RECHT OP MATERIËLE OPVANG

Transcriptie

1 RECHT OP MATERIËLE OPVANG Welke vreemdelingen hebben recht op materiële opvang en wanneer komt er een einde aan dat recht op materiële opvang? 1. Welke vreemdelingen hebben recht op materiële opvang? - Artikelen 6 en 7 van de wet van 12 januari 2007 betreffende de opvang van asielzoekers en van bepaalde andere categorieën van vreemdelingen (hierna de Opvangwet), B.S. 7 mei 2007 Asielzoekers hebben tijdens de hele duur van hun asielprocedure recht op materiële opvang en worden bijgevolg niet meer doorverwezen naar een OCMW aan de hand van het spreidingsplan met het oog op de toekenning van maatschappelijke dienstverlening (financiële steun) door het OCMW van de verplichte plaats van inschrijving (code 207 OCMW). Na 1 juni 2007 kunnen er trouwens geen asielzoekers meer ontvankelijk verklaard worden. Opmerking: Voor asielzoekers die op 1 juni 2007 al ontvankelijk verklaard waren en al financiële steun van het OCMW van code 207 kregen, verandert alleen het vervolg van de asielprocedure. Zij behouden hun recht op financiële steun door het OCMW van de code 207, ten allerlaatste tot de Raad van State het ingediende beroep afwijst. Zij worden dus niet naar de materiële opvang gestuurd. Zij behouden ook hun recht op een arbeidskaart C en op ziekteverzekering zoals voordien. Voor meer informatie over de Opvangwet verwijzen we naar de andere teksten beschikbaar op en het losbladig handboek Lokale besturen en Vreemdelingen, uitgegeven door Politeia VVSG. 1.1 asielzoekers Volgens de opvangwet hebben asielzoekers tijdens de hele asielprocedure recht op materiële opvang (artikel 6 Opvangwet). Met andere woorden vanaf het indienen van hun asielaanvraag, tijdens de behandeling van de asielaanvraag door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV) tot en met het afwijzen van het ingediende beroep door de Raad van State met inbegrip van de beroepstermijnen om een beroep in te dienen bij de RVV of de Raad van State. Daartoe wordt de asielzoeker een opvangstructuur toegewezen (code 207 opvangstructuur). Indien de asielzoeker niet in deze opvangstructuur verblijft (de zogenaamde no show s), behoudt hij zijn recht op medische begeleiding ofwel via het LOI indien de toegewezen opvangstructuur een LOI is ofwel via de Cel medische kosten van Fedasil. In bijzondere situaties kan er beslist worden om geen code 207 opvangstructuur toe te kennen of om de reeds toegekende code 207 opvangstructuur op te heffen. In die situaties heeft de asielzoeker recht op maatschappelijke dienstverlening (financiële steun) van het OCMW van zijn gewoonlijke verblijfplaats. Voor meer informatie over het toewijzen van een verplichte plaats van inschrijving (code 207) verwijzen wij u naar de tekst Het toewijzen, wijzigen en opheffen van de verplichte plaats van inschrijving (code 207) op Voor een beknopte beschrijving van de Opvangwet verwijzen wij u naar de tekst De opvangwet toegelicht voor OCMW s en Informatieve nota Fedasil opvangwet asielzoekers op wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

2 1.2 Familieleden van een asielzoeker Familieleden van een asielzoeker hebben ook recht op materiële opvang. De familie moet gesticht zijn in het land van herkomst en de familieleden moeten in België zijn omwille van de asielaanvraag. De in aanmerking komende familieleden zijn: 1) de echtgenoot of de niet gehuwde partner waarmee er een stabiele relatie is en 2) de minderjarige ongehuwde kinderen ten laste, ook adoptiekinderen, en zowel binnen het huwelijk als buiten het huwelijk geboren kinderen (art. 2, 5 Opvangwet). Er is geen definitie van een stabiele relatie. De Opvangwet heeft het in de definitie van familieleden over de familie van een asielzoeker. Dezelfde definitie geldt evenwel ook wanneer het gaat over het recht op materiële opvang van een andere begunstigde van de opvang dan een asielzoeker. Bij het toewijzen van de opvangstructuur en het wijzigen van die toewijzing wordt een ruimere invulling van het begrip familie gehanteerd (zie de tekst Het toewijzen, wijzigen en opheffen van de verplichte plaats van inschrijving (code 207) op Minderjarige vreemdelingen die samen met hun ouders illegaal in België verbijven De opvangwet vermeld dat ook de minderjarige kinderen die samen met hun ouders illegaal in België verblijven, recht hebben op materiële opvang. Dit is een bevestiging van wat er in artikel 57, 2, 2 OCMW-wet staat. Aan deze regeling wijzigt niets. Alle bestaande formulieren blijven van toepassing. 