UNICEF en kinderarbeid

Transcriptie

1 UNICEF en kinderarbeid Informatie voor een gastles

2 1. Leerdoelen (groep 7 & 8) Leerlingen weten wat kinderarbeid is en wanneer hier sprake van is Leerlingen begrijpen de oorzaken van kinderarbeid Leerlingen begrijpen waarom kinderarbeid tegengegaan moet worden Leerlingen begrijpen waarom het recht op bescherming tegen kinderarbeid bestaat en weten welke andere kinderrechten er zijn Leerlingen kunnen voorbeelden noemen van de UNICEF oplossingen om kinderarbeid terug te dringen 2. Inleiding Bijna iedereen is tegen kinderarbeid. Veel landen hebben kinderarbeid afgeschaft. Toch komt kinderarbeid nog veel voor in de wereld. De kleren die we dragen, de telefoon die we gebruiken en de chocola die we eten kan het resultaat zijn van het harde werken van kinderen. Schrijf het woord Kinderarbeid op het digitale bord en maak samen met de leerlingen een woordspin over het onderwerp. Vanuit de woordspin kun je aangeven dat UNICEF vindt dat elk kind de kans moet krijgen om gezond op te groeien en zich te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk dat elk kind op aarde net zoals de kinderen in de klas naar school kan. In veel landen op de wereld is het helaas nog vaak zo dat kinderen moeten werken en niet naar school kunnen. Laat vervolgens de educatieve video zien waarin Trésor uit de Ivoorkust en Bemvinda uit Guinee-Bissau vertellen waarom zij moeten werken. Lestip Vraag aan de leerlingen of zij producten kunnen opnoemen waar kinderarbeid in voorkomt. Voorbeelden zijn kleding, chocola en bijvoorbeeld het goud dat in mobieltjes is verwerkt. 2 Informatie voor een gastles

3 3. Kern van de les Wat is kinderarbeid? Niet al het werk dat wordt gedaan door kinderen is kinderarbeid. Denk bijvoorbeeld aan (licht) huishoudelijk werk, af en toe helpen in een familiebedrijf of zakgeld verdienen buiten schooltijden en in vakanties. Deze vormen van arbeid vormen vaak geen gevaar voor de persoonlijke ontwikkeling en gezondheid van het kind of hebben geen invloed op school. Onder kinderarbeid verstaat UNICEF het werk dat gedaan wordt door kinderen dat slecht is voor hun gezondheid, hun persoonlijke ontwikkeling of scholing in de weg staat. Waar komt kinderarbeid voor? Wereldwijd moeten ongeveer 168 miljoen kinderen tussen de 5 en 17 jaar werken. Ze werken vaak te lang, krijgen te weinig loon of doen werk dat gevaarlijk voor ze is. Ze hebben het zo druk met werken dat er weinig of geen tijd overblijft naar school te gaan of met vrienden te spelen. En dat terwijl dit zo belangrijk is! Kinderarbeid in de wereld In Turkije werken bijna kinderen. Veel van hen zijn Syrische vluchtelingen die helpen in kleine winkeltjes of op het land. In Vietnam werken bijna 1,75 miljoen kinderen. Bijvoorbeeld in het huishouden. Soms wel 20 uur per week! Lestip De infographic hiernaast is ook te bestellen als poster met de code AFKA. In Azië werken de meeste kinderen als kindarbeider. In Bolivia werken ruim kinderen. De meeste kinderen werken in de landbouw. Wereldwijd werken 168 miljoen kinderen als kindarbeider. In Ivoorkust werken 1,4 miljoen kinderen, van wie veel kinderen op de cacaovelden. De meeste kinderen worden niet betaald voor hun werk. 5 tot14 Jaar India is het land met de meeste kindarbeiders. Daar werken zo n 13 miljoen kinderen tussen de 5 en 14 jaar. Kinderarbeid onder meisjes nam de afgelopen 15 jaar sneller af dan kinderarbeid onder jongens. bestelcode: AFKA Lestip Laat een paar kinderen in de klas ervaren wat kinderarbeid is en laat ze vervolgens vertellen wat het met hen doet. Zo kun je bijvoorbeeld een van de kinderen vragen om met een stapel boeken op zijn hoofd een rondje door de klas te lopen, of vraag aan een kind om binnen 1 minuut paperclips die je op tafel gooit weer netjes in een bakje te stoppen. Informatie voor een gastles 3

