Afbouwen van geneesmiddelen bij ouderen Veerle Foulon Clinical pharmacology and pharmacotherapy KU Leuven 30/05/2017
|
|
- Nathan van der Horst
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Studiedag GERIATRIE UZ Leuven Afbouwen van geneesmiddelen bij ouderen Veerle Foulon Clinical pharmacology and pharmacotherapy KU Leuven 30/05/2017
2 Come-On? A complex and multifaceted intervention Training Local concertation 1 interdisciplinary team Interdisciplinary case conferences Resident-centered 2
3 Afbouwen: algemene principes 1 2 Houd rekening met de wensen van de patiënt Identificeer redenen die stopzetting van een GM rechtvaardigen Goede redenen om een geneesmiddel te stoppen: Geen duidelijke therapeutische indicatie Te lang gebruik Geen evidentie voor de werkzaamheid van een GM Therapeutische duplicatie Ongewenste effecten wegen niet op tegen de voordelen Ongeschikt geneesmiddel voor de patiënt Ontoereikend therapeutisch effect Medicamenteuze cascade Therapieontrouw Significante wijziging van de toestand van de patiënt die herevaluatie van de huidige therapie nodig maakt 3 Identificeer de GM die als eerste gestopt moeten worden a. Problemen die leiden tot consultatie of tot ziekenhuisopname b. Problemen die recente achteruitgang van de functionele autonomie veroorzaken c. Problemen die aanleiding geven tot hinderlijke symptomen voor de oudere patiënt 3
4 Afbouwen: algemene principes 4 Ga over tot stoppen van het geneesmiddel Bouw af of stop 1 enkel geneesmiddel per keer, volgens prioriteit van de problemen. Leg aan de patiënt en/of zijn familie de reden voor stopzetting uit. Ga na hoe de patiënt zijn geneesmiddel effectief inneemt. Afhankelijk van het geneesmiddel: stop in één keer of bouw de dosis trapsgewijs af. Hou rekening met mogelijke effecten op andere geneesmiddelen (invloed op farmacokinetiek?) Vermeld redenen voor stopzetting in het dossier van de patiënt. 5 Volg op Let op ontwenningsverschijnselen en/of heroptreden van het initiële gezondheidsprobleem Bron : Pharmactuel Vol. 41 Supplement 1 September 2008; Bain et al A practical guide to stopping medicines in older people 4
5 Afbouwen: algemene principes Stoppen in één keer of trapsgewijs afbouwen? Ga over tot trapsgewijze afbouw wanneer ontwenningsverschijnselen zich (kunnen) voordoen of wanneer het initiële gezondheidsprobleem terug de kop opsteekt. Voorbeelden van geneesmiddelen die ontwenningsverschijnselen kunnen veroorzaken of een verergering van het gezondheidsprobleem bij te bruuske stopzetting: Anti-anginosa, anticholinergica, anticonvulsiva, antidepressiva, antihypertensiva (ACE-Inhibitoren, sartanen), anti-parkinson medicatie, antipsychotica, barbituraten, benzodiazepines, bèta-blokkers, diuretica, corticoïden (in hoge dosis chronisch gebruik), narcotica, Bron : Pharmactuel Vol. 41 Supplement 1 September 2008; Bain et al A practical guide to stopping medicines in older people 5
6 Afbouwen: welke geneesmiddelen? Short-list STOPP criteria (V2) en Beers-lijst Focus op Benzodiazepines Z-drugs Protonpomp Inhibitoren 6
7 Afbouwen: waarom deze geneesmiddelen? Mogelijke ongewenste effecten bij langdurig gebruik van PPIs: Risico s verbonden aan het chronisch gebruik van benzodiazepines of z-drugs: Langetermijn effectiviteit is niet bewezen (effectiviteit verdwijnt reeds na dagen) Risico op afhankelijkheid en tolerantie, al na 15 dagen Risico op ongewenste effecten (oversedatie, geheugenstoornissen, vallen, verwardheid, ) Gastro-intestinale infecties (vb. Clostridium difficile) Interstitiële nefritis Hypomagnesiëmie Vitamine B 12 defïciëntie Verhoogde frequentie van osteoporotische fracturen Verhoogd risico van streptokokken pneumonieën 7
8 Hoe een benzodiazepine of een Z-drug afbouwen? Kortwerkende benzodiazepines of Z-drugs Niet substitueren door een langwerkend benzodiazepine owv risico op accumulatie Progressieve afbouw: Optie 1: Eigenlijke molecule Optie 2: Substitutie naar halflangwerkend benzodiazepine vooraleer progressieve afbouw Langzaam Progressieve afbouw van de dosis (vb. met 10 à 20% per week of per 2 weken. Halflangwerkende benzodiazepines Een progressieve afbouw kan vergemakkelijkt worden door het gebruik van magistrale bereidingen 8