1.4 verlengd recht op materiële opvang In een aantal situaties wordt het recht op materiële opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers die in een opvangstructuur verblijven, verlengd (artikel 7 Opvangwet): a) medische overmacht: De uitgeprocedeerde asielzoeker kan geen gevolg geven aan het hem betekende uitwijzingsbevel omwille van gestaafde medische redenen. Het voorleggen van een naar behoren ingevuld medisch attest is vereist. Dat attest kan worden afgegeven door de arts van de opvangstructuur maar ook door een arts die niet verbonden is met de opvangstructuur. De uitgeprocedeerde asielzoeker moet ook een aanvraag tot regularisatie van zijn verblijf omwille van die medische overmacht indienen (artikel 9ter Vreemdelingenwet). Zwangerschappen vallen niet onder medische overmacht maar onder overmacht zonder meer (zie b)). Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van de negatieve beslissing van de DVZ aangaande de regularisatieaanvraag op basis van artikel 9ter Vreemdelingenwet. b) overmacht: De uitgeprocedeerde asielzoeker kan geen gevolg geven aan het hem betekende uitwijzingsbevel omwille van door de autoriteiten bevestigde overmacht. Deze overmacht kan zich op verschillende wijzen manifesteren. 1) De uitgeprocedeerde asielzoeker heeft een verlenging van zijn uitwijzingsbevel aangevraagd bij de DVZ, bijvoorbeeld omwille van het kunnen beëindigen van het schooljaar. Hij moet het indienen van deze aanvraag bewijzen. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van de negatieve beslissing van de DVZ aangaande de aanvraag tot verlenging van het uitwijzingsbevel. 2) De uitgeprocedeerde asielzoeker kan niet terugkeren omdat de overheid van het herkomstland weigert de nodige documenten af te leveren. De betrokken asielzoeker wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

3 moet verklaren dat de autoriteiten van het herkomstland weigeren om de nodige documenten af te leveren en Fedasil moet deze verklaring valideren. Bovendien moet de betrokkene bewijzen dat hij omwille van die overmacht ook ofwel een aanvraag tot regularisatie van zijn verblijf op basis van artikel 9bis Vreemdelingenwet ofwel een aavraag tot verlenging van zijn uitwijzingsbevel heeft ingediend bij de DVZ. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van de negatieve beslissing van de DVZ aangaande aangaande de regularisatieaanvraag op basis van artikel 9bis Vreemdelingenwet of de aanvraag tot verlenging van het uitwijzingsbevel. 3) De uitgeprocedeerde asielzoeker kan niet terugkeren naar zijn herkomstland omdat hij in België gevraagd heeft om erkend te worden als staatloze of erkend werd als staatloze. De overmacht wordt geacht te bestaan vanaf het indienen van de vraag bij de rechtbank van eerste aanleg, tijdens de eventuele beroepsprocedure bij het hof van beroep en tot ofwel de definitieve afwijzing van de aanvraag door de rechterlijke macht ofwel de definitieve beslissing van de DVZ over de aanvraag om op basis van de toekenning van het statuut van staatloze door de rechtbank een verblijfsrecht te krijgen (aan te vragen via regularisatieaanvraag op basis van artikel 9bis Vreemdelingenwet). De betrokkene moet het indienen van zijn aanvraag bij de rechtbank van eerste aanleg bewijzen. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van het definitieve vonnis waarmee het statuut van staatloze geweigerd wordt. Het vonnis is definitief wanneer er geen beroep meer mogelijk is of wanneer de termijn om in hoger beroep te gaan verstreken is en er geen beroep werd ingediend. Indien de rechtbank de betrokkene erkend als staatloze blijft het recht op materiële opvang behouden in afwachting van de beslissing van de DVZ over de aanvraag tot toekenning van een verblijfsrecht. 4) De uitgeprocedeerde zwangere asielzoekster vanaf de zevende maand van de zwangerschap. Zij moet een verlenging van het haar betekende uitwijzingsbevel vragen bij de DVZ en daarvan het bewijs voorleggen. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met de dag na het verstrijken van de tweede maand na de bevalling. 5) De uitgeprocedeerde asielzoeker die de ouder is van een Belgisch kind verkeert ook in een overmachtssituatie. De ouder moet het bewijs voorleggen van het indienen van een aanvraag tot regularisatie van het verblijf op basis van artikel 9bis Vreemdelingenwet. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van de negatieve beslissing van de DVZ aangaande de regularisatieaanvraag op basis van artikel 9bis Vreemdelingenwet. 6) De uitgeprocedeerde asielzoeker is in het bezit van een niet-terugleidingsclausule of een gelijkaardige beslissing, afgegeven door het CGVS op basis van ofwel het vroegere artikel 63/5, vierde lid Vreemdelingenwet ofwel artikel 57/6, eerste lid, 1 Vreemdelingenwet. De betrokken asielzoeker moet bewijzen dat hij bij de gemeente van zijn verblijfplaats een aanvraag heeft ingediend om deze niet-terugleidingsclausule (of de gelijkaardige beslissing) om te zetten in de toekenning van subsidiaire bescherming. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot en met 5 dagen te rekenen vanaf de betekening van de negatieve beslissing van de DVZ aangaande aanvraag tot omzetting. Niet elke overmacht komt dus in aanmerking. Deze situaties staan niet in de opvangwet zelf. Het is dus niet uitgesloten dat ook andere situaties (op termijn) in aanmerking zouden komen. wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

4 c) familiale eenheid: De uitgeprocedeerde asielzoeker heeft nog een familielid dat wel nog recht heeft op materiële opvang. Volgende familieleden komen in aanmerking: - de echtgenoot en/of de niet gehuwde partner waarmee de betrokken asielzoeker of een andere begunstigde van de opvang een duurzame relatie heeft, hun minderjarige en meerderjarige kinderen voor zover ze ongehuwd en ten laste zijn en hun ouders. Er is geen definitie van duurzame relatie. Voor het ontstaan van het verlengd recht op materiële opvang komen er meer familieleden in aanmerking dan deze opgesomd in de definitie van familielid voorzien in artikel 2, 5 Opvangwet. Er komen echter minder familieleden in aanmerking voor het ontstaan van het verlengd recht op opvang dan voor de toepassing van de regel dat aan familieleden eenzelfde code 207 opvangstructuur moet worden toegekend. - de persoon die de voogdij of het ouderlijk gezag uitoefent. De familieband mag met alle middelen van het recht aangetoond worden. Het verlengd recht op opvang blijft behouden tot er geen enkel familielid meer recht heeft op materiële opvang. d) vrijwillige terugkeer: De uitgeprocedeerde asielzoeker die een verbintenis tot vrijwillige terugkeer ondertekend heeft, behoudt zijn recht op materiële opvang. Het recht op materiële opvang blijft behouden tot het effectief vertrek tenzij het eventuele uitstel aan het gedrag van de uitgeprocedeerde asielzoeker te wijten is. Met het invoeren van het verlengd recht op materiële opvang wordt de rechtspraak van het Arbitragehof en het Hof van Cassatie eindelijk opgenomen in wetgeving. Beide rechtscolleges hebben al geoordeeld dat de beperking van de maatschappelijke dienstverlening tot dringende medische hulp in toepassing van artikel 57, 2 OCMW-wet (en bij uitbreiding het beëindigen van het recht op materiële opvang) niet kan wanneer de vreemdeling omwille van (medische) redenen buiten zijn wil niet kan terugkeren. Deze rechtspraak heeft geleid tot ontelbare veroordelingen door de arbeidsrechtbanken van het OCMW tot verdere steunverlening. Toch heeft de federale overheid deze situatie nooit in de wetgeving geregeld. Nu is dat dus gebeurd voor het recht op materiële opvang. Nog niet voor het recht op financiële steun (bijv. aan een afgewezen gezinshereniger in een overmachtsituatie kan nog geen door de POD Maatschappelijke Integratie ten laste genomen financiële steun toegekend worden tenzij na veroordeling door de arbeidsrechter). De uitgeprocedeerde asielzoeker kan zich enkel op dit verlengd recht op materiële opvang beroepen indien hij nog in de opvangstructuur verblijft op het ogenblik dat de noodzaak om dit verlengd recht in te roepen zich voordoet. Indien de asielzoeker in het ziekenhuis verblijft op basis van een betalingsverbintenis van de opvangstructuur, kan hij indien nodig ook een beroep doen op het verlengd recht op opvang. Ook moeten alle aan het verlengd verblijf in de materiële opvang gestelde voorwaarden vervuld zijn de dag voordat de uitgeprocedeerde asielzoeker in principe de materiële opvang zou moeten verlaten. 