4 Wat zijn de oorzaken van kinderarbeid? Er zijn diverse oorzaken voor kinderarbeid, zoals armoede, gebrek aan kennis, het ontbreken van goed onderwijs en een slechte naleving van wetten die kinderen beschermen. Ook kinderhandel is een groot probleem. Meestal werken kinderen omdat hun ouders niet genoeg verdienen. Zonder hun loon is er geen geld voor eten. Kinderarbeid is niet alleen een gevolg van armoede. Het is ook een oorzaak. Het houdt armoede in stand omdat kinderen die werken vaak niet naar school gaan. Voor werkende kinderen die niet naar school gaan, is het vaak lastig om iets aan de situatie te veranderen. UNICEF probeert deze cirkel te doorbreken door kinderen (deels) weer onderwijs te laten volgen. Het recht op bescherming tegen kinderarbeid In een aantal landen staat in de wet dat kinderen recht hebben op bescherming tegen kinderarbeid. In deze landen zijn kinderen beter beschermd tegen kinderarbeid dan in landen zonder zo n wet. Toch zou kinderarbeid nergens meer mogen voorkomen. In artikel 32 van het VN-Kinderrechtenverdrag staat: ieder kind moet beschermd worden tegen werk dat niet goed is voor de gezondheid. Ook mag een kind niet werken als het daardoor niet naar school kan. Landen moeten duidelijke afspraken maken, zoals hoe oud je moet zijn om betaald werk te doen en hoeveel uur je per dag of week mag werken. Wat doet UNICEF? UNICEF pakt kinderarbeid aan. Onderwijs is daarbij de sleutel naar een betere toekomst voor kinderen. UNICEF geeft daarom voorlichting over het belang van onderwijs. Niet alleen aan de regering maar bijvoorbeeld ook aan werkgevers en ouders. We proberen hen over te halen om kinderen minimaal een paar uur per dag naar school te laten gaan. En als er niet genoeg geld is om kinderen naar school te laten gaan, dan betaalt UNICEF mee. Daarnaast is UNICEF veel in gesprek met regeringen waar kinderarbeid voorkomt. Zo roepen we regeringen op om gratis en verplicht onderwijs in te voeren, helpen we bij het opstellen van wetten die kinderen tegen kinderarbeid beschermen en motiveren we politie en justitie om tegen kinderuitbuiting op te treden. De oplossing van kinderarbeid ligt niet alleen bij het aanpakken van het probleem zelf. Zo werken we in Bangladesh bijvoorbeeld samen met bedrijven om te zorgen dat kinderrechten in de kledingindustrie worden gerespecteerd. We zorgen bijvoorbeeld samen met de bedrijven dat er leefbare lonen komen voor ouders, goede sociale voorzieningen voor gezinnen, en een veilige omgeving met toegang tot schoon drinkwater en sanitaire faciliteiten. Het aantal kinderen dat niet naar de basisschool gaat is tussen 1999 en 2011 met de helft gedaald. 4 Informatie voor een gastles

5 Hoe zit het eigenlijk in Nederland? In Nederland zijn gelukkig wetten waardoor kinderen goed beschermd zijn tegen kinderarbeid. Een belangrijke wet is de kinderwet uit In die tijd werkten veel kinderen in Nederland. Ook in fabrieken. De kinderwet verbood fabrieksarbeid voor kinderen tot 12 jaar. Thuis werken mocht nog wel. Daarom is het goed dat in 1901 de leerplicht werd ingevoerd. Vanaf dat moment moesten kinderen naar school in plaats van naar hun werk. In Nederland ben je tot je 16e jaar leerplichtig. Klusjes en lichte werkzaamheden voor geld mag wel, maar wel pas als je 13 jaar bent of ouder en binnen wettelijke kaders. En ook dus nooit in plaats van school! Alleen voor kinderen die meespelen in een film, een toneelstuk of een musical is een uitzondering gemaakt in de wet. Hoe ouder je bent, hoe meer er mag. In de wet staat wat voor soort werk kinderen mogen doen en hoe vaak. Er staat ook in wat niet mag. Zwaar werk is bijvoorbeeld verboden, net als te lang achter elkaar werken. Informatie voor een gastles 5

