specifiek Antigeen Kans op prostaatkanker bij verhoogd PSA Afhankelijk van: leeftijd hoogte PSA belaste familieanamnese bevindingen RT en ECHO prostaat (verdacht en volume)

familieanamnese bevindingen RT en ECHO prostaat (verdacht

7 Prostaatbiopten- complicaties Pijn 7% Koorts 6% Haemospermie 27% Haematurie 6% Urosepsis ziekenhuisopname 2%

8 PSA bepalen: ja of nee de feiten Nederland per jaar patiënten waarvan 13% primair gemetastaseerd per jaar overlijden er 2700 aan prostaatkanker prostaatkanker groeit over het algemeen langzaam (alleen opzet curatief behandelen indien levensverwachting > 10 jaar) 30% niet klinisch significant (en wordt dat ook nooit) 35 % andere doodsoorzaak

prostaatkanker prostaatkanker groeit over het algemeen langzaam (alleen opzet curatief

9 PSA bepalen: ja of nee de feiten screenen (ERSPC en PLCO) Alle mannen > 55 jaar PSA Reductie aantal sterfgevallen 1 op 1000 gescreende mannen (relatieve risicoreductie mortaliteit: 15%) Overbehandeling; number needed tot treat 37

op 1000 gescreende mannen (relatieve risicoreductie

10 PSA bepalen: ja of nee overwegingen Internationaal advies: niet screenen op prostaatkanker Probleem: macroperspectief versus individuele patiënt (en dokter) Voor- en nadelen PSA bepalen zeer goed met patiënt bespreken, eventueel met behulp van de prostaatwijzer en:

bepalen zeer goed met patiënt bespreken, eventueel met behulp van de prostaatwijzer en:

11 PSA bepalen: ja of nee de toekomst Alleen opsporen klinisch significante prostaatcarcinomen Opmaken risicoprofiel: RT PSA (PSAD, free vs total) PCA3 en TEMPRESS2-ERG fusion (urine) MRI prostaat

12 PSA bepalen: ja of nee de toekomst Alleen actieve en agressieve vormen behandelen Dus veel vaker actief afwachten PSA < 10 maximaal 2 biopten positief Gleasonscore < 7

13 Overwegingen - Beleid Overweging trauma Metastasen Te doen Anamnese Lichamelijk onderzoek X detail X Botscan

14 Plasklachten - anamnese opslag of irritatieve klachten frequency urge ongewild urineverlies nycturie ontledigings of obstructieve klachten verminderde straal hesitatie moeizaam op gang komen, persen nadruppelen nachtelijk ongewild urineverlies (retentie)

obstructieve klachten verminderde straal hesitatie moeizaam op

15 Plasklachten - onderzoek Lichamelijk onderzoek retentie, phimosis Aanvullend onderzoek LAB (PSA, nierfunctie) Sed ML IPSS FR

16 Plasklachten - DD Obstructief BPH Urethrastrictuur Meatusstenose Phimosis Bekkenbodemdysfunctie Irritatief UWI OAB Bekkenbodemdysfunctie Urolithiasis Blaascarcinoom (CIS)

17 Plasklachten behandeling (BPH / OAB) afwachten, leefstijl medicamenteus alfa blokker, 5 alpha reductase remmers anticholinergica operatief desobstructie (TURP, Laser, Millin) Botox (OAB)

nl/introduction afwachten, leefstijl medicamenteus alfa

18 Bekkenbodemdysfunctie (BBD) Pijn (GE, onderbuik, perineum, rug, liezen) Plasklachten Defaecatieklachten Seksuele klachten Indien 2 of meer symptoomgroepen aanwezig BBD zeer waarschijnlijk FT (gespecialiseerde FT) re-educatie, bekkenbodem ontspannende oefeningen en eventueel mictietraining

symptoomgroepen aanwezig BBD zeer waarschijnlijk FT (gespecialiseerde

19 Overwegingen - Beleid Overweging trauma Metastasen Te doen Anamnese Lichamelijk onderzoek X detail X Botscan

20 Prostaatkanker - inleiding - risicofactoren - klinisch beeld - diagnostiek - behandeling - screening

21 De prostaat

22 Inleiding Nederland meest voorkomende kwaadaardige afwijking bij mannen (12.000/jaar) 2e doodsoorzaak t.g.v. Kanker (2700) Mondiaal wisselende incidentie Oorzaak onbekend

23 Risicofactoren verhoogd risico leeftijd ras positieve familie anamnese dieet / overgewicht?

24 Risicofactoren geen relatie vasectomie sexuele activiteiten radiotherapie sociale / economische factoren hormoon gebruik

25 Kliniek afwijkend rectaal toucher verhoogd PSA incidenteel lokaal beperkte tumor lokaal uitgebreide tumor uitgezaaide tumor geen klachten obstructie / plasklachten specifieke, aan uitzaaiingen gerelateerde symptomen

26 Diagnose Rectaal toucher PSA MRI prostaat Trans Rectale Echografie + biopten

27 Diagnostiek ECHO geleid biopt stadiering bij kanker MRI prostaat X Botscan CT (MRI) thorax/abdomen

28 Behandeling Curatie (in opzet genezend) Chirurgie radicale prostatectomie (open, perineaal, laparoscopisch, robot) Radiotherapie extern / interstitieel (brachytherapie) Actief afwachten Palliatie ('verzachtend', niet genezend) 'Waakzaam afwachten' Hormonaal / Chemotherapie Symptomatisch Radiotherapie, Radionucletiden, Bisfosfonaten

29 Behandeling Alternatief Cryo Primair niet Bij lokaal recidief na radiotherapie mogelijk HIFU Nog geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat het een zinvolle behandeling is

30 Behandeling - gemetastaseerd Chemotherapie Docetaxel + Prednison Jevtane Tweede lijns hormonaal Abiraterone Enzalutamide

31 Behandeling - keuze Met name bij het gelokaliseerde prostaatcarcinoom meerdere behandeling opties Chirurgie Radiotherapie Extern Intern Actief afwachten Na goede afwegingen pat/uroloog samen beslissem keuzehulpen

32 screenen actueel methode : rectaal toucher, PSA voor tegen : vermindering morbiditeit en mortaliteit : overbehandeling behandelcomplicaties trials

33 screenen Nederland : geen screening bepalen PSA alleen op indicatie mictieklachten suspectie prostaatcarcinoom belaste familieanamnese verzoek patiënt

34 Prostaatkanker wereldwijd meest voorkomende vorm van kanker bij mannen screenen vooralsnog niet zinvol (geen onderscheid tussen actieve en niet actieve vorm) nog een boel te doen bewustwording goede voorlichting verbeteren diagnostiek verbeteren behandelingsmogelijkheden

35 Overwegingen - Beleid Overweging trauma Metastasen Te doen Anamnese Lichamelijk onderzoek X detail X Botscan

Vergelijkbare documenten

Urologie Hematurie en PSA

Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties