Tema: FOKUS: Ekonomiese & Finansiële wetenskappe ARBEID Vergoeding VRAAG & AANBOD GELD & NUT. ANTWOORD van die KAPITALIS: Skaarsheidsfaktor

Transcriptie

1 Tema: Beginsels in die bepaling van die verdienstelikheid van arbeid Pieter Krüger FOKUS: Ekonomiese & Finansiële wetenskappe ARBEID Vergoeding PROBLEEMSTELLING: Hoe bepaal ons die mate van materiële vergoeding wat billik is vir die arbeid wat n persoon verrig het? ANTWOORD van die KAPITALIS: Skaarsheidsfaktor VRAAG & AANBOD GELD & NUT LET WEL: Loonwaarde (vergoeding) = die gekwantifiseerde waarde van die verdienstelikheid van arbeid By kapitalisme word loonwaarde bepaal deur die ekwilibrium-punt van vraag en aanbod. Besware: Die kapitalis se antwoord is inherent materialisties & egoïsties Geen inherente waarde v arbeid word waardeer nie. Ander aspekte word nie weerspieël by die kwantifiseringsproses nie. Ons kan die redusering tot die meganistiese vraag & aanbod vermy.

2 1a) Inherente materialisme Motivering: Vraag ( demand ) bestaan eers werklik as daar KAPITAAL (veral GELD) betrokke is. Dus: Arbeid word verdienstelik geag in die mate waarin die vraers of behoeftiges KAPITAAL beskikbaar het. 1a) Inherente materialisme Die BEHOEFTE vir (vraag[?] na) maatskaplike werk is GROOT. Die KAPITAAL om hierdie behoefte te bevredig is min. DUS: die VRAAG na maatskaplike werkers is min. 1a) Inherente materialisme Verder: Ten diepste veronderstel kapitalisme dat die aanbieder(s) gaan probeer MAKSIMUM WINS maak, terwyl die vraer(s) MINIMUM UITLEG sal nastreef. (En dit is materialisties) Die ekwilibrium weeg dan die (laagste) desperaatheidsvlak van beide partye teen mekaar op. 1a) Inherente materialisme Illustrasie (Produk: pynappel) Verkoper: Minimum R1,50 Koper: Maksimum R2,00 Die verkoper sal R2,00 wil ontvang Die koper sal poog vir n prys v R1,50 Die verloorder is dié een wat die desperaatste is om die GELD of die pynappel te bekom (onderskeidelik). 1b) Inherente egoïsme Motivering: KAPITAAL word slegs beskikbaar gestel (om die VRAAG te konkretiseer) indien SELFBELANG-gegronde NUT voorkom. = Egoïsties 1b) Inherente egoïsme Die rede waarom die KAPITAAL by die vraag na maatskaplike werkers so min is, is dit: SELFBELANG sien nie die nood van ander raak nie. [Die hulpbehoewendes het ook nie sélf kapitaal beskikbaar nie]

3 Die vraag is m.a.w. dit: Is ARBEID minder VERDIENSTELIK [minder vergoeding waardig] alleen omdat minder KAPITAAL / GELD beskikbaar gestel word daarvoor (op grond van SELFBELANG)? 2) Die inherente waarde van arbeid word geminag. Motivering: Die vraag-en-aanbod-meganisme wat arbeid se verdienstelikheid kwantifiseer, gebruik aspekte wat buite die arbeidshandeling op sigself geleë is. 2) Inherente waarde geminag Hoe so? Die inherente waarde van arbeid wat verrig word hou verband met die DOEL (& definisie) van arbeid. Die doel van arbeid kan gesien word... a) vanuit n kapitalistiese oogpunt b) vanuit n Christelike oogpunt 2) Inherente waarde geminag Kapitalistiese oogpunt: PRODUKSIE is die DOEL van arbeid. Daarom noem ons arbeid n produksiefaktor (as deel van die definisie). MAAR: Kan vraag & aanbod werklik die PRODUK-tiwiteit van arbeid bepaal? 2) Inherente waarde geminag Ek vervaardig 1000 albasters. Die vraag na albasters daal skielik & ek kry niks verkoop nie. Vraag: Was my arbeid on- PRODUKTIEF? Of definieer ons PRODUK-tiwiteit met verkoopbaarheid? 2) Inherente waarde geminag En die implikasie is dan soos H.G. Stoker skryf: Nie die inherente waarde van n artikel nie, maar sy verkoopbaarheid bepaal wat geproduseer sal word en in watter mate.

