Jaarverslag De Woonmensen/SJA

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 De Woonmensen/SJA 1

2 Jaarverslag 2011 Voorwoord Je kon het afgelopen half jaar bijna geen krant openslaan of de corporaties waren in het nieuws. De gehele corporatiesector staat onder grote druk als gevolg van de economische omstandigheden en de stagnerende woningmarkt. Binnen de Woonmensen zijn deze externe omstandigheden ook van invloed geweest op het financiële resultaat van Ook de komende jaren zal het van invloed zijn op de organisatie en het beleid van lopende en geplande projecten. De stagnerende verkoop van woningen binnen de lopende projecten heeft een negatieve invloed op het eerder begrote resultaat van Hierbij moesten ook extra voorzieningen worden genomen op bestaande grondposities voor toekomstige projecten. Als gevolg van de gewijzigde marktomstandigheden zal de portefeuillestrategie in 2012 opnieuw worden bekeken en vastgesteld. Deze lastige periode vraagt om een creatievere aanpak van de taken die we nog altijd met passie doen. Namelijk het bieden van goede en betaalbare huisvesting voor mensen die dat nodig hebben. Dit jaarverslag kijkt natuurlijk niet terug op afgelopen half jaar, maar op het jaar Een jaar waarin diverse nieuwbouwprojecten steeds beeldbepalender in de wijk werden. De Groene Hoven, Kristal, De Melodie, de Gentiaanflats en De Boog zijn prachtige projecten die honderden mensen een nieuw of vernieuwd thuis geven. Andere woningen kregen een nieuwe keuken, badkamer of een schilderbeurt. En, als we toch met onderhoud bezig zijn, kijken we natuurlijk meteen waar we energiebesparende maatregelen kunnen doorvoeren. Het jaarverslag toont een mooi overzicht van onze onderhoudsprojecten in Naast investeringen in stenen doen we uiteraard investeringen in buurten. Plezierig wonen staat immers voorop. We staan in Apeldoorn bekend als buurtgerichte corporatie, mede door onze +Punten. Daar zijn we trots op. Maar mooier is om te zien dat in veel buurten zelf initiatieven ontstaan. Of het nu Welgelegen is, Sluisoord of Kerschoten. Overal zien we actieve groepen buurtbewoners die er met elkaar wat van maken. Prachtig. Inmiddels zitten we in Een jaar waarin corporaties weer veelvuldig de nieuwsuitzendingen halen. Maar voor de Woonmensen een jaar om goed na te denken over onze huidige samenwerking tussen wonen en zorg. Een samenwerkingsvorm die de afgelopen jaren zijn vruchten heeft afgeworpen. Echter, nu de wereld om ons heen is veranderd, wordt het tijd om alle facetten van onze samenwerking eens goed onder de loep te nemen. En wellicht komen we tot de conclusie dat het huidige huwelijk tussen wonen en zorg nog steeds de beste vorm is. Maar het kan ook zijn dat we het anders moeten doen. Daar denken we goed over na. Belangrijkste vraag daarbij is hoe we onze huurders goed in hun behoeftes kunnen voorzien op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Dat is de maatschappelijke taak van de Woonmensen. Koos Parie Bestuurder a.i. De Woonmensen/SJA 2

3 Jaarverslag 2011 Inhoud 1. Wij ondernemen 1.1. Maatschappelijke context 1.2. Visie, missie & strategie 1.3. Beleidsplannen en -documenten 1.4. Prestatieafspraken 2. Governance 2.1. Hoofdlijnen Governancestructuur 2.2. Raad van Bestuur 2.3. Raad van Commissarissen 3. Wij werken samen 3.1. Onze partners 3.2. Ondernemingsraad 3.3. Huurdersvereniging De Groene Stad 4. Wij verhuren 4.1. Huurprijsbeleid 4.2. Huurachterstanden 4.3. Woningvoorraad 4.4. Verhuur 4.5. Markt & doelgroepen 4.6. Huurderscommunicatie 4.7. Tevreden huurders 4.8. Klachten 5. Wij onderhouden 5.1. Successen en teleurstellingen 5.2. Meerjarenonderhoudsbeleid 5.3. Begroting 5.4. Samenwerking 5.5. Onderhoudsprojecten 6. Wij bouwen 6.1. Nieuwbouw 6.2. Grondaankopen 6.3. Projecten nieuwbouw en verbouw 7. Wij werken in buurten 7.1. Werkgebied 7.2. Buurtgerichte strategie Punten 7.4. Wijkschouwen 7.5. Sociale aanpak 7.6. Medewerkers in de buurt 7.7. Achter de voordeur 7.8. Samenwerking in de buurt 7.9. Convenant Woonfraude Overlast 8. Wij zijn energiebewust 8.1. De Woonmensen en energie 8.2. Energielabels 8.3. Energie & onderhoud 8.4. Energie & nieuwbouw 8.5. HRe-ketels 8.6. Energie inkoop 8.7. BeterPeter 9. Wij zijn Organisatiestructuur 9.2. Interne organisatie 9.3. Personeel De Woonmensen/SJA 3

4 Jaarverslag Sponsoring 9.5. Verbindingen 9.6. Risicomanagement 9.7. Planning & Control 9.8. Kostenbeheer 10. Jaarrekening Kengetallen en kerncijfers Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- & verliesrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Algemene toelichting Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst- & verliesrekening Enkelvoudige jaarrekening Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- & verliesrekening Toelichting op de enkelvoudige balans Toelichting op de enkelvoudige winst- & verliesrekening 11. Wij controleren Overige gegevens Accountantscontrole De Woonmensen/KWZA 4

5 1. Wij ondernemen maatschappelijke context visie, missie en strategie beleidsplannen en -documenten prestatieafspraken

6 Jaarverslag Maatschappelijke context Een bijzondere organisatie De Woonmensen is een bijzondere organisatie. Een woon-zorgorganisatie, bestaande uit twee separate stichtingen, een voor wonen en een voor zorg. De twee stichtingen werken via een personele unie samen en treden onder één naam naar buiten: de Woonmensen. De pijlers van de Woonmensen zijn zorg, wonen en buurt. Kwaliteit van leven De Woonmensen richt zich op buurten en haar bewoners. Bewoners die gewoon plezierig willen leven, maar waarbij in toenemende mate het leefplezier eerder af- dan toeneemt. Juist in deze context en vanuit de gekozen en unieke combinatie van zorg, wonen en buurt is de Woonmensen in staat om positieve impulsen te geven. Impulsen die mensen steunen om hun kwaliteit van leven op peil te houden. Investeren als maatschappelijke taak Woningcorporaties en daarmee ook de Woonmensen, staan nog steeds volop in de belangstelling. In deze economisch lastige tijden zijn het corporaties die naar vermogen blijven investeren. In nieuwe woningen en in het onderhoud van woningen, maar daarnaast ook in leefbaarheid. Investeren in buurten waar het plezierig wonen is. Daarbij hoort ook het investeren in mogelijkheden van mensen en in voorzieningen voor mensen die alleen met de nodige begeleiding in staat zijn om zelfstandig te wonen. Dat is de maatschappelijke taak van de Woonmensen. 1.2 Visie, missie en strategie Visie De visie van de Woonmensen is het laten ontstaan van buurten waar mensen met plezier leven. Zoals vaak in een dorp het geval is. Het leidende thema is dorp in de stad. Door een dorp in de stad als metafoor te kiezen, wordt gewerkt aan de sociale cohesie, aan fijne en goede woningen, aan zorg en welzijn voor en met elkaar. Op een dorpse schaal, waar mensen elkaar kennen en samen leven. Belangrijke begrippen zijn daarbij: thuisheid, menselijke maat, herkenbaar en dichtbij; kleinschalig dus. Missie De missie die is vastgesteld, past daar heel goed bij: Wij bieden mensen kwaliteit van leven in hun buurt. Wij doen dit samen, met anderen en vanuit onze maatschappelijke betrokkenheid. Wij bieden passende en betaalbare woningen, in een plezierige leefomgeving en bieden waar nodig (thuis)zorg en ondersteuning. Strategie De strategie die de organisatie volgt, is die van een buurtgerichte aanpak. Buurten hebben een menselijke maat. De Woonmensen zet zich in om de leefomgeving zo plezierig mogelijk te maken mét en vóór haar bewoners. Participatie is het antwoord op de vergrijzing. Wat kunnen mensen zelf bijdragen? Kan een latente zorgvraag uitgesteld of zelfs afgesteld worden door mensen weer mee te laten doen. Dat kan via dagbesteding op buurtniveau, als deelnemer, als vrijwilliger. Door mensen met elkaar in contact te brengen, o.a. via de +Punten van de Woonmensen. 1.3 Beleidsplannen en -documenten Strategisch plan Het meerjarenbeleid van de Woonmensen is gegoten in het document Dorp in de stad, Strategisch plan Hierin zijn de onderstaande onderdelen terug te vinden. direct en indirect rendement door buurtfocus op portefeuilleniveau initiëren en faciliteren van buurtactiviteiten in combinatie met zorg en welzijn voldoende (goede) woningen beschikbaar (huur en koop) voor doelgroepen wonen gericht op doorstroming en grondgebonden woningen focus verschuiven van huur- naar woonlasten wijkontwikkeling: dorpsbeleving initiëren en uitbouwen vastgoeddifferentiatie in buurten duurzaamheid creëert lange termijn waarde en is maatschappelijk speerpunt alleen via partners naar omliggende regio positief bedrijfsresultaat De Woonmensen/SJA 6

7 Jaarverslag 2011 Jaarplan 2011 De kernpunten uit het jaarplan 2011 zijn: afbouw van de complexen Kristal, De Groene Hoven als ook het afronden van het grootonderhoud aan de flats in de Gentiaanbuurt en de 12 passiefwoningen aan de Waterlei; uitvoeren onderhoudsplannen binnen budgetten tijd en geld; start nieuwbouw Zuiderpoort fase 2 (97 woningen), nieuwbouw Boog & Cluster (87 koop- en huur appartementen), nieuwbouw fase 1 Kanaalzone (20 zorgwoningen Passerel), uitwerken plannen herstructurering Orden; mutatieplannen voor de zorg in verband met verhuizing naar DGH en Kristal; incl. zorginhoudelijke vormgeving van kleinschalig wonen en de eerstelijns samenwerking; doorzetten buurtgerichte aanpak, waarbij per buurt SWOT analyse en doelen met acties scherp in beeld komen; bewonersparticipatie in +Punten vergroten en uitbreiding kleinschalige buurtzorgteams (wijkzuster); verbetering van toetsingskader en rapportage incl. borging risicomanagement in alle organisatielagen; invullen nieuwe huurder voor tijdelijke (Hubertus) huisvesting Nobelstraat, alsmede huurders commerciële locaties (DGH, Kristal en overig); verbeteren punten interne organisatie vanuit MTO (communicatie, borgen veranderingen en leiding geven); duurzaamheid borgen in onderhoudstrajecten en extra aandacht voor energiezuinig gedrag van bewoners (in 2011 zijn 35% bewoners betrokken bij duurzaamheid); verdere afbouw van deelnemingen waar mogelijk; onze rol als goede werkgever verder invullen door mensen ruimte te geven om het werk op een goede, veilige manier uit te voeren met aandacht voor werkplezier, uitdaging en met kansen voor verdere ontplooiing. Onze beloftes Sinds 2009 geeft de Woonmensen jaarlijks het boekje Onze beloftes uit. Concrete doelstellingen en plannen. Vanaf 2010 zelfs specifiek op buurtniveau. In hetzelfde boekje wordt ook jaarlijks teruggekeken en wordt aangegeven wat wel en wat niet van eerdere beloftes terecht is gekomen. Op deze wijze wordt een optimale transparantie geboden aan de belanghouders en huurders en staat de Woonmensen open voor kritiek en suggesties voor verbetering. Zestig beloftes, niet alles is gelukt In Onze beloftes 2011 zijn ongeveer 60 beloftes te lezen. Is de Woonmensen die allemaal nagekomen? Bijna wel, maar helaas is niet alles gehaald. Zo hebben we enkele ludieke acties rondom de HReketels in Woudhuis wegens gebrek aan belangstelling niet kunnen uitvoeren. De plannen voor een sportief ontmoetingspunt in Kerschoten bleken te ambitieus en de werkzaamheden bij 113 eengezinswoningen aan de Colijnstraat en omgeving zijn een jaar uitgesteld. 1.4 Prestatieafspraken Per 31 december 2009 liepen de prestatieafspraken met de gemeente af. De afspraken zijn gemaakt vanuit het samenwerkingsverband VSW, de Verenigde Samenwerkende Woningcorporaties Apeldoorn met de gemeente Apeldoorn. In 2010 zijn besprekingen opgestart om o.a. met behulp van een externe partij te komen tot een nieuwe set aan afspraken. Het proces verliep vruchtbaar en in een goede onderlinge verstandhouding. Vanwege de gemeenteraadsverkiezingen destijds is in onderling overleg besloten het proces op te schorten. Ook is afgesproken dat de huidige afspraken doorlopen totdat nieuwe afspraken gemaakt zijn. In 2011 spitste de discussie zich toe op enkele financiële onderwerpen. Hoewel ook hierin goede vorderingen worden gemaakt, is - gezien de impact daarvan - gebleken dat hier meer tijd voor nodig is. Zeker in combinatie met het opstappen van het College begin Partijen streven na de nieuwe samenstelling van prestatieafspraken in 2012 af te ronden. De Woonmensen/SJA 7

8 2. Governance Hoofdlijnen governancestructuur Raad van Bestuur Raad van Commissarissen

9 Jaarverslag Hoofdlijnen governancestructuur Stichting de Woonmensen/SJA is op grond van de Woningwet, Koninklijk Besluit van 26 mei 1953, nummer 44, een toegelaten instelling. Het werkveld is vastgelegd in het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH). Transparantie en intern toezicht spelen in het functioneren van corporaties een wezenlijke rol, als het gaat om invulling van de maatschappelijke en volkshuisvestelijke taak. De code vraagt corporaties transparant te handelen en dienovereenkomstig zich te verantwoorden. De Woonmensen heeft haar governancestructuur ingericht op basis van de geldende Aedes GovernanceCode 2011 en de Zorgbrede Governancecode De Woonmensen onderschrijft de GovernanceCode en voldoet in het algemeen aan de aanbevelingen van beide codes. Het bestuursmodel en de taakverdeling staan vermeld in hoofdstuk 2.2 en 2.3. Op enkele onderdelen wordt afgeweken; een motivatie daarvoor staat aangegeven in een apart overzicht dat te vinden is op De GovernanceCode verlangt van de corporaties dat zij zich eens per vier jaar laten visiteren. De visitatie is in 2010 uitgevoerd door ECORYS. De Woonmensen heeft een goede beoordeling gekregen. In de beoordeling is aangegeven dat de Woonmensen een ondernemende en maatschappelijke gedreven corporatie is die ruim voldoende tot goed presteert. Het rapport van ECORYS is te vinden op Integriteitscode De organisatie heeft een integriteitscode en werkt actief aan het uitdragen hiervan richting de medewerkers. Er is via intranet een document beschikbaar dat dient als houvast om elkaar aan te spreken op gedrag en verantwoordelijkheden. Ook op de website van de Woonmensen is de integriteitscode te downloaden. Binnen de code is opgenomen hoe het best omgegaan kan worden met social media. Daarnaast laten verschillende stellingen op intranet de medewerkers actief meedenken over items rondom integriteit. Klokkenluidersregeling De Woonmensen kent ook een klokkenluidersregeling. Medewerkers die vermoeden dat er een misstand is, kunnen dit op een eenvoudige en veilige manier melden. De regeling is terug te vinden op intranet en op de website. Vertrouwenspersoon In het jaar 2011 heeft de vertrouwenspersoon met een aantal medewerkers contact gehad. De vraagstelling(en) waren divers van aard. In de meeste situaties heeft de advisering en ondersteuning tot een aanvaardbare oplossing geleid. In de casuïstieken waren geen algemene trends herkenbaar. Wel wordt vanuit de vertrouwenspersoon aanbevolen om de functie van vertrouwenspersoon meer onder de aandacht van de medewerkers te brengen in Compliance officer De organisatie heeft een governance compliance officer ingesteld. Deze interne toezichthouder controleert samen met het MT of de Woonmensen aan de verplichte wet- en regelgeving voldoet. De belangrijkste taken van de compliance officer zijn: bijhouden van nieuwe wet- of regelgeving op het gebied van compliance ondersteunen en adviseren van het management over compliance vraagstukken creëren van compliance bewustzijn in de organisatie meten en monitoren van compliance binnen de organisatie goede dialoog met externe toezichthouders identificeren van compliance risico s De Woonmensen/SJA 9

10 Jaarverslag Raad van Bestuur Tot 1 december 2011 was sprake van een eenhoofdig bestuur uitgeoefend door de heer ir P. Koburg. Op 30 november 2011 is de heer Koburg als bestuurder teruggetreden. De arbeidsovereenkomst wordt beëindigd op 19 mei De Raad van Commissarissen heeft van 1 december 2011 tot en met 31 december 2011 een ad interim bestuurder benoemd, te weten de heer J.J.E. van Geest. Per 1 januari 2012 is de heer K. Parie aangesteld als bestuurder (ad interim voor 2012). De Raad heeft de heer Parie gevraagd, gezien de sterk gewijzigde externe omstandigheden, de strategische visie van de Woonmensen /SJA te herijken en daarbij de samenwerking met de Woonmensen/KWZA te betrekken. De verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de bestuurder en de Raad van Commissarissen is vastgelegd in de statuten van de organisatie en in reglementen. Deze stukken zijn op te vragen bij de Woonmensen. Bezoldiging bestuurder De directeur/bestuurder is in dienst bij stichting de Woonmensen/SJA. Van zijn salariskosten wordt 22% in rekening gebracht bij de stichting de Woonmensen/KWZA. Het salaris blijft binnen de Izeboud-normen voor bestuurders van corporaties. Bestuursbesluiten De belangrijkste bestuursbesluiten in het verslagjaar betroffen: 1. Vaststelling jaarstukken de Woonmensen/SJA Vaststelling begroting en jaarplan de Woonmensen/SJA De uitwerking van de ontvlechting van de samenwerkingsovereenkomst Landstad. 4. Ondertekening samenwerkingsovereenkomst met de gemeente inzake project Kanaalzone. 5. In VSW-verband: ondertekening Convenant inzake leerlingbouwplaatsen met VSW-partners. 6. Ondertekening samenwerkingsovereenkomst inzake opstapwoningen met de gemeente, VSWpartners, Leger des Heils, Riwis, Omnizorg, Tactus en GGnet. 7. Ondertekening samenwerkingsovereenkomst pilot Skaeve huse (bijzondere woonvorm) met VSW-partners, gemeente en IrisZorg. 8. Daarnaast zijn er bestuursbesluiten genomen voor diverse vastgoedprojecten betreffende initialiseren, voortgang, afronding, evaluatie en tevens bestuursbesluiten betreffende zaken aangaande de interne bedrijfsvoering (o.a. P&Ozaken). Samenstelling Raad van Bestuur Naam De heer ir P. Koburg geb benoemd 2008, teruggetreden 30 november 2011 Bestuursfunctie Bestuurder Nevenfuncties Voorzitter Stichting Spelenderwijs (Apeldoorn) Lid Raad van Toezicht Stichting Iriszorg Bestuurder ad interim Naam De heer J.J.E. van Geest geb benoemd per 1 december 2011 t/m 31 december 2011 Bestuurder ad interim Naam De heer K. Parie geb benoemd per 1 januari 2012 t/m 31 december 2012 De Woonmensen/SJA 10

11 Jaarverslag Raad van Commissarissen Het toezicht op het bestuur werd uitgeoefend door de Raad van Commissarissen. De RvC heeft periodiek afstemming met de bestuurder en was in 2011 als volgt samengesteld: Samenstelling Raad van Commissarissen Naam Aandachtsgebied Functie dagelijks leven Nevenfunctie(s) De heer J.A.M. van der Vorst (voorzitter) geb benoemd 2006 aftredend 2010, herkozen Maatschappelijk en Financieel Ondernemer niet van toepassing De heer C.H.P. Oosterwijk (vicevoorzitter) geb benoemd 2011 aftredend 2015, herkiesbaar Personeel en Organisatie Partner BMC Voorzitter RvC UWoon, Harderwijk Lid RvC Wooninc., Eindhoven Lid RvA Staatsbosbeheer Vennoot DichterbijKunst en auteur De heer W.J.J.M. Weijers geb benoemd 2006 aftredend 2010, herkozen Financieel Zelfstandig fiscaal ondernemer Penningmeester Stichting Spelenderwijs (Apeldoorn) De heer Th. Oosterhuis geb benoemd 2010 aftredend 2014, herkiesbaar Volkshuisvesting Zelfstandig ondernemer Adviseur voor directie en toezichthouders in de vastgoedbranche en woningcorporaties Lid RvT Roelof van Echten College Lid RvC woningstichting SWZ Zwolle Bestuurslid vereniging Wonen Boven Winkels Nederland Gastdocent MRE opleiding Hanzehogeschool Groningen Mevrouw drs. G.M. Siegerink geb benoemd 2011 aftredend 2015, herkiesbaar Zorg Ondernemer Lid RvT Stichting Thuiszorg Midden Gelderland Lid RvT Stichting Woondiensten Casade Bestuurslid Vereniging Het Zonnehuis Bestuurslid Stichting Voorzorg Utrecht De Raad van Commissarissen in bovenstaande samenstelling vormt ook het intern toezichthoudend orgaan van stichting de Woonmensen/KWZA. De Woonmensen/SJA 11

12 Jaarverslag 2011 De RvC kent de volgende onderlinge commissies: Aandachtsgebied Auditcommissie Naam W.J.J.M. Weijers Th. Oosterhuis Mevrouw drs. G.M. Siegerink Governance, remuneratie en organisatie J.A.M. van der Vorst C.H.P. Oosterwijk Er zijn geen leden afgetreden in In april 2012 zijn twee leden afgetreden, te weten de heer J.A.M. van der Vorst en de heer W.J.J.M. Weijers. Nieuwe leden 2011 Per 1 januari 2011 zijn twee nieuwe leden benoemd, te weten mevrouw drs. G.M. Siegerink en de heer C.H.P. Oosterwijk. In mei 2012 is de heer J.H.M. van der Meer toegetreden. Hij zal deel uitmaken van de auditcommissie. Naam Aandachtsgebied Functie dagelijks leven Nevenfunctie(s) De heer J.H.M. van der Meer geb benoemd 2012 aftredend 2016, herkiesbaar Financieel n.v.t. Lid RvT Lentis Lid RvC Woningstichting SWZ (Zwolle) Lid RvT Carint Reggeland Groep Lid RvC Countus B.V. Geen tegenstrijdige belangen De leden van de Raad van Commissarissen opereren onafhankelijk van de Woonmensen. Er is in 2011 geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen. Alle leden voldoen aan de door de organisatie vastgestelde profielschets voor Raad van Commissarissen. Geen van de leden van de Raad heeft een arbeidsovereenkomst met een van de stichtingen van de Woonmensen. foto: de Raad van Commissarissen per , vlnr: dhr. Oosterhuis, dhr. Van der Vorst, mevr. Siegerink, dhr. Weijers en dhr. Oosterwijk. Honorering De bezoldiging van de Raad is opgesteld volgens de richtlijnen van de Aedes GovernanceCode en is opgenomen in de toelichting op de winst- en verliesrekening van de jaarrekening. Secretariaat Het secretariaat van de Raad van Commissarissen is onder verantwoordelijkheid van de bestuurder uitgevoerd door het directiesecretariaat. De Woonmensen/SJA 12

13 Jaarverslag 2011 Werkwijze De RvC toetst de strategie, het beleid en de uitvoering hiervan via de jaarplannen, begrotingen, rapportages en (mondelinge) toelichtingen. Vaste onderdelen zijn financiën, toezicht en risicobeheersing. Vergaderingen De RvC is in het verslagjaar vijf keer bijeen geweest in reguliere vergaderingen met de bestuurder en vier keer zonder bestuurder. Tijdens het bespreken van de jaarstukken was de accountant, Deloitte aanwezig. In oktober en november heeft de voorzitter van de RvC vergaderd met de OR in verband met het aftreden van de bestuurder, de heer Koburg en de aanstelling van de adviseur, de heer J.J.E. van Geest ter verbetering van de samenwerking tussen de Woonmensen KWZA en SJA. In december heeft de RvC, zonder aanwezigheid van de bestuurder, vergaderd, waarbij de aanpak van de eigen evaluatie is besproken. Door de lopende bestuurswisseling wordt de vergadering van de eigen evaluatie over 2011 in 2012 besproken. Naast genoemde vergaderingen heeft de RvC, samen met de adviseur, de heer J.J. E. van Geest en leden van het MT, in november een thema-/strategiedag gehad. Het thema was de strategie en de onderlinge synergie tussen de Woonmensen/KWZA en SJA op lange termijn. Mede door de bestuurswisseling heeft de vergadering met de huurdersvereniging De Groene Stad plaatsgevonden in januari Taakverdeling In combinatie met een toenemende complexiteit, als gevolg van de economische en financiële omstandigheden, zal de Raad haar functioneren steeds onderling afstemmen en de deeltaken verdelen om het toezicht verder inhoud geven. Uitgangspunt voor de Raad blijft het toezicht houden op de maatschappelijke (regionale) taak van de Woonmensen, in kwantitatieve en kwalitatieve zin en dit geheel nadrukkelijk gekoppeld aan financiële degelijkheid op lange termijn. Bestuursbesluiten De Raad heeft de volgende bestuursbesluiten goedgekeurd: jaarverslag en jaarrekening de Woonmensen/SJA inclusief accountantsverslag 2010; jaarrekening St. Joseph Holding B.V. inclusief accountantsverslag 2010; jaarrekening St. Joseph Vastgoed B.V. inclusief accountantsverslag 2010; jaarrekening St. Joseph Projectontwikkeling B.V. inclusief accountantsverslag 2010; jaarrekening Joseph Specials B.V. inclusief accountantsverslag 2010; begroting Wonen inclusief jaarplan; project Ugchelen J.P van de Bentstichting; project Boog & Cluster; treasurystatuut de Woonmensen/SJA; de aanstelling van een adviseur, de heer J.J. E. van Geest inzake de verbetering van de interne samenwerking van de Woonmensen/KWZA en SJA. Rapportages & commissies De Raad heeft in het afgelopen jaar nader aandacht gegeven aan het optimaliseren van de rapportagemodellen en de verbetering van het risicomanagement. De rapportages zijn aangescherpt voor alle projecten inclusief de investering in nieuwbouw en geven een inzicht in het verloop, steeds drie jaar voortschrijdend van de kasstroomontwikkelingen. Met hulp van een externe partij, Thésor, is het lopende treasurystatuut vernieuwd. In de RvC vergadering van 27 april 2011 heeft de Raad het treasurystatuut van de Woonmensen/SJA goedgekeurd. De kwartaalrapportages zijn tijdig verstrekt door het bestuur en besproken in de reguliere vergaderingen van de Raad. In deze besprekingen is aandacht gegeven aan de interne bedrijfsvoering. Met de auditcommissie zijn de financiële rapportages besproken, is specifiek aandacht besteed aan kasstroommanagement en risicomanagement. De accountant Deloitte heeft volgens de richtlijnen van de GovernanceCode de controle van de jaarstukken 2011 uitgevoerd. De commissie Governenance en Remuneratie is bijeen geweest. De voorzitter van de Raad en de bestuurder hebben diverse malen ter voorbereiding van de vergaderingen overleg gehad. Verder zijn binnen de Raad afspraken gemaakt over de bezoldiging van de bestuurder en de commissarissen en de samenwerking tussen bestuurder en de Raad. In 2012 worden de actualisering van het reglement, de professionalisering van de eigen evaluatie met behulp van een extern bureau en de professionalisering van haar taak als toezichthouder verder vorm gegeven. De Woonmensen/KWZA 13

