Bijlage 6. Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage 6. Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2"

Transcriptie

1 Bijlage 6. Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2 Verwijzing, consultatie en samenwerking Status: concept of definitief Datum: 3 maart 2017 Eigenaar: Onze Huisartsen Arnhem contact persoon: njans@onzehuisartsen.nl Concept Beheerder Verantwoordelijke Evaluatie Extern Onze Huisartsen Arnhem in Ziekenhuis Rijnstate Arnhem: A. van Bon datum: Publicatiedatum; april 2017

2 Inleiding en Doelstelling Het doel van de Transmurale Werk Afspraak (RTA) diabetes mellitus type 2 (T2DM) is het uniformeren van afspraken tussen de eerste en tweede lijn met betrekking tot de diagnostiek, behandeling, consultatie, (terug)verwijzing en berichtgeving. Deze TWA beschrijft de medisch inhoudelijke en procedurele afspraken tussen huisartsen in de regio Arnhem en het Rijnstate Ziekenhuis (internisten, endocrinologen, vasculair geneeskundigen, nefrologen, oogartsen, neurologen en medewerkers van de voetenpoli). Het is van belang dat de patiënt de juiste zorg op de juiste plek krijgt. De eerste en tweede lijn hebben de gezamenlijke verantwoordelijkheid substitutie in de zorg mogelijk te maken. Deze TWA is een uitbreiding op het protocol verwijs en terugverwijsbeleid van december 2012 en vervangt deze. Deze TWA is gebaseerd op de Landelijke Transmurale Afspraken (LTA) T2DM en Chronische Nierschade. Voor de samenwerkingsafspraken is uitgegaan van de Landelijke richtlijnen (KNMG-meldcode, LHV richtlijnen). Bijlagen Bijlage 1: Indicaties voor Verwijzen en/of consulteren Bijlage 2: Contact gegevens Publicatiedatum; april 2017

3 Kwaliteitsborging: De huisartsen die deelnemen aan het ketenzorgprogramma Diabetes Mellitus type 2 (T2DM) zijn verenigd in Onze Huisartsen Arnhem. Voor de inclusie in het ketenzorgprogramma worden de criteria van Ineen (eerstelijnskoepel) toegepast en betreffen in principe alleen mensen met T2DM. In specifieke gevallen kan daarop (in overleg) een uitzondering worden gemaakt. De kwaliteit van de diabeteszorg in de regio wordt bewaakt door medewerkers van Onze Huisartsen, daarbij ondersteund door de internisten A. van Bon en M. Hovens van het Rijnstate Ziekenhuis. Jaarlijks worden rapportages verstrekt aan o.a. Ineen en omvatten o.a. een overzicht van relevante proces- en uitkomstindicatoren. Huisartsen (en praktijkondersteuners) verplichten zich om jaarlijks deel te nemen aan de benchmarkbesprekingen. De internisten verlenen medewerking aan inhoudelijke bijscholingen. Uitgangspunten en randvoorwaarden voor samenwerking Een dynamische samenwerking is van belang om optimaal gebruik te kunnen maken van elkaars deskundigheid. Voor een goede samenwerking moeten huisartsen en specialisten weten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Daartoe hoort ook een heldere vraagstelling bij verwijzing of consultatie met de noodzakelijke patiëntgegevens en een heldere terugrapportage over de bevindingen en (behandel) adviezen. De huisarts is eindverantwoordelijk voor patiënten zonder complexe diabeteszorg, de internist is verantwoordelijk voor patiënten met complexe diabeteszorg. In de tweede lijn worden behandeld: mensen met diabetes type 1, zwangeren met diabetes en bij behandeling met een insuline pomp. Voor behandeling van T2DM in de 1e lijn is voldoende specifieke deskundigheid van huisarts, praktijkverpleegkundige, praktijkondersteuner en diëtist noodzakelijk, en goede afspraken over taakverdeling en samenwerking. Consultatie en (Terug)verwijzing: Bij de beslissing over consulteren en (terug)verwijzen dient rekening te worden gehouden met de situatie van de patiënt, de levensverwachting, het effect van de interventie op de lange termijn en de C morbiditeit A Consultatie van de kaderhuisarts en/of praktijkconsulent: De huisarts en praktijkondersteuner kunnen te allen tijde via het keteninformatie-systeem consultatie vragen stellen aan de praktijkconsulent en/ of de kaderhuisarts. Zij zullen binnen vijf werkdagen de consultatievraag schriftelijk beantwoorden. Wanneer aanvullende informatie nodig is zullen zij (telefonisch) contact opnemen met de consultatievrager. Desgewenst kunnen consulent en kaderhuisarts overleg plegen met de internisten A. van Bon of M. Hovens. Bij consultatie blijft de huisarts hoofdbehandelaar van de patiënt. B Consultatie van of verwijzing naar internist en overige specialisten Algemeen: De internist is beschikbaar voor consultatie door een huisarts. Voor een uitvoerig en gedetailleerd overzicht van indicaties voor consultatie en/of verwijzing zie bijlage 1. Bij een spoedverwijzing vindt telefonisch vooroverleg plaats. Publicatiedatum; april 2017

4 1 Verwijzing bij problemen op gebied van glycemische instelling en overige cardiovasculaire risicofactoren: naar internist / vasculair geneeskundige / Divan: Regulier komt dit komt o.a. aan de orde bij (gedetailleerd overzicht van indicaties voor consultatie en/of verwijzing zie bijlage) 1 1. Gerichte kortdurende verwijzing voor instelling op GLP-1 receptor agonist 2. Hypoglycemie-unawareness 3. Moeilijk reguleerbare glycemische instelling, o.a. wanneer insulinepomp overwogen wordt 4. Hypertensie langer dan 3 maanden onder triple-therapie 5. Hypercholesterolemie (langer dan 1 jaar, bij intolerantie voor of maximale dosering van statine) 6. Zwangerschap of zwangerschapswens bij vrouwen met DM Spoedverwijzing naar de internist vindt plaats bij ernstige hypo- of hyperglycemische ontregeling. Procedure van verwijzen naar internist De patiënt kan binnen 14 dagen bij de internist terecht voor een niet spoedeisend probleem. De verwijzing naar de internist verloopt idealiter via Zorgdomein. De huisarts zorgt voor een heldere vraagstelling en aanlevering van relevante medische gegevens. De huisarts omschrijft duidelijk het doel van de verwijzing en of hij de patiënt weer terug wil, of dat hij de patiënt overdraagt voor verdere behandeling. De huisartsen geven in hun HIS aan dat de internist hoofdbehandelaar is als de patiënt tijdelijk of definitief en langer dan drie maanden door de internist wordt behandeld voor zijn diabetes. 2 Verwijzing bij voetproblemen: naar de chirurg (voetenpoli) Regulier komt dit o.a. aan de orde: 1. Langer dan 2 weken bestaand huiddefect zonder genezingstendens 2. Aanwijzingen voor kritische ischemie 3. Voetulcera met necrose Spoedverwijzing: Voor een patiënt met acute voetproblemen (ulcus en/of ontsteking en/of verdenking Charcot) zal de huisarts altijd telefonisch contact opnemen met de chirurg. Deze patiënten moeten na overleg met spoed worden gezien. De chirurg is in deze acute fase verantwoordelijk voor het voetprobleem, en schakelt zo nodig de internist in. Bij een niet goed ingestelde diabetes, neemt de internist het hoofdbehandelaarschap over (de internist informeert de huisarts hierover). Indien de acute fase voorbij is en de diabetes goed gereguleerd is, wordt de diabeteszorg weer aan de huisarts overgedragen. Indien de diabetes op moment van verwijzen, goed gereguleerd is, dan kan de huisarts (in overleg met de internist) hoofdbehandelaar blijven. Bij een stabiele optimale voetsituatie wordt de patiënt weer terugverwezen naar de huisarts. Bij chronische voetproblemen verwijst de huisarts naar de podotherapeut of eventueel revalidatiearts. De huisarts blijft hoofdbehandelaar diabetes. Publicatiedatum; april 2017

