Naar Santiago de Compostela over de camino Frances

Transcriptie

1 REISINFO SPANJE Naar Santiago de Compostela over de camino Frances Waarom deze reis? Deze Franse pelgrimsweg is voor ons de meest bekende. Met verschillende aanlooproutes doorheen Frankrijk, start de Camino Francés aan de Frans-Spaanse grens om vervolgens helemaal westwaarts naar Santiago te lopen. Onze tocht vormt het laatste deel van dit Franse pad, van Astorga tot Santiago door de provincies León en Galicië. Het meest bekend, dus ook het drukst? Ja, maar daar hebben wij weinig last van, door bewust te kiezen voor klein en authentiek logies. Santiago de Compostela was in de middeleeuwen - samen met Rome - zowat de populairste bedevaartplaats van West-Europa. De pelgrims begaven zich op weg om zich van een of andere misdaad of schuld te zuiveren, of uit pure devotie. Troubadours volgden dezelfde wegen en brachten hen 's avonds, in de gastenverblijven van de kloosters, verstrooiing. Wanneer de pelgrim na een maandenlange tocht die niet zonder gevaren was - op zijn eindbestemming was toegekomen en hij weer huiswaarts keerde, nam hij daar enkele van de typische schelpen mee vandaan, die zo veelvuldig aan de Gallicische kust voorkomen en genoemd zijn naar Sint-Jacob. De Sint-Jacobsweg was in feite niet slechts één weg, maar veeleer een netwerk van paden en routes die vanuit alle hoeken van West-Europa naar Santiago leidden. Pelgrims uit Vlaanderen en Noord-Frankrijk volgden de Vlaamse route, uit Turijn volgde men de route van Sint-Gerardus, uit Bretagne en Engeland liep men via Bordeaux en de vallei van de Dordogne, enz. Elk van deze routes was op zichzelf evenmin vast bepaald; er waren vele alternatieve wegen. Elke pelgrim koos z'n eigen route, afhankelijk van zijn persoonlijke wens om onderweg een of meerdere andere heiligdommen te bezoeken. Daarenboven moest hij rekening houden met de mogelijkheid om onderweg onderkomen te vinden. Al deze wegen werden "cami roumiou" genoemd, pelgrimswegen naar Rome. Deze benaming sloeg namelijk ook op de wegen naar andere bedevaartplaatsen, zoals Notre-Dame van Rocamadour, het graf van de heilige Thomas in Canterbury, of dat van de heilige Jacob in Santiago de Compostela. Het Centre d'etudes Compostellanes heeft studies uitgevoerd om de mogelijke hoofd- en nevenroutes te reconstrueren, aangezien veel van deze wegen namelijk al lang verdwenen zijn. Hierbij hebben ze zich gebaseerd op de geografische verspreiding van hospitalen of gasthuizen, waarin de pelgrims onderkomen