6 4. Verhalen van Kinderen Wij stellen aan je voor.. Trésor CACAO: Van de plantages terug de klas in! Ivoorkust is de grootste producent van cacao ter wereld. Ongeveer een derde van alle cacao komt uit dit West- Afrikaanse land. Nederland koopt veel cacaobonen uit Ivoorkust. De kans is daarom groot dat er in jouw chocoladereep cacao uit dit land voorkomt. Van deze bonen wordt vervolgens chocola gemaakt. Helaas komt kinderarbeid op de cacaoplantages in Ivoorkust nog veel voor. Ruim 1,4 miljoen kinderen werken als kind arbeider in de Ivoorkust, waarvan meer dan honderdvijftigduizend kinderen onder gevaarlijke omstandigheden in de cacaosector. Aan sommige chocola die je eet zit dus een vies smaakje. Trésor betekent schat in het Frans Mijn naam is Trésor. Ik ben 12 jaar oud en kom uit Ivoorkust. Ik begon met werken toen ik zes was. Ik werkte veel op de cacaoplantages. Ik had toen vaak pijn in mijn rug en in mijn hoofd. Toen ik acht werd kon ik voor het eerst naar school. Ik help nu, als ik niet naar school hoef, af en toe mijn vader op de plantages om zo het vak te leren. Naar school Toen Trésor acht werd ging hij voor het eerst naar school. Samen met zijn vriend Augustin (11) leert hij nu over rekenen, taal en biologie. En dat is handig want Augustin wil later dokter worden en Trésor directeur. UNICEF werkt samen met de overheid van Ivoorkust om kinderarbeid te voorkomen. We zorgen er bijvoorbeeld voor dat kinderarbeid wordt opgespoord en dat kinderen weer naar school kunnen. Lestip Neem een paar cacaobonen & een reep chocolade mee. Laat de cacaobonen zien en vraag aan de leerlingen of ze weten wat er van cacaobonen wordt gemaakt. Vervolgens kun je de reep chocolade laten zien. Vertel vervolgens bovenstaand verhaal van Trésor en verwijs terug naar de educatieve video waarin het verhaal van Trésor ook wordt verteld. 6 Informatie voor een gastles

7 Wij stellen aan je voor.. Jhuma Jhuma Akhter (14) uit Bangladesh doet haar huiswerk onder een straatlantaarn omdat haar familie geen elektriciteit heeft. Een UNICEFprogramma hielp Jhuma te stoppen met werken, terug naar school te gaan en één van de beste leerlingen van haar klas te worden. Kleding: weet wat je draagt Van de katoenvelden in India naar de spinnerijen in Pakistan en de kledingfabrieken in Bangladesh of India. Onze kleding maakt een enorme reis voordat het in de Nederlandse winkels terecht komt. Sommige bedrijven weten niet goed waar de katoen vandaan komt of onder welke omstandigheden de stoffen worden gemaakt die zij inkopen om er kleding van te maken. Het kan dus zijn dat er in de fabriek die de kleding maakt geen kinderarbeid voorkomt, maar in de keten erachter wel kinderen werken. Wij stellen aan je voor.. Bemvinda Bemvinda komt uit Guinee-Bissau. Ze is zeven jaar oud en heeft geen ouders meer. Nu woont ze bij haar tante. Van s morgens vroeg tot s avonds laat werkt Bemvinda in het huis. Ze wast af, haalt kolen voor het vuur, veegt het erf aan, geeft de kippen en de varkens te eten, maalt het graan én loopt kilometers om water te kunnen halen. Bijna nooit heeft ze eens een momentje voor zichzelf. Het werk is zo zwaar dat ze s avonds met pijn in haar lijf naar bed gaat. UNICEF zorgt er in Guinee-Bissau voor dat kinderen worden opgespoord die niet naar school gaan. Ze spreken dan met het hoofd van de familie en zorgen ervoor dat een kind weer naar school gaat. En zo is het ook gegaan bij Bemvinda! Dankzij UNICEF kan zij nu naar school. Van het sombere meisje is niets meer over. Ze straalt de klas uit! UNICEF is actief in het bestrijden van kinderarbeid en zorgt er bijvoorbeeld voor dat kinderen naar school gaan of een vak leren. Samen met overheden en maatschappelijke organisaties werkt UNICEF aan maatregelen om kinderarbeid te beëindigen en te voorkomen. Informatie voor een gastles 7

