Vergelijking van de kostprijs van water/afvalwater/hemelwater voor de gebruikers

Transcriptie

1 Pagina 1 van 342 Imagine the result Vergelijking van de kostprijs van water/afvalwater/hemelwater voor de gebruikers in verschillende Europese landen Landenfiches 06/12/2012 Projectnummer BE

2 Pagina 2 van 342 BE Opdrachtgever VMM A Van de Maelestraat Erembodegem Mevr Hilde Soetaert Mevr Ellen Wailly Projectomschrijving Vergelijking van de kostprijs van water/afvalwater/hemelwater voor de gebruikers in verschillende Europese landen Landenfiches 06/12/2012 Opdrachtnemer ARCADIS Belgium nv/sa Maatschappelijke zetel Koningsstraat 80 B-1000 Brussel Postadres Koningsstraat 80 B-1000 Brussel Contactpersoon Telefoon Telefax Website Nora Van Breusegem n.vanbreusegem@arcadisbelgi um.be be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

3 Pagina 3 van 342 BE Inhoudsopgave 1 Vlaanderen Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Afvalwaterverzameling Afvalwaterzuivering Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

4 Pagina 4 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlaktewater Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Kostprijs afvalwaterverzameling Kostprijs lozing afvalwater in het oppervlaktewater Kostprijs afvalwaterzuivering (lozing afvalwater in het rioleringsstelsel) Bronnen Brussel Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor bedrijven Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor bedrijven Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs huishoudelijk afvalwater be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

5 Pagina 5 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs afvalwater Bronnen Wallonië Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Levering van drinkwater Rioolheffing en Waterzuivering Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffer van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs huishoudelijk afvalwater Kostprijs die aan bedrijven wordt aangerekend Kostprijs drinkwater Kostprijs eigen waterwinning be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

6 Pagina 6 van 342 BE Kostprijs afvalwater Bronnen Nederland Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Waterbedrijven Waterschappen Gemeenten Provincies en Rijkswaterstaat Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Afvalwaterinzameling Afvalwaterzuivering Watersysteemheffing Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlakte water Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

7 Pagina 7 van 342 BE Afvalwaterinzameling Afvalwaterzuivering Watersysteemheffing Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlakte water Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Kostprijs afvalwaterzuivering en lozing afvalwater op het oppervlaktewater Kostprijs riolering Watersysteemheffing Aanvulling ivm WOZ waarden Nederland Definities van deze WOZ- objecten: WOZ- waarden te gebruiken voor de typegezinnen WOZ- waarden te gebruiken voor de typelandbouwers WOZ- waarden te gebruiken voor de typebedrijven Bronnen Engeland Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Pverzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

8 Pagina 8 van 342 BE Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Riolering en waterzuivering Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater en afvalwater Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering Kostprijs eigen waterwinning uit grond- en oppervlaktewater Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater Bronnen Frankrijk Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Flankerende en/of verborgen kosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffer van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater van het netwerk be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

9 Pagina 9 van 342 BE Kostprijs afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs huishoudelijk afvalwater Verontreinigingsheffing voor de landbouw Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs afvalwater Bronnen Duitsland Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater en waterzuivering Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

10 Pagina 10 van 342 BE Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater Afvalwaterheffing voor het lozen in watermassa s Kostprijs eigen waterwinning Bronnen Portugal Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) publieke (drink)waterproductie en -distributie, publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater zelfvoorziening inzake waterproductie Wijze waarop kosten doorgerekend worden publieke (drink)waterproductie en -distributie, publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie zelfvoorziening inzake zuivering en afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering en afvalwater overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

11 Pagina 11 van 342 BE Riolering en afvalwaterzuivering Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater Kostprijs ontginnen grondwater Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater Bronnen Tsjechië Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Levering van drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en distributie Wetgeving Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

12 Pagina 12 van 342 BE Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs huishoudelijk afvalwater Kostprijs aangerekend aan bedrijven Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs lozing afvalwater in het riool en afvalwaterzuivering Kostprijs lozing afvalwater in grond- en oppervlaktewater Bronnen Zweden Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater en afvalwater Kostprijs grond en oppervlaktewatercaptatie Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

13 Pagina 13 van 342 BE Kostprijs grond en oppervlaktewatercaptatie Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater Bronnen Oostenrijk Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Rioolheffing en Verontreinigingsheffing Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater Kostprijs afvalwater Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater Riool- en verontreinigingsheffing Grondwaterheffing Bronnen be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

14 Pagina 14 van 342 BE Denemarken Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en distributie Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Kostprijs afvalwater Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Kostprijs drinkwater van het netwerk Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs huishoudelijk afvalwater Kostprijs die aan bedrijven wordt aangerekend Kostprijs drinkwater Kostprijs eigen waterwinning Kostprijs afvalwater Bronnen be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

15 Pagina 15 van 342 BE Vlaanderen 1.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Volgende instanties zijn in Vlaanderen betrokken in de watersector: Waterbedrijven: exploitatie van openbaar waterdistributienetwerk en saneringsplicht ten aanzien van het geleverde water Gemeenten: plicht om drinkwatervoorziening te organiseren (zie verder) en aanleg van riolering en aanleg en exploitatie van kleinschalige waterzuiveringsinstallaties (moet gezien worden in relatie tot de gemeentelijke saneringsplicht van de waterbedrijven zie verder) Vlaams Gewest: aanleg van collectoren en collectieve zuivering van afvalwater (moet gezien worden in relatie tot de bovengemeentelijke saneringsplicht van de waterbedrijven zie verder) De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM): coördinatie van het integraal waterbeleid in Vlaanderen. De VMM vestigt en int eveneens de grondwaterheffing en de heffing op waterverontreiniging. Zij staat ook in voor het toezicht op en de regulering van de watersector. De drinkwatervoorziening in Vlaanderen is een gemeentelijke opdracht. Om een betere dienstverlening te kunnen leveren werken de meeste gemeenten samen met intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, intercommunales of VMW (die hier de waterbedrijven worden genoemd). Sinds de reorganisatie van de drinkwatersector in 2005 is zowel de gemeentelijke als de bovengemeentelijke saneringsplicht bij de waterbedrijven gelegd. Zij zijn hierdoor waterketenbedrijven geworden. De saneringsplicht (en inhoud) is opgelegd door de Vlaamse Regering. De waterbedrijven kunnen aan deze plicht echter vervullen door het sluiten van een overeenkomst waarin verduidelijkt wordt wie welke taken uitvoert en hoe de financiering verloopt. Om te voldoen aan hun bovengemeentelijke saneringsplicht hebben de waterbedrijven collectief een overeenkomst met Aquafin afgesloten. Deze overeenkomst houdt in dat vanaf 1 januari 2005 de waterbedrijven instaan voor de kosten die Aquafin in kader van de bovengemeentelijke afvalwatersanering maakt. Waar welke infrastructuur gebouwd wordt, wordt evenwel bepaald door het Vlaams Gewest. De uitvoering en het beheer van de infrastructuur is de verantwoordelijkheid van Aquafin. Vóór de reorganisatie factureerde Aquafin de kosten voor de bovengemeentelijke sanering rechtstreeks aan het Vlaamse gewest. Vóór de reorganisatie lag de gemeentelijke saneringsplicht volledig bij de gemeentes. Zij namen volledig het beheer en de aanleg op zich, eventueel via een derde partij. Sinds de reorganisatie ligt de verantwoordelijkheid eveneens bij de waterbedrijven. Wie welke taken op zich neemt wordt vastgelegd in de overeenkomst tussen de watermaatschappij en de gemeente (of rioolbeheerder). Sinds 2005 betalen de gebruikers van waterdiensten (opgesplitst in huishoudens, bedrijven en landbouw) deels de kostprijs voor de waterdiensten via de eengemaakte drinkwaterfactuur bij de waterbedrijven. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

16 Pagina 16 van 342 BE Voor de abonnees van de waterbedrijven omvat de integrale drinkwaterfactuur volgende elementen: Kostprijs voor drinkwaterproductie en -levering Bovengemeentelijke saneringsbijdrage Gemeentelijke saneringsbijdrage (facultatief, d.d. 2012: bijna alle Vlaamse gemeenten) De bovengemeentelijke en gemeentelijke saneringsbijdrage betreffen enkel het water dat aangeleverd wordt door de watermaatschappij. Enkel de huishoudens (kleinverbruikers) die geen bovengemeentelijke bijdrage aangerekend krijgen door het waterbedrijf betalen op hun drinkwaterverbruik nog een heffing op de waterverontreiniging aan de VMM. Voor de grootverbruikers vermindert de VMM de heffing met de door het waterbedrijf aangerekende bovengemeentelijke bijdrage. Huishoudens (kleinverbruikers) die water gebruiken uit een eigen winning betalen op dit waterverbruik een heffing op waterverontreiniging aan de VMM. Kleinverbruikers die leidingwater gebruiken betalen een bovengemeentelijke saneringsbijdrage aangerekend door de waterbedrijven. Bedrijven (grootverbruikers) die beschikken over een eigen waterwinning betalen op dit waterverbruik Een bovengemeentelijke vergoeding aan Aquafin voor de zuivering van het afvalwater afkomstig uit eigen winning indien ze hiervoor een contract afsloten met Aquafin Een heffing op waterverontreiniging aan de VMM. Van deze heffing wordt de door Aquafin aangerekende bovengemeentelijke vergoeding in mindering gebracht. Een grondwaterheffing aan de VMM indien ze grondwater winnen of een oppervlaktewatercaptatieheffing aan de beheerder van de waterloop indien het om oppervlaktewater gaat. De waterbedrijven gebruiken de bovengemeentelijke bijdrage om de waterzuiveringsfactuur aan Aquafin te betalen. Omdat de opbrengst van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage onvoldoende is om de facturen van Aquafin te betalen, krijgen de waterbedrijven jaarlijks een algemene werkingstoelage van het Vlaams Gewest (via het MINA fonds). Deze toelage dient enkel voor de bovengemeentelijke saneringsverplichting. De gemeentelijke saneringsbijdragen en vergoedingen worden aangewend om de uitgaven voor de gemeentelijke riolering of individuele afvalwaterbehandelingsinstallaties in collectief beheer te dekken. Sommige gemeenten leveren ook nog een financiële tussenkomst vanuit hun algemene middelen of kennen nog een specifieke milieubelasting, hoewel dit laatste zeer beperkt is. Gemeenten, waterbedrijven of aangestelde rioolbeheerders kunnen voor de uitbouw van de gemeentelijke saneringsinfrastructuur beroep doen op Gewestelijke subsidies. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

17 1.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Pagina 17 van 342 BE Vlaanderen kent momenteel 11 waterbedrijven. Deze bedrijven verdelen drinkwater en produceren ook meestal het drinkwater. Deze maatschappijen zijn voor 100% in publieke handen, weliswaar met verschillende statuten. Onderstaande tabel geeft een overzicht per waterbedrijf van het aantal klanten en de geleverde hoeveelheid drinkwater. De figuur toont de distributiegebieden van de verschillende waterbedrijven in het Vlaamse gewest. Nagenoeg alle huishoudens in Vlaanderen hebben toegang tot het publiek drinkwaternetwerk. De kostprijs voor de drinkwaterproductie en levering van drinkwater wordt via de integrale waterfactuur aangerekend aan de gebruikers. Publieke drinkwaterproductie en -levering is per watermaatschappij volledig kostendekkend. Alle kosten worden dus doorgerekend aan de abonnees. Op de kostprijs van water wordt 6% BTW aangerekend. Tabel 1 : Overzicht van de omvang van de waterbedrijven (situatie 2011*, bron: Watermeter 2011 ) Waterbedrijf Oppervlakte (km²) Aantal inwoners (*1.000) Bevolkingsdichth eid (inwoners/km²) AWW Brabant Water (nl) GW Hoeilaart GW Knokke-Heist IWM IWVA IWVB PIDPA SW Aalst SW sint-niklaas TMVW VIVAQUA VMW Totaal *: anno 2012 zijn er slechts 11 watermaatschappijen, SW Aalst is opgegaan in TMVW en SW St-Niklaas is opgegaan in VMW *: GW = gemeentelijk waterbedrijf; SW = stedelijk waterbedrijf be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

18 Pagina 18 van 342 BE Figuur 1 : distributiegebieden van de waterbedrijven (situatie 2011, bron: Watermeter 2011 ) Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Bovengemeentelijke riolering en waterzuivering Voor de bouw en de exploitatie van de bovengemeentelijke afvalwatersaneringsinfrastructuur heeft het Vlaams Gewest een contract met Aquafin. De bovengemeentelijke riolering en waterzuivering valt zoals eerder gezegd ook onder de verantwoordelijkheid van de waterbedrijven sinds Om te voldoen aan hun saneringsverplichting hebben de waterbedrijven een overeenkomst afgesloten met Aquafin waardoor ze de betalingsverplichting van het Vlaams Gewest inzake de bovengemeentelijke sanering op zich nemen. In de praktijk staat Aquafin in voor de aanleg en exploitatie van de bovengemeentelijke riolering en van de waterzuiveringsinstallaties. Het Vlaams Gewest bepaalt welke infrastructuur waar aangelegd wordt. De kostprijs van de bovengemeentelijke afvalwatersanering wordt deels via de integrale waterfactuur aan de klanten van de waterbedrijven doorgerekend. Dit wordt enkel aangerekend op het deel van het afvalwater dat afkomstig is van drinkwater. Hierop wordt 6% BTW geheven. De bovengemeentelijke saneringsbijdrage mag evenwel niet aangerekend worden aan bedrijven (grootverbruikers) die beschikken over een vergunning voor het lozen op oppervlaktewater (of gelijk gesteld) en lozen in oppervlaktewater. Grootverbruikers die gebruik maken van de bovengemeentelijke infrastructuur kunnen onder bepaalde voorwaarden een contract afsluiten met Aquafin voor de sanering van het afvalwater afkomstig van de eigenwaterwinning. In ruil hiervoor rekent Aquafin een bovengemeentelijke vergoeding aan. Hierop wordt 21% BTW geheven. Aquafin vermindert haar kosten die ze aanrekent aan de waterbedrijven met de opbrengsten vanuit deze contracten. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

19 Pagina 19 van 342 BE Gemeentelijke riolering en waterzuivering Zoals hierboven aangegeven, ligt sinds de reorganisatie van de watersector de gemeentelijke saneringsplicht ook bij de waterbedrijven. De gemeenten mogen wel nog autonoom bepalen wie de uitvoering van deze taak op zich neemt in hun gemeente. Ofwel staan ze hier zelf voor in, ofwel dragen ze dit deels over. Voor de overdracht zijn er verschillende mogelijkheden: aan een waterbedrijf, aan een intercommunale, aan een intergemeentelijk samenwerkingsverband, of aan nog een andere entiteit. De meeste waterbedrijven bieden diensten voor het uitvoeren van de gemeentelijke riolering en waterzuivering aan de gemeenten aan. Daarnaast zijn er ook nog twee intercommunales actief als rioolbeheerder, m.n. Riobra en Infrax. De meeste gemeenten houden het beheer van hun riolering in eigen handen en besteden een aantal deeltaken uit. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die actief zijn op het vlak van rioolbeheer. De figuur toont de werkingsgebieden van deze samenwerkingsverbanden. De kostprijs van de gemeentelijke riolering en waterzuivering wordt aan de abonnees van de waterbedrijven vaak via de integrale waterfactuur deels doorgerekend als de gemeentelijke saneringsbijdrage. Hierop wordt 6% BTW geheven zoals op alle elementen van de integrale waterfactuur. De term gemeentelijke saneringsvergoeding slaat op de bijdrage in de kosten voor de sanering van het afvalwater afkomstig van de eigen waterwinningen. Dit wordt via een aparte factuur aangerekend en hierop wordt 21% geheven. Tabel 2 : Overzicht van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden actief in rioolbeheer (Bron: VMM data 2012) be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

20 Pagina 20 van 342 BE Figuur 2 : Werkingsgebieden van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden m.b.t. rioolbeheer (data 2012 bron VMM) Heffing op de waterverontreiniging Huishoudens die water afnemen van het publiek drinkwaternetwerk Huishoudens die water afnemen van het publiek drinkwaternetwerk betalen geen heffing op waterverontreiniging meer sinds 2005, indien het waterbedrijf een bovengemeentelijke saneringsbijdrage aanrekent op het drinkwaterverbruik Huishoudens met een eigen waterwinning Huishoudens die water gebruiken uit een eigen waterwinning moeten aan de VMM een heffing op waterverontreiniging betalen Bedrijven Bedrijven betalen op het lozen van afvalwater een heffing op de waterverontreiniging aan de VMM, vaak ook wel de afvalwaterheffing genoemd. Een onderscheid wordt gemaakt tussen rioollozers en oppervlaktewaterlozers. Rioollozers betalen een heffing aan de VMM. De bovengemeentelijke saneringsbijdrage, aangerekend door de waterbedrijven, en de bovengemeentelijke saneringsvergoeding die eventueel aangerekend is door be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

21 Pagina 21 van 342 BE Aquafin, worden in mindering gebracht van de heffing. Deze heffing wordt daarom ook wel de restheffing genoemd. Oppervlaktewaterlozers betalen de volledige afvalwaterheffing aan de VMM (regulerende heffing) Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Heel wat gemeenten geven subsidies voor de aanleg van een infiltratievoorziening. Ook voor bv groendaken of voor de aanleg van hemelwaterputten bij bestaande woningen (bouwvergunning voor 1978) worden in redelijk wat gemeenten subsidies gegeven. Vanaf 2008 is de gewestelijke subsidie (250 euro) meegenomen in het bedrag dat de gemeente tegemoetkomt, op voorwaarde dat de gemeente de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest ondertekend heeft. De infiltratievoorziening moet dan wel aan volgende voorwaarden voldoen: Het gaat om de aanleg van een infiltratievoorziening bij woningen of lokalen waarvoor een bouwvergunning is verkregen voor 1 februari 2005; De infiltratievoorziening is na 1 januari 2008 gebouwd volgens de 'Code van goede praktijk voor hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen en in tweede instantie met de technische voorschriften van de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden afvoer van afvalwater en hemelwater. De kosten voor collectieve afvoer van hemelwater zitten onrechtstreeks vervat in de heffing op de waterverontreiniging voor grootverbruikers (= bedrijven). Uiteraard spelen ook de zuiveringskosten van het hemelwater hier een rol. De kosten voor de buffering van hemelwater zitten hier niet in vervat. Niet alle hemelwater wordt echter opgenomen in de heffing op de waterverontreiniging. Onder heffingsplichtig hemelwater wordt verstaan: Het hemelwater dat op een vervuild bedrijfsterrein valt en waarvoor óf een vergunning voor het lozen van vervuild hemelwater werd afgeleverd óf een proces-verbaal wegens onvergunde lozing werd opgesteld (bv. hemelwater dat valt op een niet-overdekte wasplaats van vrachtwagens waarvan uit de vergunning blijkt dat het hemelwater potentieel verontreinigd is) Het hemelwater dat wordt gebruikt in het productieproces (bv. hemelwater dat gebruikt wordt voor de spoeling van de toiletten van de werknemers) Als het afvalwater bemonsterd werd, het hemelwater dat samen met het industriële afvalwater geloosd wordt. (Dit is nodig om de verdunning tegen te gaan van het normale bedrijfsafvalwater) Voor het overige hemelwater worden geen kosten aangerekend voor de afvoer, buffering of zuivering via de heffing op de waterverontreiniging. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

22 Pagina 22 van 342 BE Het eenheidstarief voor rioollozers bedraagt voor heffingsjaar ,92 euro/ve. Voor sanitair afvalwater bij bedrijven komt dit dus neer op ongeveer 1,16 euro/m³ Zelfvoorziening inzake waterproductie Voor grondwaterwinningen van meer dan 500m³ per jaar moet een grondwaterheffing betaald worden aan de VMM. Voor het capteren van meer dan 500m³ oppervlaktewater per jaar moet de heffing op de watervang betaald worden aan de beheerder van de waterloop. Dit geldt alleen voor de bevaarbare waterlopen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Huishoudens kunnen vrijstelling/korting bekomen van bovengemeentelijke bijdrage, gemeentelijke bijdrage/vergoeding en heffing op waterverontreiniging als ze over een eigen zuiveringinstallatie (IBA/KWZI) beschikken en aan een aantal decretaal vastgelegde voorwaarden voldoen. De vrijstellingsmogelijkheid geldt ook voor bedrijven voor wat betreft het gezinsverbruik (sanitair). 1.3 Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Via het besluit van de Vlaamse Regering van 13 december 2002 houdende reglementering inzake de kwaliteit en levering van water, bestemd voor menselijke consumptie is wettelijk bepaald dat elke abonnee een hoeveelheid van jaarlijks 15 m³ per persoon, die op 1 januari op het leveringsadres gedomicilieerd is, kosteloos drinkwater geleverd krijgt. Verder zijn er voor wat de tariefstructuur betreft geen wettelijke verplichtingen. De maximum tarieven die waterbedrijven toepassen moeten goedgekeurd worden door de federale minister van Economie.(Ministerieel besluit houdende bijzondere bepalingen inzake prijzen van 20 april 1993) Overzicht tarieven en tariefstructuren De meeste waterbedrijven maken geen onderscheid tussen gezinnen en bedrijven voor wat betreft de toegepaste tariefstructuur. Huishoudens niet bemeterd Het leidingwaterverbruik van zo goed als alle abonnees van de waterbedrijven is bemeterd. Slechts een zeer beperkt aantal aansluitingen is nog niet bemeterd, maar dit aantal is verwaarloosbaar. De tarieven hiervoor worden dus niet besproken. Huishoudens bemeterd De tarieven die worden aangerekend voor het drinkwater verschillen tussen de waterbedrijven onderling en soms ook per waterbedrijf tussen de verschillende gemeentes of provincies. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

23 Pagina 23 van 342 BE De tarieven worden opgebouwd uit een vaste bijdrageg (ook wel abonnementsgeld en/of meterhuur genoemd) (jaarlijks vast bedrag; /jaar)en een variabele bijdrage (afhankelijk van het verbruik; :m³). Tabel 3 geeft een overzicht van de tariefstructuren zoals de verschillende watermaatschappijen die op 1 januari 2011 gebruiken. Het is duidelijk dat er een grote verscheidenheid bestaat, zowel naar het aantal toegepaste tariefschijven, naar het volume opgenomen in de tariefschijven, als naar de toepassing al dan niet per gedomicilieerde van de tariefschijven. Ook binnen de vaste vergoeding zijn er verschillen, namelijk een aanrekening per wooneenheid of per abonnee. TMVW heeft de meest uitgebreide structuur, AWW en PIDPA de meest eenvoudige. Vastgesteld wordt wel dat de bovengrens van schijf 2 bij de meeste maatschappijen dusdanig hoog is, dat het verbruik van een gezin veelal volledig verrekend wordt binnen deze schijf (bron van deze paragraaf: Watermeter 2011). Wettelijk is bepaald dat de waterbedrijven jaarlijks per abonnee 15m³ drinkwater per gedomicilieerde persoon kosteloos moeten leveren. Het tarief voor de variabele vergoeding voor de eerste 15m³ per persoon per jaar bedraagt bijgevolg 0 /m³. Er is in Vlaanderen met andere woorden een verplicht stijgend blok tarief voor huishoudens. Voor de volgende blokken (volumegrenzen tussen de blokken, tarieven) zijn er geen wettelijke verplichtingen. Bij de meeste waterbedrijven is er voor huishoudelijke gebruikers [hier aangenomen als zijnde met gedomicilieerden (TMVW)] of voor een jaarverbruik van minder dan 500m³ (andere waterbedrijven)] enkel nog een tweede blok. Dit geldt voor 80 % van de aansluitingen. Enkel bij TMVW, de Gemeentelijke waterdienst Hoeilaart en VIVAQUA zijn er voor huishoudelijke verbruikers nog meerdere blokken. Samen staan zij in voor 20% van de aansluitingen. In onderstaande Tabel 4 worden de minimale, maximaleen rekenkundig gemiddelde tarieven voor heel Vlaanderen weergegeven alsook de gemiddelde tarieven per watermaatschappij. Het rekenkundig gemiddelde tarief van de vaste vergoeding voor heel Vlaanderen op 1/1/2012 bedraagt 43,58 Euro en de rekenkundig gemiddelde tarief voor waterlevering voor een gezin met 2 gedomicilieerden is 1,21 euro/m³. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

24 Pagina 24 van 342 BE Tabel 3 : Overzicht tariefstructuren drinkwatercomponent huishoudens (bron : watermeter 2011) Watermaatschappij Tabel 4 : Overzicht tarieven waterproductie en -levering Vlaanderen Huishoudens 2012 (bron VMM) Gemiddelde vaste vergoeding (abonnement) voor drinkwaterproductie en -levering ( ) Tarief geldig op 01/01/2012 Berekende gemiddelde prijs (1) per m³ voor drinkwaterproductie en -levering (verbruik) voor een 1 persoons gezin - Verbruik 50 m³/jaar ( /m³) Tarieven geldig op 01/01/2012 Berekende gemiddelde prijs (1) per m³ voor drinkwaterproductie en -levering (verbruik) voor een 2 persoons gezin - Verbruik 77 m³/jaar ( /m³) Tarieven geldig op 01/01/2012 Berekende gemiddelde prijs (1) per m³ voor drinkwaterproductie en -levering (verbruik) voor een 3 persoons gezin - Verbruik 108 m³/jaar ( /m³) Tarieven geldig op 01/01/2012 Berekende gemiddelde prijs (1) per m³ voor drinkwaterproductie en -levering (verbruik) voor een 4 persoons gezin - Verbruik 132 m³/jaar ( /m³) Tarieven geldig op 01/01/2012 Berekende gemiddelde prijs (1) per m³ voor drinkwaterproductie en -levering (verbruik) voor een 5 persoons gezin - Verbruik 160 m³/jaar ( /m³) Tarieven geldig op 01/01/2012 AWW 62,50 0,98 0,86 0,82 0,77 0,75 Brabant Water NV 68,76 0,60 0,53 0,50 0,47 0,46 GW Hoeilaart 29,75 1,15 0,99 0,95 0,88 0,86 GW Knokke-Heist 6,48 1,48 1,29 1,23 1,15 1,12 IWM 45,00 1,26 1,10 1,05 0,98 0,96 IWVA 41,56 1,23 1,07 1,02 0,95 0,93 IWVB-TMVW 42,16 1,73 1,51 1,44 1,35 1,31 IWVB-VIVAQUA 42,16 1,73 1,51 1,44 1,35 1,31 PIDPA 57,89 0,89 0,77 0,74 0,69 0,67 TMVW 44,85 1,57 1,37 1,31 1,22 1,19 VIVAQUA Kraainem 38,37 1,88 1,56 1,47 1,33 1,28 VIVAQUA Linkebeek 38,37 1,88 1,56 1,47 1,33 1,28 VIVAQUA Steenokkerzeel 41,00 1,88 1,56 1,47 1,33 1,28 VIVAQUA Wezembeek-Oppem 38,37 1,88 1,56 1,47 1,33 1,28 VMW Limburg 46,79 1,06 0,93 0,89 0,83 0,81 VMW Oost-Vlaanderen 46,79 1,41 1,23 1,18 1,10 1,07 VMW Vlaams-Brabant 46,79 1,34 1,17 1,11 1,04 1,01 VMW West-Vlaanderen 46,79 1,41 1,23 1,18 1,10 1,07 minimum 6,48 0,60 0,53 0,50 0,47 0,46 maximum 68,76 1,88 1,56 1,47 1,35 1,31 rekenkundig gemiddelde 43,58 1,41 1,21 1,15 1,07 1,04 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

25 Pagina 25 van 342 BE Bedrijven Ook voor bedrijven [hier verondersteld als abonnees zonder gedomicilieerden (TMVW) of met een verbruik van meer dan 500m³ (ander waterbedrijven)] worden tarieven aangerekend door waterbedrijven die onderling verschillen en soms ook per waterbedrijf tussen de verschillende gemeentes. De toegepaste tariefstructuren zijn de vaste en variabele bijdrage, een vaste bijdrage met stijgende tariefblokken of een vaste bijdrage met dalende tariefblokken. De vaste bijdrage (ook wel abonnementsgeld en/of meterhuur genoemd; jaarlijks vast bedrag; /jaar) staat in voor de abonnementskost of de huur van de watermeter. De hoogte van de vaste bijdrage hangt meestal af van de diameter van de aansluiting. De variabele bijdrage, stijgende of dalende tariefblokken zijn een kost per m³ water die geleverd wordt ( /m³). In Tabel 5 worden per waterbedrijf de tarieven voor de vaste vergoeding voor bedrijven opgelijst. Bedrijven die veel water afnemen onderhandelen een individueel contract met de waterbedrijven met specifieke/individuele voorwaarden. Hierover is geen detailinformatie publiek beschikbaar (hoogte tarieven, hoe vaak toegepast, ). Tabel 5 : Vaste tarieven huur meter voor drinkwater bedrijven (grootverbruikers) Vlaanderen (bron VMM) jaar 2012 Diameter Watermaatschappij AWW 425,54 830, , , ,77 GW Hoeilaart 29,75 29,75 29,75 29,75 29,75 GW Knokke-Heist 97,20 162,00 259,20 518,40 907,20 IWM 96,07 141,68 160,27 255,71 337,51 IWVA 170,54 290,30 294, , ,44 IWVB - TMVW 113,34 122,75 128,74 136,43 136,43 IWVB - Vivaqua 210,80 295,12 421,60 843,20 843,20 PIDPA 377,46 978, , , ,20 TMVW 43,97 43,97 43,97 43,97 43,97 VIVAQUA - Kraainem 38,37 38,37 38,37 38,37 38,37 VIVAQUA - Linkebeek 38,37 38,37 38,37 38,37 38,37 VIVAQUA - Steenokkerzeel 211,70 211,70 211,70 211,70 211,70 VIVAQUA - Wezebeek-Oppem 191,85 268,59 383,70 767,40 767,40 VMW Limburg 489,39 528,39 567,39 764,39 921,39 VMW Oost-Vlaanderen 489,39 528,39 567,39 764,39 921,39 VMW Vlaams-Brabant 489,39 528,39 567,39 764,39 921,39 VMW West-Vlaanderen 489,39 528,39 567,39 764,39 921,39 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

26 Pagina 26 van 342 BE BTW op drinkwaterprijs Op de vaste en variabele vergoeding voor productie en levering van drinkwater wordt 6% BTW aangerekend Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn een aantal eenmalige kosten die worden doorgerekend. Bijvoorbeeld voor het plaatsen van een aansluiting op het drinkwaternetwerk worden kosten aangerekend. Tabel 6 : Overzicht tarieven voor een residentiële aansluiting, vervanging defecte meter en eerste keuring residentiële installatie per watermaatschappij (bron VMM) Milieuschadekosten en hulpbronkosten Daar de publieke watervoorziening volledig kostendekkend is, zijn de milieuschadekosten en hulpbronkosten voor een groot deel geïntegreerd in de waterfactuur. Dit werd reeds besproken in hoofdstuk Maar mogelijk zijn er nog andere milieuschade- en hulpbronkosten die niet gekend zijn en dus niet doorgerekend worden aan de abonnee. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

27 Pagina 27 van 342 BE Vrijstellingen Huishoudens Drie waterbedrijven passen sociale correcties toe, telkens met een verschillend systeem. Bij TMWV moeten gerechtigden op een sociale vrijstelling van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage geen vaste vergoeding betalen en krijgen ze een korting op de aansluitingsprijs. Bij PIDPA krijgen abonnees met budgetbegeleiding of budgetbeheer bij het OCMW een korting op de vaste vergoeding. Bij het gemeentelijk waterbedrijf Knokke-Heist hebben gerechtigden op een sociale vrijstelling van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage en gezinnen met een collectieve schuldenregeling recht op een bijkomende hoeveelheid gratis drinkwater van 15m³ per gedomicilieerde persoon. Er zijn geen wettelijke verplichtingen inzake het toekennen van correcties. 1.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Bovengemeentelijke saneringsbijdrage Huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd Het tarief van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage voor huishoudens is hetzelfde in heel Vlaanderen. Dit is een variabel tarief. Op het waterverbruik in 2012 was het tarief voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage 0,9313 euro/m³ van toepassing. Deze bijdrage geldt alleen voor het afgenomen drinkwater. Huishoudens met een eigen waterwinning betalen een heffing op waterverontreiniging aan de VMM (afvalwaterheffing - zie verder in paragraaf ) Bedrijven (grootverbruikers ) Bedrijven betalen een bovengemeentelijke saneringsbijdrage op het drinkwater afgenomen via het net. In tegenstelling tot de kleinverbruikers wordt voor de grootverbruikers een individueel bovengemeentelijk saneringstarief toegepast dat rekening houdt met de vervuilingsgraad van het afvalwater. Voor de heffing op de waterverontreiniging berekent de VMM de vervuilingsgraad van het afvalwater van de bedrijven. Dit gebeurt ofwel forfaitair ofwel via meetgegevens (zie verder in paragraaf ). Deze gegevens worden door de VMM aan de waterbedrijven geleverd die o.b.v. hiervan een individueel tarief per m³ per bedrijf bepalen voor de aanrekening van de bovengemeentelijke bijdrage. Voor bedrijven met een eigen waterwinning die dit lozen op de collectieve afvalwatersaneringsinfrastructuur bestaat de mogelijkheid om een contract af te sluiten met Aquafin voor de zuivering van het bedrijfsafvalwater in een RWZI. De hoogte van deze vergoeding wordt op basis van volgende elementen bepaald: Als tarief geldt het tarief van de heffing voor rioollozers (voor 2012 = 42,92 EURO per vervuilingseenheid) De vuilvracht van het deel eigen waterwinning wordt bepaald analoog met de heffingsregeling be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

28 Pagina 28 van 342 BE Indien nodig wordt het bedrag verhoogd met specifiek exploitatie- of investeringskosten Indien mogelijk wordt een korting toegekend voor complementaire afvalwaters Belastingen Op de bovengemeentelijke saneringsbijdrage wordt 6% BTW betaald. Op de vergoeding aangerekend door AQF aan EWW-bedrijven met een contract geldt 21% BTW Gemeentelijke saneringsbijdrage Huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd De kostprijs van de gemeentelijke riolering en waterzuivering worden deels - doorgerekend via de gemeentelijke saneringsbijdrage. De waterbedrijven kunnen autonoom het tarief van de gemeentelijke bijdrage/vergoeding bepalen. Ze moeten hierbij minstens rekening houden met: De veroorzaakte vervuiling, volgens het principe de vervuiler betaalt ; De saneringskost per m³ water; Het aandeel van niet-inbare bijdragen/vergoedingen; Het aandeel van de door de gemeente opgelegde vrijstellingen of sociale correcties; De door de gemeente toegekende tussenkomst in de financiering; Het aandeel van de kosten veroorzaakt door het lozen van water niet afkomstig van een openbaar waterdistributienetwerk. In de praktijk plegen de waterbedrijven ook overleg met de gemeenten om het tarief te bepalen. Zowel het tarief van de gemeentelijke bijdrage/vergoeding als de wijze waarop de waterbedrijven de gemeentelijke bijdrage/vergoeding aanrekenen, maakt deel uit van het contract tussen de gemeenten en de waterbedrijven. Decretaal is er wel een maximum tarief voor de gemeentelijke bijdrage/vergoeding vastgelegd. 202 gemeenten (2/3) hanteren in 2012 het maximumtarief van 1,3038 euro/m³ (excl. btw). In onderstaande tabel en figuur staat een verdeling van de tarieven voor de gemeentelijke saneringsbijdrage over respectievelijk de verschillende gemeenten en watermaatschappijen. Het gewogen gemiddelde is 1,17 euro per m³ voor de gemeentelijke saneringsbijdrage. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

29 Pagina 29 van 342 BE Figuur 3 : Tarieven gemeentelijke saneringsbijdrage per gemeente (bron: VMM) Tabel 7 : Tarieven gemeentelijke saneringsbijdrage per watermaatschappij (bron: VMM) Gemiddelde gemiddelde van Gemeentelijke bijdrage van Watermaatschappij het waterverbuik AWW 0,98 Brabant Water 0,00 GW Hoeilaart 0,93 GW Knokke-Heist 1,30 IWM 1,30 IWVA 1,30 IWVB-TMVW 1,30 IWVB-VIVAQUA 1,11 PIDPA 1,01 TMVW 1,27 VIVAQUA 1,24 VMW 1,23 gewogen gemiddelde 1, Bedrijven (grootverbruikers) De kostprijs voor de afvoer van het afvalwater en hemelwater van bedrijven en landbouwers varieert sterk in Vlaanderen. Niet alle waterbedrijven werken met eenzelfde tarief. Ze hanteren ook een verschillende berekeningsbasis. Het volume water wordt overal in rekening gebracht, maar in sommige gemeenten wordt dit aangevuld met de geloosde vuilvracht. De waterbedrijven berekenen in deze gemeenten per bedrijf/landbouwer een individueel tarief. Een overzicht van de eenheidstarieven per gemeente is dus niet mogelijk. Op de website van VMM be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

30 Pagina 30 van 342 BE ( kan aan de hand van 5 kaartjes nagegaan worden welke tariefstructuur voor grootverbruikers voor een bepaalde gemeente van toepassing is. Er kunnen 2 grote tariefstructuren (uniform of individueel tarief) onderscheiden worden die dan ook nog kunnen variëren: Een uniform tarief voor bedrijven - met mogelijkheid te vermenigvuldigen met het reëel geloosd afvalvolume - met degressiviteit Een individueel tarief voor bedrijven dat kan: - met aftopping op gezinstarief (kan nooit hoger zijn dan de gezinstarieven - met degressiviteit en afhankelijk van waterverbruik en vervuilingsgraad, Voor 2012 bedraagt het maximumtarief van de gemeentelijke bijdrage voor de bedrijven en landbouwers 1,5022 euro/m³. Het tarief mag ook niet hoger zijn dan 1,4 keer het individuele bovengemeentelijke tarief van het bedrijf. Voor landbouwbedrijven en bedrijven die minder water lozen dan ze opnemen wordt er afgestemd op het reëel geloosd debiet zodat een lager totaalbedrag wordt bekomen. Deze regeling is een gunst en enkel geldig indien het gebaseerd is op basis van aanvaarde (heffings)gegevens Belastingen Op de gemeentelijke saneringsbijdrage wordt 6% BTW geheven Gemeentelijke saneringsvergoeding Aan de gebruikers van een eigen waterwinning die aangesloten zijn op de collectieve of de individuele saneringsinfrastructuur wordt door de waterbedrijven doorgaans een gemeentelijke saneringsvergoeding aangerekend. Deze wordt via een aparte factuur aangerekend door het waterbedrijf en hierop wordt 21% BTW betaald. De vergoeding is een vast tarief per m³ water gewonnen uit de eigen waterwinning (voor kleinverbruikers wordt dit forfaitair bepaald). Dit tarief is hetzelfde als het tarief per m³ voor de gemeentelijke saneringsbijdrage en kan dus eveneens verschillen per gemeente Huishoudens (kleinverbruikers) Het waterverbruik via de eigen waterwinning wordt als volgt bepaald: Natuurlijke persoon met eigen waterwinning en leidingwater: 10m³ per gedomicilieerd persoon per jaar Natuurlijke persoon met enkel eigen waterwinning: 30m³ per gedomicilieerd persoon per jaar Rechtspersoon: 500m³ per jaar be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

31 Pagina 31 van 342 BE Bedrijven (grootverbruikers) Net als bij de gemeentelijke saneringsbijdrage hanteren ongeveer de helft van de gemeenten een variabel tarief dat per individueel bedrijf vastgesteld wordt aan de hand van de vervuilingsgraad (VE s) van het geloosde afvalwater (gegevens aangeleverd door VMM). Het is een variabel tarief in functie van de hoeveelheid water die het bedrijf gebruikt. Er zijn 2 grote tariefstructuren (zie hoofdstuk ) namelijk een individueel tarief op basis van VE, of een uniform (gezins)tarief. Beide tariefstructuren kunnen variëren al naargelang aftopping op gezinstarief of niet, degressiviteit of niet, afstemming op geloosd debiet bij aanrekening op m³ of niet Belastingen Op de gemeentelijke saneringsvergoeding wordt 21% BTW geheven Gemeentelijke riooltaxen Er zijn nog een beperkt aantal gemeenten die ook gemeentelijke riooltaksen heffen. Dit aantal vermindert elk jaar. Dit wordt verder niet meegenomen in deze studie Heffing op waterverontreiniging Huishoudens (kleinverbruikers) die water afnemen van het netwerk Huishoudens die water afnemen van het netwerk zijn sinds 2005 vrijgesteld van waterheffing indien op dit waterverbruik een bovengemeentelijke saneringsbijdrage aangerekend wordt door het waterbedrijf Huishoudens (kleinverbruikers) met een eigen waterwinning rioollozers en oppervlaktewaterlozers Huishoudens die een eigen waterwinning hebben, betalen een waterheffing aan de VMM. De afvalwaterheffing wordt als volgt berekend: Afvalwaterheffing = heffingstarief (euro/ve) * waterverbruik (m³) * vervuilingsgraad (0,025 VE/m³). Het heffingstarief bedraagt in ,92 euro/ve voor rioollozers, 32,89 euro/ve voor oppervlaktewaterlozers. Het waterverbruik via de eigen waterwinning wordt als volgt bepaald: Natuurlijke persoon met eigen waterwinning en leidingwater: 10m³ per gedomicilieerd persoon per jaar Natuurlijke persoon met enkel eigen waterwinning: 30m³ per gedomicilieerd persoon per jaar Rechtspersoon: 500m³ per jaar Kleinverbruikers met een eigen waterwinning worden dus belast volgens een vast tarief. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

32 Pagina 32 van 342 BE Bedrijven (grootverbruikers) rioollozers Het heffingstarief voor rioollozers bedraagt in ,92 euro per vervuilingseenheid (VE). Het aantal VE s (= vervuilingseenheden) wordt ofwel forfaitair vastgesteld via sectorale omzettingscoëfficiënten ofwel via meetgegevens. Forfaitair: De forfaitaire berekeningsmethode maakt, om de vervuilingseenheden te bepalen, gebruik van sector gebonden omzettingscoëfficiënten. Die worden gekoppeld aan i) het waterverbruik gefactureerd door het waterbedrijf in het jaar voorafgaand aan het heffingsjaar en ii) (afhankelijk van de sector) eventueel aan de productiegegevens. Of de productiegegevens al dan niet van belang zijn voor de berekening van de heffing is afhankelijk van de grondslag waarop de omzettingscoëfficiënt betrekking heeft. De grondslag duidt de eenheid aan waarin de productiegegevens uitgedrukt moeten worden. Meetgegevens: Op basis van een bemonstering en analyse van het afvalwater door een erkend laboratorium kunnen de vervuilingseenheden bepaald worden. Hierbij wordt rekening gehouden met het geloosde debiet, de hoeveelheden zuurstofbindende en zwevende stoffen in het afvalwater alsook de zware metalen en de nutriënten. Voor de bepaling van het debiet wordt gebruikgemaakt van ofwel het geloosde debiet dat bepaald wordt via continue debiet meters ofwel van het waterverbruik op basis van het leidingwatergebruik en het watergebruik uit eigen waterwinningen. Van deze heffing worden, onafhankelijk van de berekeningswijze, zowel de bovengemeentelijke saneringsbijdrage, betaald aan de waterbedrijven, als de bovengemeentelijke vergoeding, betaald aan Aquafin, afgetrokken. Dus: Afvalwaterheffing = heffingstarief (euro/ve) * vuilvracht (som van de vervuilingseenheden, VE) Met Restheffing = Afvalwaterheffing bovengemeentelijke saneringsbijdrage bovengemeentelijke vergoeding Deze heffing wordt betaald aan de VMM. Als de heffing lager is dan het reeds betaalde bedrag, meldt de VMM aan de waterbedrijven dat het verschil moet terugbetaald worden aan de klant Bedrijven (grootverbruikers) oppervlaktewaterlozers Oppervlaktewaterlozers betalen de volledige afvalwaterheffing aan de VMM. De bepaling van de heffing is analoog aan deze voor de rioollozers, m.n. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

33 Pagina 33 van 342 BE Afvalwaterheffing = heffingstarief (euro/ve) * vuilvracht (som van de vervuilingseenheden, VE) Waarbij de de vuilvracht van het geloosde water ofwel forfaitair ofwel via meetgegevens berekend wordt. Het heffingstarief 2012 is 32,89 euro/ve en wijkt dus af van het tarief van toepassing bij rioollozers BTW Op de bovengemeentelijke saneringsbijdrage en de gemeentelijke saneringsbijdrage wordt 6% BTW betaald. Op de gemeentelijke saneringsvergoeding en de vergoeding aangerekend door AQF wordt 21% BTW geheven Flankerende en/of verborgen kosten Voor het plaatsen van een aansluiting op het rioleringsnetwerk wordt ook (net zoals de aansluitingskost op het drinkwaternetwerk) een éénmalige bijkomende kost aangerekend Milieuschadekosten en hulpbronkosten Daar de publieke watervoorziening volledig kostendekkend is, zijn de milieuschadekosten en hulpbronkosten voor een groot deel geïntegreerd in de waterfactuur. Dit werd reeds besproken in hoofdstuk 1.1. Maar mogelijk zijn er nog andere milieuschade- en hulpbronkosten die niet gekend zijn en dus niet doorgerekend worden aan de abonnee Vrijstellingen Bovengemeentelijke saneringsbijdrage Huishoudens Gezinnen kunnen een vrijstelling krijgen op het betalen van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage om sociale en ecologische redenen. Volgende personen kunnen om sociale redenen een vrijstelling krijgen voor de bovengemeentelijke bijdrage: Personen met een handicap die genieten van de integratietegemoetkoming, de inkomensvervangende tegemoetkoming of de tegemoetkoming hulp aan bejaarden; Personen met een door het OCMW toegekend leefloon of levensminimum; Bejaarden en oudere personen die genieten van het gewaarborgd inkomen of de inkomensgarantie; Sinds 2008 zijn de criteria voor het bekomen van een vrijstelling of compensatie om sociale redenen verder aangevuld of gewijzigd: be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

34 Pagina 34 van 342 BE De vrijstelling geldt ook als de drinkwaterfactuur niet op naam staat van de rechthebbende 1 ; De vrijstelling wordt toegekend voor het hele gezin als één van de (gedomicilieerde) gezinsleden behoort tot één van de bovenstaande categorieën; De vrijstelling of compensatie geldt enkel voor het waterverbruik in de gezinswoning (dus niet voor tweede verblijven) en als de gezinsleden gedomicilieerd zijn op dit adres. Vrijstellingen om ecologische redenen kunnen verkregen worden indien huishoudens hun afvalwater zelf zuiveren in een individuele behandeling voor afvalwater (IBA) op voorwaarde dat deze IBA gebouwd werd vooraleer hun woning aansluitbaar werd op een waterzuiveringsinstallatie. De IBA dient gebouwd en geëxploiteerd te worden volgens de code van de goede praktijk Bedrijven - rioollozers Bedrijven met gezinsverbruik, kunnen voor dit gezinsverbruik eveneens vrijstelling van de heffing verkrijgen om ecologische redenen 2. Sommige bedrijven (bv. inwoners van rusthuizen, verzorgingsinstellingen) kunnen ook vrijstelling/compensatie verkrijgen om sociale redenen. Wanneer betrekking op het waterverbruik van meerdere gezinnen, is de compensatieregeling van toepassing. Bedrijven in de textiel en wasserijsector en ziekenhuizen en onderwijsinstellingen krijgen korting op hun afvalwaterheffing (zie verder ). Deze korting wordt door de VMM omgerekend in het aantal VE s die zij overmaken aan de waterbedrijven voor de bepaling van het individueel tarief van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage. De korting wordt dus ook op een indirecte manier doorgerekend Gemeentelijke saneringsbijdrage en saneringsvergoeding De meeste gemeenten kennen dezelfde vrijstellingen toe op de gemeentelijke saneringsvergoeding als op de gemeentelijke saneringsbijdrage Kleingebruikers Een vrijstelling of compensatie kan omwille van sociale, ecologische of economische redenen toegekend worden. De gemeente kan autonoom beslissen over de voorwaarden om deze vrijstelling of compensatie toe te kennen. Deze voorwaarden zijn opgenomen in het contract tussen de waterbedrijven en de gemeente. Om het systeem echter zo duidelijk mogelijk te houden voor de burger, stemt de gemeente/waterbedrijf haar vrijstellingen in regel af op deze voor de bovengemeentelijke bijdrage/vergoeding. 1 Indien de vrijstelling niet rechtstreeks kan worden toegekend (bv in het geval van syndicus in appartementsgebouw) -> uitkering van compensatie rechtstreeks aan rechthebbende ipv vrijstelling 2 Vrijstellingen om ecologische redenen kunnen verkregen worden indien het afvalwater gezuiverd wordt in een individuele behandeling voor afvalwater (IBA) op voorwaarde dat deze IBA gebouwd werd vooraleer het gebouw aansluitbaar werd op een waterzuiveringsinstallatie. De IBA dient gebouwd en geëxploiteerd te worden volgens de code van de goede praktijk be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

35 Pagina 35 van 342 BE Bedrijven De kortingen die gelden voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage gelden hier ook, vermits die doorgerekend zijn in het aantal VE s.(afhankelijk van de regeling per gemeente). Bijkomend worden in sommige gemeenten kortingen gegeven om economische redenen. Kortingen zijn mogelijk voor bedrijven die een bepaalde hoeveelheid water verwerken en dus die hoeveelheid niet verontreinigd lozen. Ook bedrijven die verplicht zijn een deel van hun afvalwater te zuiveren en in het oppervlaktewater te lozen, moeten voor dit deel geen saneringsvergoeding betalen Afvalwaterheffing Huishoudens met eigen waterwinning Huishoudens kunnen een vrijstelling of compensatie krijgen op het betalen van de afvalwaterheffing. De vrijstelling of compensatie is afhankelijk of het een zuivere eigenwaterwinning (EWW) of een gemengde EWW (naast uw eigen waterwinning bent u ook aangesloten) is. De voorwaarden hiervoor zijn hetzelfde als voor de vrijstelling op het betalen van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage Bedrijven - rioollozers De textiel- en wasserijsector krijgen om economische redenen een korting van 15% op het heffingsbedrag. Ziekenhuizen en onderwijsinstellingen krijgen een korting van 31,4%. Net als bij de saneringsbijdrage zijn er ook mogelijkheden tot vrijstellingen en compensaties om sociale en ecologische redenen voor de afvalwaterheffing. 1.5 Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren De kosten voor collectieve afvoer van hemelwater zitten onrechtstreeks vervat in de heffing op de waterverontreiniging. Uiteraard spelen ook de zuiveringskosten van het hemelwater hier een rol. De kosten voor de buffering van hemelwater zitten hier niet in vervat. Het eenheidstarief voor rioollozers bedraagt voor heffingsjaar 2012: 42,92 euro/ve. Voor sanitair afvalwater bij bedrijven komt dit dus neer op ongeveer 1,16 euro/m³ Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn geen extra verborgen kosten aanwezig Milieuschadekosten en hulpbronkosten Niet van toepassing Vrijstellingen Niet van toepassing. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

36 Pagina 36 van 342 BE Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Grondwatercaptatie Voor grondwaterwinningen van 500m³ per jaar of meer moet een grondwaterheffing betaald worden aan de VMM. Onder de 500m³ is het bedrijf vrijgesteld van een heffing. Alle heffingsplichtige winningen en alle nietheffingsplichtige winningen met een vergund jaardebiet van 500 m³ of meer moeten uitgerust zijn met een debietmeter. Een uitzondering hierop vormen de winningen aangewend voor de irrigatie in open lucht voor land- en tuinbouw. De hoogte van de heffing wordt bepaald aan de hand van de hoeveelheid opgenomen water volgens een stijgend bloktarief. Wie meer verbruikt, betaalt meer per m³. Men heeft deze heffing meer gebiedsgericht en gedifferentieerd gemaakt door het invoeren van laagfactoren en gebiedsfactoren. Grondwaterwinningen vanaf 500m³ en tot m² integraal opgepompt uit een freatische watervoerende laag Heffingsbedrag = opgepompt water (m³) * 6 eurocent * index Grondwaterwinning vanaf m³ of deels/integraal opgepompt uit een afgesloten watervoerende laag Heffingsbedrag = Z * Q Waarbij: Z =(6,2 eurocent + 0,75 eurocent * Qgwe / ) *Index*a Qgwe = opgepompt grondwater voor het geheel van de grondwaterwinningseenheid (in m³) Q = som (λ * Qgwp) Waarbij λ de grondwaterput specifieke multiplicator is, zijnde laagfactor * gebiedsfactor en Qgwp = Opgepompt grondwater per grondwaterput (m³) a = 1 De index voor 2012 is vastgesteld op 1,2484. De laag- en gebiedsfactoren worden elk jaar opnieuw gepubliceerd. In 2012 hadden alle laagfactoren nog de waarde 1. De gebiedsfactoren kenden een range tussen 1 en 3,125. De heffing op onttrekking van grondwater kan beschouwd worden als een belangrijke stap in de richting van internalisering van de hulpbronkosten. Het heffingstarief is gedifferentieerd volgens de graad van bedreiging van de grondwaterlaag waaruit water wordt opgepompt Oppervlaktewatercaptatie Voor de captatie van oppervlaktewater moet een heffing op watervang betaald worden aan de beheerders van de bevaarbare waterlopen voor waterwinningen vanaf 500m³ per jaar. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

37 Pagina 37 van 342 BE Waterwinningen van meer dan 500m³ per jaar moeten voorzien zijn van een watermeter. De hoogte van de heffing wordt bepaald aan de hand van de hoeveelheid opgenomen water volgens een dalend bloktarief: Voor de schijf minder dan m³: 0, euro/m³ Voor de schijf van tot m³: 0, euro/m³ Voor de schijf van tot m³: 0, euro/m³ Voor de schijf boven m³: 0, euro/m³ De captatie van water uit onbevaarbare waterlopen is niet meldings- en ook niet vergunningsplichtig, maar er mag geen schade optreden aan het visbestand en aan de oevers door het onttrekken van water Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn geen extra verborgen kosten aanwezig Milieuschadekosten en hulpbronkosten De heffing op onttrekking van grondwater (zie hoofdstuk ) kan beschouwd worden als een belangrijke stap in de richting van internalisering van de hulpbronkosten. Het heffingstarief is gedifferentieerd volgens de graad van bedreiging van de grondwaterlaag waaruit water wordt opgepompt Vrijstellingen Grondwaterheffing Bedrijven en gezinnen die een waterwinning hebben van minder dan 500m³ zijn vrijgesteld van de grondwaterheffing. Daarnaast worden volgende grondwaterwinningen vrijgesteld van heffing: Een grondwaterwinning die uitsluitend gebeurt met een handpomp; Een grondwaterwinning die bedoeld is voor proefpompingen en minder dan drie maanden in gebruik is; Bronbemalingen die technisch nodig zijn voor de realisatie van bouwkundige verwerkingen of de aanleg van openbare nutsvoorzieningen; Draineringen die noodzakelijk zijn om het gebruik en/of de exploitatie van bouwen weiland mogelijk te maken of te houden; Bronbemalingen die noodzakelijk zijn voor de exploitatie van tunnels voor openbare wegen en/of openbaar vervoer of voor de waterbeheersing van mijnverzakkingsgebieden; Bronbemalingen die noodzakelijk zijn om het gebruik en/of de exploitatie van gebouwen of bedrijfsterreinen mogelijk te maken of te houden. Grondwaterwinningen die gebruikt worden voor koude-warmtepompen. Grondwaterwinningen in het kader van bodemsaneringswerken. Afhankelijk van de duur en het debiet is er ook een vrijstelling voor bronbemalingen in het kader van bouwkundige werken. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

38 Pagina 38 van 342 BE Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Wie kan aansluiten op het openbare rioleringsnetwerk, is verplicht dit effectief te doen. In Vlaanderen is het echter financieel en praktisch niet haalbaar om alle woningen aan te sluiten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie, zeker in landelijk gebied. Voor 20 % van de Vlamingen dient de zuivering van het afvalwater dan ook te gebeuren via een kleinschalige waterzuiveringsinstallatie (KWZI) of Individuele Behandelingsinstallatie van Afvalwater (IBA). KWZI s zuiveren het afvalwater van 20 tot 500 IE en worden door de gemeente aangelegd, voor de installatie van een IBA - goed voor de zuivering van 1 tot 20 IE is de verbruiker zelf verantwoordelijk. Voor de aanleg van het gemeentelijke rioleringsnet en van gemeentelijke kleinschalige waterzuiveringsinstallaties (KWZI s) kunnen de gemeenten een beroep doen op subsidies van het Vlaams Gewest. Gezinnen die niet aansluitbaar zijn op de riolering moeten zelf instaan voor de bouw en de exploitatie van een individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater (IBA). Omdat zij hun afvalwater zelf zuiveren, kunnen ze vrijgesteld worden van de gemeentelijke en bovengemeentelijke bijdrage/vergoeding op voorwaarde dat deze IBA gebouwd werd vooraleer hun woning aansluitbaar werd op een waterzuiveringsinstallatie. De IBA dient gebouwd en geëxploiteerd te worden volgens de code van de goede praktijk. Bovendien geven heel wat gemeenten en steden subsidie aan wie een IBA wenst te installeren. De gemeente, het waterbedrijf of de gemeentelijke rioolbeheerder kan deze taak op zich nemen en instaan voor de plaatsing en het onderhoud van een IBA. De bewoner moet dan wel een individuele saneringsbijdrage betalen, analoog aan de globale saneringsbijdrage die burgers, aangesloten op de riolering, betalen. In dit geval spreken we niet meer strikt over zelfvoorzieningen gezien dit dan een onderdeel wordt van de collectieve aanpak. Als het afvalwater wordt gezuiverd in een individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater (IBA), die wordt uitgebaat door de gemeente/rioolbeheerder, wordt het individuele eenheidstarief gebruikt. Het individuele eenheidstarief mag maximaal 2,4 keer hoger zijn dan het tarief voor de bovengemeentelijke bijdrage en in 2012 was het maximum individuele eenheidstarief 2,2351EUR/m³ (excl. BTW). Als het waterverbruik over verschillende jaren loopt, dan wordt rekening gehouden met de verschillende tarieven per jaar Flankerende en/of verborgen kosten In het geval de verbruiker zelf instaat voor de zuivering van afvalwater, kan hij een vrijstelling krijgen op kosten waardoor er geen flankerende en/of verborgen kosten zijn. Er dient wel opgemerkt te worden in dit geval de bouw en het onderhoud van de IBA eigenlijk als flankerende kost kan beschouwd worden daar deze kosten niet voorkomen wanneer het gezin aangesloten kan worden op het rioleringsnetwerk. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

39 Pagina 39 van 342 BE Milieuschadekosten en hulpbronkosten Niet van toepassing Vrijstellingen In het geval de verbruiker zelf instaat voor de zuivering van afvalwater, kan hij een vrijstelling/korting krijgen op gemeentelijke en bovengemeentelijke bijdrage/vergoeding. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

40 1.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 40 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater In onderstaande tabel wordt weergegeven wat een standaard gezin minimaal, maximaal en gemiddeld (gewogen over bevolking) betaalt voor de productie en levering van drinkwater in Vlaanderen. De representativiteit is hier voor Vlaanderen 100 % daar de tarieven voor alle waterbedrijven beschikbaar waren. Deze totale kostprijzen werden berekend op basis van de tarieven geldig op 1 januari Watermaatschappij Tabel 8 : Kostprijs drinkwater type gezin in Vlaanderen 2012 vaste en variabele vergoeding voor drinkwater voor typegezin 1 (EURO/jaar) vaste en variabele vergoeding voor drinkwater voor typegezin 2 (EURO/jaar) vaste en variabele vergoeding voor drinkwater voor typegezin 3 (EURO/jaar) vaste en variabele vergoeding voor drinkwater voor typegezin 4 (EURO/jaar) vaste en variabele vergoeding voor drinkwater voor typegezin 5 (EURO/jaar) AWW 111,68 128,55 151,03 163,68 181,94 Brabant Water NV 98,87 109,19 122,95 130,69 141,88 GW Hoeilaart 87,10 106,27 132,08 146,27 167,10 GW Knokke-Heist 80,33 105,65 139,41 158,40 185,83 IWM 108,00 129,60 158,40 174,60 198,00 IWVA 102,81 123,81 151,81 167,56 190,31 IWVB-TMVW 128,61 158,25 197,77 220,00 252,11 IWVB-VIVAQUA 128,61 158,25 197,77 220,00 252,11 PIDPA 102,17 117,36 137,60 148,99 165,44 TMVW 123,25 150,13 185,97 206,13 235,25 VIVAQUA Kraainem 132,47 158,72 196,77 214,17 243,37 VIVAQUA Linkebeek 132,47 158,72 196,77 214,17 243,37 VIVAQUA Steenokkerzeel 135,10 161,35 199,40 216,80 246,00 VIVAQUA Wezembeek-Oppem 132,47 158,72 196,77 214,17 243,37 VMW Limburg 99,99 118,23 142,55 156,23 175,99 VMW Oost-Vlaanderen 117,49 141,73 174,05 192,23 218,49 VMW Vlaams-Brabant 113,64 136,56 167,12 184,31 209,14 VMW West-Vlaanderen 117,49 141,73 174,05 192,23 218,49 minimum 80,33 105,65 122,95 130,69 141,88 rekenkundig gemiddelde 114,03 136,82 167,90 184,48 209,34 gewogen gemiddelde 112,82 134,51 163,46 179,71 203,22 maximum 135,10 161,35 199,40 220,00 252,11 minimum incl. 6% BTW 85,15 111,99 130,33 138,54 150,39 rekenkundig gemiddelde incl. 6% BTW 120,87 145,03 177,98 195,55 221,90 gewogen gemiddelde incl. 6% BTW 119,59 142,58 173,26 190,49 215,41 maximum incl. 6% BTW 143,21 171,03 211,36 233,20 267,24 Representativiteit 100% Afvalwaterverzameling De bijdrage voor de afvalwaterverzameling in Vlaanderen wordt geheven onder de vorm van de gemeentelijke saneringsbijdrage. In onderstaande tabel wordt de kostprijs hiervan weergegeven voor de typegezinnen. Deze totale kostprijzen werden berekend op basis van de tarieven geldig op 1 januari 2012 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

41 Pagina 41 van 342 BE Watermaatschappij Tabel 9 : Kostprijs afvalwaterverzameling standaard gezin in Vlaanderen 2012 Gemiddelde gemeentelijke bijdrage van het watergebruik ( /m³) typegezin 1 (EURO/jaar) typegezin 2 (EURO/jaar) typegezin 3 (EURO/jaar) typegezin 4 (EURO/jaar) typegezin 5 (EURO/jaar) AWW 0,98 49,19 75,75 106,24 129,85 157,39 Brabant Water NV 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 GW Hoeilaart 0,93 46,57 71,71 100,58 122,93 149,01 GW Knokke-Heist 1,30 65,19 100,39 140,81 172,10 208,61 IWM 1,30 65,19 100,39 140,81 172,10 208,61 IWVA 1,30 65,19 100,39 140,81 172,10 208,61 IWVB-TMVW 1,30 65,19 100,39 140,81 172,10 208,61 IWVB-VIVAQUA 1,11 55,25 85,09 119,35 145,87 176,81 PIDPA 1,01 50,67 78,03 109,45 133,77 162,15 TMVW 1,27 63,51 97,80 137,18 167,66 203,22 VIVAQUA Kraainem 1,24 62,15 95,71 134,24 164,07 198,87 VIVAQUA Linkebeek 1,24 62,15 95,71 134,24 164,07 198,87 VIVAQUA Steenokkerzeel 1,24 62,15 95,71 134,24 164,07 198,87 VIVAQUA Wezembeek-Op 1,24 62,15 95,71 134,24 164,07 198,87 VMW Limburg 1,23 61,28 94,37 132,36 161,77 196,08 VMW Oost-Vlaanderen 1,23 61,28 94,37 132,36 161,77 196,08 VMW Vlaams-Brabant 1,23 61,28 94,37 132,36 161,77 196,08 VMW West-Vlaanderen 1,23 61,28 94,37 132,36 161,77 196,08 minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 rekenkundig gemiddelde 1,13 56,65 87,24 122,36 149,55 181,27 gewogen gemiddelde 1,17 58,63 90,28 126,63 154,77 187,60 maximum 1,30 65,19 100,39 140,81 172,10 208,61 minimum incl. 6% BTW 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 rekenkundig gemiddelde incl. 6% 60,05 92,47 129,70 158,52 192,15 gewogen gemiddelde incl. 6% BTW 62,14 95,70 134,23 164,06 198,86 maximum incl. 6% BTW 69,10 106,42 149,26 182,43 221,12 Representativiteit 100% Afvalwaterzuivering De bijdrage voor afvalwaterzuivering wordt geheven onder de vorm van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage. Het tarief hiervoor is hetzelfde voor heel Vlaanderen. In 2012 was het tarief voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage 0,9313euro/m³. Tabel 10 : Kostprijs voor bovengemeentelijke saneringsbijdrage voor 5 type gezinnen in 2012 Type gezin Jaarlijkse bijdrage in euro/jaar voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage in 2012 (excl. BTW) Jaarlijkse bijdrage in euro/jaar voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage in 2012 (incl. 6 % BTW) 1 persoonsgezin (verbruik 50 m³/jaar) 46,57 56,34 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

42 Pagina 42 van 342 BE Type gezin Jaarlijkse bijdrage in euro/jaar voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage in 2012 (excl. BTW) Jaarlijkse bijdrage in euro/jaar voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage in 2012 (incl. 6 % BTW) 2 persoonsgezin (verbruik 77 m³/jaar) 3 persoonsgezin (verbruik 108 m³/jaar) 4 persoonsgezin (verbruik 132 m³/jaar) 5 persoonsgezin (verbruik 160 m³/jaar) 71,71 86,77 100,58 121,70 122,93 148,75 149,01 180,30. Tabel 11 : Berekende gemiddelde kostprijs voor drinkwater, gemeentelijke saneringsbijdrage, en bovengemeentelijke saneringsbijdrage samen voor 5 type gezinnen in Watermaatschappij typegezin 1 (EURO/jaar) typegezin 2 (EURO/jaar) typegezin 3 (EURO/jaar) typegezin 4 (EURO/jaar) typegezin 5 (EURO/jaar) AWW 207,43 276,00 357,85 416,46 488,34 Brabant Water NV 145,43 180,90 223,53 253,63 290,89 GW Hoeilaart 180,23 249,69 333,24 392,13 465,12 GW Knokke-Heist 192,09 277,75 380,80 453,43 543,45 IWM 219,76 301,70 399,79 469,63 555,62 IWVA 214,57 295,91 393,20 462,59 547,93 IWVB-TMVW 240,37 330,35 439,16 515,03 609,73 IWVB-VIVAQUA 230,43 315,05 417,70 488,80 577,93 PIDPA 199,41 267,10 347,63 405,69 476,59 TMVW 233,32 319,64 423,73 496,72 587,48 VIVAQUA Kraainem 241,18 326,14 431,59 501,17 591,25 VIVAQUA Linkebeek 241,18 326,14 431,59 501,17 591,25 VIVAQUA Steenokkerzeel 243,81 328,77 434,22 503,80 593,88 VIVAQUA Wezembeek-Oppem 241,18 326,14 431,59 501,17 591,25 VMW Limburg 207,83 284,31 375,49 440,93 521,08 VMW Oost-Vlaanderen 225,33 307,81 406,99 476,93 563,58 VMW Vlaams-Brabant 221,48 302,64 400,06 469,01 554,23 VMW West-Vlaanderen 225,33 307,81 406,99 476,93 563,58 minimum 145,43 180,90 223,53 253,63 290,89 rekenkundig gemiddelde 217,24 295,77 390,84 456,96 539,62 gewogen gemiddelde 218,01 296,51 390,67 457,41 539,83 maximum 243,81 330,35 439,16 515,03 609,73 minimum incl. 6% BTW 154,16 191,75 236,94 268,84 308,34 rekenkundig gemiddelde incl. 6% 230,28 313,51 414,29 484,38 572,00 gewogen gemiddelde incl. 6% BTW 231,09 314,30 414,11 484,86 572,21 maximum incl. 6% BTW 258,44 350,17 465,51 545,94 646,31 Representativiteit 100% be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

43 Pagina 43 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater waterkosten. De vaste en variabele tarieven werden overgenomen uit de tarieven die worden aangerekend aan een typegezin van 2 personen (verbruik van 77 m³), zie Tabel 12. De totale kostprijzen werden berekend op basis van de tarieven geldig op 1 januari be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

44 Pagina 44 van 342 BE Tabel 12 : Kostprijs drinkwater typelandbouwbedrijf in Vlaanderen 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 huishoudelijk tarief drinkwater 60m³/jaar huishoudelijk 120m³/jaar huishoudelijk Watermaatschappij vast eur euro/m³ 150m³/jaar bedrijf 120m³/jaar bedrijf AWW 62,50 0,86 242,62 268,35 Brabant Water NV 68,76 0,53 179,02 194,77 GW Hoeilaart 29,75 0,99 238,44 268,25 GW Knokke-Heist 6,48 1,29 276,94 315,58 IWM 45,00 1,10 275,73 308,69 IWVA 41,56 1,07 265,88 297,92 IWVB-TMVW 42,16 1,51 358,77 404,00 IWVB-VIVAQUA 42,16 1,51 358,77 404,00 PIDPA 57,89 0,77 220,08 243,25 TMVW 44,85 1,37 331,98 373,00 VIVAQUA Kraainem 38,37 1,56 366,60 413,49 VIVAQUA Linkebeek 38,37 1,56 366,60 413,49 VIVAQUA Steenokkerzeel 41,00 1,56 369,23 416,12 VIVAQUA Wezembeek-Oppem 38,37 1,56 366,60 413,49 VMW Limburg 46,79 0,93 241,63 269,46 VMW Oost-Vlaanderen 46,79 1,23 305,72 342,71 VMW Vlaams-Brabant 46,79 1,17 291,62 326,59 VMW West-Vlaanderen 46,79 1,23 305,72 342,71 minimum 6,48 0,53 179,02 194,77 rekenkundig gemiddelde 43,58 1,21 297,88 334,21 gewogen gemiddelde 281,46 314,61 maximum 68,76 1,56 369,23 416,12 minimum incl. 6% BTW 6,87 0,56 189,76 206,46 rekenkundig gemiddelde incl. 6 46,19 1,28 315,76 354,27 gewogen gemiddelde incl. 6% BTW 298,35 333,48 maximum incl. 6% BTW 72,89 1,66 391,38 441, Kostprijs afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater en afvalwaterkosten. De vaste en variabele tarieven werden overgenomen uit de tarieven die worden aangerekend aan een typegezin van 2 personen, zie Tabel 13. Deze totale kostprijzen werden berekend op basis van de tarieven geldig op 1 januari 2012 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