2 en verzorging vonden, evenals van priorijen en abdijen van religieuze orden, die geroepen waren om de reizigers te beschermen en hen onderdak te bieden. Dank zij de studie van kaarten uit de 16de, 17de en 18de eeuw en van de zgd. tafel van Peutinger, die in grote lijnen het netwerk van de Romeinse wegen weergeeft, heeft men zich een vrij precies beeld kunnen vormen van de middeleeuwse wegeninfrastructuur. Deze gegevens werden aangevuld met vermeldingen uit teksten over reizen van belangrijke personen in die tijd. Het dient opgemerkt dat de meeste van de wegen die momenteel nog bestaan, uit de 18de eeuw dateren. Het zijn die oude wegen, afgezet met stenen muurtjes en op antieke wijze geplaveid. Langs deze wegen vindt men nog drinkfonteintjes en de zg. montjoies, heuveltjes van opgestapelde stenen, vaak met een kruis erbovenop. Reisdatum Van 5 tot 19 juli 14 reisnummer 14ES074 Situering Dag-aan-dag We geven een gedetailleerd reisschema per dag. Onvoorziene omstandigheden zoals bijvoorbeeld het weer kunnen aanpassingen aan onderstaand reisschema echter noodzakelijk maken. Wijzigingen gebeuren steeds in overleg met de deelnemers, maar het is de begeleid(st)er die de uiteindelijke beslissing neemt. Dag 1 Ochtendvlucht Brussel-Madrid en trein Madrid-Astorga. In dit kleine stadje kwamen vroeger twee bedevaartswegen samen, de Camino Frances en de Via de la Plata. Dag 2 Astorga-Rabanal del Camino (20 km) 's Morgens hebben we nog even tijd om Astorga te bezoeken: de kathedraal, het paleis van Gaudi eventueel of het chocolademuseum. Dan trekken we de veters wat steviger aan en starten aan de Camino. Het landschap is eerst vrij vlak en redelijk dor in deze tijd van het jaar. Na enkele kilometers verlaten we het asfalt en volgen we aardewegen en grindpaden die speciaal werden aangelegd voor de stappers naar Santiago. We passeren verschillende kleine dorpjes die gelukkig allemaal zijn voorzien van drinkbare bronnetjes. In een van deze dorpjes kunnen we eten en even siësten. Daarna vervolgen we onze tocht. Met wat geluk kunnen we pootje baden in een riviertje enkele kilometers vóór ons einddoel van vandaag, tenminste als er nog water is s Avonds worden we verwacht in Rabanal, een mooi dorpje met geplaveide straten. Dag 3 Rabanal-Riego de Ambros (dorp) (21 km) Na het ontbijt gaan we verder richting Foncebadon, in de middeleeuwen een belangrijk centrum. Nadien was het geruime tijd slechts een spookdorp, waar enkel een mensenschuwe schapenhoedster nog beschutting zocht. Nu krijgt het langzaamaan weer nieuw leven ingeblazen, een opgang die zeker ook te maken heeft met de hernieuwde belangstelling voor de pelgrimsroute in de laatste 10 jaren. Vlakbij, op 1490 meter hoogte, ligt het beroemde ijzeren kruis waar traditiegetrouw elke pelgrim een kei of steen toevoegt aan de berg die er reeds ligt. Nog iets later komen we in Manjarin, een puindorp waar enkel een 2

3 refugio (pelgrimsovernachtingsplaats) weer werd opgebouwd uit één van de ruines. Vanaf hier gaat het op en af tussen de heide naar El Acebo. En van daaruit dalen we nog zo n 4 km naar Riego. De eerste kastanjebomen worden zichtbaar na de voordien lage maquisachtige begroeiing. Dag 4 Riego-Molinaseca-Ponferrada (12 km) + bus Ponferrada-Cacabelos + Cacabelos-Villafranca (7,5 km) Vandaag wacht ons een prachtige trip langs eeuwenoude kastanjebomen naar Molinaseca. Na een sprookjesachtige afdaling kunnen we in deze oude Romaanse stad zwemmen en zonnen aan de rivier, vóór we verder trekken richting Ponferrada. Daar kunnen we weer pauzeren in een bar of in de schaduw van de muren van het kasteel van de Tempeliers. Om een stuk langs de weg te vermijden nemen we van hieruit de bus naar Cacabelos. Vandaar gaan we weer te voet, langs de baan en tussen de wijngaarden, tot Villafranca Del Bierzo. Dag 5 Villafranca-Trabadelo (12 km) In de voormiddag is er tijd voor een bezoekje aan Villafranca. Met zijn vele kerken kreeg dit stadje de bijnaam klein Santiago en pelgrims die het echte Santiago niet haalden, kregen hier de absolutie. In de namiddag vertrekken we voor een korte doch pittige wandeling. We verlaten Villafranca met een steile klim en na een half uur zien we de stad al ver onder ons liggen. We komen geen enkel dorp tegen. Tijdens het laatste stuk wél kastanjebomen in alle groottes en vormen. We sluiten af met een stevige afdaling tot Trabadelo, een klein dorpje langs de nationale weg. Dag 6 Trabadelo-O Cebreiro (dorp) (19 km) We lopen eerst een stuk in de buurt van de baan. In Herrerias kunnen we onze magen spijzigen en de nodige rust nemen voor de volgende klim. Naar O Cebreiro tellen we nog 11 km. Onderweg lopen we nog door twee dwergdorpjes, alweer met verfrissend bronwater, en we passeren de grens tussen de provincie León in Castilië en Galicia. Galicia is de groenste provincie van Spanje, een streek met beboste hellingen, boomgaarden en kleine boerendorpjes. Het weemoedige karakter en de Keltische invloeden die vanaf nu duidelijk zichtbaar worden, maken dat u zich in Ierland waant. De paden zijn heuvelend en afgezoomd met muurtjes in natuursteen en de huizen zijn opvallend klein en laag. Vanaf hier staan er ook om de halve kilometer palen die aangeven hoe ver Santiago nog is verwijderd. O Cebreiro, waar we vanavond slapen, is een Keltisch, als nationaal monument geklasseerd dorp. Het biedt van oudsher onderdak aan pelgrims en is nog steeds een belangrijk trefpunt. We slapen hoger dan alle voorgaande en komende dagen. Het kan hier s nachts fris zijn en vaak verdwijnt O Cebreiro in de mist. Dag 7 El Cebreiro-Triacastela (23 km) Na een verkwikkend ontbijt begeven we ons nog wat hoger, naar Alto De Poio. Vervolgens zakken we af langs heuvelende, groene wegen. Met wat geluk kunnen we lunchen in een cafeetje dat werd gebouwd in een gerenoveerde palloza. En dan lachen de holle wegen ons toe tot we Triacastela bereiken. Dag 8 Triacastela-Sarria (21 km) Ook vandaag volgen we weer een mooie route langs kleine dorpjes en wegeltjes. We krijgen ongetwijfeld een boer of boerin te zien die de kleine kudde met Galicische krachttermen voortdrijft in de smalle straten, of een bepakte ezel die de boodschappen naar huis moet brengen. Sarria bereiken we niet te laat zodat 3