1.5 recht op materiële opvang bij meervoudige asielaanvragen - Instructies van 9 november 2007 ter attentie van de verantwoordelijken van de opvangstructuren voor asielzoekers betreffende de toekenning van de materiële hulp bij indiening van een tweede asielaanvraag, Omwille van de gewijzigde asielprocedure hebben heel wat asielzoekers beslist om na 1 juni 2007 een nieuwe asielaanvraag in te dienen, bijvoorbeeld met het oog op de toekenning van subsidiaire bescherming. Wat gebeurt er dan wanneer deze asielzoekers op basis van hun eerste / hun vorige asielaanvraag nog financiële steun ontvangen van het bevoegde OCMW omdat hun beroep bij de Raad van State nog hangende is? wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

5 In principe hebben deze asielzoekers recht op materiële opvang in een opvangstructuur. Er wordt hen een code 207 opvangstructuur toegekend bij het indienen van hun tweede / hun nieuwe asielaanvraag. De oude code 207 OCMW wordt opgeheven. Indien de DVZ vervolgens beslist om de tweede / de nieuwe asielaanvraag niet in overweging te nemen, kan de betrokkene verder in de opvangstructuur blijven indien zijn beroep bij de Raad van State nog hangende is. Hij kan dus niet opnieuw de overstap maken naar maatschappelijke dienstverlening in de vorm van financiële steun. In bijzondere omstandigheden kan er evenwel worden afgezien van de toewijzing van de code 207 opvangstructuur bij het indienen van de tweede / de nieuwe asielaanvraag. In dat geval blijft de code 207 OCMW behouden voor de verdere duur van de behandeling van alle lopende asielaanvragen van deze asielzoeker. Zijn onder meer bijzonder omstandigheden: - eenheid van gezin: een familielid met recht op maatschappelijke dienstverlening van een OCMW; - medische problemen die rechtvaardigen dat de betrokkene verder maatschappelijke dienstverlening geniet; - verzadiging van het opvangnetwerk; Dit kan alleen na uitdrukkelijke instructie van Fedasil. - andere omstandigheden gestaafd door objectieve elementen die het verder zetten van de maatschappelijke dienstverlening rechtvaardigen; Bijvoorbeeld het belang van een minderjarige, al dan niet begeleid, en de continuïteit van de schoolplicht, een zichtbare of door objectieve elementen gestaafde kwestbaarheid zoals vermeld in artikel 36 Opvangwet. - Indien het OCMW dat de maatschappelijke dienstverlening toekent uitdrukkelijk vraagt om op basis van artikel 11, laatste lid Opvangwet geen code 207 opvangstructuur toe te kennen, wordt de aanwezigheid van bijzonder omstandigheden vermoed. Indien er dergelijke bijzondere omstandigheden voorhanden zijn, kan aan de Dispatching gevraagd worden om in toepassing van artikel 11, laatste lid Opvangwet geen code 207 opvangstructuur toe te kennen bij het indienen van de meervoudige asielaanvraag (voor meer info: Het toewijzen, wijzigen en opheffen van de verplichte plaats van inschrijving (code 207) op Die vraag kan gesteld worden door de begunstigde van de opvang, zijn advocaat, zijn voogd of het betrokken OCMW. Dit moet gebeuren aan de hand van een gemotiveerd verzoekschrift gericht aan de Dispatching. 2. Einde van het recht op materiële opvang - Instructies van 9 november 2007 ter attentie van de verantwoordelijken van de opvangstructuren voor asielzoekers betreffende het einde van de materiële hulp en de praktische modaliteiten om het vertrek uit een opvangstructuur te organiseren, Instructies van 9 november 2007 ter attentie van de verantwoordelijken van de opvangstructuren voor asielzoekers betreffende de toekenning van materiële hulp bij indiening van een tweede asielaanvraag, Wanneer de asielprocedure afgesloten is, maar er bijvoorbeeld nog een regularisatieaanvraag loopt, hoe zit het dan met het recht op materiële opvang? Wie mag blijven en wie moet vertrekken? In het verleden beslisten de opvangcentra en de LOI in grote mate zelf. Dat veroorzaakte onzekerheid. Want wat als Fedasil niet akkoord gaat? Fedasil heeft daarom instructies opgesteld. Wanneer deze instructies gevolgd worden, is de betoelaging van de opvangplaats gegarandeerd. De instructie van 9 november 2007 vervangt de richtlijnen van 9 juni De nieuwe instructies zijn vanaf 9 november 2007 onmiddellijk van toepassing op alle personen die in de opvangstructuren verblijven. wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

