Stresstest Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht. Rein-Aart van Vugt JaapJan Visser 30 oktober 2012

Transcriptie

1 Stresstest Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Rein-Aart van Vugt JaapJan Visser 30 oktober 2012

2 Waar draait het om?

3 Uitgangspunten stresstest. Hoofdzakelijk op basis van openbare bronnen: Begroting Jaarrekening CBS-statistieken Atlas van de lokale lasten Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) Publicaties schuldpositie Nederlandse gemeenten VNG Ranking op basis van: Landelijke normen van VNG Vergelijking benchmarkgemeenten

4 Financieel gezond. Financiële positie: Het vermogen van een gemeente in relatie tot de exploitatie, met inachtneming van de risico s Dat is: - Breder dan reserves - Breder dan het weerstandsvermogen - Ook de toekomstige reguliere exploitatielasten En dus niet uit de balans af te leiden; daarom de paragrafen

5 Financiële positie Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk Sluitende begroting Weerstandsvermogen Risico s Weerstandscapaciteit AO/IC Verzekeren Voorzieningen Reserves Stille reserves Onbenut belastingen

6 De indicatoren. Indicator Schuldpositie Reservepositie Aanwending externe financiering Voorzieningen Garantstellingen Rentelasten Grondexploitatie Begroting Reserve-ontwikkeling EMU Saldo Verbonden partijen Realiteit begroting Heeft betrekking op: Verleden, heden Verleden, heden Verleden, heden Verleden, heden, toekomst Verleden, heden Heden Verleden, heden, toekomst Toekomst Toekomst Toekomst Verleden, heden, toekomst Verleden

7 Overall overzicht. INDICATOR Zeer Gunstig Gunstig Neutraal Ongunstig Zeer ongunstig Lokale lasten Weerstandsvermogen Schuldpositie Financieringsstructuur Reservepositie Voorzieningen Gespaard voor onderhoud Garantstellingen Rentelasten Rentelasten eigen financieringsmiddelen Rente (investeringen en grondexploitatie) Grondexploitaties Niet in exploitatie genomen gronden Begroting EMU-saldo Verbonden partijen Aandacht voor Risico s van Realiteit begroting Risicoprofiel: Klein Gemiddeld Groot

8 Algemene indicatoren. Dordrecht Landelijk gemiddelde Aantal inwoners N.v.t. Groene druk (< 25 jaar) 29,0% 29,6% Grijze druk ( 65 jaar) 15,0% 16,2% Oppervlakte 99 km2 N.v.t. Oppervlakte land 79 km2 N.v.t. Oppervlakte water 20 km2 N.v.t. Lokale lasten 2012 (mph) Ranglijst Coelo 36 N.v.t. Gemiddeld inkomen per huishouden Aantal mensen per huishouden 2,1 2,2 Gemiddelde WOZ-waarde Algemene uitkering 2011 N.v.t. Totale lasten ,9 mln. N.v.t. Balanstotaal 31 december ,7 mln. N.v.t. Weerstandscapaciteit (WC) 46,2 mln. N.v.t. Risicoprofiel (RP) 49,6 mln. N.v.t. Ratio WC / RP 0,93 N.v.t.

9 Algemene indicatoren. Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Groene druk (< 25 jaar) 29% 30% 28% 28% 31% 31% Grijze druk ( 65 jaar) 15% 16% 15% 15% 12% 13% Lokale lasten 2012 (mph) Ranglijst Coelo Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Groene druk (< 25 jaar) 29% 32% 33% 29% 30% 28% Grijze druk ( 65 jaar) 15% 17% 14% 17% 17% 19% Lokale lasten 2012 (mph) Ranglijst Coelo