4 er tijd is om op een terrasje of in één van de vele bars die Sarria rijk is de plaatselijke witte wijn, de Ribeiro, te proeven. Dat er hier nog tapas worden geserveerd bij al dat heerlijks kan de pret alleen nog groter maken. Het oude stadsgedeelte van Sarria is klein, maar zeker de moeite om te verkennen. Dag 9 Sarria-Portomarin (stad) (23 km) Op weg naar Portomarin doorkruisen we enkele dorpjes met overal de onvermijdelijke bron. De stad zien we reeds van ver liggen aan een stuwmeer. Het oude stadje is niet meer, het werd door de rivier overspoeld en later weer opgebouwd hogerop, volgens een origineel maar on-spaans stratenplan. Enkel de grote kerk is nog zoals oudsher; ze werd steen per steen afgebroken en hogerop gereconstrueerd. Voor de liefhebbers is er de mogelijkheid om in het openluchtzwembad een verfrissende duik te nemen. Dag 10 Portomarín-Palas do Rei (stad) (24 km) We zoeken de andere kant van de rivier op en hebben een lange klim voor de boeg, echter niet zo steil en een makkie voor onze reeds getrainde spieren. We volgen slingerpaden door het bos. In Ligonde onthalen enkele dorpelingen de stappers in een typische huiselijk ingerichte of tot schuur omgebouwde bar. Iets verder, in Eirexe, houden we een verkwikkende middagpauze. Einddoel is Palas Do Rei. Dag 11 Palas do Rei-Arzua (28 km) Ook vandaag stappen we regelmatig door het bos. Gisteren zagen we reeds de eerste eucalyptusbomen; vandaag worden ze een streling voor oog en neus. In de namiddag wandelen we over pistes, bos- en landbouwwegen. We kruisen een heleboel dorpjes om uiteindelijk in Arzua te belanden, een stadje waar veel pelgrims samenkomen en waar het centraal pleintje onder de platanen vol leven is. Dag 12 Arzúa-Lavacolla (dorp) (29 km) De tweede langste stapdag is zeker niet de zwaarste etappe. Het decor met eucalyptusbomen houdt aan. Diep in- en uitademen is de boodschap. Deze streek lijkt soms op de Ardennen, dan weer op de Kempen. Traditiegetrouw dienen we ons in Lavacolla grondig te wassen. Dag 13 Labacolla-Santiago (10 km) We zijn er bijna maar nog niet helemaal Het eerste stukje tot San Marcos is nog mooi stappen. Daar kunnen we het gedenkteken aanschouwen dat in het heilige jaar 93 ter ere van het bezoek van de paus werd onthuld. Monte de Gozo is slechts een boogscheut verder. En dan dalen we af richting stad. De buitenwijken van Santiago zijn wat slordig aangelegd en teleurstellend na al die kilometers. Eens we de Porta Del Camino doorgaan worden we beloond met een zicht op de smalle straatjes van het oude, mooi bewaarde centrum. Het einddoel is bereikt! We bezoeken de kathedraal en ruilen onze stempelkaart in voor een compostelana (het officiële bewijs dat je Santiago hebt bereikt na min. 100 kilometers te hebben gestapt). Dag 14 Rustdag in Santiago Iedereen doet wat hij graag doet. Er zijn allerlei mogelijkheden: de beroemde bota fumeiro in de kathedraal, musea, kraampjes en winkeltjes en met wat geluk is hier of daar een optreden. 4