5 3 Consultatie of verwijzing bij chronische nierschade (zie ook bijlage 1) Regulier geschiedt consultatie van de nefroloog meestal via telenefrologie en is aan de orde bij: 1. Bij een klaring < 60 ml/min bij een leeftijd onder 65 jaar of een klaring van 3 45 ml/min bij een leeftijd boven de 65 jaar, zonder macro-albuminurie 2. Snelle onverklaarde achteruitgang van de klaring Verwijzing naar de DIVAN-poli is aan de orde bij: 1. Macro-albuminurie 2. Een klaring lager dan 30 bij een leeftijd boven 65 jaar, of een klaring onder 45 ml/min bij leeftijd onder 65 jaar 3. Vermoeden van onderliggende nierziekte (waarbij huisarts zo veel mogelijk al aanvullende diagnostiek al echo en urine-sediment in eigen beheer gedaan heeft). Bij een verwijzing naar de nefroloog blijft de huisarts hoofdbehandelaar diabetes. De huisarts geeft dit tevens aan in zijn verwijzing. Als de huisarts wil verwijzen i.v.m. een nierinsufficiëntie bij een slecht ingestelde diabetes, dan wordt er bij voorkeur naar de internist- endocrinoloog verwezen (de huisarts draagt dan het hoofdbehandelaarschap over). 4 Verwijzing bij diabetische neuropathie Patiënten met (pijnlijke) diabetische neuropathie en slecht ingestelde diabetes kunnen verwezen worden naar de internist-endocrinoloog. De huisarts draagt dan het hoofdbehandelaarschap over aan de internist. Bij een goed gereguleerde diabetes en pijnlijke neuropathie, verwijst de huisarts naar de pijnpoli en blijft zelf hoofdbehandelaar voor de diabetes. Een verwijzing naar de neuroloog is aangewezen als de huisarts twijfelt over de oorzaak van de neuropathie. Ook dan blijft de huisarts hoofdbehandelaar voor de diabetes zorg. 5 Verwijzing bij retinopathie In de correspondentie wordt het gebruik van afkortingen tot een minimum beperkt en wordt de aan- of afwezigheid van diabetische retinopathie vermeld, ook wanneer dit gecontroleerd is bij patiënten met andere oogafwijkingen dan retinopathie. Bij afwijkende bevindingen bij de fundusfotografie verwijst de huisarts naar de oogarts. Bij start of intensivering van insuline therapie bij mensen die reeds onder behandeling van een oogarts zijn i.v.m. diabetische retinopathie, consulteert de huisarts de oogarts. Huisartsen en oogartsen streven naar de juiste zorg op de juiste plek. Fundus screening vindt plaats in de 1 e lijn d.m.v. fundusfotografie. Wanneer een patiënt in verband met diabetische retinopathie onder behandeling van de oogarts is, stuurt de oogarts tenminste tweejaarlijks een brief aan de huisarts, mede i.v.m. de verplichte fundus-screening elke 24 maanden. Wanneer een patiënt met T2DM vanwege een andere reden dan diabetische retinopathie onder controle van de oogarts is, dan kan de oogarts de screening op retinopathie verrichten en vermeldt dat expliciet in de correspondentie (vanwege de registratie elke 24 maanden en het voorkomen van onnodig dubbel onderzoek). Publicatiedatum; april 2017

6 6 Procedure bij ziekenhuisopname Bij diabetes gerelateerde opnames zal de internist het hoofdbehandelaarschap overnemen en zo nodig vervolgt de internist de patiënt (tijdelijk) poliklinisch. De internist neemt het hoofdbehandelaarschap ook over als dat relevant is voor andere internistische ziekten waarvoor hij de patiënt behandelt, welke interfereren met de diabetes. Als er overname plaats vindt zal de huisarts hier zo spoedig mogelijk van in kennis worden gesteld. Patiënten gaan tijdelijk voor hun diabeteszorg over naar de internist (internist wordt in consult gevraagd) als de patiënt wordt opgenomen voor een ander specialisme (cardioloog, chirurg, neuroloog, mdl-arts). Na ontslag zal de internist de patiënt alleen terug zien op de poli als de behandeling door de internist meerwaarde heeft. In andere gevallen wordt na opname de zorg weer overgedragen aan de huisarts en krijgt deze daarover expliciet bericht. Het is de verantwoordelijkheid van het specialisme dat patiënt heeft opgenomen, duidelijk te corresponderen hierover naar de huisarts. Indien de internist het hoofdbehandelaarschap overneemt dan wordt dit aan de huisarts gecommuniceerd en gemotiveerd. Zodra de behandeling van de patiënt bij de internist is afgerond, zal dit met datum vermeld worden. De huisarts wordt hierover geïnformeerd zodat hij het hoofdbehandelaarschap weer kan overnemen. C Terugverwijzing van specialist naar huisarts Terugverwijzing naar de 1 e lijn is aangewezen wanneer de vraag van de huisarts beantwoord is, de gevraagde diagnostiek is afgerond, de individuele streefwaarden van de patiënt zo ver mogelijk zijn bereikt, de comorbiditeit optimaal is behandeld en de zwangerschap ten einde is gekomen, of wanneer beter niet-haalbaar is. Het uiteindelijk overdragen blijft altijd een individuele beslissing van de hoofdbehandelaar, waarbij communicatie en berichtgeving belangrijk is. De huisartsen geven in hun HIS aan dat de internist hoofdbehandelaar is als de patiënt tijdelijk, langer dan drie maanden, of definitief door de internist wordt behandeld voor zijn diabetes. Hierover moeten zij dan wel expliciet geïnformeerd zijn door de internist en moet er een duidelijke motivatie zijn vanuit de tweede lijn. Er volgt zo snel mogelijk een bericht van het ontslag of de beëindiging van de poliklinische behandeling aan de huisarts De rapportage aan de huisarts bevat de bevindingen en conclusies en aandachtspunten voor controle en beleid. Voor zwangeren expliciet het jaarlijkse controlebeleid bij de huisarts gedurende de eerste 5 jaar. Bij terugverwijzing na instelling op GLP-1 analoog de specifieke aandachtspunten hierbij voor gebruik van dit middel. (zie ook transmurale afspraak GLP-1 analogen) Publicatiedatum; april 2017