10 Lokale heffingen. Nederland gemiddeld Dordrecht Gemeentelijke woonlasten 2012 Gemeentelijke woonlasten Eénpersoonshuishouden 613 Eénpersoonshuishouden 587 Meerpersoonshuishouden 683 Meerpersoonshuishouden 587 Ranglijst meerpersoonshuishouden Rangnummer meerpersoonshuishouden 36 OZB Onroerendezaakbelasting (ozb) Tarief woningen (%) 0,105 Tarief woningen (%) 0,11 Tarief niet-woningen (%) 0,3588 Tarief niet-woningen (%) 0,3768 Reinigingsheffing woningen Reinigingsheffing woningen Tarief éénpersoonshuishouden 209 Tarief éénpersoonshuishouden 241 Tarief meerpersoonshuishouden 267 Tarief meerpersoonshuishouden 241 Kwijtschelding Kwijtschelding mogelijk Ja Kwijtscheldingsnorm (%) Kwijtscheldingsnorm (%) 100 Rioolheffing woningen Rioolheffing woningen Tarief éénpersoonshuishouden 165 Tarief éénpersoonshuishouden 152 Tarief meerpersoonshuishouden 177 Tarief meerpersoonshuishouden 152 Kwijtschelding gebruiker Kwijtschelding mogelijk Ja Kwijtscheldingsnorm (%) Kwijtscheldingsnorm (%) 100 Heffingskorting Heffingskorting Bedrag 0,16 Bedrag 0 Burgerzaken Burgerzaken Kosten paspoort 48,64 Kosten paspoort 48,7 Kosten rijbewijs 42,72 Kosten rijbewijs 56,8 Kosten identiteitskaart 40 Kosten identiteitskaart 40,05 Kosten uittreksel gba 9,26 Kosten uittreksel gba 9,75 Toeristenbelasting Toeristenbelasting Bedrag per overnachting 1,46 Bedrag per overnachting 0 Hondenbelasting Hondenbelasting Bedrag voor één hond 60,49 Bedrag voor één hond 98 Bedrag voor één hond 98

11 Risicoprofiel. (X 1 mln.) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Weerstandscapaciteit (WC) Risicoprofiel (RP) 46,2 33,6 49,4 31,1 10,0 19,6 49,6 38,4 29,7 39,1 12,5 26,2 Ratio WC/RP 0,93 0,88 1,66 1,26 0,80 0,75 (X 1 mln.) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Algemene reserve 35,9 34,4 49,6 18,7 30,0 19,4 Onvoorzien 1,0 0,4 0,2 0,3 0,3 0,5 Totaal 36,9 34,8 49,8 19,0 30,3 19,9 Per inwoner

12 Risicoprofiel. Drechtsteden Weerstandscapaciteit (WC) Risicoprofiel (RP) Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht 46,2 2,9 7,5 7,9 7,7 9,8 49,6 1,9 1,4 6,8 3,3 3,2 Ratio WC/RP 0,93 1,55 5,36 1,16 2,35 3,05 Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Algemene reserve 35,9 3,3 3,3 5,9 7,5 10,5 Onvoorzien 1,0 0,7 0,03 0,1 0,7 0,1 Totaal 36,9 4,0 3,3 6,0 8,2 10,6 Per inwoner

13 Schuldenpositie. Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht 2009 Dordrecht 2010 Dordrecht 2011 Debt Ratio 60% 80% 32% 37% 41% Netto schuld/ Exploitatie 63% 150% 15% 33% 41% Schuld-evolutie +/ / /+ 301 Plaats op de ranglijst Nog niet bekend Netto schuld per inwoner n.v.t

14 Schuldenpositie. (per ) Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Debt Ratio 51% 80% 37% 84% 81% 66% 37% 82% Netto schuld/ Exploitatie Schuldevolutie Plaats op de ranglijst Netto schuld per inwoner 58% 130% 33% 104% 115% 106% 16% 116% n.v.t

