Hanneke Hartman: Vraag volmacht aan uw klant. Fred de Jong: Stop met jammeren; zoek Neeknikkers

Transcriptie

1 een uitgave van Findinet, de portal voor de financiële dienstverlener Branche in Beweging update: 17 januari 2012 Hanneke Hartman: Vraag volmacht aan uw klant Fred de Jong: Stop met jammeren; zoek Neeknikkers Wilbert Schellens: De stand van je zeilen Richard Weurding: Ontschotten Harry van der Zwan: Goede toekomst voor het schadebedrijf, dat is een gegeven Cas Verhage: 1816 is intermediairverzekeraar en heeft geen plan B Blijf op de hoogte van de laatste wijzigingen: neem een abonnement op de Nieuwsbrief Branche in Beweging 1

2 regelgeving en toezicht 4 mr. dr. C.J. de Jong: Een nieuw jaar, nieuwe regels 7 Directe beloning 7 Nota van Toelichting over kennelijk onredelijke beloning 8 Op weg naar 2013 en verder 12 Loek Hermans: Als kostentransparantie niet goed geregeld is, zijn provisieverbodsregels gebouwd op drijfzand 14 Premie-incasso en portefeuillerecht 16 Hanneke Hartman: Vraag volmacht aan uw klant 17 Vakbekwaamheidseisen pensioenadvies Branche in Beweging omdat je er op je eigen moment meer van wilt weten een uitgave van Findinet.nl, de onafhankelijke actualiteiten- en kennisportal voor de financiële dienstverlening. bedrijfsvoering - digitaal 18 Independer in handen van Achmea 18 Wildgroei vergelijkings- en reviewsites dreigt 19 AFM stelt informatieregels op 19 Wanneer staat verkopen van leads gelijk aan bemiddelen en heb je daar dus een vergunning voor nodig? 20 Tips voor online werkende intermediairs 20 Social media 21 DOOR Training & Coaching: Dat is leuk. Een klant! branche in transitie 22 Joost Riphagen: Veranderingsnoodzaak moet uit jezelf komen 25 Dr. Fred de Jong: Stop met jammeren; zoek Nee-knikkers 26 Loek Hermans: Het is goed om officials op misstanden te wijzen, maar blijf niet hangen in vragen naar kaarten 28 Wilbert Schellens: De stand van je zeilen 30 Trudy Bekkering-Klapmuts: Fiscale afhandeling van directe beloning 32 Renate Kerkhof: Verandering van arbeidsovereenkomsten 35 NVGA en Verbond oneens over beloningsmodel 35 Veel schade adviseurs gaan duaal beloningsmodel hanteren 36 Richard Weurding: Ontschotten Schade IIR-Conferentie Schade Harry van der Zwan: Het is geen vraag of er een goede toekomst is voor het schadebedrijf, dat is een gegeven 40 Cas Verhage: Noordhollandsche van 1816 kiest exclusief voor intermediair en heeft geen plan B 42 Patrick Dannenburg (toezichthouder DNB): Zelfregulering en toezicht zijn complementair Hebt u bedrijfs- of productnieuws, een eigen visie op de ontwikkelingen, suggesties voor onderwerpen waaraan we aandacht moeten besteden. of commentaar op de inhoud van dit blad? Mail het naar redactie@findinet.nl (via de post mag ook) Findinet.nl Redactie: Jan Aikens Molenheide PX Soerendonk redactie@findinet.nl Advertenties / banners: info@findinet.nl 2 Branche in Beweging

3 Findinet = Actualiteitenportal, kennisportals en pdf-magazines voor de financiële branche Dit pdf-magazine is een nieuw onderdeel van Findinet.nl de portal voor de financiële branche die op drie pijlers rust: De actualiteitenportal De kennisportals Magazines met naast actualiteiten: meningen, achtergronden en naslag. Actualiteitenportal Findinet is niet alleen een nieuwssite: het plaatst actuele ontwikkelingen in perspectief: de pagina waarop het artikel is gepubliceerd bevat ook gerelateerde artikelen, documenten, links naar de kennisportal en verwant productnieuws. Op die manier fungeert de website als een steeds groeiend naslagwerk voor iedereen in de branche, die op de hoogte wil blijven van de laatste ontwikkelingen, de kennis actueel wil houden en snel wil kijken hoe het ook alweer precies zit. Kennisportals Voor het opfrissen van de kennis bevat de website kennisportals bestaande uit korte verklarende artikelen, met daaraan gekoppeld wetsartikelen de toelichting op die artikelen bijbehorende ministeriële besluiten, leidraden van de AFM, etc. Het actualiteiten- en kennisgedeelte zijn zo aan elkaar gekoppeld dat daartussen makkelijk genavigeerd kan worden. Geschikt voor elk moment Findinet onderscheidt zich door nieuws, achtergronden, visies en interviews zoveel mogelijk te voorzien van pdf-documenten met diepgaande informatie. Daardoor is de website geschikt voor elk moment: - voor het moment om even het laatste relevante nieuws door te kijken (op de homepage en ook via de rubriek koppen snellen ); - voor het moment om iets meer over een onderwerp te lezen (door te klikken op de gerelateerde onderwerpen op de landingspagina van een artikel) - voor het moment dat iemand zich diepgaand in een onderwerp wil verdiepen (via het doorlezen van documenten en het raadplegen van de gedetailleerde informatie op de kennisportal). Pdf-Magazines De pdf-magazines Branche in Beweging Hypotheken Wonen Leven en Later Leven voor de leven- en pensioenprofessional zijn altijd actueel. Zodra zich belangrijke ontwikkelingen voordoen, wordt het blad geactualiseerd. Verouderde inhoud wordt verwijderd. Artikelen van blijvende waarde worden opgeslagen in een Archiefnummer. Artikelen, advertenties, ingezonden mededelingen etc. kunnen voorzien worden van doorlinks naar documenten en websites met voor marktpartijen belangrijke informatie. De uitgaven kunnen zowel in hoge als in lage resolutie gedownload worden. De eerste versie is geschikt om te printen. De pagina-opmaak is zodanig dat het magazine dubbelzijdig afgedrukt kan worden. De versie in lage resolutie is geschikt om van het scherm te lezen en te mailen naar relaties en vrienden. Blijf op de hoogte van de laatste wijzigingen en neem een abonnement op de Nieuwsbrief, die alleen verschijnt als er echt iets te melden is. Branche in Beweging 3

4 Een nieuw jaar, nieuwe regels Van verzekeringstussenpersonen wordt veel gevergd. Dat is ook het geval bij gevolmachtigd agenten. Sinds enkele jaren geldt voor deze financiëledienstverleners een vergunningplicht en een toezichtregime. Aanvankelijk vastgelegd in de Wet financiële dienstverlening (Wfd), maar sinds 1 januari 2007 in de Wet op het financieel toezicht. De Wft is nu dus vijf jaar van kracht. Dat is voor verzekeringstussenpersonen bepaald geen rustige periode geweest. Zij kregen een tsunami aan regels over zich heen. Zorgplicht, transparantie en beloning zijn daarin de sleutelbegrippen. En nu zijn ook gevolmachtigd agenten aan de beurt. Het onlangs in het Staatsblad gepubliceerde Wijzigingsbesluit financiële markten 2012 betekent enerzijds een aanscherping van de bestaande beloningsregels voor verzekeringstussenpersonen en anderzijds introduceert het beloningsregels voor gevolmachtigd agenten. Om met dit laatste te beginnen: dit wordt geregeld in een passendecommissieregeling. Onder commissie moet in dit verband worden verstaan de beloning of vergoeding, in welke vorm dan ook, voor het optreden als (onder)gevolmachtigd agent. Dus niet alleen de tekencommissie en de eventuele winstcommissie maar ook beloning in natura. Overigens geldt de nieuwe regeling niet voor relatiegeschenken, mits de waarde van de op jaarbasis gegeven relatiegeschenken niet meer bedraagt dan 100. In een nieuw BGfo-artikel is vastgelegd dat het betalen of ontvangen van commissies die afbreuk doen aan de verplichting om zich in te zetten voor de belangen van de klant niet meer mag. De gedachte hierachter is dat de kwaliteit van de dienstverlening wordt ondermijnd wanneer door de hoogte van de commissie perverse prikkels ontstaan. Daardoor worden de belangen van de klant geschaad. Het nieuwe artikel 86b BGfo verbiedt verzekeraars om gevolmachtigd agenten commissie te betalen die niet noodzakelijk is voor hun dienstverlening of deze mogelijk maakt. Andersom mogen gevolmachtigd agenten geen commissie ontvangen die niet noodzakelijk is voor hun dienstverlening of deze mogelijk maakt. Deze inducementnorm werd eerder al opgenomen in de voor adviseurs en bemiddelaars geldende passendeprovisieregeling (art. 149a BGfo). door mr. dr. C.J. de Jong Bonusverbod voor schadeverzekeringen De passendeprovisieregeling geldt met ingang van 1 januari ook voor schadeverzekeringen. Deze regeling komt eigenlijk neer op een provisieverbod. Enkel indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan, mag een verzekeringstussenpersoon provisie ontvangen. Die voorwaarden houden in dat hij transparant is over zijn beloning en dat het verschaffen van provisie de kwaliteit van zijn advisering resp. bemiddeling ten goede komt en geen afbreuk doet 4 Branche in Beweging