9 Hoe een benzodiazepine of een Z-drug afbouwen? Ontwenningsverschijnselen Psychische symptomen - Zenuwachtigheid - Angst - Slapeloosheid - Confusie (verwardheid) - Stemmingswisselingen - Hallucinaties Fysieke symptomen - Hoofdpijn - Tremor - Gastro-intestinale problemen - Overgevoeligheid voor sensoriële stimuli - Perceptiestoornissen - Spierstijfheid en spasmen Bij optreden van ontwenningsverschijnselen: Behoud de huidige dosis totdat de symptomen stabiel zijn Bouw nadien terug af maar aan een lager tempo. Na succesvolle afbouw, verbetering van - Cognitieve functie - Psychomotoriek - Geheugen - Reactietijd - Evenwicht - Alertheid Bron: BCFI 2015, Folia pharmacotherapeutica «verantwoord gebruik van benzodiazepines» 2002;, «Chronic benzodiazepine use in nursing home residents: assessment of benefits and risks in insomnia» Jolyce Bourgeois 2015; «Eur.J. Clin Pharmacol Oct; 70(10):
10 Hoe een PPI afbouwen? Bij langdurig gebruik zonder geldige indicatie: probeer af te bouwen Geen bruuske stopzetting indien maandenlang gebruik van PPI s Progressieve afbouw: Optie 1 : Indien een lagere dosis mogelijk is, verminder de dosis gedurende enkele weken vooraleer stopzetting (Let op: de capsules en tabletten mogen niet doorgebeten of geplet worden!). Optie 2 : Verhoog het doseringsinterval: geef PPI s om de 2 dagen of over een langer tijdsinterval vooraleer stopzetting. Indien stopzetting onmogelijk blijkt: toedienen van de laagst werkzame dosis of eventueel naar on demand toediening overstappen. Te bruusk of te snel stoppen met PPI-gebruik kan een rebound zuurreflux uitlokken Let op: niet (foutief) interpreteren als het heroptreden van de initiële symptomen/klachten. Redmedicatie bij rebound zuurreflex: antacida (alginaat, aluminiumzouten, magnesiumcarbonaat). Bron:: «PPI deprescribing» RxFiles April 2015; «Proton pump inhibitors: when is enough, enough?» BPJ issue ; Geneeesmiddelenbrief Farmaka «Deprescribing: deel 2» februari
11 Afbouwen van andere geneesmiddelen? Antidepressiva na 9-12 maanden Geen bruuske stopzetting Progressieve afbouw: Minstens 4 weken; soms maanden Dosering om de 2 weken halveren - Slaapklachten, agitatie en angst Ontwenningsverschijnselen - Beginnen 1-2 dagen na laatste dosis en kunnen tot 3 weken aanhouden Statines zonder indicatie Onmiddellijk stoppen 11
Universitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Nadere informatieVERANTWOORD GEBRUIK VAN BENZODIAZEPINES
VERANTWOORD GEBRUIK VAN BENZODIAZEPINES Bij slapeloosheid dient eerst de oorzaak opgespoord en in de mate van het mogelijke ook aangepakt. Op de tweede plaats komt de niet-medicamenteuze aanpak, zoals
Nadere informatieBIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS
BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS NB: De amendementen van de samenvatting van de productkenmerken en bijsluiters moeten hierna
Nadere informatieCasus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert
Casus geriatrie Symposium klinische farmacie 06 oktober 2012 Veerle Grootaert VG: permanente VKF, TIA, syst. Hartfalen, Dementie (MMSE = 15/30) RVO op geriatrie: val met rugpijn ontregelde INR =7 hartslag
Nadere informatieINHOUD VAN DEZE BIJSLUITER
PATIËNTENBIJSLUITER Lees deze bijsluiter aandachtig voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel - Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen - Heeft u nog vragen,
Nadere informatieValpreventie bij ouderen met cognitieve problemen
Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Sirpa Hartikainen, MD, Professor of Geriatric Pharmacotherapy School of Pharmacy University of Eastern Finland, Kuopio, FINLAND Het risico op vallen en
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatiePsychofarmaca bij d e de ouderen Waarom slikken zij? A D. D Hooghe Hooghe
Psychofarmaca bij de ouderen Waarom slikken zij? A. D Hooghe Psychofarmaca Benzodiazepines en aanverwanten Antidepressiva Antipsychotica Antipsychotica Assessment of antipsychotic prescribing in Belgian
Nadere informatieHet afbouwen van benzodiazepines
Het afbouwen van benzodiazepines Projectgroep Benzodiazepines (Ugent) Naar een rationeel gebruik van benzodiazepines Gefinancierd door Fonds Verslavingen FOD Volksgezondheid - RIZIV Even kort voorstellen.