7 Bijlage 1: Behandeling & Diagnostiek: Verwijzen en/of consulteren en terugverwijzing De tabel geeft aan behandeling, diagnostiek en wanneer te consulteren en/of (terug) verwijzen. Bij de beslissing van consulteren of (terug)verwijzen dient rekening te worden gehouden met de situatie van de patiënt, de levensverwachting, het effect van de interventie op de lange termijn en de comorbiditeit. Indicatie Huisarts* ** Vermelden bij Internist *** Diagnostiek Verdenking T1DM V BMI, glucosewaarde, en evt. Aanvullende diagnostiek reeds gestarte therapie en bij bevestiging diagnose overname behandeling. Terugverwijzing bij hoge uitzondering en slechts na telefonisch Aanwijzingen voor ander type diabetes dan type 2 (o.a. LADA en MODY) Glycemische Instelling Overweegt consultatie/ verwijzing bij 1. Hoge initiële glucosewaarden bij BMI<27 2. Leeftijd < 25 jaar 3. Vroegtijdig falen orale diabetesmedicatie 4. Familielid met DM < 25 jaar, DM in 3 opeenvolgende generaties en verdenking op een autosomaal dominant overervingspatroon BMI, familie anamnese, etniciteit Adviseert over (consequenties van) aanvullende diagnostiek. Neemt behandeling z.n. over, terugverwijzing bij stabiele glycemische instelling na telefonisch

8 Moeilijk te reguleren DM type 2 Insulinetherapie Acute hyperglycemische ontregeling 1. Problemen bij het gebruik van (orale) bloedglucose verlagende middelen (comorbiditeit, niet verdragen medicatie en hypoglykemieën). 2. Onvoldoende correctie postprandiale waarden 3. Niet bereiken streefwaarden Consulteert zo nodig of verwijst zo nodig: 1. Beroep (piloot/chauffeur) 2. Grote zorgen over het spuiten en/of gewichtstoename 3. Recidiverende hypoglykemieën 4. Bij 1(of 2x) daags regime : indien onvoldoende effect of bij relatief jonge, actieve patiënten met een onregelmatig leven overweegt huisarts 1. Staakt bij dreigende dehydratie metformine en zn. Diuretica en RAS-remmers 2. Zorgt voor extra vochtinname 3. Bij insulinegebruik: zo nodig extra kortwerkend insuline (2-4-6 regel) 4. Wanneer desondanks dehydratie optreedt of niet goed te corrigeren hyperglycemie, C 1.C 2.C 3.V 4. Medicatie, voorgeschiedenis, bijwerkingen/interacties beloop HbA1c en eventuele motivatieproblematiek Beloop van therapie, gewicht, HbA1c, overwegingen m.b.t. insuline, beschikbare dagcurves, dagboeken Specificatie waarom regulatie en vermeldt of en Informatie wanneer over patiënt diabetestherapie, kwaliteit van regulatie (recent HbA1c), de luxerende ziekte en bevindingen bij insturen Adviseert over in 1 e lijn haalbare behandelingen. Verstrekt ZN o.b.v. consultatie 1 e recept GLP-1 analoog. Adviseert overname behandeling bij noodzaak intensieve behandeling (pomp) en behandeling (orgaan) Adviseert over in 1 e lijn haalbare behandelingen. Adviseert overname behandeling bij noodzaak intensieve behandeling (pomp) Klinische observatie met zo nodig I.v.-vochttoediening Insulinetoediening Kaliumsuppletie Diagnostiek en Hypoglycemische ontregeling bij onvoldoende mogelijkheid tot thuiscontrole en supervisie 1. Koolhydraatrijke drank 2. Indien niet mogelijk dan eerst ml 50%- glucoseoplossing i.v. of 1 mg glucagon sc/im, gevolgd door koolhydraatrijke drank 3. Huisarts gaat na wat de oorzaak van de hypoglycemie is V Recent HbA1c, thuismedicatie met recente wijzigingen, luxerende omstandigheden en mogelijkheden voor opvang thuis Klinische observatie Parenterale glucosetoediening Diagnostiek uitlokkende factoren, evt. vervangen langwerkende door

9 Risicofactoren Persisterend LDL > 2,5 mmol/l bij hoog risicoprofiel (>20%) > 1 jaar. 1. Evalueert therapietrouw 2. Identificeert en behandelt bijdragende leefstijlfactoren 3. Intensiveert therapie 4. Overweegt familiaire hypercholesterolemie (FH) C actueel risicoprofiel, onbehandelde lipidenprofielen, de ervaring met eerdere Diagnostiek naar andere oorzaken Advies aanvullende medicatie, ofwel accepteren van een TC > 8 mmol/l TC/HDL ratio > 8 LDL > 5 mmol/l (na uitsluiten hypothyreoïdie, zwangerschap en Triglyceriden nuchter > 6 mmol/l 1. Sluit uit hypothyreoïdie, zwangerschap, alcoholisme, nefrotisch syndroom, leverziekten 2. Bepaalt kans score op FH: bij een score > 6 zelf aanvragen DNA-diagnostiek of verwijzing internist of voor genetisch onderzoek ) 1. Laat opnieuw nuchter triglyceridengehalte bepalen 2. Gaat oorzaken als onvoldoende ingestelde DM en overmatig alcoholgebruik na 3. Geeft leefstijladvies 4. Verwijst zo nodig naar een diëtist 5. Start simvastatine 40 mg V Vermeldt het onbehandelde lipidenprofiel en familieanamnese (zo mogelijk de stamboom) Vermeldt onbehandelde waarden en resultaat van therapeutische interventies Sluit secundaire oorzaken uit Diagnosticeert en behandelt primaire dyslipidemie Geeft advies over behandeling Verricht diagnostiek naar secundaire en familiaire oorzaken Adviseert over aanvullende medicatie op basis van het risico op Therapieresistente hypertensie (syst. RR > 140 mm Hg ondanks triple therapie bij mensen < 80 jaar en > 160 mm Hg bij mensen > 80 jaar) 1. Sluit pseudoresistentie uit 2. Identificeert leefstijlfactoren en vermindert bloeddruk verhogende stoffen of medicatie 3. Overweegt secundaire hypertensie (OSAS) 4. Bij aanhoudend resistente hypertensie (3 mnd.) verwijzing naar internist medicatie- overzicht, risicoprofiel en onbehandelde zowel als behandelde bloeddrukregistraties. Sluit onvoldoende zout- beperking (natriumexcretie >100 mmol/24u) en secundaire oorzaken (endocrien, renaal en OSAS) uit. Breidt medicatie uit en adviseert

10 Maligne hypertensie Bloeddruk boven 220/120 Vraag naar klachten Verwijzing na telefonisch overleg (Ernstige) obesitas met sterk tot extreem verhoogd gewicht gerelateerd gezondheidsrisico Complicaties Patiënten <65 jaar en egfr 45 tot 60 ml/min Patiënten > 65 jaar en egfr 30 tot 45 ml/min Patiënten > 65 jaar egfr < 30 ml/min De huisarts kan verwijzen voor beoordeling indicatie bariatrische chirurgie bij: 1) BMI 40 of 2) BMI én gangbare niet-chirurgische behandelingen niet het gewenste effect en/of grote insuline behoefte 1. Onderzoek urinesediment 2. Aanvullend laboratoriumonderzoek ( Hb, MCV, serum-albumine, kalium, calcium, fosfaat, vit D en PTH 1. Echografie urinewegen bij cystenieren in familie of aanwijzingen voor postrenale obstructie 2. Algemene adviezen en maatregelen (zout, gewicht, roken, medicatie, voorkomen Patiënten < 65 jaar egfr < 45 ml/min Toename microalbuminurie Schrijft RAS-remmer voor (bij levensverwachting > 10 jaar) Consulteert internist bij optredende progressie V V C medicatie- overzicht, risicoprofiel en onbehandelde zowel als behandelde BMI, comorbiditeit en ingestelde behandelingen medicatie- overzicht en eerdere gegevens over de urine en nierfunctie (en laboratoriumonderzoek) Idem aan bovenstaande kolom V Idem aan bovenstaande kolom C medicatie en historie urine, nierfunctie Korte klinische observatie, aanvullende diagnostiek, instelling op optimale medicatie, advies streefwaarden. Sluit secundaire obesitas uit Behandeling zoals zeer laag calorisch dieet, intensieve gecombineerde leefstijlinterventie, GLP1- therapie of bariatrische Overleg over: aanvullende diagnostiek, behandeling bij comorbiditeit, (hypertensie, intercurrente infecties, afwijkende labbevindingen o.a. vit D) Zie boven. Maatregelen ter voorkoming van verdere nierfunctieverslechteri Adviseert over aanvullende diagnostiek en

