Optimaal bemesten Voor minder verliezen en hogere opbrengsten

Transcriptie

1 Mestbeleid: drie gebruiksnormen Optimaal bemesten Voor minder verliezen en hogere opbrengsten Studiegroep VEDEL 15 februari 2013 Zwier van der Vegte KTC De Marke Wageningen-UR Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en adviesdiensten. De resultaten vindt u op: Koeien & Kansen vertegenwoordigt de Nederlandse inbreng in het EU-Interregproject DAIRYMAN ( Stikstof dierlijke mest 170 kg/ha derogatie 250 kg/ha Stikstofgebruiksnorm totaal werkzame stikstof uit dierlijke mest en kunstmest afhankelijk van grondsoort, gewas en gebruik Fosfaatgebruiksnorm totaal fosfaat uit dierlijke mest en kunstmest afhankelijk van gewas en fosfaattoestand in de bodem Gebruiksnorm dierlijke mest (kg/ha) 170/ Stikstof gebruiksnorm 250 Fosfaat gebruiksnorm grasland 3 de 4 de actieprogramma 5 de / / / / 250?? P-AL > 50 (hoog) P-AL (voldoende) P-AL < 27 (laag) Fosfaat gebruiksnorm bouwland Pw > 55 (hoog) Pw (voldoende) Pw < 36 (laag) Normen 2014 en 2015 zijn indicatief Werkingscoëfficiënt N uit mest Mestsoort Bijzonderheden Wc % Eigen rundvee vasteen drijfmest Overige mestsoorten van eigen bedrijf of aangevoerd Aanvoer rundveedrijfmest Grasland beweiding Grasland maaien Varkens, pluimvee en nertsen 70 Dunne fractie en gier 80 Compost 10 Champost Overige maatregelen (zand) N-bemesting Derogatie bij >70% grasland Uitrijverbod drijfmest 1september tot 15 februari. Niet bij vorst en sneeuw Emissiearm aanwenden Scheurverbod grasland: 11 mei tot 1 februari (bij herinzaai gras: 31 mei tot 1 februari) Vanggewas na maïs Mestopslag 7 maanden N = werkzame N uit mest en kunstmest Studiegroep VEDEL 1

2 Bemesten volgens lbk advies Opbrengst grasland op zandgrond Grasland NLV Jaargift N-werkzaam ton ds/ha 7% kg stikstof/ha Voederwaarde weidegras Stikstof en fosfaat werking drijfmest in de praktijk... Werking systemen verschillend, maar. 280 N 225 N 150 N VEM RE DVE OEB eigen invloed is groot: N 30 tot 80% P2O5 50 tot 100% Optimaal bemesten (1) N-werking is ingerekend als vaste waarde N-werking verhogen door optimale aanwending van dierlijke mest Voldoende mestopslag Maak een bemestingsplan: Laat de mest bemonsteren en analyseren Laat grond bemonsteren en analyseren Aanwenden van 1 maart tot 1 augustus (min. 8 maanden opslag) Verdeling over gewassen Optimaal bemesten (2) NLV (Stikstof Leverend Vermogen) Blijvend of tijdelijk grasland Vochtvoorziening Klaverpercentage Fosfaattoestand Kies verdeling over sneden Drijfmest in voorjaar en begin zomer Studiegroep VEDEL 2

3 Optimaal bemesten (3) Gebruik (maaien of weiden) Houdt rekening met snede opbrengst Benut nawerking mest Bouw N-bemesting tijdig af Nauwkeurig bemesten/strooien Bemesting - adviesprogramma! Bemestingsplan opstellen 160 RE in graskuil = Optimaal Voorbeeld melkveebedrijf Zand, 40 ha: 28 grasland - 20 weiden/maaien, - 8 maaien 12 maïsland (30%) Quotum : kg, kg per ha 75,3 melkkoeien, 8500 kg melk, gem. ureum stuks jongvee MK 5 maanden 8 uur weidegang PK 6 maanden 24 uur weidegang KL jaarrond binnen Stikstofproductie dierlijke mest MK: 75,3 x 117,5 PK: 27 x 66,7 KL: 31 x 35,1 Totaal: = kg = kg = kg kg stikstof Stikstofgebruiksruimte: 40 ha x 250 kg/ha = kg Afvoer = kg = 414 m3 (bij tankureum 20: 306 m3) Voorkom mestafvoer! Fosfaat gebruiksruimte Sturingsmogelijkheden: Productie per koe Tankureungetal Stuks jongvee BEX Verlaging N en P in krachtvoer Mestscheiding Samenwerking Akkerbouwer 28 ha gras: 5 ha laag = 5 *100 = ha neutraal = 20 * 95 = ha hoog = 3 * 85 = ha mais 4 ha laag = 4 * 85 = ha neutraal = 4 * 65 = ha hoog = 4 * 55 = 220 Totaal 3475 kg fosfaat Studiegroep VEDEL 3