8 Lestip Vraag aan de leerlingen wat Trésor en Bemvinda moesten missen toen zij niet naar school gingen. Vanuit de antwoorden die de leerlingen geven kun je aangeven dat het belangrijk is dat kinderen niet alleen leren wanneer ze op school zijn, maar zo ook vrienden en vriendinnen maken. Beide zijn belangrijk om later een kans op een goede baan te krijgen. Lestip Geef je les aan de onderbouw van de middelbare school? Neem dan de kledingindustrie als voorbeeld en laat de jongeren nadenken over waar hun kleding vandaan komt en wat dat betekent voor kinderen wereldwijd. Je kan ter inspiratie de vragen in bijgaand filmpje gebruiken en/of dit filmpje laten zien om vervolgens een aantal stellingen over kinderarbeid & de kledingindustrie in de klas te behandelen. Werken in een vluchtelingenkamp De crisis in Syrië heeft een grote impact op het leven van miljoenen kinderen. Veel families zijn gevlucht naar buurlanden, zoals Turkije. Inmiddels vangt dit land de meeste vluchtelingen op. Meer dan de helft van deze vluchtelingen is kind en gaat momenteel niet naar school. Vele jongens en meisjes moeten werken om bij te dragen aan het familie inkomen. Zo helpen ze in het huishouden of in een winkeltje in een vluchtelingenkamp, maar verrichten ze ook zwaar en gevaarlijk werk in de landbouw of fabrieken. UNICEF zorgt dat kinderen weer naar school kunnen door het inrichten van speciale scholen in vluchtelingenkampen. Ook is er speciale aandacht voor kinderen die niet in een vluchtelingenkamp leven. Ze worden opgevangen in speciale gastgemeenschappen. Daar zorgt UNICEF ervoor dat de Turkse kinderen s ochtends naar school kunnen en de Syrische kinderen s middags onderwijs volgen. Van belang is ook dat leerkrachten worden getraind en opgeleid. Ook gaat UNICEF in gesprek met bijvoorbeeld boeren en fabrikanten zodat zij geen kinderen meer aannemen om (zwaar) werk te verrichten en daardoor niet naar school kunnen. Wij stellen aan je voor.. Ahmed Ahmed Al Abed (rechts op de foto), komt uit Turkije, is 14 jaar en sorteert materialen voor de recycling winkel waar hij werkt. Twee andere jongens van de Syrische vluchtelingen helpen hem daarbij. Ahmed betaalt een bedrag om gebruik te mogen maken van onderdak en maaltijden. Het geld dat overblijft geeft hij aan zijn familie, die in een vluchtelingenkamp in de stad wonen. 8 Informatie voor een gastles

9 5. Wat kunnen kinderen in Nederland doen? Kinderen in Nederland kunnen zich op verschillende manieren inzetten voor UNICEF. Zo kunnen ze bijvoorbeeld meedoen aan de UNICEF Loop en op een leuke en sportieve manier het werk van UNICEF steunen. Ook kunnen ze een spreekbeurt houden over het thema kinderarbeid. Of aan hun ouders vragen om rekening te houden met de producten die ze kopen. Meer informatie kunnen de kinderen vinden op Met de hulp van de kinderen kan UNICEF samen met regeringen kinderarbeid aanpakken. We zorgen voor speel- en leerplekken voor werkende kinderen. En we leggen aan ouders en werkgevers uit waarom onderwijs zo belangrijk is. Als er niet genoeg geld is om kinderen naar school te sturen, dan betaalt UNICEF mee. Dus iedere actie is meegenomen en zo kunnen we kinderen een goede start geven! UNICEF vindt kinderarbeid onacceptabel. Kinderarbeid is een mensenrechtenschending. Het weerhoudt kinderen van hun recht op onderwijs, stelt ze bloot aan uitbuiting en houdt de armoedecirkel in stand. Informatie voor een gastles 9

10 6. Actieve werkvormen Tijdens de les kun je verschillende werkvormen gebruiken waarbij de kinderen aan de slag gaan met het thema kinderarbeid. Hieronder vind je een aantal werkvormen die passen bij de verschillende leerstijlen van de leerlingen. Luisteren Laat de educatieve video over kinderarbeid zien Lees het verhaal van Trésor uit Ivoorkust of een van de andere kinderen voor Toepassen Maak een quiz over kinderarbeid Speel het 30 seconds spel. Zie voorbeeld aan het einde van de gastlesreader Ervaren Laat een leerling met een stapel boeken op zijn hoofd een rondje lopen door de klas. Of neem een doosjes paperclips mee die je verspreidt op een tafel. Vraag aan een leerling om binnen 1 minuut alle paperclips weer netjes in het doosje te krijgen. Neem een wit T-shirt mee en laat kinderen daar de woordspin over kinderarbeid op maken. Vertel aan de hand van het t-shirt bijvoorbeeld het verhaal over kinderarbeid in de keten van de kledingindustrie en wat UNICEF daaraan doet. Inzicht Laat de kinderen op een briefje de zin afmaken wat zou ik doen als o ik een kind zie dat moet werken o ik niet naar school kon gaan en mocht leren Laat de kinderen aan de hand van enkele stellingen/foto s discussiëren over kinderarbeid. Zie voorbeeld aan het einde van de gastlesreader. 10 Informatie voor een gastles