Nadere informatieProjecten op een chirurgische afdeling
Projecten op een chirurgische afdeling Geneesmiddel-geïnduceerd vallen en opname op traumatologie Apr. Sarah Vanwynsberghe Symposium klinische farmacie 5 oktober 2013 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten
Nadere informatieWANNEER EEN MEDICAMENTEUZE BEHANDELING STOPPEN VÓÓR EEN HEELKUNDIGE INGREEP?
WANNEER EEN MEDICAMENTEUZE BEHANDELING STOPPEN VÓÓR EEN HEELKUNDIGE INGREEP? In het algemeen zijn er weinig geneesmiddelen die een specifieke aanpak vereisen tijdens de perioperatieve periode. Bepaalde
Nadere informatieBIJSLUITER. OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet
BIJSLUITER OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatiePolyfarmacie. Definities en situatieschets in het ziekenhuis. Apr. Lore Switten ZOL Genk
Polyfarmacie Definities en situatieschets in het ziekenhuis Apr. Lore Switten ZOL Genk Overzicht Definitie polyfarmacie Epidemiologie Oorzaken Wat zijn de problemen? Wat zijn de oplossingen? Polyfarmacie
Nadere informatieBromazepam Sandoz 3 mg tabletten Bromazepam
Bijsluiter Bromazepam Sandoz 3 mg tabletten Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter, misschien hebt u hem nog een keer nodig.
Nadere informatieStoppen met maagzuurremmers
Stoppen met maagzuurremmers Beste patiënt Via deze informatiefolder willen we u meer informatie geven over het geleidelijk aan stoppen met maagzuurremmers meer bepaald een specifieke klasse van krachtige
Nadere informatieBenzodiazegebruik 346/347
Benzodiazegebruik 346/347 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB Datum 02-12-2014 Doel Het voorkomen van chronisch
Nadere informatieTweede serie vragen:
Tweede serie vragen: Vraag van Argos: Er zijn goede resultaten met het afbouwen van venlafaxine via zogenaamde taperingstrips: hierbij gaat de patiënt in 4 of meer weken terug in dagelijks gebruik van
Nadere informatieErvaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
Nadere informatie1. WAT IS NITRAZEPAM TEVA EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT?
BIJSLUITER Lees deze bijsluiter zorgvuldig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg dan uw arts of apotheker, als u aanvullende
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling met corticoïden
Patiënteninformatie Behandeling met corticoïden Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Werking van corticoïden... 3 Toedieningswijze... 4 Mogelijke bijwerkingen... 5 Zwangerschap... 5 Tot slot... 6 Wie contacteren
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieBewegingsstoornissen in de acute psychiatrie. Prof dr. Peter N van Harten
Bewegingsstoornissen in de acute psychiatrie Prof dr. Peter N van Harten Welke medicijnen geven frequent bewegingsstoornissen Antipsychotica Anti- emetica Antidepressiva Anti- epileptica Lithium Stimulantia
Nadere informatieLENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN
LENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem nog een keer nodig. - Raadpleeg
Nadere informatieStilnoct Zolpidem 10mg 2,4 0,5-3 - Kortwerkend Rohypnol Flunitrazepam 1mg 16-35 ** 1,2 +
De benzodiazepinen vormen de op een na meest voorgeschreven groep geneesmiddelen in Nederland. In een gemiddelde huisartsenpraktijk krijgt ongeveer 10% van de patiënten één of meer keer per jaar een benzodiazepine
Nadere informatieWorkshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma
27-11-14 Programma Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis Inleiding Medicatie thuis Lerend vermogen Voorbeeld van mogelijke hulpmiddelen Congres 24 nov 2014 Daphne Mensink DAZ Gemma Yocarini
Nadere informatieBIJSLUITER. Diazepam Teva 5 mg tabletten Diazepam Teva 10 mg tabletten Diazepam
BIJSLUITER Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg uw arts of apotheker, als u aanvullende
Nadere informatieVersion 3.0, 04/2013 BIJSLUITER
Version 3.0, 04/2013 BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER ELDEPRYL 5 mg tabletten ELDEPRYL 10 mg tabletten selegiline hydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieNormison 10 en Normison 20 worden geleverd in verpakkingen van 30 capsules in doordrukstrips.