11 Macro-albuminurie Verwijst, na uitsluiting van oorzaken zoals ontregelde diabetes, manifest hartfalen, urineweginfecties of een koortsende ziekte Diabetisch voetulcus 1. Huisarts behandelt uitsluitend een niet plantair, oppervlakkig, neuropathisch ulcus zonder tekenen van PAV 2. Beperkte cellulitis, dan antibiotica 3. Als ulcus na 2 weken niet genezen is, dan Neuropathie Huisarts is alert op andere neuropathieën en zorgt voor preventieve maatregelen en voor adequate pijnstilling Retinopathie 1) Bij aanwezige diabetische retinopathie (DRN) consulteert huisarts de oogarts voor nadere diagnostiek z.n. en beleid 2) Bij behandeling door oogarts vanwege retinopathie vooroverleg alvorens insulinetherapie te intensiveren 3) Indicaties voor fundusfotografie: Bij (mogelijk) langdurige hoge glucosewaarden (HbA1c > 86 mmol/mol) alvorens in te stellen op insuline; bij start insulinetherapie in overige situaties fundusfotografie binnen 3 mnd. (indien langer dan 12 mnd. geleden) 4) Overweeg jaarlijkse fundusfotografie bij extra risicofactoren voor DRN (hypertensie, slechte glycemische instelling, negroïde of hindoestaanse medicatie, overzicht en historie urine en nierfunctie toegepaste medicatie, recent HbA1c, klachten en lokale behandeling medicatie, recent HbA1c en klachten medicatie, anamnese, bloeddruk, glycemische instelling, uitslag fundus fotografie Overweegt andere diagnose dan diabetische nefropathie Aanpassing medicatie Behandelt patiënt bij voorkeur in samenspraak met het voetenteam van het ziekenhuis Diagnostiek naar polyneuropathieën en behandeling Nadere diagnostiek en beleid; Wanneer alleen sprake is van diabetesscreening verwijst oogarts terug.

12 Zwangerschapswens of zwangerschap Zwangerschapswens of zwangerschap 1. Verwijst naar internist voor aanpassing medicatie (tijdig staken statines en antihypertensiva) 2. Verwijst bij zwangerschapsdiabetes, naar het multidisciplinaire behandelteam tweede lijn V Voorgeschiedenis en medicatieoverzicht 1. Preconceptioneel advies 2. Begeleiding zwangerschap in samenwerkingsver band gynaecoloog 3. Endocriene behandeling door multidisciplinair diabetesteam (ook bij uitblijven van insuline therapie) *wat doet de huisarts vóór verwijzing, **C=consultatie, V=verwijzen, ***wat doet de internist na verwijzing

13 Bijlage 2 Contactpersonen Onze Huisartsen: Nellie Jans, medisch adviseur diabetes en ouderen, en kaderhuisarts diabetes Karin Willemsen, verpleegkundig diabetes en CVRM consulent Clary te Velde, manager Ketenzorg Rijnstate Ziekenhuis Arnhem: via (huisartsenlijn Vasculair Centrum ) DIVAN-poli; Internisten / diabetologen / vasculair geneeskundigen / nefrologie Ariane van Bon Marcel Hovens Voetenpoli Huub Smeets, chirurg Maartje Mouchart, podotherapeut Ronald Toeter, wondverpleegkundige

Regionale Transmurale Afspraken - DM

Regionale Transmurale Afspraken - DM Diagnostiek Aanwijzingen voor ander type diabetes dan type 2 (o.a. LADA en MODY) Overweegt consultatie bij: 1. BMI < 27 kg/m2 2. Leeftijd < 25 jaar 3. Vroegtijdig falen orale medicatie 4. Diabetespakket

Nadere informatie

Vermelden bij consultatie of verwijzing Actie internist na verwijzing C/V

Vermelden bij consultatie of verwijzing Actie internist na verwijzing C/V Indicatie Diagnostiek Aanwijzingen voor ander type diabetes dan type 2 (o.a. LADA en MODY) Glycemische instelling Moeilijk te reguleren diabetes mellitus type 2 Actie huisarts voor verwijzing Overweegt

Nadere informatie

Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2

Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2 Transmurale Werkafspraken Diabetes Mellitus type 2 (DMT2) Verwijzing, consultatie en samenwerking Status: Datum: Eigenaar: Concept of definitief Maart 2019 Onze Huisartsen Arnhem Verantwoordelijke: N.

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraak Utrecht Diabetes Mellitus Type 2 (DM2)

Regionale Transmurale Afspraak Utrecht Diabetes Mellitus Type 2 (DM2) Regionale Transmurale Afspraak Utrecht Diabetes Mellitus Type 2 (DM2) Deelnemende Partijen De RTA wordt gedragen door: 1. Zorggroepen regio Utrecht die de samenwerkingsovereenkomst getekend hebben. 2.

Nadere informatie

SAMENVATTING RTA RTA RTA RTA DIABETES DIABET ES DIABETES DIA

SAMENVATTING RTA RTA RTA RTA DIABETES DIABET ES DIABETES DIA SAMENVATTING RTA RTA RTA RTA DIABETES DIABET ES DIABETES DIA DIABETES DIABET ES DIABETES DIA DIABETES DIABET ES DIABETES DIA DIABETES Werkafspraken algemeen Consultatie Consultatie: Het adviseren van

Nadere informatie

Transmurale afspraken m.b.t. patiënten met Diabetes mellitus type 2

Transmurale afspraken m.b.t. patiënten met Diabetes mellitus type 2 Transmurale afspraken m.b.t. patiënten met Diabetes mellitus type onsultatie of verwijzing:. Twijfel over diagnose. Problemen bij *glycemische instelling *behandeling risicofactoren *behandeling complicaties

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraak ( RTA) Diabetes Mellitus type 2. Regionale Transmurale Afspraak ( RTA ) Diabetes Mellitus Type 2

Regionale Transmurale Afspraak ( RTA) Diabetes Mellitus type 2. Regionale Transmurale Afspraak ( RTA ) Diabetes Mellitus Type 2 Regionale ransmurale Afspraak ( RA) Diabetes Mellitus type 2 In gezamenlijk overleg tussen Maatschap Interne Geneeskunde JBZ, Apothekers-SW oncordant en de Zorggroepen BeRoEmD, Beter in Bommelerwaard en

Nadere informatie

Transmurale Werkafspraken Diabetes mellitus Zaanstreek

Transmurale Werkafspraken Diabetes mellitus Zaanstreek Transmurale Werkafspraken Diabetes mellitus Zaanstreek Stichting Eerstelijns Zorggroep (SEZ) Zaanstreek Waterland & Diabetesteam Zaans Medisch Centrum (ZMC) April 2014 Transmurale werkafspraken Diabetes