5 Dag 15 Vrij tot de transfer naar de luchthaven voor de vlucht naar Brussel. Wandelniveau tot De hoogteverschillen zijn wel gering, maar het terrein is zelden plat en 250 kilometer afleggen in 12 dagen is niet niks. Je beschikt dus best over een goede fysieke conditie en enig uithoudingsvermogen. Waar mogelijk volgen we rustige paden die de dorpen met mekaar verbinden Soms kunnen asfaltwegen niet worden vermeden. Algemeen Wij drukken het wandelniveau van elke reis uit in het stappertjes-systeem van tot. Het omvat zowel de fysieke als technische moeilijkheidsgraad. Meer uitleg over de stappertjes vind je op onze website: Indien je twijfels hebt, bel je ons gerust even op. Logies Het logies is verscheiden: van comfortabel hotel tot eenvoudig pension, waarbij we uitgaan van twee- of driepersoonskamers. Algemeen Individueel ingeschreven deelnemers delen in de regel een kamer of tent met een of meerdere deelnemers van hetzelfde geslacht. Je hoeft dus als alleenreizende geen singletoeslag te betalen. In geval van een oneven aantal mannen/vrouwen kan het gebeuren dat we een drie- of een eenpersoonskamer moeten voorzien. Het gebeurt dat we dan aan de laatst ingeschreven persoon bij inschrijving vragen om een singletoeslag te betalen. Indien je een eenpersoonskamer wenst, kan je dit bij inschrijving schriftelijk melden. Hiervoor betaal je een toeslag. Het aantal eenpersoonskamers is beperkt en niet overal mogelijk. Maaltijden Het ontbijt nemen we in het logies of een enkele keer in de buurt. 's Middags wordt er een uitgebreide picknick voorzien. s Avonds wordt gegeten in het logies of een restaurant of bar in de buurt. Bagage Tijdens de wandelingen is het bagagevervoer facultatief. De kostprijs bedraagt 60 à 70 per persoon (prijs is onder voorbehoud, afhankelijk van het aantal deelnemers en ter plaatse te betalen). Het zelf dragen van je rugzak, aangevuld met de middagpicknick, maakt de tocht vanzelfsprekend een stuk zwaarder. Vervoer We verplaatsen ons met trein en bus. 5

6 Reisbegeleiding & prijs Hiervoor verwijzen we je naar onze website: Inbegrepen lijnvluchten Brussel-Madrid en Santiago-Madrid-Brussel treinreis Madrid-Astorga logies maaltijden, vanaf avondmaal dag 1 t.e.m. ontbijt dag 15 transfers tijdens de tocht luchthaventaksen begeleiding BTW. Niet inbegrepen Klimaat Uitrusting inkomgelden van musea: 20 dranken persoonlijke uitgaven evt. bagagevervoer( 60 à 70, prijs onder voorbehoud, vooraf te reserveren en ter plaatse te betalen) evt. reisverzekering. Het is warm tot zeer warm en meestal zonnig. Regen is eerder zeldzaam maar een regenbui of een onweer is nooit uitgesloten. Verdere informatie over het regionale klimaat kan je vinden op: Een weersvoorspelling op korte termijn kan je vinden op: Om je qua uitrusting optimaal voor te bereiden op je reis, geven wij je graag een aantal tips. Deze kan je vinden op onze website: Voor deze reis neem je best het volgende mee: Bagage rugzak (voor hen die de eigen bagage dragen) of een handige reistas (géén valies) dagrugzak (voor de spullen die je nodig hebt tijdens de dagwandelingen, aangevuld met het onder de groep verdeelde middagproviand) Tip: De bagage die meegaat in de laadruimte van het vliegtuig moet een label dragen met je naam (thuisadres of adres van het logies hoeft niet). Je krijgt een label van Anders Reizen (op de kennismakingsbijeenkomst of in de luchthaven). Breng best ook een identificatie aan de binnenkant van je reistas, rugzak of koffer. Wij raden aan om je bagage te beperken tot 1 stuk en max. 15 kg. Dat maakt het vervoer ter plaatse en het dragen over korte afstanden een stuk makkelijker. Je mag slechts 1 stuk handbagage meenemen aan boord, eventueel aangevuld met een cameratas, handtas, laptop, 6