14 Jaarverslag 2011 De Raad heeft besluiten genomen over: de terugtreding van de bestuurder, de heer Koburg, op 30 november 2011; de aanstelling van een ad interim bestuurder, de heer J.J.E. van Geest van 1 december tot 31 december 2011 in verband met de aftreding van de bestuurder, de heer P. Koburg; de aanstelling op 1 januari 2012 van een ad interim bestuurder, de heer K. Parie voor een jaar; de herbenoeming van de accountant Deloitte; de bezoldiging van de commissarissen en de bestuurder volgens de richtlijnen van de geldende Aedes GovernanceCode 2011 en de Zorgbrede Governancecode Externe publicaties De Raad heeft kennis genomen van diverse externe publicaties, die van invloed kunnen zijn op het functioneren van de Woonmensen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om (voorgenomen) beleidsbesluiten van het ministerie van VROM. De organisatie hanteert bij haar besluitvorming de normen o.a. voor solvabiliteit zoals deze vanuit het WSW en het CFV worden gesteld. De Raad heeft kennisgenomen van de beoordeling van het WSW die per brief in oktober 2011 heeft aangegeven dat de Woonmensen volledig gebruik kan maken van de financieringsfaciliteiten welke onder borging van het WSW vallen. Besproken onderwerpen verbeteren inzicht in treasurybeleid en kasstromen; goedkeuring treasurystatuut verbeteren samenwerking de Woonmensen/ KWZA en SJA organisatorische wijzigingen van de organisatie ontwikkelen en verbeteren toetsings- en besluitvormingskader voortgangsrapportages per kwartaal evaluatie accountant Deloitte voortgangsrapportages en bevindingen van interne audits en externe partijen (WSW, CFV) zelfevaluatie strategie en missie van de Woonmensen; voortgang diverse nieuwbouwprojecten in het bijzonder De Groene Hoven, Kristal, pilot Kanaalzone Zuid, Boog & Cluster, Ugchelen: J.P. van de Bentstichting voortgang ontvlechting Landstad cv risicomanagement en beheersing samenwerking met belanghouders (o.a. gemeente en VSW-partners) jaaroverzicht van de KlachtenAdviesCommissie In de beleidsvisie Dorp in de stad, Strategisch plan is een goed evenwicht vastgelegd tussen de specifieke maatschappelijke taken van de corporatie en de te behalen doelstelling t.a.v. bouw en financiële degelijkheid. Op alle onderdelen zal steeds de voortgang worden gevolgd en daarin is het boekje Onze beloftes een belangrijke bijdrage aan de maatschappelijke verantwoording t.b.v. de belanghouders van de Woonmensen. Verbindingen/deelnemingen De verbindingen en de daarmee samenhangende activiteiten van de Woonmensen/SJA zijn te vinden in hoofdstuk 9.5. Het beleid is erop gericht zo min mogelijk activiteiten te ontwikkelen in deelnemingen met commerciële partijen en veel meer met samenwerkingsovereenkomsten projecten te realiseren, zodat verantwoordelijkheden transparant gescheiden zijn. Contacten met de accountant In de vergadering van 18 mei 2011 is het jaarverslag 2010 besproken in aanwezigheid van de accountant Deloitte. Door de externe vastgoedontwikkelingen is het van belang om de ontvlechting van Landstad, de projecten Boog & Cluster, Landgoed Welgelegen en Kanaalzone met een hoog risicoprofiel goed te bewaken. In de vergadering van 15 juni 2011 is het jaarverslag 2010 goedgekeurd. De accountant heeft een goedkeurende verklaring over 2010 afgegeven zonder voorbehoud. In december heeft de Raad de controle door de accountant Deloitte geëvalueerd en volgens de richtlijnen van de Aedes GovernanceCode heeft de Raad de accountant Deloitte opnieuw opdracht gegeven de controle voor het jaarverslag 2011 uit te voeren. De Raad van Commissarissen zal kennisnemen van het jaarverslag 2011 van stichting de Woonmensen/ SJA. Het jaarverslag inclusief de jaarrekening worden besproken in de vergadering van de Raad op 20 juni Deloitte heeft een controleverklaring bij de jaarrekening 2011 afgegeven. De Raad keurt de jaarrekening en het jaarverslag over 2011 goed, na kennisneming van de bevindingen van de accountant. De Woonmensen/KWZA 14

15 3. Wij werken samen onze partners ondernemingsraad huurdersvereniging De Groene Stad

16 Jaarverslag Onze partners De primaire belanghebbenden van de Woonmensen/ SJA zijn de klanten en medewerkers. Daarnaast werkt de Woonmensen samen met diverse groeperingen en organisaties. Hieronder zijn de belangrijkste stakeholders van de Woonmensen/SJA opgesomd en wordt de aard van de samenwerking toegelicht. Stichting de Woonmensen/KWZA De eigen zorgorganisatie van de Woonmensen huurt het vastgoed tegen marktconforme tarieven van de woningcorporatie. In nauw overleg worden nieuwbouw- en verbouwplannen doorgesproken en gerealiseerd. Huurdersvereniging De Groene Stad (DGS) Sinds 1 januari 2010 zijn alle huurders (gratis) lid van de huurdersbelangenvereniging. De Woonmensen helpt bij het opzetten van bewonerscommissies per buurt of complex. Periodiek vindt er constructief overleg plaats tussen de Woonmensen en DGS. Gemeente Apeldoorn Het gaat binnen de gemeente om een groot aantal verschillende diensten, zoals Ruimtelijke Ordening, Samenleving, Welzijn, Grondzaken, Openbare Ruimte, Verkeer etc. Zowel met de betrokken wethouders als ook ambtelijk vindt er constructief en regelmatig overleg plaats. Stichting Paraat Paraat levert persoonlijke alameringsservice aan onder andere cliënten van de Woonmensen. Samen met de andere Apeldoornse woningcorporaties De Goede Woning en Ons Huis participeert de Woonmensen bestuurlijk en financieel in de Stichting Paraat. Stichting De Passerel De Passerel is een samenwerkingspartner voor diverse wooncomplexen en complexen voor dagbesteding in Apeldoorn, maar ook in omliggende gemeenten (Epe, Voorst, Wilp). VSW-partners Met de drie andere Apeldoornse woningcorporaties wordt samengewerkt in de stichting VSW. Rondom diverse volkshuisvestelijke onderwerpen worden waar nodig activiteiten onderling afgestemd. Bijvoorbeeld de afspraken met betrekking tot de prestatieovereenkomst met de gemeente of Laatste- Kans-beleid, Buurtbemiddeling e.d. >> Meer over VSW in hoofdstuk 9.5 BWSA De woonwagenzaken worden vanuit de stichting BWSA, een gezamenlijke stichting van de vier Apeldoornse corporaties, beheerd. De gemeente draagt alle woonwagens en bijbehorende terreinen over aan de corporaties, die vervolgens per corporatie een locatie, al dan niet met huurwagen, in haar balans opneemt. >> Meer over BWSA in hoofdstuk 9.5 Stichting RIWIS RIWIS is voor de Woonmensen een partner in woonvoorzieningen. Diverse complexen voor begeleid wonen in Apeldoorn zijn door RIWIS en haar cliënten in gebruik. Stichting Philadelphia Philadelphia huurt diverse panden voor maatschappelijke doeleinden en voor woonvoorzieningen in Apeldoorn. Stichting SIZA Dorpgroep In Teuge huurt SIZA een verbouwde basisschool van de Woonmensen. In het complex vinden dagactiviteiten plaats voor SIZA cliënten. Stichting Kids College Apeldoorn De Woonmensen stelt haar kantoorgebouw aan de Deventerstraat beschikbaar tijdens weekeinden aan Kids College Apeldoorn. Deze stichting biedt talentvolle kinderen uit achterstandssituaties extra mogelijkheden voor ontwikkeling. Stichting Wisselwerk Met de Apeldoornse welzijnsorganisatie Wisselwerk wordt op veel locaties en +Punten samengewerkt. In alle gevallen betreft het leefbaarheidsprojecten en -trajecten. Stichting Mudanthe Met Mudanthe worden er muziek- en dansactiviteiten in buurten opgepakt met als doel een prettige leefomgeving. Stichting Mudanthe brengt mensen van verschillende nationaliteiten, culturen en leeftijden samen door laagdrempelige activiteiten en projecten. Overige partners en belanghouders Ook met andere, vaak maatschappelijke organisaties, onderhoudt de Woonmensen contact en wordt samengewerkt om gezamenlijk maatschappelijke doelstellingen te realiseren. Voorbeelden van partners zijn Leger des Heils, MEE Veluwe, Stichting, Stadsbank, Voedselbank, Stichting Wijkwerk, etc. De Woonmensen/SJA 16

17 Jaarverslag Ondernemingsraad Verslag van de Ondernemingsraad Wonen De Ondernemingsraad Wonen (de Woonmensen/ SJA) bestond in 2011 uit vijf medewerkers. In november 2010 zijn er verkiezingen geweest voor drie nieuwe kandidaten. In november 2011 zijn er verkiezingen geweest voor de twee overige kandidaten. Per november 2011 is de zittingsduur van de kandidaten verlengd naar vier jaar, zodat nu om de twee jaar verkiezingen zijn waarbij een deel van de kandidaten verkiesbaar is. Het reglement is hierop aangepast. Het is goed te vermelden dat de OR Wonen als team goed heeft gefunctioneerd en samengewerkt. Met name de periode van augustus tot en met december is een intensieve periode geweest, in verband met het vertrek van de bestuurder en de besluitvorming omtrent de voorgenomen organisatiewijzigingen. In 2011 zijn de volgende verzoeken aan de orde gekomen: Instemming Werktijdenregeling. Positief advies. Bescherming persoonsgegevens. Positief advies. Bedrijfsautoregeling. Loopt nog. Advies Aanstellen interim bestuurder de heer Van Geest. Positief advies. Organisatorische aanpassingen. Loopt nog. Aanstellen interim bestuurder de heer Parie. Positief advies. Visieplan wijkontwikkeling. Positief advies. 3.3 Huurdersvereniging De Groene Stad Verslag van Peter Kwant, voorzitter De Groene Stad: Voor het bestuur van de huurdersvereniging De Groene Stad is het jaar 2011 een veelbewogen jaar geweest. Door diverse ziektes en ziekenhuisopnames van bestuursleden en wijzigingen binnen het bestuur, hebben wij niet alle geplande zaken naar behoren kunnen uitvoeren. Wij hopen dat in 2012 alsnog recht te kunnen zetten en de achterstand in te kunnen lopen. Hierbij zijn o.a. het werven van nieuwe bestuursleden, uitbreiden van het aantal Bewonerscommissies (BC) en het op peil brengen van de reeds bestaande Bewonerscommissies, niet tot volle tevredenheid verlopen. Eén nieuwe BC hebben we echter nog wel kunnen oprichten en dat is BC De Wibaut, terwijl we van BC De Wilde Roos het aantal leden hebben kunnen uitbreiden. Het blijft echter zeer moeilijk om mensen te interesseren voor het formeren van een BC, of om deel te nemen in het bestuur. Je zou toch denken dat als het om de eigen buurt gaat, men toch meer geïnteresseerd is. Het tegendeel blijkt echter waar te zijn. In 2012 zullen we hier een groot gedeelte van onze tijd in moeten steken, zodat de vereniging gezond blijft draaien, zonder dat het werk op een te kleine groep mensen terecht komt. Wat we wel tot een goed einde hebben kunnen brengen, is de totale herziening van onze Statuten en het Huishoudelijk Reglement. Onze Statuten zijn weer notarieel goedgekeurd en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Hiervoor was wel eerst een buitengewone ledenvergadering noodzakelijk, om alle wijzigingen in beide documenten door de leden goed te laten keuren. Gelukkig waren de leden op een paar kleine wijzigingen na, akkoord, zodat het bestuur op de ingeslagen weg door kon gaan. We hebben ook weer op uitnodiging van de Woonmensen ons gezicht laten zien bij diverse evenementen, evenals de samenwerking bij de uitvoering van diverse projecten en de meeste Wijkschouwen. Ik wil hier enkele van noemen: start van de bouw van de Passiefwoningen aan de Waterlei, voorlichting over de sloop en herbouw in Orden, bereiken van het hoogste punt van het Kristal en De Groene Hoven. Verder zijn we betrokken geweest bij de herziening van de regels voor de toekenning van woningen door Woonkeus Stedendriehoek. Ook bij het door de Woonmensen georganiseerde seminar Grijs in het Groen waren wij uitgenodigd en aanwezig. Dit overzicht is beslist niet volledig te noemen, maar De Woonmensen/SJA 17

18 Jaarverslag 2011 anders wordt het alleen maar een droge opsomming van feiten. Een punt waar wij nog niet echt tevreden over zijn, is de informatieverstrekking naar ons toe van de Woonmensen over diverse zaken die aangepakt gaan worden. Een tekenend voorbeeld hiervan is de renovatie van de woningen in de Staatsliedenbuurt. Ons werd door bewoners gevraagd waarom wij op de voorlichtingsavond niet aanwezig waren. Op dat moment wisten wij echter nog helemaal niets van deze plannen. Gelukkig konden wij op de tweede avond alsnog aanwezig zijn en vragen van de bewoners beantwoorden. Dit moet in het nieuwe jaar beslist beter gaan. Maar als ik zo terugkijk op het afgelopen jaar, kan ik ondanks alle problemen niet ontevreden zijn. Ik zie het jaar 2012 dan ook vol vertrouwen tegemoet en we zullen er samen met de Woonmensen proberen een goed en vruchtbaar jaar van te maken. De Woonmensen/SJA 18

19 4. Wij verhuren huurprijsbeleid huurachterstanden woningvoorraad verhuur klachten markt & doelgroepen huurderscommunicatie tevreden huurders

20 Jaarverslag Huurprijsbeleid Het huurbeleid is gericht op een evenwichtige prijs-/ kwaliteitverhouding. De huurprijs wordt bepaald door de puntenwaarde en de aantrekkelijkheid van de woning. De gemiddelde huur van de woningen van de Woonmensen is aanzienlijk lager (30%) dan het maximaal redelijke tarief. Bij het bepalen van de kwaliteit is de marktpositie van de woning van belang. Het huurprijsbeleid is gericht op een optimale huurharmonisatie en gericht op differentiatie. De streefhuur per complex kan variëren met als basis de maximale redelijke huur volgens de woningwaarderingssystematiek. Voor de meeste woningen is de streefhuur op een niveau van 80% van de maximale redelijke huur vastgesteld. Het percentage voor zeer gewilde kwalitatieve goede woningen zal iets hoger liggen, voor kwalitatief minder goede woningen ligt het percentage juist lager. Hierbij wordt rekening gehouden met de financiële bereikbaarheid van voldoende woningen voor de primaire doelgroep (gezinsinkomen tot ) en met bijzondere aandachtsgroepen. Bij mutatie wordt de huur van de woningen in één keer opgetrokken naar de streefhuur. Huurverhoging De overheid bepaalt de maximale huurverhoging per woning of woonruimte. Voor 2011 is de gemiddelde huurverhoging vastgesteld op 1,3 % (2010: 1,2 %). De huren zijn daarom op 1 juli 2011 met dit percentage verhoogd met een aantal uitzonderingen. Gemiddelde huur In 2011 bedroeg de gemiddelde kale huurprijs van de woningvoorraad 462 (2010: 449). De gemiddelde subsidiabele huurprijs bedroeg 473 (2010: 460). Verdeling woningbezit De verdeling van het woningbezit naar subsidiabele huurprijs is te zien in onderstaande tabel. De bijzondere woonvormen zijn buiten beschouwing gelaten. Eind 2011 valt 84 % van de woningvoorraad binnen de betaalbare voorraad en 97,1 % van het bezit valt in de categorie met een huurprijs tot 652,52 waarmee men afhankelijk van de persoonlijke situatie in aanmerking kan komen voor huurtoeslag. Prijscategorie Aantal woningen 2011 Aantal woningen 2010 Percentage 2011 Percentage 2010 Goedkoop tot en met 361,66 Betaalbaar vanaf 361,67 tot en met 554,76 Duur vanaf 554,77 tot en met 652,52 Vrije sector vanaf 652, ,4% 13,8% ,6% 75,4% ,1% 8,4% ,9% 2,4% Totaal % 100% De Woonmensen/SJA 20

21 Jaarverslag Huurachterstanden Het beleid van de Woonmensen is erop gericht om huurachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Als achterstanden ontstaan, benadert de Woonmensen de betreffende huurders persoonlijk en zo snel mogelijk. Daarmee wordt voorkomen dat de huurschulden nog verder oplopen. Ook wordt het inkomsten- en renteverlies beperkt, net als de sociale problematiek. Vroeg erop af De Woonmensen is in 2010 een Vroeg erop af actie gestart om de huurachterstanden aan te pakken. Deze aanpak heeft zeker invloed gehad met een daling van de huurachterstand in absolute zin tot gevolg. Ondanks deze actie waren er echter nog altijd diverse financiële moeilijkheden waarmee huurders in dit crisisjaar te maken kregen. Door de veranderde economische situatie hebben huishoudens steeds meer moeite hun huur te betalen, bijvoorbeeld in geval van werkloosheid en hogere energierekeningen. Hierdoor steeg het aantal huidige huurders met een huurachterstand. Bij Vroeg erop af bezoeken medewerkers van de afdeling huurincasso al bij een huurachterstand van twee maanden de huurder thuis. In 2011 waren dit 205 huisbezoeken en rond de 300 telefoongesprekken. Deze actie kan afglijden naar een nog grotere huurachterstand en (in het ergste geval) ontruiming helpen voorkomen. Na een huisbezoek kan een passende betalingsregeling worden geboden. In de meer complexere schuldhulpverleningstrajecten wordt samengewerkt met andere partijen, zoals de Stadsbank, MD Veluwe, Leger des Heils en het Vierde Huis. In deze gevallen zijn de betaaltermijnen wel langer, en is er een langere periode van hogere huurachterstand. Uiteindelijk zijn in betalingsregelingen afgesloten en zijn 186 zaken aan de deurwaarder uit handen gegeven. Sociaal team Uit nadere analyse van de huurachterstanden blijkt dat een kleine groep huurders grote financiële problemen heeft. Is een huurachterstand ontstaan, dan blijkt het oplossen hiervan voor deze groep vrijwel onmogelijk. Eenmaal opgelopen achterstanden worden slechts met uitzonderlijk veel moeite en begeleiding weer ingelopen. Uit gesprekken met bewoners blijkt dat naast financiële problemen ook vaak sprake is van andere problemen zoals werkloosheid, relatie-, opvoedings- en verslavingsproblemen. Samen met andere partijen vormt de Woonmensen sociale teams die deze probleemgezinnen benaderen om een voorstel te doen voor een gezamenlijke aanpak en ondersteuning. Indien deze preventieve middelen geen effect blijken te hebben, is er de mogelijkheid van een laatste kans waarbij onder dwang maatregelen worden getroffen. Wanneer deze niet worden nagekomen, volgt ontruiming. Ontruimingen Het aantal ontruimingen in het boekjaar bedroeg 6. In 2010 waren dit er nog 11. De 6 ontruimingen waren het gevolg van huurachterstand. De Woonmensen wil huisuitzettingen op basis van huurachterstanden het liefst voorkomen. Als een uitzetting uiteindelijk toch onvermijdelijk is, werkt de Woonmensen samen met haar sociale netwerk om voor een adequate opvang te zorgen. Don Bosco De medewerkers huurincasso hebben in samenwerking met jongerencentrum Don Bosco een project opgestart om vooral jonge huurders tot 27 jaar te bezoeken. Dit met als doel de jongeren te wijzen op de subsidiemogelijkheden zoals huurtoeslag, zorgtoeslag en vrijstelling OZB belasting. Dit om preventieve begeleiding te bieden om huurachterstanden te voorkomen. Begin 2012 zijn de complexen in de Matenvelden bezocht. Ook kunnen de medewerkers helpen bij bijvoorbeeld schuldsanering. Huurincasso aantal bedrag gemiddeld aantal bedrag gemiddeld Huurachterstand huidig Huurachterstand vertrokken De Woonmensen/SJA 21

22 Jaarverslag Woningvoorraad Woningbezit Het woningbezit van de Woonmensen bestond eind 2011 uit de volgende voorraad: Woningtype Totaal Totaal Eengezinswoning met plat dak Eengezinswoning met vlizo Eengezinswoning met zolder Flat met lift Flat zonder lift Fokuswoning Kangoeroewoning Maisonnette Maisonnette met zolder Multifunctionele woning Seniorenwoning gestapeld Seniorenwoning laagbouw Zorgwoning Totaal woningen Kamers Bijzondere woonvorm Twee verzorgingshuizen (plaatsen) Standplaatsen Woonwagens Parkeervoorzieningen Erfpacht grond Overige verhuureenheden Totaal overige verhuurvormen Totaal De Woonmensen/SJA 22

23 Jaarverslag 2011 Mutaties verhuurvoorraad De mutaties in de totale voorraad in 2011 waren: In exploitatie Uit exploitatie Totaal Woningen Eengezinswoning met plat dak Eengezinswoning met zolder Flat met lift Flat zonder lift Zorgwoning Bijzondere woonvormen Bijzondere woonvormen Parkeervoorzieningen Garage Overige verhuureenheden Bedrijfsruimte Berging Kantoor Totaal In exploitatie In 2011 zijn door nieuwbouw 28 huurwoningen aan de woningvoorraad toegevoegd. Ook zijn bij nieuwbouw 16 parkeervoorzieningen opgeleverd. Door vernieuwbouw zijn 12 eenheden aan de woningvoorraad toegevoegd. Verder zijn er zes overige eenheden in exploitatie genomen. Uit exploitatie Door verkoop zijn 13 woningen en één bedrijfsruimte aan de verhuurvoorraad onttrokken. Door gemeentelijke adressamenvoeging is ook één bedrijfsruimte uit exploitatie genomen. Verkoop De Woonmensen heeft enkele complexen en eenheden gelabeld voor verkoop. Het grootste deel hiervan wordt met een kortingsconstructie (Koopgarant) verkocht. In het verleden werd nog gewerkt met constructies als Betaalbaar Kopen en Koophuur. Deze zijn niet meer van toepassing, maar deze woningen moeten bij verkoop wel door de Woonmensen worden teruggekocht. De Woonmensen/SJA 23

24 Jaarverslag 2011 Kwaliteit woningvoorraad (naar kwaliteitspunten) Punten Ultimo 2011 Ultimo 2010 Ultimo 2009 Ultimo 2008 Ultimo 2007 Ultimo 2006 Ultimo 2005 n.v.t > Totaal De Woonmensen/SJA 24

25 Jaarverslag Verhuur Mutatiegraad en nieuwe verhuringen In 2011 zijn in totaal 433 huurcontracten opgezegd. Hiermee komt de mutatiegraad op 8,7 % (2010: 6,9 %). In 2011 hebben totaal 412 nieuwe verhuringen plaatsgevonden. Het verschil zit met name in te verkopen woningen, leegstaande woningen vanuit verhuur, renovatie en tijdelijke verhuur. Weigeringsgraad De vrijgekomen woningen werden in 2011 gemiddeld 1,4 keer aangeboden (412 verhuringen en 182 weigeringen). Dit betekent een weigeringsgraad van 0,4 (in 2010 was dit 0,5). Leegstand De totale leegstand in 2011 was dagen over 342 woningen. In 2010 was dit dagen over 295 woningen. Deze grote toename komt met name door de uitvoering van grootonderhoudsprojecten (leegstand renovatie en wisselwoning), toename van leegstaande woningen voor verkoop aan de Gentiaanstraat en een toename van de verhuurleegstand. De frictieleegstand, leegstand verhuur (5992 dagen) over het aantal verhuringen (412 verhuringen) is in 2011 toegenomen naar 13,6 dagen (2010: 6,6 dagen). De toename van de verhuurleegstand komt onder andere door een enorme groei in het aantal mutaties en in werkzaamheden voor nieuwbouw- en herstructureringsprojecten. Aantal verhuringen naar BBSH-prijsklasse Aantal verhuringen 2011 Aantal verhuringen 2010 Goedkoop tot en met 361,66 Betaalbaar vanaf 361,67 tot en met 554,76 Duur vanaf 554,77 tot en met 652,52 Vrije sector vanaf 652, Totaal aantal verhuringen De Woonmensen/SJA 25

26 Jaarverslag Markt & doelgroepen Woningzoekenden Het aantal actief woningzoekenden naar een huurwoning in de gemeente Apeldoorn was (2010: 4.343). Van het aantal actief woningzoekenden is in % (2010: 15 %) geslaagd in het verkrijgen van een huurwoning. Verhuringen Woonkeus Stedendriehoek De woonruimteverdeling voor reguliere sociale huurwoningen vindt plaats via Woonkeus Stedendriehoek. In totaal hebben 313 verhuringen van de Woonmensen in 2011 via Woonkeus Stedendriehoek plaatsgevonden. Van de 313 verhuringen zijn 183 verhuringen ten goede gekomen aan reguliere woningzoekenden op basis van inschrijfduur en de overige aan urgenten of directe bemiddelingen. Het aantal verhuringen wijkt af van het eerder genoemde aantal verhuringen doordat niet alles via Woonkeus Stedendriehoek verloopt (bijvoorbeeld zorgwoningen, kamers, vrije sector, nieuwbouw). Marktpositie De marktpositie geeft een indicatie van de gewildheid van het woningbezit. De marktpositie bedraagt 21 (geheel Apeldoorn 19) en is gebaseerd op de verhuringen door Woonkeus Stedendriehoek. De marktpositie is bepaald door het gemiddeld aantal reacties per advertentie te delen door het gemiddeld aantal aanbiedingen. Onze woningen zijn dus gewilder ten opzichte van het gemiddelde. Inkomen Vanaf 1 januari 2011 worden alle inkomens geregistreerd. Vanaf 1 januari 2011 is de inkomensgrens van maximaal van toepassing vanuit de EU-regeling. 371 verhuringen (inclusief verhuur aan derden) worden als sociale verhuring aangemerkt waarvan 15 aan huurders met een inkomen hoger dan zijn toegewezen. Van alle sociale verhuring is 95,96 % toegewezen aan huurders met een inkomen tot Inkomenscategorie Huurprijscategorie t/m t/m t/m Totaal 80 tm 361, ,67 t/m 554, ,77 t/m 652, Totaal sociale huur % op totaal sociale huur 95,9% 1,9% 2,2% 100% > 652,53 t/m Totaal incl. vrije sector % op totaal (incl. vrije sector) 88,8% 6,6% 4,6% 100% De Woonmensen/SJA 26

27 Jaarverslag 2011 Bijzondere doelgroepen Met de gemeente is een aantal afspraken gemaakt waarin de gezamenlijke Apeldoornse woningcorporaties zich bereid verklaard hebben om op jaarbasis samen een aantal woningen te reserveren voor maatschappelijke opvang, inclusief nieuwbouw. Per maand moet door de Woonmensen onder andere 1 opstapwoning geleverd worden (woning voormaatschappelijke opvang). Voor Hera (vrouwenopvang) moeten met de andere corporaties gezamenlijk maximaal 15 woningen per jaar geleverd worden, waarvan in 2010 is afgesproken dat de helft via de opstapconstructie wordt toegewezen. In 2011 zijn 2 projecten voor bijzondere doelgroepen opgeleverd in Epe en Wilp voor stichting De Passerel. Het gaat om wooneenheden voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze woningen worden niet rechtstreeks aan de cliënten verhuurd, maar via een huurcontract met stichting De Passerel. In 2011 heeft de Woonmensen/SJA 42 reguliere woningen uit de bestaande voorraad toegewezen aan bijzondere doelgroepen. Per doelgroep is het volgende aantal woningen verhuurd in 2011: 9 woningen voor statushouders; 3 woningen voor vrouwenopvang Hera; 5 opstapwoningen (Iriszorg); 5 woningen voor overige bijzondere doelgroepen, verstandelijk beperkten (t.b.v. stichting De Passerel, stichting Philadelphia Zorg, Pluryn en s Heerenloo); 1 woning voor short stay vroegtijdige schoolverlaters (Wonen met Kansen); 11 woningen voor woonwagenbewoners; 8 woningen voor overige bijzondere bemiddeling. Daarnaast zijn 16 bijzondere woningen verhuurd aan bijzondere doelgroepen, namelijk: 10 zorgwoningen voor mensen met een zorgindicatie; 6 Fokuswoningen voor mensen met een lichamelijke beperking. Huurovereenkomsten, niet rechtstreeks met bewoners De Woonmensen verhuurt een groot aantal woningen aan instellingen, ten behoeve van de huisvesting van bijzondere doelgroepen. Onderstaand het overzicht van het totaal aantal lopende huurcontracten per instelling (per ). Hierbij is het contract afgesloten met de instelling zelf, niet met de bewoner. In 2011 zijn 13 van dergelijke contracten afgesloten. De Passerel (huisvesting van verstandelijk gehandicapten) (53 woningen, inclusief 26 woningen aan de Wilhelm Tellstraat); Stichting Philadelphia Zorg (huisvesting van verstandelijk gehandicapten) (89 woningen, inclusief Houttuinen, Boomgaard en Stationsdwarsstraat); Leger des Heils (huisvesting van alcoholverslaafden) (7 woningen); Iriszorg (huisvesting van mensen die woonbegeleiding nodig hebben) (12 woningen); HERA ( Blijf van mijn lijf ) (8 woningen); RIWIS (woonbegeleiding voor mensen met een psychiatrische beperking) (11 woningen); De Woonmensen/KWZA (verzorgingshuisplaatsen in De Symfonie) (15 woningen); J.P. van den Bent Stichting (dienstverlening aan mensen met een verstandelijke handicap) (9 woningen); s Heerenloo (dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking) (2 woningen). SEV-experiment In september is de Woonmensen gestart met het SEV-experiment Verlengde verhuisketens. Hoe kunnen ouderen (vanuit een eengezinswoning) gestimuleerd worden om te verhuizen met ondersteunende en/ of financiële prikkels? De maatregelen bestaan uit persoonlijke begeleiding, directe bemiddeling, eventueel korting op de nieuwe huurprijs en aanbod van ondersteunende diensten. Dit experiment wordt in Apeldoorns verband uitgevoerd. De Woonmensen ontving ca. 90 reacties, waarvan ongeveer 50 volgens de voorwaarden in aanmerking komen. Herstructurering Op korte termijn vindt in twee gebieden herstructurering plaats. De woningen worden gesloopt en vervangende nieuwbouw wordt gerealiseerd. Het betreft in totaal 82 woningen in de wijk Orden (sloop begin 2013) en 43 woningen in de wijk Sluisoord (sloop medio 2013). Voor beide projecten is in 2011 het Sociaal Statuut ingegaan. Dit zijn afspraken binnen de gemeente Apeldoorn met alle samenwerkende woningcorporaties en huurdersbelangenverenigingen over de De Woonmensen/SJA 27