15 Schuldenpositie. (per ) Drechtsteden Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht Alblasserdam Hendrik- Ido- Ambacht Sliedrecht Papendrecht Zwijndrecht Debt Ratio 51% 80% 37% 70% 85% 66% 47% 72% Netto schuld/ Exploitatie Schuldevolutie Plaats op de ranglijst Netto schuld per inwoner 58% 130% 33% 93% 178% 49% 43% 97% n.v.t

16 Financieringsstructuur. (x 1 mln.) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Langlopende schulden 244,9 506,0 489,5 265,1 176,6 281,0 Werkkapitaal (vlottende passiva-vlottende activa) 28,0 84,3 71,7 73,4 35,6 190,7 Externe financiering 272,9 590,3 `561,2 338,5 212,2 471,7 Kapitaalverstrekking deelnemingen 19,7 2,1 11,7 0,8 9,1 0,7 Uitgezette leningen 48,9 172,8 20,3 23,7 37,4 292,4 Overige uitzettingen > 1 jaar 98,1-4,5-84,0 - Grondexploitaties 134,1 105,2 10,5 80,3 0,2 57,6 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,5 Inzet financiering FVA en GREX 302,3 280,1 47,0 104,8 130,7 350,7 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 29,4 310,2 514,2 233,7 81,5 121,0 Materiële vaste activa 501,3 433,1 634,1 388,3 614,3 234,5

17 Financieringsstructuur. (x 1 mln.) Drechtsteden Dordrecht Alblasserdam Hendrik- Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Langlopende schulden 244,9 34,3 98,9 66,9 16,9 94,0 Werkkapitaal (vlottende passiva - vlottende activa) 28,0 2,2 43,9-7,6 5,6 15,5 Externe financiering 272,9 36,5 142,8 59,3 22,5 109,5 Kapitaalverstrekking deelnemingen 19,7 1,8 0,7 1,8 1,2 1,6 Uitgezette leningen 48,9 4,8 10,0 1,7 1,1 12,7 Overige uitzettingen > 1 jaar 98,1 0,2 0,3 1,8 0,2 - Grondexploitaties 134,1 10,7 86,6 3,7 3,8-0,3 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,5-4,3-0,2 0,4 Inzet financiering FVA en GREX 302,3 17,5 101,9 9,0 6,5 14,4 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 29,4 19,0 40,9 50,3 16,0 95,1 Materiële vaste activa 501,3 38,7 59,9 85,4 54,6 118,3

18 Financieringsstructuur. (x 1 mln.) Dordrecht Langlopende schulden 37,9 111,8 109,7 193,6 244,9 Werkkapitaal (vlottende passiva -/- vlottende activa) 27,7 -/-17,8 58,6 40,9 28,0 Externe financiering 65,6 94,0 168,3 234,5 272,9 Kapitaalverstrekking deelnemingen 20,0 20,0 19,8 19,7 19,7 Uitgezette leningen 41,0 39,4 37,1 34,6 48,9 Overige uitzettingen > 1 jaar 126,5 128,2 120,4 110,8 98,1 Grondexploitaties 108,1 118,6 129,7 125,9 134,1 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,2 1,1 1,5 1,4 1,5 Inzet financiering FVA en GREX 296,8 307,3 308,5 292,4 302,3 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 231,2 -/- 213,3 -/- 140,2 -/- 57,9 -/- 29,4 Materiële vaste activa 310,0 348,3 412,5 475,2 501,3

19 Reserves. (x 1 mln.) Dordrecht Algemene reserve 39,1 44,1 38,9 37,4 35,9 Bestemmingsreserve 450,2 501,1 489,0 476,8 458,0 Resultaat na bestemming 47,2 6,4 3,6 9,2 26,0 Totaal eigen vermogen 536,5 551,6 531,5 523,4 520,0 Eigen vermogen in % van balans 78% 71% 66% 61% 58% Eigen vermogen in % van de exploitatie 100% 109% 92% 98% 106% Balanstotaal 689,9 773,9 804,1 852,8 896,7 Totaal exploitatie (incl. storting reserves) 536,6 505,3 575,3 535,2 489,9