5 regelgeving en toezicht aan zijn verplichting om zich in te zetten voor de belangen van de klant. Ook bij schadeverzekeringen gaat dus een transparantieverplichting gelden. Met dit verschil dat de verzekeringstussenpersoon niet spontaan beloningstransparantie moet bieden: hij moet enkel op verzoek de klant op uitvoerige, accurate en begrijpelijke wijze informeren over het bestaan, de aard en het bedrag van zijn beloning. Als het bedrag niet kan worden achterhaald, moet hij de klant laten weten hoe zijn beloning wordt berekend of, als het om beloning in natura gaat, wat de waarde daarvan is in het economisch verkeer. Hij moet deze informatie verstrekken voordat hij adviseert resp. bemiddelt. Voor schadeverzekeringen gaat bovendien een bonusverbod gelden. Met het oog daarop zijn de BGfo-definities afsluitprovisie en doorlopende provisie aangepast. Het bonusverbod houdt in dat enkel afsluitprovisies en doorlopende provisies mogen worden betaald resp. ontvangen. Hierop bestaat slechts één uitzondering: relatiegeschenken. Hierbij geldt als voorwaarde, dat de waarde van deze geschenken op jaarbasis niet meer bedraagt dan 100. Iedere andere vorm van beloning is dus verboden. Kennelijk onredelijke beloning Een verzekeringstussenpersoon kan zich voor zijn advies- en bemiddelingswerkzaamheden ook rechtstreeks laten belonen, dus door de klant. Bijvoorbeeld in de vorm van een uurtarief of een verrichtingentarief. Verzekeringstussenpersonen kunnen in beginsel zelf bepalen hoeveel zij bij de klant in rekening brengen en in welke vorm. Er is immers contractsvrijheid. Een beloningsafspraak is dus een zaak tussen de verzekeringstussenpersoon en zijn klant Tot dusver golden voor deze zogenaamde directe beloning geen specifieke toezichtregels. Daar komt nu verandering in: de hoogte van de directe beloning mag niet kennelijk onredelijk zijn gelet op de aard en reikwijdte van de dienstverlening van de verzekeringstussenpersoon. Dit geldt voor alle vormen van directe beloning, dus ongeacht om welk soort verzekering het gaat. Wat kennelijk onredelijk is, zegt de wetgever niet. De betreffende BGfo-bepaling bevat een open norm. Het is aan de AFM om te bepalen of een kennelijk onredelijke beloning in rekening wordt gebracht, die evident afbreuk doet aan het belang van de klant. Is dat het geval, dan kan de toezichthouder handhavend optreden. Maar de AFM is niet bevoegd om in te grijpen in de privaatrechtelijke verhouding tussen de verzekeringstussenpersoon en de klant. De overeenkomst van opdracht en de daarbij overeengekomen beloning voor het adviseren en/of bemiddelen kan dus niet worden aangetast. Maar als de AFM de beloning als kennelijk onredelijk aanmerkt, kan de klant de verzekeringstussenpersoon daarop aanspreken en het te veel betaalde terugvorderen. Wat is kennelijk onredelijk? Het antwoord op de vraag of een beloning kennelijk onredelijk is, hangt af van de feiten en omstandigheden van het geval. De toelichting bij de nieuwe BGfo-bepaling noemt een aantal vragen die de AFM zich kan stellen om te bepalen of er sprake is van een kennelijk onredelijke beloning. Deze vragen zijn: a. Is het bedrag dat de verzekeringstussenpersoon bij de klant in rekening brengt onredelijk gezien het aantal uren dat aan het advies is besteed? b. Is het aantal uren dat aan het advies is besteed onredelijk gezien de adviesvraag of adviesbehoefte van de klant? c. Is de reikwijdte van het advies onredelijk gezien de adviesvraag of adviesbehoefte van de klant? d. Is het uurtarief dat de verzekeringstussenpersoon in rekening brengt onredelijk gelet op zijn specialisatiegraad? Dit zijn vragen die een verzekeringstussenpersoon ook zichzelf zou moeten stellen. Aan de hand daarvan kan hij zo nodig zijn tarief bijstellen en voorkomen dat hij geconfronteerd wordt met een door de AFM opgelegde sanctie. Overigens is wat in de branche gebruikelijk een goede graadmeter. Daarbij moeten natuurlijk geen appels met peren worden vergeleken. Rekening moet worden gehouden met de aard van de dienstverlening, de mate Branche in Beweging 5

6 van specialisatie en de wijze waarop de werkzaamheden zijn georganiseerd. De verzekeringstussenpersoon die zich spiegelt aan gelijksoortige collegae en zijn tarieven daarmee in overeenstemming brengt, zal niet zo snel problemen krijgen met de AFM. Tenzij de branche als geheel te hoge tarieven hanteert, natuurlijk. In dat geval zal de wetgever bezien of een nadere invulling van de open norm nodig is. Voorbeeld De wetgever geeft een voorbeeld van een kennelijk onredelijke beloning. Daarvan is sprake als het gaat om transacties die worden uitgevoerd met het enkele doel om additionele provisie te genereren, terwijl daar nauwelijks of geen (extra) advieswerkzaamheden mee zijn gemoeid (de toelichting noemt ook commissie. Ten onrechte want gevolmachtigd agenten adviseren niet, zij werken uitsluitend voor de verzekeraar en kunnen voor hun werkzaamheden derhalve geen directe beloning in rekening brengen). De toelichting noemt als concreet voorbeeld het geval wanneer een betalingsbeschermer wordt geadviseerd bij een consumptief krediet en de adviseur bij de klant werkzaamheden in rekening brengt die geheel of gedeeltelijk ook al zijn verricht in het kader van de advisering van het consumentenkrediet, het hoofdproduct. Met betrekking tot de vergoeding voor de werkzaamheden voor bijproducten geldt dan, aldus de toelichting, dat de hoogte van het bedrag dat in rekening wordt gebracht op geen enkele wijze in verhouding staat tot de aanvullende werkzaamheden van de adviseur. Dan is er sprake van een kennelijk onredelijke vergoeding. Cees de Jong is onafhankelijk consultant in Wft- en BGfo-aangelegenheden. Hij is als onderzoeker verbonden aan het Amsterdam Centre for Insurance Studies (ACIS). De Jong promoveerde onlangs op een studie over de privaatrechtelijke en publiekrechtelijke positie van de verzekeringstussenpersoon en gevolmachtigd agent. Dit artikel is ook gepubliceerd in het tijdschrift De Compliance Officer, een uitgave van het Nederlands Compliance Instituut. Nieuw: Artikel 86b Bgfo 1. Een aanbieder, gevolmachtigde agent of ondergevolmachtigde agent verschaft of ontvangt voor het optreden als gevolmachtigde agent of ondergevolmachtigde agent rechtstreeks of middellijk geen commissie die niet noodzakelijk is voor het verlenen van de dienst of deze mogelijk maakt. 2. Het eerste lid is niet van toepassing op: a. commissies die worden verschaft door of aan een derde of degene die namens hem optreedt, indien de verschaffing van de commissie geen afbreuk doet aan de verplichting van de aanbieder, gevolmachtigde agent of ondergevolmachtigde agent om zich in te zetten voor de belangen van de cliënt; en b. relatiegeschenken, voor zover deze gezamenlijk op jaarbasis de waarde van 100 euro niet overstijgen. Artikel 149a Bgfo: de aanpassingen i.v.m. schade 1. Een aanbieder, bemiddelaar of adviseur verschaft of ontvangt, voor het bemiddelen of adviseren inzake een betalingsbeschermer, complex product, hypothecair krediet, schadeverzekering of uitvaartverzekering, rechtstreeks of middellijk geen provisie die niet noodzakelijk is voor het verlenen van de betreffende dienst of deze mogelijk maakt. 2. Het eerste lid is niet van toepassing op: a. provisies die worden verschaft door of aan de cliënt of degene die namens hem optreedt, tenzij de hoogte van de provisies die de bemiddelaar of adviseur bij de cliënt of degene die namens hem optreedt in rekening brengt kennelijk onredelijk is gelet op de aard en reikwijdte van de dienstverlening; (...) c. afsluitprovisies en doorlopende provisies ter zake van schadeverzekeringen die worden verschaft door of aan een derde of degene die namens hem optreedt, en de bemiddelaar of adviseur op verzoek van de cliënt op uitvoerige, accurate en begrijpelijke wijze mededeling doet van het bestaan, de aard en het bedrag of, indien het bedrag niet kan worden achterhaald, de wijze van berekening van de provisie of in geval van provisie in natura de waarde in het economisch verkeer voordat de desbetreffende dienst wordt verleend; d. relatiegeschenken, voor zover deze gezamenlijk op jaarbasis de waarde van 100 niet overstijgen. 3. Voor de toepassing van het tweede lid, onderdelen b en c, wordt onder «consument» in de definities van afsluitprovisie en doorlopende provisie, bedoeld in artikel 1, mede verstaan een cliënt, niet zijnde een consument. uwijzigingsbesluit financiële markten Branche in Beweging