45 Pagina 45 van 342 BE Tabel 13 : Kostprijs afvalwater typelandbouwbedrijf in Vlaanderen 2012 gemeentelijke bovengemeentelijke Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 bijdrage bijdrage 60m³/jaar huishoudelijk 120m³/jaar huishoudelijk Watermaatschappij euro/m³ euro/m³ 150m³/jaar bedrijf 120m³/jaar bedrijf AWW 0,98 0,93 114,90 229,80 Brabant Water NV 0,00 0,93 55,88 111,76 GW Hoeilaart 0,93 0,93 111,76 223,51 GW Knokke-Heist 1,30 0,93 134,11 268,21 IWM 1,30 0,93 134,11 268,21 IWVA 1,30 0,93 134,11 268,21 IWVB-TMVW 1,30 0,93 134,11 268,21 IWVB-VIVAQUA 1,11 0,93 122,18 244,37 PIDPA 1,01 0,93 116,68 233,37 TMVW 1,27 0,93 132,09 264,17 VIVAQUA Kraainem 1,24 0,93 130,46 260,91 VIVAQUA Linkebeek 1,24 0,93 130,46 260,91 VIVAQUA Steenokkerzeel 1,24 0,93 130,46 260,91 VIVAQUA Wezembeek-Oppem 1,24 0,93 130,46 260,91 VMW Limburg 1,23 0,93 129,41 258,82 VMW Oost-Vlaanderen 1,23 0,93 129,41 258,82 VMW Vlaams-Brabant 1,23 0,93 129,41 258,82 VMW West-Vlaanderen 1,23 0,93 129,41 258,82 minimum 0,00 0,93 55,88 111,76 rekenkundig gemiddelde 1,13 0,93 123,85 247,71 gewogen gemiddelde 126,23 252,46 maximum 1,30 0,93 134,11 268,21 minimum incl. 6% BTW 0,00 0,99 59,23 118,46 rekenkundig gemiddelde incl. 6% BTW 1,20 0,99 131,29 262,57 gewogen gemiddelde incl. 6% BTW 133,80 267,60 maximum incl. 6% BTW 1,38 0,99 142,15 284, Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de grondwaterheffing voor de verschillende typebedrijven. Tabel 14 : Heffingen voor grondwaterwinning uit grondwater voor de twee type landbouwbedrijven in 2012 in Vlaanderen Heffing grondwater captatie 2012 Minimum Gemiddeld Maximum Typelandbouwbedrijf 1: captatie=2000 m³/jaar 149,8 317,4 484,9 Typelandbouwbedrijf 2: captatie=1100 m³/jaar 82,4 174,4 266,4 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

46 1.10 Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Pagina 46 van 342 BE Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het openbaar leidingwaternetwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. Tabel 15 : type bedrijf Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (15m³/u) 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle waterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel worden de gemiddelde, minimale en maximale tarieven weergegeven die de typebedrijven betalen in Vlaanderen voor de productie en levering van leidingwater. Voor de vaste vergoeding werd voor een typebedrijf A dezelfde tarieven als voor een huishouden genomen. Het tarief voor de vaste vergoeding van een typebedrijf B werd overgenomen uit het rapport watermeter 2011 waarin enkele typebedrijven (waaronder 500m³/diameter30mm) werden weergegeven. De vaste vergoeding voor een typebedrijf C en D werden overgenomen uit Tabel 5 met een respectievelijke diameter van 60 en 100 mm. De variabele tarieven werden allen overgenomen uit het rapport watermeter 2011 met een gelijkaardig verbruik (omgerekend naar het verbruik van het typebedrijf) en geïndexeerd naar tarieven voor be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

47 Pagina 47 van 342 BE Tabel 16 : Kostprijs drinkwater voor de typebedrijven in Vlaanderen in 2012 excl. en incl BTW Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D <20mm tussen 20 en 40mm tss 40 en 80mm >80mm Watermaatschappij 1000m³/jaar 5000 m³/jaar 50000m³/jaar m³/jaar AWW 1.503, , , ,35 gw Hoeilaart 1.578, , , ,35 gw Knokke-Heist 2.170, , , ,91 IWM Brabant 1.915, , , ,53 IWM Limburg 1.891, , , ,26 IWVA 1.836, , , ,89 IWVB - TMVW 2.504, , , ,39 IWVB - Vivaqua 2.504, , , ,25 PIDPA 1.083, , , ,46 sw sint-niklaas 1.948, , , ,15 TMVW 2.937, , , ,06 VIVAQuA - Kraainem 2.859, , , ,91 VIVAQuA - Linkebeek 2.859, , , ,91 VIVAQuA - steenokkerzeel 2.072, , , ,29 VIVAQuA - Wezembeek-Oppem 2.859, , , ,24 VMW Limburg 1.359, , , ,16 VMW Oost-Vlaanderen 1.718, , , ,45 VMW Vlaams-Brabant 1.698, , , ,49 VMW West-Vlaanderen 1.718, , , ,45 minimum 1.083, , , ,46 rekenkundig gemiddelde 2.053, , , ,87 maximum 2.937, , , ,24 minimum incl. 6% BTW 1.148, , , ,13 rekenkundig gemiddelde incl. 6% 2.176, , , ,20 maximum incl. 6% BTW 3.113, , , , Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlaktewater In de onderstaande tabel staan de hoogtes van de heffingen weergegeven die typebedrijven betalen voor het zelf winnen van water uit oppervlaktewater. Tabel 17 : Heffingen voor eigen winning uit oppervlaktewater voor typebedrijven in Vlaanderen in 2012 Heffing oppervlaktewater captatie 2012 euro/jaar Typebedrijf A 63,15 Typebedrijf B 315,75 Typebedrijf C 3.157,45 Typebedrijf D 6.314,90 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

48 Pagina 48 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typebedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de grondwaterheffing voor de verschillende typebedrijven. De grindwaterheffing in Vlaanderen is gebaseerd op laag- en gebiedsfactoren (zie eerder). We weten niet in welke laag welke factor wordt toegepast. We beschikken enkel over informatie van de range van toegepaste factoren. Het gemiddelde werd berekend als het gemiddelde van de minimale en de maximale heffing. Dit is een benadering van de werkelijkheid. Tabel 18 : Heffingen voor waterwinning uit grondwater voor de vier typebedrijven in 2012 in Vlaanderen Heffing grondwater captatie 2012 Minimum Gemiddeld Maximum Typebedrijf A 74,90 158,54 242,17 Typebedrijf B 374,52 795, ,70 Typebedrijf C 4.104, , ,36 Typebedrijf D 8.676, , , Kostprijs afvalwaterverzameling In de onderstaande tabel staan gemiddelde, minimum en maximum bedragen die de vier typebedrijven bijdragen voor het gebruik van de riolering. Tabel 19 : Tarieven gemeentelijke saneringsbijdrage typebedrijven in Vlaanderen 2012 Tarieven gemeentelijke saneringsbijdrage BTW (6%) Totaal Typebedrijf A Minimum 220,00 13,20 233,20 Gemiddelde 1.188,27 71, ,56 Maximum 1.303,80 78, ,03 Typebedrijf B Minimum 1.100,00 66, ,00 Gemiddelde 5.941,34 356, ,82 Maximum 6.519,00 391, ,14 Typebedrijf C Minimum ,00 660, ,00 Gemiddelde , , ,27 Maximum , , ,40 Typebedrijf D Minimum , , ,00 Gemiddelde , , ,65 Maximum , , , Kostprijs lozing afvalwater in het oppervlaktewater Bedrijven die in Vlaanderen hun afvalwater in het oppervlaktewater lozen, betalen de afvalwaterheffing aan de VMM. In onderstaande tabel staan heffingen die de be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

49 Pagina 49 van 342 BE verschillende typebedrijven moeten betalen voor de lozing van hun afvalwater in het oppervlaktewater. Voor het bepalen van het dagdebiet werd aangenomen dat de vier typebedrijven aan een constant debiet lozen over 220 werkdagen. Tabel 20 : Heffing voor lozing van afvalwater in oppervlaktewater in 2012 Heffing lozing in oppervlaktewater 2012 Lichte vervuiler zware vervuiler euro/jaar euro/jaar Typebedrijf A 154,58 478,55 Typebedrijf B 772, ,41 Typebedrijf C 7.729, ,03 Typebedrijf D , , Kostprijs afvalwaterzuivering (lozing afvalwater in het rioleringsstelsel) Bedrijven die hun afvalwater in het riool lozen, betalen een deel van de kosten voor de zuivering aan de waterbedrijven en vervolgens een restheffing aan de VMM. In onderstaande tabel staan de totale heffingen die de verschillende typebedrijven moeten betalen in Vlaanderen voor de lozing van hun afvalwater in het riool. Voor het bepalen van het dagdebiet werd aangenomen dat de vier typebedrijven aan een constant debiet lozen over 220 werkdagen. Tabel 21 : Heffing voor afvalwaterzuivering bij lozing van afvalwater in riool in 2012 Heffing lozing in riool 2012 Lichte vervuiler zware vervuiler euro/jaar euro/jaar Typebedrijf A 332,20 755,40 Typebedrijf B 1.661, ,53 Typebedrijf C , ,31 Typebedrijf D , , Bronnen Informatie aangeleverd door VMM (Vlaamse Milieu Maatschappij) Watermeter Drinkwaterproductie en levering in cijfers Vlaamse Milieu Maatschappij be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

50

51 Pagina 51 van 342 BE Brussel 2.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De volgende instanties zijn betrokken bij de waterlevering en afvalwaterzuivering: De Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie en Sanering (Hydrobru) is belast met de distributie 3 van water aan de inwoners en de ondernemingen in het Gewest evenals met het beheer van de rioleringen en de strijd tegen de overstromingen in de negentien Brusselse gemeenten. Mbt sanering zijn 5 diensten te onderscheiden: Het beheer van de stormbekkens en collectoren Het opmaken en bijwerken van de kaarten, plannen, referentiedocumenten, van de gemeentelijke riolen. Het hydraulisch beheer van het rioolnet, van het regenwater en van het afvloeiend water Het onderhouden, herstellen, aanpassen, vernieuwen en uitbreiden van het rioolnet en zijn uitrusting. Het geïntegreerd beheer van het rioolnet dat alle aspecten van de problematiek van het afval en het afvloeiend water dekt. De behandeling van het Brusselse afvalwater gebeurt in het noordelijke en zuidelijke waterzuiveringstation, beheerd door de BMWB (Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer). In het kader van deze opdracht heeft Hydrobru een dienstencontract voor sanering afgesloten met de BMWB voor de sanering van het water dat de Hydorbru verdeelt. De kostprijs van deze prestatie wordt door de hydrobru verrekend in de prijs van het water dat zij factureert aan haar klanten sinds , op deze dag werd de gewestelijke heffing op de lozing van afwalwater afgeschaft. Leefmilieu Brussel beheert de winvergunningen en houdt het toezicht op het volume en de kwaliteit van de ondergrondse waterlagen. 3 Het beheer van het water, van winning tot opslag, is in handen van Vivaqua. Het transport van het water van de opslagplaatsen tot de kranen, gebeurt door Hydrobru. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

52 2.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie Pagina 52 van 342 BE Het water wordt hoofdzakelijk (98%) in Wallonië gewonnen. Het wordt gezuiverd zodat het aan de normen voor drinkwater voldoet, vervoerd naar de vier uithoeken van het Gewest waar het opgeslagen wordt in 5 opslagbekkens. Het Gewest voorziet zelf gemiddeld in niet meer dan 2% van zijn behoefte aan drinkbaar water. Dat wordt gewonnen in het Terkamerenbos en het Zoniënwoud. Hydrobru levert niet alleen het water, maar beheert ook de rioleringsnetwerken van de 19 Brusselse gemeenten. Voor de gezinnen gebruikt Hydrobru een solidaire tarifering dat rekening houdt met de samenstelling van de gezinnen. Aan de leden worden verschillende verbruiksschijven toegewezen: hoe meer personen er deel uitmaken van het gezin, hoe minder het zal betalen per persoon. 4 Hydrobru moedigt de plaatsing van individuele meters aan conform een ontwerp van ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad 5. Voor nieuwe gebouwen leggen de algemene voorwaarden van Hydrobru de verplichting op een meter per woongelegenheid te plaatsen. Drinkwaterlevering is momenteel voor 90 à 100% kostendekkend. Brussel Leefmilieu onderzoekt momenteel in detail deze kostendekking (rapportage wordt in 2013 verwacht) (Gosselin, B.; 2012) Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Infrastructuur Voor de Zenne is een zuiveringsschema uitgewerkt in de jaren 80 om het afvalwater van de 3 deelbekkens van de rivier te behandelen: Het Zuidelijk bekken, Het Noordelijk bekken, Het bekken van Woluwe, waarvan een deel in het Vlaams Gewest is gesitueerd. Akkoorden tussen het Brussels en het Vlaams Gewest leidden tot een samenhangend zuiveringsschema begin 1990, met de inplanting van twee zuiveringsstations, het ene in het Zuiden van het Gewest en het andere in het Noorden. 4 Vivaqua, de Brusselse Intercommunale Watermaatschappij, staat voor rekening van Hydrobru in voor de administratieve, technische en commerciële activiteiten op het vlak van waterdistributie en het beheer van de rioleringsnetten. 5 Wanneer slechts één meter een gebouw bedient dat meerdere woongelegenheden bevat, zal er gehandeld worden alsof in het gebouw één enkel gezin woont en waarbij de factuur niet meer zal verdeeld worden volgens het aantal appartementen maar volgens het aantal personen gekend langs het Rijksregister, hetgeen voor iedereen het aantal m³ aan een voordelig tarief verhoogt. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

53 Pagina 53 van 342 BE Het station van Brussel-Zuid Het eerste station, Brussel-Zuid, werd in dienst genomen in Het is gesitueerd op de grens van de gemeenten Anderlecht en Vorst. Het station behandelt ongeveer één vierde van het Brusselse afvalwater en een deel van het afvalwater van Vlaams- Brabant. Het station van Brussel-Noord Het afvalwater van het Noordelijke bekken en dat van Woluwe wordt behandeld door het station van Brussel-Noord, met een grotere capaciteit ( inwoners - equivalent). Figuur 4 Waterzuiveringschema Brussels Hoofdstedelijk Gewest Heffing Voor gezinnen worden de kosten voor de publieke inzameling en zuivering van afvalwater aangerekend via de gemeentelijke en gewestelijke saneringsheffing. Deze heffingen zijn volumetrisch. Bedrijven worden in 3 categorieën onderverdeeld in functie van de heffing voor inzameling en zuivering van afvalwater (zie voor meer informatie). Afhankelijk van de categorie dient de reële (volumetrisch) of forfaitaire zuiveringsprijs (op basis van vervuiling) betaald te worden. Voor elke lozing van afvalwater is een toelating vereist die Leefmilieu Brussel aflevert via de weg van de milieuvergunning. In tegenstelling tot drinkwaterlevering is inzameling van zuivering van afvalwater beperkt kostendekkend. Exacte percentages konden niet worden meegedeeld, gezien het onderzoek ernaar lopend is (rapportage is verwacht in 2013). In de economische be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

54 Pagina 54 van 342 BE analyse van 2008 (Leefmilieu Brussel; 2010) bedraagt het terugwinningsniveau 58% voor de riolering (zonder rekening te houden met de renovatiebehoeften 6 ). Wat de diensten van afvalwaterverzameling en -zuivering betreft, bedraagt het kostenterugwinningsniveau 39 %. Volgens Benoit Gosselin, economist bij het departement waterstrategie van Brussel Leefmilieu, is op deze percentages heden nog maar weinig vooruitgang geboekt Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Wat betreft de financiering van kunstwerken ter bestrijding van de overstromingen (zoals de stormbekkens), worden zowel de drinkwaterverbruikers aangesproken (via de gewestelijke en gemeentelijke saneringsheffing) als de algemene werkingsmiddelen (gewestelijke subsidies). In wordt per instantie dieper ingegaan op deze verdeling Zelfvoorziening inzake waterproductie Er zijn geen heffingen voor grond- of oppervlaktewaterwinning. De opgepompte volumes moeten evenwel opgemeten worden om na te gaan dat het volume niet meer is dan toegestaan in de vergunning. Het volume water dat maandelijks wordt opgenomen en de bijhorende verbruiksstanden worden vermeld in een meetdossier waarvan jaarlijks een kopie bezorgd wordt aan het Brussels Instituut voor Milieubeheer en aan de BMWB Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Op aanvraag kunnen zelfzuiveraars vrijgesteld worden van de gemeentelijke sanering (Deltenre; 2012). 6 Indien rekening wordt gehouden met de noodzakelijke middelen om het rioolnet te moderniseren, zou dit terugwinningspercentage terugvallen tot slechts 20%. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

55 Pagina 55 van 342 BE Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen De ordonnantie van 20 oktober 2006 tot opstelling van een kader voor het waterbeleid. (waterordonnantie) Modaliteiten voor de raming en toepassing van de zuiveringseenheidsprijzen 7 bijlage 3 bij het Beheerscontract tussen de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (de BMWB) 8. Wet van 26 maart 1971 op de bescherming van het grondwater en koninklijk besluit van 19 juni 1989 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door gevaarlijke, schadelijke of toxische stoffen voor het Brussels Hoofdstedelijke Gewest. Wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging BrusselsHoofdstedelijke Gewest; besluit van 20 september 2001 van de Brusselse Hoofdstedelijke regering betreffende de bescherming van het oppervlaktewater tegen de verontreiniging veroorzaakt door bepaalde gevaarlijke stoffen. Besluit van 23 maart 1994 van de Brusselse Hoofdstedelijke regering betreffende de behandeling van stedelijk afvalwater. 7 BELGISCH STAATSBLAD Deze bijlage bepaalt het prijzensysteem dat van toepassing is op de publieke zuiveringsdiensten verstrekt door de BMWB. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

56 Pagina 56 van 342 BE Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen Het huishoudelijk tarief van de gezinnen is opgesteld volgens stijgende tariefblokken per gezinslid: Tabel 22 Tarief drinkwater voor gezinnen 15/05/2012 (bron hydrobru.be) Van Tot Naam Drinkwater m³ m³ Prijs /m³ 0 15 Vitaal 1, Sociaal 1, Normaal 2, Comfort 4,33 De jaarlijkse abonnementskosten per woongelegenheden variëren per gemeente van 11,90 tot 23,80, met een gemiddelde van 18,94 (Hydrobru; 2012b) Tarief voor bedrijven In tegenstelling tot het tarief voor de gezinnen, hanteert het bedrijfstarief dalende tariefblokken (grote verbruikers betalen minder per m³). Tabel 23 Tarief drinkwater voor bedrijven 15/05/2012 (bron hydrobru.be) Van Tot Drinkwater Prijs m³ m³ /m³ , ,62 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

57 Pagina 57 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten De aansluiting behoort toe aan de Hydrobru en wordt aangelegd op kosten van de abonnee. De prijs van de aansluiting wordt periodiek vastgelegd door Hydrobru. In 2012 is de basisforfait voor een aanleg van een vertakking DN40 (een basisaansluiting met plaatsing en ter beschikking stelling van een meter) 1.295,60 euro. Voor de niet forfaitaire aansluitingen zijn de prijzen te berekenen volgens verschillende parameters (Deltenre; 2012) Wijziging aansluiting op het drinkwaternetwerk Hydrobru bepaalt het kaliber van de meter en oordeelt over de noodzaak van zijn vervanging. Wanneer het kaliber van de meter niet meer geschikt is voor de te leveren watervolumes, wordt dat toestel op kosten van de abonnee vervangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover zijn, ondanks opzoekingen, geen gegevens bekend Vrijstellingen In 1998 heeft HYDROBRU een Sociaal Fonds opgericht om hulp te verlenen aan alle natuurlijke personen die moeilijkheden ondervinden om hun waterfactuur te vereffenen. Dit Sociaal Fonds wordt beheerd door de OCMW's van de negentien gemeenten. Het Fonds wordt gespijsd door een bijdrage die wordt geheven op elke gefactureerde m³ water. In 2011 werd een nieuw besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van kracht die de dotatie aan het Sociaal Fonds optrok van 0,01 tot 0,03 euro per verbruikte m³ water. 86 % van het bedrag waarmee het Fonds in 2011 werd gestijfd, is daadwerkelijk aangewend door de OCMW s van de 19 gemeenten, wat neerkomt op een totaal van 1,5 miljoen. (Hydrobru; 2012a & b) be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

58 Pagina 58 van 342 BE Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen Het huishoudelijk tarief van de gezinnen is opgesteld volgens stijgende tariefblokken per gezinslid: Tabel 24 Tarief watersanering voor gezinnen 15/05/2012 (bron hydrobru.be) Van m³ Tot m³ Naam Gemeentelijke sanering /m³ Gewestelijke sanering /m³ 0 15 Vitaal 0,55 0, Sociaal 0,95 0, Normaal 1,4 0, Comfort 2 0, Tarief voor bedrijven De heffing op de lozing van afvalwater wordt als volgt berekend: : Per m3 voor huishoudelijk afvalwater; Per m3 en de vuilvracht voor ander dan huishoudelijk afvalwater. Bedrijven worden in 3 categorieën onderverdeeld in functie van de heffing voor inzameling en zuivering van afvalwater. Categorie 1 : natuurlijke of rechtspersoon die alleen huishoudelijk afvalwater loost; Categorie 2 : rechtspersoon met minder dan zeven (7) personen in dienst, waarbij het aantal personen bepaald wordt in overeenstemming met Artikel 4 9, en die industrieel afvalwater loost, eventueel gemengd met huishoudelijk afvalwater; Categorie 3 : rechtspersoon die zeven (7) personen of meer in dienst heeft, waarbij het aantal personen bepaald wordt in overeenstemming met Artikel 4, en die industrieel afvalwater loost, eventueel gemengd met huishoudelijk afvalwater Forfaitaire Zuiveringsprijs Tarief van toepassing op het waterverbruik van verbruikers die tot Categorie 1 en 2 behoren 9 uit Bijlage 3 bij het Beheerscontract tussen de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (de BMWB). - Modaliteiten voor de raming en toepassing van de zuiveringseenheidsprijzen MAART be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

59 Pagina 59 van 342 BE Bij de toepassing van de Forfaitaire Zuiveringsprijs wensen de waterverbruikers dat de openbare zuiveringsprijs bepaald wordt op basis van de waarden vermeld in de milieuvergunning of in de lozingsvergunning, of bij gebrek daaraan in de toepasselijke sectoriële normen De Forfaitaire Zuiveringsprijs wordt geraamd als volgt: Vd Va Waarin de standaardeenheidsprijs is: voor 2012 bedraagt deze 0,4948 excl. btw /m³ Vd het volume water is dat bepaald is door de opname van de teller door de Verdeler; Va het volume zelf geproduceerd water is. Daarbij dient nog een gemeentelijke saneringsheffing van 0,98 /m³ te worden betaald (bron hydrobru.be) Reële Zuiveringsprijs Tarief van toepassing op het waterverbruik van verbruikers die tot Categorie 3 behoren Voor de waterverbruikers van Categorie 3 wordt de kost bepaald op basis van een meting van het geloosde gehalte aan verontreinigende stoffen (Reële Zuiveringsprijs). Dit zijn de waterverbruikers met een verontreinigingsniveau dat gelijk is aan of hoger is dan verontreinigingseenheden op jaarbasis. De Reële Zuiveringsprijs worden bepaald als volgt: Vr Vdom CP (1) Waarin: Vr het volume is, geraamd in m 3, van het geloosde water tijdens de betrokken facturatieperiode. Bij gebrek aan meting wordt van Vr verondersteld dat het gelijk is aan de som van het verdeelde, zelfgeproduceerde en regenwatervolume, waarvan wordt afgetrokken, op voorwaarde dat Vr positief of nul is: - in het geval van toepassing van de Forfaitaire Zuiveringsprijs, het volume Vdom; - in het geval van toepassing van de Reële Zuiveringsprijs, het verbruikte watervolume voor huishoudelijk gebruik Vdom, op voorwaarde dat de meting van het gehalte aan verontreinigende stoffen uitgevoerd in overeenstemming met artikel 9 geen deel uitmaakt van het gehalte aan verontreinigende stoffen verbonden aan het waterverbruik voor huishoudelijk gebruik; - het watervolume verwerkt in het product of verdampt. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

60 Pagina 60 van 342 BE Die volumes worden bepaald als volgt: - het verdeelde watervolume wordt gedefinieerd als het watervolume dat aangerekend is door de Verdeler tijdens de betrokken facturatieperiode; - het zelf geproduceerde watervolume; - het regenwatervolume - het volume Vdom: in geval van toepassing van de Forfaitaire Zuiveringsprijs : - als de verbruiker beschikt over een autonoom circuit voor het water dat verbruikt wordt voor huishoudelijke doeleinden, gedefinieerd als de som van het watervolume aangerekend door de verdeler en van het zelf geproduceerde watervolume voor water dat exclusief voor huishoudelijke doeleinden wordt gebruikt; - anders, gedefinieerd als zijnde gelijk aan (20 m 3 x N + 35 m 3 x P) waarin :N het aantal personen in dienst is, en P het aantal permanent verblijvende personen is in de loop van de betrokken facturatieperiode. in geval van toepassing van de Reële Zuiveringsprijs : - als de meting van het gehalte aan verontreinigende stoffen uitgevoerd in overeenstemming met artikel 9 geen deel uitmaakt van het gehalte aan verontreinigende stoffen horend bij het waterverbruik voor huishoudelijke doeleinden, wordt Vdom op dezelfde manier gedefinieerd als de modaliteiten die voorgeschreven worden in het geval van toepassing van de Forfaitaire Zuiveringsprijs; - anders is Vdom gelijk aan nul (0). - Het in het product verwerkte of verdampte watervolume wordt bepaald. α en β zijn de eenheidsprijzen. CP is het gehalte aan verontreinigende stoffen Het gehalte aan verontreinigende stoffen («CP»), uitgedrukt in verontreinigingseenheden, wordt als volgt geraamd: CP A S (2) Waarin: A het aantal activiteiteneenheden is tijdens de betrokken facturatieperiode, gemeten op basis van de activiteiteneenheid B. S het gehalte aan verontreinigende stoffen is per activiteiteneenheid. Het gehalte aan verontreinigende stoffen («CP») wordt geraamd als volgt : CP Vr D 1 D 2 (3) Waarin: be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

61 Pagina 61 van 342 BE D 1 het gehalte aan verontreinigende stoffen is, uitgedrukt in verontreinigingseenheden per m 3, veroorzaakt door stoffen in suspensie en oxideerbare stoffen, en geraamd als volgt : 2 DBO DCO D1 Q1 Q2 3 Waarin MS - Q 1, Q 2 de wegingscoëfficiënten zijn; (Q1 en Q2 zijn beiden 1) - DBO het biochemische zuurstofverbruik van het geloosde afvalwater (uitgedrukt in g/m 3 ) is tijdens vijf dagen; - DCO het chemische zuurstofverbruik is van het geloosde afvalwater (uitgedrukt in g/m 3 ); - MS het gehalte aan stoffen in suspensie is van het geloosde afvalwater (uitgedrukt in g/m 3 ); D2 is het gehalte aan verontreinigende stoffen, uitgedrukt in verontreinigingseenheden per m 3, veroorzaakt door de voedingsstoffen (stikstof en fosfor), en geraamd als : D 4 2 Q3 N Q P (5) Waarin: - Q 3, Q 4 de wegingscoëfficiënten zijn; (Q3 heeft als coëfficiënt 3, Q4 heeft als coëfficiënt 4) - N de stikstofconcentratie is in het geloosde afvalwater; - P de fosforconcentratie is in het geloosde afvalwater. (4) Standaardeenheidsprijs en eenheidsprijzen 2012 (bron Dewael, 2012) Standaardeenheidsprijs : : 0,4948 excl. btw /m³ Eenheidsprijzen van toepassing op de raming van de Forfaitaire en Reële Zuiveringsprijs : - = 0,10945 incl. btw /m³ - = 0,00050 incl. btw /verontreinigingseenheid Daarbij dient nog een gemeentelijke saneringsheffing van 0,98 /m³ te worden betaald (bron hydrobru.be) Flankerende en/of verborgen kosten De kosten voor de aanleg van de aansluiting van een onroerend goed op het rioolnetwerk vallen ten laste van de abonnee. De privé-installatie wordt geplaatst, gewijzigd, hersteld en onderhouden door toedoen, op kosten en onder de be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

62 Pagina 62 van 342 BE verantwoordelijkheid van de abonnee. De prijzen zijn te berekenen op bestek (Deltenre; 2012) Milieuschadekosten en hulpbronkosten In 2008 werd een eerste studie uitgevoerd die de milieukosten raamde, veroorzaakt door: De lozingen in de oppervlaktewateren van zuiverbare stoffen (BZV, CZV, MES, N en P) van puntbronnen; De lozingen in de oppervlaktewateren van niet-zuiverbare stoffen (zware metalen, gevaarlijke stoffen, enz.) van puntbronnen en diffuse bronnen. De resultaten van de studie waren vrij positief, maar er kon in dit stadium niet op worden gesteund voor economische analyses (Leefmilieu Brussel; 2010)... In 2010 werd een nieuwe studie afgewerkt, die een cijferwaarde geeft aan de milieukosten en een aantal maatregelen voorstelt om optimaal te voldoen aan de Europese verplichtingen. Bij navraag aan dhr Gosselin bleek deze studie niet publiek te zijn Vrijstellingen Gezinnen Zie hiervoor i.v.m. het Sociaal Tarief Bedrijven De waterverbruiker wordt vrijgesteld van het uitvoeren van de analyses van bepaalde parameters, als hij het bewijs levert dat daarmee geen rekening hoeft gehouden te worden, vooral omwille van de aard van de gebruikte producten en omwille van de gebruikte procédés in de onderneming. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

63 Pagina 63 van 342 BE Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Volgens de kaderordonnantie water 10 moet Leefmilieu Brussel een waterbeheersplan (met inbegrip van het regenbeheersplan) opstellen in samenwerking met al wie in het Gewest een rol speelt in het waterbeleid. Het ontwerp-plan is op dit moment (juni 2012) het voorwerp van een openbaar onderzoek. Verschillende principes speelden een sleutelrol bij de opstelling van dit plan: Het belang dat wordt gehecht aan de preventie van overstromingen, m.a.w. de analyse van de oorzaken en de beperking van de risico s; Het zoeken naar gemengde oplossingen (grote infrastructuren + herstel van het oppervlaktewaternet + compenserende technieken op verschillende schalen) Samengevat streeft het Regenplan drie hoofddoelstellingen na : Bestrijden van de gevolgen van de ondoordringbaarheid van de bodem door de verstedelijking. (zowel door het vermijden van verhardingen als door het gebruik van waterdoorlatende materialen bij onder meer infrastructuurwerken) Aanpassen van het verouderde Brusselse rioleringsnet 11 en zorgen voor het voortzetten van het programma m.b.t. stormbekkens ( Grijs netwerk ) ; Het herstellen van het netwerk van natuurlijke overstromingsgebieden ( Blauw Netwerk ) Concreet bestaat het Ontwerp van Regenplan in de eerste plaats uit een beheersprogramma voor de zomerregens. Stormbekkens Stormbekkens hebben een regulerende rol en hebben als doel bij hevige regenval de overdruk van de collectoren weg te nemen en aldus overstromingen te vermijden : Hydrobru beheert ongeveer 20 gemeentelijke stormbekkens. BMWB beheert er 5 (onder meer in de vallei van de Woluwe, Maalbeek en Laag Vorst.) Bij de keuze van de inplantingsplaats van nieuwe stormbekkens is het belangrijk om een duidelijk zicht te hebben op de lokale spreiding van de neerslag. Deze informatie wordt aangeleverd uit het meetnetwerk Flowbru, een Brussels netwerk met 72 stations met in totaal 140 meettoestellen. 10 Ordonnantie van 20 oktober 2006 tot opstelling van een kader voor het waterbeleid in Brussel. De Ordonnantie heeft o.a. tot doelstelling om het beheer van regen- en oppervlaktewater te organiseren zodat het kan wegvloeien en overbelasting van het rioleringsnet kan worden verminderd. 11 Momenteel wordt er nog geen gescheiden riolering aangelegd wanneer verouderde riolering wordt vervangen (Deltenre; 2012). be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

64 Pagina 64 van 342 BE De problematiek van de overstromingen maakt integraal deel uit van de studie van elk saneringsproject, of het nu gaat om een uitbreiding van het net of om de herstelling van verouderde leidingen Overzicht tarieven en tariefstructuren In de periode werd zwaar geïnvesteerd in stormbekkens en collectoren met name zo n 130 miljoen euro (Leefmilieu Brussel; 2008). Voor de periode ná 2008, voorziet het regenplan volgende investeringen: herinrichting van het Woluwedal: 1,5 mio (ten laste van het budget van Leefmilieu Brussel) bouw stormbekken in Vorst: 15 mio (ten laste van de BMWB) bouw bekkens in Sint Job en in het gebied van de Struybeek: geen bedrag vermeld (ten laste van Hydrobru). herstelling van het oppervlaktewaterennetwerk en van de natuurlijke overstromingsgebieden: 20 mio over 4 jaar tijd (financieringsinstantie is niet bepaald). Het valt op dat de financiering van de uitbreiding/renovatie van de onweerbekkens verspreid zijn over verschillende instanties. Financiering: De kosten van de verwezenlijking van kunstwerken ter bestrijding van de overstromingen (zoals de stormbekkens) die in beheer zijn van Hydrobru, worden voornamelijk verhaald op de verbruiker via zijn waterfactuur 12 (Hydrobru 2012b). Leefmilieu Brussel doet beroep op de algemene werkingsmiddelen, voornamelijk komende uit de gewestbelastingen. Het BMWB financiert zijn werkzaamheden voor ongeveer de helft uit de saneringsheffing die drinkwaterverbruikers betalen en de overige helft uit gewestelijke subsidies (Van Denhouwe, R.; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 12 Deze kosten zitten vervat in de gemeentelijk en gewestelijke saneringsheffing. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

65 2.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Pagina 65 van 342 BE Er zijn geen heffingen voor grond- of oppervlaktewaterwinning. De opgepompte volumes moeten evenwel opgemeten worden om na te gaan dat het volume niet meer is dan toegestaan in de vergunning Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. Hierover werd geen informatie ontvangen. 2.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren De heffing voor het lozen van de vuilvracht na individuele zuivering wordt bepaald op basis van de analyse van 5 parameters (waaronder BOD en COD). Zie hiervoor (Reële zuiveringsprijs) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. Hierover werd geen informatie ontvangen. be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

66 2.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 66 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend wordt, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel wordt de drinkwaterprijs voor elk typegezin gedetailleerd. Tabel 22 Tarief drinkwater voor gezinnen 15/05/2012 (bron hydrobru.be) biedt de basis voor de berekening. Voor het abonnement werd met een minimum, rekenkundig gemiddelde en maximum gewerkt. Tabel 25 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 116,05 153,04 201,71 229,94 269,85 Rekenkundig gemiddelde 123,09 160,08 208,75 236,98 276,89 Maximum 127,95 164,94 213,61 241,84 281,75 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 123,01 162,22 213,81 243,74 286,04 Rekenkundig gemiddelde 130,48 169,69 221,28 251,20 293,51 Maximum 135,63 174,84 226,43 256,35 298,66 Representativiteit 100% Kostprijs afvalwater In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Brussel voor afvoer en verwerking van afvalwater, op basis van. Tabel 24 Tarief watersanering voor gezinnen 15/05/2012 (bron hydrobru.be). be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

67 Pagina 67 van 342 BE Tabel 26 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater van een type gezin (data 2012). typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 75,40 102,73 138,42 159,48 188,90 Totale prijs incl BTW (6%) 79,92 108,89 146,73 169,05 200,23 Representativiteit 100% 2.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: Kostprijs drinkwater van het netwerk In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de kosten weergegeven voor drinkwater. De berekening gebeurde op basis van de tarieven voor de gezinnen uit Tabel 22. Voor het abonnement werd met een minimum, rekenkundig gemiddelde en maximum gewerkt. Tabel 27 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 542,74 672,64 Rekenkundig gemiddelde 549,78 679,68 Maximum 554,64 684,54 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 575,30 713,00 Rekenkundig gemiddelde 582,77 720,47 Maximum 587,92 725,61 Representativiteit 100% be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

68 Pagina 68 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen heffingen voor grond- of oppervlaktewaterwinning in het Brussels Gewest Kostprijs huishoudelijk afvalwater Hier volgen de tarieven voor het afvoeren en verwerken van het huishoudelijk deel van het afvalwater van de 2 type landbouwbedrijven, op basis van. Tabel 24 Tarief watersanering voor gezinnen 15/05/2012 (bron hydrobru.be). Tabel 28 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van huishoudelijk afvalwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 67,20 192,60 Totale prijs incl BTW (6%) 71,23 204,16 Representativiteit 100% 2.10 Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen Kostprijs drinkwater van het netwerk De tariefstructuur van Tabel 23 werd gebruikt om het bedrag van de waterconsumptie te bepalen. De resultaten zijn in volgende tabel weergegeven. Tabel 29: Berekening van de drinkwaterkostprijs voor bedrijven(data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 2.160, , , ,00 Totale prijs incl BTW (6%) 2.289, , , ,00 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

69 Pagina 69 van 342 BE typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Representativiteit 100% Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen heffingen voor grond- of oppervlaktewaterwinning in het Brussels Gewest Kostprijs afvalwater Bedrijven worden in 3 categorieën onderverdeeld in functie van de heffing voor inzameling en zuivering van afvalwater. Afhankelijk van de categorie dient de reële (volumetrisch) of forfaitaire zuiveringsprijs (op basis van vervuiling) betaald te worden. Deze heffing wordt betaald zowel bij het lozen van afvalwater op het riool als op het oppervlaktewater. Gezien informatie gekend is over de vuilvracht die de typebedrijven lozen, zal in de vergelijking tussen de landen in het hoofdrapport gewerkt worden met de reële zuiveringsprijs. Daarbij dient ook nog de gemeentelijke saneringsheffing betaald te worden door bedrijven. In het hoofdrapport worden deze twee elementen opgeteld Forfaitaire Zuiveringsprijs De volgende tabel toont de Forfaitaire Zuiveringsprijs voor de verschillende typebedrijven, op basis van de formule uit , waarbij η= 0,4948 /m³ (BTW excl.) Tabel 30: Berekening van de Forfaitaire Zuiveringsprijs voor bedrijven (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 494, , , ,00 Totale prijs incl BTW (6%) 524, , , ,80 Representativiteit 100% be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

70 Pagina 70 van 342 BE Reële Zuiveringsprijs De verontreinigingsheffing wordt berekend op basis van de vergelijkingen Vr Vdom CP CP Vr D 1 D2 (1) (3) 2 DBO DCO D1 Q1 Q2 3 MS 2 DBO DCO D1 Q1 Q2 3 MS D2 Q3 N Q4 P (5) (4) en Tabel 31 en Tabel 32 geven de gebruikte parameters weer om de verontreinigende stoffen vast te stellen, voor de verschillende types vervuilers. Om de reële zuiveringsprijs te berekenen, wordt ook gebruikt gemaakt van de volgende eenheidsprijzen: α: 0,10945 /m³ Vdom 0 m³. (Er wordt in de berekening verondersteld dat de bedrijven geen huishoudelijk afvalwater lozen 13.) β 0,0005 /verontreinigingseenheid De reële Zuiveringsprijs voor bedrijven wordt in de onderste tabel berekend. Tabel 31 Bijkomende parameters voor de berekening van de Reële Zuiveringsprijs Parameters Lichte Vervuiler Zware Vervuiler D1 Q1 1 Q2 1 DBO (mg/l) DCO(mg/l) ,6 MS(mg/l) 35 87,9 D2 Q Het lozen van huishoudelijk bedrijfsafvalwater wordt via de Forfaitaire Zuiveringsprijs aangerekend, zie hiervoor be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

71 Pagina 71 van 342 BE Q4 4 N(mg/l) 25 40,32 P(mg/l) 1 5,3 Tabel 32 Gehalte aan verontreinigende stoffen (CP) CP m³/jaar m³/jaar m³/jaar m³/jaar Lichte Vervuiler , , , ,0 Zware Vervuiler , , , ,0 Tabel 33 Reële Zuiveringsprijs voor bedrijven typebedrijf A lichte vervuiler typebedrijf A zware vervuiler typebedrijf B lichte vervuiler typebedrijf B zware vervuiler typebedrijf C lichte vervuiler typebedrijf C zware vervuiler typebedrijf D lichte vervuiler typebedrijf D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Totale prijs incl BTW (6%) 200,27 418, , , , , , ,45 212,28 443, , , , , , ,33 Representativiteit 100% Gemeentelijke saneringsheffing Elke Brussels bedrijf dient ook de saneringsheffing te betalen, op basis van afgenomen drinkwatervolume. Tabel 34: Gemeentelijke saneringsheffing 4 type bedrijven (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 978, , , ,00 Totale prijs incl BTW (6%) 1.037, , , ,60 Representativiteit 100% be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

72 Pagina 72 van 342 BE Bronnen Instanties: Hydrobru Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie - Hydrobru, activiteitsverslag Hydrobru. (2012a). Solidaire tarifering : FAQ ; online beschikbaar via Leefmilieu Brussel - Sophie Dewaele (specialisatie zuiveringsprijs industrieel afval- en drinkwater) - 02/ sdw@ibgebim.be - Benoit Gosselin (economist bij het departement waterstrategie), 02/ BMWB - Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer : - Rudi Van Denhouwe (financieel directeur), tel 02/ VIVAQUA, Brussels bedrijf voor de productie & distributie van drinkwater en voor de sanering van afvalwater: - Marie-Eve Deltenre ; Responsable Communication ; T : 02/ & 0476/ ; marie-eve.deltenre@vivaqua.be Wetgeving Wetgeving Hemelwater, Brussels Hoofdstedelijk Gewest; Online beschikbaar op Studies, plannen Arcadis. (2010). Gewestelijk plan voor de preventie van overstromingen Regenplan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Inventaris en evaluatie van mogelijke financiële instrumenten. Studie uitgevoerd in opdracht van Leefmilieu Brussel Hydrobru. (2012). Activiteitenverslag 2011; 23 ste boekjaar. Leefmilieu Brussel. (2008). Gewestelijk plan voor overstromingsbestrijding (REGENPLAN) Online beschikbaar via Leefmilieu Brussel. (2010). Economische analyse van het watergebruik in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel. (2011). Ontwerp van Waterbeheersplan in Brussel maatregelenprogramma. Leefmilieu Brussel Leefmilieu Brussel. (2012). Thema water: Wie doet wat in Brussel?. Online beschikbaar via type=2067 be kostprijs water landenfiches 6 dec 2012.docx

73 Pagina 73 van 342 BE Wallonië 3.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De volgende instanties zijn betrokken bij de waterlevering en afvalwaterzuivering: Er zijn 10 waterbedrijven en 46 gemeentebedrijven die voor de productie en het leveren van drinkbaar water in een bepaalde regio instaan. De Société Publique de Gestion de l Eau (SPGE) staat in voor riolering en zuivering van afvalwater en voor de bescherming van het wateronttrekkingsgebied. Het Waalse Gewest staat in voor beheer van het grond- en oppervlaktewater. 3.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Levering van drinkwater De watermaatschappijen vragen een reële kostprijs van de distributie (Coût-Vérité Distribution of CVD in /m³). In deze prijs zit vervat: Kosten van drinkwaterproductie en drinkwaterlevering die door de watermaatschappij gedragen zijn voor de waterwinning, - behandeling, -opslag en distributie. De heffing voor de bescherming van het wateronttrekkingsgebied. Elk jaar bepalen de waterverdelers en -producenten de CVD, in overeenstemming met het gestandaardiseerde boekhoudplan van de watersector in het Waalse Gewest en na goedkeuring van de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie. Op deze manier is volledige kostendekking gegarandeerd (Prevedello; 2012). Op onderstaande tabel staat het aantal aansluitingen van 8 van de 10 waterbedrijven weergegeven. Tabel 35: Waterbedrijven in Wallonië en het aantal aansluitingen in 2011 (bron Aquawal 2012) Watermaatschappij Aansluitingen A.I.E.C A.I.E.M I.N.A.S.E.P C.I.E.S.A.C C.I.L.E I.D.E.N

74 Pagina 74 van 342 BE Watermaatschappij Aansluitingen I.E.C.B.W S.W.D.E Rioolheffing en Waterzuivering Gezinnen Voor het lozen van water in het riool of in het oppervlaktewater moet een rioolverontreinigingsheffing betaald worden. De hoogte van de heffing is afhankelijk van de drinkwaterconsumptie. De heffing wordt door de waterbedrijf aan de gebruiker gefactureerd. De waterbedrijf stort het gehele bedrag door aan de SPGE (de verantwoordelijke instantie voor riolering en zuivering van afvalwater). De SPGE bepaalt het bedrag voor de rioolheffing en de verontreinigingsheffing. Ze stelt een reële kostprijs van de Afvalwatersanering (Coût-Vérité Assainissement of CVA) in /m³ voor heel Wallonië vast. Door dergelijke aanpak wordt een volledige kostendekking gerealiseerd Bedrijven Alle industriële lozingen zijn gebonden aan de algemene regeling voor afvalwaterlozingen in oppervlaktewater, rioolstelsel of afvoersloot. Voor industrieel afvalwater zijn de heffingen bepaald op basis van de vervuilingsgraad. De volgende vervuilende stoffen zijn in aanmerking genomen om de heffing te berekenen: Het jaarlijkse watervolume, Biochemisch zuurstofverbruik, Chemisch zuurstofverbruik, Gesuspendeerde stoffen, Concentratie van totale stikstof, Concentratie van totale fosfor, Concentratie van zware metalen: arsenicum, Chroom, koper, lood, zilver, zink, kwik en cadmium. Het temperatuurverschil tussen het koelwater en het oppervlaktewater Wegingsfactoren tellen mee om rekening te houden met de gevaarlijkheid van de stoffen. Voor het deel van het afvalwater dat als huishoudelijk beschouwd kan worden, is de tariefstructuur voor bedrijven dezelfde als die voor het gezin Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Aanleg en onderhoud van stormbekkens en natuurlijke overstromingsgebieden worden gefinancierd door het algemene overheidsbudget (environnement.wallonie.be; 2012). De kosten van de aanleg van gescheiden riolering zitten vervat in de CVA (Prevedello, C; 2012). 74

75 Pagina 75 van 342 BE Zelfvoorziening inzake waterproductie Grondwatercaptatie Voor het onttrekken van grondwater moet een gewestelijke grondwaterheffing aan het Waalse Gewest betaald worden. Dit geldt enkel voor gebruikers die geen drinkwater voor publieke distributie produceren 14. Als het onttrekken meer bedraagt dan 3000 m³/jaar, moet de eigenaar een milieuvergunning klasse 1 hebben. Een milieueffectrapportage is dan nodig om de toelating te krijgen Oppervlakte watercaptatie Op dit moment is er geen heffing op het onttrekken van oppervlaktewater. Dergelijke heffing is echter voorzien voor de nabije toekomst, zoals vermeld in het Waalse beheersplan van de Hydrografische districten (Prevedello; 2012) Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Met betrekking tot afvalwaterzuivering, heeft men beslist dat een algemeen rioleringsnet waarop (bijna) alle woningen zijn aangesloten een zeer kostelijke zaak is, en bovendien niet per se de beste oplossing voor het milieu. Aldus werd besloten (individuele of gegroepeerde) autonome zuivering te verplichten en de aanleg van rioleringen te vermijden in afgelegen zones. Het autonome zuiveringsbeleid zelf bestaat vooral uit (tijdelijke) subsidies en de erkenning van zuiveringsinstallaties. Elk gebouw opgericht na de goedkeuring van het bekkensaneringsplan (PASH) moet uitgerust zijn met een individueel zuiveringssysteem 15. De gemeenten kunnen woningen onderwerpen aan bijzondere maatregelen voor een gegroepeerde zelfstandige sanering. Indien een particuliere gebruiker een individuele afvalwaterzuivering heeft, die in overeenstemming is met de wet, is hij vrijgesteld van de heffing op afvalwater (CVA). In Wallonië zijn er autonome zuiveringsgebieden. In deze gebieden zal nooit collectieve zuivering plaatsvinden. Dat wil zeggen dat elke gebouw een eigen afvalwaterzuivering heeft. Indien een bedrijf een individuele waterzuivering heeft, moet het een van de volgende documenten hebben: Verklaring dat de capaciteit van de zuivering groter of kleiner dan 100 inwonersequivalenten (IE) is. Milieuvergunning indien de capaciteit van de zuivering groter is dan 100 inwonersequivalenten (IE). 14 Waterbedrijven daarentegen dienen andere belastingen te betalen: de heffing voor de bescherming van het wateronttrekkingsgebied en de zogenaamde contribution de prélevement Voor meer informatie, zie verder onder Een uitvoeringsbesluit regelt de uitbatingsvoorwaarden voor individuele zuiveringsinstallaties : Arrêté du 7 novembre 2002 du Gouvernement wallon fixant les conditions intégrales d exploitation relatives aux unités d épuration individuelle et aux installations d épuration individuelle. 75

76 Pagina 76 van 342 BE Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Het besluit van de Waalse regering van de 11 december 1997 (art. R382 en R385). De algemene regeling voor afvalwaterlozingen in oppervlaktewater, rioolstelsel of afvoersloot. Het Waterwetboek (WWB) : Décret du 24 mai 2004 relatif au Livre II du Code de l Environnement constituant le code de l Eau en Arrêté du Gouvernement wallon relatif au Livre II du Code de l environnement contenant le code de l eau Overzicht tarieven en tariefstructuren waterfactuur In Wallonië zijn de drinkwaterproductie, drinkwaterlevering en afvalwaterzuivering in dezelfde tariefstructuur inbegrepen en onafhankelijk van de gebruiker (gezinnen, bedrijven, landbouwers). De finale prijs is een combinatie van een vast bedrag en anderzijds een variabel tarief per m³: Vaste bijdrage (20 x CVD) + (30 x CVA) 0 t.e.m 30 m³ /jaar 0,5 x CVD 30 t.e.m m³ /jaar CVD + CVA boven m³/jaar (0,9 x CVD) + CVA Sociaal fonds16 0,0125 /m3 BTW 6% Afhankelijk van de CVD en CVA, kan de tariefstructuur in twee delen opgedeeld zijn: enerzijds waterlevering en anderzijds riool- en verontreinigingsheffing Focus op waterlevering De tariefstructuur, per opgemeten kubiek, is in de volgende tabel getoond. 16 Het Sociaal fonds is bedoeld om gezinnen te helpen die de drinkwaterfactuur moeilijk kunnen betalen. Deze heffing geldt enkel in het Franstalige landsdeel en niet in de Duitstalige Gemeenschap. 76

77 Pagina 77 van 342 BE Tabel 36: Tariefstructuur drinkwaterprijs (bron SWDE.be) 0 t.e.m 30 m³ /jaar 0,5 x CVD 30 t.e.m m³ /jaar CVD boven m³/jaar (0,9 x CVD) boven m³/jaar (0,7 x CVD) sociaal fonds 0,0125 /m3 Op bovenstaande tabel valt op te merken dat grote watergebruikers (> 5000m³/jaar) lagere tarieven genieten (principe van degressieve tarieven). Hier denken we vooral aan de industrie. De onderstaande tabel geeft enkele waarden van de CVD en het aantal aansluitingen voor vijf watermaatschappijen en 3 gemeenten die de zorg voor de drinkwaterdistributie op zich nemen (data 2011). Tabel 37: CVD en aansluitingen 2011 (bron Prevedello; 2012) Watermaatschappij CVD /m³ Aansluitingen SWDE 2, CILE 2, INASEP 2, IECBW 1, AIEC 1, Trois Points 2, St Vith 1, Theux 2, Thierry Jehasse van SWDE, de grootste Waalse waterleverancier, liet weten dat CVD ondertussen is opgelopen van 2,25 naar 2,4 /m³ (sinds febr 2012). 77

78 Pagina 78 van 342 BE Volgende belastingen worden opgelegd aan de waterbedrijven, dewelke deze doorrekenen aan de verbruikers (via de CVD). De heffing voor de bescherming van het wateronttrekkingsgebied: 0,0744 /m³ (gerelateerd aan de milieudruk) Sinds 1/3/12 wordt door de Waalse overheid een bijkomende belasting geheven van 0,0756 /m³, de zogenaamde contribution de prélevement (een puur budgettaire belasting). De waterprijs is in de loop der jaren sterk gestegen (stijging met 50% tussen 2005 en 2010) Flankerende en/of verborgen kosten De waterbedrijven rekenen een bedrag aan voor het realiseren van de aansluiting op het netwerk. Zij passen hierbij een vast tarief toe dat gebaseerd is op de lengte van de aansluiting en de maximale capaciteit of diameter van de aansluiting. De hoogtes van deze tarieven worden bij bestek bepaald. Voor de Société Wallonne Des Eaux (SWDE), dat aansluitingen vertegenwoordigt, is de gemiddelde prijs voor een nieuwe aansluiting van maximum 20 meter 1400 euro incl BTW (Jehasse; 2012) Milieuschadekosten en hulpbronkosten Het Waterwetboek (WWB) stelt dat rekening moet worden gehouden met het principe van terugwinning van de kosten van waterdiensten, inclusief milieukosten. De heffing voor de bescherming van het wateronttrekkingsgebied (zie ) weerspiegelt dit principe Vrijstellingen Het Sociaal Fonds voor het Water bemiddelt de betaling van de facturen van verbruikers in financiële moeilijkheden. De rechthebbenden moeten fysische personen zijn die direct of indirect genieten van water in hun eerste woonst, en dit enkel voor huishoudelijk gebruik. Het Sociaal fonds voor het Water is een financieel mechanisme dat berust op een samenwerking tussen de verdelers van het water, het OCMW en de Openbare Maatschappij voor Waterbeheer. Deze laatsten hebben als taak tussenbeide te komen voor facturen van verbruikers in financiële moeilijkheden. Werkwijze sociaal fonds voor het Water De watermaatschappij stuurt de factuur naar de waterverbruiker. Indien de factuur niet betaald wordt, wordt een herinnering naar de waterverbruiker gestuurd en meldt de maatschappij de mogelijkheid tot tussenkomst door het Sociaal fonds voor het Water. In geval van niet-betaling op de vervaldatum vermeld op de herinneringsbrief, zal de verdeler een brief van ingebrekestelling versturen. Deze brief vermeldt dat de verbruiker zich kan richten tot het OCMW van zijn gemeente. Indien hij dit niet doet en hij niet betaalt op de vervaldatum, vermeld in de brief van ingebrekestelling, zal zijn dossier doorgestuurd worden naar het OCMW, behalve indien hij zich daartegen uitdrukkelijk 78

79 Pagina 79 van 342 BE verzet. De verdeler brengt zo de in gebreke blijvende verbruiker op de hoogte van de mogelijkheid tot een eventuele tussenkomst van het Sociaal fonds voor het water. Indien de verbruiker nog steeds zijn waterfactuur niet betaalt, zal de verdeler aan de bevoegde OCMW een lijst doorsturen van deze verbruikers. Binnen de 30 dagen na ontvangst van de lijst zal het OCMW een uitspraak doen over de toekenning en het bedrag van de financiële tussenkomst. Het OCMW informeert de verbruiker van de beslissing. Het OCMW heeft de mogelijkheid om tussenbeide te komen bij de verdeler teneinde een tussenkomst aan te vragen aan het Sociaal Fonds voor het Water ten voordele van de verbruikers met betalingsmoeilijkheden, en dit voor het opstellen van een lijst door de verdeler. De verbruiker die geen rechtmatig abonnement bezit bij de publieke watervoorziening kan eveneens genieten van het Sociaal Fonds door zich rechtstreeks tot het OCMW te wenden. In dit geval brengt de tussenkomst van het fonds de opgemaakte factuur in mindering op naam van de eigenaar of van de mede-eigenaar. De verdeler licht de in gebreke blijvende verbruiker in over de eventuele tussenkomst van het Sociaal Fonds voor de gedeeltelijke of volledige betaling van zijn factuur. Elke watergebruiker betaalt het sociaal tarief van 0,0125 per m³. Dit bedrag zit vervat in de algemene waterfactuur. De maximale waarde van de tussenkomst door het Sociaal Fonds voor het Water is vastgelegd op 250 per jaar, verhoogd met 75 per aanvullende persoon, boven de vier, die het gezin bevat. Deze bedragen zijn jaarlijks geïndexeerd op basis van de gezondheidsindex. (Prevedello; 2012) 3.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Er is in Wallonië een integrale waterfactuur waarin waterlevering- en afvalwaterzuiveringskosten inbegrepen zijn. Zie (1 waterfactuur) Gezinnen De component CVA (Coût-Vérité assainissement) in de waterfactuur slaat op de riool- en verontreinigingsheffing. De CVA bedraagt 1,475 /m³ in Dit is een stijging van ca. 5% in vergelijking met 2011 (SWDE.be; 2012) 18. De CVA wordt pas in rekening gebracht vanaf een jaarlijks waterverbruik van 30 /m³, zoals blijkt uit onderstaande tabel. 18 In 2011 bedroeg de CVA 1,407 /m³. 79

80 Pagina 80 van 342 BE Tabel 38 : Tariefstructuur riool- en verontreinigingsheffing Van m³ /jaar Tot m³ /jaar Heffing CVA /m³ , Bedrijven Deze heffing heeft betrekking op alle bedrijven (natuurlijke persoon of rechtspersoon) die industrieel afvalwater in riolering of in grond- of oppervlaktewater lozen. Industrieel afvalwater is gedefinieerd als: Water met een dagelijkse vervuilingsgraad groter of gelijk dan 100 inwonersequivalent (EI) Water met een vervuilingsgraad lager dan een vervuiling van 100 inwonersequivalent maar waarin gevaarlijke stoffen zijn vervat die een ongunstig effect kunnen hebben op de werking van de waterzuiveringsstations of op het milieu. Een equivalentinwoner (EI) is gedefinieerd als: Biochemisch zuurstofverbruik: 60 g/dag (BOD) Chemisch zuurstofverbruik: 135 g/dag (COD) Gesuspendeerde stoffen: 90g/dag Concentratie van totale stikstof: 9,9 g/dag (N totaal) Concentratie van totale fosfor: 2,2 g/dag (P totaal) Volume: 0,180 m³/dag De heffing is evenredig met de vervuiling en wordt aan 8,9242 per vervuilingseenheid vastgelegd (spge.be; 2012). 19 Berekening van de heffing De vergelijking is: N N1 N2 N3 N4 (6) Waarin, N is het totale aantal vervuilingseenheden. N1 betreft de gesuspendeerde en de oxideerbare stoffen. N2 betreft de zware metalen 19 Deze heffing betreft ook koelwater dat niet in contact is gekomen met vervuilende stoffen. 80

81 Pagina 81 van 342 BE N3 betreft de nutriënten N4 betreft het temperatuurverschil tussen het geloosde water en het oppervlaktewater. Q 0.35MS DCO N1 a d (7) Q/180 Hiermee kan het afvalwatervolume berekend worden. Q is het gemiddelde afvalwatervolume (liter) dat een bedrijf gedurende 24 uren loost tijdens een maand van grote activiteit (behalve koelwater). MS/500 Dit betreft de gesuspendeerde stoffen. MS is de gemiddelde concentratie van de gesuspendeerde stoffen van het afvalwater. DCO/525 DCO is de chemische zuurstofvraag mg/l.(cod) a De factor a heeft betrekking op het afvalwaterdebiet en wordt van toepassing als het lozen niet direct in het oppervlaktewater gebeurt. De factor is gelijk aan 0,2. 0,35 Deze wegingsfactor neemt de mechanische zuivering in aanmerking voor de gesuspendeerde stoffen. 0,45 Deze wegingsfactor neemt de zuiveringskosten in aanmerking voor de organische stoffen d De bedrijven die seizoensactiviteiten of een discontinue werking hebben en die afvalwater lozen op minder dan 225 dagen, kunnen hun vervuilingsgraad met een correctiefactor vermenigvuldigen: d is de deling tussen het totaal aantal dagen waarop het bedrijf afvalwater loost en 225. Xi 0.2Yi 10Zi N 2 Q1 (8) 500 waarbij : N2 betreft de zware metalen Q1 is het jaarlijkse afvalwatervolume (m³), behalve koelwater. Xi is de som van de gemiddelde concentratie (mg/l) van arsenicum, chroom, koper, lood en zilver. Yi is de gemiddelde concentratie (mg/l) van zink Zi is de som van de gemiddelde concentratie (mg/l) van kwik en cadmium. 81

82 Pagina 82 van 342 BE N P N 3 Q1 (9) waarbij : N3 betreft nutriënt N is de gemiddelde concentratie van de totale stikstof (mg N/l) P is de gemiddelde concentratie van het totale fosfor (mg P/l). 0.2 t N 4 Q2 (10) waarbij: N4 wordt in aanmerking genomen als Q2 t groter dan is. Q2 is het jaarlijkse volume (m³) koelwater. t is het temperatuurverschil tussen het koelwater en het oppervlaktewater Landbouwers Agrarisch afvalwater wordt gedefinieerd als afvalwater uit een landbouwonderneming waar dieren worden gehouden. De werkwijze voor de declaratie, de betaling en de berekening van de heffing is echter dezelfde als voor industrieel afvalwater. Het besluit van de Waalse regering van 11 december 1997 (art. R382 en R385) stelt vast welk afvalwater vergelijkbaar is met huishoudelijk afvalwater of industrieel afvalwater. Afvalwater vergelijkbaar met huishoudelijk afvalwater: de vervuilingslast moet kleiner zijn dan 45 inwonersequivalent (IE) per hectare. Afvalwater vergelijkbaar met industrieel afvalwater: de vervuilingslast moet groter zijn dan 45 inwonersequivalent per hectare. De heffing (8,9242 /vervuilingseenheid) geldt op het verschil tussen vervuilingsgraad en de door de overheid vastgelegde grens (45 IE/ha) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Gezinnen Ook voor de inzameling en zuivering van afvalwater geeft het solidariteitsfonds financiële hulp aan mensen die niet in staat zijn om de kosten omtrent hun huisvesting te betalen (zie 3.5). Industriële heffing: vrijstelling van de vervuilingslast Indien het gebruikte water reeds een zekere vervuiling bevat, dan kan het bedrijf de vervuiling van het afvalwater in mindering brengen omdat de heffing alleen geldt voor de 82

83 Pagina 83 van 342 BE toegevoegde vervuiling. Om de bestaande watervervuiling te kwantificeren, moeten de metingen uitgevoerd worden door een goedgekeurd laboratorium, gecontroleerd door de overheid en de kosten zijn ten laste van de bedrijven. Afvalwater van landbouwers Om een vrijstelling van de heffing op agrarisch afvalwater te bekomen, moet aan 6 criteria voldaan worden: 1. Het afvalwater moet vergelijkbaar zijn met als huishoudelijk afvalwater. 2. De agrarische gebouwen moeten een waterdichte kuip hebben om de mest in te verzamelen. 3. De kuip en de agrarische gebouwen mogen: - Niet op het openbaar rioolstelsel aangesloten zijn. - Geen afvalwater in oppervlakte- of grondwater afvoeren. - De kuip mag geen overlooppijp hebben. 3.5 Collectieve afvoer en buffer van hemelwater Met betrekking tot overstromingen is een terug naar de natuur strategie vooropgesteld: het gebruik van beton moet vermeden worden. In de plaats daarvan moeten waterlichamen en vochtige gebieden geherwaardeerd worden, moet er plaats gemaakt worden voor overstromingsgebieden. Er zijn overstromingsplannen opgesteld, de zogenaamde P.L.U.I.E.S 20. of regenplannen. Eén van de 5 objectieven van het Plan Pluies is het verminderen en vertragen van de waterafvoer bij hevige regenval. Maatregelen hierbij zijn onder meer stormbekkens en de aanleg van natuurlijke overstromingsgebieden (environnement.wallonie.be; 2012). In beperkte mate wordt het principe van gescheiden riolering ingevoerd (waar dit technisch en economisch haalbaar is). Doch dit verloopt niet in dezelfde mate als in Vlaanderen: in realiteit wordt enkel/vooral gescheiden riolering voorzien in nieuwe verkavelingen/woonwijken en industriegebieden (Prevedello; 2012) Overzicht tarieven en tariefstructuren Hierover zijn geen gegevens beschikbaar: er kon niet worden aangegeven welk deel van de CVA toekomt aan de financiering van de kosten van de aanleg van gescheiden riolering Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen. 20 Prévention et Lutte contre les Inondations et leurs Effets sur les Sinistrés 83

84 Pagina 84 van 342 BE Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 3.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Het tarief voor het onttrekken van grondwater is een variabel tarief dat per blok is bepaald. De heffing is berekend op basis vaar de jaarlijkse hoeveelheid per blok: Tabel 39 Grondwaterheffing (UWE; 2012) Van tot Grondwaterheffing m³/jaar m³/jaar /m³ , , ,0744 Er zijn geen flankerende, verborgen, milieuschadekosten, hulpbronnenkosten noch vrijstellingen bekend. Op dit moment is er geen heffing op het onttrekken van oppervlaktewater. Dergelijke heffing is echter voorzien voor de nabije toekomst, zoals vermeld in het Waalse beheersplan van de Hydrografische districten (Prevedello; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 3.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Personen (natuurlijke of rechtspersonen) met een afvalwaterzuiveringsinstallatie die genieten van een verklaring of milieuvergunning, worden vrijgesteld (onder voorwaarden). 84

85 Pagina 85 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 3.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater van het netwerk Aangezien de drinkwaterprijs afhankelijk is van de CVD (Coût-Vérité Distribution), wordt gebruikt gemaakt van de CVD-tarieven van 2011 uit Tabel 37. : Hiervan wordt het gemiddelde, de minimale en maximale waarde overgenomen. Op basis van het aantal aansluitingen per waterbedrijf werd tevens het gewogen gemiddelde bepaald. Minimum Gemiddelde Gewogen gemiddelde Maximum 1,55 /m³ 2,03 /m³ 2,24 /m³ 2,36 /m³ De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (St Vith) en duurste (CILE) watermaatschappij. In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Wallonië voor levering van drinkwater. De berekening gebeurde op basis van de tariefstructuur uit Tabel 36, geïndexeerd naar De vaste kosten zijn berekend volgens de formule 20xCVD. Het sociaal fonds werd voor 2/5 bijgeteld bij de variabele eenheidskosten per m³ (cf.aandeel drinkwater in vaste vergoeding 21 ). Tabel 40 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Watermaatschappij SWDE 132,25 197,19 271,74 329,46 396,80 CILE 133,42 198,94 274,15 332,39 400,32 INASEP 123,27 183,79 253,28 307,09 369,85 IECBW 108,60 161,92 223,14 270,54 325,84 AIEC 104,08 155,19 213,87 259,29 312,29 Trois Points 114,24 170,33 234,73 284,60 342,77 21 Deze bedraagt voor drinkwater 20 CVD en voor afvalwater 30 CVA 85

86 Pagina 86 van 342 BE typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar St Vith 87,72 130,79 180,24 218,53 263,20 Theux 118,19 176,22 242,85 294,43 354,62 Totale prijs excl BTW Minimum 87,72 130,79 180,24 218,53 263,20 Rekenkundig gemiddelde 115,22 171,80 236,75 287,04 345,71 Gewogen gemiddelde 130,50 194,57 268,14 325,09 391,54 Maximum 133,42 198,94 274,15 332,39 400,32 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 92,98 138,64 191,06 231,64 278,99 Rekenkundig gemiddelde 122,13 182,10 250,96 304,26 366,45 Gewogen gemiddelde 138,33 206,24 284,22 344,60 415,03 Maximum 141,43 210,87 290,60 352,33 424,34 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) Kostprijs afvalwater Op basis van een CVA van 1,475 /m³ (2012) en van de tariefstructuur uit Tabel 38 worden de riool- en verontreinigingsheffing berekend. De vaste kosten zijn berekend volgens de formule 30xCVA. Het sociaal fonds werd voor 3/5 bijgeteld bij de variabele eenheidskosten per m³ (cf.aandeel drinkwater in vaste vergoeding 22 ). Tabel 41 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater van een type gezin (data 2012). typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 73,90 113,93 159,89 195,47 236,98 Totale prijs incl BTW (6%) 78,33 120,76 169,48 207,19 251,19 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) 22 Deze bedraagt voor drinkwater 20 CVD en voor afvalwater 30 CVA 86

87 Pagina 87 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: Kostprijs drinkwater van het netwerk In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de (gewogen) gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater. De berekening gebeurde op basis van de tariefstructuur uit Tabel 36. De doorrekening van de vaste kosten en het sociaal tarief verloopt gelijkaardig als bij de gezinnen. Tabel 42 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012).. typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Watermaatschappij SWDE 517,05 589,20 CILE 521,64 594,43 INASEP 481,94 549,19 IECBW 424,58 483,83 AIEC 406,94 463,72 Trois Points 446,64 508,97 St Vith 342,96 390,82 Theux 462,08 526,56 Totale prijs excl BTW Minimum 342,96 390,82 Rekenkundig gemiddelde 450,48 513,34 Gewogen gemiddelde 510,19 581,39 Maximum 521,64 594,43 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 363,54 414,27 Rekenkundig gemiddelde 477,51 544,14 Gewogen gemiddelde 540,80 616,27 Maximum 552,94 630,10 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen grondwaterheffingen verschuldigd, gezien de eerste 3000m³ per jaar niet onderhevig zijn aan het betalen van heffingen (zie ). In Wallonië is er geen heffing op het onttrekken van oppervlaktewater. 87

88 Pagina 88 van 342 BE Kostprijs huishoudelijk afvalwater Op basis van een CVA van 1,475 /m³ en van de tariefstructuur uit Tabel 38 worden de riool- en verontreinigingsheffing berekend voor het huishoudelijke gedeelte van het afvalwater van de 2 types landbouwbedrijven. De doorrekening van de vaste kosten en het sociaal tarief verloopt gelijkaardig als bij de gezinnen. Tabel 43 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van huishoudelijk afvalwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 88,73 177,68 Totale prijs incl BTW (6%) 94,05 188,34 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) Gezien het afvalwater vergelijkbaar is met huishoudelijk afvalwater (< 45 inwonersequivalenten) dient geen heffing voor agrarisch afvalwater, conform betaald te worden Kostprijs die aan bedrijven wordt aangerekend Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen Kostprijs drinkwater De tariefstructuur van de levering van het drinkwater is deze van Tabel 36 (degressieve tarieven: hoe meer er verbruikt wordt, hoe goedkoper het eenheidstarief wordt). In de onderstaande tabel worden de drinkwaterprijzen berekend met dezelfde CVD-tarieven als uit De doorrekening van de vaste kosten en het sociaal tarief verloopt gelijkaardig als in 3.8. Tabel 44: Drinkwaterkostprijs voor bedrijven (data 2012) typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Watermaatschappij SWDE 2.417, , , ,50 CILE 2.438, , , ,29 88