20 Reserves. (x 1 mln.) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Algemene reserve 35,9 34,4 49,6 18,7 30,0 19,4 Bestemmingsreserve 458,0 65,7 68,8 109,1 481,0 62,0 Resultaat na bestemming 26,0 3,1-17,8 0,5 9,7 10,5 Totaal eigen vermogen 520,0 103,2 100,6 128,3 520,6 92,0 Eigen vermogen in % van balans Eigen vermogen in % van de exploitatie 58% 13% 13% 24% 62% 14% 106% 19% 20% 36% 91% 23% Balanstotaal 896,7 779,6 749,5 540,3 833,5 658,4 Totaal exploitatie (incl. storting reserves) 489,9 544,2 513,0 361,3 569,5 408,6

21 Reserves. (x 1 mln.) Drechtsteden Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Algemene reserve 35,9 3,3 3,3 5,9 7,5 10,5 Bestemmingsreserve 458,0 8,2 14,3 14,2 17,6 8,0 Resultaat na bestemming 26,0 1,5-0,1-0,8 1,3-2,7 Totaal eigen vermogen 520,0 13,0 17,5 19,4 26,4 15,9 Eigen vermogen in % van balans Eigen vermogen in % van de exploitatie 58% 20% 10% 17% 38% 10% 106% 27% 23% 22% 43% 14% Balanstotaal 896,7 65,2 170,5 111,5 69,1 157,4 Totaal exploitatie (incl. storting reserves) 489,9 48,8 77,2 87,4 60,9 116,1

22 Reserves Dordrecht. samenstelling per 31/12/2011 X 1 miljoen In % Algemene reserve 35,9 7% Bestemmingsreserve: afschrijving activa economisch nut 140,6 27% strategische investeringen 89,6 17% inkomensreserve / EZH 168,4 32% overig 59,4 11% 88% Resultaat na bestemming 26,0 5% TOTAAL RESERVES 520,0 100%

23 Voorzieningen. (x 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie) Dordrecht Voorzieningen 1 januari 39,6 14,4 8,4 13,7 9,7 Toevoegingen 1,8 1,1 11,7 7,1 8,1 Onttrekkingen -26,9 7,1 6,4 11,1 7,0 Voorzieningen 31 december 14,4 8,4 13,7 9,7 10,8 - verplichtingen en risico's 1,5 0,1 0,1 0,0 3,2 - onderhoud 2,2 2,7 9,3 9,4 7,6 - door derden beklemde middelen 10,8 5,6 4,3 0,3 -

24 Voorzieningen. (x 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft Voorzieningen 1 januari 9,7 21,4 18,7 35,7 48,0 19,7 Toevoegingen 8,1 7,6 4,6 0,7 10,5 4,0 Onttrekkingen 7,0 6,5 3,8 9,9 28,6 2,0 Voorzieningen 31 december 10,8 22,5 19,5 26,4 29,9 21,7 - verplichtingen en risico's 3,2 3,2 20,0 12,1 13,6 8,0 - onderhoud 7,6 19,3-0,7 4,5 14,4 8,7 - door derden beklemde middelen 0, ,8 1,5

25 Voorzieningen. (x 1,0 mln.) (exclusief verliesvoorzieningen grondexploitatie) Drechtsteden Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Voorzieningen 1 januari 9,7 8,8 0,7 13,1 10,8 5,6 Toevoegingen 8,1 1,9 1,2 4,8 2,5 4,5 Onttrekkingen 7,0 4,1 0, ,3 2,9 Voorzieningen 31 december 10,8 6,6 1,5 15,9 12,0 7,2 - verplichtingen en risico's 3,2 1,5 2,5 0,9 6,7 - onderhoud 7,6 4,9-13,4 10,0 0,5 - door derden beklemde middelen 1, ,1 -