Nadere informatie

Fries wisselprotocol Diabetes Mellitus type 2 1. Organisatie van Diabeteszorg in Friesland Niveau 1: ongecompliceerde diabeteszorg

Fries wisselprotocol Diabetes Mellitus type 2 1. Organisatie van Diabeteszorg in Friesland Niveau 1: ongecompliceerde diabeteszorg Fries wisselprotocol Diabetes Mellitus type 2 Er wordt een overzicht gegeven van de eerder opgestelde documentatie m.b.t. organisatie van de diabeteszorg, een wisselprotocol en van de indicaties voor consultatie

Nadere informatie

Landelijke Transmurale Afspraak Diabetes mellitus type 2

Landelijke Transmurale Afspraak Diabetes mellitus type 2 Landelijke Transmurale Afspraak Diabetes mellitus type 2 LTA Alja Sluiter, Hans van Wijland, Alexander Arntzenius, Alexander Bots, Lioe-Ting Dijkhorst-Oei, Ferdinand van der Does, Jan Palmen, Bert-Jan

Nadere informatie

SLA GO diabetes bv met de internisten van tergooiziekenhuizen

SLA GO diabetes bv met de internisten van tergooiziekenhuizen SLA GO diabetes bv met de internisten van tergooiziekenhuizen Karin Daemen en Jeroen de Sonnaville Joke Lanphen LTA diabetes type 2 I verwijzen voor consultatie (evt ZN korte overname behandeling) 1. Patiënten

Nadere informatie

Friesland Voorop: Inrichting van de diabeteszorg in Friesland

Friesland Voorop: Inrichting van de diabeteszorg in Friesland Friesland oorop: Inrichting van de diabeteszorg in Friesland Jan Woudstra, Loek de Heide en Froukje Ubels, november 2014 Inleiding In huidige document wordt een overzicht gegeven van de eerder opgestelde

Nadere informatie

Fries Wisselprotocol CVRM

Fries Wisselprotocol CVRM Fries Wisselprotocol CVRM Basis Educatie Leefstijloptimalisatie: o matig alcoholgebruik o bewuste voeding waaronder zoutbeperking (tot 5 gram/dag) o stoppen roken o voldoende lichamelijke activiteiten

Nadere informatie

DIABETES MELLITUS TYPE 2 APELDOORNSE STANDAARD

DIABETES MELLITUS TYPE 2 APELDOORNSE STANDAARD DIABETES MELLITUS TYPE 2 APELDOORNSE STANDAARD Revisie 2014 1a. Opsporing De huisarts bepaalt de (bij voorkeur nuchtere) bloedglucosewaarde bij mensen met klachten of aandoeningen die het gevolg kunnen

Nadere informatie

Fries Wisselprotocol CVRM Auteurs: Wim Brunninkhuis, Martinus Fennema en Froukje Ubels, November 2014 Beheerder: Froukje Ubels

Fries Wisselprotocol CVRM Auteurs: Wim Brunninkhuis, Martinus Fennema en Froukje Ubels, November 2014 Beheerder: Froukje Ubels Fries Wisselprotocol CVRM Auteurs: Wim Brunninkhuis, Martinus Fennema en Froukje Ubels, November 2014 Beheerder: Froukje Ubels Basis Educatie Leefstijloptimalisatie: o matig alcoholgebruik o bewuste voeding

Nadere informatie

Fries Wisselprotocol CVRM

Fries Wisselprotocol CVRM Fries Wisselprotocol CVRM Basis Educatie Leefstijloptimalisatie: o matig alcoholgebruik o bewuste voeding waaronder zoutbeperking (tot 5 gram/dag) o stoppen roken o voldoende lichamelijke activiteiten

Nadere informatie

Protocol Chronische nierschade op basis van de LTA

Protocol Chronische nierschade op basis van de LTA Protocol Chronische nierschade op basis van de LTA A. Doel en achtergrondinformatie Doel Patiënten met chronische nierschade in een vroege fase diagnosticeren en het juiste behandeltraject inzetten om

Nadere informatie

Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra

Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Workshop chronische nierschade Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Mevr. Muis 73 jaar Voorgeschiedenis: diabetes mellitus type 2 hartfalen regelmatig urineweginfecties, 2x pyelonefritis aspecifieke

Nadere informatie

Diabetes Ketenzorg. Transmurale werkgroep diabetes

Diabetes Ketenzorg. Transmurale werkgroep diabetes Diabetes Ketenzorg Transmurale werkgroep diabetes H. Kole huisarts en kaderarts Zorggroep Almere H. van Houten internist, Flevoziekenhuis M. van Renselaar diabetesverpleegkundige, Flevoziekenhuis I. Beers

Nadere informatie

Chronische Nierschade

Chronische Nierschade Chronische Nierschade Uitingen nieraandoeningen: Verlies van eiwit via de urine, albuminurie Specifieke sedimentsafwijkingen Afname van de glomerulaire filtratiesnelheid Micro-albuminurie: In een willekeurige

Nadere informatie

Implementatie NHG standaard Chronische Nierschade Ketenzorg Arnhem 2018

Implementatie NHG standaard Chronische Nierschade Ketenzorg Arnhem 2018 Implementatie NHG standaard Chronische Nierschade Ketenzorg Arnhem 2018 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. De NHG standaard Chronische Nierschade... 3 1.1. Nieuw stroomdiagram... 3 1.2. De belangrijkste kernboodschappen...

Nadere informatie

Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk

Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk Werkinstructie Consultatie via het KIS Voor de huisartsenpraktijk Inhoud Inleiding... 1 Doel... 1 Randvoorwaarden... 1 Verwijzing/aanvragen consult voor patiënt met DM2... 2 Verwijzing/aanvragen consult

Nadere informatie

De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd?

De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? De nieuwe NHG DM2 standaard, wat is er veranderd? Alle veranderingen in de nieuwe NHG DM2 standaard zijn aangegeven in rood. Streefwaardes HbA1c : Nu met een ondergrens Leeftijd

Nadere informatie

Regionale transmurale afspraak, regio Oss-Uden-Veghel Cardiovasculair risico management

Regionale transmurale afspraak, regio Oss-Uden-Veghel Cardiovasculair risico management Regionale transmurale afspraak, regio Oss-Uden-Veghel Cardiovasculair risico management Deze regionale transmurale afspraak (RTA) CVRM is tot stand gekomen na overleg tussen de maatschappen interne geneeskunde

Nadere informatie

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven.

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Nieuwe standaard DM2 2018 Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Streefwaardes HbA1C Streefwaardes HbA1C Nu ook een ondergrens Leeftijd

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraken (RTA) bij Diabetes Mellitus type 2 patiënten in Oost Twente

Regionale Transmurale Afspraken (RTA) bij Diabetes Mellitus type 2 patiënten in Oost Twente Regionale Transmurale Afspraken (RTA) bij Diabetes Mellitus type 2 patiënten in Oost Twente Versie februari 2015 Werkgroep LTA THOON, MST en ZGT Inhoudsopgave 1 Kernpunten van de RTA... 2 2 Consultatie

Nadere informatie

Project optimalisatie zorgpad diabetes

Project optimalisatie zorgpad diabetes Aantal diabetespatiënten in NL In 2025 is het aantal diabetespatiënten in NL naar verwachting gegroeid tot meer dan 1,3 mln Project optimalisatie zorgpad diabetes 1400000 1200000 1000000 800000 740.000

Nadere informatie

RTA CVRM Regio Oss-Uden-Veghel ZH Bernhoven - ZorggroepSynchroon. Regionale Transmurale afspraak CVRM. Doel: Waarom?