28 Jaarverslag 2011 rechten van de bewoners en de plichten van de woningcorporatie. Het uitplaatsen van de bewoners verloopt voorspoedig, eind 2011 had Orden nog 55 zittende bewoners en Sluisoord nog 30 zittende bewoners. In Orden krijgen de bewoners voorrang bij de vervangende nieuwbouw. Een groot gedeelte van de bewoners heeft zijn belangstelling hiervoor uitgesproken. In Sluisoord hebben de bewoners voorrang gekregen bij nieuwbouwcomplex het Kristal. 13 bewoners gaan hier naar toe verhuizen. Start verhuur nieuwbouw In 2011 is de Woonmensen gestart met de werving en verhuur van het Kristal (100 woningen), De Groene Hoven (58 woningen) en De Melodie (92 woningen). In 2012 worden deze nieuwbouwwoningen opgeleverd. 4.6 Huurderscommunicatie Via verschillende kanalen communiceert de Woonmensen met huurders en andere doelgroepen. Bijvoorbeeld via de website, twitter, persberichten in de media en diverse publicaties. In het vierde kwartaal van 2011 is een start gemaakt met een digitale nieuwsbrief. Belangstellenden kunnen zich via de website inschrijven en krijgen regelmatig een korte digitale nieuwsbrief toegestuurd via het opgegeven adres. 4.7 Tevreden huurders De Woonmensen hecht veel waarde aan kwaliteit van dienstverlening. De tevredenheid van huurders wordt gemeten bij reparatieverzoeken en bij vertrek uit de woning. Ook de tevredenheid van nieuwe huurders wordt gemeten. De resultaten zijn als volgt: rapportcijfers nieuwe huurders 8,0 7,9 7,8 7,9 vertrokken huurders 7,9 7,9 7,8 7,9 reparatieverzoeken 8,1 8,2 8,1 8,1 gemiddeld 8,0 8,0 7,9 8,0 Veel communicatie met huurders gaat via persoonlijke contacten (op kantoor, op huisbezoek, in de wijk, of in onze +Punten), telefonisch, via brieven, , informatiebijeenkomsten en brochures. Ook de website speelt een belangrijke rol. Er zijn in 2011 zo n 100 nieuwsberichten geplaatst over uiteenlopende onderwerpen. Ongeveer evenveel keer verscheen de organisatie in de krant. Veelal positieve berichten. Er zijn een handvol radiointerviews gegeven bij RTV Apeldoorn en er is vrij veel redactionele aandacht geweest in wijkkrantjes. Het huurders- en relatieblad Woonmensen Magazine verscheen drie keer en de plannen van de organisatie werden gedeeld in de uitgave Onze beloftes, te downloaden op Het aantal volgers op Twitter lag eind 2011 op zo n 560. Het is niet bekend hoeveel procent daarvan huurder is. De Woonmensen/SJA 28

29 Jaarverslag Klachten Huurders die niet tevreden zijn over de Woonmensen kunnen op verschillende manieren met hun klacht bij de Woonmensen terecht. Leidt dit niet tot de gewenste oplossing, dan kan de klachtenadviescommissie ingeschakeld worden. Klachtenadviescommissie De Woonmensen heeft conform het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) een klachtenreglement en een onafhankelijke KlachtenAdviesCommissie (KAC). De KAC draagt bij aan een praktische, eerlijke en snelle oplossing van conflicten van huurders met hun verhuurder. Inmiddels heeft de KAC een jarenlange ervaring opgebouwd. De KAC bestaat uit tenminste drie en ten hoogste vijf leden, waaronder een voorzitter en een secretaris. In ieder geval één lid heeft zitting als vertegenwoordiger van de huurdersvereniging. De commissie wordt administratief ondersteund door een ambtelijk secretaris. De KAC bestond eind 2011 uit de volgende personen Klachtenreglement De KAC heeft een eigen klachtenreglement opgesteld dat door de Woonmensen en de huurdersorganisatie is vastgesteld (in 2008). In 2011 is er een voorstel gedaan tot wijziging van het klachtenreglement. Deze wijziging moet nog aan de Woonmensen en de huurdersorganisatie worden voorgelegd en wordt naar verwachting in de eerste helft van 2012 vastgesteld. Klachten In 2011 zijn slechts drie klachten ingediend, hetgeen ten opzichte van het totale woonbestand van de Woonmensen erg laag is. Eén klacht heeft tot een zitting geleid, één klacht is afgewezen omdat klager de klacht niet eerder bij de Woonmensen had ingediend en één klacht is in januari 2012 behandeld. Naam Functie Aftredend in Mw. M.L.J. Wekking voorzitter 2012 Dhr. M.J.G.W.M. Koppelmans secretaris 2013 Dhr. B. Heemsbergen lid 2014 Dhr. W.C.I. Vonk lid 2015 Dhr. J.H. Kret* lid 2016 * In het verslagjaar was de heer Kret aftredend. Hij heeft met verlenging van zijn lidmaatschap ingestemd. Derhalve is de heer Kret aftredend in Vergaderingen De KAC heeft in het jaar 2011 één keer vergaderd: op 23 maart Een vergadering wordt uitsluitend gehouden als daartoe reden is. Wanneer er geen klachten zijn die behandeld dienen te worden en er ook geen andere agendapunten zijn, wordt de vergadering geannuleerd. De Woonmensen/SJA 29

30 5. Wij onderhouden successen en teleurstellingen meerjarenonderhoudsbeleid begroting samenwerking onderhoudsprojecten

31 Jaarverslag Successen en teleurstellingen In 2011 is het beleid om energetische maatregelen te combineren met grootonderhoud verder voortgezet. Hierbij is niet alleen gekeken naar quick win situaties op individuele basis maar ook naar collectieve aanpak bij schilderwerk of het toepassen van vloerisolatie. Er is een begin gemaakt om per cluster structurele oplossingen te bedenken om aan onze doelstelling* te voldoen. * doelstelling energiebesparing: in 2015 heeft 75% van de woningen label C of beter Door een passende planning van de werkzaamheden is ruimte gecreëerd om begin 2011 veel werk weg te zetten. Hierdoor is optimaal gebruik gemaakt van de BTW-regeling* die de overheid had ingesteld. * verlaging van het BTW-tarief op arbeid als stimuleringsmaatregel voor de bouw Een samenloop van omstandigheden heeft de Woonmensen doen besluiten het geplande project in het Staatsliedenkwartier uit te stellen naar Een teleurstelling die als positief gevolg had dat er meer tijd was om het project te optimaliseren. Hierdoor kunnen de energetische prestaties van het project worden verbeterd waardoor voor een groot deel van de woningen een energielabel B wordt bereikt. 5.3 Begroting Extra aandacht is geschonken aan het opstellen van de begroting voor Verscherping van de aannames op basis van historie en verwachting. Onderdelen ten aanzien van energetische maatregelen zijn toegevoegd en per complex gespecificeerd. Met name het inspecteren van de complexen en onderbouwen van de uitgangspunten voor het opstellen van de begroting, hebben een positieve bijdrage geleverd aan het vaststellen van de uit te voeren werkzaamheden en de daaraan gekoppelde kosten. 5.4 Samenwerking Door meer de samenwerking te zoeken met de diverse bewonerscommissies komen onderhoudsprojecten meer tot leven. Bewoners denken actief mee. In samenwerking met de afdeling Wijkontwikkeling zorgt dit voor een verbetering van de kwaliteit van de woningen én van de buurt. De prettige samenwerking met huurdersvereniging De Groene Stad heeft geleid tot oplossingsgericht denken en uitvoeren. Tot slot heeft ook interne samenwerking tot diverse verbeteringen geleid. 5.2 Meerjarenonderhoudsbeleid Bij het opstellen van de begroting 2012 is in de tweede helft van 2011 nadrukkelijk bepaald wat de financiële kaders zijn voor de uitgaven van onderhoud in 2012, in die zin dat taakstellende opgaven zijn gesteld. Gezien de economische situatie, het uitgavenpatroon en opbrengstenverwachting van de Woonmensen zijn dergelijke kaders niet alleen noodzakelijk, maar leiden ook tot herbezinning op prioriteiten. Dit zal begin 2012 verder vorm krijgen in onderhoudsbeleid en projectdoelen. De Woonmensen/SJA 31

32 Jaarverslag Renovatie- en onderhoudsprojecten project werkzaamheden status kosten in 2011 (x 1.000) 119 woningen Kerschoten o.a. vervanging badkamer, keuken, toilet, energetische maatregelen onderzoek gestart in woningen Staatsliedenkwartier vervanging badkamer, keuken, toilet, energetische maatregelen onderhoud gestart in woningen Warenargaarde schilderwerk, dubbelglas en vervangen voordeuren onderhoud gestart in woningen Gentiaan grootonderhoud buitenzijde, badkamer, keuken en toilet, energetische maatregelen onderhoud gestart in woningen Orden vervanging badkamer, toilet, dakbedekking, energetische maatregelen opgeleverd woningen Zonnedauw vervanging badkamer, toilet, energetische maatregelen opgeleverd woningen Matendonk keukenvervanging, vervangen groepenkast, energetische maatregelen opgeleverd woningen Matenvelden onderhoud badkamer, keuken, vervangen cv-ketels opgeleverd woningen La Ronde keukenvervanging opgeleverd woningen Woudhuis keukenvervanging opgeleverd woningen Moerbosch grootonderhoud buitenzijde, badkamer, keuken en toilet, energetische maatregelen opgeleverd woningen t Sluisje grootonderhoud buitenzijde, badkamer, keuken en toilet, energetische maatregelen opgeleverd woningen Eglantier 144 woningen Koninginnelaan/ Damhertstraat uitbreiding daktuin, afsluiting hoofdentrees opgeleverd 549 aanleg tuin opgeleverd 434 De Woonmensen/SJA 32

33 6. Wij bouwen nieuwbouw grondaankopen nieuwbouwprojecten

34 Jaarverslag Nieuwbouw Het continu verbeteren van de woningvoorraad is een kernactiviteit. Thema s als wooncomfort, inspelen op de marktvraag, keuzevrijheid voor huurders, geschikt maken van de woning voor het verlenen van zorg, lage kosten voor onderhoud, duurzaamheid en energieverbruik spelen een grote rol in de nieuwbouwprojecten van de Woonmensen. Bouwkundig gezien wordt de nadruk gelegd op levensloopbestendig, toekomstgericht, aanpasbaar, flexibel en multifunctioneel. Ook is de Woonmensen van mening dat een bouwwerk architectonische kwaliteit moet bezitten om in haar omgeving extra waarde toe te voegen, ook op de lange termijn. Het nieuwbouwbeleid van de Woonmensen is gebaseerd op: 1. de eigen corporatiedoelstellingen zoals beschreven in het strategisch voorraadplan en in het ondernemingsplan; 2. de afspraken met de gemeente, onder meer vertaald in de prestatieafspraken. Deze afspraken worden gemaakt tussen de gemeente Apeldoorn en de vier lokale woningcorporaties. Van het jaarlijks in Apeldoorn te realiseren aantal goedkopere huurwoningen neemt de Woonmensen ongeveer een vierde deel voor haar rekening. De Woonmensen bouwt zoveel mogelijk woningen (waaronder ook nog enkele koopwoningen) in verschillende prijsklassen en met inachtneming van de bepalingen uit het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH). Hoewel er nog steeds behoefte is aan goedkope koopwoningen, is de Woonmensen zeer terughoudend met nieuwbouw koopwoningen. In het algemeen is de koopmarkt erg moeilijk in beweging te krijgen. De Woonmensen heeft één kooproject in aanbouw waarvan nog lang niet alles verkocht is: De Boog. Alternatief is om een gedeelte in de huur te nemen, maar dat verdient niet de voorkeur. Financieel is er met een zeer conservatief scenario gerekend: 87 woningen met streven 44 verkocht. Kristal Het Kristal is een bijzonder gebouw in het hart van de nieuwe wijk Zuidbroek in Apeldoorn. Bijzonder omdat veel verschillende organisaties intensief samenwerken. Zoals basisscholen, speciaal onderwijs en kinderopvang. Of een wijkcentrum en een gezondheidscentrum. Het Kristal heeft 100 sociale huurwoningen en diverse zorgvoorzieningen. Hier kunnen mensen zorgeloos wonen en blijven wonen. In heel 2011 is hard gewerkt aan de bouw en op 30 maart 2011 werd het bereiken van het hoogste punt gevierd. Bij de feestelijkheden, die vooral ook bedoeld waren om partijen en betrokkenen elkaar te laten ontmoeten, waren circa 1100 bezoekers. Er kwamen veel positieve reacties uit de wijk Zuidbroek. Diverse onderdelen van het Kristal, zoals de vleugels met onderwijs, kinderopvang, revalidatie, zwembad en sportzalen werden begin 2012 opgeleverd. Net als de oplevering van de 100 sociale huurappartementen. Op moment van schrijven wordt druk gewerkt aan de afwerking van het gebouw. Helaas zijn er ook zaken die tegen zitten in zo n project: het restaurant kent nog geen exploitant en de commerciële plint nog geen huurder/koper. Daarbij speelt vooral ook de beperkte bestemming die er op rust een rol. Hierover vindt overleg plaats met de gemeente. Tenslotte is de realisatie van de domotica-voorzieningen een flinke opgave, dit vraagt grote inspanningen (in tijd en geld). Ondanks de druk die tegenvallers oplevert, werken alle partijen onverminderd hard aan dit bijzondere project. Op 29 september wordt het Kristal met een groots feest officieel geopend. Bouwlocaties worden verworven via eigen acquisitie, samenwerking met derden of via de gemeente. De Woonmensen/SJA Kristal 34

35 Jaarverslag 2011 De Boog Eind 2010 is gestart met de bouw van De Boog: twee fraaie woongebouwen in de wijk Welgelegen Park, vlakbij het centrum van Apeldoorn. In de twee gebouwen, die verbonden worden door een loopbrug over de Molenstraat, komen 87 koopwoningen, variërend van stadswoningen met een voor- en achtertuin tot maisonnettes, appartementen en penthouses met een ruim balkon. De woningen in De Boog hebben last van de stagnerende koopmarkt. Een groot deel is nog niet verkocht. Momenteel wordt gekeken naar andere oplossingen om toch zoveel mogelijk woningen bij de oplevering (tweede helft 2012) bewoond te hebben (zie ook pag. 34). Financieel wordt rekening gehouden met een scenario waarbij met oplevering slechts de helft verkocht is. De Melodie In september 2011 startte de bouw van 92 sociale huurwoningen (en vijf koopwoningen) tussen de Ravenweg, Oude Beekbergerweg en Hofveld in Apeldoorn Zuid. Het project wordt gebouwd volgens het principe van conceptueel bouwen. De oplevering van De Melodie is medio De belangstelling voor het project was enorm. Voor de 92 sociale huurwoningen meldden zich meer dan 1000 belangstellenden. Van de vijf koopwoningen is er tot nu toe slechts één verkocht. De Boog Koopwoning De Melodie Waterlei In september 2011 werden 12 sociale huurwoningen in de wijk Osseveld-Oost opgeleverd. Het ging om passiefhuizen. Deze woningen onderscheiden zich door de bijzondere combinatie van een zeer hoogwaardig aangenaam binnenklimaat en een uiterst laag energieverbruik. Het project bestaat uit twee woonblokken, waarbij één blok is aangewezen voor bewoners met een woonwagenachtergrond. Alle woningen zijn verhuurd. Passsiefhuizen Waterlei De Woonmensen/SJA 35

36 Jaarverslag 2011 Henri Dunantlaan Aan de Henri Dunantlaan is een monumentaal pand opgeknapt en verhuurd aan kinderopvang Koningskind. Wilp Voor stichting De Passerel is een woonschuur gebouwd met vijf wooneenheden voor mensen met een beperking. De boerderij die ernaast ligt wordt ook verder aangepast voor deze bijzondere doelgroep. Hoofdstraat Epe Boven werkcentrum De Vlijt (al eerder ontwikkeld voor stichting De Passerel) zijn in 2011 acht wooneenheden opgeleverd voor De Passerel. De Groene Hoven De Groene Hoven is een op de toekomst gericht, innovatief project. Een woonpark met verschillende woningtypes en een breed scala aan voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn. Begin 2011 werden met Kastanje (16 huurappartementen) en Plataan (6 koopwoningen) de eerste woningen van De Groene Hoven opgeleverd. De 16 huurwoningen werden vrij eenvoudig verhuurd. Van Plataan is echter slechts één woning verkocht. Ook werd vorig jaar het hoogste punt bereikt van deelprojecten Eik en Vlier. Eik bestaat uit 58 huurappartementen, een parkeergarage en ruimte voor een medisch cluster (eerstelijnszorg). Vlier heeft 11 huurappartementen, kleinschalig wonen en voorzieningen. Het hart van De Groene Hoven is het multifunctioneel centrum (mfc), waarvan de bouw in 2011 startte. Het huidige wijkcentrum krijgt hier een plek en er komt een ontmoetingsruimte met horeca en een speelbox. Het mfc wordt na de zomer van 2012 in gebruik genomen. Orden Eind 2011 zijn plannen gemaakt voor nieuwbouw in Orden om vanaf 2012 te beginnen met de voorbereiding van de bouw. Het project bestaat uit verschillende onderdelen: Caretex en Hobbemalaan Op de voormalige wasserijlocatie Caretex worden 28 sociale huurwoningen gerealiseerd. Op de voormalige basisschoollocatie aan de Hobbemalaan worden 17 sociale huurwoningen gerealiseerd. De bouw start in september Paulus Potterlaan Begin 2013 worden ook de woningen aan de Paulus Potterlaan gesloopt. Deze woningen maken plaats voor nieuwbouwproject Bloemrijk. Dit plan bestaat uit zes multifunctionele woningen en acht eengezinswoningen. Jan Steenlaan en Frans Halslaan Op de huidige Woonmensen-locatie (Jan Steenlaan en Frans Halslaan) wordt een nieuw winkelcentrum gerealiseerd inclusief ca. 20 wooneenheden voor mensen met een beperking. Tijdige overeenstemming tussen partijen is een risico, maar vooral een randvoorwaarde voor succes van deze ontwikkeling. Mocht dit onverhoopt niet slagen, dan zal de Woonmensen haar eigen locatie alsnog ontwikkelen. Het risico is daarmee (in verhouding) beperkt tot enige vertragingsschade en plankosten. De Groene Hoven: viering hoogste punt Vlier en Eik Deelprojecten Esdoorn, Linde en Berk moeten De Groene Hoven compleet maken, maar omdat deze onderdelen oorspronkelijk uit vrije sector huur en koopwoningen bestaan, worden deze herontwikkeld tot woningen in de sociale huur. Temeer daar de animo daarvoor in dit gebied groot is. De Woonmensen/SJA 36

37 Jaarverslag 2011 Kanaalzone Samen met Ons Huis realiseert de Woonmensen in de zuidelijke Kanaalzone 250 nieuwbouwwoningen. Hiervan zijn 75 woningen in de sociale huur gepland (48 voor Ons Huis en 27 voor de Woonmensen). Ook bevinden zich in het gebied 20 kavels voor 2^1 kappers en enkele vrijstaande woningen. Vervolgens blijven 110 koopwoningen over die vanaf 2012 gebouwd gaan worden en 45 (sociale) koopwoningen die in 2017 opgeleverd moeten worden. De Woonmensen start medio 2012 met 20 wooneenheden voor De Passerel en zeven sociale huurwoningen. De koopmarkt is echter een probleem: ondanks de hoge kwaliteit en scherpe prijs is er onzekerheid over de afzet van de eengezinswoningen. Ons Huis en de Woonmensen beraden zich continu hoe de verkoop te stimuleren, maar ook wat de alternatieven zijn als verkoop uitblijft. Inclusief verkenning van de worstcasescenario s en beheersing van de risico s daarvan. De toekomstige kwaliteit van het gebied en de woningen maakt echter dat er gerechtvaardigd vertrouwen blijft in een mooie ontwikkeling. Desnoods op de langere termijn. 6.2 Grondaankopen Hieronder worden de door stichting de Woonmensen/SJA in het boekjaar aangekochte gronden vermeld. Zowel met bouw- als zonder bouwbestemming (eventueel inclusief onroerende zaken) en die tijdelijk geëxploiteerd kunnen worden en waar derhalve nog geen sprake is van directe sloop om daarna nieuwbouw te plegen. In 2011 zijn geen grondaankopen gedaan. Schatkamer van Zuid De Woonmensen/SJA 37

38 Jaarverslag Projecten nieuwbouw en verbouw project Status investering in 2011 (x 1.000) Orden Sloop 82 woningen en nieuwbouw 59 sociale huurwoningen. Initiatieffase 91 De Boog 87 koopwoningen in de wijk Welgelegen Park. Variërend van stadswoningen met een voor- en achtertuin tot maisonnettes, appartementen en penthouses met een ruim balkon. In aanbouw De Groene Hoven 58 appartementen Eik en 46 appartementen en zorgeenheden Vlier + parkeergarage en buurtcentrum (mfc) voor sociaal maatschappelijke en commerciële voorzieningen. In aanbouw Kristal 100 zorgwoningen, 54 zorgeenheden, parkeergarage en ca m2 sociaal maatschappelijke en commerciële ruimte. In aanbouw De Melodie 92 sociale huurwoningen en 5 koopwoningen. In aanbouw Waterlei 12 sociale huurwoningen volgens Passiefhuisconcept aan De Waterlei. Opgeleverd Henri Dunantlaan Voormalige kweekschool werd pand voor kinderopvang. Opgeleverd 105 Wilp Zorgboerderij met 5 appartementen ten behoeve van stichting De Passerel in Wilp. Opgeleverd 501 Hoofdstraat, Epe 8 wooneenheden boven De Vlijt, ten behoeve van stichting De Passerel aan de Hoofdstraat in Epe. Opgeleverd 412 De Groene Hoven 16 vrije sector huurappartementen Kastanje en 6 koopwoningen Plataan. Opgeleverd 798 De Woonmensen/SJA 38

39 7. Wij werken in buurten werkgebied buurtgerichte strategie +Punten wijkschouwen sociale aanpak medewerkers & samenwerking in de buurt achter de voordeur woonfraude overlast

40 Jaarverslag Werkgebied De Woonmensen is werkzaam in de regio Stedendriehoek, maar vooral in en rond Apeldoorn. Veertien buurten hebben speciale aandacht van de Woonmensen als het gaat om zorg, wonen en buurt. Die buurten worden focusbuurten genoemd. Onze locaties zijn als volgt: 1 de Woonmensen kantoorlocatie 2 Sainte Marie woon-zorgcentrum 3 Hubertus woon-zorgcentrum 4 +Punt Beekpark informatie, activiteiten & thuiszorgteam 5 +Punt Zuid informatie & thuiszorgteam 6 +Punt Sluisoord informatie, activiteiten & thuiszorgteam 7 +Punt Kerschoten informatie, activiteiten & thuiszorgteam 8 +Punt Gentiaan activiteiten 9 +Punt Orden informatie, activiteiten De Woonmensen/SJA 40

41 Jaarverslag Buurtgerichte strategie De Woonmensen kiest voor een buurtgerichte strategie, met leefbaarheid als centraal thema. De Woonmensen stelt zich hierbij op als initiator en katalysator waarbij samenwerking van groot belang is. Samenwerking vindt plaats met onder andere buurtbewoners en vrijwilligers, bewonerscommissies, wijkraden, collega-corporaties, gemeente, wijkteams, politie en zorg- en welzijnsinstellingen. Buurtbeleid In 2011 is het buurtbeleid geformuleerd, met als doel het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving in de buurten. Kortom, waar mensen zich thuis voelen. Er wordt hierin onderscheid gemaakt in de fysieke kwaliteit, veiligheid en sociale kwaliteit. Om hier gestalte aan te geven is een aanzet gemaakt tot werken vanuit interne buurtteams, de zogenaamde focusteams Punten In 2011 zijn de +Punten verder verankerd als informatiepunt en ontmoetingsplek in de buurt. Deze laagdrempelige buurthuiskamers worden gedragen door buurtbewoners, die zelf de regie nemen om activiteiten te organiseren. Indien gewenst, ondersteunt de Woonmensen hen hierin. In de +Punten zijn diverse succesvolle activiteiten georganiseerd zoals: Muziekproject in +Punt Orden In +Punt Orden maken kinderen in de leeftijd van 8 tot 13 jaar iedere woensdagmiddag kennis met verschillende muziekvormen en instrumenten. Onder professionele begeleiding volgen ze, alleen of in een groep, muzieklessen. Ze werken toe naar een optreden in de buurt, op school, theater of met een wijkorkest. In samenwerking met de Woonmensen organiseert Stichting Mudante het muziekproject mijn wijk, mijn muziek in drie buurten in Apeldoorn. Het doel van het project mijn wijk, mijn muziek is om de muzikale talenten van kinderen te ontdekken. Jonge talenten krijgen de gelegenheid zichzelf verder te ontwikkelen en zich te presenteren aan anderen. Daarnaast laat het project bewoners uit de wijk zien dat cultuur leuk en uitdagend is. Voor getalenteerde kinderen van wie de ouders niet in staat zijn een muzikale vervolgopleiding te betalen, wordt een steun- of garantiefonds opgezet. Als maatschappelijk betrokken organisatie steunt de Woonmensen dit project, omdat het bijdraagt aan een buurt waar het prettig wonen en leven is. Naast de Woonmensen ondersteunen Markant, Centrum voor de Kunsten; Cultuurwijzer Apeldoorn, het Gelders Orkest, Nederlands Jeugd Orkest en stichting Leergeld het muzikale initiatief. Een Sinterklaasfeest, in het +Punt Orden, georganiseerd door buurtvrijwilligers en bezocht door 100 kinderen. Een diner voor ruim 100 vrijwilligers, in het +Punt Gentiaan, met wethouders en directeuren als bedienend personeel. Een verwenochtend voor 60+ ers in +Punt Sluisoord. Hollandse middag in +Punt Beekpark voor 60+ ers. Lentefeest en Zomerevent in +Punt Orden. Taalles en naaicursus in +Punt Kerschoten. Muziekproject in +Punt Orden (zie kader). Inburgeringscursus in +Punt Gentiaan. Fototentoonstelling Oud Apeldoorn in +Punt Kerschoten. In 2011 zijn 780 mensen op een van de spreekuren in de +Punten geweest voor informatie en advies rondom wonen en zorg. De Woonmensen/SJA 41

42 Jaarverslag Wijkschouwen De wijkschouwen vormen een belangrijk middel om per buurt de betrokkenheid van buurtbewoners te combineren met gerichte verbeteracties. In 2011 zijn 13 wijkschouwen uitgevoerd. Alle bewoners uit de buurt krijgen de gelegenheid mee te lopen. Samen met de medewerker Wijkontwikkeling, de rayonbeheerder en de bewonerscommissie beoordelen zij de buurt op fysieke aspecten van de woonomgeving die gevolgen hebben voor de woonbeleving. Op basis daarvan worden concrete maatregelen genomen, zoals het aanspreken van huurders op tuinonderhoud, het (doen) verbeteren van de kwaliteit van openbaar groen of grijs, het laten verwijderen van graffiti en grofvuil of het (doen) vergroten van de veiligheid van de buurt. Ook maatregelen aan de complexen en woningen zelf kunnen worden afgesproken. Net als vorig jaar is de controle van de tuinen een belangrijk onderdeel van de wijkschouw. Diverse bewoners zijn op hun tuinonderhoud aangesproken. Dit heeft beter onderhouden tuinen opgeleverd. De tevredenheid onder bewoners over het instrument wijkschouw is onveranderd groot. Er wordt ook gebruik gemaakt van de Woonmensen Buurt+bus om wijken te bezoeken. De bewoners hebben dan de gelegenheid vooraf samen met medewerkers van de Woonmensen even de punten door te nemen. Bovendien zorgt de bus voor herkenbaarheid in de wijk. Woonmensen, Nijhuis Bouw, de Rabobank, Accres, Mudanthe, Ons Huis, de Groene Stad en de wijkraad Zevenhuizen-Zuidbroek. Paasontbijt Kerschoten Buurtbewoners uit Kerschoten zaten op tweede paasdag samen aan een ontbijt, georganiseerd door buurtpreventieteam Koninginnelaan/Damhertstraat. Zo n tachtig mensen uit de buurt schoven aan en genoten van onder meer koffie, een eitje en paasbrood. Alle gasten waren erg enthousiast en vonden het gezamenlijke ontbijt zeker voor herhaling vatbaar. Vakantie voor minima De Woonmensen regelde ook in 2011 vakanties voor huurders die zich dit financieel niet kunnen veroorloven. Hiervoor werd samenwerking gezocht met de Friese corporatie Elkien uit Heerenveen en de Zeeuwse corporatie Zeeuwland uit Zierikzee. Er werd een compleet ingerichte woning in Burgh Haamstede in Zeeland en een woning in het Friese plaatsje Grou beschikbaar gesteld. Diverse activiteiten zorgden dat alle gezinsleden volop konden genieten en hun dagelijkse beslommeringen even konden vergeten! Tegelijkertijd kwamen gezinnen uit Friesland en Zeeland twee weken vakantie vieren in wisselwoningen van de Woonmensen in Apeldoorn. 7.5 Sociale aanpak De bewonersactiviteiten van de Woonmensen zijn gericht op ontmoeting en vragen een actieve rol van bewoners in hun buurt en wijk. Bewoners leren elkaar dan goed kennen en spreken elkaar aan wanneer dit nog is. Hieronder een aantal activiteiten die de Woonmensen ondersteund heeft of het initiatief toe heeft genomen. Lustrum Gentiaan Zomer Event Op zaterdag 18 juni was voor de 5e keer het Gentiaan Zomer Event in de Gentiaanbuurt, georganiseerd door buurtbewoners en scoutinggroep Mr. J.P.G. Moorrees. Het Gentiaan Zomer Event is een initiatief van buurtbewoners die betrokken zijn bij hun leefomgeving. Naast een veilige buurt vinden ze sociale ontmoeting erg belangrijk. Dit festijn wordt o.a. ondersteund door de gemeente Apeldoorn, de De Woonmensen/SJA 42