PATIËNTENBIJSLUITER -1- Wij adviseren u deze bijsluiter zorgvuldig te lezen voordat u begint met het gebruik van Normison. Mocht u daarna nog vragen hebben, kunt u altijd uw arts of apotheker raadplegen.
Nadere informatieM E MEDICINES EVALUATION BOARD
1. 2. i 5 MEI 1995 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL NORMISON KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING COLLEGE TER BEOORDElING VAN GENEESMIDDELEN 1 B G M E MEDICINES EVALUATION BOARD Normison 10: doorschijnende,
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Seresta 10 mg, tablettenseresta Forte 50 mg, tabletten oxazepam
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Seresta 10 mg, tablettenseresta Forte 50 mg, tabletten oxazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieOPDRACHT 1. Mevrouw Claes (75 jaar) neemt volgende medicatie:
OPDRACHT 1 Mevrouw Claes (75 jaar) neemt volgende medicatie: R/ Carvedilol 25 mg EG 1x per dag sinds 2007 R/Asaflow 80 mg 1x per dag sinds 2007 R/Steovit D 1000/880 1x per dag sinds 2011 R/Symbicort 160/4.5
Nadere informatieUitdagingen bij de ondersteuning van correct medicatiegebruik bij ouderen (in WZC): Een inleiding
Uitdagingen bij de ondersteuning van correct medicatiegebruik bij ouderen (in WZC): Een inleiding Hans Bogaert Huisarts Groepspraktijk De Schakel Brugge CRA WZC Van Zuylen Mintus Brugge Inhoud Lokale initiatieven
Nadere informatie1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL. Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING. Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM Tablet 4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1. Therapeutische indicaties
Nadere informatieDosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.
Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie
Nadere informatieSlaap-in-zicht. Verpleegkundige aandachtspunten Bij slaapmedicatie. Steven De Baere
Slaap-in-zicht Verpleegkundige aandachtspunten Bij slaapmedicatie Steven De Baere Slaap-in-zicht 1. Inleiding: de reis van een slaappil 2. Begrippen 3. Risico s 4. Specifieke populaties 5. Wettelijke aspecten
Nadere informatieCijfers geneesmiddelengebruik
Luc Hanegreefs Gert verpooten KARVA Cijfers geneesmiddelengebruik WZC Zorgbedrijf Antwerpen Cijfers geneesmiddelengebruik Onderzoek WZC Zorgbedrijf Antwerpen Deel l1 (Luc Hanegreefs): Voorstelling Vl Volgens
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Normison 10 Normison 20. temazepam
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Normison 10 Normison 20 temazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar
Nadere informatieBIJSLUITER. CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. SERESTA 10, tabletten 10 mg SERESTA FORTE, tabletten 50 mg. oxazepam
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT SERESTA 10, tabletten 10 mg SERESTA FORTE, tabletten 50 mg oxazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatieMEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS
MEDICAMENTEUZE AANPAK VAN BIPOLAIRE STOORNIS Bipolaire stoornis (vroeger manisch-depressieve stoornis genoemd) wordt gekenmerkt door recidiverende episoden van manie/hypomanie en depressie. Een globale
Nadere informatieONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN
ONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum DOPAMINE Psychotische kwetsbaarheid heeft onder andere te maken met
Nadere informatieTransmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent
Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Achtergrond Klinische farmacie op dienst geriatrie: Door ZAIO2, vier maanden dezelfde ZAIO (drie ZAIO s per jaar) Twee halve dagen per week (0,2 FTE) Transmurale
Nadere informatieHALDOL tabletten en drank
Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico
Nadere informatieDR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE PALLIATIEF SUPPORTTEAM
DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE PALLIATIEF SUPPORTTEAM Definitie: 1. Definitie 2. Pathofysiologie 3. Impact 4. Strekkingen 5. Behandeling 6. Besluit Definitie: 1. (Doods)reutel= 1. Luidruchtige ademhaling
Nadere informatieTemazepam Apotex 10 / 20 mg, tabletten RVG / 14355