7 Directe beloning Artikel 149a (zie het kader hiernaast) zegt in lid 2a dat adviseurs/bemiddelaars rechtstreeks kosten bij de klant in rekening kunnen brengen (het artikel spreekt in dit verband over provisie ). Maar die kosten mogen niet kennelijk onredelijk zijn gelet op de aard en de reikwijdte van de dienstverlening. Open norm Hiermee introduceert het Bgfo een nieuwe open norm, die overigens ook geldt voor intermediair dat adviseert/bemiddelt in schadeverzekeringen. De AFM vertaalt die norm als volgt: Dit betekent dat de vergoeding die u vraagt niet excessief mag zijn gezien de werkzaamheden die u voor de klant verricht. Verder bent u in principe vrij om met uw klanten afspraken te maken over de vergoeding die wordt betaald voor de dienstverlening. Bij het vaststellen van uw vergoeding kunt u zich de volgende vragen stellen: Hoe verhoudt de vergoeding zich tot het aantal uren dat u aan de klant heeft besteed? Hoe verhoudt het aantal uren dat u aan het advies heeft besteed zich tot de complexiteit van de adviesvraag/-behoefte van uw klant? Wat is in de branche gebruikelijk om in rekening te brengen voor de diensten die u voor uw klant verricht? De AFM geeft het volgende voorbeeld van een buitensporige vergoeding: Een klant sluit een krediet af van en hierbij wordt geadviseerd over negen verschillende verzekeringen. De klant besluit de verzekeringen niet af te sluiten. De adviseur brengt wel een vergoeding voor zijn advies over de verzekeringen in rekening à 450 per geadviseerde verzekering en 900 voor het bezoek. De totale vergoeding bedraagt hiermee Deze regel is ingevoerd omdat is gebleken dat klanten die een buitensporige vergoeding in rekening krijgen gebracht weliswaar over de hoogte van de vergoeding zijn geïnformeerd, maar niet of onvoldoende in staat zijn om adequaat tegenwicht te bieden tegen de adviseur/bemiddelaar. Met de nieuwe regel kan de AFM sancties opleggen als er buitensporige beloningen in rekening worden gebracht die duidelijk het belang van de klant schaden. Nota van Toelichting over kennelijk onredelijke beloning Bemiddelaars en adviseurs zijn in beginsel vrij om met de cliënt hun beloning overeen te komen, zolang er maar geen sprake is van een beloning die gelet op de aard en de omvang van de dienstverlening als kennelijk onredelijk kan worden beschouwd. Het doel van deze norm is om te voorkomen dat bemiddelaars of adviseurs beloningen in rekening brengen voor hun werkzaamheden, die gelet op de daarmee gemoeide inspanningen niet kunnen worden gerechtvaardigd. De hiervoor geschetste (open) norm geeft de AFM de mogelijkheid om handhavend op te treden, daar waar cliënten kennelijk onredelijke beloningen in rekening worden gebracht die evident afbreuk doen aan het belang van de cliënt. Illustratie De vraag of een provisie «kennelijk onredelijk» is, is uiteraard afhankelijk van de feiten en omstandigheden van het geval. Ter (niet limitatieve) illustratie kan de AFM daarbij bijvoorbeeld toetsen aan de volgende vragen: (i) is het bedrag dat de bemiddelaar of adviseur bij de consument in rekening brengt onredelijk gezien het aantal uren dat aan het advies is besteed? (ii) is het aantal uren dat aan het advies is besteed onredelijk gezien de reikwijdte van het advies? (iii) is de reikwijdte van het advies onredelijk gezien de adviesvraag/-behoefte van de consument? of (iv) is het uurtarief dat de bemiddelaar of adviseur in rekening brengt onredelijk gelet op zijn specialisatiegraad? Sancties Op grond van de Wft kan de AFM in het geval van overtreding van de norm een sanctie opleggen aan de bemiddelaar of adviseur. De AFM is, mede gelet op het bepaalde in artikel 1:75, derde lid, van de Wft, niet bevoegd om direct in te grijpen in de civielrechtelijke verhouding tussen een cliënt en de bemiddelaar of adviseur. Een afspraak over de beloning voor financiële diensten is overigens in de eerste plaats een zaak tussen de cliënt en de bemiddelaar of adviseur. De cliënt kan daarnaast natuurlijk al dan niet met formele civiele rechtsmiddelen verhaal halen bij de adviseur die het kennelijk onredelijke tarief in rekening heeft gebracht. uleidraad passende provisie uafm over buitensporige beloningen Branche in Beweging 7

8 Op weg naar 2013 en verder 1 juli 2012 is de datum waarop minister De Jager een wijzigingsbesluit wil publiceren. Daarin zal worden aangekondigd welke wijzigingen per 1 januari 2013 voor de marktpartijen van kracht worden. Het is daarna kort dag om die wijzigingen in de bedrijfsvoering door te voeren. Te kort dag. Daarom heeft het ministerie in diverse brieven aan de Kamer aangegeven welke maatregelen er in elk geval worden genomen en welke nog nader moeten worden ingevuld. Financiën informeert daarmee niet alleen de Kamerleden tijdig, maar ook de sector weet welke regelgeving in de maak is en kan daar zo snel mogelijk op inspelen. Sommige marktpartijen hebben het gevoel dat ze bepaalde zaken, zoals het komende provisieverbod voor impactvolle producten, nog kunnen tegenhouden. Wat dat betreft zijn minister, Kamerleden en de ambtenaren op het ministerie meer dan duidelijk: dat is een gelopen race. doorgehakt. Dat verbod komt er gewoon. Datzelfde geldt voor een dienstverleningsdocument voor alle marktpartijen, adviseurs én aanbieders. Het is waar dat het format daarvan nog niet bekend is, dus met het invullen van de teksten moet nog even gewacht worden. Maar het moet duidelijk zijn dat we het station van voornemens gepasseerd zijn. Er is geen weg terug. Daar zijn de beslissers van overtuigd. Datzelfde geldt voor de diplomaplicht die gaat gelden voor alle adviseurs. Ook dat is een gepasseerd station. Iedereen die inhoudelijke adviezen geeft, ook bij banken en verzekeraars, moeten hun deskundigheid aantonen aan de hand van een diploma. Voor de andere medewerkers blijft het bedrijfsvoeringsmodel bestaan. In alle geledingen bestaat scepsis over nut, noodzaak en kosten van een personenregister. Maar ook die zal er toch echt moeten komen, waarschuwt Keppels. Daar was een duidelijke kamermeerderheid voor. De vraag is niet zozeer, pareert hij de bestaande kritiek, in hoeverre consumenten die werkelijk raadplegen. Het gaat erom dat zij die mogelijkheid wel moeten hebben. Freek Kessels: Over zaken als provisieverbod, diplomaplicht en personenregister is geen discussie meer mogelijk. Datis een gepasseerd station Freek Keppels, Hoofd Marktgedrag en Effectenverkeer in de Directie Financiële Markten van het ministerie van Financiën, zei het zo in Adfiz Magazine van december 2011: Wie kennis genomen heeft van de inhoud van de brieven weet dat die knoop is In feite bevat de kern van het betoog van Keppels een boodschap die ook vrijwel alle koepels in de financiële sector uitdragen: stop geen energie meer in activiteiten die erop gericht zijn onomkeerbare ontwikkelingen tegen te houden. Maar gebruik alle energie om bedrijfsmatig in te spelen op de veranderingen die nu al bekend zijn. Op de volgende pagina s de belangrijkste punten die met het provisieverbod samenhangen. 8 Branche in Beweging