4 2) Inherente waarde geminag Christelike oogpunt: Die doel van arbeid: Bewerking van die aarde (Gen2:15) Kreatiewe (skeppende) werke, waaronder die gebruik van Godgegewe vaardighede, hulp, e.d.m Vraag & aanbod staan onafhanklik van hierdie faktore! 2) Geen inherente waarde Mnr. A verdien R1000 per dag as rekenaarprogrammeerder. Mnr. B is n tuinjong en verdien R50 per dag. Mnr. A sal nie sélf in sy tuin werk nie, want: Sý tyd kos R1000 / dag. Mnr. B se tyd kos R50 / dag. 2) Geen inherente waarde Mnr. A verrig DIENS: programmering Mnr. B verrig DIENS: tuinversorging Mnr. A & Mnr. B is beide DIENS-baar. VRAE: Is programmering op sigself meer ver-diens-telik as tuinversorging? Is dit meer ver-diens-telik om n rekenaarprogram te SKEP as om die tuin te BEWERK? 2) Geen inherente waarde Is Mnr. A se týd KOS-baarder as Mnr. B s n dat dit Mnr. A meer KOS as hyself sy tuin bewerk? Wie het sy God-gegewe vermoëns binne sy geleentheidsveld die béste aangewend? (Christelike uitgang) Volgens die Kapitalis: Onbelangrike vrae; programmering is meer in aan-vraag. 3) Ander aspekte word nie weerspieël nie Motivering: Vraag en aanbod sien (op sigself) o.a. die volgende aspekte nie raak nie: Morele / etiese waardes Omgewing-ekonomiese waardes 3) Ander aspekte word nie weerspieël nie Morele/etiese waardes As PROSTITUSIE hoog in aanvraag is, dan beskou vraag en aanbod dit as hoogs verdienstelik. Vraag & aanbod vra NOOIT nie: Is prostitusie moreel aanvaarbaar?

5 3) Ander aspekte word nie weerspieël nie Omgewing-ekonomiese waardes Vraag & aanbod ignoreer die vrae: Werk ons spaarsamig met die aarde se hulpbronne? Is ons nie dalk besig om die land / lug / see te besoedel? Mark Persoon A Persoon B Aanbod: 6 stoele 3 tafels Vraag: 3 tafels 6 stoele Prysverhouding:1 tafel = 2 stoele Mark Persoon A Persoon C Persoon B Prys i.t.v. tafels Vraag Aanbod Aanbod: 12 stoele 3 tafels Vraag: 3 tafels 12 stoele Prysverhouding:1 tafel = 4 stoele 3? 0 6? 12 # Stoele Mark Dus: Die -vervaardiger Persoon A Persoon B se verdienstelikheid VERDUBBEL relatief tot die -vervaardigers se verdienstelikheid LAAT NOU VRAAG & AANBOD WEG... Aanbod: 6 stoele 3 tafels Vraag: 3 tafels 6 stoele Prysverhouding:1 tafel = 2 stoele