Bijsluiter: informatie voor de patiënt Temazepam Apotex 10 mg, tabletten Temazepam Apotex 20 mg, tabletten Temazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dextromethorphan Teva 1,5 mg/ml drank dextromethorphan hydrobromide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
Nadere informatieBenzo Moe. Over het terugdringen van chronisch benzodiazepinegebruik
Benzo Moe Over het terugdringen van chronisch benzodiazepinegebruik Ineke van Waard Februari 2010 Inhoud presentatie Voorstellen Kennisquiz Informatie over benzodiazepinen Geschiedenis Werking Toepassing
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieNeDerLANDse samenvatting
CHAPTER 10 259 NEDERLANDSE SAMENVATTING Benzodiazepines zijn psychotrope middelen met anxiolytische, sederende, spierverslappende en hypnotische effecten. In de praktijk worden zij voornamelijk ingezet
Nadere informatieApotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Clobazam 2 mg, capsule
1. Naam van het geneesmiddel Clobazam 1 mg, capsule Clobazam 1,5 mg, capsule Clobazam 2,5 mg, capsule 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling Bevat per capsule resp. 1, 1,5, 2 of 2,5 mg clobazam
Nadere informatiedrugs abc antidepressiva
drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven
Nadere informatieAfbouw en opstart medicatie / niet-medicamenteuze aanpak. Familie-avond WZC De Wingerd 21/01/2019
Afbouw en opstart medicatie / niet-medicamenteuze aanpak Familie-avond WZC De Wingerd 21/01/2019 Dr. E. Triau Dr. S. Buggenhout DEMENTIE : medicatie «Alzheimer-medicatie» = inwerkend op de cognitieve verschijnselen
Nadere informatieGenR X B.V. Page 1/6 Lorazepam GenR X 1/2,5 mg 1313-V Package Leaflet december 2007
GenR X B.V. Page 1/6 Lorazepam GenR X 1/2,5 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door vóórdat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieBehandeling met rivastagmine capsules
Behandeling met rivastagmine capsules Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Voor deze hersenziekte kan de dokter u medicijnen voorschrijven. In uw geval is
Nadere informatie1. WAT IS LYSANXIA EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT
BIJSLUITER 15H03 Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel te gebruiken. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg uw arts of apotheker als u aanvullende
Nadere informatieBijsluiter: Informatie voor de gebruik(st)er. BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop. Dextromethorfanhydrobromide
Bijsluiter: Informatie voor de gebruik(st)er BRONCHOSEDAL Dextromethorphan HBr 1,5 mg/ml siroop Dextromethorfanhydrobromide Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie
Nadere informatieVMDB 15-06-2013. Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg
VMDB 15-06-2013 Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg DUBBELE DIAGNOSE Psychiatrische Stoornis + middelenproblematiek Er bestaat wederzijdse beïnvloeding Prognose is minder goed Afzonderlijke
Nadere informatieInhoud van deze bijsluiter
LIOTHYRONINE NATRIUM GLOBAL FARMA 25 MICROGRAM Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieNovember Publieksbijsluiter
Publieksbijsluiter Lees deze informatie zorgvuldig vóór u dit geneesmiddel gaat gebruiken. Doe dat ook als u Bronchosedal Dextromethorphan HBr al vaker hebt gebruikt; er kan immers belangrijke nieuwe informatie
Nadere informatieBehandeling met galantamine
Behandeling met galantamine Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld. Voor deze hersenziekte kan de arts u medicatie voorschrijven. In uw geval is dit galantamine
Nadere informatieBijsluiter. Naam product. Lormetazepam Mylan 1 mg en 2 mg, tabletten. Samenstelling
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Bijsluiter Naam product Lormetazepam Mylan 1 mg en 2 mg, tabletten. Samenstelling De werkzame stof in de tabletten is lormetazepam. De tabletten bevatten respectievelijk
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieBIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK
BIJSLUITER VOOR HET PUBLIEK BENAMING NICOTIBINE (isoniazide) SAMENSTELLING Isoniazidum 300 mg - Lactosum monohydricum - Talcum - Magnesii stearas - Maydis amylum q.s. pro compr. uno. FARMACEUTISCHE VORM