89 Pagina 89 van 342 BE typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar INASEP 2.252, , , ,02 IECBW 1.984, , , ,31 AIEC 1.902, , , ,86 Trois Points 2.087, , , ,12 St Vith 1.603, , , ,10 Theux 2.160, , , ,89 Totale prijs excl BTW Minimum 1.603, , , ,10 Rekenkundig 2.105, , , ,89 gemiddelde Gewogen gemiddelde 2.384, , , ,34 Maximum 2.438, , , ,29 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 1.699, , , ,29 Rekenkundig 2.232, , , ,54 gemiddelde Gewogen gemiddelde 2.528, , , ,22 Maximum 2.584, , , ,42 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) Kostprijs eigen waterwinning De onderstaande tabel geeft de kosten weer van de grondwaterwinning, op basis van de tarieven uit Tabel 45 Grondwaterheffing voor bedrijven (data 2012) typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) 0,00 49, , ,60 Representativiteit 100% Op dit moment is er geen heffing op het onttrekken van oppervlaktewater. 89

90 Pagina 90 van 342 BE Kostprijs afvalwater Als huishoudelijk afval water gelijkgesteld Voor het deel van het afvalwater dat als huishoudelijk beschouwd kan worden (voorwaarden, zie ), is de tariefstructuur voor bedrijven dezelfde als die voor het gezin. In de vergelijkende studie van de kostprijs van waterdiensten tussen de landen wordt met deze prijzen verder gewerkt. Tabel 46 Riool en verontreinigingsheffing voor als huishoudelijk afval water gelijkgesteld bedrijfsafvalwater (data 2012). typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW 1.482, , , ,78 Totale prijs incl BTW (6%) 1.571, , , ,76 Representativiteit 93% ( aansluitingen op een totaal van (Aquawal 2011)) Industrieel afvalwater De volgende tabellen geven de totale geloosde vervuiling weer volgens de verschillende gebruikte watervolumes voor enerzijds lichte vervuilers en anderzijds zware vervuilers. De heffingsformule uit (N = N1+N2+N3+N4) wordt toegepast op de gedefinieerde vuilvrachten voor een lichte en zware vervuiler. In de vergelijkende studie van de kostprijs van waterdiensten tussen de landen wordt met deze prijzen verder gewerkt. 90

91 Pagina 91 van 342 BE Tabel 47 Parameters verontreinigingsheffing - Lichte vervuiler (a=0 bij lozing op oppervlaktewater, a=0,2 bij lozing op het rioleringsstelsel) Lichte vervuiler Parameters Eenheid a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 Q l/maand 2739, , , , , , , ,60 N1 MS mg/l DCO mg/l N1 3,74 0,70 18,72 3,50 187,16 34,95 374,32 69,91 Xi mg/l 0, , , , , , , , N2 Yi mg/l 0, , , , , , , ,00005 Zi mg/l N2 0, , , , , , , , N mg/l N3 P mg/l N3 2,6 2, N Totaal 6,34 3,30 31,72 16,50 317,16 164,96 634,33 329,91 91

92 Pagina 92 van 342 BE Tabel 48 Parameters verontreinigingsheffing Zware vervuiler (a=0 bij lozing op oppervlaktewater, a=0,2 bij lozing op het rioleringsstelsel) Zware vervuiler Parameters Eenheid a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 a = 0,20 a =0,00 Q l 2.739, , , , , , , ,60 N1 MS mg/l 87,9 87,9 87,9 87,9 87,9 87,9 87,9 87,9 DCO mg/l 671,6 671,6 671,6 671,6 671,6 671,6 671,6 671,6 N1 12,74 9,70 63,71 48,49 637,13 484, ,26 969,84 Xi mg/l 0, , , , , , , , N2 Yi mg/l 0, , , , , , , , Zi mg/l N2 0, , , , , , , , N mg/l 40,32 40,32 40,32 40,32 40,32 40,32 40,32 40,32 N3 P mg/l 5,3 5,3 5,3 5,3 5,3 5,3 5,3 5,3 N3 4,56 4,56 22,81 22,81 228,10 228,10 456,20 456,20 N Totaal 17,30 14,26 86,52 71,30 865,25 713, , ,08 92

93 Pagina 93 van 342 BE Tabel 49 Totale bedragen verontreinigingsheffing lichte en zware vervuiler (data 2012) typebedrijf A lichte vervuiler typebedrijf A zware vervuiler typebedrijf B lichte vervuiler typebedrijf B zware vervuiler typebedrijf C lichte vervuiler typebedrijf C zware vervuiler typebedrijf D lichte vervuiler typebedrijf D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) Parameter a = 0,20 56,61 154,43 283,04 772, , , , ,26 Parameter a = 0 29,44 127,27 147,21 636, , , , ,61 Representativiteit 100% 3.11 Bronnen Gecontacteerde personen Mail aan Dhr. Hennebert, Direction générale opérationnelle Agriculture, Ressources naturelles et Environnement (DGARNE) - Patrick.hennebert@spw.wallonie.be Mail aan Dhr Paul Dewil - Direction de la Gestion hydraulique intégrée & directeur du Centre Régional de Crise du Service Public de Wallonie Paul.dewil@spw.wallonie.be Gesprek met Dhr Thierry Jehasse, service Contrôle de gestion SWDE (Société wallonne des eaux) thierry.jehasse@swde.be Gesprek met Dhr Prevedello Cédric, S.A. Aquawal (beroepsvereniging van de openbare waterdistributie diensten van de Waalse Regio) Cedric.PREVEDELLO@aquawal.be Tarieven Société Publique de Gestion de l Eau (SPGE): Le prix de l eau. Online beschikbaar op (consultatie 14/06/2012) Société Wallonne des Eaux (SWDE) : le prix de l eau. Online beschikbaar via fr-flash-0-nbcol-3-idc-500-idd--.html (consultatie 14/06/2012) UWE. (2012). Les taxes sur le prélèvement d'eau (juillet 2012), Union Wallonne des Entreprises (UWE). Wavre. Online beschikbaar via (consultatie 10/08/2012) Wetgeving en beleid Wetgeving: Wetgeving Hemelwater, Wallonië; Online beschikbaar op Plan PLUIES, Prévention et Lutte contre les Inondations et leurs Effets sur les Sinistrés ; Online beschikbaar op (consultatie 22/06/2012) 93

94 Pagina 94 van 342 BE Taxe sur le déversement des eaux usées industrielles et taxes sur le déversements des eaux usées agricoles. Online beschikbaar via (consultatie 15/06/2012) 94

95 Pagina 95 van 342 BE Nederland 4.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De volgende instanties zijn betrokken bij de waterlevering en afvalwaterzuivering: Waterbedrijven: staan in voor het leveren van drinkbaar water in een bepaalde regio. Zij staan niet in voor riolering of zuivering van afvalwater. Waterschappen: staan in voor regionaal waterbeheer en zuivering van afvalwater Gemeenten: staan in voor riolering Rijkswaterstaat: staan in voor beheer van de grotere wateren Provincies: staan in voor beheer van het grondwater Waterbedrijven Nederland kent in 2012 tien waterbedrijven. Hun voorzieningsgebied wordt voorgesteld in Figuur 5. De waterbedrijven zorgen voor zuiver water uit de kraan. Dat doen ze door grond- of oppervlaktewater te winnen, te zuiveren en via een leidingnet aan de gebruiker te leveren. De tien Nederlandse waterbedrijven, alle Vewin-lid, produceren en distribueren drinkwater. Waternet houdt zich naast drinkwaterproductie en -distributie ook bezig met de verwerking van afval water en het beheer van grond- en oppervlaktewater. Naast de tien waterbedrijven zijn in Nederland de Watertransportmaatschappij Rijn- Kennemerland (WRK) en het Waterwinningsbedrijf Brabantse Biesbosch (WBB) actief. De bedrijfsvoering van WRK is ondergebracht bij Waternet en PWN, de bedrijfsvoering van WBB bij Evides. De twee bedrijven distribueren geen drinkwater, maar leveren gedeeltelijk gezuiverd water aan waterbedrijven en industrie. De waterbedrijven zijn naamloze vennootschappen met gemeenten en provincies als aandeelhouders. Uitzondering hierop is Waternet (stichting). 95

96 Pagina 96 van 342 BE Figuur 5 : Voorzieninggebieden waterbedrijven in Nederland Tabel 50 : Kengetallen per waterbedrijf 2010 Waterbedrijf Inwoners voorzieningsgebied X Oppervlakte voorzieningsgebied km2 Werknemers fte Waterwinning (miljoen m³) Netlengte km Waterbedrijf Groningen Waterleidingmaatschappij Drenthe Vitens PWN Waterleidingbedrijf Noord- Holland Waternet * Dunea Oasen Evides Drinkwater Brabant Water WML Watertransportmaatsch. Rijn- Kenmerenland Nederland * Waternet: betreft alleen personeel dat werkzaam is t.b.v. de drinkwatervoorziening Waterschappen In Nederland wordt er per persoon gemiddeld 124 liter drinkwater per dag gebruikt. Daarvan wordt er ongeveer anderhalve liter opgedronken, de rest verdwijnt na gebruik in de riolering en moet daarna worden gereinigd. Dat is de taak voor de waterschappen. In de rioolwaterzuiveringsinstallaties zorgen de waterschappen er voor dat het afvalwater van bedrijven en particulieren wordt gezuiverd. 96

97 Pagina 97 van 342 BE In totaal zijn er 26 waterschappen. In Figuur 6 wordt het verzorgingsgebied van elk waterschap voorgesteld. In Tabel 51 worden enkele cijfers inzake rioolwaterzuivering per waterschap weergegeven. Enkele waterschappen hebben hun afvalwaterzuiveringstaak geheel of gedeeltelijk uitbesteed aan derden. In het verzorgingsgebied van Amstel Gooi en Vecht zuivert de stichting Waternet het afvalwater. Waternet verzorgt in Amsterdam ook de drinkwatervoorziening en de riolering en in het gehele gebied van Amstel, Gooi en Vecht het watersysteembeheer. Het afvalwater in de verzorgingsgebieden van Peel en Maasvallei en van Roer en Overmaas wordt gezuiverd door Waterschapsbedrijf Limburg. Delfluent B.V. zuivert een deel van het afvalwater van het verzorgingsgebied van het Hoogheemraadschap van Delfland (regio Den Haag). Figuur 6 : Verzorgingsgebieden waterschappen (2011) 97

98 Pagina 98 van 342 BE Tabel 51 : Overzicht rioolwaterzuivering per waterschap Waterschap Aantal RWZI s in 2010 Ontwerpcapaciteit (1000 i.e) Gezuiverd in 2009 (miljoen m³) Aa en Maas Amstel, Gooi en Vecht Brabantse Delta De Dommel De Stichtse Rijnlanden Delfland Fryslân Groot Salland Hollands Noorderkwartier Hollandse Delta Hunze en Aa's Noorderzijlvest Peel en Maasvallei Roer en Overmaas 24 Reest & Wieden Regge en Dinkel Rijn&Ijssel Rijnland Rivierenland Schieland en de Krimpenerwaard Vallei & Eem Velt en Vecht Veluwe Zeeuwse Eilanden Zeeuws-Vlaanderen Zuiderzeeland Naast de waterkwaliteit verzorgt het waterschap ook de waterkwantiteit. 23 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 24 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 98

99 Pagina 99 van 342 BE In een laaggelegen gebied beschermt het waterschap de huizen, gebouwen of gronden tegen overlast door oppervlaktewater (bijvoorbeeld rivieroverstromingen). Via stuwen en gemalen zorgt het waterschap voor de juiste waterstanden. Ook zorgt het voor veilige dijken. In hooggelegen gebied zorgt het voor de afvoer van regenwater. Het waterschap laat het regenwater naar lagere grond stromen, waar het verder wordt afgevoerd. Alle inwoners van een gebied betalen een vast bedrag voor de watersysteemheffing (voorheen de omslag). Voor een gebouw (huis of bedrijfspand) is de watersysteemheffing afhankelijk van de WOZ-waarde (Wet waardering onroerende zaken) van het gebouw. Voor een stuk grond, bijvoorbeeld een akker of landgoed, hangt het af van de grootte van het perceel. (bron: Gemeenten Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het stedelijke waterbeheer. Zij verzorgen de verzameling en de afvoer van het afvalwater via het rioolstelsel en dragen zorg voor de inrichting van het stedelijk gebied en het buitengebied. Bestemmingsplannen zijn daarin een cruciaal instrument. Bij de inrichting van gebieden speelt water een steeds belangrijkere rol. Een goede afstemming tussen water en ruimtelijke inrichting is van belang om problemen in de waterhuishouding, zoals te hoge of te lage grondwaterstanden, te voorkomen Provincies en Rijkswaterstaat De rijksoverheid maakt het waterbeleid, maar de uitwerking van dit beleid naar maatregelen en plannen geeft zij in handen van de provinciale overheid. Zo geeft de provincie vorm en inhoud aan maatregelen voor de bescherming van grondwater. In de zorg voor oppervlaktewater geldt er een taakverdeling: waterschappen zijn, onder toezicht van de provincie, verantwoordelijk voor een goede regionale en lokale waterhuishouding. Rijkswaterstaat beheert, onder toezicht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de grote rivieren en kanalen, het IJsselmeer, de Noordzee en de Waddenzee. 4.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie De waterbedrijven rekenen aan de abonnees een kostprijs aan voor de afname van water. De tarieven voor 2012 zijn over het algemeen gedaald ten opzichte van 2011, dit omdat de grondwaterbelasting per 1 januari 2012 afgeschaft werd. Dit werkt door in de tarieven van de bedrijven die grondwater gebruiken als bron voor het drinkwater. De tarieven voor waterdiensten zijn volledig kostendekkend Grondwatercaptatie Voor het onttrekken van grondwater moet een provinciale grondwaterheffing betaald worden aan de Provincie. De landelijke grondwaterbelasting aan het Rijk is per 1 januari 2012 afgeschaft. Dit geldt zowel voor waterbedrijven als voor andere bedrijven. Zoals verder zal aangehaald worden, rekenen de waterbedrijven deze heffing door aan de gebruikers via de kostprijs van het drinkwater zelf. 99

100 Pagina 100 van 342 BE De grondwaterheffing is een bestemmingsheffing waarvan de opbrengst bestemd is ter bekostiging van bepaalde, specifieke uitgaven van de provincie. Het betreft specifieke kosten van het voorkomen en tegengaan van de nadelige gevolgen van onttrekkingen en infiltraties en van onderzoeken in relatie tot het grondwaterbeleid. De heffing wordt geheven naar de onttrokken hoeveelheid grondwater gemeten in kubieke meters conform de hiervoor verleende vergunning Onttrekking oppervlaktewater Voor het onttrekken van oppervlaktewater met een capaciteit van meer dan 100m³ per uur moet een vergunning aangevraagd worden bij de waterbeheerder van het oppervlaktewater in kwestie. Hier zijn verder geen kosten mee verbonden. Onttrekkingen met een lagere capaciteit kunnen gebeuren zonder vergunning Publieke inzameling en zuivering van afvalwater De kosten van de waterdiensten worden opgebracht door de inwoners en bedrijven in de verzorgingsgebieden. Van de bevolking is 99,4% aangesloten op de riolering. Bij de rest wordt het afvalwater ter plekke verwerkt door middel van IBA s (installaties voor Individuele Behandeling van Afvalwater) of septic tanks. Ruim twee van de drie huishoudens (69%) is aangesloten op een gemengd rioolstelsel, dat het afvalwater en het regenwater gezamenlijk afvoert. Ruim een kwart (26%) is aangesloten op een gescheiden rioolstelsel dat afvalwater en regenwater via afzonderlijke buizenstelsels inzamelt. Het afvalwater wordt afgevoerd naar een rwzi, het regenwater wordt rechtstreeks afgevoerd naar het oppervlaktewater Rioolheffing De gemeentes staan in voor de riolering en zij vorderen hiervoor sinds 2008 een rioolheffing aan de gebruikers. Dit is een belasting die niet gebruikt kan worden binnen de algemene middelen. De rioolheffing wordt alleen aangewend voor investeringen in riolering. Er is aldus sprake van een dekkend rioolfonds per gemeente. Het rioleringsbeheer wordt voor 97% bekostigd door het opleggen van rioolheffingen en voor het overige uit W.O.Z.-opbrengsten en algemene middelen (Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2009). Een gemeente kan de rioolheffing heffen bij de gebruiker en/of de eigenaar van de woning c.q. bedrijf. De heffing kan bestaan uit een vast bedrag (vastrecht) of gebaseerd zijn op het drinkwatergebruik, de omvang van het huishouden of op de WOZ-waarde. De hoogte van de rioolheffing varieert per gemeente en per type huishouden (eenpersoons of meerpersoons). Iedere gemeente legt haar beleid (keuzes, maatregelen, financiering) voor de riolering vast in een Gemeentelijke Rioleringsplan (GRP). De wet staat niet toe dat gemeenten de opbrengsten van hun rioolheffing voor andere zaken gebruiken dan voor het uitvoeren van hun gemeentelijke watertaken. 100

101 Pagina 101 van 342 BE Rioolwaterzuivering Met de invoering van de zuiveringsheffing in 2008 wordt het voor burgers en bedrijven duidelijk welke kosten specifiek gemoeid zijn met het transporteren en zuiveren van afvalwater door de waterschappen. Bovendien ontstaat de mogelijkheid om ook de zuiveringsheffing te koppelen aan het drinkwaterverbruik. Daarmee is het mogelijk om voor alle elementen van de waterketen de heffingen en tarieven te koppelen aan het drinkwaterverbruik. Er dient onderscheid gemaakt te worden tussen de verontreinigingsheffing en de zuiveringsheffing. Indien de woning aangesloten is op de riolering dient de zuiveringsheffing betaald te worden, in het ander geval de verontreinigingsheffing. De zuiveringsheffing wordt door de waterschappen geheven, de verontreinigingsheffing door het Rijk. De verontreinigingsheffing van het Rijk belast lozingen op rijkswateren; de heffing van het waterschap ziet op lozingen op regionale oppervlaktewateren. De opbrengst van deze heffingen komt ten goede aan het beheer van deze watersystemen. Het waterschap financiert de zorg voor het regionale watersysteem primair uit de opbrengst van de eigen watersysteemheffing. Voor het Rijk geldt dat de financiering van het centrale watersysteem voornamelijk via de Rijksbegroting is gedekt. De Rijksheffing draagt hieraan in zoverre maar voor een klein deel aan bij. De afvalwaterzuiveringstaak wordt bekostigd door middel van de zuiveringsheffing, welke op grond van de Waterschapswet wordt opgelegd aan de inwoners en bedrijven in het verzorgingsgebied. De heffing wordt vastgesteld op basis van het aantal in rekening te brengen vervuilingseenheden (v.e.). Huishoudens betalen een vast bedrag per jaar (forfaitaire aanslag): een eenpersoonshuishouden krijgt een aanslag voor 1 v.e. en een meerpersoonshuishoudens voor 3 v.e. Voor bedrijven geldt als uitgangspunt dat het aantal v.e. s wordt berekend op basis van de samenstelling van het afvalwater. Daarvoor wordt het afvalwater bemeten, bemonsterd en geanalyseerd. In het laboratorium worden het Chemisch Zuurstofverbruik (CZV) en het zuurstofverbruik door omzetting van stikstofverbindingen (Nkj) vastgesteld. Met behulp van die gegevens en de afgevoerde hoeveelheid afvalwater wordt vastgesteld hoeveel kilogram zuurstof er nodig is om de biologisch afbreekbare stoffen in het afvalwater af te breken. Elke 54,8 kilogram zuurstof staat daarbij voor één v.e. Bij de kleinere bedrijven wordt de vervuilingwaarde van het afvalwater op een eenvoudiger manier berekend, namelijk met behulp van de tabel afvalwatercoëfficienten. Het aantal v.e. wordt dan berekend door vermenigvuldiging van het aantal m³ ingenomen water met de afvalwatercoëfficiënt van de branche waartoe het betreffend bedrijf behoort. Behalve op zuurstofverbruik wordt er ook geheven op een aantal zware metalen en zouten. De vervuilingwaarde daarvan wordt berekend op grond van de afgevoerde gewichtshoeveelheden. Om die hoeveelheden vast te stellen, moet er altijd worden gemeten, bemonsterd en geanalyseerd. Omdat bij de berekening een zekere franchise kan worden toegepast, zijn er in de praktijk maar weinig bedrijven die ook voor deze stoffen daadwerkelijk een aanslag krijgen. Wanneer het berekende aantal v.e. minder dan vijf bedraagt, dan krijgt het bedrijf een aanslag voor drie v.e. Is de vervuilingswaarde één v.e. of minder, dan is het bedrijf één v.e. verschuldigd. Bedrijven die hun afvalwater direct op het oppervlaktewater lozen, 101

102 Pagina 102 van 342 BE betalen verontreinigingsheffing (geen zuiveringsheffing); deze heffing wordt door het waterschap aangewend voor de bekostiging van het watersysteembeheer (waaronder waterkwaliteitsbeheer). Eén vervuilingseenheid (v.e.) vertegenwoordigt met betrekking tot: a) het zuurstofverbruik: het jaarlijks verbruik van 54,8 kilogram zuurstof; b) de gewichtshoeveelheden van de groep van stoffen chroom, koper, lood, nikkel, zilver en zink: 1,00 kilogram; c) de gewichtshoeveelheden van de groep van stoffen arseen, kwik en cadmium: 0,100 kilogram; d) de gewichtshoeveelheden van de stof chloride: 650 kilogram; e) de gewichtshoeveelheden van de stof sulfaat: 650 kilogram; f) de gewichtshoeveelheden van de stof fosfor: 20,0 kilogram. g) de verontreinigingsheffing van het Rijk wordt niet geheven ter zake van het lozen van de stoffen chloride, sulfaat, fosfor en zilver Collectieve afvoer en buffering van hemelwater De heffingen voor waterkwantiteit, waterkering en waterkwaliteitsbeheer van oppervlaktewateren worden vanaf 2009 vervangen door de watersysteemheffing. Dit is één heffing waarbij geen onderscheid gemaakt wordt in de tarieven voor deze afzonderlijke taken (waterkwantiteit, waterkering, waterbeheer). De watersysteemheffing bestaat uit een deel dat ingezetenen moeten betalen en een deel dat eigenaren van onroerende zaken en natuurterreinen moeten betalen. De aanslag geldt voor bewoners van koop- en huurwoningen. Het tarief van deze heffing is een jaarlijks vast te stellen bedrag per woonruimte, ongeacht het aantal bewoners, en wordt opgelegd aan de hoofdbewoner van de woonruimte. Kamerbewoners hoeven geen watersysteemheffing ingezetenen te betalen. Er is sprake van kamerbewoning als keuken, douche en toilet met andere bewoners worden gedeeld en iedere bewoner afzonderlijk huur betaalt aan de verhuurder. Voor een gebouw (huis of bedrijfspand) is de watersysteemheffing afhankelijk van de WOZ-waarde (Wet waardering onroerende zaken) van het gebouw. Voor een stuk grond, bijvoorbeeld een akker of landgoed, hangt het af van de grootte van het perceel. Voor de waterschapsbelasting is er verschil voor huurders en eigenaren van huizen en grond. Eigenaren van huizen en grond betalen meer belasting dan huurders. Iedereen die belastingplichtig is betaalt zuiveringsheffing en watersysteemheffing ingezetenen. De hoogte van de zuiveringsheffing hangt af van het aantal gezinsleden. De watersysteemheffing ingezetenen is een vast bedrag per woonruimte. Eigenaren van huis en/of grond betalen naar rato van de waarde van dit bezit ook nog watersysteemheffing eigenaren. Eigenaren van een huis betalen de watersysteemheffing gebouwd. Eigenaren van een stuk grond betalen de watersysteemheffing ongebouwd. Eigenaren van zowel grond als een huis betalen beide heffingen. Eigenaar van een natuurterrein (zoals bijvoorbeeld een perceel bos) betalen ook een watersysteemheffing. (bron : 102

103 Pagina 103 van 342 BE Met de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken van 2008 zijn de verantwoordelijkheden van de gemeente voor hemelwater en grondwater in bebouwd gebied geformuleerd. De gemeenten kunnen daarbij ook nieuwe instrumenten inzetten, zoals de hemelwaterverordening en de verbrede rioolheffing. Op het gemeentelijk niveau wordt het hemelwater- en grondwaterbeleid vastgelegd in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), dat in samenspraak met het betrokken waterschap en afgestemd met de provincie wordt opgesteld. De gemeentelijke verordeningsbevoegdheid voor de omgang met afvloeiend hemelwater en grondwater biedt een extra instrument om het beleid volgens het GRP tot uitvoering te brengen. De wetgever heeft het mogelijk gemaakt om in plaats van één rioolheffing twee rioolheffingen te heffen. Een rioolheffing afvalwater en een rioolheffing hemel- en grondwater. Indien wordt gekozen voor twee rioolheffingen, moeten kosten van de taken worden uitgesplitst en toegerekend aan beide heffingen. Hierbij is van belang dat uit de kostentoerekening controleerbaar is en dat duidelijk wordt dat de gemeente geen kosten twee keer meeneemt Zelfvoorziening inzake waterproductie Voor het winnen van water uit oppervlaktewater moet niet betaald worden. Hiervoor is wel een vergunning nodig. Voor het winnen van water uit grondwater moet een provinciale grondwaterheffing betaald worden Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater In Nederland waren er in 2008 nog personen niet aangesloten op een riool dat naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie leidt. In de Wet milieubeheer staat dat een gemeente verplicht is (de zogenaamde zorgplicht) al het afvalwater in te zamelen dat binnen haar grenzen vrijkomt, tenzij dit niet doelmatig geacht wordt. De doelmatigheid is een subjectief begrip dat door elke provincie bepaald wordt. In grote lijnen komt het er meestal op neer dat als de kosten van aansluiting op de riolering van een of meerdere percelen hoger is dan een bepaald drempelbedrag de gemeente niet verplicht is om riolering aan te leggen. De gemeente kan dan bij de provincie ontheffing van haar zorgplicht aanvragen. Dit betekent dat de eigenaar van een perceel verplicht is het afvalwater ter plaatse te zuiveren conform de geldende lozingenbesluiten. Alle percelen die niet aangesloten zijn op de riolering, zijn sinds 1 januari 2005 verplicht om een werkende voorziening te hebben voor de verwerking van het afvalwater. Op veel plaatsen is dit door gemeente en waterschap ingevuld. Uiteindelijk zullen naar verwachting zo'n percelen niet op de riolering aangesloten worden en dus voorzien worden van een systeem voor de individuele behandeling van afvalwater. Steeds meer gemeenten passen de verbrede zorgplicht toe. Dit betekent dat de gemeente de IBA als een verlenging van het rioolstelsel ziet en de installatie plaatst, beheert en vervangt gelijk aan conventionele riolering. In de Wet gemeentelijke watertaken zijn IBA's in beginsel gelijkgesteld aan riolering. Om de werkzaamheden te bekostigen, heft de gemeente rioolheffing. 103

104 Pagina 104 van 342 BE Eén waterschap in Nederland (waterschap Rivierenland) betaalt een deel van het onderhoud aan de IBA's die bij gemeenten in beheer zijn. De gedachte hierachter is dat de IBA in feite een zeer kort rioolstelsel is met direct daaraan gekoppeld een zuiveringsproces. De gebruikers van IBA's betalen de volledige verontreinigingsheffing, terwijl eigenaren van een IBA in bepaalde gevallen korting kunnen krijgen op de verontreinigingsheffing. 4.3 Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Waterbedrijven hebben te maken met een provinciale grondwaterheffing, concessievergoedingen (precario), Belasting op Leidingwater (BoL) en BTW (6%). De eerste twee zijn kostprijsverhogende belastingen die worden gedekt via het drinkwatertarief, de twee laatstgenoemde belastingen (BoL en BTW) zijn verbruiksbelastingen die het waterbedrijf namens de consument afdraagt aan de fiscus. Deze komen bovenop het drinkwatertarief van het waterbedrijf. De grondwaterbelasting (door het Rijk) werd met ingang van januari 2012 afgeschaft. De BoL is in 2000 ingevoerd en zal per januari 2013 worden afgeschaft. De provinciale grondwaterheffing varieert per provincie (Tabel 52). De leiding- en concessievergoedingen (precario) variëren per gemeente en worden maar in een beperkt aantal gemeenten geheven. Tabel 52 ; Provinciale grondwaterheffing in 2010 (eurocent/m³) 2010 Groningen 1,11 Friesland 1,13 Drenthe 1,06 Overijssel 1,36 Flevoland 1,14 Gelderland 1,30 Utrecht 1,53 Noord-Holland 0,85 Zuid-Holland 1,13 Zeeland 2,75 Noord-Brabant 1,90 Limburg 1,39 104

105 Pagina 105 van 342 BE Overzicht tarieven en tariefstructuren Drinkwaterprijs volgens verbruiker Het onderscheid tussen klein- en grootverbruikers wordt in een aantal gevallen bepaald aan de hand van de maximale momentane afname van drinkwater en in andere gevallen op basis van de jaarlijkse totale afname. De hoogtes van de tarieven zijn dus in eerstgenoemd geval deels afhankelijk van de maximale volumestroom van de aansluiting. Dit maakt het moeilijk om de tarieven van de verschillende waterbedrijven met elkaar te vergelijken. De prijzen in dit rapport zijn de tarieven geldig op 1 januari Kleinverbruikers niet bemeterd Voor kleinverbruikers waarvan de aansluiting niet bemeterd is, wordt een vast tarief toegepast. Van alle technische aansluitingen in Nederland is 4 % onbemeterd. De hoogte van dit vast tarief verschilt bij elk waterbedrijf. Sommige bedrijven hanteren één tarief voor alle niet bemeterde aansluitingen. Andere laten de hoogte van het tarief afhangen van de oppervlakte van de woning, oppervlakte van het perceel, het aantal kamers, etc. In onderstaande tabel wordt een samenvatting gegeven van de gehanteerde tarieven bij de verschillende waterbedrijven. Tabel 53 Tarieven drinkwater kleinverbruikers niet bemeterd Bedrijfsnaam Euro/jaar Waterbedrijf Groningen Minimumtarief per perceel of verbruiksadres In geval er sprake is van meer dan één vertrek 25 wordt het het bedrag per vertrek verhoogd met (max. aantal vertrekken bedraagt 9) 99,10 22,50 Waterleidingmaatschappij Drenthe 139 Vitens PWN Waterleiding bedrijf Noord- Holland Waternet berekeningseenheden: vertrek van 6m² of groter, keuken, kuipbad, tuin groter dan 65m², garage 26 niet vermeld niet vermeld 40,27 per berekeningseenheid (max * 9) 25 Een vertrek is een ruimte met een vloeroppervlakte van tenminste 4m². Niet als vertek worden gerekend keukens, schuren en bergplaats; Wel als vertrek worden gerekend garages, behalve in die gevallen waarin een directe relatie van de garage met een bepaald perceel niet aanwezig moet worden geacht 26 Een vertrek met een oppervlakte groter dan 30 m² kan worden berekend als 2 vertrekken. 105

106 Pagina 106 van 342 BE Bedrijfsnaam Dunea Evides Albrandswaard, Capelle aan den IJssel, Dordrecht, Maassluis, Rotterdam, Zeeland, West-Brabant Euro/jaar Niet vermeld Euro/jaar/oppervlakte a. opp woning <11m² 1,25 11 tot 16 m² 1,88 16 tot 21 m² 2,51 21 tot 31 m² 3,78 31 tot 41 m² 5,04 41 tot 51 m² 6,29 elke volgende 10m² 1,58 Boven 150m² behorende bij woningen 22,09 b. opp open ruimte 5 tot 26 m² 1,25 26 tot 51 m² 2,51 elke volgende 50 m² 0,63 Boven 1000 m² 15,11 c. opp overige delen (garage, opslagruimten, ) <11m² 0,63 11 tot 16 m² 0,93 16 tot 21 m² 1,25 21 tot 31 m² 1,88 31 tot 41 m² 2,51 41 tot 61 m² 3,78 62 tot 81 m² 5,04 81 tot 101 m² 6,29 elke volgende 20m² 1,58 Boven 160 m² behorende bij woningen 11,03 Boven 1000 m² behorende bij andere bestemming 82,82 Oasen Voor sommige gemeenten moet nog een precario belasting betaald worden Zie Tabel 58) opp perceel < 90m² zonder WC of bad 168,73 < 60 m² 182,39 60 tot 140 m² 212,16 > 140 m² 223,32 Brabant water 101,82 Waterleiding maatschappij Limburg niet vermeld 106

107 Pagina 107 van 342 BE Kleinverbruikers bemeterd Voor bemeterde drinkwateraansluitingen (96% van alle huishoudelijke aansluitingen) wordt een combinatie gehanteerd van enerzijds een vast tarief en anderzijds een variabel tarief per m³ water dat effectief verbruikt wordt. Het vaste tarief is een vastrecht of capaciteitstarief voor huishoudelijke aansluitingen dat een vast bedrag aanrekent voor een aansluiting met een capaciteit van ongeveer 1,5 tot 2 m³/uur, waarbij de maximale capaciteit afhankelijk is van het waterbedrijf. Dit bedrag is inclusief eventuele precarioheffing, meterhuur en toeslag op openbare brandblusvoorziening en exclusief 6% BTW. De hoogtes van de tarieven die toegepast worden, verschillen per waterbedrijf. Tabel 54 Tarieven drinkwater kleinverbruikers bemeterd Waterbedrijf Vastrecht Variabel tarief euro/jaar euro/m³ Waterbedrijf Groningen 36,10 0,90 Waterleidingmaatschappij Drenthe 52 0,55 0,92 27 Vitens 30 0,810 PWN Waterleiding bedrijf Noord-Holland Eigen watermeter 51,95 1,217 Centrale watermeter 41,83 1,217 Waternet 42,15 1,26 Dunea (geen onderscheid tss klein en groot verbruik) voor sommige gemeenten moet nog een precario belasting betaald worden zie Tabel 57) 1,5 m³/h 58,08 1,06 2,5 m³/h 139,56 1,06 3,5 m³/h 200,72 1,06 6 m³/h 359,25 1,06 10 m³/h 623,72 1,06 15 m³/h 966,43 1,06 40 m³/h 2787,50 1,06 60 m³/h 4319,11 1, m³/h 11619,02 1, m³/h 20172,79 1,06 Evides Zuid-Holland 59,76 0,914 Zeeland 59,76 0,914 West-Brabant 59,76 0,660 Oasen Voor sommige gemeenten moet nog een precario belasting betaald worden Zie Tabel 58) 77,52 0,837 Brabant water Algemeen 68,75 0, Bij waterlevering via 1 centrale watermeter 107

108 Pagina 108 van 342 BE Waterbedrijf Vastrecht Variabel tarief euro/jaar euro/m³ 28 Waterleiding maatschappij Limburg 1,5 m³/h en centrale watermeters <3m³/h 83,27 128,27 0,7359 0, Grootverbruikers Ook voor grootverbruikers wordt een combinatie gehanteerd van enerzijds een vast tarief en anderzijds een variabel tarief per m³ water dat effectief verbruikt wordt (bij sommige waterbedrijven is dit afhankelijk van het totale waterverbruik). Het vaste tarief is een vastrecht of capaciteitstarief dat afhankelijk is van de capaciteit van de aansluiting van het bedrijf en soms ook van het totale waterverbruik. De hoogte van de tarieven per waterbedrijf wordt in onderstaande tabel weergegeven. De prijzen kunnen bij een aantal waterbedrijven individueel aangepast worden indien een bedrijf het water afneemt binnen bepaalde tijdvakken (bv nachtlevering). 28 Prijzen zijn incl milieubelasting (0,0033 euro/m³), provinciale belasting (0,0145 euro/m³) en incl BoL op de eerste 300 m³ (0,161 euro/m³) 108

109 Tabel 55 Tarieven drinkwater grootverbruikers Pagina 109 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Vastrecht Metertarief Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar euro/jaar euro/m³ Waterbedrijf Groningen 3 t/m ,90 7 t/m ,90 15 t/m ,90 Waterleidingmaatschappij Drenthe tot ,55 vanaf ,55 Vitens Friesland, Overijssel, Gelderland , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,61 > 250 Op aanvraag Op 109

110 Pagina 110 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar Vastrecht euro/jaar Metertarief euro/m³ aanvraag Flevoland > Op aanvraag 0,70 0,60 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 0,61 Op aanvraag Midden Nederland ,70 0,60 0,54 0,51 0,49 0,49 110

111 Pagina 111 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar Vastrecht euro/jaar Metertarief euro/m³ > Op aanvraag 0,46 0,46 0,44 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 0,43 Op aanvraag PWN Waterleiding bedrijf Noord- Holland > > > > ,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,

112 Pagina 112 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar Vastrecht euro/jaar Metertarief euro/m³ >16 > > > > > > > > > per m³/u extra capaciteit 459 per m³/u extra capaciteit 459 per m³/u extra capaciteit 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 1,217 1,151 1,051 Waternet 1,5 2,5 3, ,15 42, ,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 112

113 Pagina 113 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar Vastrecht euro/jaar Metertarief euro/m³ ,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 Dunea voor sommige gemeenten moet nog een precario belasting betaald worden 1,5 2,5 3, ,08 139,56 200,72 359,25 623,72 966, , , , ,79 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 1,06 Evides Zuid-Holland < > ,76 105, , , ,88 0,951 0,914 0,894 0,875 0,806 Zeeland Vanaf meer dan 3m³/uur Vanaf meer dan 3m³/uur > < ,68 per m³/uur levercapaciteit 517,20 per m³/uur levercapaciteit 0,793 0,

114 Pagina 114 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Volumestroom in m³/uur Aantal verbruikte m³ per jaar Vastrecht euro/jaar Metertarief euro/m³ Vanaf meer dan 3m³/uur < ,44 per m³/uur levercapaciteit 0,983 West-Brabant Vanaf meer dan 5m³/uur 372,12 per m³/uur levercapaciteit + 59,76 euro vastrecht 0,485 Oasen > 1,5 enkel op aanvraag enkel op aanvraag Brabant water 398,40 per m³/uur levercapaciteit + 68,76 euro vastrecht 0,4031 Waterleiding maatschappij Limburg 2, > > > > > > > > > per m³/uur 77 per m³/uur 99 per m³/uur 99 per m³/uur 121 per m³/uur 121 per m³/uur 148 per m³/uur 148 per m³/uur 176 per m³/uur 176 per m³/uur 198 per m³/uur 198 per m³/uur 220 per m³/uur 220 per m³/uur 236 per m³/uur 236 per m³/uur 264 per m³/uur 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,8969 0,7359 0,

115 Pagina 115 van 342 BE Bedrijfsnaam Grondslag Vastrecht Metertarief Aantal verbruikte Volumestroom in m³/uur m³ per jaar euro/jaar euro/m³ > per m³/uur 0, per m³/uur 0,8969 > per m³/uur 0, per m³/uur 0,8969 > per m³/uur 0,7359 > per m³/uur 0,8969 > per m³/uur 0,7359 Tabel 56 Garantierechttarief met meervoudig metertarief Bedrijfsnaam Vastrecht in euro/jaar Metertarief Toegestaan verbruik in m²/jaar Meer verbruik in euro/m³ euro/m³ Waterbedrijf Groningen ,90 0,90 Stijgende met of een veelvoud daarvan Stijgende met of een veelvoud daarvan 0,90 0, ,875 0,90 Stijgende met of een veelvoud daarvan Stijgende met of een veelvoud daarvan 0,

116 Pagina 116 van 342 BE Belastingen geïntegreerd in drinkwaterprijs Volgende belastingen worden opgelegd aan de waterbedrijven, die deze kosten doorrekenen aan de verbruikers. Provinciale grondwaterheffing wordt door de provincie gevorderd. Precario belasting wordt door de gemeente gevorderd en bijgeteld bij het vastrecht of capaciteitstarief per jaar. Dit bedrag wordt vaak verhoogd met 1 euro voor administratie en incassokosten. Tabel 57 : Precario voor enkele Dunea-gemeenten Precario Euro/jaar Den Haag 18,20 Katwijk 24,40 Leiden 31,20 Leidschendam-Voorburg 5,70 Noordwijkerhout 37,60 Oestgeest 22,20 Pijnacker-Nootdorp 24,60 Rotterdam (Nesselande) 13,90 Rijnwoude (Kern Benthuizen) 8,00 Rijswijk 10,00 Teylingen 26,10 Voorschoten 11,30 Wassenaar 39,30 Zuidplas (Nieuwerkerk aan de Ijssel) 15,20 Zuidplas (Zevenhuizen-Moerkapelle) 11,40 Tabel 58 : Precario voor Oasen-gemeenten Precario Euro/jaar Alblasserdam 19,20 Kaag en Braassem 17,77 Leiderdorp 14,44 Nieuwkoop 11,17 Rijnwoude 10,12 Zoeterwoude 39,70 116

117 Pagina 117 van 342 BE Precario Euro/jaar Zuidplas 8,70 Hendrik-Ido-Ambacht 9,85 Waddinxveen Niet bekend Leerdam 10, Additionele belastingen Volgende belastingen worden apart vermeld op de factuur van de waterbedrijven: Belasting op Leidingwater (BoL), ook wel ecotaks genaamd: euro/m³, enkel op de eerst verbruikte 300m³/jaar Omzetbelasting BTW (6%). BTW op de belasting op het gebruik van leidingwater (6%) Flankerende en/of verborgen kosten Aansluiting op netwerk De waterbedrijven rekenen een bedrag aan voor het realiseren van de aansluiting op het netwerk. Zij passen hierbij een vast tarief toe dat gebaseerd is op de lengte van de aansluiting die gerealiseerd moet worden en de maximale capaciteit of diameter van de aansluiting. De hoogtes van deze tarieven worden echter bij elke waterbedrijf op een andere manier bepaald. In onderstaande tabellen worden de hoogtes van deze tarieven weergegeven. Deze tarieven gelden voor bedrijven en huishoudens. Op aansluitkosten wordt 6% BTW geheven. Bij sommige waterbedrijven gelden speciale tarieven voor aansluiting van appartementsgebouwen, woonboten of andere gemeenschappelijke ruimten. Sommige waterbedrijven vermelden ook keuringskosten voor nieuwe aansluitleidingen. Soms wordt een korting gegeven indien de gebruiker zelf de sleuf graaft voor het leggen van de waterleiding. 117

118 Pagina 118 van 342 BE Waterbedrijf Basis aansluiting Meerprijs Tarief Uitwendige diameter lengte vanaf as weg extra diameter extra lengte euro mm m euro diameter euro/m Waterbedrijf Groningen niet weergegeven 20,4 Waterleiding maatschappij Drenthe niet weergegeven niet weergegeven Vitens Levercapaciteit <1,5 m³/uur 523 Niet vermeld 25 niet weergegeven niet weergegeven Meterplaatsing voor een appartement (max; 1,5 m³/uur) 127 niet weergegeven niet weergegeven Levercapaciteit < 4 m³/uur 587 niet weergegeven niet weergegeven PWN Waterleidingbedrijf Noord- Holland Waternet 30 1,5 m³/h 1090 Koper 22 ; PE ,5 m³/h 1127 Koper 28 ; PE ,5 m³/h 1369 Koper 35 ; PE m³/h 1574 Koper 54 ; PE Dunea 1,5 2,5 m³/h 804, ,87 6 m³/h 2296, ,28 10 m³/h 3223,28 15 Obv offerte Dunea 15 m³/h 4374, m³/h Obv offerte Dunea Oasen Op aanvraag Evides Brabant Water 2,5 QN woonaansluiting In geval van automatisch betalen wordt een korting van 5,00 euro gegeven 30 Voor iedere aansluitgarnituur wordt een bedrag van 80,30 euro in rekening gebracht; Voor een aansluiting van een woonboot wordt 925 euro aangerekend voor de PE woonbootput 118

119 Pagina 119 van 342 BE ,5 QN gestapelde woningbouw 246,50 3,5 QN 930,50 3,5 QN gestapelde woningbouw QN 1636 Waterleiding maatschappij Limburg 1,5 m³/h < 3 m³/h m³/h m³/h > 14 m³/h Obv offerte

120 Pagina 120 van 342 BE Wijziging aansluiting op het drinkwaternetwerk Enkele waterbedrijf (bv, Vitens en WML) rekenen kosten aan voor het wijzigen van een aansluiting naar een andere capaciteit Administratieve kosten Een aantal waterbedrijven rekenen administratieve kosten aan bij Een nieuwe aansluiting of bij verandering van adres (bv. Waterleidingmaatschappij Drenthe 16,5 euro) Voor het opnemen van de meterstand (bv. 25 euro PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland) Voor het aanvragen van waterlevering voor bestaande percelen (bv. 20 euro Dunea) Een aanmaning (bv.10 euro, Waternet ; 17,5 euro WML) Een ingebrekestelling (bv. 15 euro, Waternet) Een af- en heraansluiting (bv. 350 euro, Waternet) Basiscontrole drinkwaterinstallatie (35 euro voor huishoudelijk gebruik ; 270 euro bij bedrijfsmatig gebruik ; WML) Sommige waterbedrijven geven een korting voor Het automatisch betalen van de voorschotten en jaarafrekening (1,06 euro per incasso, max. 4,24 euro ; Dunea) Het automatisch betalen van aansluitingskosten (bv. Waterleidingmaatschappij Drenthe 5 euro). Bij een verbruik > m³ in een verbruiksjaar op één verbruiksadres : korting van 0,08 euro voor iedere m³ boven m³ (Dunea) Dit is een niet-limitatieve lijst van adminstratieve kosten, een volledige lijst van alle kosten voor alle waterbedrijven is niet voorhanden Milieuschadekosten en hulpbronkosten Er worden geen afzonderlijke kosten aangerekend t.b.v. milieuschade of hulpbron Vrijstellingen Er zijn geen mogelijke vrijstellingen bekend. 4.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Rioolheffing particulieren Het COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van Lagere Overheden van de Rijksuniversiteit Groningen) publiceert in de Atlas van de lokale lasten de rioolheffingen die per gemeente worden geheven aan een- en 120

121 Pagina 121 van 342 BE meerpersoonshuishoudens. Deze is te raadplegen op hier kan per gemeente de tarieven opgevraagd worden. De gemiddelde rioolheffing in 2012 voor Nederland bedraagt 165 euro voor een éénpersoonshuishouden en 177 euro voor een meerpersoonshuishouden. Volgens Kerngegevens belastingen grote gemeenten 2012 (COELO) betalen In de grote gemeenten éénpersoonshuishoudens gemiddeld 149 euro en meerpersoonshuishoudens 151 euro aan rioolheffing (Tabel 59). Dit is de som van het bedrag voor gebruikers en dat voor eigenaren van woningen. Voor éénpersoonshuishoudens bedraagt het laagste tarief 29 euro (Lelystad), voor meerpersoonshuishoudens bedraagt het laagste tarief 69 euro (eveneens Lelystad). Het hoogste tarief zowel voor éénpersoonshuishoudens als voor meerpersoonshuishoudens is 254 euro (Zaanstad). Het gemiddelde tarief voor meerpersoonshuishoudens ligt met 151 euro 3,1 procent hoger dan in De mutatie varieert van een daling met 9 procent (in Zwolle) tot een verhoging met 18 procent (in Emmen). 121

122 Pagina 122 van 342 BE Tabel 59 : Rioolheffing in de grote gemeenten (bron COELO) 122

123 Pagina 123 van 342 BE Bedrijven Er werd geen centrale bron gevonden waarin de rioolheffing voor bedrijven voor heel Nederland wordt toegelicht. In de gemeente Best zijn bijvoorbeeld volgende tarieven vermeld op de website 31 : Hoeveel rioolheffing u betaalt, hangt af van de hoeveelheid afvalwater of hemelwater die u loost kubieke meter per jaar: 157,68. Boven 500 kubieke meter gaat het tarief in stappen omhoog, zie de Verordening op de heffing en de invordering van rioolrecht Voor percelen die niet groter zijn dan 40 vierkante meter en niet gebruikt worden als woning (bijvoorbeeld garageboxen) betaalt u een vast tarief: 31,44 per jaar. U betaalt voor elke zelfstandige ruimte rioolheffing. Een zelfstandige ruimte is bijvoorbeeld een woning, een winkel of een garagebox. Heeft u een pand met een woning en een winkel, dan betaalt u dus twee keer rioolheffing. Op de website van de gemeente Venlo worden volgende tarieven gevonden 32 : De belasting bedraagt 174,75 per jaar. Indien meer dan m³ water per perceel is afgevoerd, bedraagt de belasting: 174,75 per jaar, verhoogd met 0,27 per m³ water vanaf 1.001ste m³. In de gemeente Amsterdam is dit 149,41 per zelfstandige woning, woonboot of bedrijfspand (object), ongeacht omvang. Het tarief voor 2012 is met 1% verhoogd ten opzichte van (bron: folder belastingsnieuws gemeente Amsterdam 2012). Het is dus duidelijk dat deze heffing zeer divers is tussen de verschillende gemeenten. De website van de Vereniging voor Energie, Water en Milieu ( vermeld dat de rioolheffingen voor bedrijven gemiddeld met 4,5% stijgt ten opzichte van In 48 gemeenten (meer dan 10% van alle Nederlandse gemeenten) stijgt de rioolheffing voor bedrijven met meer dan 10%. In 13 gemeenten stijgt de rioolheffing voor bedrijven met meer dan 25%. Opvallend is dat er grote regionale verschillen bestaan tussen gemeenten. Een bedrijf dat m³ water loost betaalt in Rijswijk (ZH) 75 terwijl dit zelfde bedrijf in Winterswijk ruim moet betalen. Een overzicht van de goedkoopste en duurste gemeenten wordt gegeven in onderstaande tabel

124 Pagina 124 van 342 BE Goedkoopste gemeenten (euro/jaar): Duurste gemeenten (euro/jaar): Rijswijk ( 75) Winterswijk ( ) Almere ( 118) Rheden ( ) Zeewolde ( 120) Brummen ( ) Hellevoetsluis (120) Vught ( ) Steenbergen ( 122) Valkenburg aan de Geul ( ) Zuiveringsheffing De afvalwaterzuiveringstaak wordt bekostigd door middel van de zuiveringsheffing, welke wordt opgelegd aan de inwoners en bedrijven in het verzorgingsgebied (waterschap). De heffing wordt vastgesteld op basis van het aantal in rekening te brengen vervuilingseenheden (v.e.). Indien het een lozing betreft op een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij een waterschap dient de zuiveringsheffing (van het betreffend waterschap) betaald te worden. In onderstaande tabel wordt het tarief per VE (vervuilingseenheid) weergegeven voor 2005, 2008, 2010 en Tabel 60 Tarieven per VE voor de verschillende regionale beheerders voor 2005, 2008, 2010 en 2012 Waterschap Tarief per VE(euro) 2005 Tarief per VE (euro) 2008 Zuiveringsheffing 2010 (euro/v.e.) Zuiveringsheffing 2012 (euro/v.e.) Aa en Maas 41,40 38,52 42,60 Amstel, Gooi en Vecht 55,80 53,04 54,48 Brabantse Delta 46,50 47,00 49,60 De Dommel 44,88 43,20 45,48 De Stichtse Rijnlanden 55,80 53,94 54,66 Delfland 63,00 70,18 71,81 85,14 Fryslân 51,08 52,72 53,57 Groot Salland 51,80 48,39 50,33 Hollands Noorderkwartier 55,94 52,55 54,96 Hollandse Delta 56,26 50,97 50,05 124

125 Pagina 125 van 342 BE Hunze en Aa's 64,62 69,78 68,71 70,51 Noorderzijlvest 56,04 62,94 62,62 Peel en 45,57 49,30 49,35 Maasvallei 33 Roer en 45,05 49,13 49,73 Overmaas 34 Reest & Wieden 61,80 53,52 59,64 Regge en Dinkel 46,03 45,66 46,01 Rijn&Ijssel 42,00 40,74 41,76 Rijnland 46,00 50,10 47,00 53,00 Rivierenland 53,76 53,06 52,28 Schieland en de Krimpenerwaard 52,07 53,30 56,00 Vallei & Eem 51,48 45,25 47,64 Velt en Vecht 63,96 63,00 60,40 Veluwe 45,24 42,72 45,32 Zeeuwse Eilanden 60,59 52,62 53,13 Zeeuws- 61,00 55,00 53,13 Vlaanderen 35 Zuiderzeeland 58,78 59,13 57, Verontreinigingsheffing Artikel 7.6, eerste lid, van de Waterwet bepaalt dat het tarief voor de heffing ter zake van lozingen in een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij het Rijk in ,50 per vervuilingseenheid bedraagt. Het tarief per vervuilingseenheid van de heffing ter zake van lozingen op een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij het Rijk vanuit een zuiveringtechnisch werk voor het biologisch zuiveren van huishoudelijk afvalwater bedraagt 50% van het in het genoemde bedrag Flankerende en/of verborgen kosten Er werd geen informatie gevonden betreffende flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Er zijn geen afzonderlijke kosten t.b.v. milieuschade of hulpbron bekend. 33 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 34 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 35 De waterschappen Zeeuwse Eilanden en Zeeuws Vlaanderen zijn per 1/1/2011 gefuseerd tot waterschap Scheldestromen 125

126 Pagina 126 van 342 BE Vrijstellingen Rioolheffing Indien een gebruiker een inkomen op bijstandsniveau en geen andere vermogens of waardevolle bezittingen heeft, kan vrijstelling bekomen worden op het betalen van rioolrecht of heffing. Dit hangt af van de gemeente Verontreinigingsheffing Op grond van artikel 7.8 Waterwet zijn van verontreinigingsheffing vrijgesteld lozingen die plaatsvinden vanuit een vuilwaterriool (waarmee de wetgever het gemeentelijk riooloverstort op het oog heeft gehad). Ditzelfde geldt voor lozingen vanuit een zuiveringtechnisch werk van het waterschap op eigen water. Daarnaast zijn lozingen van stoffen afkomstig van een zuiveringtechnisch werk anders dan door een beheerder vrijgesteld, waarbij de hoeveelheid afvalstoffen, verontreinigende stoffen of schadelijke stoffen niet is toegenomen. De laatste vrijstelling ziet op het (her)gebruik van effluent afkomstig van een rioolwaterzuiveringsinstallatie van het waterschap. Het gaat dan om de toepassing van dit effluent als grijs water' door een bedrijf, bijvoorbeeld voor koeldoeleinden, die anders onbelast rechtstreeks op oppervlaktewater van het waterschap zouden zijn geloosd Kwijtschelding Gebruikers van woonruimten (dus geen bedrijfsruimten) kunnen onder bepaalde voorwaarden gehele of gedeeltelijke kwijtschelding krijgen van de verontreinigingsheffing. De kwijtscheldingsmogelijkheid richt zich vooral op belastingschuldigen met een inkomen op bijstandsniveau. Voor bedrijven is het niet mogelijk om een kwijtschelding aan te vragen Hardheidsclausule De hardheidsclausule (van artikel 63 Algemene wet inzake rijksbelastingen) biedt de mogelijkheid om van de wet af te wijken. Dit is alleen mogelijk als de uitvoering van de wet leidt tot uitzonderlijk harde gevolgen die door de wetgever niet is voorzien toen de wet werd gemaakt. Als hij het wel zou hebben voorzien, zou hij er een regeling voor hebben getroffen. Er wordt heel terughoudend met de hardheidsclausule omgegaan, mede in verband met de rechtszekerheid. Bovendien is het moeilijk aan te tonen of de wetgever bij het maken van een wet iets anders zou hebben gedaan. De overheid heeft bevoegdheid om hieraan financieel tegemoet te komen Franchise zware metalen Voor de berekening van het aantal vervuilingseenheden voor bedrijfsruimten ten aanzien van niet zuurstofbindende stoffen (zware metalen en zouten) is voor het Rijk de toepassing van een heffingsvrije voet (franchise) voorgeschreven in verband met de aanwezigheid van deze stoffen in het huishoudelijk afvalwater. Daarnaast wordt voor elk van deze groepen stoffen de vervuilingswaarde op nihil gesteld, indien het aantal vervuilingswaarde minder bedraagt dan

127 Pagina 127 van 342 BE vervuilingseenheden (drempel). Het waterschap is vrij om al dan niet een nader te bepalen franchise of drempel bij belastingverordening vast te stellen. De achterliggende gedachte bij de aftrek is dat woonruimten uitsluitend worden aangeslagen voor de lozing van zuurstofbindende stoffen en niet voor de lozing van andere stoffen. Uit onderzoek blijkt echter dat ook in huishoudelijk afvalwater een, zij het geringe, hoeveelheid zware metalen zit. Deze blijven bij woonruimten echter onbelast. Om te voorkomen dat een ongelijkheid ontstaat tussen woonruimten en bedrijfsruimten, mogen bedrijven een aftrek toepassen gelijk aan de gemiddelde vervuilingswaarde van zware metalen in huishoudelijk afvalwater. 4.5 Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Rioolheffing In Nederland is sinds 1 januari 2008 de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken in werking getreden. In het kader van dit project zijn de belangrijkste wijzigingen hiervan: de splitsing van de afvalwaterzorgplicht en de hemelwaterzorgplicht en de invoering van de brede rioolheffing ter bekostiging van alle gemeentelijke wateropgaven Gemeenten konden de brede rioolheffing al vanaf 2008 invoeren maar moeten deze uiterlijk met ingang van 2010 invoeren. Gemeenten kunnen één rioolheffing invoeren ter bekostiging van alle taken of twee afzonderlijke rioolheffingen invoeren voor de afvalwaterzorg enerzijds en de hemelwaterzorg en de grondwaterzorg anderzijds. Via een zoektocht op het internet werden geen gemeenten gevonden die 2 rioolheffingen opleggen, er kan dus geen apart tarief afgeleid worden voor de collectieve buffering en afvoer van hemelwater. Voorbeelden van gemeenten met 1 rioolheffing zijn : Schijndel, Uithoorn, Eindhoven, Sint-Antonius, Gulpen-Wittem, Schoonhoven, Rotterdam, Watersysteemheffing De heffingen voor waterkwantiteit, waterkering en waterkwaliteitsbeheer van oppervlaktewateren worden vanaf 2009 vervangen door de watersysteemheffing. Deze wordt geheven door de waterschappen. Een overzicht van de verschillende tarieven per waterschap wordt gegeven in Tabel 61. In 2009 betaalt een gezin met een eigen huis met een WOZ-waarde van gemiddeld ongeveer 300 aan waterschapsbelastingen. 127

128 Pagina 128 van 342 BE Tabel 61 : Tarieven watersysteemheffing (2012) Waterschap Ingezetenen (euro per huishouden) Gebouwd (% van economische waarde) Ongebouwd (euro/ha) Natuur (euro/ha) Aa en Maas 43,00 0,02499 % 51,18 2,20 Amstel, Gooi en Vecht 89,16 0, % 57,59 5,64 Brabantse Delta 44,27 0,02560 % 37,84 1,84 De Dommel 31,80 0,01464 % 30,44 1,15 De Stichtse Rijnlanden 65,76 0,02340 % 60,68 4,60 Delfland 114,67 0,02166 % 119,11 6,59 Fryslân 70,22 0,04964 % 37,30 5,15 Groot Salland 62,36 0,04440 % 66,08 2,72 Hollands Noorderkwartier 80,92 0,04200 % 86,25 4,49 Hollandse Delta 81,08 0,03252 % 85,97 3,91 Hunze en Aa's 55,91 0,04634 % 49,65 3,28 Noorderzijlvest 54,56 0,04830 % 49,35 3,61 Peel en Maasvallei 36 44,65 0,02820 % 37,03 2,25 Roer en Overmaas 37 35,95 0,02039 % 32,13 2,34 Reest & Wieden 98,17 0, ,52 2,03 Regge en Dinkel 47,51 0, ,07 2,84 Rijn&Ijssel 35,98 0,02640 % 32,77 1,38 Rijnland 86,20 0,01559 % 68,75 4,00 Rivierenland 70,51 0,03516 % 62,04 3,52 Schieland en de Krimpenerwaard 75,58 0,02150 % 99,31 3,18 Vallei & Eem 38,12 0,01341 % 28,88 1,32 Velt en Vecht 60,22 0,04316 % 58,76 1,30 Veluwe 42,79 0,01710 % 30,88 1,62 Zeeuwse Eilanden 68,31 0,04490 % 49,73 4,28 Zeeuws-Vlaanderen 38 68,31 0,04490 % 49,73 4,28 Zuiderzeeland 67,32 0,05110 % 74,24 7,18 36 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 37 Waterschapsbedrijf Limburg vervult de taken namens Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas 38 De waterschappen Zeeuwse Eilanden en Zeeuws Vlaanderen zijn per 1/1/2011 gefuseerd tot waterschap Scheldestromen 128

129 Pagina 129 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn geen flankerende en/of verborgen kosten bekend Milieuschadekosten en hulpbronkosten Er zijn geen kosten t.b.v. milieuschade of hulpbron bekend Vrijstellingen Kwijtschelding Gebruikers van woonruimten (dus geen bedrijfsruimten) kunnen onder bepaalde voorwaarden gehele of gedeeltelijke kwijtschelding krijgen van de waterschapsheffing. De kwijtscheldingsmogelijkheid richt zich vooral op belastingschuldigen met een inkomen op bijstandsniveau. 4.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie overzicht tarieven en tariefstructuren Voor het winnen van water uit oppervlaktewater moet niet betaald worden. Hiervoor is wel een vergunning nodig. Ingevolge de Grondwaterwet (artikel 14) is het verboden om grondwater te onttrekken, tenzij daarvoor door Gedeputeerde Staten een vergunning is verleend. Provinciale Staten kunnen bij verordening gevallen aanwijzen waarvoor de vergunningplicht niet geldt, met die restrictie dat een dergelijke vrijstelling van de vergunningplicht alleen kan worden toegekend voor onttrekkingen van ten hoogste 10 m3 per uur (artikel 15 Gww). Alle provincies hebben op een of andere wijze gebruik gemaakt van de mogelijkheid kleine grondwaterwinningen vrij te stellen van de vergunningplicht. Voor het winnen van water uit grondwater moet een provinciale grondwaterheffing betaald worden. De hoogte van deze provinciale tarieven is weergegeven in Tabel Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn geen flankerende en/of verborgen kosten bekend Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Grondwaterheffing Er zijn geen kosten t.b.v. milieuschade of hulpbron bekend. Op grond van artikel 7.8, tweede lid Waterwet is in het Waterbesluit een aantal vrijstellingen opgenomen: 1. Ten aanzien van overheidslichamen in de uitvoering van hun wettelijke taken; 2. Voor bodemenergiesystemen volgens een gesloten systeem; 3. Ten behoeve van een bodem- of grondwatersaneringsproject; 129

130 Pagina 130 van 342 BE Ten behoeve van landijsbanen; 5. Ten behoeve van de ontwatering of afwatering van gronden; 6. Door middel van een oevergrondwaterwinning De belastingverordening van de provincie kan nog nadere regels bevatten. Hiervoor wordt naar de specifieke provinciale verordeningen verwezen Bij de invordering van de grondwaterheffing wordt geen kwijtschelding verleend Spoelwatertegemoetkoming Op de onttrekking van grondwater is in Nederland de grondwaterbelasting van toepassing. De spoelwatertegemoetkoming is opgenomen in deze grondwaterbelasting. De spoelwatertegemoetkoming betreft een tegemoetkoming voor bedrijven die grondwater gebruiken voor het spoelen van meermaals te gebruiken verpakkingen. De tegemoetkoming bestaat uit een vrijstelling hetzij wanneer bedrijven zelf grondwater winnen in de vorm van een nihiltarief, hetzij in de vorm van een recht op teruggave van de belasting op de betrokken hoeveelheid spoelwater voor bedrijven die voor het spoelen leidingwater gebruiken. De maatregel stimuleert het gebruik van meermaals te gebruiken productverpakkingen tegenover dat van minder milieuvriendelijke wegwerpverpakkingen. Deze spoelwatertegemoetkoming bestond zeker tussen 1995 en Het kon niet bevestigd of ontkend worden dat deze nu nog bestaat. (Bron: Publicatieblad van de Europese gemeenschappen : Goedkeuring van de steunmaatregelen van de staten in het kader van de bepalingen van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag (Gevallen waartegen de Commissie geen bezwaar maakt) (2001/C 117/08)) Infiltratiekorting Indien een bedrijf water infiltreert kan een bedrag afgetrokken worden van het bedrag aan grondwaterbelasting: de infiltratieaftrek. De infiltratieaftrek wordt berekend over de geïnfiltreerde hoeveelheid water, gemeten in kubieke meters. Hetzelfde tarief geldt als voor de grondwaterbelasting. De geïnfiltreerde hoeveelheid wordt als het ware afgetrokken van de onttrokken hoeveelheid voor het berekenen van de grondwaterbelasting. 4.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Steeds meer gemeenten passen de verbrede zorgplicht toe. Dit betekent dat de gemeente de IBA als een verlenging van het rioolstelsel ziet en de installatie plaatst, beheert en vervangt gelijk aan conventionele riolering. Om de werkzaamheden te bekostigen, heft de gemeente rioolheffing. Zie paragraaf

131 Pagina 131 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Er zijn geen flankerende en/of verborgen kosten bekend Milieuschadekosten en hulpbronkosten Er zijn geen kosten t.b.v. milieuschade of hulpbron bekend Vrijstellingen Er zijn geen vrijstellingen bekend. 131

132 4.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 132 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater Gezien 96% van alle technische aansluitingen van huishoudens bemeterd is, wordt onderstaand gewerkt met de tarieven voor bemeterde aansluitingen. Per waterbedrijf wordt berekend wat de standaardgezinnen per jaar betaalt. Hiervan wordt het gemiddelde, de minimale en maximale waarde overgenomen. Op basis van het aantal aansluitingen per waterbedrijf werd tevens het gewogen gemiddelde bepaald. In Tabel 62 worden de verschillende elementen op de waterfactuur voor de standaard gezinnen weergegeven. Tabel 62 : Drinkwaterfactuur voor 5 type-gezinnen in Nederland in 2012 typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterbedrijf Groningen 81,10 105,40 133,30 154,90 180,10 Waterleidingmaatschappij Drenthe 79,50 94,35 111,40 124,60 140,00 Vitens 70,50 92,37 117,48 136,92 159,60 PWN Waterleidingbedrijf Noord- 112,80 145,66 183,39 212,59 246,67 Holland Waternet 105,15 139,17 178,23 208,47 243,75 Dunea algemeen, gemeenten zonder 111,08 139,70 172,56 198,00 227,68 precario Den Haag 129,28 157,90 190,76 216,20 245,88 Katwijk 135,48 164,10 196,96 222,40 252,08 Leiden 142,28 170,90 203,76 229,20 258,88 Leidschendam-Voorburg 116,78 145,40 178,26 203,70 233,38 Noordwijkerhout 148,68 177,30 210,16 235,60 265,28 Oestgeest 133,28 161,90 194,76 220,20 249,88 Pijnacker-Nootdorp 135,68 164,30 197,16 222,60 252,28 Rotterdam (Nesselande) 124,98 153,60 186,46 211,90 241,58 Rijnwoude (Kern Benthuizen) 119,08 147,70 180,56 206,00 235,68 Rijswijk 121,08 149,70 182,56 208,00 237,68 Teylingen 137,18 165,80 198,66 224,10 253,78 Voorschoten 122,38 151,00 183,86 209,30 238,98 Wassenaar 150,38 179,00 211,86 237,30 266,98 Zuidplas (Nieuwerkerk aan de Ijssel) 126,28 154,90 187,76 213,20 242,88 Zuidplas (Zevenhuizen-Moerkapelle) 122,48 151,10 183,96 209,40 239,08 Oasen algemeen, gemeenten zonder precario 119,37 141,97 167,92 188,00 211,44 Alblasserdam 138,57 161,17 187,12 207,20 230,64 Kaag en Braassem 137,14 159,74 185,69 205,77 229,21 Leiderdorp 133,81 156,41 182,36 202,44 225,88 Nieuwkoop 130,54 153,14 179,09 199,17 222,61 132

133 Pagina 133 van 342 BE typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Rijnwoude 129,49 152,09 178,04 198,12 221,56 Zoeterwoude 159,07 181,67 207,62 227,70 251,14 Zuidplas 128,07 150,67 176,62 196,70 220,14 Hendrik-Ido-Ambacht 129,22 151,82 177,77 197,85 221,29 Waddinxveen 111,13 133,73 159,68 179,76 203,20 Leerdam 129,54 152,14 178,09 198,17 221,61 Evides Drinkwater Zuid-Holland/Zeeland 105,46 130,14 158,47 180,41 206,00 West-Brabant 92,76 110,58 131,04 146,88 165,36 Brabant Water 91,26 103,42 117,37 128,18 140,78 WML 120,07 139,93 162,75 180,41 201,01 Totale prijs excl BTW Minimum 70,50 92,37 111,40 124,60 140,00 Rekenkundig gemiddelde 121,69 146,94 175,93 198,37 224,55 Gewogen gemiddelde 94,97 117,57 143,53 163,62 187,06 Maximum 159,07 181,67 211,86 237,30 266,98 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 74,73 97,91 118,08 132,08 148,40 Rekenkundig gemiddelde 128,99 155,76 186,48 210,27 238,03 Gewogen gemiddelde 100,66 124,63 152,14 173,44 198,29 Maximum 168,61 192,57 224,57 251,54 283,00 Totale prijs incl BTW (6%) en belasting op het gebruik van leidingwater Minimum 83,26 111,05 136,52 154,60 175,71 Rekenkundig gemiddelde 137,53 168,90 204,92 232,80 265,33 Gewogen gemiddelde 109,20 137,77 170,57 195,96 225,59 Maximum 177,15 205,71 243,00 274,07 310,30 Representativiteit 100% Afvalwaterinzameling De gemiddelde rioolheffing in 2012 voor Nederland bedraagt 165 euro voor een éénpersoonshuishouden en 177 euro voor een meerpersoonshuishouden. Dit is een gemiddelde voor geheel Nederland, er kon echter geen gewogen gemiddelde berekend worden gezien we niet beschikken over de afzonderlijke tarieven. Deze tarieven zijn 100% representatief voor een éénpersoonsgezin en een meerpersoonsgezin, gezien ze bepaald werden voor gans Nederland. 133