6 Mark Persoon A Persoon C Persoon B Aanbod: 12 stoele 3 tafels Vraag: 3 tafels 12 stoele Prysverhouding:1 tafel = 2 stoele Prysverhouding bly konstant, dus: Persoon B verkoop 3 tafels. Persone A & C verkoop 6 stoele (tussen die twee van hulle) Persone A & C behou n surplus van 6 stoele (tussen hulle twee) {Die surplus is 3 tafels werd.} Dus: Die -vervaardiger se verdienstelikheid BLY KONSTANT relatief tot die -vervaardigers se verdienstelikheid Gevolgtrekking: Vraag & aanbod het n groot invloed op arbeidsverdeling. (Persoon A of C mag besluit om n ánder werk te begin doen) Maar vraag & aanbod hoef nie arbeidsvergoeding te bepaal nie. Gevolgtrekking: In die kapitalistiese stelsel word bv. die ongeskoolde arbeider DUBBELD benadeel: a) Dit is moeilik om werk te vind b) As hy wel werk vind word hy minder betaal. Is benadeling (b) werklik nodig? Is daar alternatiewe? Ja, een alternatief is reeds aangetoon. Stoker se alternatief: Prinsipieel het iemand op inkome alleen soveel reg as wat sy roeping vereis. Ander alternatief: Kreatiwiteit (in die breë sin)

7 Kapitalis se beswaar: Maar hoe bepaal en kwantifiseer jy n mens se roeping of die kreatiwiteit van arbeid. Antwoord: Nie veel moeiliker as om vraag en aanbod te gebruik as kwantifiseringsmeganisme nie. Want Mnr. Die Kapitalis, watter vraag-en-aanbod-grafiek is die régte een...? Vraag (werkgewer) Aanbod (werknemer) Hoe bepaal jy wat die huidige vraag en aanbod is? Vraag Aanbod Hoe bepaal jy die vraag en aanbod? Neem in ag: a) Jy moet weet hóéveel arbeiders hulle arbeid aanbied. b) Jy moet weet hoe desperaat elkeen van hulle is om die aanstelling te kry - en hoe kwantifiseer n mens dít? c) Jy moet weet hóéveel werkgewers diens verlang van hierdie tipe arbeiders d) Jy moet weet hoe desperaat die werkgewers is om hierdie werkers te hê - weereens n kwantifiseringsprobleem! DUS: Hoe bepaal jy die ekwilibriumprys? Vraag Aanbod Hoe bepaal jy die ekwilibriumprys? Verder: Dit word algemeen aanvaar dat hierdie ekwilibriumpunt selde of selfs nooit bereik word nie. Gevolglik kom dit vraag op: WAAR lees ons die waarde af van die huidige prys op die grafiek?

8 Waar lê die huidige prys op die grafiek? Vraag Aanbod Hoe bepaal jy die helling van die vraag & aanbod? Vraag Aanbod Of wat van nie-lineêre vraag & aanbod? Vraag Aanbod Hoe bepaal jy die ekwilibriumprys in die eerste plek? Met ander woorde: Wat is die pryselastisiteit van die mark? Indien instansies voorneem om die loon te verhoog, hoeveel meer boekhouers sal dan hulle dienste aanbied? (En dan hang dit van individuele behoefte af, wat wissel!) Indien 1 ekstra boekhouer sy dienste aanbied, met hoeveel gaan die loonprys afneem? DIE PRAKYK bewys dat vraag & aanbod nié die realiteit is nie: Loonbepaling is relatief WILLEKEURIG Die vraers en aanbieders sit nie om n tafel totdat konsensus bereik is nie. Dikwels sal die werkgewer op n prys besluit (redelik willekeurig) en die arbeider moet dit aanneem. Dit is take it or leave it en first come first served Betrekking op die vakgebied van ekonomie / finansiële wetenskappe Huidige Situasie (myns insiens) Kapitalistiese beginsels & uitgangspunte word baie positiwisties aangebied (veral op eerstejaarsvlak): Ekonomie-studente glo dat die ekonomie a) berús op vraag en aanbod en b) op vraag en aanbod behóórt te berus. Die tekortkominge & gevare van kapitalisme word nie duidelik uitgewys nie.