43 Jaarverslag Medewerkers in de buurt Matenvelden In mei 2011 vond een bewonersavond plaats voor bewoners uit de Griffiersveld. In werkgroepen werd nagedacht over de toekomst van de buurt en de wensen voor groenvoorzieningen, erfafscheidingen, speelruimte etc. Naar aanleiding van deze bewonersavond werd in juni een buurtrestaurant georganiseerd in samenwerking met Mudanthe. Daarnaast zijn in de Matenvelden diverse sessies met bewoners geweest om een omgevingsplan te maken. In 2012 krijgt het centrale pleintje een facelift en wordt het ingericht als dorpsplein. Bewoners hebben dit ontwerp dus zelf gemaakt. Burendag In het kader van de Burendag zijn in het weekend van 23 t/m 25 september landelijk diverse activiteiten georganiseerd. Ook aan de Koninginnelaan, de Fauststraat en in de Matenvelden bruiste het van de activiteiten, georganiseerd door buurtbewoners. Samenwerking Ambelt Leerlingen van school De Ambelt (speciaal voortgezet onderwijs) zijn in het nieuwe schooljaar gestart met een groenproject. In opdracht van de Woonmensen verzorgen ze onder andere het groenonderhoud aan de buurttuin van de Zadelmakersdonk. Het plan is dat ze binnenkort ook de tuinen gaan onderhouden van ouderen, van bewoners met een lichamelijke beperking en de tuinen van een aantal wisselwoningen. Wijkbeheerders/Buurtbeheerders In 2011 is extra ingezet op de leefbaarheid in de focusbuurten van de Woonmensen. De huismeesters gaan vanuit de unit Wijkontwikkeling werken onder de naam buurtbeheerder in één team met de sociaal wijkbeheerders. Voor de sociaal wijkbeheerders en buurtbeheerders is bovendien een nieuwe werkverdeling gemaakt. Dit om efficiënter te kunnen werken in de buurt. De sociaal projectmedewerkers hebben bijvoorbeeld in het Gentiaangebied tijdens de grootonderhoudsprojecten al veel energie gestoken in buurtontmoeting en -betrokkenheid met als doel naast fysieke ook sociale verbetering te realiseren. Dit niveau wil de Woonmensen o.a. door de inzet van de wijkbeheerder behouden en uitbreiden. Klantadviseurs & sociaal projectmedewerkers In de buurten zijn ook klantadviseurs actief die de wensen van bewoners op het gebied van wonen en zorg inventariseren en bedienen. Ook de sociaal projectmedewerkers zijn betrokken bij grootonderhoudsprojecten om bewoners te ondersteunen en een luisterend oor te bieden. 7.7 Achter de voordeur In 2011 zijn zo n 150 huisbezoeken afgelegd in bijvoorbeeld het Staatsliedenkwartier. Belangrijk daarbij is dat de Woonmensen een gezicht krijgt en dat bewoners hun verhaal kunnen doen. Vaak zijn het kleine technische vragen waarbij snel doorverwezen kan worden naar de juiste afdeling. Tijdens grootonderhoud scheelt dit veel onnodige vragen, want men weet de juiste medewerkers snel te vinden. Van de 150 huisbezoeken zijn rond de 10 doorverwezen naar sociale teams die multiprobleemgezinnen begeleiden. Die begeleiding heeft meestal resultaat: ongeveer 10 bewoners zijn actief geworden in de wijk; ongeveer 100 bewoners zijn geholpen aan extra subsidiemogelijkheden. Tijdens grootonderhoud zijn diverse bewoners geholpen met inpakken van spullen en heeft doorverwijzing/begeleiding naar een wisselwoning plaatsgevonden. De Woonmensen/SJA 43

44 Jaarverslag Samenwerking in de buurt Wijkteams De Woonmensen participeert in diverse wijkteams. In deze teams zijn bewoners (wijkraden), de gemeente, stichting Wisselwerk, de woningcorporaties en de politie (wijkagent) vertegenwoordigd. Aan elk wijkteam is door de gemeente een wijkmanager toegevoegd die verantwoordelijk is voor het dagelijks functioneren. Wijkteams vervullen een taak in probleemsignalering, visieontwikkeling en coördinatie van werkzaamheden. Felua Groep Na het wegvallen van Wijkwerk is de Woonmensen op zoek gegaan naar een nieuwe samenwerkingspartij in Apeldoorn op het gebied van buurtbeheer. De Felua Groep heeft vier medewerkers van Wijkwerk overgenomen die werkzaamheden in de wijk gaan doen. De aansturing ligt nu bij de Woonmensen waardoor de inzet flexibeler is geworden onder gelijkblijvende kosten. 7.9 Convenant Woonfraude Op 8 november 2010 is het convenant Woonfraude getekend. Partijen zijn de corporaties De Goede Woning, Ons Huis, Sprengenland en de Woonmensen, politie district Apeldoorn inclusief de vreemdelingenpolitie, gemeente Apeldoorn met de afdelingen GBA, Dienst Samenleving, Brandweer, Wijkzaken, Wonen en JVZ. Wanneer onrechtmatige bewoning geconstateerd wordt, onderneemt de Woonmensen actie. Dit resulteert eigenlijk altijd in een vrijwillige huuropzegging. Woonfraude Nieuw geregistreerd 76 In portefeuille 25 In behandeling 7 Wachtdossier 1 Afgehandelde woonfraudezaken 43 Afgehandeld: Vrijwillig opgezegd 11 Vonnis 1 Hennep 1 Geen fraude 28 Waarschuwing Overlast In 2011 waren ongeveer 100 overlastzaken in behandeling. Het merendeel van de klachten betrof geluidsoverlast. In een beperkt aantal gevallen was sprake van ernstige overlast. We streven altijd naar het oplossen van de overlast en in bijna alle gevallen lukt dit, vaak in samenwerking met wijkagenten, hulpverlenende instanties en Buurtbemiddeling. In 2011 hebben we drie juridische procedures moeten starten in verband met overlast. Een aantal overlastgevallen heeft een permanent karakter en houdt verband met psychiatrische problematiek. Ook is in een aantal zaken de overlast onderdeel van meerdere problemen in multiprobleemhuishoudens. In zo n gezin spelen bijvoorbeeld ook huurachterstand en weerstand tegen hulpverlening en rol. Het aantal multiprobleemhuishoudens neemt toe. Een onderdeel van de sluitende buurtaanpak is de sociale teams. Apeldoorndekkend zijn er nu vier sociale teams waar multiprobleemhuishoudens kunnen worden aangemeld en waar integrale hulpverleningsplannen worden gemaakt voor deze huishoudens. In 2011 zijn 12 huurders van de Woonmensen behandeld in de sociale teams. De Woonmensen/SJA 44

45 8. Wij zijn energiebewust de Woonmensen en energie energielabels energie & onderhoud energie & nieuwbouw HRe-ketels energie inkoop BeterPeter

46 Jaarverslag De Woonmensen en energie Energiebesparing wordt steeds belangrijker. Niet alleen uit milieutechnisch oogpunt, maar ook voor de portefeuille. Ook de Woonmensen is actief bezig met energiebesparing, zowel in de eigen organisatie als richting huurders en klanten. Energie is belangrijk voor iedereen. Apeldoorn is gekozen als gemeente waar wordt onderzocht hoe een bestaande wijk energieneutraal gemaakt kan worden. De wijk Kerschoten is hiervoor geselecteerd. Ook de Woonmensen neemt deel aan dit initiatief omdat wij dit belangrijk vinden en een groot aantal woningen in deze wijk hebben. Investering Gentiaanflats In 2011 ging de metamorfose van de Gentiaanflats in volle vaart verder. Moerbosch, t Sluisje en de Gentiaan worden geheel vernieuwd waarbij de bewoners via de flatraden nauw betrokken worden. De grootschalige onderhoudsbeurt betekent ook dat de meeste woningen van een D/E-energielabel naar een B-label gaan. Een investering van miljoenen euro s en een enorme CO2-besparing. De flats Moerbosch en t Sluisje zijn in 2011 opgeleverd. Door de aanwezigheid van vleermuizen in de flat de Gentiaan zijn de werkzaamheden daar vertraagd. De Gentiaan wordt medio 2012 opgeleverd. 8.2 Energielabels In 2008 zijn de woningen van de Woonmensen voorzien van een energielabel. Toen had 43% van de woningen label C of beter. In 2011 steeg dit naar 54% door diverse energiebesparende maatregelen. Het doel is om in 2020 geen woningen meer te hebben met een label slechter dan C. 8.3 Energie & onderhoud In 2011 zijn veel van de onderhoudswerkzaamheden gecombineerd met energetische maatregelen. Zie ook hoofdstuk 5.1. Naast het plaatsen van dubbele beglazing bij schilderwerk zijn ook diverse woningen voorzien van een nieuwe energiezuinige hr-ketel en vloerof dakisolatie. Er is goed gekeken naar de werkzaamheden die nodig zijn om de woningen te voorzien van minimaal een C-label. In 2012 worden meer energetische maatregelen genomen met het oog op het behalen van de doelstelling in De Woonmensen/SJA 46

47 Jaarverslag Energie & nieuwbouw Ook bij nieuwbouw speelt energie een belangrijke rol. We bouwen nieuwe woningen met een EPCwaarde van 0,4. EPC staat voor Energie Prestatie Coëfficiënt. Hierbij wordt rekening gehouden met zaken als isolatiewaarde van wanden, vloeren en beglazing, maar ook met kierdichting, ventilatiesystemen, zonnecollectoren en zonnepanelen. De trias energetica is hierbij voor ons leidend. Dat wil o.a. zeggen dat een goede isolatie van de buitenschil prioriteit heeft boven veel installatietechniek. Hoe lager het EPC-getal, hoe energiezuiniger het ontwerp van de woning. Sinds 1 januari 2011 is de maximaal toegestane EPC-waarde voor nieuwbouwhuizen 0,6. De verwachting is dat dit in 2015 naar 0,4 gaat. Passiefhuis In september zijn de eerste passiefhuizen opgeleverd. De Woonmensen heeft 12 woningen in de sociale huur gerealiseerd volgens het passiefhuisprincipe. Deze woningen hebben zeer weinig energie nodig om op te warmen. Dit wordt bereikt door een zeer goede isolatie van de buitenschil en hoge eisen aan kierdichting. In 2012 proberen we door monitoring van de energieverbruiken inzicht te krijgen in het werkelijke verbruik tijdens bewoning. 8.5 HRe-ketels Al in 2010 werd in de wijk Woudhuis in Apeldoorn een nieuw type cv-ketel geïnstalleerd. Als eerste wijk in Nederland kreeg een groot aantal woningen de beschikking over een HRe-ketel. Deze ketel verzorgt niet alleen de warmte en het warme water voor de woning, maar produceert ook een flink stuk van de elektriciteit die het huishouden jaarlijks verbruikt. Het gaat in totaal om 172 woningen. Een gezamenlijk project van de Woonmensen, Ons Huis, Remeha, Liander, Nuon, Gasterra, gemeente Apeldoorn en Provincie Gelderland. Het doel van dit proefproject was om te onderzoeken of de grootschalige teruglevering op het elektriciteitsnet negatieve gevolgen heeft voor de kwaliteit van de geleverde stroom. Inmiddels is begin 2011 vastgesteld dat dit geen problemen oplevert. 8.6 Energie inkoop Voor 2011 is opnieuw groene stroom ingekocht voor het elektraverbruik van de algemene voorzieningen in onze appartementengebouwen. 8.7 BeterPeter Als energiebewuste woon-zorgorganisatie deed de Woonmensen mee met het landelijke energiebespaarprogramma BeterPeter. Via een persoonlijk actieplan met adviezen en tips konden huurders jaarlijks geld besparen op hun energiekosten. Het aantal deelnemers stond op 1 januari 2011 op zo n 50. Dit bleef achter bij de verwachtingen. Inmiddels is de Woonmensen gestopt met het aanbieden van BeterPeter aan huurders. Hoewel het principe van energiebesparing uiteraard nog steeds omarmd wordt, kan dit ook op andere manieren. Via website, huurdersmagazine en tijdens bouw-, onderhoud- en buurtprojecten worden huurders voorgelicht over energiebesparing. De Woonmensen/SJA 47

48 9. Wij zijn... organisatiestructuur interne organisatie personeel sponsoring verbindingen risicomanagement planning & control kostenbeheer

49 Jaarverslag Organisatiestructuur In 2011 was onderstaande structuur voor de werkorganisatie van de wooncorporatie van toepassing: De Woonmensen/SJA 49

50 Jaarverslag Interne organisatie Directie en Management In het verlengde van de personele unie die de Woonmensen vormt, was naast het bestuur/directie en de RvC ook het managementteam samengesteld vanuit beide organisatieonderdelen. Dit werd gevormd door de managers van de afdelingen Bedrijfsbeheer (inclusief de controller), Wonen, Marketing en Zorgdiensten onder voorzitterschap van de directeur/bestuurder. Eind 2011 is een aanzet gegeven voor een slagvaardiger organisatiestructuur. De besluitvorming daarvoor zal begin 2012 plaatsvinden. 9.3 Personeel Personeelsmutaties en formatie Er zijn drie medewerkers in dienst gekomen en vijf medewerkers uit dienst getreden. Het aantal medewerkers bedroeg op 31 december personen, exclusief 5 oproepmedewerkers (in 2010: 86 medewerkers). Van de 89 personen werken 41 personen op deeltijdbasis. Uitgedrukt in fulltime equivalenten (fte) bedroeg de totale formatie 68,94 fte. Op 31 december 2011 waren 46 vrouwen in dienst en 43 mannen in dienst. Naast de vaste personeelsformatie werden er in 2011 op enkele afdelingen tijdelijke krachten ingezet via uitzend- en detacheringbureaus. Griepvaccinatie In het kader van goed werkgeverschap en het werken aan een preventief verzuimbeleid, is aan alle medewerkers een gratis griepvaccinatie aangeboden. Vier medewerkers Wonen hebben hier gebruik van gemaakt. Scholing De training VCA (Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers) is succesvol afgerond binnen de unit Vastgoedbeheer. Voor medewerkers Woonzaken en een aantal medewerkers van de unit Wijkontwikkeling & Leefbaarheid is de incompany training Woonconsulent en stedelijke vernieuwing georganiseerd. Deze training was zeer succesvol. De ervaring van de medewerkers is dat de lesstof direct in de praktijk gebruikt kan worden. Moderne communicatie 59 medewerkers hebben in 2011 via het Individueel Loopbaan Ontwikkelings Budget deelgenomen aan een training moderne communicatie met behulp van een ipad. Stagiaires Binnen de unit Wijkontwikkeling & Leefbaarheid hebben twee stagiaires HBO Sociaal Juridische Dienstverlening stage gelopen en één stagiaire MBO Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening. Binnen de unit Projectontwikkeling hebben twee stagiaires HBO Vastgoed stage gelopen. Binnen de unit Vastgoedbeheer hebben twee studenten HBO Vastgoed stagegelopen en één student MBO Bouwkunde. Binnen de unit Klantadvies is een MBO stagiaire Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening werkzaam geweest. Vier scholieren hebben zich ingezet voor de Woonmensen in het kader van de Maatschappelijke Stages (MAS). Activiteiten zijn o.a. gericht op ondersteuning bij wijkactiviteiten zoals buurtdag en opening wijkcentrum. Ziekteverzuim en verzuimbeleid Het ziekteverzuim bedroeg in ,92% (exclusief zwangerschaps- en bevallingsverlof). In 2010 was dit 3,84% De Woonmensen/SJA 50

51 Jaarverslag 2011 Beleid Het beleid omgaan met agressie en geweld is geactualiseerd en geïmplementeerd. De werktijdenregeling is vernieuwd, o.a. verschoven werktijden zijn hier in opgenomen, 4x9 uren werken en incidenteel thuiswerken is mogelijk. De bedrijfsautoregeling is onder de loep genomen, en in 2012 zal deze regeling de nodige versoberingen ondergaan. Arbo Goede arbeidsomstandigheden zijn erg belangrijk. Binnen de Woonmensen is dan ook een arbocommissie actief. Deze commissie houdt zich bezig met veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk. Enkele in 2011 gerealiseerde of nog lopende acties: presentaties over taken en verantwoordelijkheden; instructies door ergocoaches over tillen en hulpmiddelen; procedure voor melden van incidenten; rookbeleid; stoelmassages; omgaan met agressie en geweld; opleidingen en trainingen voor ergocoaches en BHV ers; HACCP-training voor horecamedewerkers; procedures veiligheid, incl. nieuwe veiligheidshelmpen; ontruimingsoefeningen; brandmeldinstallaties gecontroleerd. Tot slot zijn er onderzoeken geweest op het gebied van hulpmiddelen, steunzolen, werkschoenen, werken op hoogte, omgang met derden, klimaateisen, tochtproblemen en ongewenste omgangsvormen. De Woonmensen/SJA 51

52 Jaarverslag Sponsoring Stichting de Woonmensen/SJA sponsort initiatieven die ten goede komen aan de leefbaarheid in een buurt of aan de zwakkeren in de samenleving. Onze sponsoractiviteiten sluiten aan bij ons beleid Dorp in de stad. Onze hoofddoelstelling voor sponsoring is het creëren van een leefbare en prettige buurt met betrokken bewoners. Om een sponsoraanvraag te kunnen toetsen, hebben we een aantal criteria. Aan hoe meer criteria de sponsoraanvraag voldoet, hoe interessanter het sponsorproject is voor de Woonmensen. de activiteit is georganiseerd voor en door bewoners in een van de wijken van de Woonmensen en is bij voorkeur gericht op verbetering van de leefbaarheid in de buurt de activiteit is van een (charitatieve) instelling die werkzaam is in het werkgebied van de Woonmensen en heeft een duidelijk raakvlak met de activiteiten van de Woonmensen (wonen, zorg, welzijn) de activiteit wordt georganiseerd door een organisatie waarmee personeelsleden betrokkenheid hebben de identiteit van de te sponsoren organisatie past bij de Woonmensen, wij vinden de organisatie sympathiek de activiteit levert duidelijk voordelen op voor de Woonmensen (bijv. publiciteit, imago) Onder de noemer sport, cultuur en buurtactiviteiten heeft de Woonmensen een sponsorbijdrage van uitgegeven. Daaronder vallen ook de sponsoring van het Drakenbootfestival ( 2.533) en het Kanaalconcert ( 1.190). Beide activiteiten vinden plaats in het stedelijk gebied waar de corporatie een belangrijke bijdrage heeft geleverd in de ontwikkeling/bouw ervan. Maar belangrijker nog: beide evenementen geven de leefbaarheid en het woongenot in de wijk een boost. Kijk bijvoorbeeld naar de Drakenbootrace op zondag, waar buurten het tegen elkaar opnemen. De Voedselbank heeft een sponsorbijdrage ontvangen van Voedselbanken doen goed werk in ons werkgebied en helpen mensen die het financieel minder goed hebben aan een hogere kwaliteit van leven. De Woonmensen is een maatschappelijke organisatie die mensen kwaliteit van leven in hun eigen buurt biedt, zo luidt onze missie. Dat deden we in 2011 ook over de grens. De Woonmensen zette zich in voor ZOA-Vluchtelingenzorg. Deze organisatie uit Apeldoorn helpt vluchtelingen en ontheemden in gebieden waar zich een ramp of conflict heeft voorgedaan. Medewerkers van de Woonmensen organiseerden samen met buurtbewoners diverse activiteiten waarbij in totaal werd opgehaald voor het project Hartisheik in Ethiopië. Hiernaast staan gemotiveerd de grootste sponsoruitgaven over het verslagjaar: De Woonmensen/SJA 52

53 Jaarverslag Verbindingen In onderstaand overzicht geven wij de verbindingen weer van stichting de Woonmensen/SJA met andere rechtspersonen als bedoeld in artikel 11 van het BBSH. Alle activiteiten in de verbindingen zijn gebaseerd op volkshuisvestelijke overwegingen en worden daarmee beschouwd te zijn uitgevoerd als onderdeel van, en ten dienste van de kerntaken van stichting de Woonmensen/SJA. Ter beperking van de risico s voert de Woonmensen/SJA het beleid om grootschalige projecten zoals Welgelegen, te ontwikkelen in verbindingen; in samenwerking met derden, waaronder commerciële partijen, door middel van C.V./V.O.F.- constructies. Daarnaast wordt vaak voor dergelijke constructies gekozen in verband met de korte bestaansduur van de activiteiten binnen die verbindingen. De corporatie neemt de volgende maatregelen om de (financiële) risico s van haar verbindingen te beheersen: Streven naar een optimalisatie tussen risicominimalisatie voor stichting de Woonmensen/ SJA enerzijds en door externe financiers gewenste garanties anderzijds, rekening houdend met fiscale bepalingen. Berekenen van worstcasescenario s. Proactieve analyse van risico s bij nieuwe en bestaande projecten. Het treffen van mitigerende maatregelen zoals het betrekken van derden bij projecten. In bestuursstatuten en- reglementen wordt de verhouding van het bestuur en toezicht vastgelegd. De zeggenschap bij belangrijke beleidsbeslissingen en besluiten wordt geregeld en vastgelegd, zoals samenwerkingsovereenkomsten. Periodieke voortgangsvergaderingen worden door de directeur/bestuurder bijgewoond. Vastgestelde regels om de financiële inbreng, winstuitkeringen en liquidatie af te bakenen of te beperken. Vooraf vastgestelde regels ten aanzien van verplicht percentage voorverkoop bij koopwoningprojecten om het marktrisico te verkleinen. Indien personeel en/of bedrijfsmiddelen van stichting de Woonmensen/SJA voor haar verbindingen en deelnemingen wordt ingezet, staat hiertegenover een reële vergoeding. In de verbindingen waar de Woonmensen/SJA 100% van de aandelen in bezit heeft, is geen personeel in dienst. Nevenstructuur: verbonden partijen en cijfers 2011 jaarresultaat voor belastingen omzet eigen vermogen maatschappelijk kapitaal geplaatst en gestort kapitaal St. Joseph Holding B.V St. Joseph Vastgoed B.V St. Joseph Projectontwikkeling B.V Joseph Specials B.V Landstad Projecten C.V ADZ Beheer B.V Parkstad V.O.F Landgoed Welgelegen C.V Welgelegen Park V.O.F De Woonmensen/SJA 53

54 Jaarverslag 2011 In 2011 bleef de onderstaande juridische nevenstructuur van stichting de Woonmensen/SJA ongewijzigd. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het bestuur van stichting de Woonmensen/SJA. Het bestuur is verantwoordelijk voor de verbindingen. De Woonmensen/SJA 54

55 Jaarverslag 2011 St. Joseph Holding B.V. St. Joseph Holding B.V. is opgericht op 8 januari Stichting de Woonmensen/SJA is enig aandeelhouder en bestuurder. St. Joseph Holding B.V. houdt zich bezig met het ondernemen in de ruimste zin van het woord (holding) met hierbij als grondslag de publieke taak van stichting de Woonmensen/SJA om in het belang van de volkshuisvesting werkzaam te zijn. Stichting de Woonmensen/SJA is 100% aandeelhouder van St. Joseph Holding B.V. St. Joseph Holding B.V. fungeert als holding vennootschap voor de overige verbindingen. Er vinden geen overige activiteiten plaats in de vennootschap. St. Joseph Holding B.V. vormt samen met stichting de Woonmensen/SJA, St. Joseph Vastgoed B.V., St. Joseph Projectontwikkeling B.V. en Joseph Specials B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding Door stichting de Woonmensen/SJA is in rekening gebracht wegens dienstverlening over Door stichting de Woonmensen/SJA is ter financiering van bedrijfspanden aan achtergestelde leningen verstrekt aan St. Joseph Holding B.V. tegen rentepercentages van 6% en 8%. Deze leningen zijn binnen de jaarrekening onder de post Leningen o/g gepresenteerd. Door St. Joseph Holding B.V. is ter financiering van bedrijfspanden in St. Joseph Vastgoed B.V. voor een bedrag van aan leningen verstrekt tegen rentepercentages van 6% en 8%. Deze leningen zijn binnen de jaarrekening onder de post Leningen u/g gepresenteerd. Waarderingsgrondslagen Voor de waardering van de verbindingen wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening. De jaarrekening 2011 is integraal geconsolideerd. De jaarrekening 2010 is op 1 juli 2011 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. St. Joseph Vastgoed B.V. St. Joseph Vastgoed B.V. is opgericht op 8 januari St. Joseph Holding B.V. is enig aandeelhouder. St. Joseph Vastgoed B.V. maakt onderdeel uit van een groep rechtspersonen waarvan St. Joseph Holding B.V. het hoofd is. St. Joseph Vastgoed B.V. vormt samen met stichting de Woonmensen/SJA, St. Joseph Holding B.V., St. Joseph Projectontwikkeling B.V. en Joseph Specials B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De activiteiten van St. Joseph Vastgoed B.V. bestaan voornamelijk uit het exploiteren van registergoederen, geen sociale huurwoningen zijnde, het houden van aandelen in andere vennootschappen, het voorzien in de behoefte aan financieringsmiddelen van groepsmaatschappijen en het verrichten van alle handelingen die met het vorenstaande verband houden. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding Door de corporatie is in rekening gebracht wegens dienstverlening over Door St. Joseph Holding B.V. is ter financiering van bedrijfspanden voor een bedrag van aan leningen verstrekt aan St. Joseph Vastgoed B.V. tegen rentepercentages van 6% en 8%. Deze leningen zijn binnen de jaarrekening onder de post Leningen o/g gepresenteerd. Waarderingsgrondslagen Voor de waardering van de verbindingen wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening. De jaarrekening 2011 is integraal geconsolideerd. De jaarrekening 2010 is op 1 juli 2011 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. is opgericht op 8 januari St. Joseph Holding B.V. is enig aandeelhouder. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. maakt onderdeel uit van een groep rechtspersonen waarvan St. Joseph Holding B.V. het hoofd is. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. vormt samen met stichting de Woonmensen/SJA, St. Joseph Holding B.V., St. Joseph Vastgoed B.V. en Joseph Specials B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. St. Joseph Projectontwikkeling heeft ten doel het ontwikkelen van vastgoedprojecten, in hoofdzaak bestaande uit woningen, zowel in de (sociale) huur als in de koopsector. Echter als gevolg van de gewijzigde wet- en regelgeving vindt geen projectontwikkeling in deze B.V. meer plaats. De stichting de Woonmensen/SJA is voornemens deze B.V. in 2012 op te heffen. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. heeft als beherend vennoot een aandeel van 50% in ADZ Beheer B.V. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. heeft als commanditaire vennoot een aandeel van 48% in Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. De Woonmensen/SJA 55

56 Jaarverslag 2011 Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De administratie wordt door stichting de Woonmensen/SJA gevoerd alsmede werkzaamheden op het terrein van aankoop, beheer en onderhoud. Door de corporatie is in rekening gebracht wegens dienstverlening over Waarderingsgrondslagen Voor de waardering van de verbindingen wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening. De jaarrekening 2011 is integraal geconsolideerd. De jaarrekening 2010 is op 1 juli 2011 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Joseph Specials B.V. Joseph Specials B.V. is opgericht op 22 januari St. Joseph Projectontwikkeling B.V. is enig aandeelhouder. Joseph Specials B.V. maakt onderdeel uit van een groep rechtspersonen waarvan St. Joseph Holding B.V. het hoofd is. Joseph Specials B.V. vormt samen met stichting de Woonmensen/SJA, St. Joseph Holding B.V., St. Joseph Vastgoed B.V. en St. Joseph Projectontwikkeling B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De stichting de Woonmensen/SJA is voornemens deze B.V. in 2012 op te heffen. Joseph Specials B.V. houdt zich voornamelijk bezig met de ontwikkeling van (bouw)projecten al dan niet met derden. In 2011 waren dit voornamelijk projecten via Landgoed Welgelegen C.V. en Welgelegen Park V.O.F. Joseph Specials B.V. heeft als beherend vennoot een aandeel van 25% in Landgoed Welgelegen C.V. Joseph Specials B.V. heeft als beherend vennoot een aandeel van 30% in Parkstad V.O.F. Joseph Specials B.V. heeft als beherend vennoot een aandeel van 33,3% in Welgelegen park V.O.F. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De administratie wordt door stichting de Woonmensen/SJA gevoerd. Door de corporatie is in rekening gebracht wegens dienstverlening over Waarderingsgrondslagen Voor de waardering van de verbindingen wordt verwezen naar de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening. De jaarrekening 2011 is integraal geconsolideerd. De jaarrekening 2010 is op 1 juli 2011 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. is opgericht per 1 april Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. is een commanditaire vennootschap met als commanditaire vennoten St. Joseph Projectontwikkeling B.V. (48% aandeel) en Triëntalis Vastgoed B.V. (48% aandeel) en met als beherende vennoot ADZ Beheer B.V. (4% aandeel). Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. heeft als doel het verwerven, ontwikkelen en realiseren van vastgoedbouwprojecten binnen de plangebieden van de gemeenten Apeldoorn, Bathmen, Brummen, Deventer, Epe, Gorssel, Lochem, Olst, Voorst, Vorden, Warnsveld en Zutphen. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. heeft met werking vanaf 1 januari 2011 haar deelname in het samenwerkingsverband Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. opgezegd. De projecten welke voor deze datum in aanbouw zijn genomen, worden voor rekening en risico van de commanditaire vennootschap afgewikkeld. Er zullen geen nieuwe projectontwikkelingsactiviteiten meer worden opgestart. Met Landstad partner Le Clercq worden afspraken gemaakt over de afwikkeling van bestaande projecten. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De C.V. heeft geen eigen personeel in dienst. Het verlies van Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. bedroeg in Het aandeel hierin van St. Joseph Projectontwikkeling B.V. bedraagt In het kader van een kredietfaciliteit bij ABN AMRO ad hebben St. Joseph Holding B.V. en Triëntalis Vastgoed B.V. een Networth-overeenkomst afgesloten. Hierin verplichten beide B.V. s zich zorg te dragen dat het garantievermogen van de kredietnemer te allen tijde ten minste bedraagt. Waarderingsgrondslagen De deelneming is binnen de St. Joseph Projectontwikkeling B.V. verwerkt tegen netto vermogenswaarde. De Woonmensen/SJA 56