26 Rente. (x 1.000) Rentekosten leningen Rentekosten eigen financieringsmiddelen Waarvan toegevoegd aan reserves/voorzieningen Waarvan ten gunste van exploitatie Rentebaten beleggingen Totale netto-rentelasten Totale rentelasten in % van de exploitatie 6,0% Rente ten laste van de grondexploitatie + investeringen Rente ten laste van de exploitatie 0 Renteresultaat 0

27 Garantstellingen. (x 1 mln.) Dordrecht Gewaarborgde leningen Gewaarborgde leningen (achtervang)

28 Garantstellingen. (x 1 mln.) Gewaarborgde leningen Gewaarborgde leningen (achtervang) Dordrecht Breda Haarlem Alkmaar Leiden Delft

29 Garantstellingen. (x 1 mln.) Drechtsteden Gewaarborgde leningen Gewaarborgde leningen (achtervang) Dordrecht Alblasserdam Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht

30 Grondexploitatie. IEGG (x 1.000) Boekwaarde Vermeerdering 2011 Vermindering 2011 Boekwaarde Voorziening Gecorr. Boekwaarde Violenstraat De Hoven Jagers- & Windhondenpolder Smitsweg Quickterrein Mallegat / Krabbepolder Amstelwijck Makoré Vest Admiraalsplein Leerpark Belthure Park Gezondheidspark Stadswerven Galileolocatie Beerwijckhoeve (Dordtse Kil III) Zeehavenlaan Marconineweg Kilkade Totaal

31 Grondexploitatie. NIEGG (x 1.000) Boekwaarde 31- Vermeerderin Vermindering Boekwaarde Voorziening Gecorr g Boekwaarde Totaalniveau In verband met vertrouwelijkheid geen uitsplitsing per project. Globaal beeld: Boekwaarde is absoluut en relatief gezien hoog. Biedt risico s én kansen. Flinke voorziening getroffen in verleden + actualisatie in 2011 Grootste projecten betreffen Dordtse Kil-IV, Amstelwijk ten noorden van Kilweg en Maasterras samen 45 mln. 17 projecten.

32 Begroting (x 1 mln.) (o.b.v. Meerjarenbegroting ) Dordrecht Dordrecht Dordrecht Dordrecht Dordrecht Totale lasten (incl. storting reserves) ,7 474,0 385,7 383,6 381,3 Resultaat voor bestemming -31,8 18,5-0,9 2,0 2,2 Mutaties in de reserves - 31,8 18,5-1,8 0,0 0,6 Resultaat na bestemming 0,0 0,0 0,9 2,0 1,6 Resultaat (voor bestemming) in % van totale lasten -7,0% 3,9% -/- 0,3% 0,5% 0,5%

33 Ontwikkeling reserves (x 1,0 mln. o.b.v. Meerjarenbegroting Dordrecht Stand 1/1 523,4 520,0 488,2 506,7 505,8 507,8 Resultaat voor bestemming - 3,4-31,8 18,5-0,9 2,0 2,2 Stand 31/12 520,0 488,2 506,7 505,8 507,8 511,0

34 EMU-Saldo. (x 1,0 mln.) 2009 (W) 2010(W) 2011(W) 2012(B) 2013(B) 2014(B) EMU-Saldo -/- 83,7 -/- 89,5 -/- 36,9 -/- 96,7 36,7 13,22 Nieuwe indicator, wordt steeds belangrijker in verband met sturing vanuit het Rijk (Wet Hof). Negatief saldo wordt veroorzaakt door investeringsprogramma van de laatste jaren. (bewuste keuze gemeente)

35 Relatie saldo begroot versus realisatie. - In alle jaren een negatief saldo (voor bestemming) begroot - Vanaf 2009 een negatief saldo (voor bestemming) gerealiseerd - Trend is wel minder nadelig, resultaat voor bestemming (tekort) wordt kleiner - In alle jaren een positief saldo (na bestemming) gerealiseerd - Verschillen tussen begroot en realisatie nemen toe - Oorzaak: begroting van meerjarige projecten - Realistisch begroten is aandachtspunt, ook in het kader van de wet Hof (Houdbare overheidsfinanciën) - Afwijkingen wel altijd in voordeel gemeente.