Nadere informatieBehandeling met memantine
Behandeling met memantine Behandeling bij dementie De geriater heeft bij u een vorm van dementie vastgesteld die ook wel de ziekte van Alzheimer wordt genoemd. Voor deze hersenziekte kan de arts u medicatie
Nadere informatieValpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014
Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieHet Medicatieluik in het elektronisch WZC-dossier : Belang en mogelijkheden WERKGROEP 4
Het Medicatieluik in het elektronisch WZC-dossier : Belang en mogelijkheden Redder in nood WERKGROEP 4 Dr. R. Vander Stichele Domus Medica / Crataegus 14 mei 2011, Leuven Het geneesmiddelengebruik in rusthuizen
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieVereniging Afbouwmedicatie Patiëntenvereniging Afbouwmedicatie komt op voor de belangen van de patiënt die geneesmiddelengebruik op verantwoorde wijze wil afbouwen of stoppen. Voor die langzame afbouw
Nadere informatieWAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN
WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN Studiedag werkgroep PST 08 februari 2019 Mathias Demuynck (geriater) Aurélie Van Lancker (geriatrisch verpleegkundige) WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE
Nadere informatieZopiclon 3,75 mg Focus, filmomhulde tabletten Zopiclon 7,5 mg Focus, filmomhulde tabletten 1
1 1.3.3 PACKAGE LEAFLET Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals te lezen. Heeft u nog vragen,
Nadere informatieHandreiking. Dementie
Handreiking Dementie Handreiking Dementie Doelgroep Ouderen met (een verdenking op) geheugen en overige cognitieve stoornissen die van invloed zijn op het dagelijkse leven. Diagnostiek (huisarts, wijkverpleegkundige)
Nadere informatieBIJSLUITER. KEMADRIN 5mg Tabletten KEMADRIN 5mg/ml Oplossing voor injectie Procyclidine hydrochloride
BIJSLUITER Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem nog een keer nodig. - Raadpleeg uw arts of apotheker, als u aanvullende
Nadere informatieDe rol van de huisarts in valpreventie
De rol van de huisarts in valpreventie Dr. B. Ponsaers huisarts Incidentie (in WZC s) 30-70% valt éénmaalper jaar Waarvan 15-40% meerdere keren per jaar valt Het risico bij bewoners met cognitieve stoornissen
Nadere informatieBijwerkingen in het nieuws
Bijwerkingen in het nieuws Dr F.P.A.M. van Hunsel, apotheker-epidemioloog Coördinator Signaal Detectie Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb www.lareb.nl Bijwerkingen in het nieuws Associatie tussen hartdood
Nadere informatieFlunitrazepam 1 mg Teva, tabletten Flunitrazepam 2 mg Teva, tabletten Flunitrazepam
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Flunitrazepam 1 mg Teva, Flunitrazepam 2 mg Teva, Flunitrazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatie1. Wat is Leidapharm Paracetamol/Coffeïne 500/50 mg en waarvoor wordt het gebruikt
Version 2012_06 Page 1 of 5 1.3.1.3 PATIENT INFORMATION LEAFLET BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Leidapharm Paracetamol/Coffeïne 500/50 mg, tabletten paracetamol en coffeïne Lees de hele bijsluiter
Nadere informatieURALYT U Granules (publiek)
URALYT U Granules (publiek) Gelieve deze bijsluiter volledig en aandachtig te lezen voor u het geneesmiddel inneemt. Deze bevat belangrijke informatie betreffende uw ziekte. Indien u andere vragen hebt,
Nadere informatieTramadol HCl ratiopharm 50 mg, capsules
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Tramadol HCl ratiopharm 50 mg, PATIENTENBIJSLUITER Lees deze bijsluiter steeds vóór het gebruik van dit geneesmiddel. Ook indien u reeds eerder Tramadol HCl ratiopharm
Nadere informatienervositeit angst uitputting neiging tot depressie slaapstoornissen Laat stress uw leven niet beheersen! psychosomatische klachten rusteloosheid
angst nervositeit concentratiestoornissen neiging tot depressie slaapstoornissen vermoeidheid rusteloosheid psychosomatische klachten uitputting Laat stress uw leven niet beheersen! Inleiding Stress van
Nadere informatie1) Een beetje valeriaan of andere kruiden zijn toch onschadelijk?