57 Jaarverslag 2011 ADZ Beheer B.V. ADZ Beheer B.V. is opgericht per 2 juli ADZ Beheer B.V. is een B.V. met St. Joseph Projectontwikkeling B.V. en Triëntalis Vastgoed B.V. als aandeelhouders. ADZ Beheer B.V. heeft een 4% belang in Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. als beherend vennoot. St. Joseph Projectontwikkeling B.V. heeft rechtstreeks een belang van 50% in ADZ Beheer B.V. In 2010 heeft stichting de Woonmensen/SJA de samenwerking met Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. beëindigd. In 2012 zal deze B.V., indien mogelijk, worden opgeheven. ADZ Beheer B.V. is bij uitsluiting bevoegd tot alle beheers- en beschikkingsdaden, die in het kader van de uitoefening van de onderneming van Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. moeten worden verricht, alsmede deze C.V. in en buiten rechte te vertegenwoordigen met dien verstande dat voorafgaand unanieme goedkeuring van de Raad van Toezicht is vereist. Deze Raad van Toezicht bestaat uit St. Joseph Projectontwikkeling B.V. en Triëntalis Vastgoed B.V. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding Het verlies van ADZ Beheer B.V. bedroeg in Het aandeel in het verlies voor St. Joseph Projectontwikkeling B.V. bedroeg in Het samenwerkingsverband in Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V. zal worden beëindigd zo gauw deze C.V. leeg is. Waarderingsgrondslagen De deelneming is binnen St. Joseph Projectontwikkeling B.V. verwerkt tegen netto vermogenswaarde. Parkstad V.O.F. Parkstad V.O.F. is per 23 juni 1998 opgericht. Parkstad V.O.F. is een vennootschap onder firma met als firmanten Joseph Specials B.V. en Galjoen in de Vaart B.V. te Zwolle. Joseph Specials B.V. heeft een aandeel van 30%. De V.O.F. Parkstad is verantwoordelijk voor de uitvoering van de herstructureringsplannen binnen het plangebied aan en nabij het Beekpark binnen de gemeente Apeldoorn. Ultimo 2006 is het project gerealiseerd bestaande uit circa 200 woningen, 4000 m2 kantoren, 3100 m2 commerciële ruimte en circa 700 parkeerplaatsen. In 2012 zal Parkstad V.O.F. worden opgeheven. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De V.O.F. heeft geen eigen personeel in dienst. De administratie wordt door Galjoen in de Vaart B.V. gevoerd. Het resultaat van Parkstad V.O.F. bedroeg in Het aandeel hierin van Joseph Specials B.V. bedraagt 3.788, zijnde 30%. Waarderingsgrondslagen De deelneming is binnen Joseph Specials B.V. verwerkt tegen netto vermogenswaarde. Het boekjaar van Parkstad V.O.F. loopt van 1 november tot en met 31 oktober. Landgoed Welgelegen C.V. Landgoed Welgelegen C.V. is opgericht per 1 januari Het doel van de C.V. is het verwerven, ontwikkelen, realiseren en afzetten van vastgoedbouwprojecten en voorts al datgene wat het voorgaande kan dienen. Dit betreft het gebied binnen de gemeente Apeldoorn begrensd door de Halstraat, de achtergrens van de percelen gelegen aan de Deventerstraat en vervolgens de oever van het Apeldoorns Kanaal. In het kader van de herstructurering van het gebied Kanaaloevers, deelplan Welgelegen Haven, is een samenwerkingsverband opgezet met twee commerciële partijen in de vorm van een C.V. onder de naam Landgoed Welgelegen C.V. Joseph Specials B.V., Ontwikkelings Maatschappij Apeldoorn B.V. en Nijhuis Participaties B.V. vormen het bestuur van de vennootschap en zijn bij uitsluiting bevoegd tot alle beheers- en beschikkingsdaden, die in het kader van de uitoefening van de onderneming van Welgelegen moeten worden verricht. De stichting de Woonmensen/SJA heeft een aandeel van 25% als commanditair vennoot en Joseph Specials B.V. als beherend vennoot een aandeel van eveneens 25%. Het totaalprogramma van dit project bestaat uit 207 woningen, commerciële ruimtes en 2 parkeergarages. In 2011 zijn geen woningen opgeleverd en geen woningen of parkeerplaatsen uit de bestaande voorraad verkocht. Momenteel wordt onderzocht of in 2012 gestart zal worden met het laatste deelproject van 17 woningen en enkele commerciële ruimtes. Ten aanzien van dit laatste deelproject en nog enkele onverkochte woningen heeft Landgoed Welgelegen C.V. nog een koopverplichting ten aanzien van de grond van naar stichting de Woonmensen/SJA. De Woonmensen/SJA 57

58 Jaarverslag 2011 Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De C.V. heeft geen eigen personeel in dienst. De administratie wordt door stichting de Woonmensen/ SJA gevoerd. De hiervoor in 2011 betaalde vergoeding bedraagt Het resultaat van Landgoed Welgelegen C.V. bedroeg in Het aandeel hierin van Joseph Specials B.V. bedraagt 5.194, zijnde 25%. Als commanditair vennoot heeft stichting de Woonmensen/SJA een aandeel van tevens 25%, zijnde een resultaat in 2011van Waarderingsgrondslagen De deelneming wordt binnen stichting de Woonmensen/SJA als Joseph Specials B.V. tegen netto vermogenswaarde verwerkt. Welgelegen Park V.O.F. Welgelegen Park V.O.F. is opgericht per 22 maart Het doel van de V.O.F. is het verwerven, ontwikkelen, realiseren en afzetten van vastgoedbouwprojecten en voorts al datgene wat het voorgaande kan dienen. Dit betreft het gebied binnen de gemeente Apeldoorn begrensd door de Molenstraat, Welgelegenweg en de Floralaan. In het kader van de herstructurering van dit gebied is een samenwerkingsverband opgezet met twee commerciële partijen in de vorm van een V.O.F. onder de naam Welgelegen Park V.O.F. Joseph Specials B.V., Ontwikkelings Maatschappij Apeldoorn B.V. en Nijhuis Participaties B.V. vormen het bestuur van de vennootschap en zijn bij uitsluiting bevoegd tot alle beheers- en beschikkingsdaden, die in het kader van de uitoefening van de onderneming van Welgelegen moeten worden verricht. Hierin heeft Joseph Specials B.V. een aandeel van 33,3% als vennoot. De V.O.F. heeft een projectovereenkomst gesloten met de gemeente Apeldoorn met betrekking tot de ontwikkeling van koopwoningen met gebouwde parkeervoorzieningen en het afnemen van de grond hiervoor. Financiële relatie tussen corporatie en verbinding De V.O.F. heeft geen eigen personeel in dienst. De administratie wordt door stichting de Woonmensen/ SJA gevoerd. De hiervoor in 2011 betaalde vergoeding bedraagt Stichting Verenigde Samenwerkende Woningcorporaties (VSW) De Woonmensen/SJA neemt, samen met drie andere Apeldoornse corporaties, deel in de stichting VSW, het lokale samenwerkingsverband voor beleidsontwikkeling en belangenbehartiging tussen de Apeldoornse woningcorporaties en de gemeente Apeldoorn. De bestuurders van de aangesloten corporaties Ons Huis, De Goede Woning, Sprengenland en de Woonmensen/SJA vormen gezamenlijk het bestuur van de stichting. Door de bundeling van huisvesting en personeel van front-office en back-office van de stichting wordt een substantieel efficiencyvoordeel gerealiseerd. Het Back-office van de stichting is gevestigd te Apeldoorn aan de Vlijtseweg 1. Hier is tevens gevestigd het Apeldoornse front-office voor de woonruimteverdeling en het secretariaat van de stichting VSW. Door de stichting VSW doorberekende kosten over 2011 aan de Woonmensen/SJA bedroegen Stichting Woonkeus Stedendriehoek Stichting Woonkeus Stedendriehoek is een samenwerkingsverband van woningcorporaties in de regio Stedendriehoek. Stichting de Woonmensen/ SJA maakt hier deel van uit. Woonkeus is het centrale punt voor woonruimteverdeling in de regio Stedendriehoek. Woonkeus geeft informatie over huurmogelijkheden in de Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Voorst en Zutphen) en publiceert wekelijks het aanbod aan huurwoningen en verwerkt reacties op dit aanbod. Het Back-office van de stichting is gevestigd te Apeldoorn aan de Vlijtseweg 1. Hier is tevens gevestigd het Apeldoornse front-office voor de woonruimteverdeling en het secretariaat van de stichting VSW. Door de stichting Woonkeus Stedendriehoek vooralsnog doorberekende kosten over 2011 aan de Woonmensen/SJA bedroegen Waarderingsgrondslagen De deelneming wordt binnen Joseph Specials B.V. tegen netto vermogenswaarde verwerkt. De Woonmensen/SJA 58

59 Jaarverslag 2011 Stichting BWSA De Woonmensen/SJA neemt, samen met drie andere Apeldoornse corporaties, deel in de stichting BWSA (Beheer Woonwagens en Standplaatsen Apeldoorn), het lokale samenwerkingsverband voor het beheer van woonwagens en standplaatsen (inclusief werklocaties). De bestuurders van de aangesloten corporaties Ons Huis, De Goede Woning, Sprengenland en de Woonmensen/SJA vormen gezamenlijk het bestuur van de stichting. De stichting is gevestigd te Apeldoorn aan de Vlijtseweg 1 en alle economische resultaten van het beheer worden in de stichting verantwoord. De financiële administratie wordt verzorgd door de eveneens aangesloten corporatie Ons Huis. De Woonmensen/SJA heeft in 2011 voor bijgedragen in het resultaat over 2010 van de stichting BWSA. De woonwagens en standplaatsen zijn juridisch eigendom van de stichting en worden verantwoord onder de materiële vaste activa. In de komende jaren zullen enkele woonwagenlocaties door de gemeente aan de corporaties worden overgedragen. De Woonmensen/SJA 59

60 Jaarverslag Risicomanagement Iedere onderneming heeft te maken met risico s. Risico s die haar resultaten in tijd, geld en imago kunnen beïnvloeden. Zo zijn er externe risico s als politieke en maatschappelijke ontwikkelingen die kunnen zorgen voor waardevermindering van het vastgoed. Maar ook interne risico s als onvoldoende kennis of vaardigheden, integriteit en de risico s in de basisprocessen kunnen leiden tot schade in doorlooptijden, in financiën of in imago. Ruim drie jaar geleden heeft de Woonmensen haar risico s beschreven, geanalyseerd en opgenomen in een risicokaart, waarbij de waarschijnlijkheid en impact van het risico zijn gemeten. In onderstaand overzicht worden de belangrijkste risico s benoemd. Door de sterk gewijzigde marktomstandigheden, de effecten van de economische crisis op de verkoopmarkt en het maatschappelijk speelveld, zullen in 2012 opnieuw alle mogelijke risico s fundamenteel worden gewogen en mogelijk worden bijgesteld. Risico s Projectontwikkeling De Woonmensen heeft een redelijk grote portefeuille projecten in ontwikkeling. De beheersing van projecten is dan ook zeer belangrijk. De procedures rondom beslisdocumenten, het maandelijks projectenoverleg en het opstellen van een risicoanalyse per project, die per kwartaal wordt bijgesteld, vormen een goede sturing en beheersing van de projecten. In 2012 zal de risicoanalyse per project verder geoptimaliseerd worden. Herstructurering De herstructurering van een aantal complexen heeft afgelopen jaren geleid tot het aantrekken van externe financiering. Veel investeringen leiden nagenoeg niet tot huurverhogingen en zijn daarmee mogelijk deels onrendabel. De druk op de operationele kasstroom neemt hiermee toe. Ook voor nieuwe herstructureringsprojecten wordt een interne risicoanalyse opgesteld. Landelijke politiek Er bestaat een spanningsveld tussen de landelijke politiek en de corporaties. Deze spanning heeft geleid tot onder andere de invoering van integrale vennootschapsbelasting voor corporaties, een verplichte financiële bijdrage aan de herstructureringswijken, met ingang van 1 januari 2011 de EU-regeling en scherper extern toezicht in Deze regelingen hebben financiële consequenties en leiden mogelijk tot beperking van bestedingen. De gevolgen van wet- en regelgeving zullen in de bijstelling van de strategie worden meegenomen. Deelnemingen De Woonmensen heeft een aantal deelnemingen en samenwerkingsverbanden. De risico s van de deelnemingen zijn in kaart gebracht. Bestaande samenwerkingsverbanden worden geëvalueerd en mogelijk opgeheven. In 2012 zal gekeken worden in hoeverre de eigen BV-structuur vereenvoudigd kan worden. Marktrisico Sluit de samenstelling van het bezit van de Woonmensen nu en in de toekomst aan op de vraag in de markt? In 2011 is gestart met het herijken van de portefeuillestrategie, waarbij rekening wordt gehouden de wijzigingen in de wet- en regelgeving (DAEB en niet-daeb) en de huidige economische situatie. In 2012 zal de portefeuillestrategie worden afgerond inclusief de financiële vertaling naar de toekomst. De diverse beleidsvelden zullen kritisch worden bekeken om een goede financiële meerjarenprognose mogelijk te maken. De Woonmensen/SJA 60

61 Jaarverslag Planning & Control Elk jaar wordt een jaarplan inclusief meerjarenbegroting opgesteld, waarin doelstellingen (financieel en niet-financieel) worden opgenomen die zijn afgeleid van de ondernemingsstrategie. In de kwartaalrapportages vindt een terugkoppeling plaats van de realisatie van die doelstellingen, onder andere door middel van prestatie-indicatoren. Financieel wordt elk kwartaal een analyse opgesteld van de realisatie van het kwartaal en het verwachte jaarresultaat ten opzichte van de begroting. Door middel van een periodiek bijgestelde liquiditeitsprognose worden de kasstromen en daarmee de beschikbare financieringsmiddelen bewaakt. De nieuwbouw- en herstructureringsprojecten kennen diverse fasen. Elke fase wordt vastgelegd in een beslisdocument, welke door de afdeling Planning & Control wordt beoordeeld. Jaarlijks vindt een evaluatie plaats van het jaarplan. Afhankelijk van de behaalde doelstellingen, de ontwikkelingen in de markt en wijzigingen in wet- en regelgeving kan een bijstelling van de ondernemingsstrategie plaatsvinden. In 2011 zijn diverse processen en procedures in het kwaliteitshandboek geactualiseerd. In 2012 zullen de voorbereidingen worden gestart voor de vervanging van het geautomatiseerd systeem WocasX. In dit project zullen naast de leveranciersselectie, de inventarisatie van informatiebehoeften en de optimalisatie van werkprocessen worden meegenomen. 9.8 Kostenbeheer Algemeen Het beleid van de Woonmensen is gericht op het uitvoeren van haar taken op de verschillende prestatievelden waarbij de financiële continuïteit op de lange termijn gewaarborgd blijft. Hiervoor wordt een solvabiliteit (op basis van waardering op historische kosten of lagere bedrijfswaarde) van 10 tot 15% noodzakelijk geacht. De solvabiliteit geeft aan in hoeverre een organisatie ook op lange termijn aan al haar financiële verplichtingen kan voldoen. Door onder andere de verplichtingen uit hoofde van de Koopgarantregeling komt de solvabiliteit onder druk te staan. De nieuwe Richtlijnlijn 645 van de Raad van de Jaarverslaggeving die van toepassing is op het jaarverslag en jaarrekening 2012 heeft gevolgen voor de waarderingsgrondslagen van het Vastgoed. In de loop van 2012 zal intern worden vastgesteld welke keuze de Woonmensen maakt en wat de effecten zijn op het eigen vermogen en solvabiliteit. De operationele kasstroom is een steeds belangrijker wordend stuurmiddel. Voor het verkrijgen van financiële middelen met WSW-borging is een positieve operationele kasstroom noodzakelijk, rekening houdend met 2% genormeerde aflossing van de leningportefeuille. De invoering van de Europese staatssteunregeling per 1 januari 2011 geeft aanleiding om het strategische beleid en als onderdeel het financiële beleid van de Woonmensen te herijken. Zoals eerder genoemd zal dat in 2012 worden afgerond. Op dit moment heeft de Woonmensen circa 135 woningen in de vrije sector. Vooralsnog is in 2011 besloten de groei van de niet-daeb-activiteiten zoveel mogelijk te beperken. De Woonmensen/SJA 61

62 Jaarverslag 2011 Jaarresultaat Voor 2011 was een negatief resultaat begroot van 0,9 miljoen. Het negatieve resultaat van 4,2 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door het treffen van diverse verliesvoorzieningen voor (koop)projecten, hogere afschrijvingslasten door gewijzigde regels in het kader van de jaarverslaggeving en door lagere gerealiseerde verkoopopbrengsten. Het jaar 2011 wordt sterk beïnvloed door bijzondere posten: Resultaat ,2 mln Bijzondere posten: 1. Bijzondere waardeverandering vlottende activa 2,3 mln 2. Onrendabele toppen 1,9 mln 3. Opbrengsten prorata-regelingen btw - 1,0 mln 3,2 mln Resultaat 2011 zonder bijzondere posten - 1,0 mln Korte toelichting: 1. De huidige marktsituatie dwingt ons kritisch te zijn op de projecten in ontwikkeling. Voor een aantal koopprojecten zijn voorzieningen getroffen voor mogelijke verliezen (totaal circa 2,3 mln). 2. In 2011 is het besluit genomen een deel van koopproject De Boog in de verhuur op te nemen in de loop van Als gevolg hiervan heeft een afboeking onrendabele top van 1,9 mln plaatsgevonden, welke niet was begroot. 3. In 2011 zijn de prorata afrekening van de btw algemene kosten over de jaren 2006 t/m 2011 ingediend en toegekend. Overige afwijkingen ten opzichte van begroting: De onderhoudslasten liggen circa 0,6 mln hoger dan begroot, met name in dagelijks en planmatig onderhoud. De beheerskosten liggen 0,4 mln hoger dan begroot door extra formatie op diverse afdelingen, externe ondersteuning en de vorming van een voorziening voor loopbaanontwikkeling. De begrote verkoopresultaten ad 0,6 mln zijn niet gerealiseerd. In de begroting was rekening gehouden met de verkoop van 34 woningen. Er zijn echter 13 woningen verkocht (allen met de Koopgarant-regeling). De rentelasten blijven 0,5 mln onder de begroting. In 2011 is minder financiering aangetrokken en tegen gunstigere percentages dan in de begroting was opgenomen. De Woonmensen/SJA 62

63 Jaarverslag 2011 Ontwikkeling van de financiële kengetallen De meerjarenbegroting vertoont het volgende beeld: Resultaat Jaarresultaat Eigen vermogen Totaal vermogen Solvabiliteit (%) 8,13 8,11 8,98 9,82 9,76 Gemiddelde rentelast leningen o/g (%) 3,93 3,92 3,97 3,94 3,94 Operationele kasstroom Aflossingensfictie leningen (2%) Operationele kasstroom - 2% aflossingsfictie * Rentelasten (netto) Rentedekkingsgraad (ICR) * 1,82 1,64 1,65 1,72 1,72 In haar oordeelsbrief 2011 heeft het Centraal Fonds zich positief uitgesproken over de continuïteit en solvabiliteit van de Woonmensen (A1). De voorgenomen activiteiten in periode 2011 tot en met 2015 zijn passend bij de financiële mogelijkheden. Uit de rapportages van het Centraal Fonds blijkt dat het volkshuisvestelijk vermogen van de Woonmensen op het landelijk gemiddelde zit. Bovenstaande meerjarenbegroting is gebaseerd op oude inzichten. Een voorlopige verkenning geeft aan dat in de loop van 2012 deze cijfers worden bijgesteld en een minder positief beeld laten zien. De solvabiliteit in 2012 ligt rond de 8% en neemt toe naar 10% in Hiermee voldoen we niet aan de intern gestelde kaders van 10%-15%. Dit is onder andere het gevolg van verplichtingen uit hoofde van de Koopgarant-regeling en de negatieve resultaten afgelopen jaren. Om toch 10% solvabiliteit te waarborgen ultimo 2016 zijn strakke kaders opgesteld voor de begroting Dit heeft geleid tot aanscherping van het budget voor de nieuwbouw- en onderhoudsprojecten en de beheerkosten. Door de huidige economische marktsituatie, de gewijzigde wet- en regelgeving en de financiering van niet-daeb-activiteiten is de Woonmensen genoodzaakt haar financieel beleid in 2012 verder aan te scherpen en haar activiteiten daar op af te stemmen. De aangiften vennootschapsbelasting 2008 en 2009 zijn ingediend met een fiscaal verlies van circa 6 respectievelijk 1 mln. Deze zijn nog niet door de Belastingdienst vastgesteld. De aangifte 2010 en 2011 zullen op korte termijn worden afgerond en ingediend, ook met fiscale verliezen van respectievelijk 12 en 7 mln. Aankomende jaren staan nog een aantal onderhoudsprojecten in de planning. Derhalve is in de meerjarenbegroting nog geen rekening gehouden met een afdracht voor vennootschapsbelasting. Treasury De current ratio bedraagt 0,23 (2010: 0,46). De Woonmensen houdt bewust een krappe liquiditeit aan. De rekeningcourantfaciliteit bij de bank kan eventuele schommelingen opvangen. De Woonmensen/SJA 63

64 Jaarverslag 2011 De Woonmensen heeft een interne treasurycommissie samengesteld, die circa zes keer per jaar de liquiditeitspositie beoordeelt en tijdig knelpunten signaleert. Twee keer per jaar wordt de treasury-commissie versterkt door een extern adviseur. In 2011 heeft dit geleid tot het aantrekken van diverse leningen van in totaal 52 miljoen tegen gunstige rentepercentages. Bij het aantrekken van nieuwe liquide middelen wordt de huidige leningenportefeuille meegenomen. Gekeken wordt naar voldoende differentiatie in de leningportefeuille op gebied van: vaste en variabele rente; verschillende geldverstrekkers; variatie in looptijd; flexibiliteit in de hoogte van de lening. Liquiditeitstekorten kunnen worden opgevangen door een krediet in rekening courant ad. 7 miljoen bij de ING-bank. Het gebruik van een variabele rollover lening geeft flexibiliteit in de leningportefeuille (circa 10 mln wordt hiermee flexibel aangehouden). In 2011 is het nieuwe treasurystatuut vastgesteld en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. Het gemiddelde rentepercentage over 2011 was 3,62%. In 2010 was dit 4,02%, hetgeen aanzienlijk lager ligt dan het landelijk gemiddelde van 4,32% in De interest coverage ratio bedraagt 1,6. In 2010 was dit 1,47 tegenover een landelijke gemiddelde van 1,8. Door de forse investeringen in woningen en zorgvoorzieningen neemt de financieringsbehoefte en daarmee de rentelasten in de jaren 2012 t/m 2014 toe. In het treasurystatuut wordt het gebruik maken van niet complexe derivaten toegestaan. Deze instrumenten worden uitsluitend toegepast ter beperking van renterisico s en looptijdrisico s. In 2011 is besloten een tweetal swaps af te sluiten om het renterisico op langer termijn (40-50 jaar) af te dekken. Deze swaps zijn afgesloten zonder de zogenaamde margin calls. Dit betekent dat geen bijstorting noodzakelijk is indien een negatieve marktwaarde ontstaat. Daarentegen is met de bank een (wederzijdse) breakclause-afspraak gemaakt om de 5 jaar, voor het eerst in Eventueel negatieve effecten zijn beheersbaar. Voor 2012 is een treasury-jaarplan opgesteld, waaruit een financieringsbehoefte blijkt van circa 47 miljoen. Door de tegenvallende verkoop van koopwoningen is de Woonmensen genoodzaakt extra financieringsmiddelen aan te trekken. Op dit moment is voor mln aan nieuwe leningen aangetrokken. Het faciliteringsvolume van het WSW (circa 62 mln) biedt voldoende ruimte om de investeringen in 2012 te kunnen financieren. Matching van taken en middelen In het kader van de wet is in afgedragen ten behoeve van de 40 achterstandswijken. De Woonmensen participeert met 25 certificaten van in het Wooninvesteringsfonds (WIF). Het betreft een achtergestelde lening met een onbepaalde looptijd. De vaste rente bedraagt 2,25% per jaar. De variabele rente bedraagt 3,25%. Deze wordt, indien voldaan is aan de randvoorwaarden na vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening van het WIF uitgekeerd. Waarde woningbezit Eind 2011 is de boekwaarde van alle verhuureenheden circa 251 miljoen, de bedrijfswaarde 414 miljoen en WOZ-waarde 935 miljoen. De bedrijfswaarde is per financieel complex berekend aan de hand van deels complex-specifieke en deels algemene parameters. Een analyse is opgenomen in de jaarrekening. Jaarlijks wordt de boekwaarde van de woningvoorraad op complexniveau getoetst aan de bedrijfswaarde. Indien de bedrijfswaarde lager is dan de boekwaarde, vindt afwaardering tot deze lagere bedrijfswaarde plaats. Dit heeft in 2011 geresulteerd in een afwaardering van Indien de bedrijfswaarde hoger is dan de boekwaarde, vindt een terugname plaats van in het verleden geboekte afwaarderingen tot maximaal de historische kostprijs van het complex. Dit heeft in 2011 geresulteerd in een terugname van Deze terugname is met name het gevolg van het niet inrekenen van investeringen. Een meer uitgebreide toelichting op de berekening van de bedrijfswaarde is te lezen in de toelichting op de jaarrekening. De Woonmensen/SJA 64

65 11. Jaarrekening kengetallen en kerncijfers balans winst- & verliesrekening kasstroomoverzicht toelichtingen

66 Jaarverslag Jaarrekening Kengetallen en kerncijfers 10.2 Geconsolideerde balans 10.3 Geconsolideerde winst- & verliesrekening 10.4 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 10.5 Algemene toelichting 10.6 Toelichting op de geconsolideerde balans 10.7 Toelichting op de geconsolideerde winst- & verliesrekening 10.8 Enkelvoudige jaarrekening 10.9 Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- & verliesrekening Toelichting op de enkelvoudige balans Toelichting op de enkelvoudige winst- & verliesrekening De Woonmensen/SJA 66

67 1. Kengetallen en Kerncijfers Gegevens over bezit Aantal verhuureenheden (vhe's) in exploitatie A: huurwoningen B: Verzorgingstehuizen C: Overige wooneenheden D: Standplaatsen E: Woonwagens F: Overige verhuureenheden: Projecten Garages/parkeerplaatsen Winkels/bedrijfsruimten Erfpacht grond Totaal Veranderingen in bezit (vhe's) Aantal gesloopt/uit exploitatie Aantal verkocht Aantal aangekocht Aantal opgeleverd Gegevens over balans en winst- en verliesrekening Bedrijfswaarde Groepsvermogen Voorzieningen Langlopende schulden Totaal vermogen Huren Vergoedingen Totale rente lasten Overige bedrijfslasten Jaarresultaat

68 Ultimo verslagjaar Gegevens over financiële continuiteit Current ratio 0,23 0,46 1,68 0,25 0,21 Solvabiliteit 8,30% 10,98% 13,63% 15,63% 20,10% Rentabiliteit eigen vermogen -14,61% -17,95% 4,16% -15,64% 8,76% Rentabiliteit vreemd vermogen 3,52% 3,70% 3,86% 4,15% 4,42% Rentabiliteit totaal vermogen 1,75% 0,94% 3,49% 0,62% 4,69% Rentedekkingsgraad 1,60 1,47 1,65 1,83 1,38 Loan to value 68,13% 64,82% 63,34% 54,15% 51,08% Gegevens over huur en verhuur Totale huurachterstand (x 1.000) Huren en vergoedingen Totale huurachterstand in % van huren en 0,84% 1,00% 1,77% 1,62% 1,84% vergoedingen Totale huurderving Huurderving in % van huren en vergoedingen 1,46% 1,34% 1,17% 1,25% 0,65% Aantal ontruimingen Gemiddeld % huurverhoging per 1 juli 1,30% 1,20% 2,50% 1,60% 1,10% Aantal verhuringen woningen Verhuringsgraad in % van het aantal woningen 7,05% 7,16% 5,80% 8,09% 6,42% Gegevens over treasury Leningen portefeuille Gemiddelde rentelast leningen o/g (%) 3,62% 4,02% 3,90% 4,56% 4,52% Gemiddelde restant looptijd in jaren 13,4 14,0 18,0 11,5 11,2 68