36 Verbonden partijen. Basis: paragraaf verbonden partijen in jaarstukken 2011 Intern veel aandacht voor sturing verbonden partijen. Criteria volgende sheet: Algemeen: Groot financieel belang Dynamische omgeving (wijzingen wetgeving etc.) Politieke gevoeligheid Mogelijkheid tot sturing van uit de gemeente Financieel: Risico op (nadelige) afrekeningen? / resultaten uit verleden. Beheersing: (Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partijen

37 Verbonden partijen. Verbonden partij GR Drechtsteden (SDD, SCD, GBD) Risico-profiel: Algemeen Financieel (Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partij - SDD Hoog Hoog Laag - SCD - GBD Middel Middel Middel/Laag Laag Laag Laag ROM-D Hoog Hoog/middel Middel Drechtwerk Hoog Hoog Hoog Regio ZHZ Hoog Hoog Hoog/Middel Veiligheidsregio Middel Middel Middel/Laag Omgevingsdienst Hoog Hoog Hoog Voetnoot veiligheidsregio: risico in verband met regionalisering met daarmee samenhangende complexiteit en financiele

38 Overall overzicht. INDICATOR Zeer Gunstig Gunstig Neutraal Ongunstig Zeer ongunstig Lokale lasten Weerstandsvermogen Schuldpositie Financieringsstructuur Reservepositie Voorzieningen Gespaard voor onderhoud Garantstellingen Rentelasten Rentelasten eigen financieringsmiddelen Rente (investeringen en grondexploitatie) Grondexploitaties Niet in exploitatie genomen gronden Begroting EMU-saldo Verbonden partijen Aandacht voor Risico s van Realiteit begroting Risicoprofiel: Klein Gemiddeld Groot

39 Indicatoren: samengevat en beoordeeld Conclusie: Financiële positie is momenteel nog sterk (vooral vanuit het verleden opgebouwd). In 2012 is sprake van een flink tekort voor bestemmig en teert de gemeente in op de reserves. In 2013 incidentele versterking van het eigen vermogen met circa 18,5 miljoen. Gemiddelde woonlasten 2012 relatief laag (OZB-tarief op het landelijk gemiddelde, gemiddelde WOZ-waarde beduidend lager dan het landelijk gemiddelde, afvalstoffenheffing en rioolrecht onder het landelijk gemiddelde). Potentiele bron van weerstandscapaciteit aanwezig. Ultimo 2011 is de aangetrokken leningenportefeuille t.o.v meer dan verdubbeld, met name door investeringen in het voorzieningenniveau. Debt-ratio is in 2011 verder gestegen tot 41% (ligt nog wel ruim onder het landelijk gemiddelde en de kritische norm ). Financieringspositie is gezond. Aangetrokken leningen met name ingezet voor financiering van de financiële vaste activa van de gemeente ( circa 69%). Slechts een beperkt gedeelte aangetrokken voor financiering investeringen en de gemeentelijke grondexploitatie. Toekomstige exploitatie wordt relatief beperkt beklemd door investeringsbeslissingen in het verleden (eigen vermogen > boekwaarde van de materiële vast activa). Groot aandeel bestemmingsreserve. Gedeelte al vast bestemd. Grondexploitatie. Ook last van economische omstandigheden, voorzieningen zijn getroffen. Winstverwachting GREX beperkt. Flinke omvang NIEGG s. Verschillen tussen realisatie en begroting, scherper begroten vraagt aandacht. Veel aandacht voor, maar wel risico s bij de verbonden partijen Begroting 2013 en verder laat een relatief beheerste trend zien.