RTA CVRM Regio Oss-Uden-Veghel ZH Bernhoven - ZorggroepSynchroon. Regionale Transmurale afspraak CVRM. Doel: Waarom? RTA CVRM Regio Oss-Uden-Veghel ZH Bernhoven - ZorggroepSynchroon B. Brenninkmeijer, internist M.Rubens, huisarts F. Assouiki, internist K.Tersmette, huisarts N. Haenen, cardioloog G.Pijnenburg, huisarts

Nadere informatie

Diabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner

Diabetes mellitus 2. Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner 1 Diabetes mellitus 2 Clara Peters, huisarts Mea de Vent, praktijkondersteuner 2 Inhoud Epidemiologie Diagnostiek en behandeling in de diabetesketenzorg in Nederland Wat doet de praktijkondersteuner binnen

Nadere informatie

Waarom aandacht chronische nierschade (CNS)? CNS. Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine. Dr. Wim JC de Grauw. MDRD vs kreatinine klaring

Waarom aandacht chronische nierschade (CNS)? CNS. Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine. Dr. Wim JC de Grauw. MDRD vs kreatinine klaring MDRD vs kreatinine klaring Controle nieren: meer dan albumine en kreatinine Dr. Wim JC de Grauw Huisarts Afd. Eerstelijnsgeneeskunde UMC St. Radboud Nijmegen Diabetes Huisartsen Adviesgroep (DiHAG) Lid

Nadere informatie

Samenvatting Zorgprogramma Diabetes Mellitus type 2

Samenvatting Zorgprogramma Diabetes Mellitus type 2 Samenvatting Zorgprogramma Diabetes Mellitus type 2 Versie december 2016 Inhoud Inleiding... 2 1. Stroomschema... 3 2. Vroegdiagnostiek, identificatie en opsporing door middel van case- finding en screening...

Nadere informatie

Samen Scholing 17 mei 2011

Samen Scholing 17 mei 2011 Samen Scholing 17 mei 2011 Zorggroep GO DM bv > april 2010, nu 1 jaar oud Zorgprogramma aanpassingen 2011 Kwaliteitscie. uitgebreid met 2 POH-S KIS verder uitgebouwd met FF en mogelijkheid voor teleoogheelkunde

Nadere informatie

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 INTERLINE NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 Inleiding Leden werkgroep: Mevrouw H.P.E. (Hilde) Peters, internist-nefroloog De heer J. (Joan) Doornebal, internist-nefroloog Mevrouw M.P.E. (Ria) Couwenberg,

Nadere informatie

Transmurale afspraken interne <-> huisartsen

Transmurale afspraken interne <-> huisartsen Transmurale afspraken interne huisartsen dr. D.R. Faber, internist-vasculair geneeskundige A. van Essen-Rubingh, huisarts 18-03-2014 Casus Hypertensie Vrouw, 44 jaar, belaste familie anamnese, was

Nadere informatie

Cardiovasculair risicomanagement. Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus

Cardiovasculair risicomanagement. Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus Cardiovasculair risicomanagement Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus Inhoud eerste uur Risicoprofilering Anamnese Lichamelijk Onderzoek Aanvullende diagnostiek Evaluatie en risicoschatting

Nadere informatie

Nierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!

Nierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen! Nierschade April 2013 Leonie Tromp huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!

Nadere informatie

Zorgprogramma GO diabetes BV

Zorgprogramma GO diabetes BV Zorgprogramma GO diabetes BV mei 2014 Auteur: Marjolein Hugenholtz Daniel Tavenier en kwaliteitscie GO diabetes bv 1 Inhoudsopgave 1. Doelstelling van de GO Diabetes BV 3 2. GO Diabetes BV is hoofdcontractant

Nadere informatie

Transmuraal Protocol

Transmuraal Protocol 1 Transmuraal Protocol diabetes ketenzorg Transmurale werkgroep diabetes I. Beers Medewerker Beleidsontwikkeling en managementondersteuning (BMO) Zorggroep Almere H. Kole huisarts en kaderarts Zorggroep

Nadere informatie

Chronische Nierschade in Nederland

Chronische Nierschade in Nederland Chronische Nierschade in Nederland Stadium GFR (ml/min/1,73m 2 ) Albuminurie > 30 mg/24 hr Prevalentie VS (%) Prevalentie Nederland (%) 1 >90 Ja 3,3 1,3 2 60-89 Ja 3,0 3,8 3 30-59 Ja/nee 4,3 5,3 4 15-29

Nadere informatie

LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen

LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning

Nadere informatie

Implementatie NHG-standaard chronische nierschade (CNS) Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob

Implementatie NHG-standaard chronische nierschade (CNS) Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob Implementatie NHG-standaard chronische nierschade (CNS) 2018 Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob Conflict of interests GEEN Kernboodschappen NHG-richtlijn 2018:

Nadere informatie

Nierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren

Nierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen

Nadere informatie

Richtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam

Richtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam Richtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam Sanne van Wissen internist-vasculair geneeskundige Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Stellingen Stelling 1: Niet elke diabeet heeft

Nadere informatie

Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010

Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis. 30 september 2010 Transmurale Afspraak Nierfunctiestoornis 30 september 2010 Onderwerpen 1. Definitie 2. Prevalentie 3. Richtlijnen 4. Diagnostiek 5. Preventie nierfunctieverlies 6. Behandeling metabole complicaties 7.

Nadere informatie

Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011

Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2 Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Diabetische retinopathie Microvasculaire pathologie van de retina. Teken van andere microvasculaire

Nadere informatie

Chronische nierschade. Nierschade volgens de richtlijn? Chronische nierschade volgens de richtlijn?

Chronische nierschade. Nierschade volgens de richtlijn? Chronische nierschade volgens de richtlijn? Chronische nierschade Wanneer verwijzen en wanneer telenefrologie En natuurlijk: wat zelf doen. Michiel Bleeker, internist-nefroloog Bernhoven Ellen van Ommen, internist-nefroloog Bernhoven Wim de Grauw,

Nadere informatie

CVRM in N.Kennemerland

CVRM in N.Kennemerland CVRM in N.Kennemerland Goof Zonneveld Jacco Rempe Huisartsenzorg Noord-Kennemerland Zorgprogramma CVRM Preventie Preventie van HVZ traditioneel altijd aandacht voor hypertensie, onvoldoende aandacht voor

Nadere informatie

Benchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland

Benchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland SEZ Zaanstreek-Waterland Waterland Mvr. M.E.M. Nota Dhr. R.T. Swart Kenniscentrum voor Ketenzorg Inhoudsopgave Leeswijzer... 3 Populatiegegevens... 4 Populatiegegevens gespiegelde patiënten... 5 Proces-

Nadere informatie

Cardiovasculair Risico Management Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant

Cardiovasculair Risico Management Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Cardiovasculair Risico Management Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Doelstelling Afstemming beleid rond screening, diagnostiek en behandeling van patiënten met een verhoogd cardiovasculair

Nadere informatie

BSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler

BSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler BSD september 2014 Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler Casuïstiek chronische nierschade Wat kan de huisarts Wanneer consultatie nefroloog Wanneer verwijzing

Nadere informatie

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie februari 2018

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie februari 2018 Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.10 16 februari 2018 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt

Nadere informatie

Zorgprotocol Diabetes Mellitus type 2 Nieuw format 2019

Zorgprotocol Diabetes Mellitus type 2 Nieuw format 2019 Zorgprotocol Diabetes Mellitus type 2 Nieuw format 2019 Zorgprotocol Diabetes Mellitus type 2 - HZD 1 van 15 1. In- en exclusiecriteria... 3 1.1 Inclusiecriteria... 3 1.2 Exclusiecriteria... 3 1.3 Diabetes

Nadere informatie

De nier in het vizier, ook in uw HIS!