6 Vreemdelingen die op basis van de richtlijnen nog mochten blijven maar dit recht in toepassing van de instructies verliezen, moeten de opvangstructuur verlaten binnen een termijn van één maand te rekenen vanaf 9 november Hierop zijn twee uitzonderingen. Vreemdelingen die onder de oude asielprocedure een beroep bij de Raad van State indienden dat nog hangende is en vreemdelingen die een regularisatieaanvraag op basis van artikel 9, derde lid Vreemdelingenwet (dat intussen werd opgeheven) indienden waarover de DVZ nog geen uitspraak heeft gedaan (beide worden niet meer vermeld in de nieuwe instructies), kunnen op basis van de oude richtlijnen in de opvangstructuur verblijven tot de Raad van State hun beroep afwijst of tot de DVZ hun aanvraag afwijst. Op dat moment moet hun situatie opnieuw bekeken worden in functie van de nieuwe instructies 2.1 algemene bepalingen Wanneer er sprake is van de betekening in deze instructies, dan gaat het over de datum waarop de betrokkene geacht wordt kennis te hebben kunnen nemen bvan de inhoud van de beslissing die hem betekend wordt. Concreet is dat de dag waarop: - ofwel het aangetekend schrijven wordt aangeboden op de gekozen woonplaats van de betrokkene en dat zonder rekening te houden met de dag waarop de betrokkene effectief vaststelt dat er voor hem een aangetekend schrijven is toegekomen of de dag waarop het dat schrijven effectief op de post gaat afhalen; - ofwel de beslissing persoonlijk aan de betrokkene overhandigd wordt tegen ontvangstbewijs. In beide gevallen begint de termijn om in beroep te gaan bij de RVV te lopen de dag na deze dag van de betekening. Indien de dag van vertrek valt op een feestdag of tijdens het weekend, kan het effectieve vertrek uitgesteld worden tot de eerste daaropvolgende werkdag. Het LOI is niet altijd op de hoogte van de gebeurtenissen die het einde van het recht op materiële opvang bepalen. De beslissingen worden eerst aan de asielzoeker bezorgd. Het LOI krijgt de informatie (gele fiche) pas een stuk later. Het LOI kan zich wel informeren via het wachtregister, maar de gegevens in het wachtregister zijn niet altijd actueel en het OCMW vindt in het wachtregister ook niet alle relevante informatie terug. Bij twijfel of onduidelijkheid neemt het LOI contact op met de regioverantwoordelijke van Fedasil. 2.2 einde aan het recht op opvang tijdens de asielprocedure Wanneer de DVZ oordeelt dat België niet bevoegd is om de asielaanvraag te behandelen (Dublinoverdracht aan de bevoegde Europese lidstaat), ontvangt de asielzoeker een bijlage 26quater (uitwijzingsbevel) samen met een bijlage 10 of 10ter (doorlaatbewijs en specifieke Dublinbijlage). De asielzoeker moet de opvangstructuur verlaten de dag na het verstrijken van de termijn vermeld op de bijlage 26quater. Deze termijn begint uiteraard pas te lopen vanaf de betekening van de bijlage 26quater. Indien de DVZ beslist om de meervoudige asielaanvraag niet in overweging te nemen, ontvangt de asielzoeker een bijlage 13quater (uitwijzingsbevel). De asielzoeker moet de opvangstructuur verlaten de dag na het verstrijken van de termijn vermeld op de bijlage 13quater. Deze termijn begint ook pas te lopen vanaf de betekening van de bijlage 13quater. Deze beslissingen van de DVZ worden in het wachtregister vermeld. De asielzoeker kan een annulatieberoep indienen bij de RVV tegen het hem betekende uitwijzingsbevel (bijlage 26quater of 13quater). Dat beroep bij de RVV is niet automatisch schorsend. De schorsing kan wel gevraagd worden door de asielzoeker. Indien de RVV beslist om het uitwijzingsbevel te schorsen, kan de asielzoeker in de opvangstructuur blijven, of, indien hij de opvang reeds verlaten had (wat meestal het geval zal zijn), kan de asielzoeker zich opnieuw aanmelden bij wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