9 udownloads: Kamerbrief uitwerking provisieverbod Kamerbrief verdere uitwerking beleid provisieverbod Kamerbrief uitvaartverzekeringen en het provisieverbod Brief AFM uitvaartverzekeringen en het provisieverbod Provisieverbod Het provisieverbod geldt voor: complexe financiële producten; hypothecaire kredieten; inkomensverzekeringen, waaronder betalingsbeschermers en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor ondernemers - het betreft de kleinzakelijke markt (bijv. AOV s voor zzp-ers, niet de markt voor zakelijke en collectieve verzekeringen en uitvaartproducten, en dienstverlening onder het Nationaal Regime Mifid (NR Mifid). Dienstverleningsdocument Minister De Jager beseft dat door het provisieverbod het intermediair in een nadelige positie terecht kan komen. De adviseur/bemiddelaar zal immers voor zijn dienstverlening een aparte declaratie moeten sturen naar de klant, terwijl directe aanbieders de suggestie kunnen wekken dat advisering en distributiekosten gratis zijn. Om een gelijk speelveld te creëren heeft hij daarom besloten dat ook aanbieders een dienstverleningsdocument aan hun klanten moeten gaan verstrekken. Over de inhoud van dat document zijn de marktpartijen het overigens niet eens (zie ook pag. 12). De Jager hierover: Als de consument er voor kiest om wel gebruik te maken van advies, is het in de eerste plaats van belang om een goed geïnformeerde keuze te kunnen maken tussen het directe kanaal van een aanbieder en het kanaal van de adviseurs/bemiddelaars. Om verschillende kanaalkeuzes inzichtelijk te maken ga ik de wettelijke eisen over de dienstverleningsinformatie aanpassen. Het dienstverleningsdocument moet een overzichtelijk en herkenbaar document worden op basis waarvan de consument de verschillende dienstverleningsconcepten en de kosten daarvan gemakkelijk kan vergelijken. Ook aanbieders zullen daarom een dienstverleningsdocument aan consumenten moeten gaan verstrekken. Tevens zullen zij in dit document inzicht moeten geven in hun advies- en distributiekosten. Om deze informatie voor de consument begrijpelijk en vergelijkbaar te maken, is Minister Jan-Kees de Jager: Level playing field betekent ook dat aanbieders advies- en distributiekosten zichtbaar moeten maken en van welke aanbieder(s) zij producten adviseren het van belang dat dit in nominale termen, dat wil zeggen in euro s wordt gepresenteerd. Hoe dit precies vormgegeven moet worden, wil ik nog onderzoeken. Een aandachtpunt daarbij is het voorkomen van misrepresentatie van die kosten door ze lager voor te stellen dan ze werkelijk zijn. Aanbieders die consumenten adviseren moeten duidelijk inzicht moeten geven of zij alleen eigen producten adviseren of ook vergelijkingen maken tussen producten van verschillende aanbieders en welke prikkels er zijn die de advisering vanuit de aanbieder beïnvloeden. Ook in dat laatste geval kunnen zij zich niet kwalificeren als onafhankelijke adviseur omdat dat misleidend kan zijn. Netto prijzen Voor het gelijke speelveld is het, zegt De Jager, van belang dat de prijzen van de (netto) producten die via adviseurs/bemiddelaars worden Branche in Beweging 9

10 Adviseurs die efficiencykosten niet kunnen verantwoorden moeten zich afvragen of ze nog wel zaken willen doen met de betreffende aanbieder gedistribueerd, lager zijn dan de prijzen van vergelijkbare producten van banken en de direct writers. De producten die een adviseur/bemiddelaar voor zijn klanten kan adviseren en bemiddelen kennen immers geen advies- en distributiekosten omdat die separaat met de klant worden afgerekend. Bij goede marktwerking in het zuivere marktmodel zal het verschil vanzelf zichtbaar worden. Ik zal deze ontwikkeling echter nauwgezet monitoren, om erop toe te zien of de markt hier goed zijn werk doet. Ik sluit niet uit dat als er onvoldoende onderscheid tussen prijzen van producten van directe aanbieders en prijzen van producten die via het intermediaire kanaal worden aangeboden optreedt, ik hier nadere maatregelen voor zal treffen. Verdergaande kostentransparantie van producten is een maatregel die ik in dit kader kan overwegen. Ik ga er vooralsnog vanuit dat de markt hier zelf oplossingen zal ontwikkelen omdat concurrerende aanbieders hier voordeel van kunnen ondervinden. Geen efficiencyvergoeding Het zuivere marktmodel staat geen geldstromen toe tussen aanbieders en adviseurs/bemiddelaars, aldus de minister. Daarom staat hij niet toe dat adviseurs/bemiddelaars een vergoeding van de aanbieder krijgen voor kosten die zij ten behoeve van die aanbieder. De kosten van de bemiddelingswerkzaamheden zijn door de adviseur/bemiddelaar uit te leggen aan de klant. Adviseurs/bemiddelaars die deze kosten niet kunnen verantwoorden moeten zich afvragen of ze nog wel zaken willen doen met de betreffende aanbieder. Ik ben ervan overtuigd dat een zuiver marktmodel zal zorgen voor een goede marktwerking op dit punt. Klanten kunnen Inefficienyvergoeding terughalen bij aanbieder De minister ziet geen ruimte voor een vergoeding van de aanbieder aan de adviseur/bemiddelaar die kosten maakt om fouten van de aanbieder in de offerte of contracten te herstellen. Hij vreest dat daarmee aanbieders nog altijd sturingsmogelijkheden behouden die we juist willen uitsluiten. De adviseur helpt de consument, hij controleert voor de consument of de aanbieder zijn werk goed doet en komt in actie als dit niet het geval is. De consument is de opdrachtgever en betaalt daarvoor. Consumenten zijn niet altijd in staat deze fouten zelf te achterhalen en er zelf voor te zorgen dat ze worden hersteld. Ik denk daarom dat het goed is dat de adviseur dit voor de consument doet, maar de consument dient de adviseur hiervoor te betalen. Verzekeraars willen in principe hiervoor een standaardprocedure introduceren waarmee de klant eenvoudig de herstelkosten die hij in rekening gebracht krijgt, kan declareren bij de verzekeraar. Ik denk dat hiermee een goede oplossing voor dit probleem in het verschiet ligt. Mocht de uitwerking hiervan niet tijdig komen of onvoldoende blijken te zijn, dan zal ik bezien hoe ik dit alsnog kan adresseren in regelgeving. Serviceproviders wel onder provisieverbod, maar geen dvd-plicht Om de sturing in de keten tot het minimum te beperken worden ook serviceproviders onder het provisieverbod gebracht. Maar omdat ze vrijwel geen klantcontact hebben, worden ze uitgezonderd van de verplichting om dienstverleningsinformatie aan de klant te verstrekken. Wel dienen zij de bemiddelaars met klantcontact in staat te stellen de klant goed te informeren. Execution only Als de consument ervoor kiest om een financieel product aan te schaffen zonder advies ( execution only ) dient de aanbieder hem op niet mis te verstane wijze te informeren over de risico s die hieraan zitten. De minister: We willen de consument beschermen tegen adviezen die niet in zijn belang zijn maar als de consument niet geadviseerd wil worden krijgt hij geen enkele bescherming. Daar mag een klant voor kiezen, maar alleen na een toetsing die nagaat of dit type dienstverlening past bij de betreffende klant. Een dergelijke toets bestaat al bij producten onder de MiFID. Ik ga deze mogelijkheid voor andere financiële producten nader onderzoeken. Hij komt dus niet met een verbod op execution only bij complexe producten, zoas Adfiz had bepleit. De intermediairvereniging is desondanks niet onte- 10 Branche in Beweging