134 Pagina 134 van 342 BE Afvalwaterzuivering De zuiveringsheffing wordt vastgesteld op basis van het aantal in rekening te brengen vervuilingseenheden (v.e.). In Nederland betalen huishoudens een vast bedrag per jaar (forfaitaire aanslag): een eenpersoons-huishouden krijgt een aanslag voor 1 v.e. en een meerpersoonshuishoudens voor 3 v.e. Voor elk waterschap werd de zuiveringsheffing berekend voor de 5 type-gezinnen met resp. 1 VE, 2 VE s,., 5 VE s, vervolgens werd hiervan het minimum gemiddelde en maximum bepaald, dit wordt in Tabel 63. Tevens werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald. Tabel 63 : Zuiveringsheffing voor de type-gezinnen in Nederland in 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 42,6 85,2 127,8 170,4 213 Amstel, Gooi en Vecht 54,48 108,96 163,44 217,92 272,4 Brabantse Delta 49,6 99,2 148,8 198,4 248 De Dommel 45,48 90,96 136,44 181,92 227,4 De Stichtse Rijnlanden 54,66 109,32 163,98 218,64 273,3 Delfland 85,14 170,28 255,42 340,56 425,7 Fryslân 53,57 107,14 160,71 214,28 267,85 Groot Salland 50,33 100,66 150,99 201,32 251,65 Hollands Noorderkwartier 54,96 109,92 164,88 219,84 274,8 Hollandse Delta 50,05 100,1 150,15 200,2 250,25 Hunze en Aa's 70,51 141,02 211,53 282,04 352,55 Noorderzijlvest 62,62 125,24 187,86 250,48 313,1 Peel en Maasvallei 49,35 98,7 148,05 197,4 246,75 Roer en Overmaas 49,73 99,46 149,19 198,92 248,65 Reest & Wieden 59,64 119,28 178,92 238,56 298,2 Regge en Dinkel 46,01 92,02 138,03 184,04 230,05 Rijn&Ijssel 41,76 83,52 125,28 167,04 208,8 Rijnland Rivierenland 52,28 104,56 156,84 209,12 261,4 Schieland en de Krimpenerwaard Vallei & Eem 47,64 95,28 142,92 190,56 238,2 Velt en Vecht 60,4 120,8 181,2 241,6 302 Veluwe 45,32 90,64 135,96 181,28 226,6 Zeeuwse Eilanden 53,13 106,26 159,39 212,52 265,65 Zeeuws-Vlaanderen 53,13 106,26 159,39 212,52 265,65 Zuiderzeeland 57,25 114,5 171, ,25 Totale prijs excl BTW* Minimum 41,76 83,52 125,28 167,04 208,8 Rekenkundig gemiddelde 53,79 107,59 161,38 215,18 268,97 Gewogen gemiddelde 54,45 108,89 163,34 217,78 272,23 Maximum 85,14 170,28 255,42 340,56 425,7 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend 134

135 Pagina 135 van 342 BE Watersysteemheffing Iedereen moet de watersysteemheffing ingezetenen betalen, dit is een vast bedrag per woonruimte. De heffing varieert per waterschap. In Tabel 64 wordt het minimum, gemiddelde en maximale bijdrage gegeven per huishouden. Tevens werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald. Eigenaren van huis en/of grond betalen naar rato van de waarde van dit bezit ook nog watersysteemheffing eigenaren. Eigenaren van een huis betalen de watersysteemheffing gebouwd, die varieert per waterschap. In Tabel 64 wordt het minimum, gemiddelde en maximale gegeven. Hierbij werd er uitgegaan van de waarde van het huis van resp euro voor alle type-gezinnen. (Zie paragraaf 4.11 Aanvulling WOZ waarde voor Nederland ). Tevens werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald Tabel 64 : Tarief watersysteemheffing in Nederland in 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 86,73 86,73 86,73 86,73 86,73 Amstel, Gooi en Vecht 114,34 114,34 114,34 114,34 114,34 Brabantse Delta 89,07 89,07 89,07 89,07 89,07 De Dommel 57,42 57,42 57,42 57,42 57,42 De Stichtse Rijnlanden 106,71 106,71 106,71 106,71 106,71 Delfland 152,58 152,58 152,58 152,58 152,58 Fryslân 157,09 157,09 157,09 157,09 157,09 Groot Salland 140,06 140,06 140,06 140,06 140,06 Hollands Noorderkwartier 154,42 154,42 154,42 154,42 154,42 Hollandse Delta 137,99 137,99 137,99 137,99 137,99 Hunze en Aa's 137,01 137,01 137,01 137,01 137,01 Noorderzijlvest 139,09 139,09 139,09 139,09 139,09 Peel en Maasvallei 94,00 94,00 94,00 94,00 94,00 Roer en Overmaas 71,63 71,63 71,63 71,63 71,63 Reest & Wieden 177,27 177,27 177,27 177,27 177,27 Regge en Dinkel 107,54 107,54 107,54 107,54 107,54 Rijn&Ijssel 82,18 82,18 82,18 82,18 82,18 Rijnland 113,48 113,48 113,48 113,48 113,48 Rivierenland 132,04 132,04 132,04 132,04 132,04 Schieland en de Krimpenerwaard 113,21 113,21 113,21 113,21 113,21 Vallei & Eem 61,59 61,59 61,59 61,59 61,59 Velt en Vecht 135,75 135,75 135,75 135,75 135,75 Veluwe 72,72 72,72 72,72 72,72 72,72 Zeeuwse Eilanden 146,89 146,89 146,89 146,89 146,89 Zeeuws-Vlaanderen 146,89 146,89 146,89 146,89 146,89 Zuiderzeeland 156,75 156,75 156,75 156,75 156,75 Totale prijs excl BTW* Minimum 57,42 57,42 57,42 57,42 57,42 Rekenkundig gemiddelde 118,63 118,63 118,63 118,63 118,63 Gewogen gemiddelde 115,66 115,66 115,66 115,66 115,66 Maximum 177,27 177,27 177,27 177,27 177,27 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend 135

136 Pagina 136 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater Per waterbedrijf wordt berekend wat de type landbouwbedrijven per jaar betalen voor het drinkwater, gebaseerd op de drinkwatertarieven voor huishoudelijk gebruik. Hiervan wordt het gemiddelde, de minimale en maximale waarde bepaald. Op basis van het aantal aansluitingen per waterbedrijf werd tevens het gewogen gemiddelde bepaald. In onderstaande tabel worden de verschillende elementen op de waterfactuur voor de type landbouwbedrijven weergegeven. typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Waterbedrijf Groningen 225,10 252,10 Waterleidingmaatschappij Drenthe 167,50 184,00 Vitens 210,39 236,16 PWN Waterleiding bedrijf Noord-Holland 307,52 344,03 Waternet 306,75 344,55 Duinwaterbedrijf Zuid-Holland algemeen, gemeenten zonder precario 280,68 312,48 Den Haag 298,88 330,68 Katwijk 305,08 336,88 Leiden 311,88 343,68 Leidschendam-Voorburg 286,38 318,18 Noordwijkerhout 318,28 350,08 Oestgeest 302,88 334,68 Pijnacker-Nootdorp 305,28 337,08 Rotterdam (Nesselande) 294,58 326,38 Rijnwoude (Kern Benthuizen) 288,68 320,48 Rijswijk 290,68 322,48 Teylingen 306,78 338,58 Voorschoten 291,98 323,78 136

137 Pagina 137 van 342 BE typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Wassenaar 319,98 351,78 Zuidplas (Nieuwerkerk aan de Ijssel) 295,88 327,68 Zuidplas (Zevenhuizen-Moerkapelle) 292,08 323,88 Oasen algemeen, gemeenten zonder precario 245,05 270,16 Alblasserdam 264,25 289,36 Kaag en Braassem 262,82 287,93 Leiderdorp 259,49 284,60 Nieuwkoop 256,22 281,33 Rijnwoude 255,17 280,28 Zoeterwoude 284,75 309,86 Zuidplas 253,75 278,86 Hendrik-Ido-Ambacht 254,90 280,01 Waddinxveen 245,05 270,16 Leerdam 255,22 280,33 Evides Zuid-Holland/Zeeland 251,70 279,12 West-Brabant 198,36 218,16 Brabant water 163,29 176,80 Waterleiding maatschappij Limburg 268,35 295,26 Totale prijs excl BTW Minimum 163,29 176,80 Rekenkundig gemiddelde 270,16 298,38 Gewogen gemiddelde 233,92 259,83 Maximum 319,98 351,78 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 173,09 187,41 Rekenkundig gemiddelde 286,37 316,29 Gewogen gemiddelde 247,96 275,42 Maximum 339,18 372,89 Totale prijs incl BTW (6%) en belasting op het gebruik van leidingwater Minimum 208,93 228,36 Rekenkundig gemiddelde 322,20 357,25 Gewogen gemiddelde 283,79 316,38 Maximum 375,02 413,85 Representativiteit 100% Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlakte water Voor het winnen van water uit oppervlakte water moet niet betaald worden. Hiervoor is wel een vergunning nodig. 137

138 Pagina 138 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Voor het winnen van water uit grondwater moet een provinciale grondwaterheffing betaald worden. De hoogte van deze provinciale tarieven is gekend voor Dit werd geïndexeerd naar In onderstaande tabel staan voor de verschillende typebedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de grondwaterheffing. Op basis van het aantal inwoners per provincie werd het gewogen gemiddelde berekend. Tabel 65: Grondwaterheffing voor de verschillende typebedrijven in 2012 typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Provincie Groningen 23,29 12,81 Friesland 23,71 13,04 Drenthe 22,24 12,23 Overijssel 28,53 15,69 Flevoland 23,92 13,15 Gelderland 27,27 15,00 Utrecht 32,10 17,65 Noord-Holland 17,83 9,81 Zuid-Holland 23,71 13,04 Zeeland 57,70 31,73 Noord-Brabant 39,86 21,92 Limburg 29,16 16,04 Totale prijs excl BTW* Minimum 17,83 9,81 Rekenkundig gemiddelde 29,11 16,01 Gewogen gemiddelde 27,60 15,18 Maximum 57,70 31,73 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend Afvalwaterinzameling Gezien er wordt vanuit gegaan dat enkel het huishoudelijk afvalwater geloosd wordt in de riolering, wordt voor beide types landbouwbedrijven de rioolheffing voor gezinnen aangerekend. De gemiddelde rioolheffing in 2012 voor Nederland bedraagt 177 euro voor een meerpersoonshuishouden Afvalwaterzuivering De zuiveringsheffing wordt vastgesteld op basis van het aantal in rekening te brengen vervuilingseenheden (v.e.). In Nederland betalen huishoudens een vast bedrag per jaar (forfaitaire aanslag): een eenpersoons-huishouden krijgt een aanslag voor 1 v.e. en een meerpersoonshuishoudens voor 3 v.e. 138

139 Pagina 139 van 342 BE Voor elk waterschap werd de zuiveringsheffing berekend voor de 2 typelandbouwbedrijven met resp. 2 VE s, en 4 VE s, vervolgens werd hiervan het minimum gemiddelde en maximum bepaald, dit wordt in Tabel 66. Tevens werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald. Tabel 66 : Zuiveringsheffing voor de type landbouwbedrijven in Nederland in 2012 typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 85,2 170,4 Amstel, Gooi en Vecht 108,96 217,92 Brabantse Delta 99,2 198,4 De Dommel 90,96 181,92 De Stichtse Rijnlanden 109,32 218,64 Delfland 170,28 340,56 Fryslân 107,14 214,28 Groot Salland 100,66 201,32 Hollands Noorderkwartier 109,92 219,84 Hollandse Delta 100,1 200,2 Hunze en Aa's 141,02 282,04 Noorderzijlvest 125,24 250,48 Peel en Maasvallei 98,7 197,4 Roer en Overmaas 99,46 198,92 Reest & Wieden 119,28 238,56 Regge en Dinkel 92,02 184,04 Rijn&Ijssel 83,52 167,04 Rijnland Rivierenland 104,56 209,12 Schieland en de Krimpenerwaard Vallei & Eem 95,28 190,56 Velt en Vecht 120,8 241,6 Veluwe 90,64 181,28 Zeeuwse Eilanden 106,26 212,52 Zeeuws-Vlaanderen 106,26 212,52 Zuiderzeeland 114,5 229 Totale prijs excl BTW* Minimum 83,52 167,04 Rekenkundig gemiddelde 107,59 215,18 Gewogen gemiddelde 108,89 217,78 Maximum 170,28 340,56 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend Watersysteemheffing Iedereen moet de watersysteemheffing ingezetenen betalen, dit is een vast bedrag per woonruimte. De heffing varieert per waterschap. In Tabel 64Tabel 67 wordt het minimum, gemiddelde en maximale bijdrage gegeven per huishouden. Tevens 139

140 Pagina 140 van 342 BE werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald. Eigenaren van huis en/of grond betalen naar rato van de waarde van dit bezit ook nog watersysteemheffing eigenaren. Eigenaren van een huis betalen de watersysteemheffing gebouwd, die varieert per waterschap. In Tabel 67 wordt het minimum, gemiddelde en maximale gegeven. Hierbij werd er uitgegaan van de waarde van het landbouwbedrijf van euro voor beide typelandbouwbedrijven. (zie Aanvulling WOZ waarde voor Nederland ). Tevens werd op basis van het aantal inwoners per waterschap het gewogen gemiddelde bepaald. Tabel 67 : Tarief watersysteemheffing in Nederland in 2012 voor beide type landbouwbedrijven typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 230,43 230,43 Amstel, Gooi en Vecht 197,09 197,09 Brabantse Delta 236,27 236,27 De Dommel 141,60 141,60 De Stichtse Rijnlanden 241,26 241,26 Delfland 277,12 277,12 Fryslân 442,52 442,52 Groot Salland 395,36 395,36 Hollands Noorderkwartier 395,92 395,92 Hollandse Delta 324,98 324,98 Hunze en Aa's 403,46 403,46 Noorderzijlvest 416,81 416,81 Peel en Maasvallei 256,15 256,15 Roer en Overmaas 188,88 188,88 Reest & Wieden 437,17 437,17 Regge en Dinkel 304,76 304,76 Rijn&Ijssel 233,98 233,98 Rijnland 203,13 203,13 Rivierenland 334,21 334,21 Schieland en de Krimpenerwaard 236,83 236,83 Vallei & Eem 138,70 138,70 Velt en Vecht 383,92 383,92 Veluwe 171,04 171,04 Zeeuwse Eilanden 405,06 405,06 Zeeuws-Vlaanderen 405,06 405,06 Zuiderzeeland 450,57 450,57 Totale prijs excl BTW* Minimum 138,69 138,69 Rekenkundig gemiddelde 302,01 302,01 Gewogen gemiddelde 277,33 277,33 Maximum 450,57 450,57 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend 140

141 4.10 Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Pagina 141 van 342 BE Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (15m³/u) 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle waterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel worden de gemiddelde, minimale en maximale tarieven weergegeven die de typebedrijven betalen in Nederland voor de levering van drinkwater. Er zijn geen gegevens beschikbaar omtrent het aantal bedrijfsaansluitingen per waterbedrijf, het gewogen gemiddelde werd berekend met dezelfde verhoudingen zoals gebruikt voor de huishoudelijke aansluitingen. Het gemiddelde van 9 van de 10 waterbedrijven werd bepaald, gezien er voor 1 waterbedrijf enkel prijzen op aanvraag beschikbaar zijn. De representativiteit van dit gemiddelde bedraagt 95%. Tabel 68 : Kostprijs drinkwater voor de typebedrijven in Nederland in 2012 typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterbedrijf Groningen 978, , , ,00 Waterleidingmaatschappij Drenthe 720, , , ,00 Vitens - Friesland, Overijssel, Gelderland 845, , , ,00 - Flevoland 845, , , ,00 - Midden Nederland 845, , , ,00 PWN Waterleiding bedrijf Noord-Holland 1.433, , , ,00 Waternet 168, , , ,00 Duinwaterbedrijf Zuid-Holland 1.199, , , ,02 Evides 141

142 Pagina 142 van 342 BE Zuid Holland 1.019, , , ,04 Zeeland 973, , , ,40 West Brabant 719, , , ,36 Brabant water 1.667, , , ,75 Waterleiding maatschappij Limburg 860, , , ,00 Totale prijs excl BTW Minimum 168, , , ,00 Rekenkundig gemiddelde 944, , , ,97 Gewogen gemiddelde 1.023, , , ,20 Maximum 1.667, , , ,40 Totale prijs incl BTW (6%) Minimum 178, , , ,76 Rekenkundig gemiddelde 1.000, , , ,54 Gewogen gemiddelde 1.084, , , ,77 Maximum 1.767, , , ,66 Totale prijs incl BTW (6%) en belasting op het gebruik van leidingwater Minimum 226, , , ,07 Rekenkundig gemiddelde 1.049, , , ,85 Gewogen gemiddelde 1.132, , , ,08 Maximum 1.815, , , ,97 Representativiteit 95% (geen tarieven voor Oasen, welke ca 5% van de aansluitingen betreft) Kostprijs eigen waterwinning uit oppervlakte water Voor het winnen van water uit oppervlakte water moet niet betaald worden. Hiervoor is wel een vergunning nodig Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater Voor het winnen van water uit grondwater moet een provinciale grondwaterheffing betaald worden. De hoogte van deze provinciale tarieven is gekend voor Dit werd geïndexeerd naar In onderstaande tabel staan voor de verschillende typebedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de grondwaterheffing. Op basis van het aantal inwoners per provincie werd het gewogen gemiddelde berekend. 142

143 Pagina 143 van 342 BE Tabel 69: Grondwaterheffing voor de verschillende typebedrijven in 2012 typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar provincie Groningen 11,64 58,22 582, ,39 Friesland 11,85 59,27 592, ,37 Drenthe 11,12 55,60 555, ,94 Overijssel 14,27 71,33 713, ,64 Flevoland 11,96 59,79 597, ,86 Gelderland 13,64 68,19 681, ,70 Utrecht 16,05 80,25 802, ,97 Noord-Holland 8,92 44,58 445,83 891,65 Zuid-Holland 11,85 59,27 592, ,37 Zeeland 28,85 144, , ,75 Noord-Brabant 19,93 99,66 996, ,10 Limburg 14,58 72,91 729, ,11 Totale prijs excl BTW* Minimum 8,92 44,58 445,83 891,65 Rekenkundig gemiddelde 14,55 72,77 727, ,49 Gewogen gemiddelde 13,80 69,01 690, ,14 Maximum 28,85 144, , ,75 Representativiteit 100% (*): gezien dit reeds een heffing is wordt er geen extra BTW aangerekend Kostprijs afvalwaterzuivering en lozing afvalwater op het oppervlaktewater Voor de afvalwaterzuivering dient de zuiveringsheffing betaald te worden. Indien vanuit de bedrijfsruimte afvalwater wordt geloosd in een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij het Rijk, is die daarvoor verontreinigingsheffing aan het Rijk is verschuldigd. Vindt de lozing plaats in een oppervlaktewaterlichaam in beheer bij een waterschap, dan moet dezelfde zuiveringsheffing worden betaald aan dat waterschap als voor de afvalwaterzuivering. Er is geen informatie over in welk type water de typebedrijven lozen. In het hoofdrapport wordt voor de vergelijking tussen de landen gedaan op basis van de zuiveringsheffing. In onderstaande tabel staan de gemiddelde, minimum en maximum waarden van de zuiveringsheffing die de verschillende typebedrijven moeten betalen in Nederland. Het gewogen gemiddelde werd berekend op basis van het aantal inwoners per waterschap, gezien er geen gegevens beschikbaar zijn omtrent het aantal bedrijven per waterschap. 143

144 Pagina 144 van 342 BE Tabel 70: zuiveringsheffing die betaald moet worden voor de verschillende typebedrijven in 2012 (euro/jaar) Type bedrijf A lichte vervuiler Type bedrijf A zware vervuiler Type bedrijf B lichte vervuiler Type bedrijf B zware vervuiler Type bedrijf C lichte vervuiler Type bedrijf C zware vervuiler Type bedrijf D lichte vervuiler Type bedrijf D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 139,02 884,99 695, , , , , ,29 Amstel, Gooi en Vecht 177, ,79 888, , , , , ,37 Brabantse Delta 161, ,41 809, , , , , ,43 De Dommel 148,42 944,82 742, , , , , ,34 De Stichtse 178, ,53 891, , , , , ,32 Rijnlanden Delfland 277, , , , , , , ,93 Fryslân 174, ,89 874, , , , , ,90 Groot Salland 164, ,58 821, , , , , ,96 Hollands 179, ,77 896, , , , , ,55 Noorderkwartier Hollandse Delta 163, ,76 816, , , , , ,28 Hunze en Aa's 230, , , , , , , ,87 Noorderzijlvest 204, , , , , , , ,80 Peel en Maasvallei 161, ,22 805, , , , , ,07 Roer en Overmaas 162, ,11 811, , , , , ,50 Reest & Wieden 194, ,99 973, , , , , ,01 Regge en Dinkel 150,15 955,83 750, , , , , ,39 Rijn&Ijssel 136,28 867,54 681, , , , , ,23 Rijnland 172, ,05 864, , , , , ,75 Rivierenland 170, ,09 853, , , , , ,99 Schieland en de 182, ,37 913, , , , , ,10 Krimpenerwaard Vallei & Eem 155,47 989,70 777, , , , , ,63 Velt en Vecht 197, ,78 985, , , , , ,87 Veluwe 147,90 941,50 739, , , , , ,95 Zeeuwse Eilanden 173, ,75 866, , , , , ,82 Zeeuws-Vlaanderen 173, ,75 866, , , , , ,82 Zuiderzeeland 186, ,34 934, , , , , ,91 Totale prijs excl BTW Minimum 136,28 867,54 681, , , , , ,23 Rekenkundig 175, ,54 877, , , , , ,93 gemiddelde Gewogen gemiddelde 177, ,07 888, , , , , ,09 Maximum 277, , , , , , , ,93 Representativiteit 100% 144

145 Pagina 145 van 342 BE Kostprijs riolering De manier waarop de rioleringsheffing wordt doorgerekend is zeer divers over de verschillende gemeenten in Nederland. Er is geen centraal overzicht beschikbaar enkel een studie die de 5 duurste en 5 goedkoopste heffing bepaald heeft voor een bedrijf dat m³ water loost. De heffing voor de type-bedrijven wordt daarom pro rata doorgerekend op basis van de beschikbare gegevens. De representativiteit van de berekeningen kan niet ingeschat worden, maar zal relatief hoog zijn, gezien deze gebaseerd zijn op de 5 duurste en 5 goedkoopste van alle gemeenten. Tabel 71: Kostprijs voor riolering die betaald moet worden voor de verschillende typebedrijven in 2012 (euro/jaar) typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf typebedrijf C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Rijswijk 7,50 37,50 375,00 750,00 Almere 11,80 59,00 590, ,00 Zeewolde 12,00 60,00 600, ,00 Hellevoetsluis 12,00 60,00 600, ,00 Steenbergen 12,20 61,00 610, ,00 Winterswijk 2.539, , , ,00 Rheden 2.518, , , ,00 Brummen 2.404, , , ,00 Vught 2.201, , , ,00 Valkenburg aan de Geul 2.170, , , ,00 Totale prijs excl BTW Minimum 7,50 37,50 375,00 750,00 Rekenkundig gemiddelde 1.188, , , ,00 Gewogen gemiddelde Maximum 2.539, , , ,00 Representativiteit Relatief hoog Watersysteemheffing Iedereen moet de watersysteemheffing ingezetenen betalen, dit is een vast bedrag per woonruimte. De heffing varieert per waterschap. In Tabel 72 wordt de minimum, gemiddelde en maximale bijdrage ingezetenen gegeven. Eigenaren van een bedrijf betalen tevens de watersysteemheffing gebouwd.. Hierbij werd er uitgegaan van de waarde van het bedrijf van resp euro voor type-bedrijf A; euro voor type-bedrijf B, euro voor type-bedrijf C en euro voor type-bedrijf D (zie Aanvulling WOZ waarde voor Nederland ). In Tabel 72 wordt het minimum, gemiddelde en maximale gegeven. 145

146 Pagina 146 van 342 BE Tabel 72 : Watersysteemheffing voor de type-bedrijven in 2012 typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Waterschap Aa en Maas 49,25 92,98 167,95 292,90 Amstel, Gooi en Vecht 92,76 117,94 161,11 233,06 Brabantse Delta 50,67 95,47 172,27 300,27 De Dommel 35,46 61,08 105,00 178,20 De Stichtse Rijnlanden 71,61 112,56 182,76 299,76 Delfland 120,09 157,99 222,97 331,27 Fryslân 82,63 169,50 318,42 566,62 Groot Salland 73,46 151,16 284,36 506,36 Hollands Noorderkwartier 91,42 164,92 290,92 500,92 Hollandse Delta 89,21 146,12 243,68 406,28 Hunze en Aa's 67,50 148,59 287,61 519,31 Noorderzijlvest 66,64 151,16 296,06 537,56 Peel en Maasvallei 51,70 101,05 185,65 326,65 Roer en Overmaas 41,05 76,73 137,90 239,85 Reest & Wieden 1228, , , ,17 Regge en Dinkel 905, , , ,51 Rijn&Ijssel 42,58 88,78 167,98 299,98 Rijnland 90,10 117,38 164,15 242,10 Rivierenland 79,30 140,83 246,31 422,11 Schieland en de Krimpenerwaard 80,96 118,58 183,08 290,58 Vallei & Eem 41,47 64,94 105,17 172,22 Velt en Vecht 71,01 146,54 276,02 491,82 Veluwe 47,07 76,99 128,29 213,79 Zeeuwse Eilanden 79,54 158,11 292,81 517,31 Zeeuws-Vlaanderen 79,54 158,11 292,81 517,31 Zuiderzeeland 80,10 169,52 322,82 578,32 Totale prijs excl BTW Minimum 35,46 61, ,22 Rekenkundig gemiddelde 146,47 732, , ,86 Gewogen gemiddelde 118,26 480, , ,35 Maximum 1228, , , ,17 Representativiteit 100% 146

147 4.11 Aanvulling ivm WOZ waarden Nederland Pagina 147 van 342 BE De watersysteemheffing die in Nederland betaald moet worden, wordt bepaald op basis van de WOZ waarde van het onroerende goed (WOZ = Waardering Onroerende zaken). OM de hoogte van deze heffing te kunnen bepalen voor de typegezinnen, typebedrijven en typelandbouwers moeten we dus een realistische inschatting maken van de WOZ waarden van de woningen, boerderijen en bedrijfspanden. Op de website van het centraal bureau voor statistiek staan gegevens over de WOZ waarden naar waardeklasse van de WOZ-objecten. ( &D3=0&D4=11-14&HDR=G3&STB=G1,G2,T&VW=T). Als WOZ-objecten worden onderscheiden: Woningen; Recreatiewoningen en overige woningen; Niet-woningen gedeeltelijk in gebruik als woning; Niet-woningen, niet bewoond Definities van deze WOZ- objecten: De WOZ-objecten woningen zijn als volgt onderverdeeld: 1. Woningen dienend tot hoofdverblijf (WOZ-gebruikscode 10); Hieronder wordt verstaan onroerende zaken die als één geheel gedurende het gehele jaar worden gebruikt om in te wonen. Dit betreft zelfstandige woningen voor één- of meerpersoonshuishoudens waarin geen bedrijfsmatige activiteiten plaatsvinden of in ieder geval geen aan het object zichtbare bedrijfsmatige activiteiten. 2. Woningen met praktijkruimte (WOZ-gebruikscode 11);Dit zijn onroerende zaken die in hoofdzaak worden gebruikt voor wonen en waarin de bewoner tevens in het kader van een zelfstandig beroep of bedrijf activiteiten verricht, zoals arts, fysiotherapeut, notaris en accountant. De voorwaarde is wel dat de aankondiging van de uitoefening van het zelfstandige beroep zichtbaar is vanaf de openbare weg. Daarnaast moet het deel van de onroerende zaak waar deze activiteiten plaatsvinden aanwijsbaar zijn. De WOZ-objecten Recreatiewoningen en overige woningen (WOZgebruikscode 12) zijn; Onroerende zaken die gedurende een deel van het jaar worden gebruikt voor woondoeleinden en waarbij het gebruik gedurende een deel van het jaar is beperkt; Een niet-zelfstandige eenheid, bijvoorbeeld studentenkamers, bejaardentehuizen, zusterflats en kloosters. Een onroerende zaak die ter beschikking staat aan het wonen.bijvoorbeeld een aparte garage of schuur bij een woning. Hiermee wordt bereikt dat het voor de 147

148 Pagina 148 van 342 BE belastingcapaciteit (WOZ-waarde) geen verschil maakt of de garage samen met de woning een onroerendgoed zaak is of dat de garage een afzonderlijke onroerende zaak is. Tot de niet-woningen gedeeltelijk bewoond behoren volgende WOZ-objecten: Boerderijen (WOZ-gebruikscode 20); Dit zijn onroerende zaken waar wonen gecombineerd is met bedrijfsmatige agrarische activiteiten. Voorbeelden zijn akkerbouw-, veeteelt- en tuinbouwbedrijven. Woonboerderijen behoren dus niet tot deze categorie. Woonboerderijen zijn woningen. Ook voormalige boerderijen waarin nu een andere bedrijfsmatige activiteit wordt uitgeoefend (bijvoorbeeld kantoor of winkel) zijn geen boerderij. Overige niet-woningen gedeeltelijk in gebruik als woning (WOZ-gebruikscode 21); Dit zijn onroerende zaken die in hoofdzaak worden gebruikt voor andere activiteiten dan wonen. Hiervan is de aard zodanig dat het gebruik van de gehele onroerende zaak als woning niet voor de hand ligt. Een voorbeeld hiervan is een woon-winkelpand dat op grond van de regels als één onroerende zaak aangemerkt moet worden. Tot de categorie Niet-woningen niet bewoond behoren de volgende WOZobjecten: Niet-woningen (WOZ-gebruikscode 30); Dit zijn onroerende zaken die in hoofdzaak worden gebruikt voor andere activiteiten dan wonen. Dit betreft alle objecten voor bedrijfsmatige activiteiten zoals kantoren, winkels en bedrijfsruimten, maar ook bijzondere gebouwen die een niet bedrijfsmatig gebruik hebben, zoals scholen en ziekenhuizen. Een object behoort alleen tot deze categorie wanneer geen enkel deel van het object voor woondoeleinden wordt gebruikt. Hiertoe behoren ook onroerende zaken waar het wonen als dienst in combinatie met andere functies wordt aangeboden, zoals hotels, pensions, verpleeghuizen en gevangenissen. Terreinen (WOZ-gebruikscode 40); Dit zijn onbebouwde onroerende zaken, zoals parken, sportvelden en bouwgrond. Bedrijfsmatig geëxploiteerde cultuurgrond zoals akkers en dergelijke, wordt niet bij de waardebepaling van terreinen opgenomen WOZ- waarden te gebruiken voor de typegezinnen Men kan ervan uitgaan dat de typegezinnen in een woning wonen. Onderstaande grafiek toont de procentuele verdeling van de WOZ-waarden van alle woningen in Nederland voor

149 Pagina 149 van 342 BE WOZ waarde Woningen, % van totaal aantal woningen voor ,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% De typegezinnen die gebruikt worden in deze studie zijn enkel gedefinieerd op basis van aantal personen en drinkwatergebruik. Er kan geen link gemaakt worden tussen een typegezin en de waarde van de woning. De meeste woningen zitten in de klassen tot euro. We stellen voor om het gemiddelde hiervan ( ) euro te gebruiken voor de 5 typegezinnen WOZ- waarden te gebruiken voor de typelandbouwers Boerderijen behoren tot de categorie niet-woningen gedeeltelijk bewoond. Onderstaande grafiek toont de procentuele verdeling van de WOZ-waarden van alle deze categorie in Nederland voor

150 Pagina 150 van 342 BE WOZ waarde niet-woningen, gedeeltelijk bewoond, % van totaal aantal niet woningen gedeeltelijk bewoond voor ,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Voor de twee typelandbouwers die worden gebruikt in deze studie kan men geen directe link maken naar de WOZ waarde van de boerderijen. De meeste panden/terreinen in deze categorie vallen onder de klasse tot euro. We stellen voor om de gemiddelde waarde hiervan ( ) te gebruiken voor de typeboerderijen WOZ- waarden te gebruiken voor de typebedrijven Bedrijven behoren tot de categorie niet-woningen niet bewoond. Onderstaande grafiek toont de procentuele verdeling van de WOZ-waarden van alle deze categorie in Nederland voor

151 Pagina 151 van 342 BE WOZ waarde niet-woningen, niet bewoond, % van totaal aantal niet woningen, niet bewoond voor ,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Het grootst aantal bedrijven vallen onder de categorie minder van euro WOZ waarde. Maar het is niet realistisch om deze waarde toe te passen voor de vier typebedrijven zoals gebruikt in onze studie. In onderstaande tabel doen we voor de vier typebedrijven een voorstel voor de te gebruiken WOZ waarde. Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik WOZ waarde A <20mm <3 m³/uur 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm Tussen 3 en 30 m³/uur 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm Tussen 30 en 65 m³/uur m³ D >80mm >65m³/uur m³

152 Pagina 152 van 342 BE Bronnen Tarievenoverzicht leidingwater per 1 januari 2012; (Vewin, januari 2012) Drinkwaterstatistieken 2012; (Vewin, 2012) De belastingen van de waterschappen in Achtergrondinformatie bij de belastingaanslagen. (Unie van waterschappen, 2012). Kerngegevens belastingen grote gemeenten 2012; (Coelo, 2012)

153 Pagina 153 van 342 BE Engeland 5.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Volgende instanties zijn betrokken bij afvalwaterlevering en afvalwaterzuivering in Engeland en Wales: Waterbedrijven: levering van drinkwater Afvalwatermaatschappijen: verzameling en zuivering van afvalwater Environment Agency levert vergunningen af voor het onttrekken van grond- en oppervlaktewater 5.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Er zijn momenteel 34 gereguleerde bedrijven die water en of afvalwaterafvoer aanbieden: 10 regionale bedrijven bieden zowel water als afvalwaterafvoer aan 11 regionale bedrijven bieden enkel water aan 6 lokale bedrijven hebben afspraken om ofwel water of afvalwaterafvoer of beide aan te bieden 7 licentiehouders bieden water en dienstens aan grootverbruikers. Op dit moment worden de meeste niet-huishoudelijke afnemers bediend door de 21 grootste leveranciers voor hun water en afvalwaterafvoer. Er zijn echter mogelijkheden om concurrentie op de markt in te voeren. In de volgende figuur wordt het werkgebied van elk van deze watermaatschappijen weergegeven. De watermaatschappijen worden opgevolgd door The Water Services Regulation Authority (OFWAT), dit is de economische regulator van de water en afvalwaterafvoer sector in Engeland en Wales. OFWAT bepaalt maximum prijzen voor de levering van drinkwater en afvoer van afvalwater (zowel bemeterd als niet bemeterd) en voor afvalwaterzuivering. Deze limieten gelden enkel voor leveringen aan huishoudens en bedrijven met een relatief klein verbruik 39. De prijzen voor levering van waterdiensten aan groot verbruikende bedrijven zijn niet gereglementeerd door OFWAT. Maar OFWAT controleert in dit geval (grootverbruik bedrijven) wel het verschil tussen de tarieven voor grootverbruikers en huishoudens om ervoor te zorgen dat er niemand gediscrimineerd wordt. Er is geen informatie over het aandeel van het aantal abonnees waarvan het verbruik boven de limiet van klein verbruik ligt. Binnen het werkgebied van deze waterbedrijven bevinden zich ook nog kleinere niet gereglementeerde waterbedrijven en privé waterleveranciers. Een voorbeeld hiervan is een privé persoon of een bedrijf dat een waterput heeft en hieruit water verdeelt aan klanten. Deze vallen niet onder het toezicht van OFWAT. Dit gebeurt op zeer kleine schaal en hierover zijn geen gegevens gekend van hoeveelheden, tarieven en tariefstructuren. 39 waterverbruik kleiner dan m³ in Engeland en kleiner dan m³ in Wales 153

154 Pagina 154 van 342 BE In volgende Tabel 73 worden het aantal bemeterde en niet bemeterde huishoudelijke aansluitingen weergegeven per watermaatschappij voor De water- en afvalwatermaatschappijen sturen hun rekeningen rechtstreeks naar de huishoudens. Voor gezinnen met lage inkomens wordt voorzien dat ze in termijnen kunnen betalen of via een programma in samenwerking met het departement van werk en pensioenen. Er zijn gezinnen die een privé waterput hebben en dus niet aangesloten zijn op het drinkwaternetwerk. Er zijn geen cijfers gekend over hoeveel gezinnen dit gaat. Figuur 7 : Werkgebied van de waterbedrijven (bron OFWAT) 154

155 Pagina 155 van 342 BE Tabel 73 : Huishoudelijke wateraansluitingen voor de verschillende waterbedrijven en afvalwaterbedrijven (bron OFWAT) Grote bedrijven met een minimaal waterverbruik van m³ in Engeland en m³ in Wales kunnen hun waterleverancier kiezen onder bepaalde voorwaarden. Dit kan gebeuren doordat een waterbedrijf een waterleiding aanlegt naar dat bedrijf in een zone waar een ander waterbedrijf actief is. Dit kan ook voorkomen omdat een waterbedrijf water dat bestemd is voor een bepaald bedrijf, levert op het netwerk van een ander waterbedrijf en zo bereikt dit water de klant. Dit is mogelijk sinds Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Er zijn 10 bedrijven die naast waterlevering ook instaan voor riolering en waterzuivering In volgende figuur wordt het werkgebied van deze bedrijven weergegeven. De bijhorende tabel geeft per water en afvalwaterbedrijf het aantal bemeterde en niet bemeterde huishoudelijke aansluitingen weer. 155

156 Pagina 156 van 342 BE Figuur 8 : Werkgebied van de afvalwatermaatschappijen Tabel 74 : Huishoudelijke rioolaansluitingen per drink- en afvalwatermaatschappij (bron OFWAT) 156

157 Pagina 157 van 342 BE Er zijn geen cijfers gekend over hoeveel huishoudens niet zijn aangesloten op het netwerk van riolering. Dit maakt echter slechts een zeer klein percentage uit van het totaal aantal gezinnen. Sommige van deze gezinnen hebben een septische put, anderen lozen afvalwater in het oppervlaktewater. Afhankelijk van de hoeveelheid water die zij lozen moeten zij hiervoor een verontreinigingsheffing betalen Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Bij de meeste water en afvalwatermaatschappijen zit de kostprijs voor het verzamelen van oppervlaktewater- en wegdrainage reeds vervat in de tarieven voor het zuiveren van afvalwater (zie hoofdstuk 5.4). Sommige bedrijven rekenen hiervoor een apart vast tarief aan in functie van de RV van de eigendom of de oppervlakte van het terrein. De meeste bedrijven rekenen dit mee door in het vast tarief dat ze toepassen. Slechts op vier plaatsen wordt deze kostprijs mee opgenomen in het variabel tarief. Tabel 75 : Wijze waarop oppervlakte- en wegdrainage wordt aangerekend voor bemeterde huishoudens ( ) Charging methods for surface water and highway drainage for metered households Volumetric rate charge Fee in standing charge Property type charge RV charge Water and sewerage companies Anglian 1 a Dŵr Cymru: surface water drainage a highway drainage a Northumbrian a Severn Trent: surface water drainage a a highway drainage 2 a a a South West 3 a a Southern a Thames a United Utilities a Wessex 4 a Yorkshire: surface water drainage a highway drainage a Notes: 1. Anglian Water's metered household customers who are on the SoLow tariff pay for surface water and highway drainage costs through the volumetric rate. All other customers pay for both services through the standing charge. 2. Severn Trent Water recovers part of the charge for highway drainage from the foul sewerage element of the sewerage charge (i.e. the volumetric rate) and part of the charge from the surface water drainage element of the sewerage charge (i.e. the property type charge). 3. In South West Water began to change the way it recovers the charge for surface water and highway drainage from the volumetric charge to a fee in the standing charge. For , it has not progressed this transition further and continues to charge for surface water partly through a fee in the standing charge and partly through the volumetric charge. 4. Wessex Water's customers who are on the low user pay for surface water and highway drainage through the volumetric rate. 157

158 Pagina 158 van 342 BE Tabel 76 : Wijze waarop oppervlakte- en wegdrainage wordt aangerekend voor bemeterde huishoudens ( ) Charging methods for surface water and highway drainage for unmetered households Water and sewerage companies Fee in standing charge Rateable Value (RV) charge Anglian a Dŵr Cymru a Northumbrian a Severn Trent a South West 1 a a Southern a Thames a United Utilities a Wessex a Yorkshire: surface water drainage a highway drainage a Note: 1. In South West Water began to change the way it recovers the charge for surface water from the RV charge to a fee in the standing charge. For , it has not progressed this transition further and continues to charge for surface water partly through a fee in the standing charge and partly through the RV charge Tabel 77 : Wijze waarop oppervlakte- en wegdrainage wordt aangerekend voor niet huishoudens ( ) Charging methods for surface water and highway drainage for non-households Water and sewerage companies Volumetric rate charge Fee in standing charge RV charge Site area charge Fee in standing charge RV charge Anglian a a Dŵr Cymru: surface water drainage a a highway drainage a a Northumbrian a a Severn Trent: surface water drainage a a highway drainage 1 a a a South West 2 a a a a Southern a a Thames a a United Utilities 3 a a Wessex a a Yorkshire: surface water drainage a a highway drainage a a Notes: Metered 1. Severn Trent Water recovers part of the charge for highway drainage from the foul sewerage element of the sewerage charge (ie, the volumetric rate or rateable value charge) and part of the charge from the surface water drainage element of the sewerage charge (ie, site area charge). 2. In South West Water began to change the way it recovers the charge for surface water from the RV or voluemtric charge to a fee in the standing charge. For , it has not progressed this transition further and continues to charge for surface water partly through a fee in the standing charge and partly through the RV or volumetric charge. South West's large user customers consuming 50 Ml or more pay for surface water drainage by means of a fixed charge equal to 24,740 a year. 3. In United Utilities has finished its transition to site-area based charges for surface water and highway drainage. All non-household customers except certain "protected premises" will be charged fully on the basis of their site area. Unmetered Site area charge 158

159 Pagina 159 van 342 BE Zelfvoorziening inzake waterproductie Indien een bedrijf meer dan 20m³ water per dag wil onttrekken van grond- of oppervlaktewater, is hiervoor een vergunning nodig. Deze kan aangevraagd worden bij het Environment Agency Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Indien een bedrijf afvalwater direct wil lozen in oppervlaktewater (rivieren en kanalen) of grondwater moet hiervoor een lozingsvergunning aangevraagd worden. Het Environment Agency verschaft deze vergunning en volgt de lozingen op. De doelstelling is om de waterkwaliteit, het milieu en de menselijke gezondheid te beschermen. Huishoudens die meer dan 5m³ afvalwater per dag lozen in een waterlichaam of 2m³ per dag op het land via een infiltratiesysteem moeten ook een lozingsvergunning aanvragen. 5.3 Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen OFWAT publiceert elk jaar de maximum prijzen voor water en voor afvalwatervervoer. Deze maxima gelden voor alle waterbedrijven. Elke watermaatschappij bepaald zijn prijzen voor water en voor afvalwatervervoer. De prijzen worden wel nog gecontroleerd door OFWAT, ook al liggen ze onder de eerder bepaalde maxima. Sinds dit jaar heeft OFWAT een nieuwe aanpak om de kosten van de verschillende watermaatschappijen goed of af te keuren. Zo wordt er nagegaan of de verschillende watermaatschappijen voldoen aan de wettelijke bepalingen en aan de principes van OFWAT. OFWAT publiceert deze principes, richtlijnen en good practices in samenwerking met de stakeholders Pverzicht tarieven en tariefstructuren De tarieven en de tariefstructuur hangt af van de watermaatschappij. Het hangt ook af als je in je huis een watermeter (meet verbruik) of niet hebt. Ongeveer 39% van de huishoudens in Engeland en Wales hebben in 2011 een water meter (zie Tabel 73 en Tabel 74). Er wordt verwacht dat er in 2012 ca. 42 % van de huishoudens een water meter zullen hebben Huishoudens (kleinverbruikers) niet bemeterd Huishoudens die over een aansluiting zonder meter beschikken, betalen een vast tarief voor hun waterverbruik. Dit vaste tarief bestaat over het algemeen uit twee componenten: Een vast bedrag dat instaat voor de klantgerelateerde leveringskosten (bv. facturatie) Een vast bedrag gerelateerd aan de Ratable Value (RV) van de eigendom De Ratable Value van een eigendom kan vergeleken worden met het kadastraal inkomen in Vlaanderen. De RV voor woningen werden laatst geupdate in Algemeen kan gesteld worden dat eigendommen gebouwd na 1990 over een watermeter beschikken. 159

160 Pagina 160 van 342 BE In drie gebieden (Hartlepool van Anglian, Sussex van South East en Northen Area van Sutton and East Surrey) bestaat het vast tarief uit één vast bedrag dat niet gerelateerd is aan de RV van de woning. Bij de watermaatschappijen Severn Trent en South Staffordshire bestaat het vast tarief enkel uit een component gerelateerd aan de RV van de woning. In volgende tabellen worden de tarieven aangegeven die de watermaatschappijen toepassen en alsook de gemiddelde waterrekening per huishouden voor

161 Pagina 161 van 342 BE Tabel 78 : Tarieven drinkwater huishoudens (kleinverbruikers) niet bemeterd en gemiddelde rekening (bron OFWAT) Water en Afvalwater Vast bedrag Gemiddelde rekening in bedrijven Vast bedrag gerelateerd aan RV 2011 Euro/jaar euro/ RV Euro Anglian 265,69 *Anglian 198,84 0,43 *Harlepool 162,35 Dwr Cymru 135,28 0,85 237,86 Northcumbrian *North East 101,22 0,61 188,51 *Essex and Suffolk 60,10 273,28 **Essex 0,89 **Suffolk 1,35 Severn Trent - 207,49 *zone 1 1,23 *zone 2 1,11 *zone 3 1,08 *zone 4 1,12 *zone 5 1,29 *zone 6 1,34 *zone 7 1,35 *zone 8 1,08 South West 151,06 1,60 368,17 Southern 37,37 0,70 168,27 Thames 35,43 253,04 *zone 1 0,86 *zone 2 0,87 *zone 3 0,66 *zone 4 0,78 *zone 5 1,01 *zone 6 0,87 *zone 7 1,20 United Utilities 67,06 1,04 231,53 Wessex 8,86 1,74 298,59 Yorkshire 208,76 * Yorkshire 45,29 1,38 *York 35,50 0,79 Water bedrijven Bournemouth and W Hampshire 28,47 0,82 182,19 Bristol 32,90 1,02 213,82 Cambridge 32,14 0,61 163,21 Cholderton 50,87 0,97 244,18 Dee Valley 189,78 *Chester 59,17 0,66 *Wrexham 102,23 0,70 Portsmouth 25,94 0,40 112,60 South East: 29,10 261,90 *Mid Southern 0,79 *Sussex (Eastbourne & Mid S 136,39 *West Kent 1,27 *Mid Kent 75,91 1,05 South Staffs3 0,79 161,95 Sutton & East Surrey: 213,82 *Croydon 46,81 0,48 *Northern Area1 190,92 *Southern Area 46,81 0,81 Veolia Water Central 48,08 215,08 * Colne Valley 0,61 * Lee Valley 0,75 * Rickmansworth 0,59 * North Surrey 0,63 Veolia Water East 45,26 1,18 263,16 Veolia Water Southeast 69,23 1,53 288,47 161

162 Pagina 162 van 342 BE De volgende tabel toont een vergelijking van de huishoudelijke rekening voor niet bemeterd waterverbruik van de periode Dit is een gewogen gemiddelde rekening houdend met het aantal huishoudelijke niet bemeterde aansluitingen van de verschillende waterbedrijven. Tabel 79 : Vergelijking factuur drinkwater gezinnen niet bemeterd waterverbruik periode geïndexeerd naar 2012 minimum 112,60 115,14 maximum 368,17 376,48 gewogen gemiddelde 226,04 231,14 rekenkundig gemiddelde 226,58 231,70 Sinds april 2000 hebben alle huishoudens het recht op een watermeter en deze moet door het waterbedrijf volledig kosteloos geïnstalleerd worden binnen de drie maand na aanvraag. Indien het technisch te moeilijk is of te duur is voor een watermaatschappij om een meter aan te sluiten, zal de maatschappij zelf een bedrag vaststellen ( assessed charge ). De waterbedrijven mogen zelf de hoogte van dit bedrag bepalen, maar ze zijn verplicht om alle klanten op dezelfde manier te behandelen. Bij de meeste maatschappijen ligt de hoogte van dit bedrag rond het gemiddelde dat een gezin bij die maatschappij betaald of wordt het berekend op basis van de hoeveelheid water die een klant naar verwachting zal gebruiken Huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd Huishoudens waarvan de wateraansluiting wel van een meter voorzien is, betalen een rekening die voorzien is van twee elementen: Een vast bedrag dat instaat voor klantgerelateerde kosten en kosten voor het aanbieden van een bemeterd watergebruik (bv. aflezen van de meter). Een variabel tarief afhankelijk van het waterverbruik dat instaat voor de kosten van het leveren van water. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de tarieven die de verschillende waterbedrijven toepassen alsook de gemiddelde waterrekening voor

163 Pagina 163 van 342 BE Tabel 80 : Tarieven drinkwater huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd en gemiddelde rekening per huishouden (bron OFWAT) Water en Afvalwater bedrijven Variabel Vast bedrag tarief Gemiddelde rekening in Euro/jaar Euro/m³ Euro Anglian 187,25 *Anglian Standard 34,16 1,60 SoLow 0,00 2,05 Aquacare Plus 93,62 0,81 *Harlepool Standard 34,16 1,24 SoLow 0,00 1,70 Aquacare Plus 73,38 0,72 Dwr Cymru 36,69 1,56 153,09 Northcumbrian 42,13 *North East 1,25 148,03 *Essex and Suffolk 188,51 Essex 1,39 Suffolk 1,71 Severn Trent 31,45 1,73 187,25 South West 40,69 2,12 212,55 Southern 33,36 163,21 Standard 1,20 Seasonal 3 - summer 1,26 Seasonal - winter 1,17 Thames 32,90 1,47 208,76 United Utilities 37,96 1,74 184,72 Wessex 21,51 2,21 215,08 Yorkshire 161,95 * Yorkshire 36,49 1,43 *York 32,09 0,80 Water bedrijven Bournemouth and W Hampshire 28,47 1,35 165,74 Bristol 41,75 1,35 169,54 Cambridge 33,65 1,00 132,85 Cholderton 35,07 1,59 221,41 Dee Valley 34,92 140,44 *Chester 1,14 *Wrexham 1,23 Portsmouth 30,36 0,75 103,75 South East: 26,57 175,86 Mid Kent 4 26,57 1,50 Mid Southern 1,15 Sussex (Eastbourne & Mid-Sussex)6 1,73 West Kent 1,66 South Staffs 36,13 1,11 144,23 Sutton & East Surrey: 31,28 188,51 Northern Area 1,11 Croydon Area 1,11 Southern Area 1,43 Veolia Water Central 35,53 1,15 169,54 Veolia Water East 30,92 1,93 189,78 Veolia Water Southeast 39,32 1,75 216,35 De gemiddelde rekening van alle waterbedrijven voor huishoudens met een bemeterde aansluiting bedraagt 181,78 euro per jaar. Dit is een gewogen 163

164 Pagina 164 van 342 BE gemiddelde aan de hand van het aantal bemeterde aansluitingen dat elk van de bedrijven bedient. Het bedrag wordt niet uitgedrukt in een gemiddeld waterverbruik, want is afhankelijk van het gemiddeld waterverbruik van de huishoudens dat aangesloten is aan het water en/of afvalwaterbedrijf. Wanneer er bijvoorbeeld in een bepaald waterbedrijf voornamelijk grote huishoudens zijn aangesloten dan zal het bedrag per m³ waterverbruik van dit waterbedrijf eigenlijk lager liggen dan zou blijken uit de ranking van Tabel 80. De laagste gemiddelde rekening die een huishouden betaalt, is 103,75 euro per jaar bij Portsmouth. De hoogste gemiddelde rekening is 221,41 euro bij Cholderton. Anglian kent een speciaal tarief toe aan low users, gezinnen die weinig water verbruiken. Hier wordt enkel een variabel tarief per verbruikte m³ aangerekend. Ofwat vind deze regeling niet wenselijk en laat daarom niet toe dat dit bij andere waterbedrijven ook ingevoerd wordt. geïndexeerd naar 2012 minimum 103,75 106,09 maximum 221,41 226,41 gewogen gemiddelde 181,78 185,88 rekenkundig gemiddelde 175,15 179, Bedrijven (grootverbruikers) Indien een bedrijf een niet bemeterde aansluiting heeft, valt dat bedrijf ook onder de tarieven van niet bemeterde huishoudens. De meeste bedrijven betalen voor hun waterverbruik via een combinatie van een vast tarief, afhankelijk van de grootte van de meter, en een variabel tarief, afhankelijk van de hoeveelheid water die verbruikt wordt. Volgende tabel toont de tarieven die door de verschillende bedrijven toegepast worden. 164

165 Pagina 165 van 342 BE Tabel 81 : Bemeterde tarieven drinkwater voor niet huishoudelijke klanten (bron OFWAT) Variabel Tarief afhankelijk van de grootte van de meter (Euro/jaar) tarief 12mm 20mm 25mm 32mm 40mm 50mm 65mm 75mm 100mm 125mm 150mm 200mm 250mm 300mm 500mm Euro/m³ Water en Afvalwater bedrijven Anglian *Anglian *Hartlepool 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 56,9 1,2 Dwr Cymru 36,7 36,7 107,5 183,5 337,8 506,1 675,6 895, , , , , ,4 Northcumbrian *Northcumbrian 42,1 42,1 102,5 174,6 223,2 373,5 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 1,9 * Essex and Suffolk 42,1 42,1 102,5 174,6 223,2 373,5 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 637,7 Essex 2,2 Suffolk 2,7 Severn Trent 31,5 45,0 61,0-85,4 117,8-182,1 307,3-707,4 891, , ,1-2,7 South West 40,7 40,7 53,4 66,2 66,2 111,9 111,9 120,4 127,7 144,2 144,2 144,2 144,2 144,2 144,2 3,3 Southern 33,4 33,4 89,8 89,8 189,8 278,3-513,7 642,7-864,1 864,1 864,1 864,1 864,1 1,9 Thames 32,9 74,6 131,6 206,2 296,1 526,3 822, , , , , , , ,5-2,3 United Utilities 63,3 94,9 115,1 115,1 159,4 241,7-783, , , , , , ,5 2,7 Wessex 21,5 21,5 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 88,6 3,4 Yorkshire *Yorkshire 36,5 97,9 157,2 191,3 260,4 367,2-600,7 807, , , , , ,3 2,2 *York 32,1 38,5 40,1 43,3 53,0 93,1-150,9 197,5-420,7 420,7 420,7 420,7 420,7 1,2 Water bedrijven Bournemouth and W Hampshire 28,5 28,5 85,1-244,8 417,5-509,9 597,2-630, ,1 Bristol 41,8 41,8 41,8-41,8 41,8-41,8 41,8-41,8 41,8 41,8 41,8 41,8 2,1 Cambridge 33,7 33,7 37,7 56,4 75,2 113,9-192,3 250, , ,5 Cholderton 35,1 35,1 140,3-315, ,5 Dee Valley 34,9 34,9 91,1 126,5 191,0 267,0-475,7 664,2-879, , *Chester ,8 *Wrexham ,9 Portsmouth3 30,4 34,2 92,4-179,7 227,7-331,5 804, , , ,3-1,2 South East Water4 26,6 42,5 50,9 60,7 73,6 225,5 225,5 288,5 349,2 470,7 599, ,6 - *Mid Kent 26,6 42,5 50,9 60,7 73,6 225,5 225,5 288,5 349,2 470,7 599, ,3 *Mid Southern ,8 *Sussex (Eastbourne & Mid-Su ,7 *West Kent ,6 South Staffs 36,1 101,2 156,9 216,3 268,2 330,2-468,1 646,5-828, , ,4-1,7 Sutton & East Surrey2: 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 31,3 * Northern Area 1,7 *Southern Area 2,2 Veolia Water Central 35,5 35,5 35,5 144,2 239,1 278,3 335,3 409,9 477,0-539,0 539,0 539,0 539,0 539,0 1,8 Veolia Water East 30,9 40,7 103,0-204,4 407, , , , , , , , ,8 3,0 Veolia Water Southeast 53,9 87,0 172,0 258,4 404,9 530, , , ,7 Minimum 21,51 21,51 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 31,28 1,16 Maximum 63,26 101,22 172,02 258,40 404,91 530,23 822, , , , , , , , ,54 3,43 rekenkundig gemiddelde 36,59 48,53 87,80 123,41 175,33 259,63 349,83 464,03 595,65 566,88 781,42 901,06 693, ,69 618,12 2,19 165

166 Pagina 166 van 342 BE Variabel Tarief afhankelijk van de grootte van de meter (Euro/jaar) geïndexeerd naar 2012 tarief 12mm 20mm 25mm 32mm 40mm 50mm 65mm 75mm 100mm 125mm 150mm 200mm 250mm 300mm 500mm Euro/m³ Minimum 21,99 21,99 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 31,98 1,18 Maximum 64,69 103,50 175,90 264,24 414,06 542,20 840, , , , , , , , ,30 3,50 rekenkundig gemiddelde 37,42 49,62 89,78 126,20 179,28 265,49 357,73 474,51 609,10 579,68 799,06 921,40 709, ,64 632,08 2,23 166

167 Pagina 167 van 342 BE Bedrijven die veel water gebruiken, kunnen ervoor opteren om over te schakelen op de tarieven voor grote verbruikers. Deze tarieven bestaan uit een combinatie van een vast tarief en een variabel tarief volgens de verbruikte hoeveelheid water. In onderstaande tabel worden de hoogtes van deze tarieven bij de verschillende bedrijven weergegeven alsook het minimum waterverbruik waarvoor deze tarieven gelden. 167

168 Pagina 168 van 342 BE Tabel 82 : Tarieven drinkwater grote gebruikers (bron OFWAT) Drempel punt Vast Bedrag Maximum prijs Standaard volumetrisch tarief grote en gemiddelde gebruikers volumetrisch tarief Water en Afvalwater bedrijven 1000m³ euro/jaar Anglian *Anglian euro/1000m³ /jaar euro/m³ euro/m³ green <0,5 63,26 1,40 1,40 orange 0,5 102,48 1,40 1,32 bleu 5 680,68 1,40 1,21 Industrial 25 Potable , ,40 0,74 Industrial Potabel , ,40 0,26 Industrial Interruptible , ,40 0,24 *Hartlepool Industrial Potabel , ,77 0,21 Dwr Cymru Band ,50 1,56 1,16 Band ,36 1,56 1,06 Band ,07 1,56 0,87 Band ,79 1,56 0,83 Band ,39 1,56 0,79 Northcumbrian *North East Focus ,59 1,25 1,10 Focus extra ,28 1,25 0,88 Focuplus ,96 1,25 0,71 * Essex and Suffolk **Essex Focus ,95 1,39 1,24 Focus extra ,01 1,39 1,07 Focusplus ,51 1,39 0,95 **Suffolk Focus ,42 1,71 1,54 Focus extra ,28 1,71 1,33 Focusplus ,23 1,71 1,20 Severn Trent *Intermediate mei-sept ,32 1,73 1,75 okt-apr 0,97 *Large user mei-sept ,68 1,73 1,15 okt-apr 0,62 South West HW1 50 Standard 2,12 1,68 HW2 100 Standard 2,12 1,20 HW3 150 Standard 2,12 0,98 Southern 5 600,97 1,20 1, ,26 1,20 1, ,66 1,20 0,90 Thames Gemiddeld volume gebruiker ,44 1,47 1,34 groot volume gebruiker ,80 1,47 1,11 extra groot volume gebruiker ,91 1,47 0,93 United Utilities Select ,36 1,74 1,48 Select ,63 1,74 1,15 select ,80 1,74 1,05 select plus ,80 1,74 0,35 Wessex Option ,40 2,21 2,00 Option ,40 2,21 1,42 Option ,40 2,21 1,15 Option 20 beheerde aanvraag ,04 2,21 1,88 Beheerde aanvraag - 442,82 2,05 Yorkshire *Yorkshire Band 1 50 Standard 1,43 0,89 Band Standard 1,43 0,75 Onderbreekbaar band 1 0 Standard 1,43 1,39 Onderbreekbaar band 2 50 Standard 1,43 0,85 Onderbreekbaar band Standard 1,43 0,72 *York Band 1 50 Standard 0,80 0,68 Onderbreekbaar band 1 0 Standard 0,80 0,76 Onderbreekbaar band 2 50 Standard 0,80 0,64 168

169 Pagina 169 van 342 BE Drempel punt Vast Bedrag Standaard volumetrisch tarief grote en gemiddelde gebruikers volumetrisch tarief Water bedrijven 1000m³ euro/jaar euro/1000m³ /jaar euro/m³ euro/m³ Bournemouth and W Hampshire *Band 1 juni, juli, aug ,46 1,35 1,52 andere maanden 1,09 *Band 2 juni, juli, aug ,26 1,35 1,52 andere maanden 0,99 *Band 3 juni, juli, aug ,28 1,35 1,43 andere maanden 0,87 *Band 4 juni, juli, aug ,24 1,35 1,43 andere maanden 0,71 *Band 5 juni, juli, aug ,48 1,35 1,43 andere maanden 0,56 Bristol Band E 5 208,76 1,35 1,31 Band D ,92 1,35 1,15 Band C ,96 1,35 1,08 Band B ,28 1,35 1,03 Band A ,40 1,35 0,96 Band Super A ,32 1,35 0,92 Cambridge 150 Standard 1,00 0,77 Dee Valley (Wrexham area) ,40 1,23 0,98 Portsmouth ,90 0,75 0,60 South East Mid Kent InterSaver ,81 1,50 1, ,16 1,50 1, ,95 1,50 1,14 Saver , ,50 0,86 SuperEconomy , ,50 0,82 Mid Southern InterSaver ,95 1,15 0, ,35 1,15 0,91 Saver ,64 1,15 0, , ,15 0, , ,15 0,63 Sussex (Eastbourne & Mid- Sussex) ,74 1,73 1, ,34 1,73 1, ,40 1,73 1, , ,73 0, , ,73 0,95 West Kent InterSaver ,07 1,66 1, ,73 1,66 1,32 Saver ,91 1,66 1,26 SuperEconomy , ,66 0, , ,66 0,91 South Staffs Medium user ,88 1,11 1,09 Reservation ,11 0, ,11 0,51 Sutton & East Surrey: Southern Area 250 Standard 1,43 1,07 Northern Area 250 Standard 1,11 1,07 Veolia Water Central: Mid User 3 Standard 1,15 1,06 Large User ,21 1,15 0,70 Veolia Water East noordelijk gebied *Band 1 juni, juli, aug 5 Standard 1,93 2,42 andere maanden 1,65 *Band 2 juni, juli, aug ,10 1,93 1,79 andere maanden 1,24 *Band 3 juni, juli, aug ,56 1,93 1,48 andere maanden 1,02 *Band 4 juni, juli, aug ,53 1,93 1,32 andere maanden 0,92 Veolia Water Southeast 50 Standard 1,75 1,29 169

170 Pagina 170 van 342 BE Belastingen Enkele bedrijven bieden ook de levering van niet-drinkbaar water aan bedrijven aan. De tarieven hiervoor zijn variabel naargelang de hoeveelheid water verbruik. Het watergebruik voor huishoudens kent een nultarief voor wat betreft BTW ( zerorated ). Op water voor industrieel gebruik wordt het standaard BTW tarief toegepast, namelijk 20 % (sinds 4 januari is het standaard BTW tarief gestegen van 17,5 % naar 20 %) Flankerende en/of verborgen kosten Kostprijs voor aansluiting op het netwerk Klanten betalen voor de aansluiting op het waterleiding netwerk. Klanten mogen zelf een deel van het voorbereidende werk (sleuf uitgraven, buizen klaarleggen, etc.) doen maar de echte aansluiting op het netwerk wordt door de watermaatschappijen zelf gedaan. De prijzen die hiervoor aangerekend worden, zijn afhankelijk van de soort aansluiting en van de watermaatschappij en zijn niet ter beschikking gesteld. OFWAT heeft een maximum prijs gesteld voor een standard aansluiting, namelijk of 395 EUR voor Diverse kosten De meeste waterbedrijven rekenen ook kosten aan voor een reeks van diensten die zij aanbieden in hun rol van waterleverancier. Voorbeelden hiervan zijn: Kosten voor heraansluiting Testen van watermeter Plaatsing van een hydrant Milieuschadekosten en hulpbronkosten Voor de bemeterde huishoudens heeft Southern water ook seizoensgebonden elementen bij hun reeds bestaande variabele tarieven. Ook voor bedrijven passen sommige water en/of afvalwaterbedrijven in de zomermaanden hogere tarieven toe voor grote verbruikers dan in de overige maanden van het jaar Vrijstellingen Volgens The water industry (charges) (vulnerable groups) regulations 1999 moeten de water- en afvalwaterbedrijven in Engeland een specifiek goedkoper tarief toepassen voor kwetsbare groepen. In deze wetgeving zijn kwetsbare groepen aangeduid als gezinnen die kinderbijslag krijgen voor drie of meer kinderen onder de 16 jaar en personen die aan een bepaalde ziekte lijden waardoor ze grotere hoeveelheden water moeten gebruiken (bv. patiënten die thuis nierdialyse krijgen). De bedrijven in Wales zijn hier niet toe gebonden, maar passen deze regelgeving toe op vrijwillige basis. Dit tarief (van huishoudens met meer dan 3 kinderen) moet zo dicht mogelijk liggen bij de gemiddelde huishoudelijke rekening (deze van huishoudens met minder dan 3 kinderen) voor de verschillende diensten (watervoorziening en afvalwaterinzameling en -zuivering). 170

171 Pagina 171 van 342 BE Tabel 83 : Sociale tarieven voor en WaterSure (former vulnerable group) charges and Water EURO/jaar Afvalwater EURO/jaar Water en Afvalwater bedrijven Anglian: Anglian 212,55 225,21 269,49 278,34 Hartlepool 154,35 161, Dŵr Cymru 2 144,23 151,82 144,23 151,82 Northumbrian: 0,00 0,00 0,00 0,00 North East 178,39 193,58 215,08 231,53 Essex & Suffolk 230,27 256, Severn Trent 201,17 207,49 179,66 185,98 South West 259,37 274,55 356,79 379,56 Southern 165,74 179,66 306,18 322,63 Thames 226,47 241,65 144,23 153,09 United Utilities 216,35 230,27 237,86 245,45 Wessex 3 256,84 275,81 260,63 265,69 Yorkshire: 0,00 0,00 0,00 0,00 Yorkshire 191,05 199,90 223,94 230,27 York 135,38 140, Water bedrijven Bristol 198,64 211, Cambridge 144,23 149, Cholderton 239,70 249, Dee Valley 2 164,73 173, Portsmouth 4 111,34 116, Sembcorp Bournemouth 172,07 185, South East Eastbourne 250,51 273, Mid Kent 213,82 251, Mid Southern 203,70 221, Mid Sussex 250,51 273, West Kent 244,18 268, South Staffs 157,23 164, Sutton & East Surrey 175,86 187, Veolia Water Central 197,35 213, Veolia Water East 209,29 214, Veolia Water Southeast 227,74 240, Notes: 1. In line with the vulnerable group regulations, companies have been required to set the WaterSure tariff in at or close to the average household bill for each service. 2. Regulations relating to vulnerable groups do not apply to any water or sewerage company whose area is wholly or mainly in Wales (Dŵr Cymru and Dee Valley Water). These companies, however, have voluntarily chosen to introduce a scheme for vulnerable customers. In , Dwr Cymru introduced the Welsh Water Assist tariff to replace their voluntary WaterSure tariff. This tariff offers reduced bills to customers that meet certain eligibility criteria and is available to both measured and unmeasured customers. 3. Wessex Water operates a tariff called Assist that offers reduced bills to low income customers that meet certain eligibility criteria, further details of this are available from Wessex Water 4. This charge applies from 1 July

172 Pagina 172 van 342 BE Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Huishoudens (kleinverbruikers) niet bemeterd Net als bij het waterverbruik betalen huishoudens met een niet bemeterde aansluiting een vast tarief voor de afvoer en het zuiveren van het afvalwater. Dit vast tarief bestaat over het algemeen, zoals bij de kostprijs van water, uit een vast bedrag en een vast bedrag gerelateerd aan de RV van de eigendom. Twee bedrijven, United Utilities en Severn Trent, passen enkel een vast bedrag toe gerelateerd aan de RV. Deze tarieven vertegenwoordigen naast het verzamelen en behandelen van afvalwater ook het verzamelen en behandelen van oppervlaktewater dat van een eigendom van een huishouden draineert naar de riolering alsook wegdrainage. Indien een eigenaar kan aantonen dat hij van deze diensten geen gebruik maakt, kan hij een korting krijgen. Tabel 84 : Tarieven riolering en afvalwaterzuivering huishoudens (kleinverbruikers) niet bemeterde rioolaansluiting (bron OFWAT) Vast bedrag Gemiddelde rekening in Water en Afvalwater bedrijven Vast bedrag gerelateerd aan RV Euro/jaar euro/ RV Euro Anglian 238,46 0,46 325,16 Dwr Cymru 185,50 1,22 335,28 Northcumbrian 132,21 0,65 225,21 Severn Trent 185,98 *zone 1 1,10 *zone 2 0,93 *zone 3 0,97 *zone 4 1,06 *zone 5 1,23 *zone 6 1,19 *zone 7 1,16 *zone 8 0,97 South West 138,29 3,09 544,04 Southern 72,47 1,33 328,95 Thames 45,55 151,82 *zone 1 0,42 *zone 2 0,43 *zone 3 0,27 *zone 4 0,39 *zone 5 0,51 *zone 6 0,42 *zone 7 0,59 United Utilities 1,58 247,98 Wessex 8,86 1,62 287,20 Yorkshire 52,48 1,60 246,71 In de volgende tabel staat een vergelijking van de gemiddelde factuur van gezinnen voor het verzamelen en zuiveren van afvalwater voor niet bemeterde aansluitingen. Dit is een gewogen gemiddelde volgens het aantal niet bemeterde aansluitingen. 172

173 Pagina 173 van 342 BE Tabel 85 : Vergelijking factuur riolering en afvalwaterzuivering gezinnen niet bemeterd in de periode geïndexeerd naar minimum 151,82 155,25 maximum 544,04 556,32 gewogen gemiddelde 231,42 236,64 rekenkundig gemiddelde 287,83 294,33 Ook hier heeft een huishouden recht op een vastgesteld bedrag ( assessed charge ) in het geval geen watermeter geplaatst kon worden Huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd Bij huishoudens met een bemeterde wateraansluiting wordt de verzameling en behandeling van afvalwater aangerekend via een vast tarief gecombineerd met een variabel tarief in functie van de hoeveelheid waterverbruik. In onderstaande tabel worden de tarieven weergegeven voor de verschillende water- en afvalwatermaatschappijen. Tabel 86 : Tarieven riolering en afvalwater kleinverbruikers bemeterd (bron OFWAT) Water en Afvalwater bedrijven Variabel Vast bedrag tarief Gemiddelde rekening in Euro/jaar euro/m³ Euro Anglian 244,18 Standard 94,89 1,63 SoLow 2,89 Aquacare Plus 161,95 0,73 Dwr Cymru 86,03 1,83 217,61 Northcumbrian 89,45 1,14 184,72 Severn Trent 81,90 1,06 167,01 South West 34,77 3,38 285,94 Southern 60,94 2,06 280,87 Thames 58,20 0,67 127,79 United Utilities 99,95 1,37 211,29 Wessex 53,14 1,94 225,21 Yorkshire 52,48 1,59 191,05 Gemiddeld betaalden huishoudens met een bemeterde aansluiting in ,89 euro voor de verzameling en zuivering van afvalwater. Dit is een gewogen gemiddelde aan de hand van het aantal bemeterde aansluitingen dat elke bedrijf bedient. De laagste gemiddelde rekening van 127,79 euro komt voor bij Thames en de hoogste gemiddelde rekening van 285,94 bij South West. De tarieven voor het verzamelen en behandelen van oppervlakte runoff van de eigendom van de gebruiker en voor de wegdrainage is in deze tarieven vervat, behalve bij Severn Trent,. Soms zit het vervat in het vaste tarief, soms in het 173