De nier in het vizier, ook in uw HIS! De nier in het vizier, ook in uw HIS! Greetje Velema, Johan Velema, Kim Verhagen, Mirjam Timmerman Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Diabetisch Voetulcus Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant

Diabetisch Voetulcus Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Diabetisch Voetulcus Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Doelstelling Afstemming van het beleid bij de behandeling van een diabetisch voetulcus. Het is te verwachten dat door een multidisciplinaire,

Nadere informatie

Chronische Nierschade

Chronische Nierschade RCH15.331 Chronische Nierschade Chronische Nierschade Leonie Tromp Huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling

Nadere informatie

Telenefrologie voor de oudere patiënt met CNS

Telenefrologie voor de oudere patiënt met CNS Telenefrologie voor de oudere patiënt met CNS Marc Groeneveld (internist-nefroloog) en Björn Linzer (Huisarts) MCH Westeinde, 29 oktober 2012 1 Teleconsult nefroloog Data Data Huisarts Diagnose + advies

Nadere informatie

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog

Nierschade: erger voorkomen... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Nierschade: erger voorkomen.... Wybe Douwe Kloppenburg, nefroloog Inleiding Begrippen Indeling en voorkomen van chronische nierschade (CNS) Proteinurie en GFR als risicofactoren voor progressie nierschade

Nadere informatie

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015 Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:

Nadere informatie

Bijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk

Bijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk Bijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 2 Inhoud Overzicht indicatoren... 2 Populatiegegevens... 2 Bloeddruk...

Nadere informatie

Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts

Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)

Nadere informatie

DIABETISCHE NEFROPATHIE

DIABETISCHE NEFROPATHIE DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren

Nadere informatie

De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen

De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd

Nadere informatie

Versie 2.0. Beste huisarts/ praktijkondersteuner, In dit document vindt u een overzicht van wat het benchmark traject inhoud.

Versie 2.0. Beste huisarts/ praktijkondersteuner, In dit document vindt u een overzicht van wat het benchmark traject inhoud. Beste huisarts/ praktijkondersteuner, In dit document vindt u een overzicht van wat het benchmark traject inhoud. Benchmark bijeenkomst: De benchmark is een twee uur durende bijeenkomst waarbij de aanwezige

Nadere informatie

Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)

Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Diagnostiek Regionale Transmurale Afspraken Utrecht Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) Deelnemende Partijen De RTA wordt gedragen door: 1. Zorggroepen regio Utrecht die de samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Betreft: MedicomSmart

Betreft: MedicomSmart 1 Overzicht van de kennisregels Overzicht van de kennisregels die door Health Base opgesteld zijn voor MedicomSmart. Elke kennisregel staat voor een beslisboom met 1 of meerdere uitkomsten. Deze uitkomsten

Nadere informatie

Het roer moet om. ONTWIKKELINGEN IN DE DIABETESZORG IN DE REGIO donderdag 26 mei Wat gaan we doen vandaag? :30 of 19.

Het roer moet om. ONTWIKKELINGEN IN DE DIABETESZORG IN DE REGIO donderdag 26 mei Wat gaan we doen vandaag? :30 of 19. ONTWIKKELINGEN IN DE DIABETESZORG IN DE REGIO donderdag 26 mei 2016 Wat gaan we doen vandaag? 15:30 of 19.30 Inleiding,schouderklopjes.. 16.00-17.00 of 20.00-21.00 17.00-18.00 of 21.00-22.00 3 Workshops:

Nadere informatie

Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014

Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014 Cardio Vasculair Risico Management 29 januari 2014 Opening en welkom Adriaan Timmers, huisarts, bestuurder STERK Presentatie ketenzorgprogramma CVRM en transmurale afspraken Huug van Duijn, kaderarts Hart-

Nadere informatie

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie oktober 2016

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie oktober 2016 Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.8 3 oktober 2016 Vervallen: Gewijzigd: Gewijzigd: Nieuw: albuminurie advies stoppen met roken, I < 25, RR > 140 en niet behandeld

Nadere informatie

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie mei 2016

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie mei 2016 Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.7 30 mei 2016 Vervallen: Gewijzigd: Gewijzigd: Nieuw: advies stoppen met roken, BMI < 25, RR > 140 en niet behandeld egfr indicatoren

Nadere informatie

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie maart 2017

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie maart 2017 Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.9 1 maart 2017 Vervallen: Gewijzigd: Gewijzigd: Nieuw: albuminurie advies stoppen met roken, BMI < 25, RR > 140 en niet behandeld

Nadere informatie

LET OP: Als er meer dan 500 mg/mmol eiwit is, dan wordt de uitslag een * en wordt het totaal eiwitverlies berekend!

LET OP: Als er meer dan 500 mg/mmol eiwit is, dan wordt de uitslag een * en wordt het totaal eiwitverlies berekend! Praktische leidraad voor huisarts en praktijkondersteuner m.b.t. interpretatie en behandeling van chronische nierschade (Gebaseerd op de NHG standaard Chronische Nierschade 2018 ) Er is sprake van chronische

Nadere informatie

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.11 augustus 2019

Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.11 augustus 2019 Indicatoren kwaliteit huisartsenzorg bij patiënten met DM type 2 Versie 1.11 augustus 2019 Het NHG maakt Standaarden voor de huisarts. Voor het interne kwaliteitsbeleid van de huisarts(praktijk) maakt

Nadere informatie

Werken met het ketenprogramma CVRM

Werken met het ketenprogramma CVRM Werken met het ketenprogramma CVRM Praktijkinformatie Zorgprogramma CVRM voor huisartsen en praktijkondersteuners www.rohamsterdam.nl Inhoud 1. AAN DE SLAG MET CVRM!... 3 2. KETENPARTNERS... 3 3. WAT DOET

Nadere informatie

Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant

Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant Inleiding Deze rapportage laat de scores zien op de indicatoren die zijn afgesproken met de zorggroep. De informatie hiervoor

Nadere informatie

H.88011.0815. Diabetespolikliniek

H.88011.0815. Diabetespolikliniek H.88011.0815 Diabetespolikliniek 2 Inleiding Een goede diabetes behandeling bestaat, volgens de Nederlandse Diabetes Federatie, uit regelmatige controle voor uw diabetes. De inhoud van deze controles is

Nadere informatie

27-6-2014. Disclosure. Programma. Lab-w aarden. Casus De heer J. Xxxxxxx. Langerhanssymposium. Drs. V.R. Rambharose, kaderhuisarts

27-6-2014. Disclosure. Programma. Lab-w aarden. Casus De heer J. Xxxxxxx. Langerhanssymposium. Drs. V.R. Rambharose, kaderhuisarts 1 Sociale problematiek en diabetes Een sombere werkloze man van 59 jaar, veel sociale problemen en ook nog eens diabetes Ontwikkeld door de HartVaatHAG Langerhanssymposium Juni 2014 Drs. V.R. Rambharose,

Nadere informatie

Marike Wabbijn Internist-nefroloog/acuut geneeskundige Ikazia Ziekenhuis

Marike Wabbijn Internist-nefroloog/acuut geneeskundige Ikazia Ziekenhuis Marike Wabbijn Internist-nefroloog/acuut geneeskundige Ikazia Ziekenhuis Nierschade bij diabetes en vaatlijden Wat is nierfunctie? Wanneer is er sprake van nierschade? Wanneer is er sprake van nierfunctieverlies?