11 Gespreide betaling via de premie is geen optie, het NFI wel vreden: Met zijn voorstellen om execution only op complexe producten vergaand aan banden te leggen, zullen meer consumenten inzien dat zij een adviseur nodig hebben. Eerbiedigende werking doorlopende provisie De provisie voor producten die onder het provisieverbod gaan vallen en gesloten zijn voor 1 januari 2013 wordt geëerbiedigd. Dat wil zeggen dat provisiestromen ten aanzien van overeenkomsten inzake financiële producten van voor die datum mogen doorlopen. Die doorlopende provisie vloeit bij complexe producten voort uit de huidige balansregel. Deze regel houdt in dat de helft van de provisie over minstens 10 jaar van de looptijd wordt gespreid. Dit betekent dat een deel van de doorlopende provisie nog beloning kan zijn voor reeds verrichte werkzaamheden(bij het afsluiten van het contract). Adviseurs/bemiddelaars hebben in dat geval recht op deze provisie. Een deel van de doorlopende provisie is ook bedoeld voor werkzaamheden die adviseurs/bemiddelaars verrichten na het afsluiten van het contract. Door eerbiedigende werking voor bestaande contracten verandert hier voor de consument materieel niets aan. Service-abonnementen Bij de implementatie van Solvency II wordt een vrijstelling gecreëerd voor adviseurs/bemiddelaars die met een abonnement willen werken. DNB heeft eerder aangegeven dat bij het introduceren van een service-abonnement door een adviseur/bemiddelaar in sommige situaties, bijvoorbeeld wanneer extra bijstand wordt verleend bij het afwikkelen van schadeclaims, sprake kon zijn van verzekeren. De vrijstelling zal ruimte scheppen om dit soort activiteiten toch te gaan ontplooien zonder dat daarvoor een vergunning als verzekeraar nodig is. BTW Of een intermediair btw in rekening moet brengen is afhankelijk van de opdracht van de klant. Blijkt daaruit dat sprake is van een adviesopdracht met de bedoeling te bemiddelen dan is geen btw verschuldigd. Gaat het om enkel en alleen advies, zoals een second opinion, dan wel. Zie voor een uitgebreider artikel pag. 30). De Jager wil geen financiële banden meer tussen aanbieder en intermediair. Daarom vindt hij betaling van de advieskosten via een opslag op de premie - hoe transparant die ook kan zijn - geen optie. Er zijn twee manieren waarop de klant de advieskosten kan betalen, redeneert hij: via eigen middelen of via het afsluiten van een krediet. De klant sluit dan een lening af om het advies te betalen. Er is wel eens tegen geworpen dat dit een omslachtige manier is maar in veel branches is dit heel gebruikelijk. De verwachting is dat de marktwerking er voor zal zorgen dat de groep minder draagkrachtige klanten ook prijstechnisch bediend zal blijven worden. Arno Dolders, algemeen directeur Legal & General Nederland heeft begin dit jaar de suggestie gedaan om als bedrijfstak na te denken een gezamenlijk financieringsinstituut op te richten om de overgang van provisie naar directe beloning begeleid te laten verlopen. Dolders: Het is evident dat een groot deel van de consumenten de kosten van financieel advies gespreid willen betalen, terwijl de adviseurs bedrijfseconomisch deze kosten kort na de verleende dienstverlening volledig gefinancierd willen hebben. Het zal een overgangsperiode van meerdere jaren kosten voordat het intermediair geheel op eigen kracht deze andere financieringsmethodiek zelf kan financieren. In die tussentijd zal het intermediair gedwongen worden gebruik te maken van andere oplossingen om de liquiditeitspositie te beschermen. Hij pleit daarom voor een tijdelijk branche instituut dat de incasso van de tussen consument en financiële dienstverlener afgesproken beloning incasseert en op commerciële condities tot overbruggoingsfinanciering kan overgaan. Adfiz heeft zich positief uitgelaten over het initatief van Dolders dat de naam Neutraal Financieringsinstituut voor Intermediairs heeft meegekregen. Branche in Beweging 11

12 Adfiz-voorzitter Loek Hermans: Als kostentransparantie niet goed geregeld is, zijn provisieverbodsregels gebouwd op drijfzand Als we het werk nu niet goed afmaken blijven er systeemfouten bestaan, waardoor de klant helemaal niet de zekerheid van waardevrij advies krijgt. En dus ligt de bal nu bij de politiek om de consument een werkelijk zuiver marktmodel te bieden. Een markt waarin producten enerzijds en advies- en bemiddeling anderzijds onderscheiden diensten zijn. Idealiter aangeboden door onderscheiden organisaties. Maar in ieder geval met ieder hun eigen prijs. Transparant. En apart te betalen. In zijn speech tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van Adfiz herinnerde hij eraan dat Adfiz met een provisieverbod voor impactvolle producten kon instemmen als aan de nodige randvoorwaarden werd voldaan. We hebben bereikt dat dat voor 80% het geval is, maar het is essentieel dat die ontbrekende 20% goed wordt ingevuld. Anders is de regelgeving voor 2013 gebouwd op drijfzand. Hij verplaatste zich naar het jaar 2020 en keek terug hoe de besluitvorming zich dit jaar heeft afgespeeld: Pas op het allerlaatste moment zag de politiek in dat met het provisieverbod niet het gewenste fundament werd geschapen. Aanbieders waren zelf ook actief als adviseur. En in hun wereld met interne kostenverrekening en doorberekening van de advies- en distributiekosten in het product, bleef het provisiemodel bij de aanbieders zelf feitelijk gewoon bestaan. En daarmee zou sturing in advies blijven bestaan. Geen goede zaak voor de consument dus. De oplossing werd gevonden in een verbod op advisering en bemiddeling voor aanbieders. De zuivere scheiding tussen product en advies was een feit. De klant kon rekenen op waardevrij advies, zuivere prijsvorming en vooral op helderheid over de rol en identiteit van de aanbieder. Verbod op advisering en bemiddeling voor aanbieders Ontwakend uit deze droom verzuchtte hij: Wat zou het mooi zijn als we in 2020 inderdaad zo terug kunnen kijken. Maar dat het zo goed gaat werken is allesbehalve zeker. Als we het werk nu niet goed afmaken blijven er immers systeemfouten bestaan, waardoor de klant helemaal niet de zekerheid van waardevrij advies krijgt. En dus ligt de bal nu bij de politiek om de consument een werkelijk zuiver marktmodel te bieden. Een markt waarin producten enerzijds en advies- en bemiddeling anderzijds onderscheiden diensten zijn. Idealiter aangeboden door onderscheiden organisaties. Maar in ieder geval met ieder hun eigen prijs. Transparant. En apart te betalen. Aparte facturen dus. De suggestie dat beheerst beloningsbeleid bij aanbieders voldoende waarborgen biedt snijdt geen hout. Het intermediair kent immers precies 12 Branche in Beweging

13 datzelfde beheerst beloningsbeleid. Sterker nog, zij hebben op ondernemingsniveau ook nog een beheerst omzetbeleid. Inducement heet dat. En ze zijn ook nog eens volledig transparant, tot en met het niveau van de offerte. Aanbieders hoeven dat allemaal niet. En toch moet er bij de adviseur nog een forse stap bij met het provisieverbod. En die stap willen wij steunen. Maar de klant wordt hier alleen beter van als hij ook bij directe aanbieders weet wat hij koopt. En nogmaals, als we werkelijk van het gestuurde advies af willen koopt hij daar helemaal niets. Om het simpele feit dat aanbieder en adviseur ineen per definitie geen waardevrij advies kan borgen. Banken en verzekeraars moeten ook hun advies- en distributiekosten apart in rekening brengen bij de consument van het product dat hij wil aanschaffen, omdat niet te controleren is of de netto-prijs van het product zuiver is berekend. Ik roep de politiek op om nu met de finish in zicht in de regelgeving op te nemen dat aanbieders hun advies- en distributiekosten apart in rekening moeten brengen. Doen zij dit niet dan laten zij de mogelijkheid tot nieuwe schandalen bestaan. En bovendien ontnemen zij de onafhankelijk financieel dienstverlener teveel de kans om voor een groot publiek en met grote aantallen hun diensten te verlenen. Ik vrees in dat geval dat we in 2020 terug moeten kijken hoe klanten zonder rijvaardigheidsbewijs een speelgoedstuur in handen bleek te zijn geduwd. Hoe alle rijinstructeurs uit de markt bleken gepest. En de fabrikanten toegestaan werd de route vooraf vast te leggen. Dat is geen stap vooruit naar waardevrij advies, dat zijn twee stappen terug naar productsturing aan de bron. foto s Rafaël Drenth Maar ook zolang het zover niet is zal de consument meer duidelijkheid moeten krijgen dan nu voorzien wordt. Alleen wanneer het bankadvies of de afsluitmodule op internet een duidelijke en eerlijke prijs kennen, zal de consument zich afvragen wat hij nu eigenlijk krijgt voor zijn geld. Banken en verzekeraars moeten dus ook hun advies- en distributiekosten apart in rekening brengen bij de consument. Het is die transparantie die nodig is om de markt te laten werken. Dat mechanisme heeft men scherp gezien voor het intermediair. Maar dat mechanisme werkt in de directe distributie niet anders. En dat mechanisme is cruciaal om de klant daadwerkelijk het stuur in handen te geven, zonder hem tegelijk een blinddoek voor te doen. En om ervoor te zorgen dat de klant niet twee keer betaalt voor advies- en distributie Branche in Beweging 13