4 Fosfaatproductie dierlijke mest N kunstmest aanvoer MK: 75,3 x 42,6 = kg PK: 27 x 22,3 = 602 kg KL: 31 x 9,7 = 301 kg Afvoer (414 x 1,7) = kg Totaal: kg fosfaat Fosfaat gebruiksruimte = kg 28 ha grasland x 250 = kg 12 ha snijmaïs x 140 = kg Totaal: kg Werkzame N-mest: x 45% = kg Aankoop ruimte: kg Nodig voor mais: 12 ha x 20 = 240 kg Maximaal aanvoer P2O5 kunstmest: 68 kg Beschikbaar voor grasland: = 140 kg/n ha kg Mestproductie MK: 75,3 x 27 = m 3 PK: 27 x 15,4 = 416 m 3 KL: 31 x 7,2 = 223 m 3 Totaal: m 3 drijfmest (4,2 kg N/m 3 ; excl. spoelwater) Bemestingsplan, mestbeschikbaarheid Mestproductie m 3 Mestafvoer m 3 Weidemest koeien en pinken ± m 3 Beschikbaar voor bemesting 1.772m 3 Nodig voor maïsland: 12 ha x m 3 Beschikbaar voor grasland 1.352m 3 20 ha weiden/maaien x 43 m 3 /ha = 860 m 3 8 ha maaien x 60 m 3 /ha = 480 m 3 Berekening weidemest Berekening weidemest 365 dagen 24 uur = 8760 uur per jaar MK 5 maanden 8 uur weidegang PK 6 maanden 24 uur weidegang KL jaarrond binnen MK 27 m3 per jaar PK 15.4 m3 per jaar KL 7,2 m3 per jaar MK 150 x 8 = 1200 uur buiten = 13,70% x 27m3 x 75,3MK = 279m3 mest PK de helft van de mest valt buiten x 15,4m3 : 2 x 27PK= 208m3 mest TOTAAL 487 m3 weidemest Studiegroep VEDEL 4

5 Werkzame stikstof uit drijfmest Bemesting grasland weiden/maaien 1 e en 2 e keer weiden Snedes na aanwenden: 1 e snede 30% 2 e snede 20% 3 e snede 15% 4 e snede 10% TOTAAL 75% werkzaam! RDM kunstmest totaal* totaal (per ha) snede (m 3 ) kg kas kg N werkz.n P 2 O 5 maart 1 e W mei 2 e W mei/juni 3 e M juli 4 e W aug 5 e W totaal: *75% N werking drijfmest, excl. weidemest en N-klaver Bemesting grasland weiden/maaien 1 e keer maaien 2 e en 3 e keer weiden Bemesting grasland maaien 100% maaien RDM kunstmest totaal* totaal (per ha) snede (m 3 ) kg kas kg N werkz.n P 2 O 5 maart 1 e M mei 2 e W juni 3 e W Juni/juli 4 e M aug 5 e W totaal: *75% N werking drijfmest, excl. weidemest en N-klaver RDM kunstmest totaal* totaal (per ha) snede (m 3 ) kg kas kg N werkz.n P 2 O 5 maart 1 e mei 2 e juni 3 e juli 4 e aug 5 e totaal: *75% N werking drijfmest Bemesting snijmaïs (per ha) RDM (m 3 ) maïsmap 20-5 kg N totaal* werkz.n totaal* werkz. P 2 O 5 april: na ploegen mei: met zaaien totaal: Belangrijke maatregelen *excl. groenbemester Studiegroep VEDEL 5

6 Drijfmest emissiearm uitrijden in het groeiseizoen Drijfmestrijenbemesting in maïs bij 35 m 3 /ha en fosfaat toestand voldoende: geen maïsmap nodig Mestscheiding Bemesten op maat met dierlijke mest Dunne fractie: Blijvend grasland Grond met laag NLV Grasland zonder klaver Dikke fractie: Maïsland Grond met laag fosfaat Drijfmest: Tijdelijk grasland nazaai Italiaans raaigras / rogge onderzaai Italiaans raaigras Gras onder maïs zaaien Studiegroep VEDEL 6