DE FAQ S 1) Een beetje valeriaan of andere kruiden zijn toch onschadelijk? Een 10-tal planten komen in aanmerking voor de behandeling van angst en slaapproblemen. Hiervan zijn Valeriaan (Valeriana officinalis),
Nadere informatie3. Misbruik en verslaving. Inleiding. suggestievragen
3. Misbruik en verslaving Inleiding De goede samenwerking tussen de huisarts en de apotheker is essentieel bij de begeleiding van patiënten waarbij er blijk is van overmatig geneesmiddelengebruik. De aanpak
Nadere informatieOTRIVINE ANTI-RHINITIS SINE CONSERVANS 1 neusspray, oplossing OTRIVINE ANTI-RHINITIS SINE CONSERVANS 0,5 neusspray, oplossing
BIJSLUITER Lees Inhoud de van hele deze bijsluiter: aandachtig door alvorens u het geneesmiddel gebruikt. Deze bijsluiter bevat 1. Wat belangrijke is Otrivine Anti-Rhinitis informatie betreffende Sine
Nadere informatieMeer te weten komen over schizofrenie.
Meer te weten komen over schizofrenie www.schizofreniex.nl Dopamine Dopamine productiecentrum DOPAMINE DOPAMINE Stahl S. Antipsychotics & Mood Stabilizers. Essential psycho pharmacology p- Dopaminebalans
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Bromazepam Teva 6 mg tabletten Bromazepam Teva 12 mg tabletten bromazepam
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Bromazepam Teva 6 mg tabletten Bromazepam Teva 12 mg tabletten bromazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieOpioïden bij benigne pijn
Opioïden bij benigne pijn Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding Uw behandelend arts zal uw pijn gaan bestrijden met opioïden. Dit zijn sterk werkende morfine-achtige pijnstillers. Deze informatie
Nadere informatieVerpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet
Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve
Nadere informatieWanneer mag u het middel niet gebruiken
Isotretinoïne Wat is isotretinoïne Isotretinoïne wordt voorgeschreven aan mensen met (matig) ernstige acne of bij terugkerende acne. Ook bij andere aandoeningen, waarbij talgklieren een belangrijke rol
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. VISINE 0,5 mg/ml oogdruppels, oplossing. Tetryzolinehydrochloride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS VISINE 0,5 mg/ml oogdruppels, oplossing Tetryzolinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie Dit geneesmiddel kunt u zonder
Nadere informatieParacetamol Mdq 500 mg, tabletten Paracetamol
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Paracetamol Mdq 500 mg, Paracetamol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u.
Nadere informatieRationeel gebruik van benzo s bij ouderen
Rationeel gebruik van benzo s bij ouderen Ik neem geen zenuwpillen, alleen maar een slapertje 2 De perceptie over benzo s is fout Waarom? 3 van barbituraat naar benzo 4 Klinische effecten 1. Hypnotisch
Nadere informatie1. WAARVOOR WORDT DIT MIDDEL GEBRUIKT?
Novartis Pharma Arnhem Sirdalud MR, 6 mg capsule met gereguleerde afgifte (tizanidine) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken. Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatieals u duidelijke tekens van de ziekte van Parkinson of andere bewegingsstoornissen vertoont.
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER SIBELIUM 10 mg tabletten flunarizine Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieDementie na de diagnose
Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire
Nadere informatieIMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND
IMMUNOTHERAPIE TEGEN ALLERGIE DOOR MIDDEL VAN INJECTIES FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind is allergisch. Bijvoorbeeld voor graspollen, boompollen, huisstofmijt of katten. Door het toedienen van een
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Flunitrazepam EG 1 mg tabletten. flunitrazepam
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Flunitrazepam EG 1 mg tabletten flunitrazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieRationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN
Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN Inleiding 20% populatie > 65 jaar België: 2 200 000 personen Verandering in fysiologie, farmacokinetiek en -dynamiek
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie
Patiënteninformatie Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving en doel van de behandeling 3 Verloop van de behandeling 4 Referenties 6 Bijlage 6 Opbouwschema Lyrica
Nadere informatie