14 Premie-incasso en portefeuillerecht Hete hangijzers in het flankerend beleid rond het provisieverbod zijn het portefeuillerecht en het recht op premie-incasso van het intermediair. Blijft de klant van het intermediair, of wordt die van de aanbieder zodra het intermediair de advies- en bemiddelingsactiviteiten heeft afgerond? Het antwoord dat de klant van de klant blijft is voor de oplossing van dit probleem te gemakkelijk. Nu al komt het regelmatig voor dat een aanbieder ook rechtstreeks contact zoekt met relaties die via een bemiddelaar een post gesloten hebben. Pensioenverzekeraars beroepen zich bijvoorbeeld op de zorgplicht die de Pensioenwet hen oplegt. Maar ook in andere sectoren komt de vraag steeds nadrukkelijker aan de orde op wie de zorgplicht lopende de overeenkomst rust. Veel adviseurs immers geven hun klanten de mogelijkheid een opdracht te verlenen met of zonder nazorg. Sommigen laten de relaties die daarvoor kiezen een document ondertekenen waarin duidelijk staat dat de dienstverlening bij het sluiten van de overeenkomst eindigt. Over het algemeen blijkt dat het kwaad bloed zet wanneer de aanbieder rechtstreeks contact zoekt met de eindklant. Adfiz-directeur Hanneke Hartman geeft in haar column een suggestie waarmee de advieur/bemiddelaar in elk geval op de hoogte blijft van de correspondentie die de aanbieder voert. De Jager heeft het portefeuillerecht (artt Wft) bezien in het licht van het beoogde zuivere marktmodel voor advies en bemiddeling bij producten die onder het provisieverbod vallen. Deze regels kunnen mijns inziens in stand blijven al zal hun materiële belang vooral door het afnemen van de provisiestromen minder worden. De Jager weet nog niet of hij incassorecht gaat handhaven Kritischer is hij over het recht van premie-incasso. Hij wil nog kijken hoe dit zich verhoudt tot de doelstellingen van het provisieverbod. Voor het overige wil ik de mogelijkheden bezien of de verplichting dat aanbieders en adviseurs/bemiddelaars elkaar in staat stellen om hun zorgplicht na te komen nadere specificatie behoeft met betrekking tot het delen van informatie. Ik wil daarbij de bezien of, en zo ja hoe, kan worden geborgd dat informatie die door een aanbieder aan een klant wordt verstrekt, ook met de adviseur/bemiddelaar van die klant wordt gedeeld. Traditionele portefeuilleoverdracht is achterhaald Cees de Jong stelde tijdens de verdediging van zijn proefschrift dat de traditionele portefeuilleoverdracht achterhaald is nu het intermediair transformeert van handelsagent van de verzekeraar naar de adviseur van de klant. Het portefeuillerecht dateert uit de tijd dat de agent (adviseur/bemiddelaar) beschermd moest worden ten opzichte van zijn principaal (de verzekeraar). Nu is de verhouding volledig veranderd en verleent de klant opdracht aan de adviseur/bemiddelaar om tegen betaling verschillende diensten voor hem te verrichten. Dit wordt vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. De portefeuille van een intermediair bestaat daardoor dus niet meer uit een aantal polissen, maar uit contracten met individuele klanten. Als er dus sprake is van portefeuilleoverdracht, dan worden die overeenkomsten van opdracht overgedragen. Nieuw model nodig voor het incasseren van de premie Het Verbond vindt het niet logisch als de ene dienstverlener op voorhand wettelijk de taak krijgt het geld van de andere dienstverlener te incasseren. Dit zei Leo de Boer, directeur van het Verbond van 14 Branche in Beweging

15 Portefeuillerecht past juist goed in de nieuwe wereld Leo de Boer: Niet logisch als de ene dienstverlener op voorhand wettelijk de taak krijgt het geld van de andere dienstverlener te incasseren. Verzekeraars tijdens het IIR Event Nieuwe distributiekanalen voor banken en verzekeraars In een presentatie stelde hij de nieuwe regelgeving richting een zuiver marktmodel aan de orde. In het kader van het portefeuillerecht sprak De Boer over de recente discussie met betrekking tot de rechtstreekse benadering van intermediaire klanten door de aanbieders. Ook stelde hij dat er een nieuw model voor het incasseren van de premie nodig is: Wij pleiten voor helderheid en modernisering. Helderheid in de zin dat we het over hetzelfde hebben. Het al dan niet rechtstreeks benaderen van klanten door verzekeraars valt niet onder het wettelijk portefeuillerecht zoals sommigen betogen. Waarom zou anders de toenmalige NVA dit buiten de wet om met een protocol hebben proberen te regelen? Modernisering in de zin dat ook het recht op premie-incasso in het oude model waarin de tussenpersoon hulppersoon van de verzekeraar was, wellicht logisch was, maar in het nieuwe model waarin de rollen ontvlochten zijn het juist helemaal niet logisch is als de ene dienstverlener op voorhand wettelijk de taak krijgt het geld van de andere dienstverlener te incasseren. Dit soort lijntjes geeft straks juist weer ruis. Afschaffing van dit wettelijk verankerde verbod om zonder toestemming van de desbetreffende financieel adviseur klanten te benaderen en over te nemen, zorgt voor ongewenste prikkels: de financieel adviseur kan druk ervaren om zich te voegen naar de eisen en wensen van de verzekeraar. Het klantbelang is daar niet mee gediend. Verzekeraars gaan hieraan voorbij door het portefeuillerecht uitsluitend uit te leggen als het recht waarmee de provisiebetaling geregeld wordt. Ze sorteren zelfs al voor op afschaffing ervan, door nu al klanten direct te willen benaderen. Dit is onterecht. De Wft stelt dat een verzekering die via een financieel adviseur bij een aanbieder wordt gesloten tot de portefeuille van die financieel adviseur behoort, los van de vraag of er (afsluit)provisie of feebeloning is betaald. Een neutraal financieringsinstituut zou prima de premie en adviesvergoeding kunnen incasseren Een neutraal financieringsinstituut zou prima de premie en adviesvergoeding kunnen incasseren en uitkeren aan aanbieder resp. adviseur. Wij vinden het dus helemaal niet vreemd als de ene dienstverlener gaat incasseren voor een andere (met alle respect, het is nooit anders geweest met intermediair incasso). De klant doet zaken met de adviseur, niet met de aanbieder, de naam van de aanbieder kent hij vaak niet eens. Via een NFI of rechtstreeks van de adviseur, krijgt hij gewoon één rekening, wel zo gemakkelijk voor de klant. Adfiz is het bepaald niet eens met het Verbond. Dat bleek uit de antwoorden op de vragen die Findinet stele naar aanleiding van de presentatie van Leo de Boer. Branche in Beweging 15

16 Vraag volmacht aan uw klant Aanbieders lijken de laatste tijd massaal voor te sorteren op een nieuw soort financiële wereld, waarin schijnbaar niets zal blijven zoals het nu is. Zo worden er bijvoorbeeld provisieloze schadeproducten ontwikkeld en de gedragscode directe benadering lijkt wel compleet vergeten te zijn. Zo neemt de laatste tijd het aantal gevallen van rechtstreekse benadering van uw klanten door aanbieders toe. Dat zie ik en dat maak ik op uit reacties van leden. En ik vind dat een kwalijke zaak, niet alleen voor u, maar vooral voor uw klanten. Want directe benadering is niet in het belang van uw klant. Uw klant heeft namelijk bewust gekozen om zich op financieel terrein door u met advies te laten bijstaan. Hij heeft dus gekozen voor uw bedieningsconcept, waarbij advies centraal staat. Hij heeft niet gekozen voor directe verkoop van producten, waar hij wellicht geen enkele behoefte aan heeft, maar in onwetendheid mogelijk wel op ingaat. Wat moet uw klant met de mededeling van de aanbieder dat zijn lijfrente expireert. Wat kan hij met die informatie, anders dan ingaan op de offerte van de aanbieder? Als klant van de adviseur wil hij van u horen dat en wanneer zijn lijfrente expireert. Hij verwacht van u dat u hem verder bijstaat en adviseert over de mogelijkheden die er zijn en die het beste bij zijn situatie passen. Dat is heel iets anders dan het expirerend kapitaal zonder meer omzetten in een direct ingaande lijfrente bij dezelfde maatschappij. Daarmee is alleen het belang van de aanbieder gediend. Deze behoudt zo het expirerende kapitaal. Waarom zou uw klant zijn AOV-verzekering zonder uw advies willen verhogen, enkel omdat dat zonder aanvullende medische waarborgen kan? Er zijn aanbieders die uw klanten dit aanbod doen met ingesloten een antwoordkaart en de aanwijzing dat men ook kan verhogen met een eenvoudige klik op de site. Deze aanbieders suggereren dat de door Hanneke Hartman, directeur Adfiz klant hier niet over na hoeft te denken. Mijn stelling is echter dat een klant die kiest voor advies van zijn adviseur wil weten of en met welk bedrag deze verhoging noodzakelijk is. Uw klant kiest overigens niet alleen voor uw advies, hij verwacht ook dat u hem bijstaat als hij met een schaderapport wordt geconfronteerd, of met een claim die wordt afgewezen. Waarom zou hij direct contact willen opnemen met een aanbieder terwijl hij ook direct met zijn adviseur kan bellen, die zijn belangen kan behartigen? Waar wordt zijn belang beter gediend? Aanbieders zouden zeer conservatief moeten zijn bij de beoordeling of informatie werkelijk rechtstreeks naar de klant van de adviseur moet. En wanneer dat toch noodzakelijk wordt geacht, dienen zij de adviseur tijdig in de gelegenheid te stellen om te beoordelen of hij naar aanleiding van deze informatie zijn klant bij moet staan. Wij roepen daarom de schijnbare vanzelfsprekendheid van rechtstreekse benadering een halt toe. U moet als adviseur deze rol echter ook zelf actief claimen. Wij adviseren het intermediair met de klant te bespreken wat uw dienstverlening voor hem kan betekenen. En hem erop te wijzen dat u daar alleen optimaal invulling aan kunt geven wanneer de aanbieder u daartoe ook in de gelegenheid stelt. Wanneer uw klant het belang daarvan inziet kan hij dit onderstrepen door een volmacht te tekenen. Met deze volmacht geeft hij de aanbieder opdracht alle informatie ook tijdig aan u als zijn adviseur toe te zenden. Adfiz ontwikkelt op dit moment zo n volmacht voor haar leden. Zo zet u de klant aan het roer. En zo kunt u als adviseur zijn eerste stuurman zijn. (Deze column verscheen in Adfiz Magazine, december 2011) 16 Branche in Beweging