174 Pagina 174 van 342 BE variabel tarief. Severn Trent berekent de tarieven door aan de hand van de RV van de eigendom en het type van eigendom via een afzonderlijke kostenpost. Indien klanten kunnen aantonen dat ze van deze diensten geen gebruik maken, kunnen ze korting krijgen. geïndexeerd naar 2012 minimum 127,79 130,67 maximum 285,94 292,39 gewogen gemiddelde 203,89 208,49 rekenkundig gemiddelde 213,57 218, Bedrijven (grootverbruikers) Voor het verzamelen en zuiveren van afvalwater van bedrijven (grootverbruikers) worden tarieven aangerekend op dezelfde manier als voor de waterlevering. Indien het bedrijf geen meter heeft, wordt het tarief voor afvalwaterverzameling en - zuivering bepaald op dezelfde manier als bij huishoudens op basis van de RV van het eigendom. Voor bemeterde niet-huishoudelijke waterverbruikers met beperkt waterverbruik wordt het tarief bepaald aan de hand van een vast bedrag, afhankelijk van de diameter van de wateraansluiting, aangevuld met een variabel bedrag, afhankelijk van de hoeveelheid verbruikt water (behalve Anglian). De hoogtes van deze tarieven worden in de volgende tabel weergegeven. 174

175 Pagina 175 van 342 BE Tabel 87 : Bemeterde tarieven riolering en afvalwater voor niet huishoudelijke klanten ( bron OFWAT) gemiddeld tarief voor niet-huishoudelijke klanten Tarief afhankelijk van de grootte van de meter (euro/jaar) 12mm 20mm 25mm 32mm 40mm 50mm 65mm 75mm 100mm 125mm 150mm 200mm 250mm 300mm 500mm Variabel tarief euro/m³ Water en Afvalwater bedrijven Anglian Dwr Cymru 86,03 86,03 275,81 394,74 587, , , , , , , , ,83 Northumbrian ,14 Severn Trent (zone 4) 14,79 21,67 29,11-40,92 56,15-87,18 147,33-339,20 427,60 515,82 562,27-1,06 South West 34,77 34,77 39,63 44,64 44,64 62,55 62,55 65,74 68,47 75,00 75,00 75,00 75,00 75,00 75,00 3,38 Southern 60,94 60,94 210,02 210,02 427,64 743, , , , , , , ,62 2,12 Thames 58,20 131,58 232,80 364,38 523,79 931, , , , , , , , ,35-0,67 United Utilities 122,37 337,35 597,78 597, , , , , , , , , ,43 1,22 Wessex 53,14 53,14 291,00 436,49 581, , , , , , , , , , ,84 1,94 Yorkshire 23,22 55,09 88,54 109,20 148,94 212,49-344,30 464,33-718,14 718,14 718,14 718,14 718,14 1,52 minimum 14,79 21,67 29,11 44,64 40,92 56,15 62,55 65,74 68,47 75,00 75,00 75,00 75,00 75,00 75,00 0,67 maximum 122,37 337,35 597,78 597, , , , , , , , , , , ,43 3,38 rekenkundig gemiddelde 56,68 97,57 220,59 308,18 462,60 803, , , , , , , , , ,01 1,65 gemiddeld tarief voor niet-huishoudelijke klanten geïndexeerd voor 2012 Tarief afhankelijk van de grootte van de meter (euro/jaar) 12mm 20mm 25mm 32mm 40mm 50mm 65mm 75mm 100mm 125mm 150mm 200mm 250mm 300mm 500mm Variabel tarief euro/m³ minimum 15,12 22,16 29,77 45,64 41,84 57,42 63,96 67,22 70,02 76,69 76,69 76,69 76,69 76,69 76,69 0,69 maximum 125,13 344,97 611,28 611, , , , , , , , , , , ,59 3,46 rekenkundig gemiddelde 57,96 99,77 225,57 315,14 473,05 821, , , , , , , , , ,93 1,69 175

176 Pagina 176 van 342 BE Voor grote waterverbruikers wordt ook voor riolering en afvalwaterzuivering een apart tarief toegepast. Dit tarief bestaat uit een vast tarief, aangevuld met een variabel tarief in functie van de hoeveelheid afgenomen water. In onderstaande tabel worden deze tarieven weergegeven, alsook de minimale hoeveelheid water die afgenomen moet worden om voor deze tarieven in aanmerking te komen. Tabel 88 : Tarieven riolering en afvalwaterzuivering grote en gemiddelde gebruikers geïndexeerd naar 2012 (bron OFWAT) Water en Afvalwater bedrijven Drempel punt Vast bedrag Standaard volumetrisch tarief grote en gemiddelde gebruikers volumetrisch tarief 1000m³ EUR/jaar euro/m³ euro/m³ Anglian green <0,5 163,01 1,59 1,59 orange 0,5 209,59 1,59 1,50 bleu 5 551,14 1,59 1,44 Industrial ,05 1,59 1,35 Dwr Cymru 100 Standard 1,87 1,77 Northcumbrian ,34 1,17 1,13 Severn Trent Band 1 50 Standard 1,08 1,05 Band Standard 1,08 1,00 South West HS ,90 3,46 2,97 HS ,90 3,46 2,80 Southern ,72 2,17 1,56 Thames ,21 0,69 0,55 United Utilities 50 1,25 1,21 Wessex 1,98 Yorkshire Band 1 50 Standard 1,55 1,23 Band Standard 1,55 1,12 De verschillende bedrijven passen elk andere aannames toe voor de hoeveelheid water die een bedrijf afneemt en die niet terug naar de riool loopt (omdat het wordt opgebruikt in de bedrijfsprocessen). Deze aannames konden niet ter beschikking gesteld worden. Bij de meeste bedrijven zit de kostprijs voor het verzamelen van oppervlaktewateren wegdrainage reeds vervat in deze tarieven. Sommige bedrijven rekenen hiervoor een apart vast tarief aan in functie van de RV van de eigendom of de oppervlakte van het terrein. De meeste bedrijven rekenen dit mee door in het vast tarief dat ze toepassen. Slechts op vier plaatsen wordt deze kostprijs mee opgenomen in het variabel tarief. 176

177 Pagina 177 van 342 BE Bedrijven (grootverbruikers)proceswater De kostprijs voor het verzamelen en behandelen van proceswater hangt af van het volume en de samenstelling van het afvalwater. Het industriële afvalwater moet daarom bemonsterd worden alvorens het geloosd wordt. De tarieven hiervoor worden berekend aan de hand van de Mogden Formule. De formule omvat verschillende termen voor de elementen van het afvalwater die een invloed hebben op de kostprijs van de verwerking ervan (bv. in het geval biologische behandeling nodig is of in functie van de biochemische zuurstofvraag van het effluent). Per post wordt een bepaald tarief aangerekend per m³ effluent. Ook hier wordt voor de tarieven een onderscheid gemaakt tussen bedrijven die slechts een beperkte hoeveelheid water verbruiken en bedrijven die grote hoeveelheden water verbruiken Belastingen op riolering en waterzuivering Op de kostprijs van riolering en waterzuivering wordt geen BTW aangerekend (zero-rated) Flankerende en/of verborgen kosten Kostprijs voor aansluiting op het netwerk Wegdrainage In de meeste gevallen mogen klanten zelf de aansluiting naar de riolering verzorgen. Indien er maatschappijen zijn die dit zelf doen, kunnen ze daar een kostprijs voor aanrekenen. De prijzen hiervan zijn niet ter beschikking gesteld. Zie verder in hoofdstuk Oppervlaktedrainage Zie verder in hoofdstuk Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 5.5 Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Wegdrainage In de tarieven voor verzamelen en zuiveren van afvalwater zit een deel inbegrepen voor het opvangen van wegdrainage. De kost hiervan is gerelateerd aan het water verbruik of de RV van een woning, dus er is eigenlijk geen correcte manier om deze kost te verrekenen. 177

178 Pagina 178 van 342 BE In theorie zou deze kost doorgerekend moeten worden aan iedereen die het wegnetwerk gebruikt. De huidige wetgeving verbiedt dit echter en voorlopig zijn er ook geen plannen om dit te veranderen. De logica hierachter is dat er weinig voordeel mee verbonden is om dit te veranderen gezien deze kosten dan via een andere weg verrekend zouden moeten worden, bv gemeentelijke belastingen. Sommige bedrijven rekenen deze kostprijs mee door in het vast of variabel tarief en niet via een aparte post op de factuur. De meeste gebruikers weten hierdoor niet dat ze hiervoor betalen Oppervlaktedrainage Ook voor het opvangen van oppervlaktedrainage van de eigendom van de gebruiker wordt een additioneel tarief aangerekend. Sommige bedrijven rekenen deze kostprijs mee door in het vast of variabel tarief en niet via een aparte post op de factuur. De meeste gebruikers weten hierdoor niet dat ze hiervoor betalen. Tabel 89 : Oppervlaktedrainage kosten voor niet bemeterde huishoudens voor vast bedrag EURO/jaar Vast bedrag gerelateerd aan RV euro/ RV Water en Afvalwater Anglian: Standard 44,28 - Dŵr Cymru 54,40 - Northumbrian 49,22 - Severn Trent - 0,39 South West 18,98 0,20 Southern 27,83 - Thames 25,30 - United Utilities - 0,37 Wessex - 0,14 Yorkshire 50,35-178

179 Pagina 179 van 342 BE Tabel 90 : Oppervlaktedrainage kosten voor bemeterde huishoudens voor vast bedrag EURO/jaar Vast bedrag gerelateerd aan RV euro/ RV Water en Afvalwater Anglian: Standard 44,28 - SoLow - 0,59 Aquacare plus 44,28 - Dŵr Cymru - 0,39 Northumbrian 49,22 - Severn Trent2 67,11 - South West 18,98 0,27 Southern 27,83 - Thames 25,30 - United Utilities 41,75 - Wessex 24,04 - Yorkshire 50, Flankerende en/of verborgen kosten Deze kosten worden zelf als verborgen kost beschouwd bij de kostprijs voor het zuiveren van het afvalwater Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Geen gegevens over gevonden. Indien klanten kunnen aantonen dat ze van deze diensten geen gebruik maken, kunnen ze korting krijgen. 5.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Indien bedrijven meer dan 20m³ grond- of oppervlaktewater per dag opnemen, moeten zij hiervoor een vergunning aanvragen. De kostprijs voor grond- en oppervlaktewatercaptatie bestaat uit de kostprijs voor het aanvragen van de vergunning, de administratieve kostprijs voor de adverterende instantie en de jaarlijkse bijdrage. Indien minder dan 20m³ onttrokken wordt, dan moet hiervoor geen vergunning aangevraagd worden en dus ook niet betaald worden Kostprijs voor het aanvragen van een vergunning (application fee) De kostprijs voor het aanvragen van een vergunning of voor het aanpassen van een vergunning is een vast bedrag dat van jaar tot jaar kan veranderen. In is deze kostprijs 170,8 euro (135 ). De kostprijs voor het aanvragen van een vergunning wordt betaald op het moment van aanvragen. 179

180 Pagina 180 van 342 BE Bedrag voor de adverterende instantie In moet 126,52 euro (100 ) betaald worden aan de adverterende instantie. Dit bedrag moet instaan voor de kosten van publicatie van de aanvragen voor het verkrijgen van een vergunning voor het opnemen van grond- of oppervlaktewater. Dit is vergelijkbaar met de publicatie van een openbaar onderzoek. De kostprijs voor de adverterende instantie wordt betaald op het moment dat de erkenning van de aanvraag voor een vergunning wordt gemeld en de bevestiging van de instantie dat het adverteren vereist is Jaarlijkse bijdrage (subsistence charge) De jaarlijkse bijdrage wordt betaald voor onttrekkingen van grond- of oppervlaktewater die niet tijdelijk zijn. Deze jaarlijkse bijdrage wordt samengesteld uit twee elementen: de standaard kost en de compensatiekost. De standaard kost dient om de kosten terug te verdienen die het Environment Agency maakt voor het reguleren en beheren van de onttrekkingen. Deze tarieven zijn variabele tarieven afhankelijk van de hoeveelheid water die onttrokken wordt. Er worden geen additionele belastingen geheven op deze jaarlijkse bijdrage. Er is online een tool beschikbaar om de hoogte van de bijdrage te berekenen ( Deze jaarlijkse bijdrage wordt als volgt berekend: Jaarlijkse bijdrage = standaardkost + compensatiekost = V * A * B * C * SEK + V * B * C * D * MVEK Met: V = Het jaarlijkse vergunde volume (*1000m³) A = Bronfactor B = Seizoensfactor C = Verliesfactor D = Aangepaste bronfactor SEK = Standaard EenheidsKost (euro/1000m³) MVEK = Milieuverbeteringseenheidskost (euro/1000m³) Het jaarlijkse vergunde volume wordt vermeld op de vergunning en is elk jaar hetzelfde, tenzij de vergunning verandert. Enkel voor vergunningen m.b.t. sprenkelen druppelirrigatie kan, indien een watermeter aanwezig is, rekening gehouden worden met de hoeveelheid water die in werkelijkheid onttrokken is. Hier wordt gewerkt met de verhouding 50% van de vergunde hoeveelheid water en 50% van de gemeten hoeveelheid water. De bronfactor kent een gewicht toe afhankelijk van de bron waaraan het water wordt onttrokken. Volgende gewichten gelden voor de verschillende categorieën van bronnen: Niet ondersteunde bronnen 1,0 180

181 Pagina 181 van 342 BE Ondersteunde bronnen 3,0 Getijde zone 0,2 Ondersteunde bronnen zijn opgenomen in een lijst van rivieren en meren opgemaakt door het Environment Agency. Niet ondersteunde bronnen zijn alle bronnen, waaronder grondwater, die niet in de andere categorieën thuis horen. De seizoensfactor kent een gewicht toe naargelang het seizoen waarin is toegestaan om water te ontrekken: Zomer (1 april tot en met 31 oktober) 1,6 Winter (1 november tot en met 1 maart) 0,16 Rest van het jaar 1,0 Onttrekkingen voor sprenkel- en druppelirrigatie worden altijd gezien als zomeronttrekkingen tenzij: Het enkel is voor besproeiing tegen vriesschade. De bron een vijver of reservoir is die niet in verbinding staat met een waterloop en die enkel tijdens de winter gevoed wordt. De bron een vijver is die wel in verbinding staat met een waterloop maar waaruit tijdens de zomer geen water gehaald wordt. De verliesfactor hang af van het doel waarvoor het water onttrokken wordt. Volgende categorieën worden onderscheiden: Hoge verliezen: sprenkel- en druppelirrigatie, tuinbouwirrigatie, om stof neer te slaan en om andere redenen waar, door evaporatie, het water niet direct of indirect terugkeert naar een bron. Gemiddelde verliezen: voor bottelen en gebruik van water in het product, extracties voor landbouwdoeleinden (uitgezonderd deze vermeld in de andere categorieën), besproeiing tegen vriesschade, publieke en privé watervoorzieningen, commerciële en industriële doeleinden die niet in de andere categorieën vermeld worden, voeden van boilers. Lage verliezen: Wassen van mineralen, wassen van groenten, koeling zonder evaporatie Zeer lage verliezen: o.m. opwekken van stroom groter dan 5 MW, viskwekerijen, waterkersteelt, watertransfer naar watersystemen voor navigatie, ontwatering voor drainage, watertransfer naar een andere bron, alle vlakke bevloeiingsirrigatiesystemen. De verliesfactor per categorie is: Hoge verliezen 1,0 Gemiddelde verliezen 0,6 Lage verliezen 0,03 Zeer lage verliezen 0,003 De bronafhankelijke factor voor elk type bron is: Niet getijde zone (ondersteund en niet ondersteund) 1,0 Getijde zone 0,2 De standaard kostprijzen en de milieuverbeteringskostprijzen worden per regio in onderstaande tabel weergegeven. Waterbedrijven betalen in sommige regio s een lagere milieuverbeteringskostprijs. 181

182 Pagina 182 van 342 BE Tabel 91 : Standaard en milieuverbeteringskostprijzen per regio geldig voor 2012 Regio Standaard kostprijs Milieuverbeteringskostprijs voor waterbedrijven voor niet waterbedrijven Euro/1000m³ Euro/1000m³ Euro/1000m³ Anglian 34,81 12,60 12,60 Midlands 18,91 0,00 7,83 Northumbria 34,34 0,00 0,00 Yorkshire 14,71 0,78 0,00 North West 15,90 2,59 8,81 Southern 24,33 10,45 10,45 South West (inc Wessex) 24,94 12,58 0,00 Thames 17,51 1,05 7,88 EA Wales 18,36 6,58 0, Belastingen De minimum kostprijs voor de jaarlijkse bijdrage is 31,63 euro. Op het tarief voor de eigen onttrekking van water voorzien van een vergunning wordt geen BTW aangerekend (zero-rated) Flankerende en/of verborgen kosten De kostprijs die aangerekend wordt voor het aanvragen van de vergunning en de publicatie kan gezien worden als een verborgen kost Milieuschadekosten en hulpbronkosten Deze kosten zitten ingecalculeerd in de jaarlijkse bijdrage (subsistence charges) voor het onttrekken van water (zie paragraaf ) Vrijstellingen Indien een bedrijf of huishouden minder dan 20m³ per dag grond- of oppervlaktewater onttrekt, moet hiervoor geen vergunning aangevraagd worden. Er worden hiervoor dan ook geen kosten betaald. 5.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Huishoudens die niet zijn aangesloten op het rioleringsnetwerk, maar die een beerput of septische tank hebben, kunnen dit via privé tankwagens laten vervoeren naar de zuiveringsinstallaties. 182

183 Pagina 183 van 342 BE De afvalwaterbedrijven rekenen de zuiveringskosten door aan de tankwagenbedrijven en deze rekenen dit vervolgens door aan de klant. Er wordt een kostprijs aangerekend per m³, afhankelijk van de graad van vervuiling en het aantal opgeloste deeltjes. De grenzen tussen wat als zwak, medium of sterk vervuild beschouwd wordt verschillen tussen de afvalwaterbedrijven. Om een toelating te bekomen om afvalwater te lozen in oppervlaktewater ( discharge consent ) moet eerst een eenmalige heffing betaald worden en dan eventueel een jaarlijkse heffing. Beide heffingen hangen af van de hoeveelheid en het type afvalwater dat geloosd wordt. Het Environment Agency gebruikt deze heffingen om een deel van de kosten verbonden met het beheer van gecontroleerde wateren te betalen. Indien het Environment Agency beslist dat het nodig is om de aanvraag te publiceren is hier ook een kost mee verbonden Eenmalige heffing bij aanvraag (application charges) De eenmalige heffing bij de aanvraag voor het verkrijgen van een verontreinigingvergunning kan gezien worden als een flankerende kost. De eenmalige heffing wordt aangerekend voor het behandelen van de aanvraag en voor het bepalen of een toelating voor het lozen verleend kan worden. Dit is een vast bedrag, maar er bestaan twee tarieven: het standaard en het verminderd tarief. Het verminderd tarief is 158,15 euro en wordt toegepast in volgende gevallen: Indien het geloosde volume minder is dan 5m³/dag Indien het geloosde volume afkomstig is van koude-warmte opslag en minder is dan 10m³/dag Oppervlaktewater dat geen interactie heeft ondergaan met bedrijfsprocessen Drainage van de terreinen In de overige situaties word het standaard tarief toegepast van 1119,70 euro Jaarlijkse heffing (subsistence charge) Deze jaarlijkse heffing moet enkel betaald worden indien meer dan 5m³ afvalwater per dag geloosd wordt. De heffing hangt af van vier factoren. De waarden per factor worden met elkaar vermenigvuldigd en geven het totaalbedrag van de jaarlijkse heffing. Het ontvangende water: grondwater, kustwater, oppervlaktewater, estuaria Volume en maximum dagelijks volume toegestane lozing Inhoud van de lozing Afhankelijk van de graad van vervuiling wordt een multiplicator toegekend. De hoogste multiplicator is 14 voor sterke organische vervuiling en de laagste is 0,3 voor de lozing van koelwater Financiële factor: een vaste multiplicator van 865,40 euro 183

184 Pagina 184 van 342 BE Publicatie aanvraag Indien de lozing van publiek belang is en een merkbaar effect zal hebben op de omgeving, kan worden beslist dat de aanvraag gepubliceerd moet worden. De aanvrager kan deze publicatie zelf laten plaatsen of kan het Environment Agency dat laten doen. Indien het Environment Agency dat doet, rekenen zij hiervoor de plaatsingskost aan vermeerderd met administratieve kosten. De publicatiekosten die verbonden zijn met het aanvragen van de verontreinigingvergunning zijn een voorbeeld van flankerende kosten Flankerende en/of verborgen kosten De kostprijs die aangerekend wordt voor het aanvragen van de vergunning en de publicatie kan gezien worden als een verborgen kost Milieuschadekosten en hulpbronkosten Daar de tankwagens het afvalwater vervoeren naar de zuiveringsinstallaties wordt er voor deze paragraaf verwezen naar paragraaf Vrijstellingen Lozingen onder de 5m³ per dag moeten geen jaarlijkse verontreinigingsheffing betalen. Zij betalen wel de eenmalige heffing bij aanvraag, zij het aan een verminderd tarief. 184

185 5.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 185 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering. Voor deze type gezinnen zijn enkel gegevens bekend van het volume waterverbruik en niet van de Ratable Value van het huis. Daarom wordt de kostprijs die aan deze type gezinnen aangerekend wordt in Engeland en Wales enkel bepaald aan de hand van de beschikbare variabele tarieven voor bemeterde aansluitingen % van de huishoudens hebben een bemeterde aansluiting (zie Tabel 73). De berekende kostprijzen zijn bijgevolg voor 39,8% representatief Kostprijs drinkwater In de onderstaande tabel staat de kostprijs weergegeven dat een type gezin in Engeland en Wales betaalt voor drinkwater. 185

186 Pagina 186 van 342 BE Tabel 92: Drinkwaterfactuur van een type gezin in Engeland en Wales in Water en Afvalwater bedrijven Variabel Vast bedrag tarief typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin Euro/jaar Euro/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Anglian *Anglian Standard 34,16 1,60 116,70 160,85 211,55 250,79 296,58 SoLow 0,00 2,05 105,05 161,78 226,92 277,34 336,17 Aquacare Plus 93,62 0,81 136,96 159,23 184,79 204,57 227,66 *Harlepool Standard 34,16 1,24 98,44 132,73 172,10 202,58 238,15 SoLow 0,00 1,70 86,79 133,66 187,47 229,13 277,73 Aquacare Plus 73,38 0,72 111,81 131,66 154,46 172,11 192,70 Dwr Cymru 36,69 1,56 117,46 160,63 210,19 248,56 293,33 Northcumbrian 42,13 *North East 42,13 1,25 107,14 141,73 181,44 212,19 248,06 *Essex and Suffolk Essex 42,13 1,39 114,19 152,59 196,68 230,82 270,64 Suffolk 42,13 1,71 130,72 178,05 232,38 274,45 323,53 Severn Trent 31,45 1,73 120,47 168,15 222,90 265,29 314,74 South West 40,69 2,12 150,25 208,92 276,28 328,43 389,27 Southern 33,36 Standard 33,36 1,20 95,51 128,66 166,72 196,18 230,56 Seasonal 3 - summer 33,36 1,26 98,74 133,64 173,70 204,72 240,91 Seasonal - winter 33,36 1,17 93,76 125,97 162,94 191,57 224,97 Thames 32,90 1,47 108,57 149,03 195,48 231,45 273,41 United Utilities 37,96 1,74 127,69 175,69 230,80 273,46 323,23 Wessex 21,51 2,21 135,09 196,16 266,28 320,56 383,90 Yorkshire * Yorkshire 36,49 1,43 110,41 149,88 195,20 230,29 271,22 *York 32,09 0,80 73,82 95,97 121,40 141,08 164,05 Water bedrijven Bournemouth and W Hampshire 28,47 1,35 98,24 135,56 178,42 211,60 250,31 Bristol 41,75 1,35 111,49 148,64 191,29 224,32 262,84 Cambridge 33,65 1,00 85,52 113,11 144,80 169,33 197,95 Cholderton 35,07 1,59 117,06 160,91 211,25 250,22 295,69 Dee Valley 34,92 *Chester 34,92 1,14 93,78 125,15 161,15 189,03 221,55 *Wrexham 34,92 1,23 98,57 132,51 171,48 201,65 236,85 Portsmouth 30,36 0,75 69,22 89,83 113,49 131,81 153,18 South East: 26,57 Mid Kent 4 26,57 1,50 103,82 145,22 192,74 229,54 272,47 Mid Southern 26,57 1,15 85,85 117,54 153,93 182,10 214,96 Sussex (Eastbourne & 26,57 1,73 115,79 163,65 218,59 261,13 310,76 West Kent 26,57 1,66 111,93 157,70 210,25 250,94 298,40 South Staffs 36,13 1,11 93,73 124,39 159,59 186,84 218,64 Sutton & East Surrey: 31,28 Northern Area 31,28 1,11 88,75 119,40 154,59 181,84 213,63 Croydon Area 31,28 1,11 88,75 119,40 154,59 181,84 213,63 Southern Area 31,28 1,43 105,25 144,81 190,24 225,40 266,43 Veolia Water Central 35,53 1,15 95,20 126,99 163,49 191,75 224,72 Veolia Water East 30,92 1,93 130,13 183,32 244,39 291,68 346,84 Veolia Water Southeast 39,32 1,75 129,65 177,95 233,41 276,34 326,43 min geïndexeerd voor 2012 met 0% BTW 69,22 89,83 113,49 131,81 153,18 rek. gem geïndexeerd voor 2012 met 0% BTW 106,90 145,55 189,93 224,29 264,37 max geïndexeerd voor 2012 met 0% BTW 150,25 208,92 276,28 328,43 389,27 Representativiteit 39,8 % Riolering en waterzuivering In de onderstaande tabel staat de kostprijs weergegeven dat deze type gezinnen in Engeland en Wales betalen voor riolering en waterzuivering. 186

187 Pagina 187 van 342 BE Tabel 93 : Factuur voor riolering en afvalwaterzuivering voor type gezinnen in Engeland en Wales in Water en Afvalwater bedrijven Vast bedrag Variabel tarief typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin Euro/jaar euro/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Anglian Standard 94,89 1,63 180,31 225,27 276,90 316,87 363,51 SoLow 2,89 147,97 227,87 319,61 390,63 473,50 Aquacare Plus 161,95 0,73 203,17 223,45 246,74 264,77 285,81 Dwr Cymru 86,03 1,83 181,45 231,93 289,88 334,75 387,09 Northcumbrian 89,45 1,14 149,80 181,30 217,46 245,46 278,12 Severn Trent 81,90 1,06 137,88 167,11 200,67 226,65 256,96 South West 34,77 3,38 208,37 301,69 408,83 491,78 588,56 Southern 60,94 2,06 167,87 224,87 290,31 340,98 400,09 Thames 58,20 0,67 94,02 112,66 134,06 150,62 169,95 United Utilities 99,95 1,37 172,33 210,19 253,67 287,33 326,60 Wessex 53,14 1,94 153,52 207,07 268,57 316,17 371,71 Yorkshire 52,48 1,59 135,03 178,97 229,41 268,47 314,03 min geïndexeerd naar 2012 met 0% BTW 94,02 112,66 134,06 150,62 169,95 gem geïndexeerd naar 2012 met 0% BTW 160,98 207,70 261,34 302,87 351,33 max geïndexeerd naar 2012 met 0% BTW 208,37 301,69 408,83 491,78 588,56 Representativiteit 39,8 % 5.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater en afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater en afvalwaterkosten De prijzen voor drinkwater zijn de geïndexeerde prijzen voor 2012 uit Tabel 80 (tarieven voor bemeterde huishoudens). De prijzen voor afvalwaterzuivering zijn de geïndexeerde prijzen voor 2012 uit Tabel

188 Pagina 188 van 342 BE Tabel 94 : Kostprijs drinkwater typelandbouwbedrijf in 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater (incl 20% BTW op volume drinkwater voor industriële activiteiten en 0% BTW op volume drinkwater voor huishoudens) BTW Minimum 220,46 238,78 Rekenkundig gemiddelde 385,96 420,32 Maximum 571,42 623,57 Tabel 95 : Kostprijs afvalwaterzuivering typelandbouwbedrijf in 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs afvalwaterzuivering met 0% BTW Minimum 100,93 142,34 Rekenkundig gemiddelde 178,28 282,11 Maximum 242,93 450, Kostprijs eigen waterwinning In de onderstaande tabel staan de tarieven voor de heffing die de verschillende typelandbouwbedrijven betalen voor een eigen waterwinning. De tarieven werden bekomen uit de charge calculator die beschikbaar is op het internet ( ). Het minimale en maximale tarief werd bepaald voor respectievelijk de goedkoopste (Yorkshire) en de duurste (Anglian) watermaatschappij. Ook het rekenkundig gemiddelde van het minimum en maximum tarief werd weergegeven. Tabel 96 : Heffing voor waterwinning ( /jaar, 2012) Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf m³/jaar voor irrigatie 1100 m³ voor algemene euro/jaar landbouwacitviteiten euro/jaar Minimum 31,63 31,63 rekenkundig gemiddelde 63,22 31,63 Maximum 94,81 31,63 188

189 5.10 Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Pagina 189 van 342 BE Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (15m³/u) 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle waterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staan de tarieven die de vier verschillende typebedrijven betalen voor drinkwater in Engeland en Wales in Tabel 97 : Factuur voor drinkwater typebedrijven in Engeland en Wales geïndexeerd naar 2012 Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs waterlevering excl. BTW Minimum 1.217, , , ,04 Rekenkundig gemiddelde 2.255, , , ,92 Maximum 3.526, , , ,23 Kostprijs waterlevering incl. 20 %BTW Minimum 1.461, , , ,04 Rekenkundig gemiddelde 2.706, , , ,30 Maximum 4.232, , , , Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering In de onderstaande tabel wordt de kostprijs weergegeven die de verschillende typebedrijven betalen voor riolering en afvalwaterzuivering. 189

190 Pagina 190 van 342 BE Tabel 98 : Kostprijs die de typebedrijven betalen voor riolering en afvalwaterzuivering in Engeland en Wales in 2012 Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering met 0% BTW Minimum 821, , , ,78 Rekenkundig gemiddelde 1.774, , , ,94 Maximum 3.491, , , , Kostprijs eigen waterwinning uit grond- en oppervlaktewater In de onderstaande tabel staan de tarieven voor de heffing die de verschillende typebedrijven betalen voor een eigen waterwinning. De tarieven werden bekomen uit de charge calculator die beschikbaar is op het internet ( ). Het minimale en maximale tarief werd bepaald voor respectievelijk de goedkoopste (Yorkshire) en de duurste (Anglian) watermaatschappij. Tabel 99: Heffing voor eigen captatie van grond- en oppervlaktewater voor de typebedrijven in Engeland en Wales in 2012 Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Minimum 31,63 46,50 464,96 929,92 rekenkundig gemiddelde 31,63 94,10 943, ,17 Maximum 31,63 141, , , Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater In de onderstaande tabel staan de heffingen weergegeven die de typebedrijven moeten betalen voor het lozen van hun afvalwater in het oppervlaktewater. In de berekeningswijze om de hoogte van de heffing te bepalen wordt niet gewerkt met concentraties van vervuilende stoffen, maar enkel met de aanwezigheid van bepaalde stoffen. De aanwezigheid van bepaalde stoffen impliceert een bepaalde vermenigvuldigingfactor tussen 14 (sterke organische vervuiling) en 0.3 (lozing van koelwater). Voor deze oefening werd voor de lichte vervuiler met factor 1 gewerkt en voor de zware vervuiler met factor 5 (de tweede hoogste toepasbare factor). Tabel 100: Heffing te betalen door de verschillende typebedrijven voor het lozen van afvalwater in oppervlaktewater in Engeland en Wales in 2012 Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Lichte vervuiler Zware vervuiler

191 Pagina 191 van 342 BE Bronnen Documenten aangeleverd door The Water Services Regulation Authority (OFWAT) - Average household bills Customer charges data Your water and sewerage bill Future water and sewerage charges : Final determinations

192

193 Pagina 193 van 342 BE Frankrijk 6.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De burgemeester en de gemeenteraad zijn verantwoordelijk voor de waterkwaliteit, de prijs en de werking van de installaties. De gemeentes zijn wettelijk verplicht om de organisatie van de drinkwaterlevering en de zuivering van het afvalwater op zich te nemen, zowel voor het huishoudelijke verbruik als het industrieel of landbouwkundig verbruik. De gemeenten kunnen kiezen welke dienst ze uitvoeren en volgens welke werkwijze (overheidsbedrijf, delegeren aan een privébedrijf, gemeentedienst). De gemeenten kunnen zich ook verenigen om diensten samen uit te voeren. De burgemeester moet alle prijswijzigingen goedkeuren. Jaarlijks moeten zij een rapport publiceren waarin de financieringsvoorwaarden, de facturatie, de werking en ontwikkeling van de drinkwaterlevering en van de afvalwaterzuivering staan. De waterbedrijven moeten specifieke technieken gebruiken om water van een vooropgestelde kwaliteit te produceren en te leveren. Ze moeten tijdelijke of blijvende beschadiging aan hulpbronnen voorkomen. De afvalwaterbedrijven en afvalwaterzuiveringsbedrijven zorgen voor het rioolnetwerk en de waterzuivering. De wateragentschappen zijn verantwoordelijk voor de bescherming van de hulpbronnen en hun zuivering. De Wateragentschappen stellen bijdragen vast en innen deze voor de verontreiniging en het onttrokken water van de particulieren, de landbouwers en de bedrijven. Daartegenover verlenen ze subsidies om werken uit te voeren en om de waterkwaliteit te verbeteren. Een andere missie van de Wateragentschappen is de waterkennis te verspreiden en de publieke opinie ontvankelijk te maken voor waterproblemen. De bekkencomités werken een coherent waterbeleid uit volgens de (inter)nationale richtlijnen. De staat beschrijft de algemene richtlijnen van het waterbeleid bv. de vereisten aan de waterwinning en de lozing van afvalwater in het milieu. Er zijn zes grote stroomgebieden in Frankrijk: de Adour-Garonne, de Artois-Picardië, de Loire-Bretagne, Rijn-Maas, de Rhône-Middellandse Zee en de Seine-Normandië. Deze zes grote stroomgebieden hebben verschillende klimatologische, hydrologische en sociaal-economische kenmerken. 6.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, De drinkwaterlevering wordt meestal uitgevoerd binnen een groep van gemeenten, zowel voor de productie als voor de levering. Meer dan stations zorgen voor drinkbaar water. De meerderheid van deze stations is klein en produceert drinkwater uit grondwater dat geen grote fysico-chemische behandelingen nodig heeft, terwijl een kleine minderheid (2% van de stations) zorgen voor drinkbaar water uit oppervlaktewater waarvoor fysico-chemische behandelingen vereist zijn. 193

194 Pagina 194 van 342 BE In Frankrijk zijn de drinkwaterproductie, drinkwaterlevering en afvalwaterzuivering in dezelfde tariefstructuur inbegrepen. Een waterfactuur bestaat in Frankrijk uit 5 onderdelen: Abonnement Drinkwaterproductie en distributie Inzameling en zuivering van afvalwater Heffingen (riolerings- en verontreinigingsheffing) BTW Onderstaande figuren tonen deze samenstelling van de waterfactuur voor het stroombekken Audour Garonne. Figuur 9: analyse van een waterfactuur in het stroombekken Audour Garonne De tariefstructuur voor drinkwaterproductie en levering bestaat voor de meeste gemeentes uit een vast bedrag(abonnement) 40 en een variabel bedrag (gebaseerd op volume). In 2009 had 70% van de bevolking dergelijk tweedelig tarief. De overige 30% betaalt enkel een variabel bedrag (Smets, H.; 2012). Drinkwaterlevering is onderworpen aan een BTW-tarief van 5,5%. Sinds 2010 mogen er progressieve watertarieven worden geheven. Deze zorgen ervoor dat waterverbruik wordt afgeremd, want hoe hoger het verbruik hoe hoger de prijs per m³ Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Net als voor de drinkwaterproductie en drinkwaterlevering zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het inzamelen van afvalwater. Het merendeel van de Franse gemeentes (65% in 2009) rekent voor afvalwatervoorziening geen vaste kosten aan. De tariefstructuur voor deze gemeentes bestaat dan enkel uit een variabel bedrag (gebaseerd op volume) als vergoeding voor inzameling en zuivering van afvalwater (Smets, H.; 2012). 40 Sinds de Wet voor Water en Aquatisch Milieu van 30 december 2006 (Loi sur l Eau et les Milieux Aquatiques LEMA), mag het vast tarief niet meer bedragen dan 40% van de drink- en afvalwaterfactuur, bij een jaarlijkse consumptie van 120m³. Rurale en toeristische gemeenten zijn van dit systeem vrijgesteld. 194

195 Pagina 195 van 342 BE Sinds 1 januari 2012 geldt voor afvalwaterzuivering een BTW-tarief van 7% Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Artikel 165 van de wet Grenelle 2 maakt het mogelijk om een heffing in te stellen gelieerd aan het beheer van regenwater in stedelijke omgeving Zelfvoorziening inzake waterproductie Particulieren of bedrijven die grond- of oppervlaktewater onttrekken, moeten vergund zijn. Bij het verlenen van de vergunning wordt de mogelijke impact voorafgaand beoordeeld (impact op bestaande gebruikers, milieu effecten, ). Jaarlijks dient het opgepompte watervolume aan het wateragentschap te worden aangeven. De heffing is berekend volgens het opgepompte watervolume, de oorsprong (grond- of oppervlakwater) en het gebruik van het water. Er wordt maximaal rekening gehouden met de werkelijke kosten (inclusief milieuschadekosten). Wateronttrekking is strikter geregeld in gebieden die te kampen hebben met een chronisch watertekort, zoals in het Audour Garonne waterbekken in het zuiden van het land. Op die manier wordt tegemoet gekomen aan het concept van minimum ecological flow, een gegarandeerde waterstand conform de Waterwet van (Arcadis et al; 2012) Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater In Frankrijk zijn zo n 10% van de woningen niet aangesloten op het rioleringsnetwerk. Deze zijn verplicht een eigen waterzuivering te voorzien, de zogenaamde assainissement non collectif. Volgens de «Code Général des Collectivités Territoriales (articles L et 9)» moeten gemeentes waarbij hun rioolstelsel niet alle woningen dekt, een openbare dienst van nietcollectieve waterzuivering aanbieden, de zogenaamde SPANC 41. Medewerkers van SPANC dienen aan elke woningeigenaar informatie van technische en wettelijke aard te voorzien zodat zij aan hun zelfzuiveringsverplichting kunnen voldoen. Hiertoe is ook de portaalsite SPANC.fr opgericht. Een tweede taak van de SPANC is de controle van de individuele zuiveringsinstallaties. De SPANC wordt gefinancierd door heffingen die zelfzuiveraars dienen te betalen. 6.3 Publieke (drink)waterproductie Wettelijk vastgelegde bepalingen Loi sur l eau 3/1/1992 Deze wet stelt het kader op voor het beheer en de bescherming van de waterlichamen. Er worden algemene bepalingen meegegeven (opmaak bekkenbeheerplannen, 41 Service Public d Assainissement Non Collectif 195

196 Pagina 196 van 342 BE waterzuivering, organisatie van waterbeheer, ). Maar er worden geen tarieven opgenomen in deze wet. Arrêté du 10 juillet 1996 relatif aux factures de distribution de l eau, de la collecte et du traitement des eaux usées (ainsi que circulaire du 14 décembre 1998) In deze omzendbrief wordt wordt aangegeven hoe de factuur voor drinkwaterlevering en zuivering moet opgesteld worden en welke elementen deze moet bevatten (informatie naar de gebruiker toe). Er worden geen tarieven zelf vermeld. Loi sur l Eau et les Milieux Aquatiques LEMA Wet voor Water en Aquatisch Milieu van 30 december Le code de l environnement : les articles L et suivants les articles R et suivants Délibération n 07/62 du 25 octobre 2007 de l'agence de l'eau Rhin-Meuse, relative à la délimitation et à la mise en oeuvre des zones de tarification et d intervention, In deze omzendbrief van het wateragentschap Rhin-Meuse worden alle gemeenten ingedeeld in risicoklassen. Er wordt vermeld dat op basis van de risicoklasse de heffing afvalwaterzuivering anders zullen zijn (hogere tarieven waar het risico groter is). De hoogte van de heffingen zelf worden echter niet meegedeeld Overzicht tarieven en tariefstructuren Gezinnen Onderstaande tabel geeft de gemiddelde drinkwater tarieven weer voor de Franse Departementen, voor Hierbij dient nog 5,5% BTW te worden bijgerekend. Deze tarieven dekken 62% van de Franse bevolking. Tabel 101 Gemiddelde tarieven 2009 ( /m³) voor drinkwaterdiensten, bij een jaarlijks verbruik van 120m³ (excl. BTW);Bron: Eaufrance; 2012 DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (5,5%) DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (5,5%) AIN (01) 1,56 JURA (39) 1,64 ALLIER (03) 1,86 LANDES (40) 1,36 ALPES-DE-HAUTE- PROVENCE (04) 1,45 LOIRE (42) 2,01 ALPES-MARITIMES (06) 1,67 LOIRE-ATLANTIQUE (44) 1,43 ARDENNES (08) 2,15 LOIRET (45) 1,59 ARIEGE (09) 1,32 LOIR-ET-CHER (41) 2,04 AUBE (10) 1,65 LOT (46) 2,03 AUDE (11) 1,91 LOT-ET-GARONNE (47) 1,93 AVEYRON (12) 2,45 LOZERE (48) 1,51 196

197 Pagina 197 van 342 BE DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (5,5%) DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (5,5%) BAS-RHIN (67) 1,70 MAINE-ET-LOIRE (49) 1,86 BOUCHES-DU-RHONE (13) 1,87 MANCHE (50) 1,75 CALVADOS (14) 1,68 MARNE (51) 1,46 CANTAL (15) 1,44 MARTINIQUE (972) 2,75 CHARENTE (16) 1,52 MAYENNE (53) 2,16 CHARENTE-MARITIME (17) 1,81 MEURTHE-ET-MOSELLE (54) 2,03 CHER (18) 1,84 MEUSE (55) 1,61 CORREZE (19) 2,02 MORBIHAN (56) 1,85 CORSE-DU-SUD (2A) 1,86 MOSELLE (57) 1,86 COTE-D'OR (21) 2,06 NIEVRE (58) 1,88 COTES-D'ARMOR (22) 2,18 NORD (59) 1,83 DEUX-SEVRES (79) 1,77 OISE (60) 2,16 DORDOGNE (24) 2,20 ORNE (61) 1,88 DOUBS (25) 1,86 PARIS (75) 1,66 DROME (26) 1,52 PAS-DE-CALAIS (62) 1,85 ESSONNE (91) 2,11 PUY-DE-DOME (63) 1,39 HAUTS-DE-SEINE (92),SEINE-SAINT-DENIS (93),VAL-DE-MARNE (94) 2,17 PYRENEES-ATLANTIQUES (64) EURE (27) 2,14 PYRENEES-ORIENTALES 0,50 (66) EURE-ET-LOIR (28) 1,92 REUNION (974) 0,90 FINISTERE (29) 1,97 RHONE (69) 1,94 GARD (30) 1,53 SAONE-ET-LOIRE (71) 1,97 GERS (32) 2,03 SARTHE (72) 1,63 GIRONDE (33) 1,70 SAVOIE (73) 1,30 HAUTE-GARONNE (31) 1,63 SEINE-ET-MARNE (77) 1,50 HAUTE-LOIRE (43) 1,60 SEINE-MARITIME (76) 2,07 HAUTE-MARNE (52) 1,51 SOMME (80) 1,54 HAUTES-ALPES (05) 1,29 TARN (81) 1,74 HAUTE-SAONE (70) 1,50 TARN-ET-GARONNE (82) 1,95 HAUTE-SAVOIE (74) 1,24 TERRITOIRE-DE-BELFORT 1,60 (90) HAUTES-PYRENEES (65) 1,32 VAL-D'OISE (95) 1,98 HAUTE-VIENNE (87) 1,92 VAUCLUSE (84) 1,47 HAUT-RHIN (68) 1,71 VENDEE (85) 2,01 HERAULT (34) 1,55 VIENNE (86) 1,60 INDRE (36) 1,60 VOSGES (88) 1,56 INDRE-ET-LOIRE (37) 1,53 YONNE (89) 1,35 ISERE (38) 1,83 YVELINES (78) 2,10 1,40 Elke gemeente bepaalt eigenhandig of het vaste kosten (via een zogenaamd abonnement ) aanrekent aan haar klanten. In de meeste gemeenten geldt dat hoe groter de diameter van de aansluiting is, hoe duurder de vaste bijdrage van de waterfactuur. Voor een aantal Franse steden, in verschillende waterbekkens, werden deze vaste kosten uitgezocht. De bedragen zijn steeds exclusief BTW. 197

198 Pagina 198 van 342 BE Volgende tarieven werden bekomen uit het document les tarifs 2012 van Eau de Paris service public de l eau (Seine bekken). Prijzen zijn afhankelijk van de diameter van de teller. Huur watermeter: tussen de 8,72 en 425,88 42 per jaar. Onderhoudstarieven: tussen de 11 en per jaar. Voor de régio Bayonne (Audour Garonne bekken) liggen de forfaitaire tarieven (o.a. huur watermeter, abonnementskosten) voor 2012 tussen de 21 en 525. Opnieuw bepaalt de grootte van de diameter de tariefgrootte. De Franse stad Jargeau, gelegen in het district Loire Bretagne, rekent voor waterlevering in 2012 een jaarlijkse abonnementskost van 26,13 aan en voor riolering 21,5. Voor de watermeter wordt jaarlijks tussen de 7 en 120 gevraagd (opnieuw afhankelijk van de diametergrootte). De stad Metz (Rhin Meuse bekken) rekent een jaarlijks abonnement van 20,76 aan. In het rapport «La part fixe dans la tarification de l eau des ménages» (Smets, H ; 2012) wordt melding gemaakt van een gemiddelde vaste kost van 88,24 incl. BTW (voor 2009), opgesplitst in 45,58 voor drinkwaterlevering en 42,66 voor afvalwater. Zoals ook in 6.2.1en vermeld, worden dergelijke vaste kosten niet bij alle gemeenten aangerekend Bedrijven Grote waterafnemers pompen ofwel grondwater op of maken gebruik van het openbare drinkwaternetwerk. In het geval van grondwatercaptatie, geldt de grondwaterheffing uit Bij afname van publiek drinkwater worden met de waterleverancier onderlinge tariefafspraken gemaakt, volgens het principe van de degressiviteit (hoe meer volume, hoe lager de eenheidsprijs). Deze tarieven zijn niet openbaar. In 2004 werden deze tarieven, geaggregeerd op leveranciersniveau, onderzocht door Cemagref/Irstea 44. in de studie "La structure de la tarification de l eau potable et de l assainissement en France, Elements de réponse au travers d une enquête nationale» (Montginoul, M.; 2004). Uit navraag bij de auteur bleek dat er tot op vandaag geen update is van deze studie. We stellen daarom voor om de kosten voor drinkwater voor bedrijven te benaderen met dezelfde degressiviteit als in het studierapport, als daar zijnde: 1000 m³/jaar: basistarief (uit Tabel 101) 5000 m³/jaar:: 9% korting m³/jaar: 25% korting 42 grootste diameter, op bedrijfsniveau 43 idem 44 Irstea, "Institut national de recherche en sciences et technologies pour l'environnement et l'agriculture." 198

199 Pagina 199 van 342 BE m³/jaar: 32% korting Flankerende en/of verborgen kosten De waterbedrijven rekenen een bedrag aan voor het realiseren van de aansluiting op het netwerk. Zij passen hierbij een vast tarief toe dat gebaseerd is op de lengte van de aansluiting en de maximale capaciteit of diameter van de aansluiting. De hoogtes van deze tarieven worden echter bij bestek bepaald. Zo wordt voor het installeren van de watermeter tussen de 29 en 73 aangerekend in Parijs (.Eau de Paris ; 2012) Aansluiting op de riolering kost tussen de 713 en Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten De Wet voor Water en Aquatisch Milieu (LEMA) geeft gemeentes de mogelijkheid om de watertarieven aan te passen naargelang de seizoenen, daar waar een onevenwicht dreigt te ontstaan tussen de voorradige en onttrokken waterhoeveelheden Vrijstellingen Drinkwater is steeds betalend, behalve voor gebruik als bluswater (via standpijpen op openbaar domein). De wet «n du 7 février 2011 relative à la solidarité dans les domaines de l alimentation en eau et de l assainissement» voorziet dat er per m³ verbruikt drinkwater een bedrag wordt voorbestemd voor het solidariteitsfonds FSL (Fonds de Solidarité Logement). Dit fonds geeft financiële hulp aan mensen die niet in staat zijn om de kosten omtrent hun huisvesting te betalen; dus inclusief kosten voor waterdiensten. Maar dit is niet enkel voor waterdiensten, er wordt bijvoorbeeld ook bijgedragen in de energiekosten. Strikt gezien is dit geen vrijstelling (= vermindering van het tarief), maar het is wel relevant in het kader van deze studie. In 2009 was dit bedrag gemiddeld 0,0045 /m³ voor drinkwater en 0,0038 /m³ bestemd voor afvalwaterbehandeling. Het aandeel van de solidariteitsbijdrage beliep in 2009 zo n 0,2% van het totale tarief dat aangerekend werd aan de watergebruikers (Eaufrance, 2012). 6.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Gezinnen Onderstaande tabel geeft de gemiddelde afvalwater tarieven weer voor de Franse Departementen, voor Deze tarieven zijn incl. afvalwaterheffingen. Hierbij dient nog 7% BTW te worden bijgerekend. Deze tarieven dekken 41% van de Franse bevolking. Tabel 102 Gemiddelde tarieven 2009 ( /m³) voor afvalwaterdiensten, bij een jaarlijks verbruik van 120m³ (excl. BTW, incl heffingen);bron: Eaufrance;

200 Pagina 200 van 342 BE DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (7%) DEPARTEMENT Tarief excl. BTW (7%) AIN (01) 1,34 LANDES (40) 1,80 ALLIER (03) 1,69 LOIRE (42) 1,56 ALPES-DE-HAUTE- 1,13 LOIRE-ATLANTIQUE (44) 1,81 PROVENCE(04) ALPES-MARITIMES (06) 1,81 LOIRET (45) 2,16 ARDENNES (08) 1,64 LOIR-ET-CHER (41) 1,28 ARIEGE (09) 1,67 LOT (46) 1,99 AUBE (10) 1,58 LOT-ET-GARONNE (47) 1,85 AUDE (11) 1,88 LOZERE (48) 1,25 BAS-RHIN (67) 1,30 MAINE-ET-LOIRE (49) 1,49 BOUCHES-DU-RHONE (13) 1,01 MANCHE (50) 1,87 CALVADOS (14) 1,14 MARNE (51) 1,46 CANTAL (15) 1,45 MARTINIQUE (972) 2,01 CHARENTE (16) 1,76 MAYENNE (53) 1,41 CHARENTE-MARITIME (17) 1,52 MEURTHE-ET-MOSELLE (54) 1,44 CHER (18) 1,87 MEUSE (55) 2,19 CORREZE (19) 1,42 MORBIHAN (56) 1,36 CORSE-DU-SUD (2A) 1,27 MOSELLE (57) 1,88 COTE-D'OR (21) 1,94 NIEVRE (58) 1,79 COTES-D'ARMOR (22) 1,96 NORD (59) 1,81 DEUX-SEVRES (79) 1,84 OISE (60) 2,23 DORDOGNE (24) 1,85 ORNE (61) 1,93 DOUBS (25) 1,36 PARIS (75) 1,28 ESSONNE (91) 2,06 PAS-DE-CALAIS (62) 2,36 EURE (27) 2,19 PUY-DE-DOME (63) 1,35 EURE-ET-LOIR (28) 1,65 PYRENEES-ATLANTIQUES 1,92 (64) FINISTERE (29) 2,23 PYRENEES-ORIENTALES 1,31 (66) GARD (30) 1,38 REUNION (974) 0,38 GERS (32) 1,67 RHONE (69) 1,51 GIRONDE (33) 1,67 SAONE-ET-LOIRE (71) 1,40 HAUTE-GARONNE (31) 1,60 SARTHE (72) 1,67 HAUTE-LOIRE (43) 1,13 SAVOIE (73) 1,97 HAUTE-MARNE (52) 1,45 SEINE-ET-MARNE (77) 1,70 HAUTES-ALPES (05) 1,17 SEINE-MARITIME (76) 2,60 HAUTE-SAONE (70) 1,37 SEINE-SAINT-DENIS (93) 2,35 HAUTE-SAVOIE (74) 1,24 SOMME (80) 1,43 HAUTES-PYRENEES (65) 1,68 TARN-ET-GARONNE (82) 1,75 HAUTE-VIENNE (87) 1,08 VAL-DE-MARNE (94) 2,45 HAUT-RHIN (68) 1,22 VAL-D'OISE (95) 2,11 HAUTS-DE-SEINE (92) 2,02 VAUCLUSE (84) 1,60 HERAULT (34) 1,50 VENDEE (85) 1,85 INDRE (36) 2,05 VIENNE (86) 1,56 INDRE-ET-LOIRE (37) 1,98 VOSGES (88) 1,69 ISERE (38) 1,19 YONNE (89) 1,08 JURA (39) 2,09 YVELINES (78) 1,42 Volgens (Smets, H ; 2012) is de gemiddelde vaste kost voor afvalwater in ,66 (incl. BTW). Zoals ook in 6.2.1en vermeld, worden dergelijke vaste kosten niet bij alle gemeenten aangerekend. 200

201 Pagina 201 van 342 BE Hieronder gaan we dieper in op de specifieke afvalwaterheffingen die vervat zitten in de tarieven uit Tabel 102. Zowel de rioleringsheffing redevance pour la modernisation des réseaux als de verontreinigingsheffing redevance de pollution worden nader toegelicht. Rioolheffing voor de modernisering van het rioolstelsel De gezinnen (en ook de bedrijven) die op het rioolstelsel zijn aangesloten, moeten een bijdrage betalen voor de modernisering ervan. De heffing is gebaseerd op het verbruik van drinkwater. Volgende tabel geeft de bedragen van deze heffing voor een aantal wateragentschappen. Tabel 103 Rioolheffing voor huishoudelijk afvalwater voor de modernisering van het rioolstelsel ( /m³) 45 Artois Picardie Seine Normandie Audour Garonne Rhin Meuse Rhône - Middellandse Zee en Corsica Bijdrage ( /m³) 0,19 0,25 0,30 0,22 0,27 0,15 0,15 45 De maximale door de LEMA gedefinieerde heffing is 0,30 /m³ 46 Vb voor de stad Marseille 201

202 Pagina 202 van 342 BE Huishoudelijk verontreinigingsheffing De heffing is bestemd voor: Gezinnen of bedrijven die het water voor huishoudelijk gebruik gebruiken. Bedrijven die aan de industriële verontreinigingsheffing zijn onderworpen en waarvan het afvalwater vergelijkbaar is met huishoudelijk afvalwater. De LEMA geeft toestemming aan het wateragentschap om een zonering te maken 47. Volgende tabel geeft de verontreinigingsheffing voor gezinnen weer van de wateragentschappen van 5 van de 6 wateragentschappen. Tabel 104 Huishoudelijk verontreinigingsheffing /m³ Loire Bretagne Rhône - Rhin Audour Seine Middellandse Zee Meuse Garonne Normandie - Corsica Bijdrage 0,43 0,45 0,21 0,22 0,27 0, ,29 0,30 ( /m³) Bedrijven Bedrijven betalen zowel op basis van het verbruik van drinkwater als op basis van geloosde vervuiling Rioleringsheffing Ook voor de bedrijven is de heffing voor de modernisering van het rioolstelsel gebaseerd op het verbruik van drinkwater, daarbij nog toegevoegd met het opgepompt grondwatervolume. De onderstaande tabel geeft de bedragen van deze heffing voor een aantal wateragentschappen. Tabel 105 Rioolheffing voor industrieel afvalwater voor de modernisering van het rioolstelsel ( /m³) 49 Artois picardie Rhône - Rhin Seine Middellandse Zee - Meuse Normandie Corsica De hoogte van de heffing varieert hierbij volgens de hydrologische eigenschappen van het bekken en de te bereiken doelstellingen (zone 1 basisbelasting, zone 2 : verhoogde belasting voor watergebruik in een kwetsbare zone). 48 Afhankelijk van de zonering 49 De wettelijk maximale heffing bedraagt 0,15 /m³ 202

203 Pagina 203 van 342 BE Artois picardie Rhône - Middellandse Zee - Corsica Rhin Meuse Seine Normandie Bijdrage ( /m³) 0,12 0,125 0,12 0,15 0,137 0, Verontreinigingsheffing De bijdrage wordt berekend als: 12 x [ jaarlijkse vervuiling/12 + grootste maandelijkse vervuiling]/2 De LEMA verplicht een regelmatige follow-up van de vervuiling van zodra de concentratie van een bepaalde stof groter wordt dan de wettelijk vastgelegde limiet. Deze follow-up bepaalt, voor elk onderdeel van de vervuiling, de maandelijks geloosde hoeveelheid vervuiling. Als de follow-up onmogelijk is, wordt de bijdrage bepaald op basis van het verschil tussen de theoretische vervuiling en de vermeden vervuiling. De theoretische vervuiling wordt bepaald op basis van een sectorspecifieke factor die tijdens de algemene meetcampagne wordt bepaald. De vermeden vervuiling is de vervuiling die wordt verwijderd door de afvalwaterzuiveringsinstallatie. De LEMA geeft aan het wateragentschap toestemming om een zonering af te bakenen die coherent moet zijn en rekening moet houden met de watermassa s 50. De LEMA stelt eveneens de minimale drempel vast alsook het maximum tarief. Deze heffing moet ook betaald worden bij lozing op het oppervlaktewater. Volgende tabel geeft de verontreinigingsheffing voor bedrijven weer van een aantal wateragentschappen. 50 Zie voor meer informatie over zonering. 203

204 Pagina 204 van 342 BE Tabel 106 Verontreinigingsheffing voor bedrijven voor 2012 Seine Normandie Rhin Meuse Rhône Corsica Loire Bretagne min. drempel (kg per jaar) Gesuspendeerde stoffen /kg 0,118 0,103-0,164 0,15 0,150-0, kg Geloosde gesuspendeerde stoffen in zee 51 /kg 0,003 0, kg Chemische zuurstofvraag /kg 0,1 0,068-0,109 0,12-0,15 0,1-0, kg Biochemische zuurstofvraag /kg 0,2 0,138-0,220 0,22-0,275 0,2-0, kg Hoge Toxiciteit /kg équitox 52 9,92 8, kg Hoge Toxiciteit in grondwater /kg kg Kjeldahl stikstof /kg 0,587 0,239-0,383 0,35-0,44 0,350-0, kg Nitriet en nitraat /kg 0,143 0,103-0,164 0, kg Totaal fosfor /kg 0,357 0,859-1,374 1,00-1,25 1-1,3 220 kg METOX 53 /kg 2,25 1,642 2,20 1,5 200 kg Geloosd METOX* in grondwater /kg 5 5 3, kg Absorbeerbare Organische Halogenen /kg 2,36 7, kg 51 verder dan 5 km van de kust en dieper dan 250 m 52 Equitox komt overeen met een formule die de toxische equivalenten berekent. 53 METOX: Niet biologisch afbreekbare verontreinigende stof: arsenicum en 7 zware metalen: kwik, cadmium, lood, nikkel, koper, chroom en zink. 204

205 Pagina 205 van 342 BE Seine Rhin Rhône Loire min. Normandie Meuse Corsica Bretagne drempel (kg per jaar) Absorbeerbare Organische /kg 11, ,80 50 kg Halogenen in grondwater Opgelost zout /S/cm 0,079-0,10 // 0,125 Geloosd warm water in zee /Mth/jaar 3 43,35 2 8,5 Geloosd warm water in /Mth /jaar 44,1 43, oppervlaktewater Elke verontreinigende stof heeft een vermenigvuldigende factor, in functie van zijn lange termijn toxiciteit. De vermenigvuldigende factoren zijn: 50 voor kwik en cadmium 10 voor arsenicum en lood 5 voor nikkel en koper 1 voor zink en chroom Voor een lozing van 2 g/dag van kwik en 10 g/dag van koper, is de METOX: = 150 g METOX/dag Verontreinigingsheffing voor de landbouw Landbouwers in de veeteelt moeten de heffing betalen als ze voldoen aan 2 criteria: Hun aantal groot vee eenheden is groter dan: 150 in bergzones die vastgesteld zijn in de Wet n van 9 januari 1985 voor de ontwikkeling en bescherming van de berg 90, in de andere zones. Meer dan 1,4 groot vee eenheden per hectare Totale heffing 2012 = aantal groot vee eenheden x 3 /groot vee eenheid Dit tarief is al sinds 2008 tijd gangbaar. De heffing wordt geïnd vanaf de 41ste groot vee eenheid. Als een veehouder 100 groot vee eenheden heeft, betaalt hij de heffing voor 60 UGB. De groot vee eenheden worden bepaald op basis van de soort, de leeftijd van de dier en van de veeteeltmethode. Elke dierencategorie heeft een conversiefactor volgens de lozing van stikstof. De referentie voor de eenheid van groot vee is de melkkoe met een lozing van 85 kg stikstof per jaar 205

206 Pagina 206 van 342 BE Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Milieuschadekosten van afvalwater zitten vervat in de verontreinigingsheffing (vergoeding voor het zuiveren van afvalwater, zodat schadelijke stoffen niet in het milieu terechtkomen) Flankerende en/of verborgen kosten Voor aansluiting op de riolering wordt een vast tarief aangerekend, dat gebaseerd is op de lengte van de aansluiting en de maximale capaciteit of diameter van de aansluiting. De hoogtes van deze tarieven worden bij bestek bepaald. Ter illustratie van de grootte van dit bedrag: de Franse stad Jargeau, gelegen in het district Loire Bretagne, rekent voor de aansluiting op de riolering tussen de 713 en 1521 aan (prijzen 2012, excl. BTW). De hoogte van de kosten is afhankelijk van de diametergrootte Vrijstellingen Gezinnen De heffing voor de modernisering van het rioolstelsel is niet van toepassing op gezinnen die niet zijn aangesloten op de riolering. Ook voor de inzameling en zuivering van afvalwater geeft het solidariteitsfonds financiële hulp aan mensen die niet in staat zijn om de kosten omtrent hun huisvesting te betalen (zie 3.5) Bedrijven Vrijstellingen van de verontreinigingsheffing zijn voorzien voor: Waterverbruik voor fonteinen, brandweer, sneeuwkanonnen, Verkoop van water aan andere waterbedrijven 6.5 Collectieve afvoer en buffer van hemelwater De «code général des collectivités territoriales» bepaalt via de artikelen L et R dat gemeentes een regenbeheersplan moeten opstellen. In onder meer het stoombekken Audour Garonne moeten overstromingsgevoelige locaties in steden tegen 2015 worden afgebakend. Nieuwe stedelijke ontwikkelingen zullen er moeten worden gereglementeerd. Eveneens dient collectieve infrastructuur te worden voorzien om overvloedig regenwater op te vangen (Gestion des eaux pluviales Audour Garonne 2012) Overzicht tarieven en tariefstructuren In Frankrijk wordt de afvalwaterheffing niet gedifferentieerd in functie van het individuele regenwaterbeheer. Gezinnen die regenwater afkomstig van hun woning intern gebruiken of laten afvloeien naar de tuin, belasten het rioolstelsel minder en dienen dus in principe ook minder te betalen. Dit is echter niet het geval: de hoogte van de afvalwaterheffing wordt immers bepaald volgens het verbruik van drinkwater. Een werkelijke tariefdifferentiatie zou nochtans een stimulans zijn om regenwater te bufferen. 206

207 Pagina 207 van 342 BE Wel is er een eenmalige belasting indien bijkomende verhardingen het watersysteem kunnen aantasten). De belastbare basis hiervoor is de oppervlakte van de gebouwen aangesloten op een netwerk van riolering of stormwaterafvoer. Het maximale tarief is EUR 0,2 /m². Een lagere heffing is van toepassing op gebouwen die maatregelen nemen om regenwater intern te gebruiken of te laten infiltreren op hun terrein. De belasting moet aan de gemeente worden betaald (OECD; 2012 & Arcadis; 2010) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 6.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Als een gezin of een bedrijf een waterwinningsinstallatie heeft, moet hij een watermeter plaatsen om het opgepompt volume te berekenen, zoniet wordt het watervolume forfaitair aangerekend. De tarieven worden elk jaar door de Wateragentschappen bepaald. Ze kunnen niet boven de door de LEMA bepaalde maximale waarden gaan. Verschillende zones en categorieën De LEMA bepaalt een zonering voor het oppompen in functie van de hydrologische toestand. De hoogte van de heffing varieert hierbij volgens de hydrologische eigenschappen van het bekken en de te bereiken doelstellingen (zone 1 basisbelasting, zone 2 : verhoogde belasting voor watergebruik in een kwetsbare zone). Naast deze zonering voorziet de wet ook in 2 categorieën: categorie 1 voor de normale situatie en een aparte categorisering als zone de répartition des eaux (categorie 2) in het geval er een chronisch onevenwicht ontstaat tussen het volume aan wateronttrekkingen en de aanwezige watervoorraden (onder meer in droogte periodes). De minimale limieten waarboven grond- en oppervlaktewaterheffingen geïnd moeten worden zijn m³/jaar (categorie 1) en m³/jaar (categorie 2) Grondwaterheffing Volgende tabel geeft de verschillende grondwaterheffingen weer voor 4 van de 6 waterautoriteiten, afhankelijk van het waterverbruik. 207

208 Pagina 208 van 342 BE Tabel 107: Grondwaterheffing 2012 ( /1000m³). De ranges (vb. 3,00-7,40) weerspiegelen de tariefdifferentiatie naargelang de zonering 55. Verbruik Categorie Rhin Meuse Loire Bretagne Seine Normandie Rhône Mediter. Irrigatie Gravitaire irrigatie Drinkwater Industriële koeling Voeding van een kanaal Andere 1 2,14 1,00 16,43 3,00 7, ,50 18,89 3,00 7,40 1 / 0,050 0,82 0,75 1,00 2 / 0,075 0,95 0,75-1, ,60 52, ,60 60, , ,10 1 2,49 0, ,5 0,15 0, , ,20 1 0,15 0,0075 0,15 0,15 2 0,3 0,0150 0,30 0,15 1 7,57 1, ,60 11, , , Oppervlaktewaterheffing Volgende tabel geeft de heffingen weer voor het oppompen van oppervlaktewater, afhankelijk van het gebruik. Tabel 108 Oppervlaktewaterheffing 2012 ( /1000m³). De ranges (vb. 2,00-5,60) weerspiegelen de tariefdifferentiatie naargelang de zonering. Verbruik Categorie Rhin Meuse Loire Bretagne Seine Normandie Rhône Mediter. Irrigatie Gravitaire irrigatie Drinkwater Industriële koeling 1 2,14 1,00 16,43 2,00 5, ,50 18,89 2,00 5,60 1 / 0,050 0,82 0,4 0,75 2 / 0,075 0,95 0,4 0, ,1 3,60 28,58-51,92 24, , ,6 1 1,82 0,200 1,81 2,60 0,08-0, , ,15 55 Zie 6.1 voor meer informatie over zonering. 208

209 Pagina 209 van 342 BE Verbruik Categorie Rhin Meuse Loire Bretagne Seine Normandie Rhône Mediter. Voeding van een kanaal Andere 1 0,15 0,0075 0,15 0,08 2 0,3 0,0150 0,30 0,15 1 4,38 1,91 6,84-10,1 8,60 11, , , Flankerende en/of verborgen kosten Er werd geen informatie aangeleverd m.b.t. flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten De recente studie The role of water pricing and water allocation in agriculture (Arcadis; 2012) stelt dat er voor wateronttrekkingen in de landbouw (vb. irrigatie) maximaal wordt rekening gehouden met de werkelijke kosten (zo ook milieuschadekosten) Vrijstellingen Volgende activiteiten zijn vrijgesteld van de grondwaterheffing (limitatieve lijst): Zeewaterwinning Het uitpompen van mijnen Het uitpompen voor de uitvoering van ondergrondse werken Het uitpompen om gebouwen droog te houden Het uitpompen voor aquacultuur Het uitpompen voor geothermie Het uitpompen om de natuur te voeden Het uitpompen voor vorstbestrijding van gebouwen 6.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Bij lozing van afvalwater moet de verontreinigingsheffing betaald worden. Hierop kan een vrijstelling gekregen worden als het water gezuiverd wordt. De gemeente rekent de kosten door voor controle van individuele afvalwaterzuiveringsstations. De controle kan kosteloos zijn, kan bepaald worden in functie van het verbruik (0,5 tot 0,9 /m³) of kan een jaarlijks vast bedrag (tussen 36,6 en 97,6 56 ) zijn Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen. 56 Tarieven zijn afkomstig uit de vorige VMM prijzenstudie van

210 Pagina 210 van 342 BE Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen In bepaalde gevallen, kan de controle kosteloos zijn. 6.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Frankrijk voor levering van drinkwater. De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Frankrijk uit Tabel 101 Voor de vaste kosten werd 45,58 genomen, op basis van Smets, H (2012). Alle bedragen werden geïndexeerd naar Tabel 109 Drinkwaterprijs jaarlijkse kost voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 72,79 87,22 103,79 116,62 131,58 Rekenkundig gemiddelde 138,95 189,11 246,70 291,29 343,30 Maximum 192,66 271,82 362,71 433,08 515,17 Totale prijs incl BTW (5,5%) Minimum 76,80 92,02 109,50 123,03 138,82 Rekenkundig gemiddelde 146,60 199,51 260,27 307,31 362,18 Maximum 203,26 286,77 382,66 456,90 543,50 Representativiteit 62% Benchmarking Eaufrance, 62% dekking van de bevolking (Eaufrance, 2012) Kostprijs afvalwater In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Frankrijk voor afvalwaterbehandeling. De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Frankrijk uit Tabel 102. Voor de vaste kosten werd 42,66 genomen, op basis van Smets, H (2012). Alle bedragen werden geïndexeerd naar