69 2. Geconsolideerde balans per 31 december 2011 (na verliesverwerking) ACTIEF 31 december december 2010 Materiële vaste activa Onroerende zaken, - in exploitatie in ontwikkeling Verkocht onder Voorwaarden ten dienste van Financiële vaste activa Deelnemingen Effecten Latente belastingvordering Leningen u/g Overige financiële vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden projecten Vorderingen Huurdebiteuren Gemeente Apeldoorn Overige vorderingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende activa Liquide middelen Totaal

70 PASSIEF 31 december december 2010 Groepsvermogen Eigen vermogen Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen Voorziening loopbaanontwikkeling Voorziening verplichting jubileum uitkeringen Voorziening negatieve deelnemingen Langlopende schulden Leningen overheid en krediet instellingen Waarborgsommen Terugkoopverplichting woningen V.o.V Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende passiva Totaal

71 3. Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011 Bedrijfsopbrengsten 31 december december 2010 Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Verkoop onroerende goederen Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Bijzondere waardeveranderingen van Vlottende activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten Exploitatieresultaat Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen

72 4. Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2011 (indirecte methode) Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen (en overige waardeveranderingen) Mutatie voorzieningen Veranderingen in werkkapitaal Operationele vorderingen Voorraden Onderhanden projecten Operationele schulden Kasstroom uit bedrijfsoperaties Resultaat deelnemingen Mutatie latente belastingen Ontvangen rente Ontvangsten uit financiële vaste activa Betaalde rente Belastingen Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Overboekingen Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossingen van langlopende schulden Terugkoopverplichting Mutatie waarborgsommen Mutatie liquide middelen Liquide middelen begin boekjaar Liquide middelen einde boekjaar Mutatie liquide middelen

73 5. Algemene toelichting Regelgeving De jaarverslaggeving voor toegelaten instellingen dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit Beheer Sociale Huursector. In dit besluit wordt in principe BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Een en ander heeft tevens geleid tot een specifieke richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winst- en verliesrekening opgenomen en zijn voor deze sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslaggevingvoorschriften geformuleerd. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Grondslagen voor consolidatie In de consolidatie zijn de financiële gegevens van stichting de Woonmensen/SJA en haar groepsmaatschappij opgenomen. Als groepsmaatschappij wordt aangemerkt de maatschappij die tot de economische eenheid van stichting de Woonmensen/SJA behoort en waarin over zakelijk en financieel beleid beslissende zeggenschap kan worden uitgeoefend. Integraal in de consolidatie worden deelnemingen opgenomen waarin beslissende zeggenschap op het beleid kan worden uitgeoefend. Dit betreft het deelnemingen waarin het belang meer dan 50% bedraagt. De waarderingsgrondslagen van stichting de Woonmensen/SJA worden zoveel mogelijk toegepast op groepsmaatschappijen. De in de consolidatie begrepen rechtspersonen zijn: - St. Joseph Holding B.V. te Apeldoorn 100% belang - St. Joseph Vastgoed B.V. te Apeldoorn 100% belang - St. Joseph Projectontwikkeling B.V. te Apeldoorn 100% belang - Joseph Specials B.V. te Apeldoorn 100% belang Vanaf 1 januari 2004 vormt de Woonmensen/SJA een personele unie in Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen met Stichting de Woonmensen/KWZA. Volgens de richtlijnen van de jaarverslaggeving betekent het vormen van een personele unie, namelijk eenheid in bestuur en toezicht, dat consolidatieplicht van toepassing is. Gezien het feit dat de twee stichtingen verschillende activiteiten bedrijven, namelijk een woningcorporatie en een zorginstelling en te maken hebben met verschillende verantwoordingsorganen (min. VROM en min. VWS) is besloten geen consolidatie toe te passen. Stelselwijzigingen In 2011 heeft de Woonmensen/SJA een wijziging doorgevoerd in de verslaggeving en presentatie van de voorziening loopbaanontwikkeling. Met ingang van 1 januari 2010 wordt de voorziening, die in het kader van de stimulering van de individuele loopbaanontwikkeling is gevormd, on balance verwerkt. De vergelijkende cijfers over het boekjaar 2010 zijn herrekend naar de nieuwe waarderingsgrondslagen en als zodanig verwerkt in de jaarrekening. Het effect van de stelselwijziging op het vermogen en op het resultaat van 2010 bedraagt een afname van Schattingswijziging Gedurende het verslagjaar worden de geriefsinvesteringen niet meer ingerekend in de bedrijfswaarde berekening. Daarnaast worden vanaf dit verslagjaar de toekomstige verkopen, conform de richtlijn van het CFV, beperkt ingerekend tot een periode van 5 jaar. Per saldo leiden deze wijzigingen tot een toename van de bedrijfswaarde van 19 miljoen. 73

74 Grondslagen van balanswaardering en bepaling van het resultaat Balans Waardering De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op de grondslag van verkrijgings- of vervaardigingsprijs respectievelijk nominale waarde, tenzij anders vermeld. Foutenherstel en aanpassing vergelijkende cijfers De vergelijkende cijfers over het boekjaar 2010 zijn herrekend naar de nieuwe waarderingsgrondslagen. De nieuwe waarderingsgrondslagen vermelden dat verkochte woningen met een voor de corporatie geldend terugkooprecht onder de niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen moeten worden opgenomen. Voor zowel de materiële vaste activa verkocht onder voorwaarden als de terugkoopverplichtingen betekent dit een verlaging van de balanspost met en is per saldo geen sprake van een resultaatcorrectie. Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontwerpfase, en afgeleid het aanvragen van de bouwvergunning, heeft plaatsgevonden. Aangegane verplichtingen voor nieuwbouw en woningverbeteringprojecten, zijn opgenomen onder de Niet uit de balans blijkende verplichtingen. Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie De oorspronkelijke investeringen in complexen worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen, dan wel lagere bedrijfswaarde. De aanschafwaarde wordt bepaald door de som van de stichtingskosten inclusief grond, eventueel vermeerderd met na-investeringen. Tevens worden hierbij de direct toerekenbare interne kosten geactiveerd. Voor zover verkregen subsidies te kwalificeren zijn als investeringssubsidie, worden deze in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De waarde van het woningbezit bestemd voor de verhuur wordt jaarlijks getoetst aan de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. Bij de bedrijfswaardeberekening ultimo 2011 gelden de volgende uitgangspunten: de jaarlijkse huurverhoging bedraagt 2%. het huurdervingpercentage is op complexniveau bepaald en gebaseerd op de werkelijke huurderving van boekjaar De percentages variëren van 0,1% tot 1,0%. de jaarlijkse stijging van de variabele lasten loopt op van 2,25% in 2012 naar 3% in de variabele lasten (belastingen, verzekering en algemeen beheer) per verhuureenheid bedragen circa 1.437,-. de kosten van dagelijks- en mutatieonderhoud zijn gebaseerd op de onderhoudsbegroting voor 50 jaar. De jaarlijkse stijging van de onderhoudslasten bedraagt 2%. de kosten van planmatig onderhoud zijn gebaseerd op de onderhoudsbegroting voor 50 jaar. 5 jaar voor einde exploitatie van een complex is geen planmatig onderhoud meer opgenomen. Inrekenen van verkoop voor 5 jaar. de rekenrente bedraagt 5,25%. 74

75 Bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt tevens rekening gehouden met de rentabiliteitswaarde correctie van de bestaande leningenportefeuille. De rentabiliteitswaarde correctie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van de leningen en het voor de bedrijfswaarde gehanteerde rekenrente percentage. De grond wordt als restwaarde aangemerkt. Hoewel een deel van het bezit is geoormerkt voor verkoop is in de balans geen rekening gehouden met de hogere directe opbrengstwaarde van dit bezit. De complex indeling sluit aan op de wijze waarop het beheer wordt gevoerd. Onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopplicht kent worden aangemerkt als een financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Indien de regeling voorziet in een terugkoopplicht tegen een significant lagere terugkoopprijs dan de realiseerbare waarde op het terugkoopmoment dan is de verwerking overeenkomstig de terugkoopplicht. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt onder de langlopende schulden een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting rekening houdend met de contractvoorwaarden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen een jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling worden gewaardeerd tegen de uitgegeven en toegerekende kosten onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskosten. In geval van projecten, waarvoor intern een besluit is genomen om het uit te gaan voeren en hierover externe communicatie heeft plaatsgevonden, worden de geprognosticeerde stichtingskosten getoetst aan de bedrijfswaarde. Voor het onrendabele deel van de investeringen wordt een voorziening gevormd. Zolang de voorziening toereikend is, worden de uitgaven van de betreffende projecten eerst ten laste van deze voorziening gebracht. Het rendabele deel van de investeringen wordt daarna verantwoord onder de onroerende zaken in ontwikkeling. Met betrekking tot de zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen verantwoord onder de post onderhanden projecten. Het aandeel huurwoningen wordt verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling. Voor wat betreft het onrendabel deel van het gecombineerde project voor zover dit project niet in een deelneming wordt gerealiseerd- wordt het onrendabele deel gesaldeerd met het verwachte verkoopresultaat en in de resultatenrekening verantwoord onder de post overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Verkoopopbrengsten van de nieuwbouw van koopwoningen die in verbindingen worden ontwikkeld worden als resultaat deelnemingen verantwoord, tijdsevenredig aan de realisatie van de verkoop aan derden van deze woningen. Afschrijving vindt eerst plaats nadat de betreffende complexen in exploitatie zijn genomen. Onroerende en roerende zaken ten dienste van De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen. 75

76 Financiële vaste activa Deelnemingen De deelnemingen, waarin de stichting de Woonmensen/SJA een meerderheidsbelang heeft dan wel waarin zij een beslissende zeggenschap heeft, worden integraal geconsolideerd. Minderheidsdeelnemingen zullen blijvend worden opgenomen tegen de netto vermogenswaarde. Voor deelnemingen wordt de nettovermogenswaarde berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de Woonmensen/SJA geheel of ten dele instaat voor de schulden van de desbetreffende deelneming, wordt een voorziening gevormd, primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het resterende aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de Woonmensen/SJA ten behoeve van deze deelnemingen. Effecten De effecten worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde of lagere marktwaarde. Alle waardemutaties van deze effecten worden rechtstreeks in het resultaat (onder financiële baten en lasten verantwoord). De financiële instrumenten worden tegen kostprijs gewaardeerd en er wordt (kostprijs) hedge accounting toegepast. Waardeveranderingen in de markt van de financiële instrumenten worden niet opgenomen in de Winst- en verliesrekening voor zover dit effectieve posities betreffen. De marktwaarde van de financiële instrumenten wordt vermeld onder de niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen. Indien break clauses zijn opgenomen kan hiermee het derivaten contract ontbonden worden. Ondanks dat de marktwaarde hierbij verrekend moet worden is de woningcorporatie niet meer ingedekt tegen het rente risico. Om dit te voorkomen zal de corporatie opnieuw een derivaat afsluiten zodat het weer ingedekt is tegen renterisico s. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen Latente belastingvorderingen en verplichtingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de boekwaarden die in de jaarrekening gevolgd worden anderzijds. De berekening van de latente belastingvorderingen en verplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden, of tegen de tarieven die in komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. Latente belastingvorderingen uit hoofde van verrekenbare verschillen en beschikbare voorwaartse verliescompensatie worden opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd en verrekeningsmogelijkheden kunnen worden benut. Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa, latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. Vlottende activa Voorraden Waardering van voorraden onderhoudsmaterialen vindt plaats tegen laatst betaalde inkoopprijzen. Tevens wordt rekening gehouden met een aftrek voor mogelijke incourantheid gebaseerd op verwachte lagere marktwaarde. De voorraad woningen bestemd voor de verkoop wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijzen. De voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop (onverkochte woningen en bedrijfsruimtes uit projectontwikkeling) wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. 76

77 Onderhanden projecten De waardering van onderhanden projecten in opdracht van derden vindt plaats tegen uitgaafprijzen, verminderd met de van kopers ontvangen termijnen. De gerealiseerde winst wordt verantwoord bij oplevering van het betreffende (deel)project. Indien van toepassing, worden hierop de verwerkte verliezen in mindering gebracht. Onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde projectopbrengsten worden gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor risico s van oninbaarheid. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen Conform de eisen volgens richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving, wordt een voorziening gevormd voor het verwachte onrendabele deel van voorgenomen investeringen in nieuwbouwprojecten. Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt in geval van bestaande bouw voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus aan deze investering toe te rekenen ontvangsten. Voorziening onderhanden projecten De voorziening is gevormd voor te verwachten verliezen voor een project, voor zover deze groter is dan de voor dit project geactiveerde bedragen. Voorziening loopbaanontwikkeling Deze voorziening is gevormd voor het bedrag van de te verwachten uitgaven ter stimulering van de loopbaanontwikkeling. Voorziening jubileum uitkeringen Volgens artikel 271 van de Richtlijn voor de jaarverslaggeving, moet er een voorziening getroffen worden voor toekomstige uitgaven inzake jubileumuitkeringen. Het opgenomen bedrag is de contante waarde van alle toekomstige jubileumuitkeringen voor het aanwezige personeel ultimo boekjaar, rekening houdend met de blijfkans. Voorziening deelnemingen De voorziening is gevormd voor het bedrag van de te verwachten betalingen voor rekening van de woningcorporatie ten behoeve van deelnemingen. Langlopende Schulden Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. De aflossingsverplichting voor het komende jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in 77

78 het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen een jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht. Deze voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van historische ervaringscijfers (dynamische bepaling). 78

79 Winst- en verliesrekening Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd en verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Als buitengewone baten en lasten worden aangemerkt de baten en lasten die niet uit de gewone bedrijfsuitoefening van het bedrijf van de rechtspersoon voortvloeien. Tenzij deze baten en lasten van ondergeschikte betekenis zijn voor de beoordeling van het resultaat, worden zij naar aard en omvang toegelicht; hetzelfde geldt voor de baten en lasten welke aan een ander boekjaar moeten worden toegerekend, voor zover zij niet tot de buitengewone baten en lasten zijn gerekend. Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Voor onderhanden projecten, waarvan het resultaat op betrouwbare wijze kan worden bepaald, worden de projectopbrengsten en de projectkosten verwerkt als netto-omzet en kosten in de winst- en verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum (de Percentage of completion - methode). De voortgang van de verrichte prestaties wordt bepaald op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten. Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de projectopbrengsten en projectkosten. Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte verliezen onmiddellijk in de winst- en verliesrekening verwerkt. Dit verlies wordt verwerkt in de kostprijs van de omzet. De voorziening voor het verlies maakt onderdeel uit van de post onderhanden projecten. Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2011 bedroeg dit maximumpercentage 1,3%. De opbrengsten uit hoofde van huur worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen terugbetalingsverplichting geldt. Opbrengsten servicecontracten Dit betreffen ontvangen bedragen van huurders en bewoners ter dekking van te maken en gemaakte servicekosten. Jaarlijks vindt verrekening plaats op basis van de daadwerkelijke bestedingen. De kosten worden verantwoord onder de overige bedrijfslasten. Verkoop onroerende goederen De post verkoop onroerende zaken betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de boekwaarde (bestaand bezit) danwel de vervaardigingsprijs (projecten voor derden). Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Verliezen worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. Resultaat uit nieuwbouwprojecten wordt genomen naar rato van projectvoortgang. Eventuele verliezen op nieuwbouwkoopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. De opbrengsten uit woningen verkocht onder voorwaarden worden niet verantwoord als verkoopopbrengst daar de belangrijkste economische rechten niet zijn overgedragen aan de koper. De gegarandeerde terugkoopverplichting wordt opgenomen onder de post langlopende schulden, terugkoopverplichting VOV woningen en wordt jaarlijks met inachtname van de contractvoorwaarden gewaardeerd. Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf De toe te rekenen interne directe kosten in het kader van voorfinanciering ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord. 79

80 Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder zijn verantwoord de geactiveerde bedrijfskosten werkorganisatie zijnde de toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling alsmede de toe te rekenen toezicht kosten betreffende renovaties. Tevens zijn hier onder verantwoord overige opbrengsten welke niet direct aan de primaire bedrijfsactiviteiten zijn toe te rekenen. Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden. Op de grond wordt niet afgeschreven. Overige waardeveranderingen materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De overige waardeveranderingen hebben betrekking op de afboeking dan wel terugname van een bijzondere waardevermindering. Deze bijzondere waardevermindering ontstaat door een jaarlijkse toets van de bedrijfswaarde ten opzichte van stichtingskosten. Pensioenlasten De pensioenregeling van Woningstichting de Woonmensen/SJA is te typeren als een toegezegde pensioenregeling. Verwerking in de jaarrekening dient dan ook plaats te vinden conform het gestelde in de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. Aangezien de benodigde gegevens voor het verwerken als toegezegde pensioenregeling niet of slechts tegen onevenredig hoge kosten verstrekt kunnen worden door het bedrijfstakpensioenfonds, maakt de Woonmensen/SJA gebruik van de mogelijkheid die de richtlijnen voor de jaarverslaggeving geven om de pensioenregeling te verwerken als zou het om een toegezegde bijdrageregeling gaan. De Woonmensen/SJA heeft de in aanmerking te nemen verschuldigde premie in de resultatenrekening verwerkt. Indien sprake is van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds heeft de Woonmensen/SJA geen verplichtingen tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies. Per 31 december 2011 bedraagt de (voorlopige) dekkingsgraad van het SPW 101% (ultimo 2010: 104%). Lasten onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het dagelijks en mutatie-onderhoud heeft betrekking op de kosten van derden, alsmede op de kosten van het materiaalverbruik. In de resultatenrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort lonen en salarissen. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Rentebaten en rentelasten De rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst- en verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. 80

81 Sinds 1 januari 2008 valt stichting de Woonmensen/SJA integraal onder de vigerende belastingwetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de belastingdienst opgezegd. De Woonmensen/SJA heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend. De Woonmensen/SJA heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de fiscale positie ultimo 2011 en het fiscale resultaat 2011 bepaald. Omdat jurisprudentie inzake de uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting. Resultaat deelnemingen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de woningcorporatie toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij de Woonmensen/SJA geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor de posten van de winst- en verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winst- en verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. De kasstromen uit hoofde van financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten). De investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende verplichtingen. 81

82 6. Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2011 VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen aanpassing naar bedrijfswaarde aanpassing voorziening onrendabele investeringen overboekingen Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december Cummulatieve herwaarderingen waardeaanpassingen Onroerende en roerende zaken in exploitatie Investeringen In 2011 is voor 4,6 miljoen geïnvesteerd in geriefsinvesteringen waar een levensduurverlenging tegenover staat. Daarnaast heeft in het boekjaar voor 0,3 miljoen aan investeringen plaats gevonden in voornamelijk de hellingbanen aan de Koninginnelaan. In 2011 is voor 12,8 miljoen aan herontwikkeling en renovatie geïnvesteerd in panden welke momenteel in exploitatie zijn. Dit betreffen o.a. de renovatie van de Moerbosch flat, Gentiaan flat en de flat t Sluisje voor 10,5 miljoen, Hoofdstraat Epe 0,4 miljoen, Rijksstraatweg Wilp 0,5 miljoen, Henri Dunantlaan en de Eglantier 0,7 miljoen en het groot onderhoud Cluster3 Colijnstraat voor 0,7 miljoen. De niet uit de balans blijkende verplichtingen richting aannemers inzake onroerende zaken in exploitatie bedraagt 1,9 miljoen inclusief btw. Desinvestering In 2011 zijn 13 woningen verkocht middels Verkoop onder Voorwaarden met een boekwaarde van 0,9 miljoen en is de commerciële plint Baron Sloetkade met parkeerplaatsen verkocht met een boekwaarde van 1,9 miljoen. Op basis van de binnen de Woonmensen/SJA goedgekeurde verkoopplannen zijn ultimo 2011 nog 110 woningen bij mutatie beschikbaar voor normale verkoop en 489 voor verkoop middels koopgarant. 82

83 Afschrijvingen De gehanteerde afschrijvingstermijnen en gevolgde afschrijvingssystematiek luiden als volgt: Component Systematiek Jaar Grond Geen afschrijving - Bouw/bijkomendekosten Lineair 50 C.V.-installaties Lineair 50 Liften/isolatie Lineair 50 Vervoermiddelen Lineair 8 Kantoorinventaris Lineair 10 Automatisering Lineair 7 Overige inventarissen Lineair 10 Overboekingen In verband met opleveringen in 2011 zijn onder andere de volgende projecten in exploitatie genomen: - 12 huurwoningen passiefhuisproject aan de Waterlei; - 16 vrije-sector huurwoningen project Kastanje in de Groene Hoven Verzekering De onroerende goederen in exploitatie zijn per 31 december 2011 verzekerd tegen het risico van brand- en stormschade. Deze verzekering geschiedt op basis van het aantal verhuureenheden. Het woningbezit is verzekerd tegen een premie, onafhankelijk van de werkelijke waarde van de woningen. Zekerheid Het onroerend goed is grotendeels gefinancierd met kapitaal-marktleningen. Op alle leningen is de WSW-garantie van toepassing Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen overige waardeveranderingen overboekingen* Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december *De overboekingen betreffen een overboeking van naar de materiële vaste activa in exploitatie en een overboeking van naar de onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden. 83

84 Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Investeringen De investeringen hebben grotendeels betrekking op de volgende projecten: x Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Eik Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Vlier Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Kastanje 789 Nieuwbouw De Groene Hoven, parkeerkelder Noord Nieuwbouw De Groene Hoven MFC 672 Nieuwbouw Passiefhuisproject, Waterlei Nieuwbouw Kristal (Zuidbroek) Nieuwbouw Zuiderpoort Fase II (Ravenweg) Nieuwbouw Boog&Cluster Nieuwbouw Kanaalzone 558 Totaal De niet uit de balans blijkende verplichtingen richting aannemers inzake de onroerende zaken in ontwikkeling nieuwbouw bedraagt 18,6 mln inclusief btw. Desinvesteringen De desinvesteringen betreffen de overboekingen van initiatiefkosten van niet doorgegane projecten. Overige waardeveranderingen Ten behoeve van een aantal nieuwbouw projecten is een voorziening gevormd voor het verwachte onrendabele deel van de investeringen. De werkelijke uitgaven inzake deze projecten worden eerst ten laste van de betreffende voorziening gebracht, voor zover deze hiervoor toereikend is. Indien de uitgaven de voorziening overstijgen, wordt het meerdere opgenomen onder de onroerende zaken in ontwikkeling. Dit is in principe dus het rendabele gedeelte van de investeringen. 84

85 Onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden Saldo per 1 januari - Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - Correctie terugkooprecht Correctie herwaardering terugkooprecht Toevoeging V.o.V Overboeking Herwaardering Teruggekochte woningen Saldo per 31 december - Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde per 31 december In de post Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden zijn in totaal 123 verhuureenheden opgenomen. De contracten betreffen enkel terugkoop verplichtingen. Gebruik wordt gemaakt van contractvormen die de goedkeuring van de Minister hebben en worden kortingen gegeven met een bandbreedte tussen 10% en 35%. Voorts zijn een aantal contracten gekwalificeerd als verkooptransactie. Deze contracten bevatten terugkoop rechten en zijn nader toegelicht onder de niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen. De toevoeging betreft 3 woningen aan Het Sparrenbos die per balansdatum gewaardeerd zijn tegen 65% van de aankoopwaarde. Daarnaast zijn 13 woningen verkocht die gewaardeerd zijn tegen 85% van de taxatiewaarde. Alle 16 verkochte woningen in 2011 zijn verkocht onder het principe van koopgarant. 85

86 Onroerende en roerende zaken ten dienste van Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen overboekingen Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december Bedrijfswaarde De actuele waarde van de onroerende zaken in exploitatie, gebaseerd op bedrijfswaarde, bedraagt circa 414 mln (2010: 365 mln). Overzicht bedrijfswaarde in boekjaar: x 1 mln. Bedrijfswaarde volgens parameters Restwaarde grond Rentabiliteitswaarde correctie leningen Totaal bedrijfswaarde Ten opzichte van voorgaand verslagjaar is de bedrijfswaarde, indien rekening wordt gehouden met de waarde van de grond en de rentabiliteitswaarde van de leningen, met circa 49 mln toegenomen. Deze toename in de bedrijfswaarde kan als volgt worden toegelicht: Jaarresultaat De jaarwissel (1 jaar opschuiven) heeft geleid tot een toename van de bedrijfswaarde van 3 mln. 86

87 Schattingswijziging Het inrekenen van de uitgaven van de verbeteringsprojecten en het daarna activeren van deze uitgaven levert een zeer inconsistent beeld op, derhalve zijn deze uitgaven niet meer opgenomen in de berekening van de bedrijfswaarde. Tevens zijn de toekomstige verkopen, conform de richtlijnen van het CFV, beperkt tot een periode van 5 jaar. Deze aanpassingen leiden tot een toename van 19 mln. Gevolgen van mutaties in bezit De bedrijfswaarde ultimo 2011 is met 1 mln gestegen door de verkoop, oplevering en aankoop van woningen en overige verhuureenheden. In 2011 zijn in totaal 47 verhuureenheden toegevoegd aan het bezit. Gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten - De Woonmensen heeft in 2011 evenals in 2010 een gedifferentieerd huurbeleid toegepast, waarbij de streefhuur per complex kan variëren van 72% tot 100% van de maximaal redelijke huur volgens de WWS-systematiek. Naast de jaarlijkse huurverhoging en harmonisatie zijn de huren gestegen als gevolg van investeringen in bestaande complexen. Bovengenoemd beleid en bijstellingen leidt tot een toename van 12 mln. - Het actualiseren van het toekomstige onderhoudsuitgaven leidt tot een toename van de bedrijfswaarde met 6 mln. - Wijzigingen in de variabele lasten (o.a. personeels- en algemene beheerskosten), de uitgaven voor leefbaarheid en aanpassing van de inflatieparameters en loonfactoren hebben een toename tot gevolg van 8 mln van de bedrijfswaarde. Restwaarde grond De restwaarde van de grond is per saldo ongewijzigd als gevolg van opgeleverde nieuwbouwwoningen, aankoop bestaand bezit en verkoop van bestaand bezit in Rentabiliteitswaarde correctie leningen De RW correctie ondergaat per saldo als gevolg van het aantrekken van nieuwe leningen en het herfinancieren van bestaande leningen tegen lagere rentepercentages geen wijziging. Recapitulatie bedrijfswaarde x 1 mln. Saldo bedrijfswaarde per 1 januari Aanpassing i.v.m. jaarwissel (1 jaar opschuiven) 3 18 Mutaties in het bezit (verkoop en oplevering) 1 13 Gevolgen aanpassing beleidsparameters en uitgangspunten: - wijziging vermogensvoet wijzigingen huurbeleid wijzigingen in bezit verbeteringsprojecten en verkopen wijzigingen in levensduur on onderhoudsbeleid wijzigingen in variabele lasten 8-50 Toename restwaarde grond - 1 Toename rentabiliteitswaarde correctie leningen

88 FINANCIELE VASTE ACTIVA Deelnemingen Saldo per 1 januari Mutaties in het boekjaar: - Voorziening Stortingen/uitkeringen Resultaat Saldo per 31 december De deelnemingen betreffen: Netto Netto vermogens vermogens waarde waarde Aandeel 1 januari Resultaat Voorziening 31 december Parkstad V.O.F. 30,00% Landstad Projecten C.V. 48,00% ADZ Beheer B.V. 50,00% Welgelegen Park V.O.F. 33,30% Landgoed Welgelegen C.V. 50,00% De Stichting de Woonmensen/SJA te Apeldoorn is commanditair vennoot binnen Landgoed Welgelegen C.V. en deelt voor 25% in de winst. Joseph Specials B.V. is voor 25% beherend vennoot binnen Landgoed Welgelegen C.V. Geconsolideerd maakt dit een aandeel van 50%. Het resultaat van Parkstad V.o.f. betreft de periode van 1 november 2010 tot en met de balansdatum van 31 oktober Joseph Specials B.V. is beherend vennoot en deelt voor 30% in de winst Effecten 100 aandelen Woningnet N.V certificaten in Woon Investerings Fonds In deelcertificaten omgezet renteresultaat WIF Saldo per 31 december Sinds 1 januari 2008 werkt de stichting de Woonmensen/SJA voor de woonruimteverdeling via Woonkeus met Woningnet. Een van de voorwaarden om met dit systeem te mogen werken is dat deelnemende corporaties aandelen hebben in Woningnet N.V. De Woonmensen/SJA heeft het minimaal vereiste aantal van 100 aandelen in 2008 aangeschaft. Stichting de Woonmensen/SJA participeert met vijfentwintig certificaten van in het Wooninvesteringsfonds. Dit fonds in een Toegelaten Instelling die woningen koopt van corporaties zodat deze corporaties direct over financiële middelen beschikken. De woningen worden vervolgens door het Fonds verkocht. Het betreft hier een achtergestelde lening met een onbepaalde looptijd. Aflossing zal uitsluitend geschieden als het Wooninvesteringsfonds haar recht tot koop uitoefent. De vaste rente bedraagt 2,25% per jaar. Het variabele rentedeel bedraagt 3,25% per jaar en zal na vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening van het WIF uitgekeerd worden indien aan de randvoorwaarden hiervoor is voldaan. 88