17 Vakbekwaamheidseisen pensioenadvies De nieuwe Wft-module Pensioenverzekeringen heeft betrekking op intermediairs die adviseren/bemiddelen bij: - (collectieve) pensioenverzekeringen die door de werkgever ten behoeve van zijn werknemer(s) worden afgesloten en die bij verzekeraars of premiepensioeninstellingen worden ondergebracht. - een pensioenvoorziening van de DGA die wordt ondergebracht in een verzekerde pensioenregeling; een eigen beheer voorziening op de balans valt hier niet onder, evenmin als de oudedagsvoorzierning voor een IB-ondernemer, zoals een zzp-er. In het kader van de nieuwe pensioenvergunning is in het Bgfo een definitie van het begrip pensioenverzekering opgenomen, die luidt: pensioenverzekering: levensverzekering die een werkgever afsluit ten behoeve van zijn werknemers, waaronder de directeur-grootaandeelhouder, bestaande uit een ouderdomspensioen of nabestaandenpensioen als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet. De definitie van pensioenverzekering is dus beperkt tot de rechtstreeks verzekerde pensioenregelingen die bij verzekeraars zijn ondergebracht. Deze heeft geen betrekking op pensioenregelingen die bij andere instellingen zijn ondergebracht, zoals bedrijfstak-, beroeps- en ondernemingspensioenfondsen. Het gaat bovendien uitsluitend om (collectieve) pensioenverzekeringen die worden afgesloten door de werkgever ten behoeve van zijn werknemer(s). DGA Voor zover de directeur-grootaandeelhouder zijn pensioen onderbrengt in een verzekerde pensioenregeling, valt hij binnen de reikwijdte van deze definitie. Een eigen beheer voorziening op de balans valt niet onder de definitie. Alleen OP en NP Voorts is de reikwijdte van de definitie van pensioenverzekering beperkt tot levensverzekeringen in de vorm van een ouderdomspensioen en een nabestaandenpensioen als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet. Arbeidsongeschiktheidspensioen valt buiten de reikwijdte. Basis, Pensioen en Leven Degenen die financiële diensten (blijven) verlenen met betrekking tot pensioenverzekeringen moeten voldoen aan de eindtermen van de basismodule, de module pensioenverzekeringen en de module levensverzekeringen. Premiepensioenvorderingen De gestelde eisen aan de vakbekwaamheid zijn ook van toepassing voor degenen die financiële diensten verlenen met betrekking tot premiepensioenvorderingen. De premiepensioenvordering is een tweede pijler pensioenproduct dat onder de reikwijdte van de Wft valt. Dit product voorziet in een soortgelijke behoefte als een pensioenverzekering. Overgangsrecht Er geldt een overgangsrecht voor voor de adviseur/ bemiddelaar indien hij: op 31 december 2011 een vergunning heeft om te adviseren/bemiddelen in levensverzekeringen; vóór 1 februari 2012 bij de AFM aangeeft dat hij voornemens is de pensioenactivieiten te continueren; vóór 1 juli 2012 op een voor de AFM overtuigende wijze laten zien dat hij aan de nieuwe vakbekwaamheidseisen gaat voldoen en op welke wijze hij dat van plan is. Bijvoorbeeld aan de hand van een betlaings- en inschrijfbewijs van een erkende instelling. vóór 1 januari 2014 voldoet aan de nieuwe vakbekwaamheidseisen. Branche in Beweging 17

18 Independer in handen van Achmea Achmea neemt per 1 januari a.s. de aandelen over van NPM Capital en Paerel en een deel van het management dat voor 23% mede-eigenaar blijft. De positie van Independer.nl als objectieve vergelijkingssite voor consumenten blijft gegarandeerd. Alle verzekeraars behouden gelijke kansen in de vergelijking, meldt het persbericht. Door de alliantie wordt het voor Independer.nl mogelijk om behalve de polisvoorwaarden ook de kwaliteit van de daadwerkelijk geleverde dienst(en) achter de verzekering te vergelijken. Een belangrijk streven van beide partijen is bijvoorbeeld het toegankelijk maken van het inzicht in de kwaliteit van zorgaanbieders, zoals ziekenhuizen, huisartsen en fysiotherapeuten. De objectieve positie van Independer. nl wordt onder andere geborgd door een Raad van Toezicht, onder voorzitterschap van Arthur Docters van Leeuwen. De Raad bewaakt de objectiviteit van Independer.nl en de privacy van consumenten. De rol en taken van de Raad van Toezicht zijn formeel vastgelegd in een statuut. Wildgroei vergelijkings- en reviewsites dreigt Door de overname van Independer door Achmea is de bestaande discussie over de onafhankelijkheid van Independer verder opgelaaid. Achmea heeft die proberen te sussen door te verklaren dat de vergelijker gebonden is aan een maximum aantal leads voor de Achmea-labels. Van Independer is bekend dat deze onderneming niet de onafhankelijke analist is die vanaf de zijlijn de spelers in de financiële wereld objectief beoordeelt. Al wil zij dat graag onder meer met optredens in TROS Radar doen geloven. Independer is een grote bemiddelaar met de daarbij behorende forse geldstromen tussen dat bedrijf en de aanbieders. Om welke vergoedingen het gaat is niet geheel helder. Evenmin is sprake van voldoende transparantie op het deel van de site waar klanten hun hypotheekadviseurs kunnen beoordelen Advieskeuze.nl Mogelijk is dat een reden geweest voor Christian Bouter, David de Boom en Maarten Holl Independer te verlaten en zelf een website op te zetten. Zij hebben Advieskeuze.nl opgericht om consumenten en bedrijven op een 100% onafhankelijke manier te helpen met het kiezen van de juiste adviseur. We willen een zo volledig mogelijk overzicht geven van alle advieskantoren in Nederland. Ieder advieskantoor wordt gratis op onze website getoond inclusief linkjes naar de eigen website, adressen en social networks. Op het moment dat je op een linkje klikt, een stuurt of als je een afspraak wilt maken met een adviseur ontvangt advieskeuze.nl géén inkomsten. Er is dus nooit sprake van een commercieel belang om een adviesorganisatie te tonen in het zoekresultaat. Advieskeuze.nl wil inkomsten genereren door de modules beschikbaar te stellen aan banken en verzekeraars die deze op hun eigen websites plaatsen. Door de samenwerking krijgen deze organisaties inzicht in de informatie van alle advieskantoren en anonieme klantervaringen. Daarvoor ontvangen wij een vergoeding. Advieskeuze is dus transparant waar het gaat om het verdienmodel. Wel een kritische kanttekening bij de opmerking die het consumentenvertrouwen moet vergroten, namelijk dat de data op deze site gecontroleerd worden door de BestReview. Dat is een 100% onafhankelijke stichting, waarvan bestuur echtergevormd wordt door de eigenaren van Advieskeuze.nl. Hypotheek.adviseursvergelijk.nl Hypotheek.adviseursvergelijk.nl is een nieuwkomer in de beoordelingswereld. De site is in het leven geroepen door Ralph van Dam, die zich omschrijft als een pionier in de Nederlandse internet industrie. In de branche is hij bekend als eigenaar van Allesoverhypotheken. nl, een leadgenerator voor onder meer SNS Bank, ING Bank, Friesland Bank en de grootste franchiseketens. Voor Hypotheek.adviseursvergelijk. nl heeft Van Dam een apart bedrijf opgericht: Expertise Centrum Financiële Diensten (ECFD). Dit vanuit maatschappelijke betrokkenheid ontstane initiatief heeft als doel, aldus van Dam, een positieve beweging op gang te brengen binnen en buiten de sector waar het gaat om transparantie en het dichter bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Alle belangrijke stakeholders uit de branche zijn inmiddels bij dit initiatief betrokken. De website geeft geen antwoord op de vraag of het de bedoeling is inkomsten te genereren en zo ja, op welke manier dat gebeurt. Verzekeringssite.nl De vergelijkingssite Verzekeringssite. nl is daar wel duidelijk over: zij meldt op de website dat zij haar inkomsten krijgt uit het doorsturen van de offerte-aanvragen en het sluiten van polissen. Hulpbijhypotheek.nl Over de hypotheekvergelijker hulpbijhypotheek.nl kunnen we kort zijn: het lukte niet op de site te vinden welke partij daar achter zit, laat staan dat iets gezegd werd over het bedrijfsmodel. 18 Branche in Beweging