211 Pagina 211 van 342 BE typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 62,29 72,98 85,24 94,74 105,81 Rekenkundig gemiddelde 129,31 176,17 229,99 271,65 320,25 Maximum 178,97 252,66 337,26 402,76 479,18 Totale prijs incl BTW (7 %) Minimum 66,65 78,08 91,21 101,37 113,22 Rekenkundig gemiddelde 138,36 188,51 246,09 290,66 342,67 Maximum 191,50 270,34 360,87 430,95 512,72 Representativiteit 41% Benchmarking Eaufrance, 41% dekking van de bevolking (Eaufrance, 2012) Tabel 110 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater van een type gezin (data 2012). 6.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: Kostprijs drinkwater van het netwerk In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater. De berekening gebeurde op basis van de tariefstructuur uit Voor de vaste kosten werd 45,58 genomen, op basis van Smets, H (2012). Alle bedragen werden geïndexeerd naar Tabel 111 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 158,31 174,34 Rekenkundig gemiddelde 436,19 491,92 Maximum 661,76 749,72 Totale prijs incl BTW (5,5%) Minimum 167,01 183,93 Rekenkundig gemiddelde 460,18 518,97 Maximum 698,16 790,96 Representativiteit 62% Benchmarking Eaufrance, 62% dekking van de bevolking (Eaufrance, 2012) 211

212 Pagina 212 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen heffingen verschuldigd, gezien de minimale limieten waarboven grond & oppervlaktewaterheffingen geïnd moeten worden m³/jaar (categorie 1) en m³/jaar (categorie 2) bedragen Kostprijs huishoudelijk afvalwater Hier volgen de tarieven voor het afvoeren en verwerken van het huishoudelijk deel van het afvalwater van de 2 type landbouwbedrijven, conform de berekening voor de gezinnen in Tabel 112 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van huishoudelijk afvalwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 66,25 89,99 Rekenkundig gemiddelde 146,66 255,86 Maximum 206,26 370,01 Totale prijs incl BTW (7 %) Minimum 70,89 96,29 Rekenkundig gemiddelde 156,93 273,77 Maximum 220,70 395,91 Representativiteit 41% Benchmarking Eaufrance, 41% dekking van de bevolking (Eaufrance, 2012) Verontreinigingsheffing voor de landbouw Bij lozing op het riool moet een verontreinigingsheffing betaald worden. Gezien we ervanuit gaan dat de type-landbouwers het bedrijfswater niet lozen op het rioleringsstelsel zal deze heffing ook niet meegenomen worden in het hoofdrapport bij de vergelijking tussen de landen. De totale heffing is het aantal stuks groot vee x 3 De heffing wordt geïnd vanaf de 41ste groot vee eenheid. Via volgende link LSU)/fr kunnen de conversiefactoren worden bekomen voor pluimvee en varkens (de referentie voor de eenheid van groot vee is de melkkoe). Het type 2 bedrijf heeft een totaal van 170,5 grootvee eenheden, wat neer komt op een jaarlijkse heffing van 388,5 (170,5 41 groot vee eenheden x 3 /groot vee eenheid). 212

213 Pagina 213 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen Kostprijs drinkwater van het netwerk Voor bedrijven gelden degressieve prijzen. Deze worden in onderling overleg met de waterleverancier bepaald, wat maakt dat de tarieven confidentieel zijn. Als benadering, passen we de degressiviteit uit Montginoul, M.( 2004) toe, op het basistarief van Tabel 101. Voor de vaste kosten werd 45,58 genomen, op basis van Smets, H (2012). Alle bedragen werden geïndexeerd naar Tabel 113 Kostprijs van drinkwater voor bedrijven, toepassing van de degressieve prijsstructuur uit Montginoul, M.( 2004) op de tarieven van typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 580, , , ,79 Rekenkundig gemiddelde 1.903, , , ,28 Maximum 2.977, , , ,19 Totale prijs incl BTW (5,5%) Minimum 612, , , ,23 Rekenkundig gemiddelde 2.008, , , ,64 Maximum 3.141, , , ,97 Representativiteit 62% Benchmarking Eaufrance, 62% dekking van de bevolking (Eaufrance, 2012) Kostprijs eigen waterwinning In de onderstaande tabel staan de tarieven voor de heffing die de verschillende typebedrijven betalen voor een eigen waterwinning. De grondwaterheffingen worden met behulp van Tabel 107 berekend, de oppervlaktewaterheffing met behulp van Tabel 108. De minimale limieten waarboven heffingen geïnd moeten worden zijn m³/jaar (categorie 1) en m³/jaar (categorie 2). Bijgevolg zijn typebedrijf A en B vrijgesteld van heffingen. 213

214 Pagina 214 van 342 BE De hoogte van de heffing is ook afhankelijk van de reden waarom het water onttrokken wordt. In onderstaande tabellen worden de hoogte van de heffingen gegeven voor de verschillende doeleinden. In het hoofdrapport werken we verder met de heffingen voor het doeleinde andere. Onze typebedrijven zijn geen landbouwbedrijven want deze worden apart behandeld. We gaan ervan uit dat onze typebedrijven geen waterbedrijven zijn en ook geen kanaalbeheerders en dat het water niet voor koeling wordt aangewend maar als proceswater. We gaan ervan uit dat het water niet in zeer gevoelige zones of periodes van droogte wordt gewonnen (categorie 2). Daarom wordt een de heffing van categorie 1 genomen voor de vergelijking tussen de landen in het hoofdrapport Grondwaterheffing Tabel 114 Gemiddelde grondwaterheffingen voor de verschillende types bedrijven (data 2012) typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) Categorie Categorie Representativiteit 75% Tarieven beschikbaar voor 4 van de 5 wateragentschappen Oppervlaktewaterheffing Tabel 115 Gemiddelde heffingen op het winnen van oppervlaktewater voor de verschillende types bedrijven. (data 2012) typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) Categorie Categorie Representativiteit 75% Tarieven beschikbaar voor 4 van de 5 wateragentschappen 214

215 Pagina 215 van 342 BE Kostprijs afvalwater Rioleringsheffing Onderstaande tabel geeft de heffing voor de modernisering van het rioolstelsel weer. De bedragen zijn met behulp van Tabel 105 berekend. Tabel 116 Rioolheffing voor industrieel afvalwater voor de modernisering van het rioolstelsel voor de verschillende types bedrijven. (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 125,00 625, , ,00 Rekenkundig gemiddelde 140,50 702, , ,00 Maximum 150,00 750, , ,00 Totale prijs incl BTW (7 %) Minimum 133,75 668, , ,00 Rekenkundig gemiddelde 150,34 751, , ,50 Maximum 160,50 802, , ,00 Representativiteit >75% Tarieven beschikbaar voor 4 van de 5 wateragentschappen Verontreinigingsheffing Zowel voor lozing op het rioleringsstelsel als op het oppervlaktewater moet een heffing betaald worden. Tabel 117 en Tabel 118 geven de totale geloosde vervuiling weer voor de verschillende gebruikte watervolumes. Tabel 117 betreft een lichte vervuiler terwijl Tabel 118 een zware vervuiler betreft. Tabel 117 Totale geloosde vervuiling (kg) - Lichte vervuiler Element vervuiling Initiale concentratie 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar Drempel Chemische zuurstofvraag 25 mg/l Biochemische zuurstofvraag 125 mg/l Kjeldahl stikstof 15 mg/l Geoxideerd stikstof + nitraat + nitriet 15 mg/l

216 Pagina 216 van 342 BE Element vervuiling Initiale concentratie 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar Drempel totale hoeveelheid gesuspendeerde stoffen 35 mg/l Metox 0, g/l 0,206 1,03 10,3 20,6 200 fosfor 1 mg/l Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 0,2 mg/l 0, Toxiciteit 0,0005 Kg équitox/m³ 0,5 2, Tabel 118 Totale geloosde vervuiling (kg) - Zware vervuiler Element vervuiling Initiale concentratie 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar Drempel Chemische zuurstofvraag 671,6 mg/l 671, Biochemische zuurstofvraag 321 mg/l Kjeldahl stikstof 20 mg/l Geoxideerd stikstof + nitraat + nitriet 30 mg/l totale hoeveelheid gesuspendeerde stoffen 87,9 mg/l 87,9 439, Metox 0, g/l 0,936 4,68 46,8 93,6 200 fosfor 5,3 mg/l 5,3 26, Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 1 mg/l Toxiciteit 0,001 Kg équitox/m³

217 Pagina 217 van 342 BE De heffing voor de geloosde vervuiling is in onderstaande tabellen voorgesteld. Enkel de 2 grootste watergebruikers moeten deze heffing betalen. Een verschil tussen een lozing in oppervlaktewater (en riolering) of grondwater is gemaakt in het geval van de grootste watergebruiker. Tabel 119 Bedragen verontreinigingsheffing - Lichte vervuiler Tabel 120 Bedragen verontreinigingsheffing - Zware vervuiler m³/jaar m³/jaar Heffing ( ) Heffing ( ) Element vervuiling Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) (lozing in (lozing in opp.water) grondwater) Chemische zuurstofvraag Biochemische zuurstofvraag , , , , , ,41 Kjeldahl stikstof , ,75 847,75 Geoxideerd stikstof + nitraat + nitriet , , ,63 Totale hoeveelheid gesuspendeerde stoffen nvt 0, , ,37 Fosfor , ,68 496,68 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) nvt 0, , ,68 Toxiciteit nvt 0, , ,00 TOTAAL 8.425, , ,92 217

218 Pagina 218 van 342 BE Tabel 121: Totale bedragen verontreinigingsheffing lichte en zware vervuiler (data 2012 typebedrijf A lichte vervuiler typebedrijf A zware vervuiler typebedrijf B lichte vervuiler typebedrijf B zware vervuiler typebedrijf C lichte vervuiler typebedrijf C zware vervuiler typebedrijf D lichte vervuiler typebedrijf D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) Lozing op opp water Lozing in grondwater 1.338, , , , ,92 Representativiteit >75% Tarieven beschikbaar voor 4 van de 5 wateragentschappen 6.11 Bronnen Prijsinformatie Benchmarkingdocument (data 2009) : Eaufrance. (2012). Observatoire des services publics d eau et d assainissement. Rapport in opdracht van ONEMA (Office national de l eau et des milieux aquatiques) Wateragentschappen : Portaalsite van de Franse wateragentschappen: Adour-Garonne - Tarieven : - Gestion des eaux pluviales ; Online beschikbaar via - Ville de Bayonne : Artois Picardie - : ok Gesprek met Arnaud Courtecuisse (a.courtecuisse@eau-artois-picardie.fr); Chef du service Etudes, Evaluation Economique et Environnementale Loire-Bretagne - Tarieven : - Ville de Brest : Rhin-Meuse 218

219 Pagina 219 van 342 BE Tarieven : - Ville de Metz : Rhône-Méditerranée et Corse - Tarieven : Ville de Marseille Seine-Normandie - Tarieven : _vdef.pdf Eau de Paris, les tarifs Algemene info Centre d'information sur l'eau : Le prix des services de l eau et de l assainissement. Online beschikbaar via (consultatie op 24/6/12) OECD (2012) Financing water resources management. An oecd perspective. OECD Working Party on Biodiversity, Water and Ecosystems. Paris Arcadis, Fresh Thoughts Consulting, InterSus, TYPSA & Ecologic. (2012). The role of water pricing and water allocation in agriculture in delivering sustainable water use in Europe. Report commissioned by the European Commission (Project number 11589) Smets, H. (2012). La part fixe dans la tarification de l eau des ménages. Extraits de l ouvrage à paraître aux Editions Johanet, Paris Collectieve buffering regenwater Arcadis. (2010). Gewestelijk plan voor de preventie van overstromingen Regenplan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Inventaris en evaluatie van mogelijkefinanciële instrumenten. Studie uitgevoerd in opdracht van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) Telefonisch gesprek met Marielle Montginoul, Cemagref - UMR G-EAU Institut national de Recherche en Sciences et Technologies pour l'environnement et l'agriculture. Economiste waterbeleidsstudies. Tel : marielle.montginoul@cemagref.fr Gestion des eaux pluviales Audour Garonne (zie boven bij wateragentschap Audour Garronne) 219

220 Pagina 220 van 342 BE Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Sociaal tarief Wetgeving La loi sur l eau et les milieux aquatiques (LEMA)/ Article L Article R Redevance pour modernisation des réseaux de collecte : rnisation.pdf 220

221 Pagina 221 van 342 BE Duitsland 7.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) Algemeen zijn de watermassa s (zee, oppervlaktewater en grondwater) in Duitsland aan de controle van de overheid onderworpen. Alle gebruik of lozingen van water zijn in principe voorwerp van een officiële vergunning om zo tot een preventieve benadering van waterbescherming te komen. De federale overheid bepaalt het algemeen wettelijk kader waarin de deelstaten hun regelgeving kunnen formuleren. In Duitsland valt de levering van drinkwater en de afvalwaterzuivering onder de bevoegdheid van de gemeenten. Gemeentelijke heffingen worden vastgelegd door de gemeenteraad en vallen onder de bevoegdheid van de lokale bevoegde overheid. Drinkwaterinstallaties kunnen door een toezichthoudende instantie worden gecontroleerd. De minimale drinkwaterkwaliteit wordt beschreven in de drinkwaterordonnantie (TrinkwV ). Daarnaast is er ook een ordonnantie voor afvalwater aanwezig. Deze ordonnanties beschrijven ook de taken in verband met controle en toezicht die door de deelstaten en de gemeenten moeten worden uitgevoerd. Ze superviseren de interne controles en de kwaliteitsmaatregelen van de drinkwaterleverancier. Ze voeren eveneens eigen controles uit op de waterkwaliteit. De bevoegde gezondheidsdienst wordt geïnformeerd in geval van non-conformiteit van bepaalde waterparameters. Waterbeheer door de deelstaten De deelstaten en de gemeenten dragen de verantwoordelijkheid voor het beheer van water. De overheidsstructuur voor waterbeheer bestaat uit drie niveaus, waarbij de toewijzing van taken aan een bepaald niveau kan verschillen tussen de verschillende deelstaten: Op het hoogste niveau bevindt zich het Ministerie voor Leefmilieu met als taken: waterbeheer, controle en administratieve procedures. Daaronder bevindt zich de districtsoverheid met als taken o.m. regionale planning inzake waterbeheer Op het laagste niveau bevindt zich de lokale of technische overheid met als taken: - technisch advies, - monitoring van het watergebruik (drink- en afvalwater);, - technische aspecten van het waterbeheer: hydraulische taken, planning van het waterbeheer, voorbereiding van technische richtlijnen, onderwijs en opleiding, rapportering naar hogere overheden. Sommige deelstaten zijn eveneens verantwoordelijk voor overstromingsbeheer. Gemeentelijke en lokale overheden voeren hun taken ofwel zelf uit of ze delegeren die aan private bedrijven. In veel gevallen werken verschillende kleinere steden samen om de ervaring en de deskundigheid in het waterdomein te verbreden. In Duitsland zijn er ongeveer 6211 waterbedrijven (bron: Profile of the German Water Sector 2011). 221

222 7.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Pagina 222 van 342 BE De Duitse Vereniging voor Gas en Water (DVGW) en het Duitse Instituut voor Normering (DIN) spelen een belangrijk rol bij de oprichting, de werking en het onderhoud van de installaties. Ze leggen de grote lijnen vast voor de technische specificatie van de beste beschikbare technologie. Deze instanties bepalen eveneens het minimale opleidingsniveau voor watermedewerkers, de criteria voor waterleidingen en de nodige kwalificaties voor bedrijven die waterleidingen installeren. In Duitsland is de berekening van de drinkwaterprijs gebaseerd op de actuele kosten van de waterbedrijven. Deze actuele kosten omvatten enerzijds operationele kosten van winning, behandeling, opslag en distributie van drinkwater, en anderzijds de investeringskosten, de onderhoudskosten en de milieuschade- en hulpbronkosten Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Duitsland telt meer dan 6900 afvalwatermaatschappijen, waardoor de Duitse afvalwatersector over veel actoren is verspreid. Er zijn 2 systemen om de kosten voor het publiek inzamelen en zuiveren van afvalwater door te rekenen. Gezamenlijk tarief voor huishoudelijk afvalwater en hemelwater: het tarief wordt bepaald op basis van het volume drinkwater dat verbruikt werd. Hierin zit de kost om het regenwater te bufferen en collectief af te voeren pro rata erin. Gescheiden tarief voor huishoudelijk afvalwater en hemelwater: De afvalwaterheffing wordt berekend op basis van het volume drinkwater dat verbruikt werd. De regenwaterheffing wordt berekend op basis van het drainerende oppervlak. Ongeveer 56% van de bevolking die aangesloten zijn op het waterleidingnet vallen onder dit systeem (zie Tabel 122). Onderstaande tabel geeft het aantal gemeenten en inwoners in Duitsland weer die een bepaald systeem (enerzijds gezamenlijk of gescheiden en anderzijds met of zonder basisbedrag) toepassen. 222

223 Pagina 223 van 342 BE Tabel 122 : Verschillende systemen in Duitsland, enerzijds gezamenlijk of gescheiden en anderzijds met of zonder basisbedrag Ongeveer 40 % van de gemeenten (hier = 20% van de bevolking) heffen bijkomend een jaarlijks vast basis bedrag om hun vaste kosten meer homogeen te verspreiden over al hun klanten (zie Tabel 128: Grundgebühr) Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Zoals in het vorig hoofdstuk werd vermeld, wordt er in beide tariefsystemen (gezamenlijk of gescheiden tarief voor huishoudelijk afvalwater en hemelwater) een bijdrage aangerekend voor het hemelwater. De belasting voor hemelwater wordt berekend op basis van het verharde (afwaterende) oppervlakte. Deze heffingen zijn bestemd voor bv gescheiden riolering en/of aanleg van bufferbekkens Zelfvoorziening inzake waterproductie In de meeste deelstaten wordt er een heffing aangerekend wanneer er een bepaald volume grondwater of oppervlaktewater wordt gewonnen. De tarieven alsook het minimum volume te ontginnen grond- of oppervlakte water, zijn verschillend voor de verschillende deelstaten (zie verder in Tabel 129) Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Wet m.b.t. afvalwaterheffing (Abwasserabgabengesetz AbwAG) Deze federale wet bepaalt de heffing voor lozingen van afvalwater in watermassa s (zee, oppervlaktewater en grondwater). De heffing wordt bepaald op basis van de 223

224 Pagina 224 van 342 BE hoeveelheid en het risico op de aanwezigheid van specifieke stoffen in het afvalwater. De bijdrage per schade eenheid (Schadeeinheit) is 35,79. De heffing is bedoeld als economische prikkel om lozingen van afvalwater in het milieu te vermijden. Er zijn mogelijke vrijstellingen wanneer bepaalde criteria aanwezig zijn. Daarenboven kunnen sommige investeringen als onkosten worden afgetrokken. De heffing is verschuldigd aan de Länder die de inkomsten moeten aanwenden voor controlemaatregelen op vervuiling. 7.3 Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen In Duitsland wordt het wettelijke kader voor de prijzen en tarieven bepaald door de wet voor de bepalingen van lokale tarieven (Kommunalabgabengesetze: KAG) en gemeentelijke verordeningen (Gemeindeordnungen: GO).De volgende principes worden hoofdzakelijk toegepast: Principe van equivalentie (adequaatheid): prijs in verhouding met geleverde diensten Principe van kostendekking Kostenoverschrijdenverbod (prohibition of cost overrun): de geschatte inkomsten uit de heffingen mag niet hoger zijn dan de te verwachten kosten van de maatschappij Principe van gelijkheid of gelijk behandelen: geen discriminatie van gebruikers Economische principes zoals: - principe van behoud van netto waarde - principe van behoud van reëel kapitaal Adequate rente op eigen vermogen Openbare instanties mogen kiezen om prijzen (onder private wetgeving) of tarieven (onder openbare wetgeving) op te leggen. Privé bedrijven kunnen enkel prijzen (onder private wetgeving) opleggen aan hun klanten (zie onderstaande figuur). De controle van de prijzen en de tarieven gebeurt door de overheid en het gerecht zoals weergegeven in onderstaande tabel. 224

225 Pagina 225 van 342 BE Overzicht tarieven en tariefstructuren Niet bemeterd Bemeterd Er zijn geen gegevens gekend over het aantal niet bemeterde huishoudens en er zijn geen tarieven gekend voor niet bemeterde huishoudens. Daar de heffingen bepaald worden door de gemeentes kunnen de drinkwaterprijzen sterk variëren. Op de website van Destatis (Statistische Bundesambt) zijn de gemiddelde prijzen van drinkwater weergegeven voor de verschillende Länder en voor Duitsland. Onderstaande Tabel 123 geeft enerzijds de prijs per m³ weer voor drinkwater alsook het basisbedrag dat per jaar betaald moet worden. Deze tarieven worden weergegeven voor

226 Pagina 226 van 342 BE Tabel 123 : Variabele drinkwaterkost (EURO/m³) en vaste kost (EURO/jaar) voor de verschillende deelstaten inclusief 7% BTW (bron Tabel 124 : Gemiddelde vaste en variabele kosten voor drinkwater, afvalwater en hemelwater voor Duitsland en de deelstaten (data 2010) 226

227 Pagina 227 van 342 BE Regio Drinkwater inclusief 7% BTW afvalwater en regenwater exclusief BTW drinkwaterprijs basisbedrag drinkwater tarief afvalwater tarief regenwater basisbedrag afvalwater en regenwater EUR/m³ EUR/jaar EUR/m³ EUR/m² EUR/jaar Deutschland 1,65 65,6 2,36 0,49 15,39 Baden-Württemberg 1,91 30,18 2,25 0,11 1,82 Bayern 1,38 38,84 1,81 0,27 8,62 Berlin 2,17 17,12 2,46 1,9 16 Brandenburg 1,53 78,15 3,34 0,33 66,42 Bremen 1,98 28,57 2, Hamburg 1,57 57,14 2, Hessen 1,99 31,82 2,66 0,35 1,98 Mecklenburg- Vorpommern 1,59 83,46 2,69 0,26 69,43 Niedersachsen 1,21 48,95 2,29 0,25 10,4 Nordrhein-Westfalen 1,63 111,29 2,46 0,92 3,73 Rheinland-Pfalz 1,61 67,02 1,97 0,42 6,79 Saarland 1,84 79,42 3,23 0,58 3,06 Sachsen 1,91 123,13 2,5 0,55 59,18 Sachsen-Anhalt 1,61 101,1 3,15 0,59 60,79 Schleswig-Holstein 1,35 37,4 2,1 0,26 37,8 Thüringen 1,98 114,94 2,19 0,25 50,61 -: geen data beschikbaar De weergegeven tarieven zijn gewogen gemiddelden en zijn geen werkelijke tarieven per maatschappij. Op de website van destatis ( ltstatistischeerhebungen/wasserwirtschaft/wasserwirtschaft.html) alsook op enkele waterbedrijven is er geen verschil in de tariefstructuur voor huishoudelijke en industriële gebruikers. De maandelijkse basisprijs kan echter wel veranderen afhankelijk van het type gebruiker. Het BTW-tarief van drinkwater bedraagt 7% Flankerende en/of verborgen kosten Sommige watermaatschappijen rekenen ook de aansluitingskosten door. Tabel 125 en Tabel 126 geven de tarieven van de Hamburgse watermaatschappij weer voor aansluiting op het openbaar waterleidingsnet of een wijziging van de aansluiting. 227

228 Pagina 228 van 342 BE Inbouwen en/of demontage van watermeter Tabel 125 : Aansluitingskosten Prijs excl BTW Prijs incl. 7% BTW Watermeter Qn van 1,5 tot 10 m³/uur Voor elke andere watermeter op dezelfde dag en plaats 35,8 38,31 11,5 12,31 Extra verplaatsing 30,20 32,31 Grote watermeter 197,70 211,54 Inbedrijfstelling 72,4 77,47 Voor elke andere inbedrijfstelling op dezelfde dag en plaats. 13,5 14,45 Extra verplaatsing 38,8 41,52 Ontkoppeling van een huishoudelijke aansluiting (tot DIN 50) Met reparatie van het oppervlak Zonder reparatie van het oppervlak 1.223, ,61 235,00 251,45 Loodgieterwerk van brandkraan en schuiver Loodgieterwerk 72,4 77,47 Voor elke ander loodgieterwerk op dezelfde dag en plaats. 13,5 14,45 Extra verplaatsing 38,8 41,52 warmwaterteller Opstellen warmwaterteller 55 65,45 (19%) Service plaatsen warmwaterteller 18 21,42 (19%) 228

229 Pagina 229 van 342 BE Tabel 126 : Herstellingen van een aansluiting Aansluiting (mm) Zonder afsluiter Met één afsluiter Met 2 afsluiters Origineel Nieuwe BTW excl. BTW incl. BTW excl. BTW incl. BTW excl. BTW incl , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Milieuschadekosten en hulpbronkosten In Duitsland is de berekening van de drinkwaterprijs gebaseerd op de actuele kosten van de waterbedrijven. Deze actuele kosten omvatten naast operationele kosten van winning, behandeling, opslag en distributie van drinkwater, ook de investeringskosten, de onderhoudskosten en de milieuschade- en hulpbronkosten Vrijstellingen Er werden geen gegevens gevonden over vrijstellingen. Daar ze in Duitsland uitgaan van het gelijkheidsprincipe : zelfde service, zelfde kost zullen er in Duitsland hoogstwaarschijnlijk geen vrijstellingen aanwezig zijn. 229

230 Pagina 230 van 342 BE Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Daar de heffingen bepaald worden door de gemeentes kunnen de afvalwaterprijzen sterk variëren van gemeente tot gemeente. Ook het systeem waarop de kosten doorgerekend worden kan verschillen (zie hoofdstuk 7.2.2: een gezamenlijk of gescheiden tarief voor afvalwater en hemelwater). Op de website van Destatis (Statistische Bundesambt) zijn de gemiddelde prijzen van afvalwater en hemelwater weergegeven voor de verschillende Länder en voor Duitsland. Onderstaande Tabel 127 geeft enerzijds de prijs per m³ weer voor afvalwater en hemelwater alsook het basisbedrag dat per jaar betaald moet worden. Deze tarieven worden weergegeven voor Tabel 128 geeft de gemiddelde tarieven weer voor (afvalwater, hemelwater en het basisbedrag) afhankelijk van het systeem ((enerzijds gezamenlijk of gescheiden en anderzijds met of zonder basisbedrag) waarop de kosten doorgerekend worden. Ongeveer 40 % van de gemeenten (hier = 20% van de bevolking) heffen bijkomend een jaarlijks vast basis bedrag om hun vaste kosten meer homogeen te verspreiden over al hun klanten (zie Tabel 128: Grundgebühr). 230

231 Pagina 231 van 342 BE Tabel 127 : variabele afvalwaterkost (EURO/m³), hemelwaterkost (EURO/m²) en basis bedrag (EURO/jaar) exclusief BTW voor de verschillende deelstaten (bron 231

232 Pagina 232 van 342 BE Tabel 128 : variabele afvalwaterkost (EURO/m³), hemelwaterkost (EURO/m²) en basis bedrag (EURO/jaar) afhankelijk van toegepast systeem (enerzijds gezamenlijk of gescheiden en anderzijds met of zonder basisbedrag) Voor afvalwaterzuivering kan het BTW-tarief 7% zijn als de gemeente het afvalwater zuivert, maar ook 19% als de zuiveringsactiviteiten door een privébedrijf worden uitgevoerd. Er is geen informatie beschikbaar over de procentuele verdeling van deze toegepaste BTW tarieven Flankerende en/of verborgen kosten Er werden geen gegevens gevonden over flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten In Duitsland is de berekening van de drinkwaterprijs gebaseerd op de actuele kosten van de waterbedrijven. Deze actuele kosten omvatten naast operationele kosten van winning, behandeling, opslag en distributie van drinkwater, ook de investeringskosten, de onderhoudskosten en de milieuschade- en hulpbronkosten Vrijstellingen Er werden geen gegevens gevonden over vrijstellingen. Daar ze in Duitsland uitgaan van het gelijkheidsprincipe : zelfde service, zelfde kost zullen er in Duitsland hoogstwaarschijnlijk geen vrijstellingen aanwezig zijn. 232

233 Pagina 233 van 342 BE Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Het systeem waarop de kosten doorgerekend worden kan verschillen (zie hoofdstuk 7.2.2: een gezamenlijk of gescheiden tarief voor afvalwater en hemelwater). Ongeveer 56% van de bevolking betaald de hemelwaterheffing apart (zie Tabel 128). Op de website van Destatis (Statistische Bundesambt) zijn de gemiddelde prijzen van afvalwater en hemelwater weergegeven voor de verschillende Länder en voor Duitsland. Tabel 127 geeft enerzijds de prijs per m³ weer voor afvalwater en hemelwater alsook het basisbedrag dat per jaar betaald moet worden. Deze tarieven worden weergegeven voor Tabel 128 geeft de gemiddelde tarieven weer voor (afvalwater, hemelwater en het basisbedrag) afhankelijk van het systeem ((enerzijds gezamenlijk of gescheiden en anderzijds met of zonder basisbedrag) waarop de kosten doorgerekend worden Flankerende en/of verborgen kosten Er werden geen gegevens gevonden over flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten In Duitsland is de berekening van de drinkwaterprijs gebaseerd op de actuele kosten van de waterbedrijven. Deze actuele kosten omvatten naast operationele kosten van winning, behandeling, opslag en distributie van drinkwater, ook de investeringskosten, de onderhoudskosten en de milieuschade- en hulpbronkosten Vrijstellingen Er werden geen gegevens gevonden over vrijstellingen. Daar ze in Duitsland uitgaan van het gelijkheidsprincipe : zelfde service, zelfde kost zullen er in Duitsland hoogstwaarschijnlijk geen vrijstellingen aanwezig zijn. 7.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Onderstaande tabel geeft de heffingen voor 2010 weer op grondwaterwinning en oppervlaktewaterwinning voor de verschillende deelstaten van Duitsland. 233

234 Pagina 234 van 342 BE Tabel 129 : Waterwinningsheffing 234

235 Pagina 235 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Er werden geen gegevens gevonden over flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten In Duitsland is de berekening van de drinkwaterprijs gebaseerd op de actuele kosten van de waterbedrijven. Deze actuele kosten omvatten naast operationele kosten van winning, behandeling, opslag en distributie van drinkwater, ook de investeringskosten, de onderhoudskosten en de milieuschade- en hulpbronkosten Vrijstellingen Gedetailleerde vrijstellingen voor grondwaterheffing werden in Tabel 129 weergegeven. Er zijn vrijstellingen mogelijk wanneer: De heffing nadelig is voor de concurrentiepositie, Bedrijven of landbouwers intensief gebruik maken van water, Er waterbesparende systemen geïnstalleerd zijn. Er een watervriendelijk management aanwezig is in beschermde water- en ontginningsgebieden (voor bepaalde Länder) De onderstaande tabel geeft de algemene en bijzondere voorwaarden weer die gelden in de verschillende deelstaten waar een regeling over waterwinning bestaat. Tabel 130 : Regelgeving m.b.t. waterwinning Voorwaarden Uitzonderingen Bijzonderheden Baden- Württemberg Waterwinning, afleiden van oppervlaktewater en van grondwater. Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Water voor visteelt Watervolume < 2000 m³/jaar Water uit minerale bron die niet als mineraal water is gebruikt. Water gebruikt voor warmtewinning Reductie tot 90% indien voor bos- of landbouwkundige doeleinden en als de heffing de concurrentiepositie negatief beïnvloedt. Berlin Waterwinning, afleiden van grondwater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Watervolume < 6000 m³/jaar Waterwinning voor grondwaterzuivering - Brandenburg Waterwinning, afleiden van oppervlaktewater en van grondwater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Watervolume < 3000 m³/jaar Water uit minerale bron die niet als mineraal water is gebruikt. Water gebruikt voor Bedrijven of landbouwers die intensief gebruik maken van water, kunnen een gedeeltelijke of volledige vrijstelling hebben. 235

236 Pagina 236 van 342 BE Voorwaarden Uitzonderingen Bijzonderheden warmtewinning Waterwinning voor water of bodemzuivering Water voor visteelt Bremen Waterwinning, afleiden van oppervlaktewater en van grondwater Watervolume < 4000 m³/jaar Water gebruikt voor warmtewinning Waterwinning voor water of bodemzuivering Oppervlaktewater voor visteelt Watervolume < 10 miljoen m³/jaar voor water uit de Weser, de Lesum of havens Reductie tot 75% als er gebruik wordt gemaakt van een systeem om water te sparen. Hamburg Waterwinning, afleiden van grondwater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Watervolume < m³/jaar Water gebruikt voor warmtewinning Vergunning uit voorzorg in het geval van verdediging Reductie tot 75% van de grondwaterheffing voor klein watervolume (< m³/jaar) Mecklenburg- Vorpommern Waterwinning, afleiden van oppervlaktewater en grondwater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Het effect op het oppervlaktewater en grondwater wordt in aanmerking genomen. Water voor visteelt Water voor de landbouw en irrigatie Watervolume < 2000 m³/jaar Water uit minerale bron die niet als mineraal water is gebruikt. Water gebruikt voor warmtewinning Voor niet toegelaten watergebruik is de waterheffing verdubbeld. Reductie als het water met een verlies kleiner dan 1% is terug afgevoerd. Niedersachsen Waterwinning, afleiden van grondwater en oppervlaktewater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Waterwinning voor water of bodemzuivering of voor de bescherming van een watermassa Water gebruikt voor warmtewinning Bedrag maximaal: 260 /jaar Vrijstelling als de waterwinning tot de bescherming van de natuur of het landschap dient. Reductie tot 50 75% mogelijk onder bepaalde condities Nordrhein- Westfalen Waterwinning, afleiden van grondwater en oppervlaktewater. Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Watervolume < 3000 m³/jaar Bedrag maximaal: 150 /jaar Water voor visteelt Waterkracht Water voor de landbouw 236

237 Pagina 237 van 342 BE Voorwaarden Uitzonderingen Bijzonderheden en irrigatie Sachsen Waterwinning, afleiden van grondwater en oppervlaktewater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Watervolume < 2000 m³/jaar Water voor visteelt Water gebruikt voor warmtewinning Water uit minerale bron die niet als mineraal water is gebruikt. Na de installatie van een systeem om het watergebruik met tenminste 10% te verminderen, kunnen de kosten van de installatie samen met de grondwaterheffing worden berekend. Dit is ook van toepassing als de installatie de waterkwaliteit verbetert. Schleswig- Holstein Waterwinning, afleiden van grondwater en oppervlaktewater Het bedrag is afhankelijk van de oorsprong, de kwantiteit en het doel van het water Grondwater: Water gebruikt voor warmtewinning Waterwinning voor water of bodemzuivering Bedrag maximaal: 100 /jaar Bedrijven of landbouwers die intensief gebruik maken van water, kunnen een vrijstelling tot 50% hebben, als de concurrentiepositie wordt gedreigd. Oppervlaktewater: Bedrag maximaal: 2500 /jaar 7.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Wet m.b.t. afvalwaterheffing (Abwasserabgabengesetz AbwAG) Deze federale wet bepaalt de heffing voor lozingen van afvalwater in watermassa s (zee, oppervlaktewater en grondwater). De heffing wordt bepaald op basis van de hoeveelheid en het risico op de aanwezigheid van specifieke stoffen in het afvalwater. Tabel 131 : Vervuilingseenheden N Vervuiling Eenheden overeenstemmend met 1 schade eenheid (schadeeinheit) Drempelwaarden volgens concentratie en jaarlijkse kwantiteit 1 Chemische zuurstofvraag 50 kg O2 20 mg/l 250 kg/jaar 2 Fosfor 3 kg 0,1 mg/l 15 kg/jaar 3 Stikstof nitraat + nitriet + ammoniak 25 kg 5 mg/l 125 kg/jaar 4 Absorbeerbare Organische 2 kg 100 µg/l 10 kg/jaar 237

238 Pagina 238 van 342 BE N Vervuiling Eenheden overeenstemmend met 1 schade eenheid (schadeeinheit) Halogenen (AOX) Drempelwaarden volgens concentratie en jaarlijkse kwantiteit 5 Zware metalen: Kwik 20 gr Hg 1 µg/l 100 g/jaar Cadmium 100 gr Ca 5 µg/l 500 g/jaar Chroom 500 gr Cr 50 µg/l 2,5 kg/jaar Nikkel 500 gr Ni 50 µg/l 2,5 kg/jaar Lood 500 gr Pb 50 µg/l 2,5 kg/jaar Kopper 1000 gr Cu 100 µg/l 5 kg/jaar 6 Toxiciteit voor vis 6000 m³ afvalwater gedeeld door GEI GEI = 2 (*)GEI is de dilutiefactor als het afvalwater niet meer giftig is met de viseitest. De bijdrage per schade eenheid (Schadeeinheit) is 35,79. De heffing is bedoeld als economische prikkel om lozingen van afvalwater in het milieu te vermijden Flankerende en/of verborgen kosten Er werden geen gegevens gevonden over flankerende en/of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten De heffing is verschuldigd aan de Länder die de inkomsten moeten aanwenden voor controlemaatregelen op vervuiling Vrijstellingen Er zijn mogelijke vrijstellingen wanneer bepaalde criteria (normen zuivering) aanwezig zijn. Daarenboven kunnen sommige investeringen als onkosten worden afgetrokken. 238

239 7.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 239 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Duitsland voor levering van drinkwater. De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Schleswig-Holstein) en duurste (Sachsen) deelstaat uit Tabel 124. Deze zijn gebaseerd op gewogen gemiddelden per deelstaat. Er zijn geen tarieven beschikbaar per watermaatschappij. Tabel 132 : jaarlijkse kost voor drinkwater van een type gezin (data 2010 geïndexeerd naar 2012). vaste kosten variabele kosten typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 EUR/jaar EUR/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum 36,47 1,32 102,29 137,83 178,64 210,23 247,09 gewogen gemiddelde 63,97 1,61 144,41 187,85 237,73 276,34 321,39 maximum 120,06 1,86 213,19 263,47 321,21 365,91 418,05 vaste kosten variabele kosten typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 EUR/jaar EUR/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum 39,02 1,41 109,45 147,48 191,14 224,95 264,39 gewogen gemiddelde 68,44 1,72 154,52 201,00 254,37 295,69 343,89 maximum 128,47 1,99 228,11 281,92 343,69 391,52 447,32 Representativiteit 100% Kostprijs afvalwater en waterzuivering In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaald in Duitsland voor levering van riolering en afvalwaterzuivering. Zoals hierboven aangehaald zit in Duitsland hierin ook het aspect afvoer van hemelwater mee ingerekend (in soms met een apart tarief, soms niet, maar het wordt wel altijd meegeteld binnen deze waterdienst). De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel 124 (gewogen gemiddelde). De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Bayern) en duurste (Brandenburg) deelstaat uit Tabel 124. Zoals hierboven aangehaald kan voor afvalwaterzuivering het BTW-tarief 7% zijn, maar ook 19%. Er is geen informatie beschikbaar over de procentuele verdeling van deze toegepaste BTW tarieven. In de verdere verwerking in het hoofdrapport zal een gemiddelde genomen worden tussen de prijzen incl 7% BTW en de prijzen incl 19% BTW. 239

240 Pagina 240 van 342 BE Tabel 133 : jaarlijkse kost voor afval- en hemelwater van een type gezin (data 2010 en geïndexeerd naar 2012). vaste variabele kost afvalwater variabele kost hemelwater typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 EUR/jaar EUR/m³ EUR/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum 8,99 1,89 0,28 117,50 176,10 243,37 295,46 356,22 gewogen gemiddelde 16,06 2,46 0,51 164,74 245,02 337,20 408,57 491,83 maximum 69,30 3,48 0,34 260,76 364,14 482,85 574,74 681,96 vaste variabele kost afvalwater variabele kost hemelwater typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 EUR/jaar EUR/m³ EUR/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs afvalwater en hemelwater inclusief 7% BTW minimum 9,62 2,02 0,30 125,73 188,42 260,41 316,14 381,16 gewogen gemiddelde 17,18 2,63 0,55 176,27 262,17 360,81 437,17 526,26 maximum 74,15 3,73 0,37 279,01 389,63 516,64 614,98 729,70 vaste variabele kost afvalwater variabele kost hemelwater typegezin 1 typegezin 2typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 EUR/jaar EUR/m³ EUR/m³ euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs afvalwater en hemelwater inclusief 19% BTW minimum 10,70 2,25 0,34 139,83 209,56 289,61 351,60 423,91 gewogen gemiddelde 19,11 2,93 0,61 196,04 291,58 401,27 486,20 585,28 maximum 82,47 4,15 0,41 310,30 433,33 574,59 683,95 811,53 Representativiteit 100% 7.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater kosten De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel 124..De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Schleswig-Holstein) en duurste (Sachsen) deelstaat uit Tabel

241 Pagina 241 van 342 BE Tabel 134 : Kostprijs drinkwater typelandbouwbedrijf in Duitsland 2012 typelandbouwbedrijf 1 typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater excl. BTW Minimum 312,91 352,40 Gewogen gemiddelde 401,84 450,11 Maximum 511,18 567,05 Totale kostprijs drinkwater incl. 7% BTW Minimum 334,81 377,07 Gewogen gemiddelde 429,97 481,61 Maximum 546,96 606, Kostprijs afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de afvalwaterkosten. De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel 124..De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Bayern) en duurste (Brandenburg) deelstaat uit Tabel 124. Tabel 135 : Kostprijs afvalwater typelandbouwbedrijf in Duitsland 2012 typelandbouwbedrijf 1 typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs riolering en waterzuivering excl. BTW Minimum 122,30 235,61 Gewogen gemiddelde 163,80 311,54 Maximum 278,39 487,48 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 7% BTW Minimum 130,86 252,10 Gewogen gemiddelde 175,26 333,34 Maximum 297,88 521,60 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 19% BTW Minimum 145,54 280,38 Gewogen gemiddelde 194,92 370,73 Maximum 331,28 580, Kostprijs eigen waterwinning Op basis van de heffingen voor waterwinning van Tabel 129 wordt een minimale en maximale bijdrage berekend in de Länder waar een regeling bestaat. 241

242 Pagina 242 van 342 BE Tabel 136 : Heffing voor grondwaterwinning ( /jaar, geïndexeerd naar 2012) type 1 landbouwbedrijf: 2000 m³/jaar type 2 landbouwbedrijf: 1100 m³/jaar Minimum 0 17,22 Maximum 0 114,77 Tabel 137 : Heffing voor oppervlaktewaterwinning ( /jaar, geïndexeerd naar 2012) type 1 landbouwbedrijf: 2000 m³/jaar type 2 landbouwbedrijf: 1100 m³/jaar Minimum 0 2,30 Maximum 0 57, Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel 124..De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Schleswig-Holstein) en duurste (Sachsen) deelstaat uit Tabel 124. Tabel 138 : drinkwaterprijs voor bedrijven (data 2010 en geïndexeerd naar 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater excl. BTW Minimum 1.352, , , ,09 Gewogen gemiddelde 1.672, , , ,61 Maximum 1.982, , , ,33 Totale kostprijs drinkwater incl. 7% BTW Minimum 1.447, , , ,34 Gewogen gemiddelde 1.789, , , ,50 Maximum 2.121, , , , Kostprijs afvalwater Tabel 139 toont de minimale en maximale heffing voor riolering en zuivering wanneer er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de tarieven voor gezinnen en voor bedrijven. De gemiddelde prijzen zijn de prijzen voor Duitsland uit Tabel 124. De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Bayern) en duurste (Brandenburg) deelstaat uit Tabel 124. Net als bij de berekening voor de gezinnen zal in de verdere verwerking in het hoofdrapport zal een gemiddelde genomen worden tussen de prijzen incl 7% BTW en de prijzen incl 19% BTW. 242

243 Pagina 243 van 342 BE Tabel 139 : Riool- en Verontreinigingsheffing (data 2010 en geïndexeerd naar 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs riolering en waterzuivering excl. BTW Minimum 1.897, , , ,78 Gewogen gemiddelde 2.478, , , ,53 Maximum 3.554, , , ,85 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 7% BTW Minimum 2.030, , , ,75 Gewogen gemiddelde 2.651, , , ,93 Maximum 3.802, , , ,41 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 19% BTW Minimum 2.257, , , ,57 Gewogen gemiddelde 2.949, , , ,75 Maximum 4.229, , , , Afvalwaterheffing voor het lozen in watermassa s Tabel 140 en Tabel 141 geven de polluenten weer die in aanmerking worden genomen voor de berekening van de verontreinigingsheffing voor het lozen van afvalwater in oppervlakte- of grondwater (respectievelijk lichte en zware vervuilers). Tabel 142 en Tabel 143 geven de verontreiniging en de totale bijdrage voor de verontreinigingsheffing in EURO weer voor de 4 type bedrijven (respectievelijk lichte en zware vervuilers). Tabel 140 : Totale vervuiling (kg/jaar) - Lichte vervuiler N Polluent eenheden Eenheid Jaarlijkse type 1 type 2 type 3 type overeenstemmend drempel (kg/jaar) (kg/jaar) (kg/jaar) 4(kg/jaar) met één toxische kg/jaar eenheid 1 Chemische zuurstofvraag 50 kg Fosfor 3 kg Stikstof (nitraat + nitriet + ammoniak) 4 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 25 kg kg 10 0, kwik 20 gr

244 Pagina 244 van 342 BE N Polluent eenheden Eenheid Jaarlijkse type 1 type 2 type 3 type overeenstemmend drempel (kg/jaar) (kg/jaar) (kg/jaar) 4(kg/jaar) met één toxische kg/jaar eenheid Cadmium 100 gr Chroom 500 gr 2, Nikkel 500 gr 2, Lood 500 gr 2, Kopper 1000 gr Tabel 141 : Totale vervuiling (kg/jaar) - Zware vervuiler N Polluent eenheden Eenheid Jaarlijkse type 1 type 2 type 3 type overeenstemmend drempel (kg/jaar) (kg/jaar) (kg/jaar) 4(kg/jaar) met één schade kg/jaar eenheid 1 Chemische zuurstofvraag 50 kg , Fosfor 3 kg 15 5,3 26, Stikstof (nitraat + nitriet + ammoniak) 4 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 25 kg kg kwik 20 gr Cadmium 100 gr Chroom 500 gr 2, Nikkel 500 gr 2, Lood 500 gr 2, Kopper 1000 gr

245 Pagina 245 van 342 BE Tabel 142 : Verontreinigingsheffing - Lichte vervuiler N Polluent eenheden Eenheid Jaarlijkse Type 1 Type 2 Type 3 Type 4 overeenstemmend drempel (1000 (5000 (50000 ( met één schade kg/jaar m³/jaar) m³/jaar) m³/jaar) m³/jaar) eenheid 1 Chemische zuurstofvraag Fosfor ,667 28,333 3 Stikstof (nitraat + nitriet + ammoniak) 4 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) kwik Cadmium Chroom 0 0,005 0,095 0,195 Nikkel 0,015 0,095 0,995 1,995 Lood 0,005 0,045 0,495 0,995 Kopper 0,005 0,045 0,495 0,995 Total schade eenheden 0,025 0,19 58, ,5133 Heffing ( ) 0, , , ,

246 Pagina 246 van 342 BE Tabel 143 : Verontreinigingsheffing - Zware vervuiler N Polluent eenheden Eenheid Jaarlijkse Type 1 Type 2 Type 3 Type 4 overeenstemmend drempel (1000 (5000 (50000 ( met één toxische kg/jaar m³:jaar) m³/jaar) m³/jaar) m³/jaar) eenheid 1 Chemische zuurstofvraag 8,432 62,16 666,6 1338,2 2 Fosfor 0 3,833 83, ,667 3 Stikstof (nitraat + nitriet + ammoniak) 4 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) Kwik Cadmium Chroom 0 0,015 0,195 0,395 Nikkel 0,063 0,335 3,395 6,795 Lood 0,017 0,105 1,095 2,195 Kopper 0,1 0,52 5,245 10,495 Total eenheden 8,612 67, , ,747 Heffing ( ) 308, , , , Kostprijs eigen waterwinning Op basis van de heffingen voor waterwinning van Tabel 129 wordt een minimale en maximale bijdrage berekend in de Länder waar een regeling bestaat. Tabel 144 : Heffing voor grondwaterwinning ( /jaar, geïndexeerd naar 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Minimum 0 78,25 782, ,04 Maximum 0 521, , ,58 Tabel 145: Heffing voor oppervlaktewaterwinning ( /jaar, geïndexeerd naar 2012) typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Minimum 0 10,43 104,34 208,67 Maximum 0 260, , ,79 246

247 Pagina 247 van 342 BE Bronnen Statistische informatie omtrent waterlevering en afvalwaterbehandeling weltstatistischeerhebungen/wasserwirtschaft/wasserwirtschaft.html Wettelijke bepalingen Profile of the German Water sector /111129_Profile_german_water_2011_long_.pdf Informatie verborgen kosten Hamburgs waterbedrijf Vergleich Europäischer Wasser- und Abwasserpreise BDEW Bundesverband der Energie- und Wasserwirtschaft e. V.Studie FRAGEN UND ANTWORTEN: WASSERPREISE UND GEBÜHREN Kommunale WasserWirtschaft 247

248 Pagina 248 van 342 BE Portugal 8.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) In Portugal is het ministerie van milieu en regionale ontwikkeling (Ministério do ambiente, do ordenamento do território e do desenvolvimento regional) verantwoordelijk voor het beleid in de watersector. Sinds 1997 bestaat ook het nationale regulerende agentschap voor drinkwater en waterzuivering (ERSAR 57 : Entidade Reguladora dos Serviços de Águas e Resíduos). Dit agentschap is verantwoordelijk voor de drinkwaterlevering, waterzuivering en beheer van vast afval voor steden en gemeenten. Zij moeten zowel het economisch toezicht verzorgen van de verschillende waterleveranciers als de kwaliteit van hun diensten. Hoewel ERSAR afhankelijk is van het Ministerie van Landbouw, zee, milieu en Ruimtelijke Ordening (MAMAOT), wordt ERSAR gefinancierd door de drinkwater-kosten en door de waterleveranciers voor het uitvoeren van de controles. De verantwoordelijkheid voor het waterbeheer voor de landbouw en de bedrijven ligt bij de Portugese milieumaatschappij (Agência Portuguesa do Ambiente). Integraal waterbeheer valt onder de verantwoordelijkheid van het water instituut (INAG, Instituto da Agua). INAG bestaat sinds 1993 en werkt onder de normen zoals aangegeven in de Waterwet van Hun taak bestaat uit het waarborgen van een duurzaam waterbeheer en zorgen dat de Waterwet effectief wordt uitgevoerd. Sinds 2005 werden ook de beheerders van de rivierbekkens (Administrações das regiões Hidrográficas ARHs) opgericht die elk in hun gebied mee instaan voor het waterbeheer. Als gevolg van een administratieve herstructurering in januari 2012, is APA (Agência Portuguesa do Ambiente) nu de nationale autoriteit voor het Waterplan (vroeger de rol van het vorige Portugese Water Instituut en de verschillende administraties van Hydrographic Region) publieke (drink)waterproductie en -distributie, Het aanleveren van drinkwater en het voorzien van riolering en waterzuivering valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten van Portugal ofwel direct ofwel indirect aan de hand van concessies. Zo zijn er 2 management modellen van de nutsbedrijven (met een verschillende tarief bepaling) mogelijk: - Concessiehouders van de gemeentelijke nutsbedrijven: in dit geval is de prijs van het water geregeld volgens een concessieovereenkomst en moet de prijs voldoen aan de geactualiseerde tarieven en herziening formules volgens de contracten. In dit geval heeft ERSAR het recht om meningen te uiten over het concessiecontract en houdt ERSAR toezicht op wat eerder werd overeengekomen; - de nutsbedrijven zijn eigendom van de gemeentes (geen concessie): Deze systemen zijn onderworpen aan een ander tarief selectiecriteria, alsmede aan andere tarief-goedkeuring 57 Voormalige naam van ERSAR was IRAR: Instituto Regulador de Aquas e Residuos. Sinds 2nd October werd de naam door het decreet Law no. 277/2009 veranderd. De bevoegdheid van ERSAR werd in 2009 uitgebreid over alle nutsbedrijven (dus nu ook de nutsbedrijven die niet in concessie zijn). 248

249 Pagina 249 van 342 BE Onderstaande figuur toont aan hoeveel procent van de watermaatschappijen welk management model gebruiken en hoeveel procent van de bevolking onder dit management model valt. Figuur 10 : Welk management model er wordt gebruikt bij de watermaatschappijen en bij de inwoners Uit bovenstaande figuur volgt dat 29% van de drinkwatermaatschappijen het concessie model (zie groen gekleurd in de figuur) volgen en dat daardoor 78% van de bevolking in dit systeem valt. Het merendeel van de privébedrijven is eigendom van Aguas de Portugal (AdP, een nationale drinkwatermaatschappij). Een groot deel van Aguas de Portugal is in het bezit van de Portugese staat. Veel gemeenten die zelf de waterdiensten voorzien voor hun bevolking, nemen zelf water af van privé bedrijven. Dit betekent dat direct en indirect 80% van de bevolking zijn water afneemt van een privé bedrijf. Onafhankelijk van het feit of het drinkwaterbedrijf een publieke of privé instelling is, valt de infrastructuur onder publieke eigendom. Er is slechts weinig private deelname in investeringen voor waterlevering en zuivering. De gemeenten staan ook in voor de drainage van regenwater. 249

250 Pagina 250 van 342 BE In de meeste gemeenten wordt de levering van drinkwater en riolering en afvalwaterzuivering voorzien door hetzelfde bedrijf. In sommige gevallen worden de diensten verzorgd door verschillende entiteiten. In de volgende figuur wordt voor de verschillende gemeenten aangeduid wie instaat voor waterlevering. Figuur 11 : Waterlevering in Portugal (grijze tinten: gemeente, blauwe tinten: gemeentelijke bedrijven, groene tinten: concessie) (bron: ERSAR) In rurale, afgelegen gebieden zijn vaak geen publieke drinkwatervoorzieningen of riolering en afvalwaterzuivering aanwezig. In deze gebieden zijn vaak voldoende waterbronnen aanwezig en gebruikt de bevolking al van oudsher eigen privé waterbronnen. Een laatste studie hierover in 2011 uitgevoerd door het INAG gaf aan dat 97% van de bevolking in 2009 aangesloten was op het publieke drinkwaternetwerk, 81% op openbare riolering en dat het afvalwater van 71% van de bevolking gezuiverd wordt in een publieke afvalwaterzuiveringsinstallatie. Sinds 2000 loopt in Portugal een investeringsprogramma (Plano Estratégico de Abastecimiento de água e de saneamento de águas residuais, PEAASAR) om de 250

251 Pagina 251 van 342 BE verouderde infrastructuur voor drinkwater, riolering en waterzuivering te vernieuwen en deze aan te leggen waar hij ontbreekt. Het eerste programma is reeds afgelopen, het tweede loopt nog tot Tegen dan zou 95% van de bevolking moeten aangesloten zijn op het drinkwaternetwerk en 90% op de riolering. Algemeen kan gesteld worden dat water voor landbouwactiviteiten niet door drinkwaterbedrijven wordt aangeleverd. Deze sector voorziet zelf zijn eigen water. In sommige gevallen wordt de waterlevering tussen landbouwers geregeld door gebruikersverenigingen. De grootste aanleiding voor waterverbruik in Portugal is voor irrigatie (zie verder) publieke inzameling en zuivering van afvalwater In de meeste gemeenten wordt de levering van drinkwater en riolering en afvalwaterzuivering voorzien door hetzelfde bedrijf. In sommige gevallen worden de diensten verzorgd door verschillende entiteiten. Onderstaande figuur toont aan hoeveel procent van de afvalwatermaatschappijen welk management model gebruiken en hoeveel procent van de bevolking onder dit management model valt. 251

252 Pagina 252 van 342 BE Figuur 12 : Welk management model er wordt gebruikt bij de afvalwatermaatschappijen en bij de inwoners Uit bovenstaande figuur volgt dat 35% van de afvalwatermaatschappijen het concessie model volgen en dat daardoor 82% van de bevolking in dit systeem valt. In de volgende figuur wordt voor de verschillende gemeenten aangeduid wie instaat voor de afvalwaterzuivering. Figuur 13 : Riolering en waterzuivering in Portugal (grijze tinten: gemeente, blauwe tinten: gemeentelijke bedrijven, groene tinten: concessie) (bron: ERSAR) Sinds de nieuwe waterwet in 2005 zijn de ARH s ook verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen voor de lozing van afvalwater in het oppervlaktewater. Zij bepalen ook de hoogte van de heffing hiervoor Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Het beheer van regenwater systemen is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Er zijn een aantal taken vastgestelde door de wet. Er moet bijvoorbeeld een plan 252

253 Pagina 253 van 342 BE voor het beheer van het regenwater en voor het voorkomen van overstromingen aanwezig zijn. Een groot deel van Portugal heeft een gecombineerde rioolnetwerken waardoor de afvoer van het hemelwater samen met het stedelijk afvalwater naar de behandelingssystemen wordt vervoerd. Dit leidt momenteel tot een aantal problemen van afvalwaterbeheer in de waterzuiveringsstations zelfvoorziening inzake waterproductie Sinds de nieuwe waterwet in 2005 zijn de ARH s verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen voor de captatie van water. De ARH s bepalen ook de hoogte van de heffing. De inkomsten van deze heffing worden verdeeld over een waterbeschermingsfonds (50%), de ARH (40%) en het ERSAR (10%). Volgens een schatting van ERSAR is bijna 80% van het waterverbruik in Portugal bestemd voor irrigatie. Dit water wordt meestal niet geleverd via de drinkwatermaatschappijen, maar wordt door de landbouwers hoofdzakelijk uit eigen bron gewonnen. 8.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden publieke (drink)waterproductie en -distributie, Huishoudens (kleinverbruikers) Er is sinds 2009 een wettelijk document aanwezig waar de richtlijnen worden weergegeven voor de bepaling van het tarief voor drinkwater en afvalwater (ERSAR Recommendation n.º 01/2009, tarif guidelines ). Dit document bepaalt een tariefstructuur voor water en afvalwaterdiensten die op dit moment bestaan uit een vast bedrag plus een stijgend bloksysteem voor het variabele tarief. Het aantal blokken en de grenzen van de blokken zullen worden gedefinieerd. Er zijn ook speciale tarieven beschikbaar voor sociale families en grote families Bedrijven (grootverbruikers) APA (Agência Portuguesa do Ambiente) is bevoegd voor de tarieven van drinkwater en afvalwater van bedrijven en landbouwbedrijven in niet-stedelijke gebieden (vroeger was dit ERSAR). Maar op dit moment zijn er bij APA nog geen gegevens beschikbaar over de tarieven van drinkwater en de tarieven voor het inzamelen en behandelen van afvalwater voor grootverbruikers buiten de stedelijke gebieden. De meeste bedrijven en landbouwbedrijven (meer dan 90 %) staan zelf in voor het ontginnen van hun drinkwater en het behandelen van hun afvalwater (bron Cristina Garção van APA) publieke inzameling en zuivering van afvalwater Huishoudens (kleinverbruikers) Er is sinds 2009 een wettelijk document aanwezig waar de richtlijnen worden weergegeven voor de bepaling van het tarief voor drinkwater en afvalwater (ERSAR Recommendation n.º 01/2009, tarif guidelines ). Dit document bepaalt een tariefstructuur voor water en afvalwaterdiensten die op dit moment bestaan uit 253

254 Pagina 254 van 342 BE een vast bedrag plus een stijgend bloksysteem voor het variabele tarief. Het aantal blokken en de grenzen van de blokken zullen worden gedefinieerd. Er zijn ook speciale tarieven beschikbaar voor sociale families en grote families Bedrijven (grootverbruikers) APA (Agência Portuguesa do Ambiente) is bevoegd voor de tarieven van drinkwater en afvalwater van bedrijven en landbouwbedrijven in niet-stedelijke gebieden (vroeger was dit ERSAR). Maar op dit moment zijn er bij APA nog geen gegevens beschikbaar over de tarieven van drinkwater en de tarieven voor het inzamelen en behandelen van afvalwater voor grootverbruikers buiten de stedelijke gebieden. De meeste bedrijven en landbouwbedrijven (meer dan 90 %) staan zelf in voor het ontginnen van hun drinkwater en het behandelen van hun afvalwater (bron Cristina Garção van APA) Collectieve afvoer en buffering van hemelwater De wet Decree-Law no 97/2008 (van 11 juni) stelt het economisch en financieel kader van de watervoorraden. Dit besluit streeft ernaar om volgende zaken te compenseren: het voordeel verkregen uit het individueel gebruik van het openbare water voorzieningen, de milieukosten de administratieve kosten voor de planning, beheer, controle en garanties van waterkwantiteit en-kwaliteit. In deze wet wordt enerzijds de waterbronheffing (water resource levy, TRH) en anderzijds de heffingen voor het gebruik van openbare waterdiensten (charges for public water services) uiteengezet. De waterbronheffing (water resource levy, TRH) wordt betaald door een vergunninghouder voor het ontginnen van water (huishoudens moeten hiervoor niet betalen). Heffingen voor het gebruik van openbare waterdiensten (charges for public water services) worden betaald door de consument in de waterfactuur. Dit besluit voorziet een fonds voor de bescherming van waterbronnen. De inkomsten uit de heffingen worden aangewend op de volgende manier: Om activiteiten te ondernemen om efficiënt watergebruik en de kwaliteit van de watervoorraden te verbeteren; de financiering van werkzaamheden om de toestand van het water en daarmee samenhangende ecosystemen te verbeteren; extra kosten voor het beheer van de watervoorraden, het gebruik en de bescherming. De heffingen worden dus ook gebruikt voor de collectieve afvoer en buffering van hemelwater. (bron Cristina Garção van APA) Zelfvoorziening inzake waterproductie Huishoudens (kleinverbruikers) Volgens de wet (Decree-Law no 226-A/2007van 31 mei geeft het kader weer voor het gebruik van water bronnen) vereist elke waterwinning (grondwater of 254

255 Pagina 255 van 342 BE oppervlaktewater), met inbegrip van abstractie door huishoudens, een vergunning, verleend door de territoriale hydrografische regio administratie. De huishoudens hoeven echter niet te betalen voor de vergunning. Alhoewel in sommige gevallen moeten ze betalen voor een procedure voorafgaand aan de vergunning zoals bijvoorbeeld inspectie. Bedrijven (grootverbruikers) Boeren en bedrijven die hun eigen water ontginnen moeten verplicht een vergunning hebben (volgens Decree-Law no 226-A/2007van 31 mei en Decree- Law no 97/2008 van 11 juni (stelt het economisch en financieel kader van de watervoorraden). De vergunning wordt ook verleend door de territoriale hydrografische regio administratie. Bijkomend is er ook een vergunning van de territoriale bevoegde stroomgebied administratie nodig. Deze vergunningen impliceren de betaling van een "waterbron heffing"(trh). De waterbronheffing (TRH) wordt berekend en is afhankelijk van: waarvoor het water gebruikt zal worden (met verschillende gewichten voor de landbouw, de productie van energie ) waar het water onttrokken wordt (wordt berekend door weging van het watergebruik met een waterschaarste coëfficiënt (op basis van waterbekkens 'schaarste)). de gemeten hoeveelheid verontreinigende stoffen in het afvalwater dat geloosd wordt op het systeem of oppervlaktewater zelfvoorziening inzake zuivering en afvalwater Huishoudens (kleinverbruikers) Op het platteland, waar de rioleringen nog maar recent aangelegd werden, zijn er nog huishoudens die, (hoewel zij bedekt zijn door het rioleringssysteem), niet aangesloten zijn op de rioleringen. In dit geval hebben de huishoudens een eigen rioleringstank. De gemeente collecteert het afvalwater uit deze tanks. Deze service en de behandeling van het afvalwater worden betaald door de huishoudens Bedrijven (grootverbruikers) In voorgaand hoofdstuk 0 werd gesteld dat bedrijven die grondwater onttrekken een vergunning nodig hebben en daarvoor de waterbronheffing (TRH) moeten betalen. Eén component waarop de waterbronheffing bepaald wordt, is de gemeten hoeveelheid verontreinigende stoffen in het afvalwater dat geloosd wordt op het systeem of op oppervlaktewater. De bedrijven moeten zelf hun afvalwater zuiveren voordat ze hun afvalwater mogen lozen op de riolering of in oppervlakte water. Er zijn specifieke tarieven aanwezig voor zware of lichte vervuilers. 255

256 Pagina 256 van 342 BE Publieke (drink)waterproductie en -distributie wettelijk vastgelegde bepalingen In 2008 werd een wet gepubliceerd (Law-Decree No. 97/2008 van 11 juni) die voorzien is van 3 grote economische en financiële instrumenten voor waterbeheer, gebaseerd op de toepassing van de vervuiler-betaalt-beginsel: de water resource levy, is van toepassing op het gebruik van de watervoorraden, namelijk waterontginning, lozingen van afvalwater, winning van inerte stoffen en de bezetting van de openbare hydric woning (in werking sinds juli 2008 en betaald door de watergebruikers); de regulering van de tarieven ten laste van water openbare diensten (in werking sinds 2009 en door een tariff guideline van de Portuguese Water and Waste Services Regulation Authority); de Water Resources Protection Fund, dat een deel van de inkomens van de water resource tax toewijst aan projecten voor de verbetering van waterbeheer (2009 Law-Decree No. 172/2009 van 3 augustus en van Verordening gepubliceerd in 2010 door Ordinance No. 486/2010 van 13 juli). (bron: 2011 survey of resource efficiency policies in EEA member and cooperating countries PORTUGAL) Overzicht tarieven en tariefstructuren De globale tariefstructuur voor drinkwater bestaat voornamelijk uit een vast bedrag plus een variabele heffing. Uit onderstaande Tabel 146 volgt dat in 1 drinkwatermaatschappij (van de 259 drinkwatermaatschappijen) er een vast tarief wordt toegepast voor drinkwaterlevering (0,4% van alle drinkwatermaatschappijen). Elements n.º % Fixed Charge only 1 0,4% Variable Charge only 47 18,1% Fixed and variable charge ,5% Total (distinct tariffs) ,0% Tabel 146 : aantal drinkwatermaatschappijen die een bepaalde tariefstructuur toepassen voor hun totale drinkwaterkosten, Uit onderstaande Tabel 147 volgt dat in 29 drinkwatermaatschappij (van de 259 drinkwatermaatschappijen) er een variabel tarief toegepast wordt volgens volume (11%) en in 230 drinkwatermaatschappijen er een stijgend bloktarief toegepast wordt (89%). Type of tariff n.º % Increasing Blocks Tariff ,8% Flat fee 29 11,2% Fixed Tariff 0 0,0 256

257 Pagina 257 van 342 BE Total (distinct tariffs) % Tabel 147 : aantal drinkwatermaatschappijen die een bepaalde tariefstructuur toepassen voor hun variabele drinkwaterkosten In de verschillende gemeenten worden andere tarieven toegepast en het aantal blokken en de grenzen ertussen zijn verschillend. Voor de industrie worden in een gemeente dezelfde tariefstructuren toegepast als voor huishoudens, maar de hoogtes van de tarieven zijn verschillend alsook het aantal blokken en de grenzen tussen de blokken. Er werden geen gegevens doorgegeven over de verschillende blokken met tarieven of vaste bedragen die in de verschillende gemeenten werden toegepast. De minimale, maximale en gewogen gemiddelde totale kostprijs die betaald dient te worden voor drinkwaterproductie en levering werd doorgegeven door ERSAR voor drie hoeveelheden (60m³/jaar, 120m³/jaar en 180m³/jaar) Huishoudens niet bemeterd Alle drinkwateraansluitingen zijn bemeterd in Portugal Huishoudens bemeterd In de onderstaande Tabel 148 wordt de minimum, maximume en gemiddelde kostprijs weergegeven voor kleinverbruikers voor de drie hoeveelheden verbruik. Deze totale kostprijs wordt herrekend naar een bijdrage per m³. Het vaste deel van de toegepaste tarieven zit hierin vervat. Drinkwater voorzieningen Minimum tarief Maximum tarief Gemiddeld tarief 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y jaarlijkse bijdrage excl. 6% BTW 9,00 18,00 34,00 193,00 245,00 317,00 67,00 118,00 181,00 jaarlijkse bijdrage incl. 6%BTW 9,54 19,08 36,04 204,58 259,70 336,02 71,02 125,08 191,86 bedrag per m³ excl. 6% BTW 0,15 0,15 0,19 3,22 2,04 1,76 1,12 0,98 1,01 bedrag per m³ incl. 6 % BTW 0,16 0,16 0,20 3,41 2,16 1,87 1,18 1,04 1,07 Tabel 148 : Kostprijs drinkwater voor huishoudens (bron ERSAR, 2012) Grootverbruikers APA (Agência Portuguesa do Ambiente) is bevoegd voor de tarieven van drinkwater van bedrijven en landbouwbedrijven in niet-stedelijke gebieden (vroeger was dit ERSAR). Maar op dit moment zijn er bij APA nog geen gegevens beschikbaar over de tarieven van drinkwater voor grootverbruikers buiten de stedelijke gebieden. De meeste bedrijven en landbouwbedrijven (meer dan 90 %) staan zelf in voor het ontginnen van hun drinkwater (bron Cristina Garção van APA). In de onderstaande tabel worden de minimmale, maximale en gewogen gemiddelde kostprijs weergegeven voor grootverbruikers van 2008 toen APA nog niet bevoegd was voor deze tarieven. De bevoegdheid viel toen nog onder IRAR (het huidige ERSAR). Ook hier werd gewerkt met drie totale verbruiken (60m³/jaar, 120m³/jaar en 180m³/jaar). De totale kostprijs wordt ook omgerekend naar een prijs per m³. Ook hierin zit het vaste deel van de toegepaste tarieven vervat. 257