11 7. Afsluiting Sluit de les positief af. Heb je aan het begin van de les de woordspin over kinderarbeid gemaakt. Kom daar dan nog even op terug en laat nogmaals de UNICEF oplossingen passeren. Op deze wijze kun je meteen nagaan of je de leerdoelen van de les hebt bereikt. Meer informatie (functie/voorlichter/jeugdvoorlichterspagina) Materialen ter ondersteuning 30 seconds spel. Zie pagina 11 Stellingen over kinderarbeid. Zie pagina 12 Poster kinderarbeid (AFKA) Educatieve video: Spreekbeurtinformatie UNICEF loop film: UNICEF loopjournaal Extra opdrachten 30 seconden spel Benodigdheden Timer (30/45/60secs) Kaartjes met 5 woorden Teams Spelregels Zorg dat je 2 teams maakt in de klas. De samenstelling van de teams kun je aan de klas of de leerkracht overlaten. Een van de kinderen staat voor de klas en probeert binnen de gestelde tijd 5 woorden te omschrijven. Tijdens het omschrijven van de woorden mag je geen delen van het woord of een vertaling van het woord gebruiken. Voor elk woord dat de groep binnen de tijd raad krijgt de groep een punt. De punten noteer je per team op het digitale bord. De tijd die de kinderen krijgen om de 5 woorden te omschrijven is normaal gesproken 30 seconden. Je kunt de tijd per klas naar het vermogen van de kinderen afstemmen, dus bijvoorbeeld 45 of 60 seconden hanteren. De teams spelen om en om en na een bepaalde tijd of aantal kaartjes (wederom naar eigen vermogen en situatie in de klas) is de winnaar bekend. Kom je uit op een gelijke stand? Dan kun je nog een laatste inschattingsvraag gebruiken. Bijvoorbeeld hoeveel kinderen werken er wereldwijd? Informatie voor een gastles 11

12 Stellingen over Kinderarbeid Instructie Vraag de leerlingen wat kinderarbeid is en wat niet. Je kunt deze oefening klassikaal doen of de klas in vier groepjes opdelen en de kinderen onderling in de groepjes laten discussiëren over deze stellingen. Vervolgens vraag je aan elk groepje of ze één stelling willen voorlezen en willen aangeven of ze denken dat het wel of geen kinderarbeid is en waarom. Stellingen Stelling 1: Dave helpt zijn vader iedere woensdagmiddag op de bouwplaats van een nieuwbouwwijk. Hij wil dit eigenlijk niet, maar het bouwproject van zijn vader loopt achter dus hij moet meehelpen van zijn vader. Hij helpt bij het maken van cement in de cementmolen en heeft zelfs al zijn eigen muur gemetseld op de eerste verdieping! Ook op zaterdag helpt hij mee, op zondag is hij vrij. Stelling 2: Abdullah leeft op straat. Hij heeft niemand die voor hem zorgt, maar dat heeft hij ook niet nodig zegt hij. Als hij honger krijgt, begint hij met afval verzamelen. Daarmee verdient hij vaak net genoeg om iets te eten te kunnen kopen. Afval verzamelen vindt hij niet leuk. Maar hij heeft geen baas en kan dus zelf bepalen hoe laat hij begint met werken en hoe laat hij stopt. Stelling 3: Manon heeft een moeder die altijd ziek is. Daarom kan haar moeder niet zoveel doen in het huishouden. Manon doet daarom veel klusjes in huis. Zo doet ze altijd de boodschappen, stofzuigt ze en wast ze af. Soms helpt ze met ramen lappen en bedden opmaken. Manon vindt het niet altijd leuk om te doen maar begrijpt dat ze haar moeder moet helpen. Liever speelt ze met haar vriendinnen. Stelling 4: Anna woont in Bangladesh. Ze gaat wel naar school, maar helpt haar moeder na schooltijd met het verkopen van kleding op de markt. Ze vindt het best leuk om te doen en zo helpt ze haar ouders om wat extra s te verdienen. 12 Informatie voor een gastles

13 Kaartjes Werken Regering Huishouden Chocola Onderwijs Fabriek Kleding Ivoorkust UNICEF Kinderrechten Vrije Tijd Familie Armoede Katoen T-shirt Gevaarlijk Landbouw Bedrijven Kinderen Helpen Informatie voor een gastles 13

14 14 Informatie voor een gastles