89 Latente belastingvordering Saldo per 1 januari Mutatie boekjaar: Agio Disagio Saldo per 31 december In het kader van de integrale belastingplicht voor de vennootschapsbelasting is het verschil bepaald tussen de bedrijfseconomische en fiscale waardering van de leningen o/g. Aangezien de economische waardering van de leningen o/g hoger is dan de fiscale waardering, ontstaat een latente belastingvordering voor het verrekenbare tijdelijke verschil. De latente belastingvordering is gewaardeerd tegen nominale waarde. Ultimo boekjaar bestaat de latente belastingvordering uit een agio van en een disagio van Leningen u/g Stichting Paraat 2,25% A.A. Tijink, Hofstraat 63 0,00% Saldo per 31 december Aan de Stichting Paraat te Apeldoorn is een lening verstrekt ad met een looptijd van 15 jaar tegen een rentepercentage van Euribor per 31 december van het voorgaand jaar vermeerderd met een opslag van 1%; ,51% (2010: 2,25%). De aflossing van deze lening zal plaatsvinden in 2017 of eerder bij verkoop van de stichting. Aan A.A. Tijink, Hofstraat 63, is in het kader van herstructurering van een woon/winkelpand tot oktober 2010 een bijdrage verstrekt in de vorm van een renteloze lening. Uiterlijk april 2015 zal de lening volledig zijn afgelost Overige financiële vaste activa Te vorderen rente Kanaalzone Als gevolg van herontwikkeling van de Kanaalzone zijn alle strategische aankopen hierin rentedragend geworden vanaf het moment van aankoop door de Woonmensen/SJA. De aankopen en de rente t/m 2008 zijn per 1 januari 2009 ingebracht in de grondexploitatie tegen 3%. De laatste oplevering van dit project staat gepland voor

90 VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Voorraad onderhoudsmaterialen Voorraad woningen bestemd voor de verkoop Voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop Saldo per 31 december Voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop is als volgt opgebouwd: Stand per 1 januari Bestede kosten Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december De voorraad woningen bestemt voor de verkoop betreft 2 woningen aan de Eburonenstraat welke middels een terugkoopplicht zijn teruggekocht. De post voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop bevat voor door de Woonmensen/SJA aangekochte gronden inzake de nog te verkopen woningen binnen Landgoed Welgelegen C.V. Daarnaast heeft de Woonmensen bestede kosten inzake het project de Melodie met 5 koopwoningen ad , project Boog&Cluster met 11 koopwoningen ad en inzake de plint van het project Het kristal van Onderhanden projecten Het verloop van de post is als volgt: Onderhanden projecten in opdracht van derden Af: Van kopers ontvangen termijnen Voorziening verwacht verlies Boekwaarde per 31 december De post onderhanden projecten in opdracht van derden bevat 33 verkochte woningen betreffende het project Boog&Cluster. 90

91 VORDERINGEN Huurdebiteuren Zittende huurdebiteuren Vertrokken huurdebiteuren Vorderingen in WSNP Af: voorziening wegens oninbaarheid voorziening WSNP Saldo per 31 december De mutatie in de voorziening wegens oninbaarheid is als volgt: Saldo per 1 januari Af: afgeboekte oninbare vorderingen vrijval voorziening oudere jaren Bij: toegevoegd ten laste van het resultaat Saldo per 31 december In bovenvermelde opstelling zijn alle huurachterstanden, herstelkosten en servicekosten verantwoord van zowel zittende als vertrokken bewoners. De voorziening voor oninbaarheid is voor de zittende huurders bepaald op basis van individuele beoordeling van de nog openstaande vorderingen. De huurachterstand van zittende huurders exclusief herstel- en servicekosten bedraagt 0,84% van de jaarhuur (2010: 1,00%). Gemeente Apeldoorn Deze post is als volgt samengesteld: Gemeentelijke Diensten Overige vorderingen Saldo per 31 december

92 Overige vorderingen Deze post is als volgt samengesteld: Overige vorderingen Af: voorziening voor oninbaarheid Saldo per 31 december De voorziening voor oninbaarheid is op basis van individuele beoordeling bepaald. Belastingen en premies sociale verzekeringen Deze post is als volgt samengesteld: Vennootschapsbelasting Overlopende activa Deze post is als volgt samengesteld: Te vorderen rente Landgoed Welgelegen C.V Te vorderen rente Landstad Projectontwikkeling C.V Te vorderen exploitatieresultaat Ordenplein Door te berekenen aan derden Te vorderen rente effecten Te vorderen rente liquide middelen Overige overlopende activa Saldo per 31 december Liquide middelen Deze post is als volgt samengesteld: Kas Rekening-courant bank en giro (direct opvraagbaar) Totaal

93 Groepsvermogen Overige reserves Saldo per 1 januari Bij: Resultaat vorig boekjaar Voorziening loopbaanontwikkeling Saldo per 31 december Resultaat boekjaar Het resultaat boekjaar is vooruitlopend op de goedkeuring van de RvC ten laste gebracht van de overige reserves. Als gevolg van een stelselwijziging is per 1 januari 2010 een voorziening loopbaanontwikkeling opgevoerd welke ten laste is gebracht van het eigen vermogen. Voorzieningen Beginsaldo Dotatie Onttrekking Eindsaldo Onrendabele investeringen Jubileum uitkeringen Loopbaanontwikkeling Negatieve deelnemingen Totaal Voorziening onrendabele investeringen Conform de eisen volgens richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving, wordt een voorziening gevormd voor het verwachte onrendabele deel van de voorgenomen investeringen. Dit betreft projecten, die in de nabije toekomst vrijwel zeker gerealiseerd zullen worden. De gebruikte uitgangspunten voor de berekening van het onrendabele deel komen overeen met die voor het bestaande bezit. De dotatie aan de voorziening onrendabele investeringen over 2011 bevat de volgende projecten: - Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Nieuwbouw Boog&Cluster Terugname nieuwbouw Kristal (Zuidbroek) Terugname nieuwbouw Zuiderpoort Nieuwbouw Kanaalzone De dotatie aan de voorziening onrendabele investeringen is verwantwoord onder de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Met uitzondering van de Nieuwbouw Kanaalzone welke is verantwoord onder de Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa. De onttrekking aan de voorziening onrendabele investeringen over 2011 bevat de volgende projecten: - Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Nieuwbouw Boog&Cluster Terugname nieuwbouw Kristal Terugname nieuwbouw Zuiderpoort Nieuwbouw Kanaalzone Nieuwbouw Aalscholverweg Nieuwbouw De Groene Hoven Nieuwbouw Passiefhuisproject Gentiaanflat

94 De voorziening onrendabele investeringen bevat ultimo 2011 aan onrendabele investeringen voor de volgende projecten: - Nieuwbouw De Groene Hoven Nieuwbouw Aalscholverweg de Passerel Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Voorziening loopbaanontwikkeling Het saldo van de voorziening bestaat uit toekomstige uitgaven ter stimulering van de individuele loopbaanontwikkeling. Verwacht wordt dat ,- binnen een jaar wordt besteed. Voorziening verplichting jubileumuitkeringen Uitgaande van het personeelsbestand per 31 december 2011 en rekening houdend met onder andere de blijfkans, is een berekening gemaakt van de te verwachten uitgaven voor jubileumuitkeringen in de toekomst. Het bedrag is contant gemaakt naar ultimo 2011 en als voorziening op de balans opgenomen overeenkomstig de Raad voor de Jaarverslaggeving artikel 271. Voorziening negatieve deelnemingen De voorziening heeft betrekking op de verwachte terugbetaling inzake de deelnemingen ADZ Beheer B.V. en Landstad Projecten C.V. LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen overheid en kredietinstellingen Leningen Leningen Krediet- Totaal Overheid instellingen Leningen Saldo per 1 januari Bij: nieuwe leningen Af: aflossing ineens aflossing jaarlijks Saldo per 31 december Aflossingen komend boekjaar Saldo per 31 december Saldo per 1 januari Bij: nieuwe leningen Af: aflossing ineens aflossing jaarlijks Saldo per 31 december Aflossingen komend boekjaar Saldo per 31 december

95 Renterisico x Herfinancieringen Leningen kredietinstellingen De totale aflossingsverplichting korter dan 5 jaar bedraagt hiermee De aflossingsverplichtingen, die op de doorlopende leningen binnen 12 maanden na de afloop van het jaar vervallen, zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting ultimo 2011 bedraagt De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 3,62% (2010: 4,02%). De gemiddelde restant looptijd bedraagt 13,4 jaar (2010: 14 jaar). Op de leningen zijn geen hypothecaire zekerheden verstrekt. De leningen krediet instellingen zijn volledig geborgd door het WSW. De gemeente Apeldoorn fungeert hierbij als achtervang. Waarborgsommen Het verloop van deze post is als volgt: Saldo 1 januari Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen Mutaties in Waarborgsommen Rente Saldo 31 december Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen Totaal Ultimo 2011 bestaat deze post uit ontvangen waarborgsommen betreffende bedrijfspanden en waarborgsommen inzake uitgegeven tags ten behoeve van parkeerkelders. De waarborgsommen inclusief rente worden bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend. Terugkoopverplichting woningen V.o.V. De terugkoopverplichting woningen V.o.V. betreft de terugkoopverplichting van onroerende zaken die onder een regeling Verkoop onder Voorwaarden zijn overgedragen aan derden. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting. Bij de jaarlijkse toetsing van de terugkoopverplichting wordt rekening gehouden met de waardeontwikkelingen van onroerende zaken en specifieke contractvoorwaarden met derden. 95

96 Het verloop van deze post is als volgt: Saldo 1 januari Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Mutaties in - Correctie terugkooprecht Correctie herwaardering terugkooprecht Terugkoopverplichting a.g.v. overdrachten gedurende het boekjaar Overboeking Teruggekochte woningen Afwaardering Saldo mutaties Saldo 31 december Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Totaal In 2011 zijn 16 woningen middels een koopgarant constructie aan derden verkocht. De daarmee samenhangende mutatie in de terugkoopverplichting bedraagt Als gevolg van een gemiddelde waardedaling van de overgedragen onroerende zaken van 4,5%, daalt de terugkoopverplichting in 2011 met KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan kredietinstellingen Deze post is als volgt samengesteld: Kortlopend deel van de langlopende leningen Overige schulden aan kredietinstellingen Totaal Belastingen en premies sociale verzekeringen Deze post is als volgt samengesteld: Omzetbelasting Loonbelasting en premies sociale lasten/pensioenen Totaal

97 Overlopende passiva Nog te betalen vakantiedagen Niet vervallen rente geldleningen Nog te betalen participatiebijdrage Nog te betalen bijdrage Kanaalzone Vooruitontvangen huur Vooruitontvangen grondaflossing Te verrekenen zaken en diensten aan huurders Vooruitontvangen huurtoeslag Compensatie Landstad projecten C.V Overige overlopende passiva Totaal NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN Voorwaardelijke verplichtingen Het obligo aan het WSW bedraagt (2010: ), uit hoofde van de door het WSW geborgde leningen, die opeisbaar wordt indien blijkt dat het aan het WSW betaalde disagio niet voldoende is om aanspraken op het WSW te dekken. Bankgaranties Inzake de levering van percelen bouwterrein gelegen aan de Burgemeester Jonkheer Quarles van Uffordlaan is een bankgarantie gesteld ad bij de ING-bank. Deze garantie loopt af per 1 februari Aangegane verplichtingen nieuwbouw en onderhoud Ultimo boekjaar is er sprake van een (restant)verplichting ad inzake werkzaamheden met betrekking tot planmatig onderhoud waarvoor opdrachten met derden zijn aangegaan en die nog niet geheel of gedeeltelijk zijn afgewikkeld. Ultimo boekjaar is er sprake van een (restant)verplichting ad inzake werkzaamheden met betrekking tot nieuwbouw- renovatieprojecten waarvoor opdrachten met derden zijn aangegaan en die nog niet geheel of gedeeltelijk zijn afgewikkeld. Terugkooprechten De Woonmensen/SJA heeft in het verleden woningen verkocht middels Betaalbaar kopen. Middels deze constructie heeft de Woonmensen/SJA het terugkooprecht van deze woningen. Het betreft hier 19 woningen met een marktwaarde van Kredietinstelling Koophuur Ter financiering van de koophuur van de binnenkant van de woning hebben koophuurders een financiering aangetrokken. Indien de koper niet aan zijn verplichting aan de geldgever kan voldoen dan kan de vordering door de financier worden gecedeerd aan de stichting de Woonmensen/SJA met overname van alle rechten. Ultimo 2011 betreffen dit 24 woningen met een financiering van Gemeente Apeldoorn Conform de prestatieafspraken Apeldoorn zijn -onder voorbehoud van goedkeuring door de Europese Commissie- geen bouwleges verschuldigd voor nieuwe sociale huurwoningen. In afwachting van de uitspraak hoeven de leges niet betaald te worden. Ultimo 2011 bedroegen de in rekening gebrachte leges

98 Kredietfaciliteit Landstad Projecten C.V. In het kader van een kredietfaciliteit bij ABN AMRO ad hebben St Joseph Holding B.V. en Le Clerq P.O. Holding B.V. een Networth-overeenkomst afgesloten welke 31 maart 2012 afloopt. Hierin verplichten beide B.V.'s zich zorg te dragen dat het garantievermogen van de kredietnemer te alle tijde ten minste bedraagt. Aansprakelijkheid bij een fiscale eenheid Stichting de Woonmensen/SJA vormt samen met St. Joseph Holding B.V., St. Joseph Vastgoed B.V., St. Joseph Projectontwikkeling B.V. en Joseph Specials B.V. een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Op grond van de voorwaarden zijn de stichting en de dochtermaatschappijen ieder hoofdelijk aansprakelijk voor ter zake door de combinatie verschuldigde belasting. Onbeperkte aansprakelijkheid Stichting de Woonmensen/SJA is onbeperkt aansprakelijk voor de schulden van Parkstad V.O.F., Landstad Projectontwikkeling C.V., Landgoed Welgelegen C.V. en Welgelegen Park V.O.F. Financiële instrumenten Gedurende het verslagjaar is het treasury statuut waarin opgenomen het financieel beleid vastgesteld door de financiële commissie na goedkeuring door de Raad van Commissarissen. In het treasury statuut wordt het gebruik van niet complexe derivaten onder voorwaarden toegestaan. Deze instrumenten worden uitsluitend toegepast in het kader van beperking van renterisico s/looptijdrisico s. Toegepaste grondslagen voor de verwerking van deze instrumenten zijn volledig in overeenstemming met hetgeen algemeen aanvaard is. Hieronder wordt nader informatie verstrekt over de instrumenten die gebruikt worden voor het beheersen van rente- en looptijdenrisico s, alsmede over de omvang en risico s van deze instrumenten. Het rente- en looptijdenbeleid van de corporatie is erop gericht jaarlijks niet meer dan 15% risico te lopen van de leningenportefeuille van het laatst afgesloten boekjaar (conform de norm van het WSW). Het gebruik van de volgende (standaard) rente-instrumenten is toegestaan: -Forward Rate Agreement (voor het fixeren van de korte rente) -Cap, Floor of Collar (voor het begrenzen van de korte rente) -Interest Rate Payers Swap (voor het verlengen van de rentetypische looptijd) -Interest Rate Receivers Swap (voor het verkorten van de rentetypische looptijd) -Payers Swaption (voor het begrenzen van de lange rente) -Receivers Swaption (voor het begrenzen van de lange rente) Met betrekking tot bepaalde variabel rentende schulden heeft de Woonmensen/SJA interestderivaten(swaps) afgesloten, waarbij de variabele rente wordt omgezet naar een vaste rente. Voor de verwerking, waardering en resultaatbepaling past de Woonmensen/SJA met betrekking tot deze derivaten (hedge-instumenten) kostprijshedge-accounting toe. Deze SWAPS zijn geen margin calls waarbij marktwaarde verrekening van toepassing is. Met de bank zijn 5 jaarlijkse Mutual Break Clause momenten ingebouwd, voor het eerst in De marktwaarde van de derivaten, gebaseerd op de opgave van de banken, is per ultimo ,6 miljoen negatief. De marktwaarde-ontwikkeling wordt periodiek gemonitord. 98

99 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de marktwaarde en boekwaarde van de verschillende financiële instrumenten per 31 december 2011: Hoofdsom Ingangs- Eind- Dealcode Euribor x 1 mln datum datum Rente marktwaarde Interest rate swap L 3M 15 1-mei-11 1-mei-51 3,7400% L 3M 15 1-okt-11 1-okt-61 3,7375% Totaal Renterisico De Woonmensen/SJA loopt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de Woonmensen/SJA risico ten aanzien van de toekomstige kasstromen, met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt de Woonmensen/SJA risico s over de marktwaarde. Met betrekking tot bepaalde variabel rentende schulden heeft de toegelaten instelling interest derivaten afgesloten, waarbij de variabele rente wordt omgezet naar een vaste rente. Kredietrisico Door het spreiden van transacties over verschillende financiële instellingen wordt getracht het kredietrisico te beperken. Verder dienen de financiële instellingen te voldoen aan enkele kredietwaardigheidseisen (rating), zoals opgenomen in het Treasury statuut. Liquiditeitsrisico Het gaat hierbij om het risico dat over onvoldoende middelen wordt beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen voldoen. Dit geldt voor alle verplichtingen van de Woonmensen/SJA en haar tegenpartijen, ongeacht of dit nu crediteuren of financiële instellingen zijn. De Woonmensen/SJA heeft inmiddels op verschillende manieren faciliteiten geregeld om altijd aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Naast het aantrekken van langlopende leningen, zijn kasgeld- en rekening courant faciliteiten beschikbaar. Ook worden door de Woonmensen/SJA flexibele financieringsarrangementen afgesproken, waarbij geld opname kan plaatsvinden al naar gelang de behoefte. Valutarisico De Woonmensen/SJA doet conform het treasurystatuut alleen transacties in euro s en loopt derhalve geen valutarisico s. Verliesverrekening vennootschapsbelasting De Woonmensen/SJA heeft, op basis van voorlopig ingediende en berekende aangiftes, voor toekomstige fiscale winsten nog aan verliezen te verrekenen. De verliezen kunnen 9 jaar vooruit gecompenseerd worden. De verliezen zijn als volgt opgebouwd: Jaar Verrekenbaar verlies Totaal

100 7. Toelichting op de geconsolideerde winst- en Verliesrekening over 2011 BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren Te ontvangen netto huur: Woningen en woongebouwen Onroerende zaken niet zijnde woningen Totaal netto huuropbrengsten Erfpachtopbrengsten Af huurderving: - wegens leegstand wegens oninbaarheid Mutatie huren in voorziening dubieuze huurdebiteuren Totaal De huren zijn met name gewijzigd als gevolg van: - verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging; - verhoging wegens woningverbeteringen; - aanpassing tot streefhuur bij mutatie; - het in exploitatie komen van nieuwe woningen en bedrijfspanden of van aangekocht bezit - verkoop van woningen; De maximale huurverhoging per 1 juli 2011 voor woningen en woongebouwen bedroeg maximaal 1,3% en is daarmee gelijk aan de inflatie van 2010 (2010: 1,2%). Voor onroerende zaken niet zijnde woningen zijn de huren verhoogd op basis van prijsindexcijfers of een aanpassing volgens overeenkomst. De totale huurderving bedraagt 1,49% van de huren (2010:1,38%). Opbrengsten servicecontracten Vergoedingen voor zaken en diensten af: vergoedingsderving Totaal De hoogte van de vergoedingen wordt jaarlijks bijgesteld aan de hand van de afrekening servicekosten, die per complex wordt opgesteld. 100

101 Verkoop onroerende goederen Verkoop grond Resultaat verkopen bestaand bezit Resultaat uit verkoop onroerende zaken Als gevolg van de met de verkoop samenhangende terugkoopplicht voor verkopen van onroerende zaken die als Verkopen onder Voorwaarden (Koopgarant) worden geclassificeerd, wordt geen verkoopresultaat in de resultatenrekening verantwoord. De opbrengsten van deze woningen worden gepresenteerd onder de post overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Verkoop grond Opbrengst verkopen grond Af: Kostprijs Rentevergoeding uit grondverkopen Resultaat uit verkopen grond In 2011 hebben geen verkopen van grond via Landgoed Welgelegen C.V. plaats gevonden. De gerealiseerde rente op de voorraad grond bedraagt in Resultaat verkopen bestaand bezit (niet koopgarant) Opbrengst verkoop bestaand bezit Af: boekwaarde en verkoopkosten Resultaat verkoop bestaand bezit Een verkoopverlies is verantwoord onder de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. 101

102 Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Geactiveerde productie m.b.t. projecten huurwoningen Overige bedrijfsopbrengsten Verhuur bedrijfsmatig onroerende zaken Beheerdiensten Verkoopresultaat overige activa Afsluiten huurcontracten Overige opbrengsten Totaal BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie Afschrijving onroerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Aanpassing eerdere onrendabele investeringen Dotatie voorziening onrendabele investeringen Terugname bestaand bezit Bestaand bezit Mutatie waardeverschillen V.o.V Verkoopresultaat bestaand bezit Afboeken voorbereidingskosten wegens het niet doorgaan van diverse nieuwbouwinitiatieven Totaal In het boekjaar zijn van de volgende projecten de onrendabele toppen genomen: Project Boog&Cluster Project Groot Zonnehoeve Jaarlijks wordt een voorziening gevormd voor het onrendabele deel van de investeringen. De dotatie van dit onrendabele deel vormt een onderdeel van de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. 102

103 Bij de jaarlijkse toetsing van de waarde van de materiële vaste activa in exploitatie aan de bedrijfswaarde heeft een afwaardering plaatsgevonden van 6,5 miljoen en is een bedrag van 6,3 miljoen teruggenomen. De mutatie waardeverschillen Verkopen onder Voorwaarden bevat over het afgelopen boekjaar: Resultaat uit verkopen middels V.o.V Mutatie waardering activa V.o.V Mutatie terugkoopverplichting V.o.V Afwaardering in eigen beheer gerealiseerde woningen verkocht middels V.o.V In 2011 zijn 16 woningen onder Koopgarant overgedragen aan derden. Hiervan zijn er 3 in eigen beheer ontwikkeld en met 35% korting verkocht. Van de overige 13 woningen bedroeg het gemiddelde resultaat op deze overdrachten , bij een gemiddelde korting op de taxatiewaarde van 15%. Verkoopresultaat bestaand bezit (niet koopgarant) Opbrengst verkoop bestaand bezit Af: boekwaarde en verkoopkosten Resultaat verkoop bestaand bezit Salarissen Salarissen Kosten externe ondersteuning Totaal Dit betreft de bruto salarissen inclusief vakantietoeslag en het doorbetaalde salaris tijdens ziekte, onder aftrek van eventueel ontvangen ziekengelden. Conform de CAO Woondiensten 2011 zijn de salarissen per 1 januari met 1,5% verhoogd. Lasten onderhoud Planmatig onderhoud Dagelijks onderhoud Mutatie onderhoud Af: kosten eigen dienst elders gepresenteerd Totaal

104 Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa In het boekjaar 2011 zijn de voorraden bestemd voor de verkoop en in opdracht van derden afgewaardeerd naar marktwaarde. Commerciële plint Kristal Koopwoningen Boog&Cluster Koopwoningen Kanaalzone Totaal OVERIGE BEDRIJFSLASTEN Beheerskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Commerciële verhuur en verkoopkosten Inventariskosten Kosten wagenpark Accountantskosten Advieskosten Algemene beheerskosten Automatiseringskosten Totaal Heffingen en verzekeringen Belastingen Verzekeringen Sector specifieke heffing: Contributie Aedes Totaal

105 Leveringen en diensten Kosten huismeesters Kosten glaszetten Geiser-/boilerhuur Kosten tuinonderhoud Kosten trappenhuizen Stookkosten Diverse overige kosten Af: Kosten eigen dienst elders gepresenteerd Afrekening leveringen en diensten voorgaand jaar Totaal Diverse bedrijfslasten Compensatie Landstad Projecten C.V Leefbaarheid Oninbare vorderingen bij huurachterstanden Dotatie voorziening dubieuze debiteuren inzake oninbare - kosten schades en L&D Doorbelaste exploitatie Ordenplein Bijdrage 40 achterstandswijken Verrekening exploitatie Kanaalzone Overige bedrijfslasten Totaal Totaal overige bedrijflasten FINANCIELE BATEN EN LASTEN Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rente op liquide middelen in rekening courant Rente belastingdienst Rente Landgoed welgelegen C.V. - - Rente Kanaalzone Overige rente Totaal

106 Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rente leningen u/g Opbrengsten effecten Totaal Rentelasten en soortgelijke kosten Rente leningen o/g Rente derivaten Rente kredietinstellingen Disagio leningen Overige rente en kosten Totaal

107 Vennootschapsbelasting Acute belastingdruk vennootschapsbelasting - - Mutatie actieve belastinglatentie Totaal Het gemiddelde wettelijke belastingtarief bedraagt 25% (20% voor de winst < ). De lagere effectieve belastingdruk vennootschapsbelasting ad 0% wordt veroorzaakt door het benutten van fiscale verliescompensatie en fiscaal vrijgestelde winstbestanddelen. Dit betreft onder meer verschillen in de verwerking van resultaten uit renovatieprojecten, afschrijvingen op vastgoed, de verwerking van de interest en de fiscaal niet aftrekbare heffing van het Centraal Fonds Volkshuisvesting. De berekening van de belastingplicht is als volgt opgebouwd: 2011 Commercieel resultaat conform de winst- en verliesrekening Bij: Fiscaal lagere afschrijving op activa Fiscaal geen waardeveranderingen Resultaat ADZ Beheer BV CFV Vogelaarheffing Af: Fiscaal lager resultaat woningverkopen Saldo afschrijving en vrijval (dis)agio leningen o/g Fiscaal hogere lasten onderhoud Belastbaar resultaat Af: te verrekenen verliezen - Belastbaar bedrag Mutatie actieve belastinglatentie In het kader van de VSO2 is de latente belastingvordering bepaald. Aangezien de bedrijfseconomische waardering van de leningen o/g hoger is dan de fiscale waardering, is er sprake van een latente belastingvordering. De mutatie van deze actieve belastingvordering wordt onder deze post in de winst- en verliesrekening verantwoord. Resultaat deelnemingen Resultaten ten gunste van c.q. ten laste van de post deelnemingen Vastgoedontwikkeling Landstad Projecten C.V A.D.Z. Beheer B.V Landgoed Welgelegen C.V Welgelegen Park V.O.F. - - Parkstad V.O.F Totaal

108 Accountantshonorarium Onderzoek van de jaarrekening Adviesdiensten op fiscaal terrein Totaal Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de Stichting en de in de consolidatie betrokken maatschappijen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties). Bezoldiging Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur Bezoldiging Raad van Commissarissen: J.A.M. van der Vorst Lid van RvC, Voorzitter Prof. Dr. J.J.L. van der Klink Lid van RvC, Vice Voorzitter C.H.P. Oosterwijk Lid van RvC, Vice Voorzitter Th. Oosterhuis Lid van RvC H.G.M. Maathuis Lid van RvC Drs. G.M. Siegerink Lid van RvC W.J.J.M. Weijers FB Lid van RvC T.M. Jordaan Lid van RvC Vanaf 2006 is de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) van kracht. Een deel van de wet is van toepassing verklaard op toegelaten instellingen volkshuisvesting. Gemeld dienen te worden de functionarissen die meer verdienen dan het gemiddelde salaris van de minister (in 2011: ) Bezoldiging Raad van Bestuur: Ir. Ing. P. Koburg, Voorzitter Periode in dienst 1-1 t/m t/m Voorzitter Ja Ja Beëindiging dienstverband Nee Nee Afspraken werktijden Nee Nee Deeltijdfactor 100% 100% Bruto salaris Onkostenvergoeding Werkgeversbijdrage sociale lasten Werkgeversbijdrage pensioen Ontslagvergoeding nvt nvt Variabel inkomen nvt nvt Totaal bruto inkomen Cataloguswaarde auto van de zaak Eigen bijdrage auto van de zaak Belastbaar inkomen In 2011 heeft de bestuurder P. Koburg te kennen gegeven geen 2 e bestuursperiode (van 4 jaar) aan te 108

109 willen gaan bij de Woonmensen. Met ingang van 1 december 2011 heeft hij zijn functie als bestuurder neergelegd waarna interim bestuurder J.E. van Geest voor de maand december 2011 deze functie heeft vervuld. De bezoldiging van de interim bestuurder J.E. van Geest over 2011 bedroeg De 4-jaarlijkse bestuursperiode van P. Koburg zal mei 2012 eindigen. Vanwege de personele unie tussen de Woonmensen/SJA en de Woonmensen/KWZA wordt 22% van de bezoldiging van de bestuurder doorbelast naar de Woonmensen/KWZA. Voor 2011 was dit een bedrag van Enkelvoudige jaarrekening Algemeen Voor zover posten uit de balans en winst- en verliesrekening hierna niet nader zijn toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De waarderingsgrondslagen voor de balans en grondslagen voor de resultaatbepaling zijn gelijk aan de waarderingsgrondslagen zoals weergegeven bij de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening. 109