7 Schoeisel & kousen enkelomsluitende wandelschoenen wandelkousen lichte (sport)schoenen of beter nog: wandelsandalen (voor s avonds en evt. stadswandelingen). Kledij Tip: Trek je wandelschoenen aan voor de heenvlucht of stop ze in je handbagage. Mocht er iets mislopen met de bagage, kan je alvast beginnen wandelen. short soepele (wandel)broek(en) wind en waterdichte jas trui of fleece enkele lichte hemden of T-shirts (ook met lange mouwen in geval van zonverbrande armen) zonnehoed of pet sjaaltje ondergoed badpak of zwembroek. Tip: Het is aangenamer en veiliger om kleding te dragen die ook armen en benen tegen de zon en/of insectenbeten beschermt (T-shirt met mouwen, driekwart- of lange broek). Een afritsbare broek is handig. Verzorging toiletgerief verfrissingsdoekjes handdoek (enkel nodig voor wie graag gaat zwemmen) zonnecrème 'after sun' beschermende lippenstift. Eet- en drinkgerei drankfles (1liter of 1,5 l) (zak)mesje picknickbord, - bestek en -beker. Diversen veilige geldbeugel reiswekker oordopjes (snurkers) enkele plastiek zakken (o.a. eentje om op te zitten tijdens de picknicks) wc-papier zaklamp EHBO Je begeleid(st)er beschikt over een EHBO-doos. Hier nog enkele tips om je persoonlijke EHBO samen te stellen, aan te vullen of in te perken op individuele basis: evt. middel tegen reisziekte 7

8 Geld middel tegen + na insectenbeten en huidirritaties in het algemeen pijnstillend en koortswerend middel middel bij maagkrampen middel bij maag- en darmklachten zalf bij ontstekingen en kneuzingen van allerlei aard middel tegen blaren ontsmettende zalf wondpleisters van verschillende breedte verbanden (elastisch + niet elastisch). Je kan in een aantal logiesplaatsen terecht aan bankautomaten. Het is aangeraden al wat cash geld van thuis mee te nemen. Formaliteiten Voor reizen naar Spanje volstaat je identiteitskaart. Tip: Maak een kopie van je identiteitskaart en bewaar deze apart. In geval van verlies of diefstal, kan je op de Belgische ambassade/consulaat vaak sneller worden geholpen. Wie nog een stapje verder wil gaan, kan zijn/haar reisdocumenten inscannen en ze als bijlage naar het eigen account (gmail, hotmail e.d.) sturen. Indien je één of meerdere dagreizen van de Belgische ambassade/consulaat vandaan zit en er is internet in de buurt, kan je hen alvast de nodige documenten mailen. Bijkomende informatie kan je vinden op: (Op reis in het buitenland) Voor wie nog meer wil weten Heb je een goed boek gelezen, een interessante website ontdekt? Laat het ons weten. Wij geven je alvast volgende tips: Internet Literatuur Barret P., Priéz pour nous à Compostelle, een sfeerbeeld van de Camino tijdens de middeleeuwen voor moderne 20ste eeuwers, vlot geschreven Franse fictie. Bosschart R., Spanje, paradijs van tegenstellingen, de Spaanse maatschappij anekdotisch ontleed en besproken door een bekende Nederlandstalige correspondent; Charpentier L., Het geheim van de pelgrimsroutes, in dit boek worden een aantal mystieke plaatsen belicht, worden verbanden gelegd, en worden symbolen en tekens die je onderweg tegenkomt, toegelicht; Coelho Paulo, De alchemist en De weg naar het zwaard; Houdijk C. & J., Naar de ware Jacob, dagboek van een voetreis, gemaakt door een Nederlands echtpaar, naar het graf van de heilige Jacobus in Santiago de Compostela; Houdijk J., De weg naar de sterren, uitgangspunt voor deze roman is de meest bekende legende verbonden aan de pelgrimage naar Santiago de Compostela, die van de gehangene van Santo Domingo de la Calzada; 8