19 udownloads: Informatie op vergelijkingssites, AFM-toelichting Leadsverkoop: civiele rechter Leadsverkoop: bestuursrechter Leadsverkoop: Boetebesluit AFM AFM stelt informatieregels op Waarschijnlijk heeft de AFM sites als hulpbijhypotheek.nl nader onderzocht en daaruit de conclusie getrokken dat het bij sommige aan relevante informatie voor de consument ontbreekt. In elk geval heeft de toezichthouder de vergelijkingssites opgedragen om gemakkelijk vindbare en begrijpelijke informatie te verstrekken waarin antwoord wordt gegeven op de vragen - Wat doet die voor de consument? - Waar verdient de exploitant aan? - Hoe komt de vergelijking tot stand? - Hoe volledig is de vergelijking? De informatie moet op een logische en relevante plek staan, zodat consumenten deze zien zonder er expliciet naar op zoek te gaan. Ook moet duidelijk zijn of alleen een vergelijking wordt gemaakt tussen verschillende producten, of dat de producten ook direct via de website kunnen worden afgesloten. Daarnaast vindt de AFM dat een consument moet weten dat de eigenaar een beloning ontvangt voor de dienst die wordt verleend. Het gaat hierbij niet zozeer om de hoogte van de beloning maar om de structuur. Wanneer staat verkopen van leads gelijk aan bemiddelen en heb je daar dus een vergunning voor nodig? Deze vraag werd eind vorig jaar weer actueel door de boete die de AFM oplegde aan het Financieel Planbureau, hoewel de civiele rechter oordeelde dat van bemiddelen geen sprake was. In het aanvraagformulier van het Financieel Planbureau (FP) diende Door de aanvrager moesten meer gegevens worden ingevuld dan uitsluitend NAWgegevens (namelijk ook financiële gegevens). Op de website werd melding gemaakt van het feit dat een aanvraag in behandeling wordt genomen door een vergunninghouder en ook de afhandeling door de vergunninghouder zal worden gedaan. Het invullen van een aanvraagformulier gebeurde wel binnen de look and feel van de website, maar niet op de server van FP. Het aanvraagformulier stond namelijk op de computer (database) van AFAB. FP kreeg dus niet de beschikking over de in de offerteaanvraag ingevulde gegevens. Na ontvangst van een offerteaanvraag via één van de door FP beheerde websites, stuurde AFAB op eigen naam aan de aanvrager een bevestiging van de ontvangst van de offerteaanvraag en daarna offerte voor het aangevraagde product. De verdere afwikkeling vond plaats tussen die consument en de financieel dienstverlener, niet zijnde FP. Civiele rechter: geen vergunningplicht De rechter oordeelde dat hier geen sprake is van bemiddelen in de zin van de Wft: Uit die werkwijze volgt dat FP niet inhoudelijk betrokken was bij de (mogelijke) totstandkoming van een overeenkomst van een financieel product. Daarvoor is ten eerste van belang dat FP geen cliëntgegevens aan AFAB verstrekte. De gegevens die de aanvrager invulde in het aanvraagformulier kwamen immers rechtsreeks in de bedrijfsvoering - digitaal database van AFAB terecht, zonder dat FP over die gegevens kwam te beschikken. AFM: wel vergunningplicht Na deze rechtszaak heeft FP kennelijk haar bedrijfsmodel veranderd en verzamelde zij leads voor hypotheken. Wel bleef zij op de website méér gegevens vragen dan alleen de NAW-gegevens en dat feit speelt voor de AFM een belangrijke rol. Maar de toezichthouder heeft ook geconcludeerd dat FP de leads doorzond naar verschillende aanbieders. Het via een webformulier generen van NAW+ gegevens en deze leads tegen betaling door te sturen naar aanbieders, toont de inhoudelijke betrokkenheid van FP bij het tot stand brengen van een overeenkomst. De AFM is dan ook van oordeel dat FP bemiddelingsactiviteiten heeft verricht in de zin van artikel 2:80, eerste lid, Wft. Er was wel sprake van een selectie die plaatsvond onder de verantwoordelijkheid van FP. De ingevulde gegevens werden voor doorgeleiding immers eerst ontdubbeld en uit het totale aantal aanvragen werden de (scheeps) hypotheken geselecteerd die alleen naar een bepaalde aanbieder werden doorgeleid. Het is duidelijk dat het bestuursrecht (de uitleg van de Wft), waaraan de AFM zich heeft te houden, het genereren van leads altijd beschouwt als bemiddeling waarvoor een vergunning nodig is. Dat is alleen niet het geval wanneer volstaan wordt met het vragen van niet méér dan de NAW-gegevens sec en het op grond daarvan zonder enige inhoudelijke toevoeging doorverwijzen van de consument naar een aanbieder. Branche in Beweging 19

20 Tips voor online werkende adviseurs Social media Cardif stelde een E-book samen waarin deskundigen vijf adviezen geven voor een optimale online klantbeleving. Een steeds belangrijker deel van het werk van financieel adviseurs vindt online plaats. Niet alleen worden nieuwe klanten in toenemende mate gevonden via internet, ook een deel van het advies verplaatst zich naar het online domein. Om financieel adviseurs te helpen om hun website zo toegankelijk, overzichtelijk en informatief mogelijk te maken, heeft Cardif een online mystery shopping onderzoek laten uitvoeren door Mystery Review en de bevindingen verwerkt in het E-book Online Klantbeleving. De vijf adviezen 1. Een website is een doorlopend traject Het opleveren van een nieuwe website is pas het begin van je online aanwezigheid. Om aansluiting te blijven vinden bij (potentiële) klanten is het belangrijk om regelmatig te checken of de website nog wel voldoet aan hun steeds veranderende wensen en behoeften. De website moet dus voortdurend worden geoptimaliseerd. 2. Monitor wat er gebeurt binnen social media Naast een goede website zijn sociale netwerken als Facebook, Hyves en Twitter steeds meer van belang. Alleen door goed te monitoren wat op social media gebeurt, heb je als financieel adviseur een goed beeld van wat er leeft bij je doelgroepen. Zo kun je bepalen op welke punten meer aandacht nodig is. 3. Zorg voor snelle opvolging van online verzoeken Als een financieel adviseur de mogelijkheid biedt om online informatie op te vragen, is het van cruciaal belang om ook tijd vrij te maken om snel en adequaat te reageren op vragen en verzoeken. Als het niet lukt om binnen één of twee dagen te reageren, is de kans groot dat een potentiële klant zich elders gaat oriënteren. 4. Stel je doelgroep centraal op je website Het is vaak verleidelijk om zoveel mogelijk gegevens over een bedrijf en de diensten weer te geven op een website. Echter, niet alle informatie is relevant voor je (potentiële) klanten. Zorg ervoor dat de informatie op je site zoveel mogelijk is toegesneden op je doelgroep. 5. Sluit je aan bij bestaande online communities Binnen social media ben je nooit eigenaar van een community, je hebt er hoogstens toegang tot. Om leden van een online community aan te spreken, is het belangrijk om veel waardevolle informatie te delen. Hierdoor zien de communityleden jouw expertise en is de kans groter dat ze bij jou aankloppen voor een financieel advies. Voordelen en risico s Een interessant rapport van ACE over de risico s van social media op het gebied van reputatie, wetgeving en op operationeel niveau. Het Engelstalig rapport, samengesteld door ACE en InfoLawGroup LLP laat zien dat de zakelijke voordelen van het gebruik van social media enorm kunnen zijn. Tegelijkertijd komt de vraag aan de orde hoe de juridische, reputatie- en operationele zo klein mogelijk gehouden kunnen worden. De volgende onderwerpen komen aan bod: Wat zijn social media en waarom zou uw bedrijf daarin geïnteresseerd zijn Hoe kunnen social media van nut zijn voor uw business Wat zijn de juridische, reputatie- en operationele risico s Wat is het risico als uw medewerkers van social media gebruik maken Veiligheidsrisico s Intellectuele eigendom en media risico s Vijf basis stappen om de risico s te inventarisen Tips om juridische claims te voorkomen Verzekeraars lopen achter In een eerder verschenen glossy, maar nog steeds een aanrader, meldt ITDS dat de Nederlandse verzekeraars chterlopen bij het inzetten van Social Media in vergelijking met andere bedrijven. Zij laten daardoor kansen liggen om dichterbij de consumenten te komen en het vertrouwen bij hen te herstellen. ulees hier het E-book (externe link) u ACE-rapport u ITDS-glossy 20 Branche in Beweging