Nadere informatie

Benchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)

Benchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat

Nadere informatie

Bepalingenclusters CVRM

Bepalingenclusters CVRM Bepalingenclusters CVRM Onderstaande clusters zijn afkomstig uit de HIS-tabel Bepalingenclusters en zijn in verschillende HIS en ingebouwd. De clusters zijn opgebouwd uit bepalingen uit de HIS-tabel diagnostische

Nadere informatie

Veneus plasma Normaal Glucose nuchter (mmol/l) < 6.1 Glucose niet nuchter (mmol/l) < 7.8 Impaired fasting glucose Glucose nuchter (mmol/l) 6.1 en < 7.0 (IFG) én (gestoord nuchter glucose) Glucose niet

Nadere informatie

Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio. dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG

Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio. dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG Presentatie vandaag Epidemiologie myocardinfarct Diagnostiek

Nadere informatie

Dit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het volledige protocol.

Dit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het volledige protocol. Insuline protocol Auteur: Kaderhuisarts diabetes Daniel Tavenier Datum: September 2014 Dit is een korte beschrijving van de insulinetherapie. Voor uitwerking en verdere informatie zie de bijlage met het

Nadere informatie

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM CEL 2010 0049 Indicatorenset DM Deze indicatorenset Diabetes Melitus is vervaardigd in opdracht van ZN en wordt ingebracht bij Zichtbare Zorg als de door zorgverzekeraars gewenste indicatorenset. Zorgverzekeraars

Nadere informatie

tijdens de bijeenkomst een persoonlijkee rapportage, met hierin een overzicht van hun praktijk ten opzichte van het gemiddelde van de regio.

tijdens de bijeenkomst een persoonlijkee rapportage, met hierin een overzicht van hun praktijk ten opzichte van het gemiddelde van de regio. Beste huisarts/ praktijkondersteuner, r, In dit document vindt u een overzicht van wat het benchmark traject inhoud. Benchmark bijeenkomst: De benchmark is een twee uur durende bijeenkomst waarbij de aanwezige

Nadere informatie

Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg 14-6-2013

Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg 14-6-2013 Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard Drie patiënten, driemaal onzekerheid 1 2 Casuïstiek Nr. 1 Man, 85 jr, BMI: 28, Duur DM2:15jr Medicatie: 2dd 850 mg metformine HbA1c: 48 mmol/mol (6

Nadere informatie

} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie

} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie Zwangerschapswens Wanneer doorverwijzen Beleid na een zwangerschapsdiabetes } Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling

Nadere informatie

Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...

Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet... Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde

Nadere informatie

RTA Diabetes en Oogartsen

RTA Diabetes en Oogartsen RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande

Nadere informatie

Nieuwe NHG-Standaard diabetes mellitus type 2

Nieuwe NHG-Standaard diabetes mellitus type 2 Nieuwe NHG-Standaard diabetes mellitus type 2 Derde herziening 2013 Uw docenten vanavond Monique Leclercq, internist Bernhoven ZKHS Hester van Doorninck, Kaderhuisarts DM i.o. 2 Vragen? 3 1 Wat is nieuw

Nadere informatie

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Leden werkgroep: Mevrouw H.P.E. (Hilde) Peters, internist-nefroloog De heer J.

Nadere informatie

Implementatie NHG-standaard chronische nier schade (CNS) Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob

Implementatie NHG-standaard chronische nier schade (CNS) Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob Implementatie NHG-standaard chronische nier schade (CNS) 2018 Liedewei van Waes, kaderhuisarts HVZ, SGE Geert Smits, kaderhuisarts HVZ, Pozob Conflict of interests GEEN Kernboodschappen NHG-richtlijn 2018:

Nadere informatie

RTA Diabetes en Oogartsen

RTA Diabetes en Oogartsen RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande

Nadere informatie

Zorgprogramma Diabetes Synchroon 2015

Zorgprogramma Diabetes Synchroon 2015 Zorgprogramma Diabetes Synchroon 2015 Versie mei 2015 1 Zorgprogramma Diabetes Synchroon 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doel : 2.1 Zorginhoudelijk 2.2 Organisatorisch 3. Zorgproces 3.0 project optimalisatie

Nadere informatie

Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade

Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade Regulatie van DM en hypertensie bij ouderen met chronische nierschade Symposium Chronische Nierschade, MCHaaglanden, 29-10-2012 Anneke Boon, diabetesverpleegkundige / POH Eduard Scholten, internist-nefroloog

Nadere informatie

Thema Zorg op maat uur Opening en terugblik vorig jaar uur Benchlearning Kees de Visser, huisarts Urk

Thema Zorg op maat uur Opening en terugblik vorig jaar uur Benchlearning Kees de Visser, huisarts Urk Thema Zorg op maat Programma 16.30 uur Opening en terugblik vorig jaar 16.35 uur Benchlearning Kees de Visser, huisarts Urk 17:00 uur Van jaarcontrole naar jaargesprek diabetes Guy Rutten, Professor Diabetologie

Nadere informatie

Verder bordurend op bovenstaande. Je koos optie 2 en herhaalde de tensie en MDRD na 3 maand: MDRD nog steeds 50 ml/min; RR 140/85.

Verder bordurend op bovenstaande. Je koos optie 2 en herhaalde de tensie en MDRD na 3 maand: MDRD nog steeds 50 ml/min; RR 140/85. Casusschets 1 De heer. H. is 55 jaar. Hij is bekend met DM type 2, goed gereguleerd met metformine en tolbutamide. De bloeddruk heb je recent een paar keer achter elkaar gemeten en bedroeg gemiddeld 150/90.

Nadere informatie

Tips en trics voor de nefrologie anno 2015. Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen

Tips en trics voor de nefrologie anno 2015. Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen Tips en trics voor de nefrologie anno 2015 Dr. I.C. van Riemsdijk Drs. M.Wabbijn Internist-nefrologen Disclosures Dr. I.C. van Riemsdijk None Drs. M. Wabbijn None Inleiding Algemeen: wat is nierfunctie

Nadere informatie

Chronische nierinsufficientie. WDH 9 mei 2016 Harmen Krepel, nefroloog

Chronische nierinsufficientie. WDH 9 mei 2016 Harmen Krepel, nefroloog Chronische nierinsufficientie WDH 9 mei 2016 Harmen Krepel, nefroloog Belangenverstrengeling: Geen Bronnen (Concept) richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Patiënten met Chronische Nierschade Nederlandse

Nadere informatie

Als je diabetes hebt en ziek wordt

Als je diabetes hebt en ziek wordt Als je diabetes hebt en ziek wordt 1 Iedere infectie induceert insuline resistentie en daarmee verhoogde insuline behoefte Anticiperend beleid Diabetes patiënten waarschuwen voor ontregeling bloedsuiker

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1)

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) Nederlandse Diabetes Federatie 033-4480845 info@diabetesfederatie.nl Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) De

Nadere informatie