7 Vanggewassen na maïs op zandgrond Gras Winterrogge Wintertarwe Wintergerst Triticale Bladkool Bladrammenas Uitgebalanceerd teeltplan Drie jaar gras klaver Twee jaar maïs Eén jaar gerst/graansilage Vruchtwisselingplan voorbeeld 40 ha: 28 ha grasland en 12 ha maïs 16 ha blijvend grasland rond de stal 12 ha tijdelijk grasland 12 ha snijmaïs Rotatie om de 3 of 4 jaar. Dit betekent elk jaar 4 of 3 ha gras inzaaien. Bemesting snijmaïs (vruchtwisseling) RDM (m 3 /ha) 1 e jaar maïs - 2 e jaar maïs 25 3 e jaar maïs 35 4 e jaar maïs 40 Gemiddeld: 25 Tips: maïs Beperkt weiden Maïs in vruchtwisseling Ploeg maïsland kort voor het zaaien Geef drijfmest in de rij Gecoat maïszaad verhoogd P benutting Maïs na gras heeft geen bemesting nodig Grasonderzaai in maïs is betrouwbaarder dan nazaai Studiegroep VEDEL 7

8 Tips: beweiding Maak een strak beweidingsplan Schaar in bij ongeveer 1500 kg ds Evt. naweiden met jongvee Wanneer omweiden niet lukt -> standweiden Op tijd opstallen Tips: gras en klaver Beluchten in het voorjaar Houd rekening met perceelsverschillen (standaard) doorzaaien in de zomer Mengsel met witte klaver voor beweiding Mengsel met rode klaver voor maaien Klaveraandeel sturen met weiden en maaien Speciaal mengel tijdelijk gras Gekruist raai, festulolium, enz. Witte klaver advies alleen kunstmest voor eerste snede vooral toegevoegde waarde op weidepercelen totale N-jaargift lager dan 200 kg/ha ph > 5,5 en kaligetal > 20 Overig bodem en bemesting NLV weiden maaien Belang van organische stof Organische stof op pijl met: Basis voor biologische activiteiten! goede bodemstructuur betere bodemvruchtbaarheid minder uitspoeling van nutriënten betere vochthuishouding hogere gewasproductie hogere weerstand van de bodem lagere emissie van broeikasgassen Goede vruchtwisseling Achterlaten gewasresten bv. graan- en maïs-stro Vaste mest Compost Groenbemester (mais: gras-onderzaai!) Studiegroep VEDEL 8

9 Belang van een goede ph ph bodem en opname nutriënten Botanische samenstelling Minerale samenstelling Mineralisatie organische stof Structuur Biologische activiteit Optimale ph ph snijmaïs Grasland 5,2-5,6 Grasland veen 4,8-5,3 Gras-klaver > 5,5 Maïs en Graan afhankelijk van grondsoort % organische stof % lutum Advies afh van % os en % lutum Gem analyses Blgg 5,0 Streeftraject 5,3 5,9 Continuteelt maïs 24 % percelen laag 48 % vrij laag Belang van Kalium (k) Aandachtspunten Kalium Vorming en transport van koolhydraten Vochtregulatie: opname en verdamping Minder vorstgevoelig Ziekteresistentie Kalibemesting bij herinzaai Gras-klaver Nazomer Snijmaïs, bij lage dierlijke mest giften Studiegroep VEDEL 9

10 Effect hoog kalium Het belang van Zwavel (S) Kalium wordt gemakkelijk en snel opgenomen door gras Dit kan lijden tot een overmaat! Nadelig voor gezondheid vee Melkziekte, beenwerk en vruchtbaarheid Beperkt opname magnesium en natrium in gras Essentieel voor groei gras S-aminozuren (cysteïne en methionine) nodig voor fotosynthese en eiwitvorming Depositie kg S/ha/jr Onttrekking gras kg S/ha/jr Kans op S-tekort Uitspoelinggevoelig Humusarme zandgrond Tekort kg minder ds opbrengst Het belang van Magnesium (mg) Plant als bouwsteen van bladgroen Gezondheid van het vee Ernstig tekort kopziekte Mg-tekort kan leiden tot lagere melkproductie Ca-arm voer tijdens droogstand + voldoende Mg minder melkziekte Overige tips: bemesting Afstelling kunstmeststrooier Mestmixen Overige tips: bodem Methoden van aanwending? Bandenspanning: max. 1 kg/cm2 Indicatoren bodem en omgeving Studiegroep VEDEL 10

11 Aanbevelingen vloeibaar? Nitrificatieremmers Precies bemesten Kosten/baten Beschikbaarheid in buurt Dimethylpyrazonfosfaat (DMPP) Toegevoegd aan drijfmest (Piadin) Toegevoegd aan kunstmest (Entec26) Onder natte, koude omstandigheden maximaal 10% voordeel Mineralen concentraten Kunstmest uit dierlijke mest: Nog onvoldoende betrouwbare resultaten! Vragen? Meer weten? Dank voor uw aandacht! Studiegroep VEDEL 11