110 9. Enkelvoudige Balans per 31 december 2011 (na verliesverwerking) ACTIEF 31 december december 2010 Materiële vaste activa Onroerende zaken, - in exploitatie in ontwikkeling Verkocht onder Voorwaarden ten dienste van Financiële vaste activa Deelnemingen Effecten Latente belastingvordering Leningen u/g Overige financiële vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden projecten Vorderingen Huurdebiteuren Gemeente Apeldoorn Groepsmaatschappijen Overige vorderingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende activa Liquide middelen Totaal

111 PASSIEF 31 december december 2010 Groepsvermogen Eigen vermogen Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen Voorziening loopbaanontwikkeling Voorziening verplichting jubileum uitkeringen Langlopende schulden Leningen overheid en krediet instellingen Waarborgsommen Terugkoopverplichting woningen V.o.V Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Schulden aan groepsmaatschappijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende passiva Totaal

112 10. Enkelvoudige Winst- en verliesrekening over 2011 Bedrijfsopbrengsten 31 december december 2010 Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Verkoop onroerende goederen Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Bijzondere waardeveranderingen van Vlottende activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten Exploitatieresultaat Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen

113 11. Toelichting op de enkelvoudige Balans per 31 december 2011 VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen aanpassing naar bedrijfswaarde aanpassing voorziening onrendabele investeringen overboekingen Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december Cummulatieve herwaarderingen waardeaanpassingen Onroerende en roerende zaken in exploitatie Investeringen In 2011 is voor 4,6 miljoen geïnvesteerd in geriefsinvesteringen waar een levensduurverlenging tegenover staat. Daarnaast heeft in het boekjaar voor 0,3 miljoen aan investeringen plaats gevonden in voornamelijk de hellingbanen aan de Koninginnelaan. In 2011 is voor 13,5 miljoen aan herontwikkeling en renovatie geïnvesteerd in panden welke momenteel in exploitatie zijn. Dit betreffen o.a. de renovatie van de Moerbosch flat, Gentiaan flat en de flat t Sluisje voor 11,2 miljoen, Hoofdstraat Epe 0,4 miljoen, Rijksstraatweg Wilp 0,5 miljoen, Henri Dunantlaan en de Eglantier 0,7 miljoen en het groot onderhoud Cluster3 Colijnstraat voor 0,7 miljoen. De niet uit de balans blijkende verplichtingen richting aannemers inzake onroerende zaken in exploitatie bedraagt 1,9 miljoen inclusief btw. Desinvestering In 2011 zijn 13 woningen verkocht middels Verkoop onder Voorwaarden met een boekwaarde van 0,9 miljoen en is de commerciële plint Baron Sloetkade met parkeerplaatsen verkocht met een boekwaarde van 1,9 miljoen. Op basis van de binnen de Woonmensen/SJA goedgekeurde verkoopplannen zijn ultimo 2011 nog 110 woningen bij mutatie beschikbaar voor normale verkoop en 489 voor verkoop middels koopgarant. 113

114 Afschrijvingen De gehanteerde afschrijvingstermijnen en gevolgde afschrijvingssystematiek luiden als volgt: Jaar Grond geen afschrijving - Bouw/bijkomendekosten Lineair 50 C.V.-installaties Lineair 50 Liften/isolatie Lineair 50 Vervoermiddelen Lineair 8 Kantoorinventaris Lineair 10 Automatisering Lineair 7 Overige inventarissen Lineair 10 Overboekingen In verband met opleveringen in 2011 zijn onder andere de volgende projecten in exploitatie genomen: - 12 huurwoningen passiefhuisproject aan de Waterlei; - 16 vrije-sector huurwoningen en parkeerplaatsen project Kastanje in de Groene Hoven Verzekering De onroerende goederen in exploitatie zijn per 31 december 2011 verzekerd tegen het risico van brand- en stormschade. Deze verzekering geschiedt op basis van het aantal verhuureenheden. Het woningbezit is verzekerd tegen een premie, onafhankelijk van de werkelijke waarde van de woningen. Zekerheid Het onroerend goed is grotendeels gefinancierd met kapitaal-marktleningen. Op alle leningen is de WSW-garantie van toepassing Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen overige waardeveranderingen overboekingen* Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december *De overboekingen betreffen een overboeking van naar de materiële vaste activa in exploitatie en een overboeking van naar de onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden. 114

115 Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Investeringen De investeringen hebben grotendeels betrekking op de volgende projecten: x Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Eik Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Vlier Nieuwbouw De Groene Hoven, deelproject Kastanje 789 Nieuwbouw De Groene Hoven, parkeerkelder Noord Nieuwbouw De Groene Hoven MFC 672 Nieuwbouw Passiefhuisproject, Waterlei Nieuwbouw Kristal (Zuidbroek) Nieuwbouw Zuiderpoort Fase II (Ravenweg) Nieuwbouw Boog&Cluster Nieuwbouw Kanaalzone 558 Totaal De niet uit de balans blijkende verplichtingen richting aannemers inzake de onroerende zaken in ontwikkeling nieuwbouw bedraagt 18,6 mln inclusief btw. Desinvesteringen De desinvesteringen betreffen de overboekingen van initiatiefkosten van niet doorgegane projecten. Overige waardeveranderingen Ten behoeve van een aantal nieuwbouw projecten is een voorziening gevormd voor het verwachte onrendabele deel van de investeringen. De werkelijke uitgaven inzake deze projecten worden eerst ten laste van de betreffende voorziening gebracht, voor zover deze hiervoor toereikend is. Indien de uitgaven de voorziening overstijgen, wordt het meerdere opgenomen onder de onroerende zaken in ontwikkeling. Dit is in principe dus het rendabele gedeelte van de investeringen. 115

116 Onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden Saldo per 1 januari - Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - Correctie terugkooprecht Correctie herwaardering terugkooprecht Toevoeging V.o.V Overboeking Herwaardering Teruggekochte woningen Saldo per 31 december - Verkrijgingsprijzen Herwaardering Boekwaarde per 31 december In de post Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden zijn in totaal 123 eenheden opgenomen. De contracten betreffen enkel terugkoop verplichtingen. Gebruik wordt gemaakt van contractvormen die de goedkeuring van de Minister hebben en worden kortingen gegeven met een bandbreedte tussen 10% en 35%. Voorts zijn een aantal contracten gekwalificeerd als verkooptransactie. Deze contracten bevatten terugkoop rechten en zijn nader toegelicht onder de niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen. De toevoeging betreft 3 woningen aan Het Sparrenbos die per balansdatum gewaardeerd zijn tegen 65% van de aankoopwaarde. Daarnaast zijn 13 woningen verkocht die gewaardeerd zijn tegen 85% van de taxatiewaarde. Alle 16 verkochte woningen in 2011 zijn verkocht onder het principe van koopgarant. 116

117 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Saldo per 1 januari - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties in het boekjaar - investeringen desinvesteringen afschrijvingen overboekingen Saldo per 31 december - aanschaffingswaarde cumulatieve afschrijvingen, inclusief waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december FINANCIELE VASTE ACTIVA Deelnemingen Saldo per 1 januari Mutaties in het boekjaar - stortingen/uitkeringen resultaat Saldo per 31 december De deelnemingen betreffen: Netto Netto vermogens vermogens waarde Stortingen/ waarde Aandeel 1 januari Resultaat Uitkeringen 31 december St Joseph Holding B.V. 100,00% Landgoed Welgelegen C.V. 25,00% De Stichting de Woonmensen/SJA te Apeldoorn is commanditair vennoot binnen de Landgoed Welgelegen C.V. en deelt voor 25% in de winst. 117

118 Effecten 100 aandelen Woningnet N.V certificaten in Woon Investerings Fonds In deelcertificaten omgezet renteresultaat WIF Saldo per 31 december Sinds 1 januari 2008 werkt de stichting de Woonmensen/SJA voor de woonruimteverdeling via Woonkeus met Woningnet. Een van de voorwaarden om met dit systeem te mogen werken is dat deelnemende corporaties aandelen hebben in Woningnet N.V. De Woonmensen/SJA heeft het minimaal vereiste aantal van 100 aandelen in 2008 aangeschaft. Stichting de Woonmensen/SJA participeert met vijfentwintig certificaten van in het Wooninvesteringsfonds. Dit fonds in een Toegelaten Instelling die woningen koopt van corporaties zodat deze corporaties direct over financiële middelen beschikken. De woningen worden vervolgens door het Fonds verkocht. Het betreft hier een achtergestelde lening met een onbepaalde looptijd. Aflossing zal uitsluitend geschieden als het Wooninvesteringsfonds haar recht tot koop uitoefent. De vaste rente bedraagt 2,25% per jaar. Het variabele rentedeel bedraagt 3,25% per jaar en zal na vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening van het WIF uitgekeerd worden indien aan de randvoorwaarden hiervoor is voldaan Latente belastingvordering Saldo per 1 januari Mutatie boekjaar: Agio Disagio Saldo per 31 december In het kader van de integrale belastingplicht voor de vennootschapsbelasting is het verschil bepaald tussen de bedrijfseconomische en fiscale waardering van de leningen o/g. Aangezien de economische waardering van de leningen o/g hoger is dan de fiscale waardering, ontstaat een latente belastingvordering voor het verrekenbare tijdelijke verschil. De latente belastingvordering is gewaardeerd tegen nominale waarde. Ultimo boekjaar bestaat de latente belastingvordering uit een agio van en een disagio van Overige financiële vaste activa Te vorderen rente Kanaalzone Als gevolg van herontwikkeling van de Kanaalzone zijn alle strategische aankopen hierin rentedragend geworden vanaf het moment van aankoop door de Woonmensen/SJA. De aankopen en de rente t/m 2008 zijn per 1 januari 2009 ingebracht in de grondexploitatie tegen 3%. De laatste oplevering van dit project staat gepland voor

119 Leningen u/g St. Joseph Holding B.V. 8,00% St. Joseph Holding B.V. 8,00% St. Joseph Holding B.V. 6,00% St. Joseph Holding B.V. 6,00% Stichting Paraat 2,25% A.A. Tijink, Hofstraat 63 0,00% Saldo per 31 december Ter financiering van de aankoop van woningen is een achtergestelde lening verstrekt aan St Joseph Holding B.V. ter grootte van Ter financiering van de aankoop van de bedrijfspanden is een achtergestelde lening verstrekt aan St Joseph Holding B.V. ter grootte van De aflossing is per jaar vanaf het jaar Ter financiering van de bouw van de bedrijfspanden is een achtergestelde lening verstrekt aan St Joseph Holding B.V. ter grootte van welke in 2010 is geherfinancierd tegen 6%. Ter financiering van de bouw van de bedrijfspanden is een achtergestelde lening verstrekt aan St Joseph Holding B.V. ter grootte van Aan de Stichting Paraat te Apeldoorn is een lening verstrekt ad met een looptijd van 15 jaar tegen een rentepercentage van Euribor per 31 december van het voorgaand jaar vermeerderd met een opslag van 1%; ,51% (2010: 2,25%). De aflossing van deze lening zal plaatsvinden in 2017 of eerder bij verkoop van de stichting. Aan A.A. Tijink, Hofstraat 63, is in het kader van herstructurering van een woon/winkelpand tot oktober 2010 een bijdrage verstrekt in de vorm van een renteloze lening. Uiterlijk april 2015 zal de lening volledig zijn afgelost. VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Voorraad onderhoudsmaterialen Voorraad woningen bestemd voor de verkoop Voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop Saldo per 31 december Voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop is als volgt opgebouwd: Stand per 1 januari Bestede kosten Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december

120 De voorraad woningen bestemt voor de verkoop betreft 2 woningen aan de Eburonenstraat welke middels een terugkoopplicht zijn teruggekocht. De post voorraad in ontwikkeling bestemd voor de verkoop bevat voor door de Woonmensen/SJA aangekochte gronden inzake de nog te verkopen woningen binnen Landgoed Welgelegen C.V. Daarnaast heeft de Woonmensen bestede kosten inzake het project de Melodie met 5 koopwoningen ad , project Boog&Cluster met 11 koopwoningen ad en inzake de plint van het project Het kristal van Onderhanden projecten Het verloop van de post is als volgt: Onderhanden projecten in opdracht van derden Af: Van kopers ontvangen termijnen Voorziening verwacht verlies Boekwaarde per 31 december De post onderhanden projecten in opdracht van derden bevat 33 verkochte woningen betreffende het project Boog&Cluster. VORDERINGEN Huurdebiteuren Zittende huurdebiteuren Vertrokken huurdebiteuren Vorderingen in WSNP Af: voorziening wegens oninbaarheid voorziening WSNP Saldo per 31 december

121 De mutatie in de voorziening wegens oninbaarheid is als volgt: Saldo per 1 januari Af: afgeboekte oninbare vorderingen vrijval voorziening oudere jaren Bij: toegevoegd ten laste van het resultaat Saldo per 31 december In bovenvermelde opstelling zijn alle huurachterstanden, herstelkosten en servicekosten verantwoord van zowel zittende als vertrokken bewoners. De voorziening voor oninbaarheid is voor de zittende huurders bepaald op basis van individuele beoordeling van de nog openstaande vorderingen. De huurachterstand van zittende huurders exclusief herstel- en servicekosten bedraagt 0,84% van de jaarhuur (2010: 1,00%). Gemeente Apeldoorn Deze post is als volgt samengesteld: Gemeentelijke Diensten Overige vorderingen Saldo per 31 december Groepsmaatschappijen Deze post is als volgt samengesteld: St. Joseph Holding B.V St. Joseph Projectontwikkeling B.V St. Joseph Vastgoed B.V Joseph Specials B.V Saldo per 31 december Overige vorderingen Deze post is als volgt samengesteld: Overige vorderingen Af: voorziening voor oninbaarheid Saldo per 31 december De voorziening voor oninbaarheid is op basis van individuele beoordeling bepaald. 121

122 Belastingen en premies sociale verzekeringen Deze post is als volgt samengesteld: Vennootschapsbelasting Overlopende activa Deze post is als volgt samengesteld: Te vorderen rente Landgoed Welgelegen C.V Te vorderen rente Landstad Projectontwikkeling C.V Te vorderen rente leningen St Joseph Holding B.V Door te berekenen aan derden Te vorderen rente effecten Te vorderen rente liquide middelen Overige overlopende activa Totaal Liquide middelen Deze post is als volgt samengesteld: Kas Rekening-courant bank en giro (direct opvraagbaar) Totaal EIGEN VERMOGEN Overige reserves Saldo per 1 januari Bij: Resultaat vorig boekjaar Voorziening loopbaanontwikkeling Saldo per 31 december Resultaat boekjaar Het resultaat boekjaar is vooruitlopend op de goedkeuring van de RvC ten laste gebracht van de overige reserves. Als gevolg van een stelselwijziging is per 1 januari 2010 een voorziening loopbaanontwikkeling opgevoerd welke ten laste is gebracht van het eigen vermogen. 122

123 Voorzieningen Beginsaldo Dotatie Onttrekking Eindsaldo Onrendabele investeringen Jubileum uitkeringen Loopbaanontwikkeling Totaal Voorziening onrendabele investeringen Conform de eisen volgens richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving, wordt een voorziening gevormd voor het verwachte onrendabele deel van de voorgenomen investeringen. Dit betreft projecten, die in de nabije toekomst vrijwel zeker gerealiseerd zullen worden. De gebruikte uitgangspunten voor de berekening van het onrendabele deel komen overeen met die voor het bestaande bezit. De dotatie aan de voorziening onrendabele investeringen over 2011 bevat de volgende projecten: - Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Nieuwbouw Boog&Cluster Terugname nieuwbouw Kristal (Zuidbroek) Terugname nieuwbouw Zuiderpoort Nieuwbouw Kanaalzone De dotatie aan de voorziening onrendabele investeringen is verwantwoord onder de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Met uitzondering van de Nieuwbouw Kanaalzone welke is verantwoord onder de Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa. De onttrekking aan de voorziening onrendabele investeringen over 2011 bevat de volgende projecten: - Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Nieuwbouw Boog&Cluster Terugname nieuwbouw Kristal Terugname nieuwbouw Zuiderpoort Nieuwbouw Kanaalzone Nieuwbouw Aalscholverweg Nieuwbouw De Groene Hoven Nieuwbouw Passiefhuisproject Gentiaanflat De voorziening onrendabele investeringen bevat ultimo 2011 aan onrendabele investeringen voor de volgende projecten: - Nieuwbouw De Groene Hoven Nieuwbouw Aalscholverweg de Passerel Nieuwbouw Groot Zonnehoeve Voorziening loopbaanontwikkeling Het saldo van de voorziening bestaat uit toekomstige uitgaven ter stimulering van de individuele loopbaanontwikkeling. Verwacht wordt dat ,- binnen een jaar wordt besteed. Voorziening verplichting jubileumuitkeringen Uitgaande van het personeelsbestand per 31 december 2011 en rekening houdend met onder andere de blijfkans, is een berekening gemaakt van de te verwachten uitgaven voor jubileumuitkeringen in de toekomst. Het bedrag is contant gemaakt naar ultimo 2011 en als voorziening op de balans opgenomen overeenkomstig de Raad voor de Jaarverslaggeving artikel

124 LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen overheid en kredietinstellingen Leningen Leningen Krediet- Totaal Overheid instellingen Leningen Saldo per 1 januari Bij: nieuwe leningen Af: aflossing ineens aflossing jaarlijks Saldo per 31 december Aflossingen komend boekjaar Saldo per 31 december Saldo per 1 januari Bij: nieuwe leningen Af: aflossing ineens aflossing jaarlijks Saldo per 31 december Aflossingen komend boekjaar Saldo per 31 december Renterisico x Herfinancieringen Leningen kredietinstellingen De totale aflossingsverplichting korter dan 5 jaar bedraagt hiermee De aflossingsverplichtingen, die op de doorlopende leningen binnen 12 maanden na de afloop van het jaar vervallen, zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting ultimo 2011 bedraagt De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 3,62% (2010: 4,02%). De gemiddelde restant looptijd bedraagt 13,4 jaar (2010: 14 jaar). Op de leningen zijn geen hypothecaire zekerheden verstrekt. De leningen krediet instellingen zijn volledig geborgd door het WSW. De gemeente Apeldoorn fungeert hierbij als achtervang. 124

125 Waarborgsommen Het verloop van deze post is als volgt: Saldo 1 januari Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen Mutaties in Waarborgsommen Rente Saldo 31 december Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen Totaal Ultimo 2011 bestaat deze post uit ontvangen waarborgsommen betreffende bedrijfspanden en waarborgsommen inzake uitgegeven tags ten behoeve van parkeerkelders. De waarborgsommen inclusief rente worden bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend. Terugkoopverplichting woningen V.o.V. De terugkoopverplichting woningen V.o.V. betreft de terugkoopverplichting van onroerende zaken die onder een regeling Verkoop onder Voorwaarden zijn overgedragen aan derden. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting. Bij de jaarlijkse toetsing van de terugkoopverplichting wordt rekening gehouden met de waardeontwikkelingen van onroerende zaken en specifieke contractvoorwaarden met derden Het verloop van deze post is als volgt: Saldo 1 januari Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Mutaties in - Correctie terugkooprecht Correctie herwaardering terugkooprecht Terugkoopverplichting a.g.v. overdrachten gedurende het boekjaar Overboeking Teruggekochte woningen Afwaardering Saldo mutaties Saldo 31 december Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Totaal In 2011 zijn 16 woningen middels een koopgarant constructie aan derden verkocht. De daarmee samenhangende mutatie in de terugkoopverplichting bedraagt Als gevolg van een gemiddelde waardedaling van de overgedragen onroerende zaken van 4,5%, daalt de terugkoopverplichting in 2011 met

126 KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan kredietinstellingen Deze post is als volgt samengesteld: Kortlopend deel van de langlopende leningen Overige schulden aan kredietinstellingen Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan groepsmaatschappijen Deze post is als volgt samengesteld: St. Joseph Projectontwikkeling B.V Belastingen en premies sociale verzekeringen Deze post is als volgt samengesteld: Omzetbelasting Loonbelasting en premies sociale lasten/pensioenen Overlopende passiva Nog te betalen vakantiedagen Niet vervallen rente geldleningen Nog te betalen participatiebijdrage Nog te betalen bijdrage Kanaalzone Nog te betalen winstuitkering Joseph Specials B.V Vooruitontvangen huur Vooruitontvangen grondaflossing Te verrekenen zaken en diensten aan huurders Vooruitontvangen huurtoeslag Compensatie Landstad projecten C.V Overige overlopende passiva

127 12. Toelichting op de enkelvoudige Winst- en Verliesrekening over 2011 BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren Te ontvangen netto huur: Woningen en woongebouwen Onroerende zaken niet zijnde woningen Totaal netto huuropbrengsten Erfpachtopbrengsten Af huurderving: - wegens leegstand wegens oninbaarheid Mutatie huren in voorziening dubieuze huurdebiteuren Totaal De huren zijn met name gewijzigd als gevolg van: - verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging; - verhoging wegens woningverbeteringen; - aanpassing tot streefhuur bij mutatie; - het in exploitatie komen van nieuwe woningen en bedrijfspanden of van aangekocht bezit - verkoop van woningen; De maximale huurverhoging per 1 juli 2011 voor woningen en woongebouwen bedroeg maximaal 1,3% en is daarmee gelijk aan de inflatie van 2010 (2010: 1,2%). Voor onroerende zaken niet zijnde woningen zijn de huren verhoogd op basis van prijsindexcijfers of een aanpassing volgens overeenkomst. De totale huurderving bedraagt 1,49% van de huren (2010:1,38%). Opbrengsten servicecontracten Vergoedingen voor zaken en diensten af: vergoedingsderving Totaal De hoogte van de vergoedingen wordt jaarlijks bijgesteld aan de hand van de afrekening servicekosten, die per complex wordt opgesteld. 127

128 Verkoop onroerende goederen Verkoop grond Resultaat verkopen bestaand bezit Resultaat uit verkoop onroerende zaken Als gevolg van de met de verkoop samenhangende terugkoopplicht voor verkopen van onroerende zaken die als Verkopen onder Voorwaarden (Koopgarant) worden geclassificeerd, wordt geen verkoopresultaat in de resultatenrekening verantwoord. De opbrengsten van deze woningen worden gepresenteerd onder de post overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Verkoop grond Opbrengst verkopen grond Af: Kostprijs Rentevergoeding uit grondverkopen Resultaat uit verkopen grond In 2011 hebben geen verkopen van grond via Landgoed Welgelegen C.V. plaats gevonden. De gerealiseerde rente op de voorraad grond bedraagt in Resultaat verkopen bestaand bezit (niet koopgarant) Opbrengst verkoop bestaand bezit Af: boekwaarde en verkoopkosten Resultaat verkoop bestaand bezit Een verkoopverlies is verantwoord onder de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Geactiveerde productie m.b.t. projecten huurwoningen

129 Overige bedrijfsopbrengsten Verhuur bedrijfsmatig onroerende zaken Beheerdiensten Verkoopresultaat overige activa Afsluiten huurcontracten Overige opbrengsten Totaal BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie Afschrijving onroerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Aanpassing eerdere onrendabele investeringen Dotatie voorziening onrendabele investeringen Terugname bestaand bezit Bestaand bezit Mutatie waardeverschillen V.o.V Verkoopresultaat bestaand bezit Afboeken voorbereidingskosten wegens het niet doorgaan van diverse nieuwbouwinitiatieven Totaal In het boekjaar zijn van de volgende projecten de onrendabele toppen genomen: Project Boog&Cluster Project Groot Zonnehoeve Jaarlijks wordt een voorziening gevormd voor het onrendabele deel van de investeringen. De dotatie van dit onrendabele deel vormt een onderdeel van de overige waardeveranderingen materiële vaste activa. Bij de jaarlijkse toetsing van de waarde van de materiële vaste activa in exploitatie aan de bedrijfswaarde heeft een afwaardering plaatsgevonden van 6,5 miljoen en is een bedrag van 6,3 miljoen teruggenomen. 129

130 De mutatie waardeverschillen Verkopen onder Voorwaarden bevat over het afgelopen boekjaar: Resultaat uit verkopen middels V.o.V Mutatie waardering activa V.o.V Mutatie terugkoopverplichting V.o.V Afwaardering in eigen beheer gerealiseerde woningen verkocht middels V.o.V In 2011 zijn 16 woningen onder Koopgarant overgedragen aan derden. Hiervan zijn er 3 in eigen beheer ontwikkeld en met 35% korting verkocht. Van de overige 13 woningen bedroeg het gemiddelde resultaat op deze overdrachten , bij een gemiddelde korting op de taxatiewaarde van 15%. Verkoop bestaand bezit (niet koopgarant) Opbrengst verkoop bestaand bezit Af: boekwaarde en verkoopkosten Resultaat verkoop bestaand bezit Salarissen Salarissen Kosten externe ondersteuning Totaal Dit betreft de bruto salarissen inclusief vakantietoeslag en het doorbetaalde salaris tijdens ziekte, onder aftrek van eventueel ontvangen ziekengelden. Conform de CAO Woondiensten 2011 zijn de salarissen per 1 januari met 1,5% verhoogd. Lasten onderhoud Planmatig onderhoud Dagelijks onderhoud Mutatie onderhoud Af: kosten eigen dienst elders gepresenteerd Totaal Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa In het boekjaar 2011 zijn de voorraden bestemd voor de verkoop en in opdracht van derden afgewaardeerd naar marktwaarde. Commerciële plint Kristal Koopwoningen Boog&Cluster Koopwoningen Kanaalzone Totaal

131 OVERIGE BEDRIJFSLASTEN Beheerskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Commerciële verhuur en verkoopkosten Inventariskosten Kosten wagenpark Accountantskosten Advieskosten Algemene beheerskosten Automatiseringskosten Totaal Heffingen en verzekeringen Belastingen Verzekeringen Sector specifieke heffing: Contributie Aedes Totaal Leveringen en diensten Kosten huismeesters Kosten glaszetten Geiser-/boilerhuur Kosten tuinonderhoud Kosten trappenhuizen Stookkosten Diverse overige kosten Af: Kosten eigen dienst elders gepresenteerd Afrekening leveringen en diensten voorgaand jaar Totaal

132 Diverse bedrijfslasten Compensatie Landstad Projecten C.V Leefbaarheid Oninbare vorderingen bij huurachterstanden Dotatie voorziening dubieuze debiteuren inzake oninbare kosten schades en L&D Bijdrage 40 achterstandswijken Verrekening exploitatie Kanaalzone Overige bedrijfslasten Totaal Totaal overige bedrijflasten FINANCIELE BATEN EN LASTEN Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rente op liquide middelen in rekening courant Rente belastingdienst Rente Landgoed welgelegen C.V. - - Rente Kanaalzone Overige rente Totaal Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rente leningen u/g St. Joseph Holding B.V Rente leningen u/g Opbrengsten effecten Totaal Rentelasten en soortgelijke kosten Rente leningen o/g Rente derivaten Rente kredietinstellingen Disagio leningen Overige rente en kosten Totaal

133 Vennootschapsbelasting Acute belastingdruk vennootschapsbelasting - - Mutatie actieve belastinglatentie Totaal Resultaat deelnemingen Resultaten ten gunste van c.q. ten laste van de post deelnemingen St. Joseph Holding B.V Landgoed Welgelegen C.V Totaal

134 11. Wij controleren overige gegevens accountantscontrole

135 11.1. Overige gegevens Voorstel resultaatbestemming Voorstel resultaatbestemming is om het verlies ter grootte van ten laste van de overige reserves van de Stichting de Woonmensen/SJA te brengen. De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring van de Raad van Commissarissen reeds in de geconsolideerde en vennootschappelijke jaarrekening over 2011 verwerkt. Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan met belangrijke gevolgen voor zowel de financiële toestand per balansdatum, als ook de financiële toestand na balansdatum. Controleverklaring Op de navolgende pagina is de door Deloitte Accountants afgegeven controleverklaring over het verslagjaar 2011 opgenomen. 135

136 Jaarverslag 2011 Verklaring van de bestuurder De bestuurder van de stichting de Woonmensen/ SJA verklaart dat alle activiteiten van de stichting zijn verricht op het terrein van en in het belang van de volkshuisvesting, gericht op het realiseren van betaalbare huisvesting voor de statutaire doelgroep en de aandachtsgroepen van overheidsbeleid, alsmede op de continuïteit van de onderneming. Alle uit de bedrijfsvoering voortvloeiende resultaten komen ten goede aan de volkshuisvesting. Alle woongelegenheden en onroerende aanhorigheden, die tijdens het verslagjaar in eigendom en/of beheer waren bij de Woonmensen/SJA, bevonden zich binnen het statutair vastgestelde werkgebied. De jaarstukken zijn ter controle voorgelegd aan Deloitte Accountants. Mededeling van de Raad van Commissarissen In dit jaarverslag treft u de jaarrekening 2011 aan zoals deze door de bestuurder is vastgesteld en door onze Raad is goedgekeurd in haar vergadering d.d. 20 juni De jaarrekening is conform artikel 25 van de statuten gecontroleerd door Deloitte Accountants. De volledige tekst van de accountantsverklaring is weergegeven op de hierna volgende pagina s. Met de inhoud van de jaarrekening en het volkshuisvestingsverslag over 2011 kunnen wij ons verenigen. Apeldoorn, 20 juni 2012 Raad van Commissarissen, Apeldoorn, 20 juni 2012 C. H. P. Oosterwijk K. Parie, bestuurder a.i. Th. Oosterhuis Drs. M. G. Siegerink J.H.M. van der Meer De Woonmensen/SJA

137

138