9 Keller H., Geschiedenis van een tocht, overpeinzingen op weg naar Santiago de Compostela, een pelgrimstocht waar Keller samen met Cees Nooteboom een film over maakte Noteboom C., De omweg naar Santiago, onmisbare literatuur voor elke Spanje-reiziger en/of Santiago-ganger; Steenmeijer M., Spaanse literatuur van de 20ste eeuw, een klare kijk op de Spaanse literatuur voor de geïnteresseerde hispanofiel; Steenmeijer M., Spanje is anders, luchtige, maar rake observaties van een Spanje-kenner; Vuijsje Herman, Pelgrim zonder God, verslag van een voettocht van Santiago naar Amsterdam; Wegner U., Santiago de Compostela. Aanvullende informatie vind je in reisgidsen, die je kan lenen bij openbare bibliotheken, of kan aankopen in de betere (reis)boekhandel, zoals: Alta Via in Antwerpen - Anticyclone des Açores in Brussel - Atlas & Zanzibar in Gent - De Dry Koppen in Leuven De Reyghere in Brugge - De Zondvloed in Mechelen en Roeselare Vertrekinfo De vertrekinfo, met o.a. de vluchtgegevens en de afspraakplaats, wordt een tweetal weken voor vertrek doorg d. Hoe boek je deze reis? Via onze website: Per telefoon op nummer of Je stuurt een met alle basisgegevens naar: reservatie@andersreizen.be Uiteraard ben je ook steeds welkom in ons kantoor in Diest (best vooraf even checken of de juiste medewerker aanwezig is), of bij één van de 9 Joker-kantoren. Uitbreiding voor of na de groepsreis Wil je graag wat vroeger vertrekken of nadien langer blijven? Dat is in veel gevallen mogelijk! Je vraagt het best zo spoedig mogelijk schriftelijk aan. De dossierkosten bedragen 25, plus evt. de meerprijs van het vliegtuigticket. Reisverzekering Een goede reisverzekering is erg belangrijk. Zowel bij annulering vóór het vertrek als bij problemen tijdens de reis kunnen de kosten hoog oplopen. De tussenkomst van het ziekenfonds in het buitenland gaat niet verder dan dringende medische kosten en in geval de omstandigheden dit vereisen repatriëring van de verzekeringnemer. Een reis- en annuleringsverzekering dekt uiteraard veel meer dan dat. Anders Reizen biedt je de mogelijkheid om bij boeking één van de verzekeringen van De Europese NV af te sluiten. Meer info hierover vind je op onze website: 9

10 Algemene en bijzondere reisvoorwaarden Lees hier de algemene reisvoorwaarden van de Geschillencommissie Reizen vzw. Deze worden op een aantal punten uitgebreid met aanvullende bijzondere reisvoorwaarden die specifiek zijn voor Anders Reizen: Duurzaam reizen Van bij de start van Anders Reizen in 1983 zijn we er ons van bewust dat een reiziger ook al gaat die te voet sporen nalaat in het land en bij het volk waar hij komt. Met de jaren groeide dit bewustzijn. Respect voor de natuur waar we doorheen trekken en voor de volkeren met wie we in contact komen, blijft dan ook belangrijk. Hoe wij de negatieve gevolgen van onze buitenlandse aanwezigheid maximaal trachten te beperken, zowel op ecologisch, economisch als sociaal vlak, lees je op onze website: Enkele buitensportzaken, aangeraden door anders reizen Avventura in Brugge, Brussel en Gent - Base Camp* in Nijllen - De Berghut* in Hamme - De Kampeerder* en K2* in Antwerpen - De Zwerver** in Mol - De Zwerver* in Herentals - Horizon Buitensport* in Sint-Niklaas - Kariboe* in Hasselt en Leuven - Mounteqshop* in Desselgem - Trapper in Herentals - Trekking Buitensport** - Als deelnemer aan een Anders Reizen-reis, krijg je op vertoon van je reisbevestiging een korting van 10% bij zaken met een * en van 5% bij zaken met een ** Nog vragen? Zijn er dingen nog niet duidelijk of heb je nog bijkomende vragen na het lezen van deze reisinfo, stuur dan gerust een mailtje aan: anna.mertens@andersreizen.be 10