258 Pagina 258 van 342 BE Tabel 149 : Kostprijs drinkwater voor bedrijven (bron IRAR, 2008) Minimum tarief Maximum tarief Gemiddeld tarief drinkwater 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y jaarlijkse bijdrage excl. BTW bedrag per m³ excl. BTW 0,15 0,08 0,05 4,57 4,41 4,36 1,85 1,55 1,48 jaarlijkse bijdrage incl. 6%BTW 9,54 9,54 9,54 290,44 560,74 831,04 117,66 197,16 281,96 bedrag per m³ incl. 6 % BTW 0,16 0,08 0,05 4,84 4,67 4,62 1,96 1,64 1,57 Het is belangrijk om op te merken dat in 2008 er slechts 14% van het water gebruikt door de industrie aangeleverd werd door waterbedrijven, waarvoor dus de hier vermelde tarieven geldden. De overige 86% van het gebruikte water wordt door de industrie zelf aangeleverd uit eigen bronnen. Anno 2012 is dit zelf meer dan 90 % (bron Cristina Garção van APA). De grote watergebruikers hebben in Portugal over het algemeen een eigen waterwinning. Daarom zijn de vermelde tarieven eigenlijk enkel representatief voor kleine bedrijven Additionele belastingen Op drinkwater wordt 6 % BTW geheven Flankerende en/of verborgen kosten Belastingen geïntegreerd in de tarieven Sinds juni 2008 wordt een waterbelasting geheven op alle watergebruik (charge for public water service). Ook voor het onttrekken van water voor menselijke consumptie en lozing van stedelijk afvalwater wordt een heffing (water recource levy, TRH) aangerekend. Deze belasting wordt geheven bij de drinkwater- en afvalwaterbedrijven, die dit aan de eindgebruikers doorrekenen via de tarieven Kostprijs voor aansluiting op het netwerk Er wordt een bedrag aangerekend voor het realiseren van een nieuwe aansluiting, zowel voor het drinkwaternetwerk als voor de riolering. Om deze aansluiting te realiseren bij bestaande gebouwen, wordt het tarief hiervan doorgerekend aan de eigenaar van het gebouw. Bij de aanleg van een nieuw gebouw wordt dit aangerekend aan de aannemer. De hoogte van dit bedrag is niet gekend. Niettemin, in de aanbeveling n º 01/ Tarief vorming voor eindgebruikers van de drinkwatervoorziening, stedelijk afvalwater en gemeentelijk afvalbeheer ("Tariff guidelines") - adviseert ERSAR een geleidelijke afschaffing van de tarieven voor de aansluitingen van de privé gebouwen om de openbare drinkwater- en afvalwatervoorziening. Deze flankerende vergoedingen worden momenteel beschouwd als één van de belemmeringen op het doel om de drinkwater- en afvalwatervoorzieningen voor iedereen toegankelijk te maken. Er is een trend voor een geleidelijke integratie van deze kosten in de tarieven Milieuschadekosten en hulpbronkosten Conform de Portugese wetgeving (zie hoofdstuk 8.3.1) moeten de milieuschadekosten en hulpbronkosten mee in de kosten zitten voor het water. 258

259 Pagina 259 van 342 BE Vrijstellingen Er zijn momenteel een aantal tarieven beschikbaar met specifieke regelingen voor sociaal benadeelde gezinnen en grote gezinnen. Zoals te zien in de volgende Tabel 150 is de toepassing ervan nog steeds beperkt. Zo geven er slechts 117 drinkwatermaatschappijen (van de 259) een reductie voor sociaal benadeelde gezinnen. Special tariff Drinking Water Supply Wastewater collection and treatment n.º % n.º % Social tariff reduction Large families tariff reduction % 99 37% 80 31% 65 25% Tabel 150 : aantal watermaatschappijen er een prijsreductie geven voor drink- en of afvalwater voor sociaal benadeelde en of grote families De gemiddelde reductie is niet gekend. Deze is afhankelijk van de watermaatschappij. 8.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater overzicht tarieven en tariefstructuren Ook voor riolering en afvalwaterzuivering worden in de verschillende gemeenten andere tarieven en tariefstructuren toegepast. De tariefstructuren zijn wel dezelfde voor huishoudens als voor de industrie. 103 gemeenten passen een stijgend bloktarief toe (33%), 109 gemeenten een variabel volumetarief (35%) en 36 gemeenten een vast tarief (12%). 59 gemeenten rekenen hiervoor geen kosten aan (19%). Van 1 gemeente is geen informatie beschikbaar Huishoudens (kleinverbruikers) Zoals bij drinkwater werden ook hier de kostprijs aangeleverd voor drie hoeveelheden. In onderstaande Tabel 151 worden de minimale, gemiddelde en maximale kostprijs weergegeven voor kleinverbruikers voor deze drie hoeveelehden. Dit wordt ook omgerekend in een tarief per m³, waarin het vaste deel van het tarief vervat zit. afvalwater voorzieningen Minimum tarief Maximum tarief Gemiddeld tarief 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y jaarlijkse bijdrage excl. BTW bedrag per m³ excl. BTW 0,00 0,00 0,00 3,85 2,01 1,64 0,68 0,57 0,55 jaarlijkse bijdrage incl. 6%BTW 0,00 0,00 0,00 244,86 255,46 312,70 43,46 72,08 104,94 bedrag per m³ incl. 6 % BTW 0,00 0,00 0,00 4,08 2,13 1,74 0,72 0,60 0,58 jaarlijkse bijdrage incl. 23%BTW 0,00 0,00 0,00 284,13 296,43 362,85 50,43 83,64 121,77 bedrag per m³ incl. 23 % BTW 0,00 0,00 0,00 4,74 2,47 2,02 0,84 0,70 0,68 Tabel 151 : Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering voor huishoudens (bron ERSAR, 2012) 259

260 Pagina 260 van 342 BE Bedrijven (grootverbruikers) APA (Agência Portuguesa do Ambiente) is bevoegd voor de tarieven van afvalwater van bedrijven en landbouwbedrijven in niet-stedelijke gebieden (vroeger was dit ERSAR). Maar op dit moment zijn er bij APA nog geen gegevens beschikbaar over de tarieven voor het inzamelen en behandelen van afvalwater voor grootverbruikers buiten de stedelijke gebieden. De meeste bedrijven en landbouwbedrijven (meer dan 90 %) staan zelf in voor het behandelen van hun afvalwater (bron Cristina Garção van APA). In de volgende tabel worden de tarieven weergegeven voor riolering en waterzuivering van grote bedrijven van 2008 toen APA nog niet bevoegd was voor deze tarieven. De bevoegdheid viel toen nog onder IRAR (het huidige ERSAR).. Net als bij de tarieven voor levering van drinkwater, kan ook hier opgemerkt worden dat deze tarieven eigenlijk enkel van toepassing zijn voor kleine bedrijven met een beperkte lozingscapaciteit. Van grote bedrijven die veel afvalwater lozen dat sterk vervuild is, wordt vereist dat zij het water voorzuiveren alvorens te lozen in de riolering. In gemeenten waar veel industrie voorkomt, is het mogelijk dat grote bedrijven een aangepast tarief betalen, afhankelijk van de hoeveelheid vervuiling die ze in de riolering lozen. Hiervan werden geen normen of tarieven doorgegeven. Tabel 152: Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering voor bedrijven (bron IRAR 2008) afvalwater voorzieningen 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y 60 m 3 /y 120 m 3 /y 180 m 3 /y jaarlijkse bijdrage excl. BTW bedrag per m³ excl. BTW 0,00 0,00 0,00 5,42 2,87 2,02 1,85 1,55 1,48 jaarlijkse bijdrage incl. 6%BTW 0,00 0,00 0,00 344,50 364,64 385,84 117,66 197,16 281,96 bedrag per m³ incl. 6 % BTW 0,00 0,00 0,00 5,74 3,04 2,14 1,96 1,64 1,57 jaarlijkse bijdrage incl. 23%BTW 0,00 0,00 0,00 399,75 423,12 447,72 136,53 228,78 327,18 bedrag per m³ incl. 23 % BTW 0,00 0,00 0,00 6,66 3,53 2,49 2,28 1,91 1, Belastingen op riolering en waterzuivering Minimum tarief Maximum tarief Gemiddeld tarief De BTW op opvang en behandeling van afvalwater hangt af van het beheersmodel van de operator. Op de tarieven voor riolering en afvalwaterzuivering wordt 6 % BTW geheven in het geval de instantie die hiervoor instaat een concessie heeft in de gemeente. Indien deze diensten aangeboden worden door een bedrijf dat valt onder publiek recht, is de BTW 23%. Indien de gemeente ervoor instaat, wordt geen BTW (0%) geheven Flankerende en/of verborgen kosten Belastingen geïntegreerd in de tarieven Net zoals bij de tarieven van drinkwater, zit ook in de tarieven van riolering en afvalwaterzuivering de waterbelasting mee doorgerekend sinds juni

261 Pagina 261 van 342 BE Kostprijs voor aansluiting op het netwerk Er wordt een bedrag aangerekend voor het realiseren van een nieuwe aansluiting, zowel voor het drinkwaternetwerk als voor de riolering. Om deze aansluiting te realiseren bij bestaande gebouwen, wordt het tarief hiervan doorgerekend aan de eigenaar van het gebouw. Bij de aanleg van een nieuw gebouw wordt dit aangerekend aan de aannemer. De hoogte van dit bedrag is niet gekend Milieuschadekosten en hulpbronkosten Conform de Portugese wetgeving (zie hoofdstuk 8.3.1) moeten de milieuschadekosten en hulpbronkosten mee in de kosten zitten voor het water Vrijstellingen Zie hoofdstuk Collectieve afvoer en buffering van hemelwater overzicht tarieven en tariefstructuren Het beheer van regenwater systemen is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Er zijn een aantal taken vastgestelde door de wet. Er moet bijvoorbeeld een plan voor het beheer van het regenwater en voor het voorkomen van overstromingen aanwezig zijn. Deze kosten worden aangerekend aan de waterverbruiker via waterbronheffing (TRH) en de heffing voor het gebruik van openbare waterdiensten (charges for public water services) die doorgerekend wordt via de waterfactuur (zie hoofdstuk 8.2.3). Er werden geen gegevens gevonden over de hoogte van deze heffingen en welk bedrag er van deze heffingen gebruikt wordt voor collectieve afvoer en buffering van hemelwater Flankerende en/of verborgen kosten Geen informatie gevonden Milieuschadekosten en hulpbronkosten Geen informatie gevonden Vrijstellingen Geen informatie gevonden. 8.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie overzicht tarieven en tariefstructuren De meeste bedrijven in Portugal hebben een eigen waterwinning. Zoals eerder gezegd is een vergunning vereist voor elke eigen waterwinning, zowel uit grond- 261

262 Pagina 262 van 342 BE als uit oppervlaktewater. Deze vergunningen impliceren het betalen van een heffing ( water resource levy ). De hoogte van de heffing per m³ onttrokken water wordt bepaald (zie Decree Law no 97/2008 van 11 juni) aan de hand van 5 coëfficiënten: De waterbronheffing (TRH) = A + E + I + O + U Met: A = een coëfficiënt (meestal 0,015 EUR/m³) die het doel waarvoor water onttrokken wordt mee in rekening brengt (bv. verschillende coëfficiënten voor landbouw (0,003 EUR/m³) en energieproductie (0,0027 E/m³)) en een coëfficiënt (tussen 1 en 1,2) die de schaarsheid van het water in rekening brengt (bv 1,1 voor rivierbekken Vouga, Lis ). Deze coëfficiënt is afhankelijk van het rivierbassin waarin de onttrekking gebeurt. E = een coëfficient voor de vervuilingsgraad van het te lozen water in oppervlaktewater = 0,3 EURO per kg oxidizable material (=COD+2*BOD5)/3 = 0,13 EURO per kg totale stikstof = 0,16 EUR per kg totale phosphor I =ontginnen van inerte materialen uit de publieke watervoorzieningen = 2,5 EURO per ontgonnen m³ O = afhankelijk van de ingenomen oppervlakte = tussen 1,5 en 2 EURO / m² voor industrie = 0,05 EUR/m² voor landbouw (wordt gereduceerd bij opp > 1 ha) U = afhankelijk van het volume ontgonnen water en dient voor de publieke planning en management van het water = 0,0006 EUR/m³ voor landbouw en is standaard 0,003 EUR/m³ Op dit moment zijn er geen gegevens bekend over de gemiddelde waarde betaald door een bedrijf of een landbouwbedrijf met betrekking tot de TRH Flankerende en/of verborgen kosten Huishoudens moeten niet betalen voor hun vergunning voor het onttrekken van water, maar in sommige gevallen moeten huishoudens betalen voor een procedure voorafgaand aan de vergunning zoals bijvoorbeeld inspectie Milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen De water resource levy is een heffing om de hulpbronkosten en milieuschadekosten te dekken. Landbouwers die grond- of oppervlaktewater onttrekken, betalen hiervoor een lagere heffing dan onttrekkingen voor andere doeleinden. Ook voor het onttrekken 262

263 Pagina 263 van 342 BE van water voor energieproductie of voor traditionele visactiviteiten moet een lagere heffing betaald worden. 8.7 Zelfvoorziening inzake zuivering en afvalwater overzicht tarieven en tariefstructuren De bedrijven moeten zelf hun afvalwater zuiveren voordat ze hun afvalwater mogen lozen op de riolering of in oppervlakte water. Er zijn specifieke tarieven aanwezig voor zware of lichte vervuilers. De tarieven (voor bedrijven die grondwater of oppervlaktewater onttrekken) worden weergegeven in coëfficiënt E die deeluitmaakt van de waterbronheffing (TRH) en werd in het vorig hoofdstuk weergegeven: Coëfficiënt E = een coëfficiënt voor de vervuilingsgraad van het te lozen water in oppervlaktewater = 0,3 EURO per kg oxidizable material (=COD+2*BOD5)/3 = 0,13 EURO per kg totale stikstof = 0,16 EUR per kg totale phosphor Flankerende en/of verborgen kosten Geen gegevens beschikbaar Milieuschadekosten en hulpbronkosten De water resource levy is een heffing om de hulpbronkosten en milieuschadekosten te dekken Vrijstellingen Coëfficient E kan gereduceerd worden bij IPPC installaties, wanneer het effluent behandeld werd Er dient geen coëfficient E betaald te worden bij huishoudens die hun afvalwater zelf zuiveren en agglomeraties met slechts 200 inwoners. 263

264 8.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 264 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering. Er worden verschillende BTW tarieven gebruikt naargelang wie de waterdienst levert (privé bedrijven, gemeenten, 0%, 6% en 23%). Er is geen overzicht beschikbaar van de tarieven en welk BTW tarief wordt toegepast noch van de procentuele verhouding. Voor de vergelijking van de prijzen tussen de landen wordt gewerkt met het gemiddelde van de toegepaste tarieven. Daar ERSAR (nationaal regulerende agentschap voor drinkwater en waterzuivering) deze tarieven aangeleverd heeft, wordt er aangenomen dat er een representativiteit van 100% aanwezig is Kostprijs drinkwater In de onderstaande tabel wordt de kostprijs weergegeven die de typegezinnen betalen voor de aanlevering van drinkwater in Portugal. De kostprijs voor typegezinnen 1 en 2 werd bereken aan de hand van de totale kostprijs voor voor 60 m³ (omgerekend naar bedrag per m³, zie Tabel 148). Voor typegezinnen 3 en 4 werd de kostprijs berekend op basis van de totale kostprijs voor 120m³ omgerekend naar een bedrag per m³. Voor typegezin 5 gebeurde dit op basis van de de kostprijs voor 180m³ omgerekend naar een bedrag per m³. Dit is een benadering van de werkelijkheid omdat we geen informatie hebben over de prijs per m³ per tariefblok of van de vaste bijdrage. Voor typegezin 2 geeft deze berekeningsmethode een opmerkelijk resultaat voor wat betreft de maximum kostprijs. Deze ligt namelijk hoger dan de maximum kostprijs voor typegezin drie. De omgerekende kostprijs per m³ ligt voor dit typegezin veel hoger dan voor typegezin drie waardoor de totale kostprijs hoger uitkomt, ook al is het verbruik lager. Dit zal in werkelijkheid niet zo zijn maar wegens gebrek aan gegevens kan dit niet op een meer correcte manier berekend worden. In de vergelijking tussen de landen in het hoofdrapport zullen de maximale kostprijzen niet meegenomen worden. Tabel 153: Kostprijs voor drinkwater voor de typegezinnen in Portugal in 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar kostprijs drinkwater excl. BTW minimum 7,50 11,55 16,20 19,80 30,22 gewogen gemiddelde 55,83 85,98 106,20 129,80 160,89 maximum 160,83 247,68 220,50 269,50 281,78 kostprijs drinkwater incl. 6% BTW minimum 7,95 12,24 17,17 20,99 32,04 gewogen gemiddelde 59,18 91,14 112,57 137,59 170,54 maximum 170,48 262,54 233,73 285,67 298,68 264

265 Pagina 265 van 342 BE Riolering en afvalwaterzuivering In de onderstaande tabel wordt de kostprijs weergegeven die de typegezinnen betalen in Portugal voor riolering en afvalwaterzuivering. Net zoals bij waterlevering werd de kostprijs voor typegezinnen 1 en 2 bereken aan de hand van de totale kostprijs voor voor 60 m³ (omgerekend naar bedrag per m³). Voor typegezinnen 3 en 4 werd de kostprijs berekend op basis van de totale kostprijs voor 120m³ omgerekend naar een bedrag per m³. Voor typegezin 5 gebeurde dit op basis van de de kostprijs voor 180m³ omgerekend naar een bedrag per m³. Dit is een benadering van de werkelijkheid omdat we geen informatie hebben over de prijs per m³ per tariefblok of van de vaste bijdrage. Ook hier leiden de te beperkte gegevens tot onmoglijke resultaten voor wat betreft de maximum kostprijs voor typgezinnen 2 en 4, deze zijn hoger dan de maximumkostprijs voor respectievelijk typegezinnen 3 en 5. In de vergelijking tussen de landen in het hoofdrapport zullen de maximale kostprijzen niet meegenomen worden. Tabel 154: Kostprijs voor riolering en afvalwaterzuivering voor de typegezinnen in Portugal in 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar kostprijs afvalwaterzuivering excl. BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 34,17 52,62 61,20 74,80 88,00 maximum 192,50 296,45 216,90 265,10 262,22 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 6% BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 36,22 55,77 64,87 79,29 93,28 maximum 204,05 314,24 229,91 281,01 277,96 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 23% BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 42,03 64,72 75,28 92,00 108,24 maximum 236,78 364,63 266,79 326,07 322, Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: d. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering e. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten f m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 265

266 Pagina 266 van 342 BE Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers d. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering e. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten f m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater waterkosten. De tarieven werden overgenomen uit de tarieven voor huishoudens. Tabel 155 : Kostprijs drinkwater typelandbouwbedrijf in Portugal 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar kostprijs drinkwater excl. BTW minimum 39,67 45,33 gewogen gemiddelde 211,17 241,33 maximum 369,83 422,67 kostprijs drinkwater incl. 6% BTW minimum 42,05 48,05 gewogen gemiddelde 223,84 255,81 maximum 392,02 448, Kostprijs afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater en afvalwaterkosten. De tarieven werden overgenomen uit de tarieven voor huishoudens. 266

267 Pagina 267 van 342 BE Tabel 156 : Kostprijs afvalwater typelandbouwbedrijf in Portugal 2012 typelandbouwbedrijf 1 typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar kostprijs afvalwaterzuivering excl. BTW minimum 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 41,00 68,00 maximum 231,00 241,00 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 6% BTW minimum 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 43,46 72,08 maximum 244,86 255,46 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 23% BTW minimum 0,00 0,00 gewogen gemiddelde 50,43 83,64 maximum 284,13 296, Kostprijs ontginnen grondwater De gemiddelde waterbronheffing (TRH) werd berekend voor de 2 type landbouwbedrijven rekening houdende met een oppervlakte van elk 1 ha. Tabel 157 : Waterbronheffing voor het winnen uit grondwater voor de twee type landbouwbedrijven in 2012 in Portugal in EURO Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 component van 2000 m³/jaar grondwater 1100 m³/jaar grondwater waterbronheffing A 6,6 3,6 E 0,0 0,0 I 0,0 0,0 O 500,0 500,0 U 1,2 0,7 totaal 507,8 504, Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. 267

268 Pagina 268 van 342 BE Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B C Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (15m³/u) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) 5.000m³ m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle drinkwaterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staan de tarieven weergegeven die de verschillende typebedrijven in Portugal betalen voor de levering van drinkwater van het netwerk. Zoals eerder aangegeven, hebben de meeste bedrijven in Portugal die veel water afnemen een eigen waterwinning en is het doorrekenen van de beschikbare tarieven dus eigenlijk niet relevant. Hiermee dient rekening te worden gehouden indien deze waarden vergeleken worden met de waarden van andere landen. Tabel 158: Kostprijs drinkwater voor de typebedrijven in Portugal data van 2008 en geïndexeerd naar 2012 typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar kostprijs afvalwaterzuivering excl. BTW minimum 53,43 267, , ,90 gewogen gemiddelde 1.579, , , ,44 maximum 4.654, , , ,13 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 6% BTW minimum 56,63 283, , ,48 gewogen gemiddelde 1.673, , , ,18 maximum 4.933, , , , Kostprijs riolering en afvalwaterzuivering In de onderstaande tabel staan de tarieven weergegeven die de verschillende typebedrijven in Portugal betalen voor de diensten riolering en afvalwaterzuivering. Indien een bedrijf veel vervuilende stoffen loost in het afvalwater, kan het hiervoor een hogere kostprijs betalen. De tarieven hiervoor zijn niet gekend. De hypothese wordt aangenomen dat de basistarieven, weergegeven in de tabel, die zijn die een lichte vervuiler betaalt. De waarden die een zware vervuiler betaalt zijn niet gekend. 268

269 Pagina 269 van 342 BE Tabel 159: Kostprijs voor riolering en waterzuivering voor de typebedrijven, lichte vervuiler in Portugal data 2008 geïndexeerd naar 2012 typebedrijf A typebedrijf B typebedrijf C typebedrijf D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar kostprijs afvalwaterzuivering excl. BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gem 1.579, , , ,44 maximum 2.160, , , ,70 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 6% BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gem 1.673, , , ,18 maximum 2.290, , , ,14 kostprijs afvalwaterzuivering incl. 23% BTW minimum 0,00 0,00 0,00 0,00 gewogen gem 1.942, , , ,30 maximum 2.657, , , , Kostprijs eigen waterwinning De waterbronheffing (TRH) voor de verschillende typebedrijven voor een eigen waterwinning wordt berekend in onderstaande tabellen voor respectievelijk lichte en zware vervuilers. Er werd rekening gehouden met een oppervlakte van 1000 m³ voor elk typebedrijf. Tabel 160 : Waterbronheffing voor het winnen uit grondwater voor de type bedrijven in 2012 in Portugal in EURO voor lichte vervuiler component van Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar waterbronheffing A 16,50 82,50 825, ,00 E 40,91 204, , ,00 I O 1.750, , , ,00 U 3,00 15,00 150,00 300,00 Totaal (TRH) 1.810, , , ,00 269

270 Pagina 270 van 342 BE Tabel 161 : Waterbronheffing voor het winnen uit grondwater voor de type bedrijven in 2012 in Portugal in EURO voor zware vervuiler Typebedrijf A Typebedrijf B Typebedrijf C Typebedrijf D component van waterbronheffing 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar A 16,50 82,50 825, ,00 E 102,39 511, , ,96 I O 1.750, , , ,00 U 3,00 15,00 150,00 300,00 Totaal (TRH) 1.871, , , , Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater Wanneer een bedrijf grondwater of oppervlakte water ontgint heeft dit bedrijf een vergunning nodig. Een vergunning gaat gepaard met het betalen van waterbronheffingen (TRH). Eén component voor de bepaling van de waterbronheffing is de component E die afhankelijk is van de vervuilingsgraad van het te lozen water in oppervlaktewater. Deze component E werd in bovenstaande Tabel 160 en Tabel 161 voor respectievelijk lichte en zware vervuilers berekend voor de verschillende type bedrijven Bronnen Informatie rechtstreeks aangeleverd door - Het nationale regulerende agentschap voor drinkwater en waterzuivering (ERSAR: Entidade Reguladora dos Serviços de Águas e Resíduos). - Portugese milieumaatschappij (Agência Portuguesa do Ambiente). - Het water instituut (INAG, Instituto da Agua). Annual report on water and waste services in Portugal (executive summary)- The water and waste services regulation authority (ERSAR) oot%5ccontents%5csiteen%5cmenu_main%5cdocumentation%5cersar_p ublications&section=menu_main&booktypeid=3&folderpath=%5croot%5 ccontents%5csiteen%5cmenu_main%5cdocumentation&bookcategoryid= Survey of resource efficiency policies in EEA member and cooperating countries COUNTRY PROFILE: Portugal - European Environment Agency ERSAR Recommendation n.º 01/2009 TARIFF FORMATION FOR END-USERS OF DRINKING WATER SUPPLY, URBAN WASTEWATER AND MUNICIPAL WASTE MANAGEMENT SERVICES ("TARIFF GUIDELINES") 270

271 Pagina 271 van 342 BE Tsjechië 9.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De levering van drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering in Tsjechië wordt uitgevoerd door drink- en afvalwaterbedrijven. De eigenaar van deze infrastructuur kan een gemeente zijn of een privé persoon of bedrijf. In Tsjechië is 93% van de bevolking aangesloten op het drinkwaternetwerk en 83% op riolering. Voor de riolering verschilt dit aantal sterk tussen de verschillende regio s (czso.cz; 2012). Het ministerie van leefmilieu staat in voor de bescherming van de watervoorraden en de bescherming van de waterkwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Het ministerie van landbouw is de centrale autoriteit voor waterbeheer. Het grondwater wordt beheerd door verschillende autoriteiten: de gemeente, de regio, het ministerie van landbouw en het ministerie van leefmilieu. De verantwoordelijkheid voor het beheer van het oppervlaktewater valt onder het ministerie van landbouw in samenwerking met het ministerie van leefmilieu. De administraties van verschillende rivierbekkens en andere professionele instellingen moeten hiervoor van deze ministeries instructies volgen 58. Het Tsjechisch milieu inspectoraat volgt de bepaling van de hoogte van verschillende heffingen op (bv. verontreinigingsheffing zie verder). Een aantal heffingen die verder besproken worden, worden (deels) betaald aan het staatsmilieufonds. Dit fonds wordt gebruikt om maatregelen te ondersteunen voor verbetering van verschillende aspecten van het leefmilieu. Voorbeelden hiervan zijn: Vernieuwen van natuurlijke functies van waterlopen Bouw en vernieuwing van waterzuiveringsinstallaties en riolering, inclusief het ontwikkelen van artificiële moeraslanden Ecologische inrichtingsprojecten 9.2 Wijze waarop kosten doorgerekend worden Levering van drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering Meestal staat een bedrijf in voor zowel drinkwaterlevering als afvalwaterverzameling en zuivering in een gebied. In een aantal gebieden kunnen dit ook aparte bedrijven zijn. Per prijsgebied is er een prijs voor alle types van consumenten. Er bestaan geen kortingen gerelateerd aan het volume waterverbruik. Voor de lozing van afvalwater met welbepaalde sterk vervuilende stoffen op het riool (door bedrijven) moet een vergunning aangevraagd worden bij de waterautoriteit. Hierop 58 Voor de vijf grote rivieren (Elbe, Vltava, Morava of Donau, Odra en Ohre) is een apart orgaan opgericht: de riviercommissie (River board). Voor de kleine rivieren zijn de gemeenten verantwoordelijk. 271

272 Pagina 272 van 342 BE moet de waterautoriteit een meting uitvoeren die de hoeveelheid afvalwater en het niveau van vervuiling meet 59. De heffing die hiervoor betaald wordt, bestaat uit twee elementen. Enerzijds is er een heffing op de hoeveelheid geloosd water en anderzijds een heffing op de vervuiling die geloosd wordt. Water afkomstig van drainage van landbouwgronden wordt niet beschouwd als afvalwater en valt dus niet onder deze verplichtingen. Het Tsjechisch milieu inspectoraat bepaalt jaarlijks de hoogte van de heffing. De lokale belastingkantoren innen deze heffingen. Ook voor lozingen in het grondwater moet een vergunning aangevraagd worden bij de waterautoriteit. De heffingen hiervoor worden geïnd door de gemeente waar de lozing plaatsvindt De kosten van bouw en onderhoud van de infrastructuur voor de waterdiensten worden gefinancierd via de watertarieven en aangevuld met subsidies uit het budget van de gemeente. Er is dus geen sprake van cost recovery op dit moment, wat inhoudt dat de tarieven niet volledig de kosten van de waterdiensten dekken 60 (OECD; 2012) Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Momenteel worden enkel bedrijven apart aangerekend voor de collectieve afvoer en buffering van hemelwater. Zie voor meer informatie Zelfvoorziening inzake waterproductie Grondwatercaptatie Voor het zelf oppompen van grondwater moet enkel betaald worden indien meer dan 6000m³ per jaar of 500m³ per maand wordt opgepompt. Voor het oppompen van grondwater moet een vergunning verkregen worden bij de waterautoriteit. De tarieven hiervoor per m³ worden in de waterwet bepaald Oppervlaktewatercaptatie Voor het oppompen van oppervlaktewater geldt dezelfde regel dat enkel betaald moet worden indien meer dan 6000m³ per jaar of 500m³ per maand wordt opgepompt. Voor het oppompen van oppervlaktewater is geen toelating nodig indien hiervoor geen specifieke technische uitrusting wordt gebruikt. De heffing voor het oppompen van oppervlaktewater kent een individuele prijs per regio Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Hiervoor werd geen informatie verkregen. 59 Indien een gebruiker een hogere hoeveelheid vervuiling via het afvalwater in de riolering loost dan toegestaan, wordt hiervoor een bijkomende kostprijs aangerekend. 60 Drink- en afvalwatervoorzieningen zijn 100% kostendekkend als enkel rekening wordt gehouden met operationele kosten. Wanneer investeringen in bestaande en nieuwe infrastructuur in rekening worden gebracht, daalt deze kostendekking tot slechts 10à 20% (OECD; 2012). 272

273 Pagina 273 van 342 BE Publieke (drink)waterproductie en distributie Wetgeving Als basis voor de bepaling van de kostprijs van waterdiensten is de volgende wetgeving van toepassing: Act on water supply systems and drainage systems (274/2001 Sb.) Implementing code (428/2001 Sb.) Water act (254/2001) De kostprijs van de waterdiensten wordt berekend per drink- en afvalwaterbedrijf volgens de regels van de Prijswet (526/1990 Sb.), de Implementatie code (580/1990 Sb.) en de beslissing van het ministerie van financiën over een lijst van zaken met gereguleerde prijzen Overzicht tarieven en tariefstructuren In 2010 was 93 % van de inwoners aangesloten op het openbare drinkwaternet en 82 % op het rioolnetwerk (Ministery of agriculture; 2010) Gezinnen Niet bemeterde aansluitingen Indien aansluitingen niet bemeterd zijn, wordt een indicatieve hoeveelheid water gebruikt per aansluiting. Deze indicatieve hoeveelheid is bepaald in de wet en gebaseerd op de typische consumptie van een type aansluiting. Er zijn veel verschillende criteria. Bijvoorbeeld: Een appartement met WC en badkamer per bewoner 41m³/jaar Een appartement met WC, badkamer en geiser per bewoner 46m³/jaar Een appartement met WC en badkamer, centrale verwarming per bewoner 56m³/jaar Een kantoorgebouw met WC per werknemer 12m³/jaar Een kantoorgebouw met bad, WC en centrale verwarming per werknemer 16m³/jaar De tarieven die toegepast worden, zijn hetzelfde als voor bemeterde aansluitingen Bemeterde aansluitingen De drink- en afvalwaterbedrijven in Tsjechië hanteren elk hun eigen tarief. De tarieven voor drinkwater, riolering en waterzuivering kunnen uit één component of uit twee componenten bestaan. In de meeste gevallen is het één component, zijnde een tarief per m³ water dat verbruikt is. Indien het tarief uit twee componenten bestaat, dan omvat dit een vaste component (afhankelijk van de capaciteit van de watermeter, diameter van de waterleidingen of per hoeveelheid afgenomen water) en een variabele component per m³ verbruikt water. 273

274 Pagina 274 van 342 BE De gezinnen krijgen deze drie elementen aangerekend op één factuur. Er is één tarief voor alle types gebruikers per prijsgebied. Op het tarief voor drinkwater, riolering en waterzuivering wordt 14% BTW aangerekend (een verhoging ten opzichte van 9% vroeger). In volgende tabel wordt het gemiddelde tarief voor drinkwater en lozing afvalwater (riolering en afvalwaterzuivering) weergegeven per regio voor heel Tsjechië voor Tabel 162: Gemiddelde tarieven voor drinkwater, riolering en waterzuivering voor de verschillende regio s van Tsjechië 2011 (Bron: website Czech Statistical Office czso.cz). Prijzen zijn excl. BTW. Totaal verbruik Gemiddeld tarief per regio Huishoudens (duizend m³) Drinkwater Euro/m³ Lozing afvalwater Euro/m³ Tsjechië ,23 1,11 Praag ,25 1,11 Stredovesky ,34 0,99 Jihoedesky ,32 1,01 Plzersky ,23 0,95 Karlovarsky ,36 1,15 Ustecky ,42 1,45 Liberoeky ,32 1,48 Kralovehradeky ,15 1,18 Pardubidky ,13 1,28 Vysocina ,18 0,86 Jihomoravski ,07 1,19 Olomoucky ,14 1,01 Zlinsky ,27 1,09 Moravskoslezsky ,11 1,04 Voor 2012 is een database beschikbaar van de drink- en afvalwaterbedrijven die lid zijn van SOVAK 62 (+/- 200 datarijen). Het gemiddelde tarief voor levering van drinkwater bedraagt 1,33 /m³. Dit tarief is 8,5 % hoger dan het 2011 tarief uit de tabel hierboven. Voor riolering en afvalwaterzuivering wordt 1,16 /m³ gevraagd (4,4% stijging t.o.v. tabel 1). 61 Het gewogen gemiddelde is voor drinkwater 1,22 /m³ en voor afvalwater 1,12 /m³. 62 SOVAK: Water Supply and Sewerage Association of the Czech Republic 274

275 Pagina 275 van 342 BE Tabel 163: Gemiddelde tarieven voor drinkwater, riolering en waterzuivering voor verschillende leden van SOVAK 2012 (Bron: website SOVAK) Gemiddeld tarief per regio Drinkwater Euro/m³ Lozing afvalwater Euro/m³ SOVAK leden 1,33 1,16 Elke drink- en afvalwatermaatschappij moet elk jaar een prijsverklaring maken volgens een formule die in de wet bepaald is. De verschillende elementen in deze formule zijn zowel materiaalkosten als directe en indirecte kosten (huur voor de infrastructuur, energiegebruik, afschrijvingen van investeringen, chemicaliëngebruik etc) Bedrijven De tarieven voor drinkwater voor grootverbruikers (bedrijven) zijn hetzelfde als voor kleinverbruikers. Er zijn geen kortingen of andere tariefstructuren voorzien voor grootgebruikers ((Beneš; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten Er is geen vooraf vastgesteld tarief voor de aansluiting op het openbaar waterleidingnet. Enkel de prijs van het geleverde werk en materiaal wordt aangerekend. Gemiddeld bedraagt dit voor per aansluiting van gemiddeld. 10 m lang (Benes; 2012) Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Er zijn geen sociale vrijstellingen opgelegd in Tsjechië voor bepaalde categorieën van consumenten. 9.4 Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen De tarieven voor inzameling en zuivering van afvalwater zijn geïntegreerd in de waterfactuur. Zie hiervoor Tarief voor bedrijven Kostprijs lozing afvalwater in het riool en afvalwaterzuivering De tarieven voor inzameling en zuivering van afvalwater via het rioleringsstelsel zijn geïntegreerd in de waterfactuur. Zie hiervoor

276 Pagina 276 van 342 BE Kostprijs lozing afvalwater in grond- en oppervlaktewater De heffing op lozing in grond- en oppervlaktewater bestaat uit twee elementen. Enerzijds wordt betaald in functie van de hoeveelheid geloosd water en anderzijds in functie van de vervuiling. Voor de hoeveelheid geloosd water wordt enkel betaald indien de lozing meer dan m³ per jaar bedraagt. Het tarief van deze heffing is 0,0038 euro/m³ 63. Voor de vervuiling per vervuilingsindicator worden de tarieven in volgende tabel toegepast. Voor verschillende vervuilingsindicatoren is een ondergrens opgesteld (concentratie of totale hoeveelheid geloosd per jaar) waaronder geen heffing betaald moet worden. Tabel 164: Tarieven van heffing voor lozing in oppervlaktewater volgens vervuiling (Beneš; 2012) Vervuilingsindicator Tarief Ondergrens voor instellen heffing Euro/jaar/kg Hoeveelheid Concentratie kg/jaar mg/l 1 a Chemische zuurstof vraag, niet gezuiverd afvalwater Vanaf 1 januari , b Chemische zuurstof vraag, gezuiverd afvalwater 0, c Chemische zuurstof vraag van gezuiverd afvalwater gebruikt in de productie van pulp, katoen en vlas textiel 0, Opgeloste anorganische zouten 0, Niet opgeloste substanties 0, Totaal fosfor Vanaf 1 januari , Amonium nitraat, tot 31 december , Nitraat ninorg (anorganisch stikstof), vanaf 1 januari , Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) vanaf 1 januari , ,20 8 Kwik 763,74 0,40 0,002 9 Cadmium 152,75 2 0,01 63 Dit is het tarief voor 2008 (vorige VMM studie). Na herhaaldelijke navragen (SOVAK, Landbouwministerie) werd hiervoor echter geen update bekomen. 276

277 Pagina 277 van 342 BE Voor de overige lozingen van afvalwater in grondwater wordt een vaste heffing van 133,65 euro per jaar gevraagd Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 9.5 Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren De collectieve maatregelen die op gemeenteniveau worden genomen, zoals bufferbekkens en gescheiden riolering 65, worden gedragen via het algemeen gemeentebudget (eventueel aangevuld met nationale financiering). Bedrijven moeten bijkomend een tarief betalen voor het water dat van hun terrein draineert in de riolering. Deze tarieven worden bepaald aan de hand van de oppervlakte van het bedrijventerrein. 66 In 2010 werd de Water Act herzien. Eén van de opmerkelijke veranderingen is de regeling voor regenwater en haar relatie met afvalwater (artikel 5 lid 3 en artikel 38). Eén van de prioriteiten van de Agricultural Water Management Administration is de strijd tegen overstromingen. Het tweede Flood Prevention Programme voorziet onder meer in reservoirs, wetlands en een verbetering van de waterdoorstroming van waterwegen en kanalen in stedelijk gebied. Deze maatregelen moeten de impact van stormwater kunnen mitigeren. In 2010 werd hiervoor 2,65 mio in geïnvesteerd 67, geld afkomstig van de algemene middelen. De laatste jaren worden hiervoor ook leningen bij de Europese Investeringsbank aangegaan (OECD; 2012; Ministry of Agr; 2010; Puncochar; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 64 Dit is het tarief voor 2008 (vorige VMM studie). Na herhaaldelijke navragen (SOVAK, Landbouwministerie) werd hiervoor echter geen update bekomen. 65 Grotere steden schakelen momenteel over op gescheiden riolering, waar extra riolering wordt aangelegd of vervangen. 66 Na herhaaldelijke informatienavraag werd dit tarief echter niet bekomen. 67 Ter vergelijking: stormschade in 2010 werd geschat op 7,8 mio, een veelvoud van het in 2010 geïnvesteerde bedrag. 277

278 Pagina 278 van 342 BE Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Grondwatercaptatie Voor het oppompen van meer dan 6000m³ grondwater per jaar of 500m³ per maand moest in 2011 een tarief betaald worden van 0,122 euro/m³ (OECD; 2012). Extracties van meer dan 6000m³ per jaar moeten bemeterd zijn. De resultaten van deze metingen moeten aan de administratie van het betrokken rivierbekken doorgegeven worden Oppervlaktewatercaptatie De eerste 6000m³ per jaar of de eerste 500m³ per maand zijn niet onderhevig aan het betalen van heffingen. Het tarief dat in de overige gevallen aangerekend wordt, is afhankelijk van waarvoor het water opgepompt wordt. Verschillende tarieven worden gehanteerd voor: Doorvloeikoeling van stoomturbines Irrigatie voor landbouw Vullen van artificiële putten in een terrein Andere onttrekkingen De tarieven zijn ook afhankelijk van het rivierbekken waar het water opgepompt wordt. Het Czech Statistical Office stelt een gemiddelde prijs van 0,083 euro/m³ ter beschikking (genomen over de verschillende rivierbekkens en voor alle gebruiken in 2011). In OECD 2012 vonden we volgende terug (gebaseerd op 2011 prijzen): Levy rates for surface water vary between water administrators they are 0,106 & 0,185 /m³ for abstraction from major watercourses and 0,053 & 0,063 /m3 from minor watercourses Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten Betreffende milieuschadekosten en hulpbronnenkosten wordt dezelfde redenering als gehanteerd Vrijstellingen De eerste 6000m³ per jaar water dat uit oppervlaktewater of uit grondwater gewonnen wordt, zijn vrijgesteld van heffingen. Voor oppervlaktewatercaptatie is men ook in volgende gevallen vrijgesteld van de heffing: 278

279 Pagina 279 van 342 BE Een viskwekerij Het vullen van oude mijnputten Watertransfer door de administratie van de waterloop Koeling van nucleaire reactoren Het vullen van publieke zwembaden Het opvullen van afgesneden rivierarmen en reservoirs die een beschermde biotoop bevatten Productie van sneeuw met waterpistolen Bescherming tegen brand Water onttrokken tijdens piekwaterstanden en debieten voor bevloeiingsirrigatie in de landbouw en bosbouw. 9.7 Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Indien water geloosd wordt uit een familiewoning of uit individuele recreatieve infrastructuren welke gezuiverd zijn in een huishoudelijke zuiveringsinstallatie tot op het niveau van de normen die zijn voorzien in de vergunning, dan moet hiervoor geen heffing betaald worden Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen. 279

280 Pagina 280 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Tsjechië voor levering van drinkwater. Er wordt gebruik gemaakt van de watertarieven van het Czech Statistical Office uit Tabel 162 (indexering van de 2011 tarieven naar 2012). Hiervan wordt het gemiddelde, de minimale en maximale waarde overgenomen. Op basis van het aantal aansluitingen per waterbedrijf werd tevens het gewogen gemiddelde bepaald. Minimum Gemiddelde Gewogen gemiddelde Maximum 1,12 /m³ 1,28 /m³ 1,27 /m³ 1,47 /m³ De minimum en maximum waarden zijn deze van de goedkoopste (Jihomoravski) en duurste (Ustecky) watermaatschappij. Tabel 165 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 64,63 99,53 139,60 170,62 206,81 Středočeský 69,59 107,16 150,30 183,70 222,67 Jihočeský 68,76 105,89 148,52 181,52 220,03 Plzeňský 64,01 98,58 138,26 168,99 204,83 Karlovarský 70,41 108,43 152,09 185,89 225,32 Ústecký 73,71 113,52 159,22 194,61 235,89 Liberecký 68,55 105,57 148,07 180,98 219,37 Královéhradecký 59,67 91,90 128,90 157,54 190,96 Pardubický 58,85 90,63 127,11 155,36 188,31 Vysočina 61,33 94,44 132,46 161,90 196,24 Jihomoravský 55,75 85,86 120,42 147,18 178,40 Olomoucký 59,05 90,94 127,56 155,90 188,97 Zlínský 66,07 101,76 142,72 174,44 211,44 Moravskoslezský 57,61 88,72 124,44 152,09 184,35 Totale prijs excl BTW Minimum 55,75 85,86 120,42 147,18 178,40 Rekenkundig gemiddelde 64,11 98,72 138,47 169,24 205,14 Gewogen gemiddelde 63,56 97,88 137,29 167,80 203,39 Maximum 73,71 113,52 159,22 194,61 235,89 280

281 Pagina 281 van 342 BE typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 63,56 97,88 137,28 167,79 203,38 Rekenkundig gemiddelde 73,08 112,55 157,86 192,93 233,86 Gewogen gemiddelde 72,46 111,58 156,51 191,29 231,86 Maximum 84,03 129,41 181,52 221,85 268,91 Representativiteit 100% Bemerking: Deze berekening gebeurde op basis van de beschikbare gegevens (gemiddelde kostprijs per verbruikte hoeveelheid water per regio). Het is niet geweten hoeveel procent van de watermaatschappijen gebruik maken van een vaste vergoeding. Indien dit een aanzienlijk aantal is, zou deze berekeningswijze een vertekend beeld kunnen geven Kostprijs afvalwater Op basis van de tarieven uit Tabel 162 worden de kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater berekend. De werkwijze is gelijkaardig als bij Kostprijs drinkwater van het netwerk. Tabel 166 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater van een type gezin (data 2012). typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 57,82 89,04 124,88 152,63 185,01 Středočeský 51,41 79,18 111,06 135,73 164,53 Jihočeský 52,24 80,45 112,84 137,91 167,17 Plzeňský 49,14 75,68 106,15 129,74 157,26 Karlovarský 59,88 92,22 129,34 158,08 191,62 Ústecký 75,37 116,06 162,79 198,97 241,17 Liberecký 76,81 118,29 165,91 202,78 245,80 Královéhradecký 61,12 94,12 132,02 161,35 195,58 Pardubický 66,28 102,07 143,17 174,98 212,10 Vysočina 44,60 68,68 96,34 117,75 142,72 Jihomoravský 61,95 95,40 133,80 163,54 198,22 Olomoucký 52,45 80,77 113,29 138,46 167,83 Zlínský 56,78 87,45 122,65 149,91 181,71 Moravskoslezský 54,10 83,31 116,85 142,82 173,12 Totale prijs excl BTW Minimum 44,60 68,68 96,34 117,75 142,72 Rekenkundig gemiddelde 58,50 90,10 126,37 154,45 187,21 Gewogen gemiddelde 57,86 89,10 124,98 152,75 185,15 Maximum 76,81 118,29 165,91 202,78 245,80 281

282 Pagina 282 van 342 BE typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 50,84 78,30 109,82 134,23 162,70 Rekenkundig gemiddelde 66,69 102,71 144,06 176,07 213,42 Gewogen gemiddelde 65,96 101,58 142,47 174,13 211,07 Maximum 87,57 134,85 189,14 231,17 280,21 Representativiteit 100% Bemerking: Deze berekening gebeurde op basis van de beschikbare gegevens (gemiddelde kostprijs per verbruikte hoeveelheid water per regio). Het is niet geweten hoeveel procent van de watermaatschappijen gebruik maken van een vaste vergoeding. Indien dit een aanzienlijk aantal is, zou deze berekeningswijze een vertekend beeld kunnen geven. 9.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: Kostprijs drinkwater van het netwerk In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de (gewogen) gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater. De tarieven werden overgenomen uit Tabel 167 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 271,44 310,22 Středočeský 292,26 334,01 Jihočeský 288,79 330,04 Plzeňský 268,84 307,25 Karlovarský 295,73 337,97 Ústecký 309,60 353,83 Liberecký 287,92 329,05 Královéhradecký 250,63 286,43 Pardubický 247,16 282,47 Vysočina 257,57 294,36 Jihomoravský 234,15 267,60 Olomoucký 248,03 283,46 Zlínský 277,51 317,16 Moravskoslezský 241,96 276,52 282

283 Pagina 283 van 342 BE typebedrijf 1 typebedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 234,15 267,60 Rekenkundig gemiddelde 269,25 307,71 Gewogen gemiddelde 266,95 305,08 Maximum 309,60 353,83 Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 266,93 305,07 Rekenkundig gemiddelde 306,94 350,79 Gewogen gemiddelde 304,32 347,79 Maximum 352,95 403,37 Representativiteit 100% Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen heffingen verschuldigd, gezien de eerste 6000m³ per jaar niet onderhevig zijn aan het betalen van heffingen Kostprijs huishoudelijk afvalwater Hier volgen de tarieven voor het afvoeren en verwerken van het huishoudelijk deel van het afvalwater van de 2 type landbouwbedrijven Tabel 168 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van huishoudelijk afvalwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf typebedrijf 2 1 euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 69,38 277,51 Středočeský 61,70 246,79 Jihočeský 62,69 250,75 Plzeňský 58,97 235,89 Karlovarský 71,86 287,43 Ústecký 90,44 361,76 Liberecký 92,17 368,70 Královéhradecký 73,34 293,37 Pardubický 79,54 318,15 Vysočina 53,52 214,08 Jihomoravský 74,33 297,34 Olomoucký 62,94 251,75 Zlínský 68,14 272,56 Moravskoslezský 64,92 259,67 Totale prijs excl BTW Minimum 53,52 107,04 Rekenkundig gemiddelde 70,20 140,41 283

284 Pagina 284 van 342 BE Gewogen gemiddelde 69,43 138,86 Maximum 92,17 184,35 Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 61,01 122,03 Rekenkundig gemiddelde 80,03 160,07 Gewogen gemiddelde 79,15 158,30 Maximum 105,08 210,16 Representativiteit 100% 9.10 Kostprijs aangerekend aan bedrijven Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staat de kostprijs die de 4 type bedrijven betalen in Tsjechië voor levering van drinkwater. De berekening gebeurde op basis van Tabel 162en Tabel 163. De bedragen uit Tabel 162 werden geïndexeerd naar De waterprijs is immers dezelfde als die voor de gezinnen. Tabel 169 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 1.292, , , ,08 Středočeský 1.391, , , ,32 Jihočeský 1.375, , , ,44 Plzeňský 1.280, , , ,17 Karlovarský 1.408, , , ,19 Ústecký 1.474, , , ,68 Liberecký 1.371, , , ,48 Královéhradecký 1.193, , , ,84 Pardubický 1.176, , , ,97 Vysočina 1.226, , , ,59 Jihomoravský 1.115, , , ,44 Olomoucký 1.181, , , ,93 Zlínský 1.321, , , ,86 Moravskoslezský 1.152, , , ,16 Totale prijs excl BTW 284

285 Pagina 285 van 342 BE Minimum 1.115, , , ,44 Rekenkundig gemiddelde 1.282, , , ,89 Gewogen gemiddelde 1.271, , , ,96 Maximum 1.474, , , ,68 Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 1.271, , , ,64 Rekenkundig gemiddelde 1.461, , , ,70 Gewogen gemiddelde 1.449, , , ,48 Maximum 1.680, , , ,84 Representativiteit 100% Kostprijs eigen waterwinning In de onderstaande tabellen worden voor de verschillende typebedrijven de gemiddelde tarieven weergegeven die betaald moeten worden voor de winning van grond- en oppervlaktewater. De tarieven uit en werden geïndexeerd naar Voor typebedrijf A en B zijn geen heffingen verschuldigd, gezien de eerste 6000m³ per jaar niet onderhevig zijn aan het betalen van heffingen. Tabel 170: Heffing voor het winnen van water uit grondwater (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) 0,00 0, , ,60 Representativiteit 100% Tabel 171: Heffing voor het winnen van water uit oppervlaktewater (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) 0,00 0, , ,40 Representativiteit 100% Kostprijs lozing afvalwater in het riool en afvalwaterzuivering Deze tarieven gelden enkel voor bedrijven die afvalwater lozen onder een bepaalde vervuilingsgraad. Bij lozing van afvalwater boven deze grens moet bijkomend betaald worden 68. Op basis van de tarieven uit Tabel 162 worden de kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater berekend. 68 Deze vervuilingsgraad of de hoogte van de bijkomende tarieven werden ons echter niet ter beschikking gesteld. 285

286 Pagina 286 van 342 BE Tabel 172 Riool en verontreinigingsheffing voor als huishoudelijk afval water gelijkgesteld bedrijfsafvalwater (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Regio Hl. město Praha 1.156, , , ,12 Středočeský 1.028, , , ,11 Jihočeský 1.044, , , ,98 Plzeňský 982, , , ,46 Karlovarský 1.197, , , ,81 Ústecký 1.507, , , ,43 Liberecký 1.536, , , ,21 Královéhradecký 1.222, , , ,62 Pardubický 1.325, , , ,82 Vysočina 892, , , ,15 Jihomoravský 1.238, , , ,49 Olomoucký 1.048, , , ,95 Zlínský 1.135, , , ,28 Moravskoslezský 1.081, , , ,69 Totale prijs excl BTW Minimum 892, , , ,15 Rekenkundig gemiddelde 1.170, , , ,69 Gewogen gemiddelde 1.157, , , ,63 Maximum 1.536, , , ,21 Totale prijs incl BTW (14%) Minimum 1.016, , , ,31 Rekenkundig gemiddelde 1.333, , , ,76 Gewogen gemiddelde 1.319, , , ,24 Maximum 1.751, , , ,60 Representativiteit 100% Kostprijs lozing afvalwater in grond- en oppervlaktewater In onderstaande tabel worden de heffingen weergegeven die de verschillende typebedrijven betalen voor het lozen van hun afvalwater in grond- en oppervlaktewater. Zoals vermeld in bestaat de heffing uit 2 componenten op basis van De hoeveelheid geloosd water (heffing voor de hoeveelheid geloosd water) De vervuiling per vervuilingsindicator (heffing voor de verwekte vervuiling) Voor de hoeveelheid geloosd water wordt enkel betaald door typebedrijf D (gezien de ondergens m³ per jaar bedraagt). Het tarief van deze heffing is, geïndexeerd naar 2012, 410 euro. 286

287 Pagina 287 van 342 BE De heffing voor de verwekte vervuiling is in Tabel 175 en Tabel 176 voorgesteld. Enkel de 2 grootste watergebruikers moeten deze heffing betalen. Onderstaande tabellen geven de totale geloosde vervuiling weer voor de verschillende gebruikte watervolumes. Tabel 174 betreft een lichte vervuiler terwijl Tabel 173 een zware vervuiler betreft. 287

288 Pagina 288 van 342 BE Tabel 173 Totale geloosde vervuiling (kg) - Zware vervuiler Element vervuiling Initiale concentratie 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar Drempel Chemische zuurstofvraag a)niet gezuiverd afvalwater b)gezuiverd afvalwater c)gez. Afvalw. bij P,K & V mg/l Opgeloste anorganische zouten 1200 mg/l Totale hoeveelheid gesuspendeerde stoffen 35 mg/l Fosfor 1 mg/l Amonium nitraat 5 mg/l Anorganisch nitraat 5 mg/l Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 0,2 mg/l 0, Kwik 0 mg/l ,40 Cadmium 0 mg/l Tabel 174 Totale geloosde vervuiling (kg) - Lichte vervuiler Element vervuiling Initiale concentratie 1000 m³/jaar 5000 m³/jaar m³/jaar m³/jaar Drempel Chemische zuurstofvraag a) Niet gezuiverd afvalwater b) Gezuiverd afvalwater c) Gez. Afvalw. bij P,K & V ,6 mg/l 671, Opgeloste anorganische 2400 mg/l Pulp, katoen en vlas textiel productie. 70 Gebruikt in de productie van pulp, katoen en vlastextiel. 288

289 Pagina 289 van 342 BE zouten Totale hoeveelheid gesuspendeerde stoffen 87,9 mg/l 87,9 439, Fosfor 5,3 mg/l 5,3 26, Amonium nitraat 10 mg/l Anorganisch nitraat 10 mg/l Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) 1 mg/l Kwik 0 mg/l ,40 Cadmium 0 mg/l Tabel 175 Bedragen verontreinigingsheffing - Lichte vervuiler (component 2, vervuiling per vervuilingsindicator) m³/jaar m³/jaar Element vervuiling Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) Heffing ( ) Opgeloste anorganische zouten , ,00 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) ,20 TOTAAL 1.200, ,20 289

290 Pagina 290 van 342 BE Tabel 176 Bedragen verontreinigingsheffing - Zware vervuiler (component 2, vervuiling per vervuilingsindicator) m³/jaar m³/jaar Element vervuiling Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) Heffing ( ) Chemische zuurstofvraag a) niet gezuiverd afvalwater , ,24 b) gezuiverd afvalwater , ,96 c) gezuiverd afvalwater gebruikt in de productie van pulp, katoen en vlas textiel , ,44 Opgeloste anorganische zouten , ,00 Absorbeerbare Organische Halogenen (AOX) , ,00 TOTAAL indien a) , ,24 TOTAAL indien b) , ,96 TOTAAL indien c) 6.666, ,44 Tabel 177: Totale kostprijs lozing afvalwater in grond- en oppervlaktewater bedrijven (data 2012) typebedrijf A lichte vervuiler typebedrijf A zware vervuiler typebedrijf B lichte vervuiler typebedrijf B zware vervuiler typebedrijf C lichte vervuiler typebedrijf C zware vervuiler typebedr ijf D lichte vervuiler typebedrij f D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd ) TOTAAL indien a) TOTAAL indien b) TOTAAL indien c) Representativiteit 1.200, , , , , , , ,44 100% Voor de vergelijking met de andere landen in het hoofdrapport wordt gewerkt met de waarden voor a niet gezuiverd afvalwater. 290

291 Pagina 291 van 342 BE Bronnen Website SOVAK, water supply and sewerage association of Czech Republic CZSO (Czech statistical office) Relevant: Water Supply, Sewerage and Watercourses (Consultatie op 21/6/12) Ministry of Agriculture. (2010). Report on Water Management in the Czech Republic in Department of State Administration of Water Management and River Basin. Prague Ministry of Finance. (2012). Current pricing in the water mains and sewer sector (PPT). MoF; Prague OECD. (2012). Financing water resources management. An OECD perspective. OECD Working Party on Biodiversity, Water and Ecosystems. Paris Gesprek met Pavel Puncochar, general director of the section of water management at the Czech Ministry of Agriculture. Gesprek en informatie uitwisseling via Ing. Ondřej Beneš, Technisch directeur, VEOLIA VODA ČESKÁ REPUBLIKA, a.s. Tel: ; Designated member of EUREAU for the Czech Republic 291

292 Pagina 292 van 342 BE Zweden 10.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) De administratie in Zweden bestaat uit drie niveaus (centraal, regionaal en lokaal 71 ). Op het lokale niveau zijn er 290 gemeentes. De gemeentes zijn verantwoordelijk voor de planning, bouw en het beheer van de drinkwater- en afvalwatervoorzieningen inclusief het beheer van regenwater (in Zweden wordt dit stormwater genoemd). Alle gemeenten hebben een openbaar waterbedrijf of een verantwoordelijke afdeling binnen de gemeentelijke administratie. Een deel van de gemeenten hebben intergemeentelijke watermaatschappijen die verantwoordelijk zijn voor water en afvalwater in diverse gemeenten. Er zijn ongeveer 270 organisaties (bedrijven of verantwoordelijke afdeling binnen de gemeentelijke administratie), die belast zijn met de watervoorziening en behandeling van afvalwater in Zweden (bron Anders Lingsten). Bijna alle gemeenten (289) zijn lid van The Swedish Water and Wastewater Association (SWWA). De SSWA levert technische, economische en administratieve ondersteuning en vertegenwoordigt de gemeenten in onderhandelingen met hogere overheden en andere regelgevende instanties. Het Ministerie van Milieu is verantwoordelijk voor waterbescherming. De supervisie wordt uitgevoerd door het Environmental Protection Agency op het centrale niveau, de Provinciale administratie op een regionaal niveau en het gemeentelijk comité voor het milieu en gezondheid op lokaal niveau. De kostprijs voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering wordt via één factuur aan de consument aangerekend. De tarieven zijn wel opgesplitst voor levering van drinkwater enerzijds en riolering en afvalwaterzuivering anderzijds. In sommige gemeenten (onder andere voor Stockholm) wordt op de factuur ook een aparte bijdrage voor regenwater weergegeven. Alle mensen die in urbane gebieden leven, zijn aangesloten op de afvalwaterzuiveringsinstallatie. Ongeveer 1 miljoen mensen in Zweden is niet aangesloten op gemeentelijk afvalwaterzuivering en hebben hun eigen zuiveringssysteem. De gemeenten zijn alleen verplicht om gemeenschappelijke afvalwaterzuivering te regelen binnen gedefinieerde gebieden (gebieden van economische activiteit). Binnen deze gebieden hebben alle woningen het recht om aangesloten te worden op de gemeentelijke afvalwaterzuivering. In dunbevolkte gebieden beschikken de woningen niet over dit recht (bron: Håkan Staaf van naturvardsverket) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, De gemeenten staan in voor de levering van drinkwater en afvalwaterzuivering inclusief het beheer van regenwater. 71 Het centrale niveau is het parlement met de regering en de ministeries. Op het regionale niveau is er de Provinciale Administratie die een onderzoekende, superviserende en coördinerende functie heeft. 292

293 Pagina 293 van 342 BE De kostprijs voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering wordt via één factuur aan de consument aangerekend. Voor de verschillende gemeenten zijn verschillende tariefstructuren van toepassing. Het meest voorkomend is een variabel tarief, meestal op basis van een vaste bijdrage aangevuld met een variabel tarief per m³ waterverbruik (zie verder in hoofdstuk ). De eigenaars van waterlevering- en waterzuiveringinfrastructuur zijn niet toegestaan om winst te maken op het aanbieden van water en het verzamelen en zuiveren van afvalwater. De tarieven mogen enkel de kosten van waterlevering, riolering, afvalwaterzuivering en behandelen van regenwater dekken. Vergunningen voor het lozen van behandeld afvalwater worden uitgegeven door de regionale milieurechtbank voor wat betreft de grootste zuiveringsinstallaties. De provinciale administratieve zetel geeft vergunningen voor de meeste zuiveringsinstallaties. Voor de kleinste zuiveringsinstallaties mag het gemeentelijk comité voor het milieu en gezondheid een vergunning verlenen Publieke inzameling en zuivering van afvalwater De kostprijs voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering wordt via één factuur aan de consument aangerekend. Voor de verschillende gemeenten zijn verschillende tariefstructuren van toepassing. Het meest voorkomend is een variabel tarief, meestal op basis van een vaste bijdrage aangevuld met een variabel tarief per m³ waterverbruik. De eigenaars van waterlevering- en waterzuiveringinfrastructuur zijn niet toegestaan om winst te maken op het aanbieden van water en het verzamelen en zuiveren van afvalwater. De tarieven mogen enkel de kosten van waterlevering, riolering, afvalwaterzuivering en behandelen van regenwater dekken Collectieve afvoer en buffering van hemelwater In sommige gemeentes zoals in de stad Stockholm wordt er een afzonderlijke vaste bijdrage aangerekend voor het beheer van regenwater (zie hoofdstuk en ). De eigenaars van waterlevering- en waterzuiveringinfrastructuur zijn niet toegestaan om winst te maken op het aanbieden van water en het verzamelen en zuiveren van afvalwater. De tarieven mogen enkel de kosten van waterlevering, riolering, afvalwaterzuivering en behandelen van regenwater dekken Zelfvoorziening inzake waterproductie Er worden geen heffingen geïnd op het winnen van water uit grond- of oppervlaktewater. Voor de captatie van grondwater en oppervlaktewater moet wel een vergunning verleend worden door de milieurechtbank. Er is geen vergunning nodig indien de captatie dient voor persoonlijke consumptie voor een één- of twee families of voor een landbouwbedrijf (wel voor grote irrigatie projecten). Indien de publieke of private belangen niet geschaad worden door de wateronttrekking dan is ook geen vergunning nodig. Zelfs indien volgens de milieuwetgeving geen vergunning nodig is, kunnen de gemeentes toch opleggen dat een vergunning aangevraagd moet worden indien zij 293

294 Pagina 294 van 342 BE vinden dat het om een gebied gaat waar een tekort is aan grondwater of in de toekomst zou kunnen zijn Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Volgens art 39 en art 40 van de Wet 2006:412 over de openbare watervoorziening dient er een evenredige vergoeding betaald te worden aan de privé eigenaar van een drinkwatervoorziening en/of zuiveringsinstallatie wanneer deze gebruikt worden voor de publieke watervoorziening. Ook wanneer een privé voorziening niet meer gebruikt worden voor de publieke watervoorziening door bijvoorbeeld een uitbreiding van de publieke watervoorziening dient deze privé-voorziening gecompenseerd te worden. Er werden echter geen bedragen gevonden in het kader van deze studie. Ongeveer 1 miljoen mensen in Zweden zijn niet aangesloten op gemeentelijk afvalwaterzuivering en hebben hun eigen zuiveringssysteem. Ze betalen in dit geval niet aan de gemeente voor hun afvalwaterzuivering. Indien een bedrijf afvalwater wil lozen in oppervlaktewater heeft het hiervoor ook een vergunning nodig. In deze vergunning worden de maximale vervuilingsgrenzen opgenomen. Het bedrijf is verplicht om zelf het afvalwater te zuiveren alvorens te lozen. Voor de lozing van dit gezuiverde water moet niet betaald worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie wettelijk vastgelegde bepalingen De wettelijke bepalingen werden vastgelegd in de Wet 2006:412 over de openbare watervoorziening. De eigenaars van waterlevering en waterzuiveringinfrastructuur zijn niet toegestaan om winst te maken op het aanbieden van water en het verzamelen en zuiveren van afvalwater. De tarieven mogen enkel de kosten van waterlevering, riolering, afvalwaterzuivering en behandelen van regenwater dekken Overzicht tarieven en tariefstructuren In de 290 gemeenten van Zweden wordt telkens een verschillend tarief toegepast. De tariefstructuren voor drinkwater en riolering en waterzuivering zijn hetzelfde. Op de factuur wordt een apart tarief vermeld voor enerzijds drinkwater en anderzijds riolering en afvalwaterzuivering. Gezien enkel samengestelde gemiddeldes bekend zijn van deze tarieven worden deze elementen samen besproken. In het tarief voor riolering en afvalwaterzuivering is ook een element begrepen dat instaat voor het opvangen en behandelen van regenwater afkomstig van publiek terrein en de oppervlakte van de eigendom. In sommige gemeentes (onder andere Stockholm) wordt er een afzonderlijke vaste bijdrage aangerekend voor het beheer van regenwater. Als voorbeeld wordt de tariefstructuur van Stockholm weergegeven (14% van de totale bevolking van Zweden woont in Stockholm). In Stockholm worden er 4 tarieven aangerekend: a.) variabele kost voor volume drinkwater en afvalwater (in EURO per m³/jaar) 294

295 Pagina 295 van 342 BE b.) vast basisbedrag per jaar (abonnementsgeld voor administratieve kosten) (in EURO/jaar) c.) vaste service kosten (voor exploitatie en onderhoud van de watermaatschappijen) (in EURO/jaar) d.) vaste storm water kost (in EURO/jaar) Huishoudens (kleinverbruikers) niet bemeterd Ongeveer 5% van de huishoudelijke aansluitingen zijn niet bemeterd. Er zijn geen details gekend over de tariefstructuur en tarieven die aan deze huishoudens aangerekend worden Huishoudens (kleinverbruikers) bemeterd Voor huishoudens met een bemeterde aansluiting worden veel verschillende tariefstructuren toegepast. Het meest voorkomend is een variabel tarief. Dit kan bestaan uit een vaste bijdrage aangevuld met een variabel tarief per m³ waterverbruik (ca. 85% van alle aansluitingen), enkel een variabel tarief per m³ waterverbruik (ca. 5%), of een vaste bijdrage met variabel tarief per m³ en een minimum tarief (Dit wil zeggen, dat indien minder dan een bepaalde hoeveelheid water afgenomen wordt, er toch een bepaald tarief minimaal wordt aangerekend ca. 5%). De overige 5% van de aansluitingen kennen enkel een vast tarief. Er zijn enkel gegevens beschikbaar van een gemiddelde totale jaarlijkse rekening (vaste en variabele kosten voor drinkwater en afvalwaterzuivering samen) voor een gezin (verbruik van 150 m³/jaar)in de verschillende gemeentes in Zweden (zie Tabel 178). Er zijn geen gegevens beschikbaar voor de drinkwaterkosten of de afvalwaterzuiveringskosten afzonderlijk, of de eigenlijke tarieven. 295

296 Pagina 296 van 342 BE Tabel 178 : Gemiddelde kosten in 2012 voor water en afvalwater voor normaal Zweeds huishouden (type A, verbruik van 150/m³ per jaar) inclusief BTW (bron: Årskostnad för typhus A Dygnskostnad för typhus A Literkostnad för typhus A Kom nr Namn Folkmängd kr/år kr/dygn öre/liter 1 Tibro ,86 1,9 2 Stockholm inkl. Huddinge ,11 2,0 3 Lycksele ,26 2,0 4 Östersund ,42 2,0 5 Järfälla ,49 2,1 6 Sollentuna ,93 2,2 7 Tidaholm ,04 2,2 8 Botkyrka ,32 2,3 9 Solna ,33 2,3 10 Kristianstad ,37 2,3 280 Hofors ,24 5,7 281 Tanum ,33 5,7 282 Dorotea ,38 5,7 283 Lilla Edet ,52 5,7 284 Lessebo ,06 5,9 285 Nordanstig ,98 6,1 286 Tranemo ,27 6,2 287 Norberg ,89 6,3 288 Högsby ,51 6,5 289 Tjörn ,58 6,5 De eerste 3 kolommen: rangschikking van de gemeente met het aantal inwoners (van goedkoopste naar duurste). Vierde en vijfde kolom respectievelijk prijs in kroon per jaar en kroon per dag. De laatste kolom geeft de prijs in cent per liter Uit de volledige lijst met alle 289 gemeenten die op het internet beschikbaar is volgt dat de gewogen gemiddelde kostprijs voor water van alle gemeentes jaarlijks kr/jaar of 683,76 Euro/jaar (rekeninghoudende met 1000 kr = 114 Euro) is. En dat water het goedkoopst is in Tibro (in 2011 was dit in Stockholm (incl Huddinge)) en het duurst in Tjörn. Er zit een verschil tussen duurste en goedkoopte gemeente van 6831 zweedse kroon of 779EURO. Tabel 179 : Factuur voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering in Zweden in 2012 incl. 25% BTW kroon/m³ kroon/jaar EUR/jaar EUR/m³ m³ m³ minimum 19, ,00 327,07 2,18 109,02 167, gemiddelde 39, ,90 683,76 4,56 227,92 351, maximum 64, , ,80 7,37 368,60 567, Er zijn ook prijzen beschikbaar voor een flatgebouw (type B: is een flatgebouw aangesloten op het water, afval en regenwaternet met 15 appartementen, 1000 m² woonoppervlakte, 800 m² grondoppervlakte en een waterverbruik van 2000 m³ per jaar). 296

297 Pagina 297 van 342 BE Bijkomend geven we mee dat we voor de stad Stockholm wel over de gedetailleerde tarieven beschikken (zie Tabel 180). Er dient wel opgemerkt te worden dat volgens de rangschikking van alle 290 gemeentes in Zweden (zie Tabel 178) Stockholm de op een na goedkoopste gemeente is voor wat betreft de kosten voor drink- en afvalwater. Gemiddeld liggen de prijzen uit Tabel 180 voor 2012 hoger voor de overige gemeentes. Tabel 180 : tariefstructuur en kosten (anno 2012) per jaar voor drinkwater, afvalwater en regenwater in Stockholm (verbruik van 150 m³) a b c tarieven exclusief BTW exclusief BTW inclusief 25%BTW kost voor jaarlijks verbruik van 150 m³ (incl 25%BTW) kroon EURO EURO EURO variabele kost voor volume (m³) drinkwater en afvalwater (in EURO per m³/jaar) 4,58 0,5 0,7 97,9 vast basisbedrag per jaar (abonnementsgeld voor administratieve kosten) (in EURO/jaar) 667,2 76,1 95,1 95,1 vaste service kosten (voor exploitatie en onderhoud van de watermaatschappijen) (in 736,8 84,0 105,0 105,0 d vaste storm water kost (in EURO/jaar) 277,6 31,6 39,6 39,6 EURO/jaar 337,5 gerekend met 1000 kroon = 114 EURO kroon/jaar 2960,75 Er werd ook meegegeven dat het variabel tarief is in zweden in 2012 gemiddeld 2,41 euro/m³ (=21,11 SEK/m³). Minimaal is het variabele tarief 0 euro/m³ (in 12 gemeenten is er enkel een vaste kost waardoor daar bijgevolg de variabele kost = 0 EURO/m³ is) en maximaal 4,42 euro/m³ (=38,75 SEK/m³). Maar er werden geen gegevens gegeven omtrent de vaste tarieven. (bron: communicatie Anders Lingsten) Bedrijven (grootverbruikers) De tariefstructuren die voor grootverbruikers toegepast worden, zijn overal gebaseerd op de hoeveelheid afgenomen water. Meestal bestaat het tarief uit een vaste bijdrage aangevuld met een variabele volumebijdrage; in sommige gevallen is er enkel een volumebijdrage. Het variabel tarief is hetzelfde als voor huishoudens (gemiddeld 2,41 euro/m³, minimaal 0 euro/m³, maximaal 4,42 euro/m³). In sommige gemeenten is de vaste bijdrage hetzelfde als voor huishoudens, in andere gemeenten hangt dit af van de grootte van de watermeter. Exacte cijfers per gemeente konden niet ter beschikking gesteld worden. Enkel voor de stad Stockholm werden deze cijfers doorgegeven. In de volgende Tabel 181 wordt de vaste bijdrage weergegeven voor bedrijven afhankelijk van de grootte van de aansluiting en het totale waterverbruik per jaar. 297

298 Pagina 298 van 342 BE Maximaal verbruik per jaar (m³/jaar) Tabel 181: Tarieven vaste bijdrage bedrijven in Stockholm, incl. 25 % BTW (bron Stockholm Vatten tarievengids 2012) 2,5 m³/u 2,5*2m³/u of 6m³/u 2,5*3m³/u Grootte van de aansluiting 2,5*4 of 6*2 of 10m³/u of 50mm 6*3 of 10*2 m³/u 6*4 of 10*3 m³/u 10*4m³/u of 80mm 100mm of 150mm , , , , , , , , , kroon = 114 EURO Indien een bedrijf een eigen waterbron heeft en dit water loost op de riolering, wordt enkel voor dit laatste betaald. Dit kost ongeveer 60% van de totaalprijs van zowel waterlevering als riolering en waterzuivering samen. Volgens de waterwet van 2006 mogen de gemeenten bijkomende tarieven opleggen aan bedrijven indien het water dat zij lozen een bepaalde vervuilingsgrens overschrijdt. Voorlopig wordt dit enkel in de gemeente Stockholm toegepast. In onderstaande tabel worden de grenswaarden en overeenkomende tarieven weergegeven voor de verschillende vervuilende stoffen. Tabel 182 : Tarieven voor lozing van vervuild water in Stockholm (Bron: tarievenboek 2012 watermaatschappij Stockholm) Totale hoeveelheid zwevende stoffen (susp) Biochemische zuurstofvraag (BOD 7 ) Grenswaarde Tarief exlusief BTW inclusief BTW kg/m³ Euro/kg Euro/kg 0,3 0,22 0,27 0,25 0,36 0,44 Fosfor (P tot ) 0,045 5,61 7,01 Stikstof (N tot ) 0,01 3,26 4, kroon = 114 EURO Belastingen Zowel op het tarief van drinkwater als op dat van riolering en afvalwaterzuivering wordt 25%BTW geheven. Verder worden geen andere belastingen geheven op deze waterdiensten. 298

299 Pagina 299 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Alle gebruikers die aangesloten willen worden op het drinkwaternetwerk en de riolering moeten een aansluitvergoeding betalen. De hoogte van de kostprijs hiervan verschilt van gemeente tot gemeente en wordt op verschillende manieren berekend. Meestal wordt een basistarief vermeerderd volgens elementen als het aantal aansluitpunten voor water, afvalwater en regenwater alsook de grondoppervlakte of oppervlakte van het appartement. Het gemiddeld tarief in 2009 voor een aansluiting op het drinkwaternetwerk voor een huishouden is euro. Voor een aansluiting op het rioleringsnetwerk is dit euro. De tarieven voor bedrijven zijn hoger en hangen af van de grootte van de aansluiting (diameter en lengte). Het laagste tarief dat in 2009 voor een aansluiting wordt aangerekend is euro en het hoogste tarief is euro. Algemeen kan gesteld worden dat grotere gemeenten hogere aansluitkosten hebben Milieuschadekosten en hulpbronkosten De wet op de algemene watervoorziening is niet helemaal duidelijk op dit punt. Het zegt alleen dat de kosten voor de consument niet hoger mag zijn dan de totale kosten voor het leveren van drinkwater en de behandeling van afvalwater. Hoogstwaarschijnlijk zitten in deze kosten ook de kosten voor onder andere milieuvergunningen, milieu-monitoring-programma's, de eventuele milieuschade en hulpbronkosten, maar dit wordt niet expliciet weergegeven (bron: Håkan Staaf van naturvardsverket) Vrijstellingen In Zweden worden geen vrijstellingen of compensaties gegeven op de kostprijs van drinkwater, riolering en waterzuivering. De tarieven van water worden gescheiden gehouden van sociaal welzijn. Er zijn in Stockholm wel bepaalde verminderde prijzen aanwezig voor aansluitingskosten afhankelijk van specifieke omstandigheden en gebruik Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Daar de kostprijs voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering via één tarief aan de consument aangerekend worden, werd het overzicht van de tarieven en tariefstructuren reeds in vorig hoofdstuk besproken Flankerende en/of verborgen kosten Zie hoofdstuk Milieuschadekosten en hulpbronkosten Zie hoofdstuk

300 Pagina 300 van 342 BE Vrijstellingen In Zweden worden geen vrijstellingen gegeven op de kostprijs van drinkwater, riolering en waterzuivering. De tarieven van water worden gescheiden gehouden van sociaal welzijn Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren In sommige gemeentes zoals in de stad Stockholm wordt er een afzonderlijke vaste bijdrage aangerekend voor het beheer van regenwater (zie hoofdstuk en ). Meestal wordt er een storm charge aangerekend als het huis aangesloten is op de regenwaterleidingen. In Stockholm worden volgende tarieven aangerekend: Voor een 1-2 familiewoning wordt een jaarlijkse vaste regenwater kost aangerekend van 277 kroon (= 31,6 EURO) (zie ook Tabel 180) excl. 25% BTW per jaar; Flatgebouwen: regenwater kost van 1,44 kroon/m² grond oppervlak (= 0,2 EURO/m²) Private gebieden: regenwater kost afhankelijk van oppervlakte en verkeersintensiteit. Er zijn geen gegevens van de andere gemeenten van Zweden gekend Flankerende en/of verborgen kosten Geen gegevens beschikbaar Milieuschadekosten en hulpbronkosten Zie hoofdstuk Vrijstellingen Er zijn geen algemene gegevens voor Zweden gekend. Voor Stockholm zijn er wel gegevens over vrijstellingen gekend. In Stockholm kan de regenwater kost (zie Tabel 180) verminderd worden met 50 % als er een verminderde of vertraagde afvoer van het regenwater aanwezig is. Er kan een reductie van 100 % toegekend worden als er geen aansluiting op het regenwatersysteem vereist is Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Indien een bedrijf zelf grondwater of oppervlaktewater oppompt, moet hiervoor meestal een vergunning bestaan. Er worden geen kosten aangerekend voor het zelf capteren van water. Gezinnen hebben geen vergunning nodig om zelf grond- en oppervlaktewater te winnen en moeten hiervoor ook niet betalen. 300

301 Pagina 301 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Geen gegevens beschikbaar Milieuschadekosten en hulpbronkosten Zie hoofdstuk Vrijstellingen Er moet niet betaald worden voor de eigen winning van grond- of oppervlaktewater. Voor bedrijven moet hiervoor wel een vergunning aangevraagd worden Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren De gemeenten zijn alleen verplicht om gemeenschappelijke afvalwaterzuivering te regelen binnen gedefinieerde gebieden (gebieden van economische activiteit). Binnen deze gebieden hebben alle woningen het recht om aangesloten te worden op de gemeentelijke afvalwaterzuivering. In dunbevolkte gebieden beschikken de woningen niet over dit recht. Ongeveer 1 miljoen mensen in Zweden is niet aangesloten op gemeentelijk afvalwaterzuivering en hebben hun eigen zuiveringssysteem. Ze betalen in dit geval niet aan de gemeente voor hun afvalwaterzuivering, behalve wanneer de gemeente het zuiveringsslib van de septische tank of een gesloten tank komt collecteren (bron: Håkan Staaf van naturvardsverket). In de gebieden die wel aangesloten zijn op de gemeentelijke afvalwaterzuivering mag er niet zelf gezuiverd worden. Gezinnen moeten niet betalen voor de lozing van gezuiverd afvalwater in oppervlaktewater. Een bedrijf moet een vergunning hebben om voorgezuiverd afvalwater te lozen in het oppervlaktewater. In de vergunning staan de grenswaarden opgenomen van de verschillende vervuilende stoffen die nog aanwezig mogen zijn in het geloosde afvalwater. Voor de lozing van dit gezuiverde water moet niet betaald worden Flankerende en/of verborgen kosten Geen gegevens beschikbaar Milieuschadekosten en hulpbronkosten Geen gegevens beschikbaar Vrijstellingen Geen gegevens beschikbaar 301

302 Pagina 302 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering. In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaald in Zweden voor levering van drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering. Tabel 183 : Factuur voor drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering van een type gezin in Zweden in 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin 5 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar kostprijs drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering exclusief BTW minimum 87,22 134,32 188,39 230,25 279,10 rekenkundig gemiddelde 182,34 280,80 393,85 481,37 583,48 gewogen gemiddelde 154,74 238,30 334,24 408,51 495,17 maximum 294,88 454,12 636,94 778,48 943,62 kostprijs drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering inclusief 25% BTW minimum 109,02 167,89 235,49 287,82 348,87 rekenkundig gemiddelde 227,92 351,00 492,31 601,71 729,34 gewogen gemiddelde 193,42 297,87 417,80 510,64 618,96 maximum 368,60 567,64 796,18 973, ,52 Representativiteit 100% 10.9 Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 302

303 Pagina 303 van 342 BE Kostprijs drinkwater en afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwater en afvalwaterkosten. De tarieven in EUR/m³ voor drinkwater en afvalwaterzuivering werden overgenomen uit de tarieven die worden aangerekend aan huishoudens zie Tabel 179. Daar er enkel tarieven beschikbaar zijn voor de kost van drinkwater en afvalwaterzuivering samen werd voor de berekening van de kost voor drinkwater alleen 40% van de prijs/m³ voor drinkwater en afvalwaterzuivering samen genomen. Het deel van de kost dat toegeschreven kan worden voor het leveren van drinkwater (40%) werd reeds in hoofdstuk besproken. Tabel 184 : Kostprijs drink- en afvalwater typelandbouwbedrijf in Zweden 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater excl. BTW Minimum 104,66 83,73 Rekenkundig gemiddelde 218,80 175,04 Maximum 353,86 283,08 Totale kostprijs drinkwater incl. 25% BTW Minimum 130,83 104,66 Rekenkundig gemiddelde 273,50 218,80 Maximum 442,32 353,86 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs zuivering excl. BTW Minimum 104,66 209,32 Rekenkundig gemiddelde 218,80 437,61 Maximum 353,86 707,71 Totale kostprijs zuivering incl. 25% BTW Minimum 130,83 261,65 Rekenkundig gemiddelde 273,50 547,01 Maximum 442,32 884, Kostprijs grond en oppervlaktewatercaptatie Een landbouwbedrijf betaalt geen heffing op het winnen van water uit grond- of oppervlaktewater. Hiervoor moet wel een vergunning aanwezig zijn Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. 303

304 Pagina 304 van 342 BE Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (15m³/u) 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle waterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering Enkel voor de stad Stockholm werden cijfers ontvangen van de vaste bijdrage voor bedrijven (grootverbruikers) in functie van de grootte van hun aansluiting. De kostprijs die de typebedrijven moeten betalen voor drinkwater riolering en waterzuivering in onderstaande tabel is dan berekend op basis van de vaste bijdrages voor Stockholm (zie Tabel 181) en de minimale (0 euro/m³), gemiddelde (2,41 euro/m³) en maximale (4,42 euro/m³) variabele bijdrages voor heel Zweden (bron Anders Lingsten). In Stockholm wonen 22% van de inwoners van Zweden. De representativiteit van deze cijfers is dan ook 22%. Tabel 185 : Kostprijs drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering voor de lichte vervuiler typebedrijven in Zweden in 2012 typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering lichte vervuiler excl. BTW Minimum 749, , , ,04 Gemiddeld 3.159, , , ,04 Maximum 5.169, , , ,04 Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering lichte vervuiler incl. 25% BTW Minimum 936, , , ,80 Gemiddeld 3.949, , , ,80 Maximum 6.461, , , ,80 304

305 Pagina 305 van 342 BE Tabel 186 : Kostprijs drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering voor de zware vervuiler typebedrijven in Zweden in 2012 typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering zware vervuiler excl. BTW Minimum 863, , , ,36 Gemiddeld 3.273, , , ,36 Maximum 5.283, , , ,36 Kostprijs drinkwater riolering en waterzuivering zware vervuiler incl. 25% BTW Minimum 1.079, , , ,46 Gemiddeld 4.091, , , ,46 Maximum 6.604, , , , Kostprijs grond en oppervlaktewatercaptatie Een bedrijf betaalt geen heffing op het winnen van water uit grond- of oppervlaktewater. Hiervoor moet wel een vergunning aanwezig zijn Kostprijs lozing afvalwater in oppervlaktewater Een bedrijf moet niet betalen voor het lozen van afvalwater in het oppervlaktewater. Hiervoor moet wel een vergunning aanwezig zijn waarin de maximale vervuilingsgraad is opgenomen. Een bedrijf is verplicht om zijn afvalwater eerst zelf te zuiveren om aan deze normen te voldoen alvorens het water te lozen Bronnen FACTS ON WATER SUPPLY AND SANITATION IN SWEDEN cts%20on%20water%20supply%20and%20sanitation%20in%20sweden%20(english).pdf Wetgeving cts%20on%20water%20supply%20and%20sanitation%20in%20sweden%20(english).pdf Waterbedrijf Stockholm informative prijzen Waste and water regulation of tariffs in Sweden Informatie aangeleverd door Naturvardsverket (Swedish Environmental Protection Agency) 305

306 Pagina 306 van 342 BE Oostenrijk 11.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) In Oostenrijk bestaat, net als in Duitsland, de hiërarchie van waterbeleid uit drie niveaus. Op het hoogste niveau staat het Federale Ministerie voor Landbouw, Bos, Milieu en Water. Het tweede en derde niveau worden respectievelijk ingevuld door de Länder en de gebiedsverantwoordelijke. Figuur 14 : Structuur van de verantwoordelijken voor het waterbeheer Het Federaal Ministerie voor Landbouw, Bos, Milieu en Water is verantwoordelijk voor: Installatie voor het gebruik van waterkracht op de Donau en de grote energiecentrale. Maatregelen met belangrijke gevolgen op watermassa s. Maatregels voor de verbetering van watermassa s op grote schaal. Installaties voor waterlevering van een gebied met meer dan inwoners. De ministers-presidenten van een deelstaat zijn verantwoordelijk voor: Waterlevering van gebieden van meer dan inwoners. Installatie voor afvalwater van agglomeraties met meer dan inwoners. Daarnaast worden ook verantwoordelijkheden voor gemeenten vastgelegd. De wettelijke bepalingen voor de Oostenrijkse heffingen worden vastgelegd door de Finanzverfassungsgesetz (F-VG) en de Finanzausgleichsgesetz (FAG). Finanzverfassungsgesetz (F-VG) Deze wet laat de gemeenten toe heffingen te bepalen op basis van een beslissing van de gemeenteraad. 306

307 Pagina 307 van 342 BE Finanzausgleichsgesetz (FAG) Deze wet regelt de speelruimte van de gemeenten om heffingen te bepalen. De heffing is bedoeld om de investeringskosten en operationele kosten van de gemeenten te financieren. De gemeenten kunnen bijgevolg heffingen opnemen voor drink- en afvalwater in het kader van de F-VG en FAG heffing. Daarnaast kan een deelstaat een specifieke heffing of wet instellen. Zo is er in de deelstaat Wenen een wet voor de levering van drinkwater en een wet voor de heffingen op het gebruik van de riolering. Voor de stad Wenen bestaat er een verordening m.b.t. de drinkwaterheffing en een verordening m.b.t. de riolering. De waterlevering is vooral in handen van de gemeentelijke diensten. 76% van de gemeenten verzekeren zelf de distributie van drinkwater, terwijl 12% van de distributie door een coöperatieve vereniging wordt uitgevoerd. Samenwerkingen tussen gemeenten verzekeren 8% terwijl de laatste 4 % in handen is van private ondernemingen. Net als in het domein van de waterlevering, verzorgen de gemeenten eveneens het grootste deel van de afvalwaterzuivering (74%) Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en -distributie, Er wordt onderscheid gemaakt tussen eenmalige en jaarlijkse heffingen. De eenmalige heffing bestaat bijvoorbeeld uit de bijdrage voor aansluiting op het netwerk (nieuwe of bijkomende aansluiting). De jaarlijkse heffing dekt twee soorten werkingskosten van de installaties: Kosten voor waterverbruik, bepaald op basis van het gebruikte watervolume. Vaste kosten, bijvoorbeeld de huur van de watermeter. Bijkomend wordt er nog een BTW van 10 % aangerekend Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Net als in het geval voor drinkwater, zijn er twee soorten heffingen: Eenmalige vergoeding om de kosten voor aansluiting op het rioolstelsel te dekken. De hoogte van deze aansluitingskosten varieert tussen de gemeenten. De kosten kunnen gebaseerd zijn op: - woonoppervlakte - bebouwde ruimte - dakoppervlakte Jaarlijkse heffing om de werkingkosten en de investeringkosten te financieren. Er bestaan verschillende systemen om de afvalwaterprijs te bepalen. Hierna worden de mogelijkheden opgesomd en een combinatie van verschillende opties kan eveneens van toepassing zijn: - gebruikt drinkwatervolume - equivalent per inwoner of gezin - dakoppervlakte: hemelwaterheffing - woonoppervlakte 307

308 Pagina 308 van 342 BE aantal WC s bepaalt de heffing - vast bedrag per toilet, bad, woonoppervlakte, dakoppervlakte, De gemeenten kunnen ook een heffing voorzien om hun vaste kosten (werking, onderhoud, investering) te compenseren. Ook hier wordt er bijkomend een BTW van 10 % aangerekend Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Er wordt geen aparte toeslag aangerekend voor het bufferen van regenwater Zelfvoorziening inzake waterproductie Voor het gebruik van grondwater voor huishoudelijke of industriële activiteiten van de eigenaar is er meestal een vergunning nodig. De bevoegde overheden zijn: Districtsoverheid De ministers-presidenten van een deelstaat zijn verantwoordelijk voor: - Installaties met een debiet van meer dan 300 l/min voor de winning van grondwater of bronwater. - Installaties voor waterwinning uit een ander water, met een debiet van meer dan 1000 l/min. In Oostenrijk wordt er geen vergoeding aangerekend voor het onttrekken van grondwater Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Als een bedrijf zijn eigen water zuivert en op oppervlaktewater loost, moet het geloosde water voldoen aan enkele vastgestelde normen (specifieke decreten voor specifieke bedrijven), maar moeten er geen lozingsbijdrages betaald worden (bron: Dr. Johannes Laber). Als een huishouden niet aangesloten kan worden op het openbare rioleringssysteem moeten ze zelf hun afvalwater zuiveren. In dit geval moeten ze geen afvalwaterheffingen betalen (bron: Dr. Johannes Laber) Publieke (drink)waterproductie en -distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen De wettelijke bepalingen voor de Oostenrijkse heffingen worden vastgelegd door de Finanzverfassungsgesetz (F-VG) 72 en de Finanzausgleichsgesetz (FAG) 73. De gemeenten zijn gemachtigd voor het opnemen van heffingen voor drink- en afvalwater in het kader van de F-VG en FAG heffing. Daarnaast kan een deelstaat een specifieke heffing of wet instellen. Zo is er in de deelstaat Wenen een wet voor de levering van drinkwater (Wasserversorgungsgesetz WVG) en een wet voor de heffingen op het gebruik van de riolering (Kanal-räumungs-und Kanalgebührengesetz KKG). 72 Deze wet laat de gemeenten toe heffingen te bepalen op basis van een beslissing van de gemeenteraad 73 Deze wet regelt de speelruimte van de gemeenten om heffingen te bepalen. De heffing is bedoeld om de investeringskosten en operationele kosten van de gemeenten te financieren. 308

309 Pagina 309 van 342 BE Voor bijvoorbeeld de stad Wenen bestaat er een verordening m.b.t. de drinkwaterheffing en een verordening m.b.t. de riolering. In de stad Wenen is de heffing voor drink- en afvalwater afhankelijk van het gebruikte m³ water (de waterteller wordt jaarlijks afgelezen) Overzicht tarieven en tariefstructuren Niet bemeterd Bemeterd Er zijn geen gegevens gekend over het aantal niet bemeterde huishoudens en er zijn geen tarieven gekend voor niet bemeterde huishoudens. De tariefstructuur verschilt van gemeente tot gemeente. Onderstaande tabel geeft een gewogen gemiddelde waterrekening weer voor drink- en afvalwater samen van 2010 voor Oostenrijk gegeven door het OVGW (Österreichische vereinigung für das Gas- und Wasserfach). Hierin wordt er weergegeven welke kosten er wel en niet worden aangerekend en dit voor een verbruik van 100 m³. Deze gewogen gemiddelde tarieven ontvangen van OVGW zijn representatief voor 71,2% van de bevolking daar voor 71,2% van de Oostenrijkse bevolking het drinkwater en afvalwater behandeld wordt door leden van de OVGW. Tabel 187 : Gewogen gemiddelde waterrekening voor drinkwater en afvalwater in Oostenrijk voor het verbruik van 100 m³ (data voor 2010) Onderstaande tabellen geven het gewogen gemiddelde uit Tabel 187 van het vaste (EURO/jaar) en het variabele (EURO/m³) tarief weer voor Oostenrijk voor 2010 (respectievelijk zonder en met 10 % BTW). Er werd ook een minimum en maximum tarief weergegeven. De minimum en maximum waarden werden bepaald aan de hand van Tabel 189 waar de jaarlijkse drinkwaterkosten weergegeven worden voor een gemiddeld gebruik van 150 m³/jaar (gegevens van 2009) voor de verschillende gemeenten in Oostenrijk. Voor de bepaling van het minimum en het maximum werd de totale kostprijs voor een verbruik van 150 m³/jaar van respectievelijk de goedkoopste (Kuchl) en duurste (Purkersdorf) stad omgerekend naar een kost per m³. Daar enkel de totale prijs beschikbaar was kon er niet opgesplitst worden in vaste en variabele kosten. 309

310 Pagina 310 van 342 BE Normaal gezien zijn er geen extra tarieven voor grootverbruikers. Sommige gemeentes stellen wel een eigen tarieven voor grootverbruikers (bijvoorbeeld lagere tarief voor het nemen van grote hoeveelheid water ), maar er is geen algemene regel of wetgeving. Tabel 188 : gewogen gemiddelde, minimum en maximum tarieven voor drinkwater in Oostenrijk voor Exclusief 10 % BTW: vaste variabele kosten kosten EUR/jaar EUR/m³ minimum* 0,44 gewogen gemiddelde 25,81 1,16 maximum* 2,53 Inclusief 10 % BTW: v vaste variabele kosten kosten EUR/jaar EUR/m³ minimum* 0,48 gewogen gemiddelde 28,39 1,27 maximum* 2,78 * : data 2009 Voor de stad Wenen werden voor drinkwater volgende prijzen doorgegeven voor 2012 (bron: Martina Baier): Jaarlijkse vaste kosten: tussen 23,2 en 278,32 EUR (incl 10%BTW) afhankelijk van grootte van de aansluiting Variabele drinkwaterheffing: 1,73 EUR (incl 10%BTW) per m³ Variabele afvalwaterheffing: 1,89 EUR (incl 10%BTW) per m³ Tot 2009 werden de jaarlijkse kosten voor de verschillende gemeenten gepubliceerd door Statistik Austria, maar daar deze kosten zo verschillend zijn tussen de gemeenten wordt dit momenteel niet meer jaarlijks gepubliceerd. Vandaar dat de kostprijzen in Tabel 189 niet meer geupdate zijn in

311 Pagina 311 van 342 BE Tabel 189 : geeft de jaarlijkse drinkwaterkosten weer voor een gemiddeld gebruik van 150 m³/jaar (gegevens van 2009). 311

312 Pagina 312 van 342 BE (*) gegevens van

313 Pagina 313 van 342 BE Volgens de gehanteerde principes voor de prijsbepaling zijn geen additionele belastingen in de prijs begrepen. Er is een BTW van 10% op de drinkwaterprijs Flankerende en/of verborgen kosten De drinkwater- en afvalwatermaatschappijen kunnen eenmalig een bijdrage aanrekenen voor aansluiting op het netwerk. Deze bijdrage kan de reële aansluitingskosten volledig of gedeeltelijk compenseren. De volgende figuur toont de vergelijking tussen deze eenmalige bijdrage en de jaarlijkse heffing waarin de vaste kosten (bv. huur meter) en de kosten van het waterverbruik zijn opgenomen voor Figuur 15 : Vergelijking tussen eenmalige bijdrage (a.) en jaarlijkse heffingen (b.) Milieuschadekosten en hulpbronkosten Het pollutor pays principe is een basisprincipe voor de kostenbepaling voor het drink- en afvalwater. Er zijn echter discussies lopende in Oostenrijk, hoe deze kosten aangerekend moeten worden en of ze indirect (als kosten om dergelijke schade te vermijden) al zijn opgenomen of niet. Er is bijgevolg momenteel geen sluitend antwoord op dit punt (bron: Dr Johannes Laber Abteilungsleiter Wasser/Altlasten/Int.Consulting Kommunalkredit Public Consulting GmbH) Vrijstellingen Geen algemene gegevens werden ter beschikking gesteld. Voor de stad Wenen is er een vrijstelling aanwezig op de drinkwaterheffing (sinds 01/01/2010) wanneer het water gebruikt werd om brand te bestrijden Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Niet bemeterd Er zijn geen gegevens gekend over het aantal niet bemeterde huishoudens en er zijn geen tarieven gekend voor niet bemeterde huishoudens. 313

314 Pagina 314 van 342 BE Bemeterd Net als voor drinkwater, bestaan er grote verschillen tussen de prijzen voor afvalwater tussen de verschillende gemeenten. Tabel 187 in vorig hoofdstuk geeft een gewogen gemiddelde waterrekening weer voor drink- en afvalwater samen van 2010 voor Oostenrijk gegeven door het OVGW (Österreichische vereinigung für das Gas- und Wasserfach). Onderstaande tabellen geven het gewogen gemiddelde uit Tabel 187 van het variabele (EURO/m³) tarief voor afvalwater weer voor Oostenrijk voor 2010 (respectievelijk zonder en met 10 % BTW). Er werd ook een minimum en maximum tarief weergegeven. De minimum en maximum waarden werden bepaald aan de hand van Tabel 191 waar de jaarlijkse afvalwaterkosten weergegeven worden voor een gemiddeld gebruik van 150 m³/jaar (gegevens van 2009) voor de verschillende gemeenten in Oostenrijk. Voor de bepaling van het minimum en het maximum werd de totale kostprijs voor een verbruik van 150 m³/jaar van respectievelijk de goedkoopste (Leoben en Leonding) en duurste (Schwertberg) stad omgerekend naar een kost per m³. Daar enkel de totale prijs beschikbaar was kon er niet opgesplitst worden in vaste en variabele kosten. Normaal gezien zijn er geen extra tarieven voor grootverbruikers. Sommige gemeentes stellen wel een eigen tarieven voor grootverbruikers (bijvoorbeeld verhoogd tarief voor hogere specifieke vervuiling van het afvalwater...), maar er is geen algemene regel of wetgeving. Meestal wordt er een contract (indirect discharger contract) opgesteld tussen het bedrijf en de watermaatschappij. Landbouwbedrijven mogen enkel hun huishoudelijk afvalwater in de riolering lozen aan hetzelfde tarief als de huishoudens. Het afvalwater afkomstig van de landbouwactiviteiten (bv vanuit de stallen ) mag niet geloosd worden op het openbaar rioleringssysteem (bron: Dr. Johannes Laber). Tabel 190 : gewogen gemiddelde, minimum en maximum tarieven voor afvalwater in Oostenrijk Exclusief 10 % BTW vaste variabele kosten kosten EUR/jaar EUR/m³ minimum* 0,47 gewogen gemiddelde 1,86 maximum* 4,48 Inclusief 10 % BTW 314

315 Pagina 315 van 342 BE v vaste variabele kosten kosten EUR/jaar EUR/m³ minimum* 0,52 gewogen gemiddelde 2,04 maximum* 4,93 Voor de stad Wenen werd voor de afvalwaterheffing een variabel tarief van 1,89 EUR (incl 10%BTW) per m³ doorgegeven voor 2012 (bron: Martina Baier): 315

316 Pagina 316 van 342 BE Tabel 191 : Jaarlijkse afvalwaterkosten voor een gemiddeld gebruik van 150 m³/jaar (gegevens van 2009). 316

317 Pagina 317 van 342 BE Flankerende en/of verborgen kosten Zie

318 Pagina 318 van 342 BE Milieuschadekosten en hulpbronkosten Zie hoofdstuk Vrijstellingen Geen algemene gegevens werden ter beschikking gesteld. Voor de stad Wenen zijn er 2 vrijstellingen aanwezig op de afvalwaterheffing: Wanneer in een kalenderjaar (of kortere periode) meer dan 5% van het verbruikte water in deze periode (met een minimum van 100 m³) niet naar de riolering gaat, dan wordt de heffing voor het zuiveren van afvalwater verminderd met deze hoeveelheid. Voor kleine tuinen en voor gebouwen met niet meer dan 2 woningen (kleine huizen, rijwoningen, vakantiewoningen ) met een woonoppervlakte < 150 m² kan voor de irrigatie van de tuintjes de afvalwaterheffing verminderd worden Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Er wordt geen aparte toeslag aangerekend voor het bufferen van regenwater Flankerende en/of verborgen kosten Er wordt geen aparte toeslag aangerekend voor het bufferen van regenwater Milieuschadekosten en hulpbronkosten Er wordt geen aparte toeslag aangerekend voor het bufferen van regenwater Vrijstellingen Er wordt geen aparte toeslag aangerekend voor het bufferen van regenwater. 318

319 11.6 Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren Pagina 319 van 342 BE Voor het gebruik van grondwater voor huishoudelijke of industriële activiteiten van de eigenaar is er meestal een vergunning nodig. De bevoegde overheden zijn: Districtsoverheid De ministers-presidenten van een deelstaat zijn verantwoordelijk voor: - installaties met een debiet van meer dan 300 l/min voor de winning van grondwater of bronwater. - installaties voor waterwinning uit een ander water, met een debiet van meer dan 1000 l/min. In Oostenrijk is iedereen eigenaar van zijn eigen grondwater (het grondwater onder het eigen terrein). Als de grondwaterextractie de grondwaterstroming of het grondwaterpeil beïnvloed van naburige percelen, moet de grondwaterwinning gecontroleerd worden door de overheid. Maar in Oostenrijk wordt er geen vergoeding aangerekend voor het onttrekken van grondwater (bron: Dr. Johannes Laber) Flankerende en/of verborgen kosten Daar er geen kosten aangerekend worden voor het onttrekken van het grondwater zijn er ook geen flankerende of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Daar er geen kosten aangerekend worden voor het onttrekken van het grondwater zijn er geen milieuschadekosten of hulpbronkosten Vrijstellingen Daar er geen kosten aangerekend worden voor het onttrekken van het grondwater zijn er ook geen vrijstellingen. 319

320 Pagina 320 van 342 BE Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Als een bedrijf zijn eigen water zuivert en op oppervlaktewater loost, moet het geloosde water voldoen aan enkele vastgestelde normen (specifieke decreten voor specifieke bedrijven), maar moeten er geen lozingsbijdrages betaald worden (bron: Dr. Johannes Laber). Als een huishouden niet aangesloten kan worden op het openbare rioleringssysteem moeten ze zelf hun afvalwater zuiveren. In dit geval moeten ze geen afvalwaterheffingen betalen. Maar in dit geval heeft het huishouden wel extra kosten voor het onderhoud en controle van hun eigen waterzuivering (bron: Dr. Johannes Laber) Flankerende en/of verborgen kosten Daar er geen kosten aangerekend worden voor het lozen van gereinigd afvalwater op oppervlakte water zijn er ook geen flankerende of verborgen kosten Milieuschadekosten en hulpbronkosten Daar er geen kosten aangerekend worden voor het lozen van gereinigd afvalwater op oppervlakte water zijn er ook geen milieuschadekosten en hulpbronkosten Vrijstellingen Daar er geen kosten aangerekend worden voor het lozen van gereinigd afvalwater op oppervlakte water zijn er ook geen vrijstellingen. 320

321 11.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Kostprijs drinkwater Pagina 321 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Deze type gezinnen winnen zelf geen water en lozen al hun afvalwater in de riolering. Om de kostprijs van drinkwater te berekenen, worden de tarieven van de Tabel 188 genomen en geïndexeerd naar De resultaten worden in onderstaande tabellen weergegeven. Tabel 192 : jaarlijkse drinkwater kosten voor een type gezin voor 2012 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum excl. BTW 21,57 33,22 46,60 56,95 69,03 gewogen gemiddelde excl. BTW 88,74 121,87 159,92 189,37 223,74 maximum excl. BTW 124,04 191,03 267,93 327,47 396,94 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum incl. 10%BTW 23,73 36,54 51,26 62,65 75,94 gewogen gemiddelde incl. 10%BTW 97,61 134,06 175,91 208,31 246,11 maximum incl. 10%BTW 136,45 210,13 294,73 360,22 436,63 representativiteit: minimum en maximum 100% en gewogen gemiddelde 71,2% (de leden van de OVGW leveren diensten aan 71,2% van de bevolking) Rioolheffing en Verontreinigingsheffing Om de kostprijs van afvalwater (inzameling en zuivering) te berekenen, worden de tarieven van de Tabel 190 genomen en geïndexeerd naar De resultaten worden in onderstaande tabellen weergegeven. Tabel 193 : Jaarlijkse afvalwater kosten voor een type gezin (inzameling en zuivering) typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum excl. BTW 23,01 35,44 49,70 60,75 73,63 gewogen gemiddelde excl. BTW 98,57 151,79 212,90 260,22 315,41 maximum excl. BTW 219,67 338,29 474,49 579,93 702,94 typegezin 1 typegezin 2 typegezin 3 typegezin 4 typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar minimum incl. 10%BTW 25,31 38,98 54,67 66,82 81,00 gewogen gemiddelde incl. 10%BTW 108,42 166,97 234,19 286,24 346,96 maximum incl. 10%BTW 241,64 372,12 521,93 637,92 773,24 representativiteit: minimum en maximum 100% en gewogen gemiddelde 71,2% (de leden van de OVGW leveren diensten aan 71,2% van de bevolking) 321

322 Pagina 322 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: 1. Tuinbouwbedrijf met 2 personen: a. 60 m³ drinkwater voor huishoudelijke activiteiten en 60 m³ geloosd via riolering b. 150 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten 2. Gemengde veehouderij (1000 pluimvee, 100 koeien, 200 varkens) met 2 personen en 2 werknemers a. 120 m³ drinkwater voor huishoudelijke en sanitaire activiteiten en 120 m³ geloosd via riolering b. 120 m³ drinkwater voor bedrijfsactiviteiten c m³ grondwater voor bedrijfsactiviteiten Kostprijs drinkwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de drinkwaterkosten De kostprijs van drinkwater voor elke type landbouwbedrijf werd op basis van de tarieven van de waarden uit Tabel 188 berekend en geïndexeerd naar Tabel 194 : Kostprijs drinkwater typelandbouwbedrijf in Oostenrijk geïndexeerd voor 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater excl. BTW Minimum 90,61 103,55 Gewogen gemiddelde 285,10 321,92 Maximum 520,98 595,41 Totale kostprijs drinkwater incl. 10% BTW Minimum 99,67 113,90 Gewogen gemiddelde 313,61 354,11 Maximum 573,08 654,95 322

323 Pagina 323 van 342 BE Kostprijs afvalwater In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de gemiddelde, minimale en maximale waarden weergegeven voor de afvalwaterkosten. De riool- en verontreinigingsheffing voor landbouwbedrijven wordt op dezelfde manier berekend als het geval voor de gezinnen. Er werden geen specifieke tarieven voor bedrijven overgemaakt, zodat de hypothese werd aangenomen dat de landbouwbedrijven onderhevig zijn aan dezelfde tarieven als de gezinnen. Tabel 195 : Kostprijs afvalwater typelandbouwbedrijf in Oostenrijk geïndexeerd voor 2012 Typelandbouwbedrijf 1 Typelandbouwbedrijf 2 euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs riolering en waterzuivering excl. BTW Minimum 27,61 55,23 Gewogen gemiddelde 118,28 236,56 Maximum 263,60 527,21 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 10% BTW Minimum 30,37 60,75 Gewogen gemiddelde 130,11 260,22 Maximum 289,96 579, Kostprijs eigen waterwinning Er werden geen gegevens ter beschikking gesteld. 323

324 11.10 Kostprijs aangerekend aan type -bedrijven Kostprijs drinkwater Pagina 324 van 342 BE Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard bedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met vier typebedrijven. Deze zijn deze gedefinieerd aan de hand van de grootte van hun aansluiting op het netwerk en het totale waterverbruik. In samenspraak met de opdrachtgever werden voor elk type bedrijf twee type vervuilers gedefinieerd, een lichte en een zware vervuiler, aan de hand van een vooropgestelde concentratie voor verschillende vervuilende elementen. Type bedrijf Diameter water meter Maximale volumestroom aansluiting Jaarlijks waterverbruik A <20mm (15mm) <3 m³/uur (3m³/u) 1.000m³ B Tussen 20 en 40mm (30mm) Tussen 3 en 30 m³/uur (10 en 20m³/u) 5.000m³ C Tussen 40 en 80mm (60mm) Tussen 30 en 65 m³/uur (50m³/u) m³ D >80mm (100mm) >65m³/uur (80m³/u) m³ Gezien niet alle groottes van aansluiting voorkomen bij alle waterbedrijven, wordt gewerkt met een range van aansluitingen per type bedrijf. Tussen haakjes wordt de grootte weergegeven waarmee gewerkt wordt indien deze beschikbaar is. De kostprijs van drinkwater voor elke type bedrijf werd op basis van de tarieven van de waarden uit Tabel 188 berekend en geïndexeerd naar Tabel 196 : drinkwaterprijzen voor bedrijven typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs drinkwater excl. BTW Minimum 431, , , ,48 Gewogen gemiddelde 1.254, , , ,98 Maximum 2.480, , , ,53 Totale kostprijs drinkwater incl. 10% BTW Minimum 474, , , ,03 Gewogen gemiddelde 1.380, , , ,18 Maximum 2.728, , , , Riool- en verontreinigingsheffing De riool- en verontreinigingsheffing voor bedrijven wordt op dezelfde manier berekend als het geval voor de gezinnen. Er werden geen specifieke tarieven voor bedrijven overgemaakt, zodat de hypothese werd aangenomen dat de bedrijven onderhevig zijn aan dezelfde tarieven als de gezinnen. 324

325 Pagina 325 van 342 BE Tabel 197 : Riool- en verontreinigingsheffing voor bedrijven typebedrijf 1 typebedrijf 2 typebedrijf 3 typebedrijf 4 euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale kostprijs riolering en waterzuivering excl. BTW Minimum 460, , , ,85 Gewogen gemiddelde 1.971, , , ,69 Maximum 4.393, , , ,69 Totale kostprijs riolering en waterzuivering incl. 10% BTW Minimum 506, , , ,03 Gewogen gemiddelde 2.168, , , ,06 Maximum 4.832, , , ,56 Bij gebrek aan informatie en omwille van de aangenomen hypothese kon geen onderscheid gemaakt worden tussen lichte of zware vervuilers Grondwaterheffing Er werden geen gegevens ter beschikking gesteld Bronnen Weighted average waterbill based on data of 2010 (Österreichische Vereinigung für das Gas- und Wasserfach) Daten und Zahlen 2012 Lebensministerium WASSERGÜTE IN ÖSTERREICH JAHRESBERICHT Lebensministerium ÖSTERREICHS STÄDTE IN ZAHLEN 2011 Herausgegeben von STATISTIK AUSTRIA und vom ÖSTERREICHISCHEN STÄDTEBUND 325

326 Pagina 326 van 342 BE Denemarken 12.1 Organisatie van waterdiensten en collectieve afvoer en buffering van hemelwater (betrokken instanties) In Denemarken, leveren ongeveer 2700 nutsvoorzieningen/waterleveranciers water aan 5,5 miljoen consumenten. 80 gemeentelijke waterbedrijven beleveren 2/3 van de Deense bevolking. De overige waterleveranciers zijn voornamelijk privé, de zogenaamde usereigendomsstructuren 74. De riolering en zuivering van het afvalwater is volledig in eigendom van de 98 Deense gemeenten, in sommige gevallen via intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. In Denemarken hebben de lokale overheden brede bevoegdheden inzake de uitvoering van het waterbeleid. Zo zijn de gemeenten onder meer verantwoordelijk voor watervoorziening en sanering, het afleveren van vergunningen voor wateronttrekkingen en de bescherming van de watervoorraden tegen verontreiniging. Zeven zogenaamde state environment centres zijn verantwoordelijk voor de planning van het waterbeleid onder de Kaderrichtlijn Water. Het Water Supply Secretariaat (Vandforsyningssekretariatet) is een centraal orgaan dat transparantie en efficiëntiewinsten in de watersector bewerkstelligt. Dit wordt onder meer bereikt door middel van verplichte benchmarking en een price cap (maximum prijs) voor het water. Op die manier krijgen consumenten toegang tot diensten tegen zo laag mogelijke prijzen Wijze waarop kosten doorgerekend worden Publieke (drink)waterproductie en distributie De watersector is non-profit, ze werkt volgens het zogenaamde break-even-principe. De tarieven voor water en afvalwater bestaan uit een vaste jaarlijkse bijdrage en een variabel deel per verbruikte m³ drinkwater. De waterprijs bestaat uit vijf elementen: Vaste bijdrage voor water Water prijs per m³ Vaste bijdrage voor afvalwater Afvalwater prijs per m³ BTW en taksen Van de totale waterprijs, wordt gemiddeld 22% betaald aan de het waterbedrijf, 47 % is voor de behandeling van afvalwater en 31 % komt toe aan de staat in de vorm van belastingen en btw. De belastingvoet bedraagt 25% en is daarmee één van de hoogste van de EU. 74 Door de goede waterkwaliteit van het Deense grondwater wordt veel water privé opgepompt. 326

327 Pagina 327 van 342 BE Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Zie boven (12.2.1) Collectieve afvoer en buffering van hemelwater De kosten voor collectieve buffering en afvoer van het hemelwater worden momenteel deels verrekend via de watertarieven en deels uit het algemene staatsbudget Zelfvoorziening inzake waterproductie Het gebruik van grond- en oppervlaktewater moet worden voorafgegaan door middel van een geïntegreerde planning en een uitgebreide beoordeling. Pas dan wordt een vergunning afgeleverd. Eigen watervoorziening door huishoudens komt frequent voor in Denemarken. Ongeveer huishoudens hebben eigen grondwater als watervoorziening. De toegestane geabstraheerde hoeveelheid water is onderworpen aan een waterbelasting Water onttrokken voor irrigatie doeleinden (landbouwers) is niet onderworpen aan belastingen (Ministry of the Environment & GEUS; sd & Jensen; 2012) Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater 13% van de Deense bevolking leeft in landelijke gebieden zonder aansluiting op het rioleringsnetwerk. In totaal zijn dit gezinnen. Vaak betreft de zuivering niet meer dan een bezinkingstank. De bedoeling is dat een derde van deze gezinnen in de nabije toekomst zal worden aangesloten op het rioleringsnetwerk (Jensen, 2012) Publieke (drink)waterproductie en distributie Wettelijk vastgelegde bepalingen Het algemeen Deense waterbeleid wordt geregeld via het Waterplan, dewelke in overeenstemming is met de Kaderrichtlijn Water. Het Waterplan stelt dat tegelijk de watervoorraden moeten worden beschermd en aan de watervoorzieningsbehoeften moet worden voldaan. Hiertoe dient elke Deense gemeente een eigen Watervoorzienings- en beschermingsplan op te stellen. Het verlenen van de waterontrekkingsvergunningen wordt geregeld door het Water Resource Plan, opgesteld door de regionale milieu-centra (state environment centres). In 2009 voerde het Deense parlement een hervorming van de watersector door: de Water Sector Reform Act (Vandsektorloven). Deze hervorming past binnen de internationale trend tot liberalisering en herorganisatie van de nutssectoren, met economische rationalisatie als doel. De Deense Water Sector Reform voert een gecentraliseerde prijsregulering in in een context waarin de lokale overheden brede bevoegdheden hebben in de uitvoering van het waterbeleid. Zo werd voorzien in de oprichting van een Water Supply Secretariaat, dat naast benchmarking de prijsregulatie op zich neemt (zie boven bij 12.1 voor meer informatie). 327

328 Pagina 328 van 342 BE Overzicht tarieven en tariefstructuren Tarief voor gezinnen In 2011 werkten 57 waterbedrijven en 60 afvalwaterbedrijven 75 mee aan de benchmarking van DANVA, de Deense water- en afvalwater associatie (DANVA; 2011). Hieruit konden volgende prijzen worden gehaald voor het jaar 2010 (prijzen exclusief BTW en belastingen) 76. Tabel 198 Drinkwatertarieven 2010 ( /m³) voor 57 drinkwaterproducenten (excl. BTW) Waterbedrijf aantal inwoners vaste kosten ( ) variabele kosten ( /m³) Arwos Vand A/S ,53 1,50 Assens Vandværk a/s ,59 1,41 Birkerød Vandforsyning a.m.b.a ,60 1,41 Bogense Forsyningsselskab A.m.b.a ,06 1,41 Bornholms Forsyning A/S (vand) ,21 1,60 Brøndby Forsyning A/S (vand) ,45 2,50 Energi Viborg Vand A/S ,91 1,61 Esbjerg Forsyning A/S (vand) ,22 1,43 Forsyning Ballerup A/S ,00 2,42 Forsyning Helsingør Vand A/S ,85 1,86 Fredensborg Vand A/S ,93 1,16 Frederiksberg Vand A/S ,66 2,13 Frederikshavn Vand A/S ,24 1,46 Frederikssund Vand A/S ,72 1,48 Glostrup Vandforsyning ,46 2,09 Grenaa & Anholt Vandforsyning a.m.b.a ,94 1,31 Grindsted Vandværk A.m.b.a ,87 0,95 Guldborgsund Vand A/S ,76 1,76 Halsnæs Kommunale Vandforsyning A/S ,49 1,92 Herning Vand A/S ,78 1,50 Hjørring Vandselskab A/S ,02 1,37 Holbæk Vand A/S ,00 1,91 Horsens Vand A/S ,52 1,37 Hørsholm Vand ApS (vand) ,00 2,23 Ishøj Vand A/S ,29 2,56 Kalundborg Vandforsyning A/S ,00 2,04 KE Vand A/S ,42 1,98 Langeland Vand ApS ,80 1,51 Lolland Vand A/S ,80 2,67 Lyngby-Taarbæk Vand A/S ,00 2,50 NFS A/S ,80 1,48 Nordvand (Gentofte Vand A/S) ,90 2,49 Nordvand (Gladsaxe Vand A/S) ,00 2,69 Odder Vandværk A.m.b.a ,71 1,42 Provas (vand) ,98 1,61 Ringkøbing - Skjern Vand A/S ,34 1,35 75 Deze bedrijven vertegenwoordigen 55% van de Deense bevolking op het vlak van drinkwater en 67% wat betreft behandeling van afvalwater. 76 Voor 2011 en 2012 konden geen tarieven worden bezorgd, ondanks verschillende navragingen aan Danva (oa Helle Katrine Andersen; Bertel Ifversen). 328

329 Pagina 329 van 342 BE Waterbedrijf aantal inwoners vaste kosten ( ) variabele kosten ( /m³) Ringsted Vand A/S ,97 1,33 Roskilde Vand A/S ,65 1,73 Rudersdal Forsyning (vand) ,35 1,73 RØDOVRE FORSYNING A/S (vand) ,74 2,89 Silkeborg Vand A/S ,79 1,40 SK Vand A/S ,99 1,24 Skanderborg Forsyningsvirksomhed A/S ,02 1,35 Skive Vandforsyning A/S ,98 1,51 Struer Forsyning Vand A/S ,76 1,23 Svendborg Vand A/S ,14 1,59 Sønderborg Vandforsyning A/S ,88 1,44 Thisted Vand (Drikkevand) ,94 1,37 TRE-FOR Vand A/S ,84 1,46 Tønder Vand A/S ,44 1,37 Vallensbæk Vandforsyning A/S ,00 2,69 Vandcenter Syd as ,56 1,55 Varde Vandforsyning A/S ,78 0,69 Verdo Vand A/S ,68 1,68 Vestforsyning Vand A/S ,43 1,28 Aalborg Forsyning, Vand A/S ,51 1,34 Aarhus Vand A/S ,78 1,80 TOTAAL: GEMIDDELDE: 54,42 1,70 GEWOGEN GEMIDDELDE: 56,44 1,76 De prijzen per waterleverancier variëren als gevolg van zowel structurele factoren (zoals de moeilijkheidsgraad van ontginnen) als omwille van lokale politieke redenen (beleid ten aanzien van een rationeel watergebruik). De Deense drinkwatervoorziening wordt volledig onttrokken uit grondwater. Door tal van tariefverhogingen, is de consumptie van huishoudens tussen 1999 en 2009 gedaald met bijna 12% Tarief voor bedrijven Voor bedrijven gelden dezelfde tarieven als voor de gezinnen (Andersen; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten I.v.m. de tarieven van aansluiting op het openbaar waterleidingnet werden geen gegevens ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronkosten De prijs van het drinkwater dekt de kosten voor de bescherming van grondwater in de waterwingebieden. Sinds 1992 zijn de watertarieven in Denemarken gebaseerd op het Cost Recovery Principe (principe van kostendekking) 77. Zowel de economische 77 Een gevolg hiervan was dat de prijzen flink stegen in de periode (stijging met 54 %). (OECD; 2012) 329

330 Pagina 330 van 342 BE kosten(via de water- en afvalwaterprijs) als de milieukosten (via de vaste bijdrage water/afvalwater) worden dus ten volle in rekening gebracht. Voor zowel 2012 als 2013 is een totaal bedrag van 5,3 mio voorzien om speciale beschermingszones nabij watercaptatiebronnen aan te leggen, de zogenaamde Groundwater Source Protection Zones. Deze extra bescherming van de hulpbronnen heeft zijn weerslag op de watergebruikers. De Deense milieuminister Ida Auken verwacht dat de waterfactuur hierdoor jaarlijks 6,5 meer zal bedragen (Danva; 2011). In 1999 werd het nationale Groundwater Mapping Programma opgestart, met als doel de watervoerende lagen in kaart te brengen. Op die manier kan meer worden te weten gekomen over de lokalisatie, uitbreidings- en mogelijkheden tot onderlinge verbinding. Daarnaast wordt ook de kwetsbaarheid tegen verontreinigingen in kaart gebracht. te bereiken met betrekking tot de lokalisatie, uitbreiding, distributie en interconnectie, alsook. Water consumenten financieren dit programma door per verbruikte m3 water 0,07 euro te betalen 78 (GEUS; 2012) Vrijstellingen Er zijn geen sociale watertarieven. De betaalbaarheid van waterdiensten wordt verzekerd via een apart sociaal beleid Publieke inzameling en zuivering van afvalwater Overzicht tarieven en tariefstructuren Gezinnen Uit de DANVA s Benchmarking and Water Statistics 2010 konden volgende prijzen worden gehaald voor het jaar 2010 (prijzen inclusief BTW en belastingen). 78 In 2015, wanneer het programma zal worden afgerond, zullen de totale geraamde kosten ca. 250 miljoen euro bedragen. 330

331 Pagina 331 van 342 BE Tabel 199 Afvalwatertarieven 2010 ( /m³) voor 60 afvalwaterbedrijven (incl. BTW) Afvalwatermaatschappij aantal inwoners vaste kosten ( ) variabele kosten ( /m³) Arwos Spildevand A/S ,63 3,50 Assens Spildevand A/S ,84 3,96 Bornholms Forsyning A/S (spildevand) ,25 3,09 Brøndby Forsyning A/S (kloak) ,00 2,51 Energi Viborg Spildevand A/S ,00 3,45 Esbjerg Forsyning A/S (spildevand) ,33 2,00 Favrskov Forsyning ,33 3,44 Forsyning Ballerup A/S (afløb) ,00 1,99 Forsyning Helsingør Spildevand A/S ,00 4,29 Fredensborg Spildevand A/S ,00 3,09 Frederiksberg Kloak A/S ,00 1,53 Frederikshavn Spildevand A/S ,45 3,83 Frederikssund Spildevand A/S ,96 3,23 Glostrup Vandforsyning (spildevand) ,00 1,94 Gribvand Spildevand A/S ,87 3,75 Guldborgsund Spildevand A/S ,48 4,42 Halsnæs Kommunale Spildevandsforsyning A/S ,49 5,25 Hedensted Spildevand A/S ,67 5,51 Herning Vand A/S ,00 2,76 Hjørring Vandselskab A/S ,35 2,83 Holbæk Spildevand A/S ,00 2,79 Horsens Vand A/S ,42 2,48 Hørsholm Vand ApS (kloak) ,00 3,83 Ikast-Brande Spildevand A/S ,80 3,55 Jammerbugt Forsyning A/S ,93 2,53 Kalundborg Spildevandsanlæg A/S ,00 4,13 KE Afløb A/S ,00 2,32 Kolding Spildevand a/s ,34 3,36 Langeland Spildevand ApS ,98 3,15 Lolland Spildevand A/S ,93 5,00 Lyngby-Taarbæk Spildevand A/S ,00 3,90 Middelfart Spildevand A/S ,00 5,09 NFS A/S ,80 2,89 Nordvand (Gentofte Spildevand A/S) ,00 4,56 Nordvand (Gladsaxe Spildevand A/S) ,00 3,23 Provas (spildevand) ,93 4,17 Randers Spildevand A/S ,00 3,23 Rebild Vand & Spildevand A/S ,00 4,04 Ringkøbing - Skjern Spildevand A/S ,69 3,13 Ringsted Spildevand A/S ,00 4,60 Roskilde Spildevand A/S ,00 2,96 Rudersdal Forsyning (spildevand) ,00 2,71 RØDOVRE FORSYNING A/S (spildevand) ,00 2,49 Silkeborg Spildevand A/S ,59 3,23 SK Spildevand A/S ,58 4,44 Skanderborg Forsyningsvirksomhed A/S ,00 4,30 Skive Spildevand A/S ,25 1,95 Spildevandscenter Avedøre I/S ,00 0,63 331

332 Pagina 332 van 342 BE Afvalwatermaatschappij aantal inwoners vaste kosten ( ) variabele kosten ( /m³) Spildevandscenter Avedøre I/S (Vallensbæk) ,00 3,90 Svendborg Spildevand A/S ,00 3,75 Syddjurs Spildevand A/S ,64 3,85 Sønderborg Spildevandsforsyning A/S ,00 4,02 Thisted Vand (Spildevand) ,60 2,56 Tønder Spildevand A/S ,72 2,81 Vandcenter Syd as ,63 2,42 Varde Kloak & Spildevand A/S ,84 2,85 Vejle Spildevand A/S ,00 4,66 Vestforsyning Spildevand A/S ,37 2,52 Aalborg Forsyning, Kloak A/S ,98 2,26 Aarhus Vand A/S ,00 2,86 TOTAAL: GEMIDDELDE: 34,01 3,22 GEWOGEN GEMIDDELDE: 24,58 2, Bedrijven De heffing op lozing in de riolering en in het oppervlaktewater bestaat uit twee elementen. Enerzijds wordt betaald in functie van de hoeveelheid afgenomen drinkwater en anderzijds in functie van de geloosde vervuiling Rioleringsheffing Voor bedrijven gelden dezelfde tarieven als voor de gezinnen Verontreinigingsheffing De heffing op basis van vervuiling bestaat uit volgende onderdelen: Tabel 200 Verontreinigingsheffing voor bedrijven voor 2012 (Jensen; 2012) /kg Biochemische zuurstofvraag (BOD) kg 1,6 Nitriet en nitraat kg 2,9 Totaal fosfor kg 15, Flankerende en/of verborgen kosten I.v.m. de tarieven van aansluiting op het openbaar afvalwaterleiding werden geen gegevens ontvangen. 332

333 Pagina 333 van 342 BE Milieuschadekosten en hulpbronkosten Zie drinkwater Vrijstellingen Er zijn geen sociale tarieven voor afvalwater. De betaalbaarheid van waterdiensten wordt verzekerd via een apart sociaal beleid Collectieve afvoer en buffering van hemelwater Kopenhagen heeft als eerste Deense stad/gemeente een zogenaamd extreme event management plan uitgewerkt, ook beter bekend als cloud burst plan. Dit plan voorziet in oplossingen om extreme regenval de baas te kunnen. Eén van die maatregelen is om in strategisch uitgekozen straten een herprofilering van de weg aan te brengen. Door de weg in lichte U of V-vorm aan te leggen, kan overvloedig regenwater sneller een weg vinden naar een nabijgelegen waterweg of open terrein (vb park, wadi). Een andere innovatieve methode is om via geo-electric mapping bodemtypes te signaleren die een sterke en snelle infiltratiecapaciteit hebben (Prof Bergen; 2012). Daarnaast is er al jaren een beleid om regenwater te bufferen via waterreservoirs, gescheiden riolering in nieuwe stadsdistricten/wijken en de aanleg van wadi s. Op dit moment wordt reeds veel geïnvesteerd in allerhande collectieve maatregelen om aan de gevolgen van de klimaatverandering (i.e. hevige regenval) tegemoet te komen. Voorbeelden: Augustenborg: aparte stormwater kanalen Nordhavnen: sustainable water management system (ontkoppeling van regenwater in de riolering, aanleg van wadis ) Ørestad: ontkoppeling van regenwater in de riolering Bij de aanleg van nieuwe stadsdistricten/wijken wordt regenwater ontkoppeld in het rioleringsstelsel. Het probleem stelt zich vooral in bestaande stadscentra gezien hun geringe infiltratiecapaciteit (weinig doorlaatbare oppervlakte zoals tuinen en parken) Overzicht tarieven en tariefstructuren De kosten voor collectieve buffering en afvoer van het hemelwater worden momenteel deels verrekend via de watertarieven en deels uit het algemene staatsbudget. Denemarken staat voor enorme investeringen om regenwater te bufferen. Zo is er voor het Cloud Burst Plan van Kopenhagen nu reeds 13 miljoen euro besteed aan voorbereidend werk (haalbaarheidsstudies, ed.). Volgens prof Bergen Jensen 79 zullen hiervoor zowel de watertarieven als de algemene belastingen dienen te worden aangesproken. Net zoals in Duitsland is Denemarken van plan om de afvalwaterheffing te differentiëren in functie van het individuele regenwaterbeheer. Gezinnen die regenwater afkomstig van hun woning intern gebruiken of laten afvloeien naar de tuin, belasten het 79 Professor Marina Bergen Jensen, is expert in beheer van regenwater aan de Faculty of LifeSciences (LIFE) van de University of Copenhagen 333

334 Pagina 334 van 342 BE rioolstelsel minder en dienen dus in principe ook minder te betalen. Nu nog wordt de hoogte van de afvalwaterheffing bepaald volgens het verbruik van drinkwater (zoals in de meeste landen het geval is). Een werkelijke tariefdifferentiatie zal een stimulans zijn om regenwater te bufferen. 8% van de investeringskosten voor afvalwatervoorzieningen worden door de gemeentes zelf betaald. Dit bedrag wordt gezien als een vergoeding voor de afvoer en behandeling van water dat wegstroomt van de wegen. Op die manier dragen de gemeentes bij aan de financiering van buffering en afvoer van regenwater (Eureau; 2011) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen Zelfvoorziening inzake waterproductie Overzicht tarieven en tariefstructuren De toegestane geabstraheerde hoeveelheid water is voor de gezinnen onderworpen aan een waterbelasting van 0,79 /m³ (onafhankelijk of het grond- of oppervlaktewater betreft). Water onttrokken voor irrigatie doeleinden (landbouwers) is niet onderworpen aan belastingen (Ministry of the Environment & GEUS; sd & Jensen; 2012) Flankerende en/of verborgen kosten Hierover werd geen informatie ontvangen Milieuschadekosten en hulpbronnenkosten Hierover werd geen informatie ontvangen Vrijstellingen Hierover werd geen informatie ontvangen Zelfvoorziening inzake zuivering van afvalwater Hierover kon geen informatie worden bekomen. 334

335 12.8 Kostprijs aangerekend aan type- gezinnen Pagina 335 van 342 BE Om de kostprijs van alle waterdiensten te berekenen die aan een type gezin aangerekend worden, wordt uitgegaan van een gezin met 1, 2, 3, 4 of 5 gedomicilieerde personen en een respectievelijk waterverbruik per jaar van 50, 77, 108, 132 en 160 m³/jaar. Eigen watervoorziening door huishoudens komt frequent voor in Denemarken. De kosten hiervoor zullen dan ook worden berekend, per type gezin. De type gezinnen lozen al hun afvalwater in de riolering Kostprijs drinkwater van het netwerk In de onderstaande tabel staat de kostprijs die een type gezin betaalt in Denemarken voor levering van drinkwater. De berekening gebeurde op basis van de tarieven in De tarieven van 2010 werden geïndexeerd naar Tabel 201 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van een type gezin (data 2012). typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 88,01 117,81 140,38 157,85 178,23 Rekenkundig gemiddelde 146,32 194,47 249,74 292,53 342,46 Gewogen gemiddelde 151,99 202,05 259,52 304,01 355,92 Maximum 211,62 272,39 359,30 426,59 505,09 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 110,01 147,26 175,47 197,31 222,79 Rekenkundig gemiddelde 182,91 243,08 312,17 365,66 428,07 Gewogen gemiddelde 189,99 252,56 324,40 380,02 444,90 Maximum 264,53 340,49 449,13 533,23 631,36 Representativiteit 55% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) Kostprijs eigen waterwinning uit grondwater De toegestane geabstraheerde hoeveelheid water is voor de gezinnen onderworpen aan een waterbelasting van 0,79 /m³ (onafhankelijk of het grond- of oppervlaktewater betreft). Tabel 202: Heffing eigen watervoorziening voor gezinnen (data 2012) typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) 39,50 60,83 85,32 104,28 126,40 Representativiteit 100% 335

336 Pagina 336 van 342 BE Kostprijs afvalwater Op basis van de tarieven uit worden de kosten voor afvoer en verwerking van afvalwater berekend. Tabel 203 : Jaarlijkse kosten voor afvalwater van een type gezin (data 2012 typegezin typegezin typegezin typegezin typegezin euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 32,90 50,66 71,06 86,85 105,27 Rekenkundig gemiddelde 211,60 305,93 414,23 498,08 595,90 Gewogen gemiddelde 176,96 258,57 352,27 424,81 509,45 Maximum 375,48 531,90 711,51 850, ,77 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 41,12 63,32 88,82 108,56 131,58 Rekenkundig gemiddelde 264,50 382,41 517,79 622,60 744,88 Gewogen gemiddelde 221,20 323,21 440,34 531,02 636,81 Maximum 469,35 664,88 889, , ,96 Representativiteit 67% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) 336

337 Pagina 337 van 342 BE Kostprijs aangerekend aan type- landbouwers Om de kostprijs te bepalen die aan een standaard landbouwbedrijf wordt aangerekend, wordt gewerkt met twee typebedrijven. Deze zijn gedefinieerd aan de hand van het volume drinkwaterverbruik voor huishoudelijke- en bedrijfsactiviteiten en het volume onttrokken grondwater: Kostprijs drinkwater van het netwerk In onderstaande tabel staan voor de verschillende typelandbouwbedrijven de kosten weergegeven voor de drinkwater. De tarieven werden overgenomen uit Tabel 204 : Jaarlijkse kosten voor drinkwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012).. typebedrijf 1 euro/jaar typebedrijf 2 euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 214,63 236,47 Rekenkundig gemiddelde 431,61 485,10 Gewogen gemiddelde 448,62 504,24 Maximum 653,37 744,49 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 268,29 295,59 Rekenkundig gemiddelde 539,51 606,37 Gewogen gemiddelde 560,77 630,30 Maximum 816,71 930,61 Representativiteit 55% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) Kostprijs eigen waterwinning Water onttrokken voor irrigatie doeleinden (landbouwers) is niet onderworpen aan heffingen. Er zijn geen gegevens bekend wat betreft wateronttrekking voor andere doeleinden Kostprijs huishoudelijk afvalwater Hier volgen de tarieven voor het afvoeren en verwerken van het huishoudelijk deel van het afvalwater van de 2 type landbouwbedrijven 337

338 Pagina 338 van 342 BE Tabel 205 : Jaarlijkse kosten voor afvoer en verwerking van huishoudelijk afvalwater van 2 type landbouwbedrijven (data 2012). typebedrijf 1 euro/jaar typebedrijf 2 euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 39,48 78,95 Rekenkundig gemiddelde 246,54 456,16 Gewogen gemiddelde 207,18 388,54 Maximum 433,41 781,03 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 49,34 98,69 Rekenkundig gemiddelde 308,17 570,20 Gewogen gemiddelde 258,98 485,68 Maximum 541,77 976,28 Representativiteit 67% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) Kostprijs die aan bedrijven wordt aangerekend Kostprijs drinkwater De tariefstructuur van de levering van het drinkwater is dezelfde als de tariefstructuur van de gezinnen (er zijn geen hoeveelheidskortingen). In de onderstaande tabel worden de drinkwaterprijzen gelijkaardig berekend. Tabel 206: Drinkwaterkostprijs voor bedrijven (data 2012) typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 789, , , ,72 Rekenkundig gemiddelde 1.840, , , ,87 Gewogen gemiddelde 1.913, , , ,43 Maximum 3.053, , , ,38 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 987, , , ,41 Rekenkundig gemiddelde 2.300, , , ,59 Gewogen gemiddelde 2.391, , , ,54 Maximum 3.816, , , ,22 Representativiteit 55% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) 338

339 Pagina 339 van 342 BE Kostprijs eigen waterwinning Er zijn geen gegevens bekend wat betreft heffingen voor eigen waterwinning Kostprijs afvalwater Heffing op basis van het drinkwaterverbruik Hierin zit ook reeds een kost voor afvalwaterzuivering. Voor verdere verwerking in het hoofdrapport worden de heffing op basis van het drinkwaterverbruik en op basis van de geloosde vervuiling bij elkaar opgeteld, zowel voor lozing op het rioleringsstelsel als voor lozing op het oppervlaktewater. Tabel 207: Riool- en verontreinigingsheffing op basis van het drinkwaterverbruik (data 2012). typebedrijf typebedrijf typebedrijf typebedrijf A B C D euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs excl BTW Minimum 657, , , ,18 Rekenkundig gemiddelde 3.533, , , ,06 Gewogen gemiddelde 3.048, , , ,97 Maximum 5.879, , , ,38 Totale prijs incl BTW (25%) Minimum 822, , , ,23 Rekenkundig gemiddelde 4.416, , , ,08 Gewogen gemiddelde 3.810, , , ,72 Maximum 7.349, , , ,72 Representativiteit 67% (Data van deelnemende bedrijven aan de DANVA Benchmarking 2011) Heffing op basis van geloosde vervuiling De volgende tabellen geven de totale geloosde vervuiling en bijhorende heffing weer volgens de verschillende gebruikte watervolumes. Zowel voor de lichte als zware vervuilers wordt de heffing berekend. Tabel 208 Bedragen verontreinigingsheffing - Lichte vervuiler (data 2012) Biochemische zuurstofvraag (BOD) Nitriet Nitraat Totaal fosfor verbruik per type bedrijf A B C D m³ m³ m³ m³ Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) Heffing ( ) Totaal (kg) Heffing ( ) 125,00 200,00 625, , , , , ,00 5,00 14,50 25,00 72,50 250,00 725,00 500, ,00 5,00 14,50 25,00 72,50 250,00 725,00 500, ,00 1,00 15,70 5,00 78,50 50,00 785,00 100, ,00 339

340 Pagina 340 van 342 BE Tabel 209 Bedragen verontreinigingsheffing -Zware vervuiler (data 2012) Tabel 210 Totale bedragen verontreinigingsheffing lichte en zware vervuiler (data 2012) typebedrijf A lichte vervuiler typebedrijf A zware vervuiler typebedrijf B lichte vervuiler typebedrijf B zware vervuiler typebedrijf C lichte vervuiler typebedrijf C zware vervuiler typebedrijf D lichte vervuiler typebedrijf D zware vervuiler euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar euro/jaar Totale prijs (geen BTW verschuldigd) 244,70 654, , , , , , ,00 Representativiteit 100% Het is echter niet duidelijk of er drempelwaarden gelden voor deze vuilvrachten Bronnen DANVA. (2011). Water in figures: DANVA s Benchmarking and Water Statistics DANVA. Copenhagen DANVA. (2010). Water in figures: DANVA s Benchmarking and Water Statistics DANVA. Copenhagen Ministry of the Environment & GEUS. (sd). Water supply in Denmark. The Geological Survey of Denmark and Greenland (GEUS). Copenhagen Sustainable water management systems in Nordhavnen; online beschikbaar via lder/upload/kurser/sl/310028/group5.pdf.ashx (consultatie 19/7/2012) Augustenborg: green roofs and storm water channel; online beschikbaar via (consultatie 19/7/2012) Ørestad: where water and green areas are attracting jobs and life; online beschikbaar via (consultatie 19/7/2012) 340