7 de Dispatching en in een opvangstructuur verblijven tot er uitspraak is gedaan over zijn annulatieberoep. Omwille van de gewijzigde asielprocedure hebben heel wat asielzoekers beslist om na 1 juni 2007 een nieuwe asielaanvraag in te dienen, bijvoorbeeld met het oog op de toekenning van subsidiaire bescherming. Wat gebeurt er dan wanneer deze asielzoekers op basis van hun eerste / hun vorige asielaanvraag nog financiële steun ontvangen van het bevoegde OCMW omdat hun beroep bij de Raad van State nog hangende is? In principe hebben deze asielzoekers recht op materiële opvang in een opvangstructuur. Er wordt een code 207 opvangstructuur toegewezen bij het indienen van hun tweede / hun nieuwe asielaanvraag. De oude code 207 OCMW wordt opgeheven. Indien de DVZ vervolgens beslist om de tweede / de nieuwe asielaanvraag niet in overweging te nemen, kan de betrokkene verder in de opvangstructuur blijven indien zijn beroep bij de Raad van State nog hangende is. Hij kan dus niet opnieuw de overstap maken naar financiële steun. In bijzondere omstandigheden kan er evenwel worden afgezien van de toewijzing van de code 207 opvangstructuur. In dat geval blijft de code 207 OCMW behouden voor de verdere duur van de behandeling van alle lopende asielaanvragen van deze asielzoeker. Wanneer het CGVS de asielaanvraag afwijst (geen erkenning en geen subsidiaire bescherming) en de termijn om in beroep te gaan bij de RVV (15 dagen vanaf de betekening van de CGVS-beslissing) verstrijkt zonder dat er een beroep werd ingediend, moet de asielzoeker de opvangstructuur verlaten: - ofwel, indien de termijn vermeld op de bijlage 13 quinquies (uitwijzingsbevel) verstrijkt voor de beroepstermijn bij de RVV verstrijkt, de dag na het verstrijken van de beroepstermijn; - ofwel, indien de termijn vermeld op de bijlage 13 quinquies (uitwijzingsbevel) verstrijkt nadat de beroepstermijn bij de RVV verstrijkt, de dag na het verstrijken van de termijn vermeld op de bijlage 13quinquies. Als de asielzoeker een beroep bij de RVV indient, mag hij uiteraard wel verder in de opvangstructuur blijven. Het beroep moet effectief ingediend zijn. Een intentieverklaring van een advocaat is niet genoeg. Wanneer de RVV de asielaanvraag afwijst (geen erkenning en geen subsidiaire bescherming) en de termijn om in beroep te gaan bij de Raad van State (30 dagen vanaf de betekening van de RVV-beslissing) verstrijkt zonder dat er een beroep werd ingediend, moet de asielzoeker de opvangstructuur verlaten: - ofwel, indien de termijn vermeld op de bijlage 13 quinquies (uitwijzingsbevel) verstrijkt voor de beroepstermijn bij de Raad van State verstrijkt, de dag na het verstrijken van de beroepstermijn; - ofwel, indien de termijn vermeld op de bijlage 13 quinquies (uitwijzingsbevel) verstrijkt nadat de beroepstermijn bij de Raad van State verstrijkt, de dag na het verstrijken van de termijn vermeld op de bijlage 13quinquies. Als de asielzoeker een beroep bij de Raad van State indient, mag hij uiteraard wel verder in de opvangstructuur blijven. Het beroep moet effectief ingediend zijn. Een intentieverklaring van een advocaat is niet genoeg. Hetzelfde geldt wanneer het in de praktijk gaat over de hernieuwing van de uitvoeringstermijn op een reeds betekende bijlage 13quinquies of bijlage 13. Als de Raad van State het beroep tegen de beslissing van de RVV ontoelaatbaar verklaart (filterprocedure), moet de asielzoeker de opvangstructuur verlaten de dag na het verstrijken van een termijn van vijf dagen vanaf de betekening van die beschikking van ontoelaatbaarheid van de Raad van State. Indien op dat moment de termijn vermeld op de bijlage 13quinquies betekend na de negatieve RVV-beslissing waartegen het beroep bij de Raad van State werd ingediend, nog niet verstreken is, mag de asielzoeker in de opvangstructuur blijven tot die termijn verstreken is. De dag nadien moet hij de opvangstructuur verlaten. wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

8 Als de Raad van State het beroep tegen de beslissing van de RVV verwerpt (beslissing ten gronde), moet de asielzoeker de opvangstructuur verlaten de dag na het verstrijken van een termijn van vijf dagen vanaf de betekening van het verwerpingsarrest van de Raad van State. Als de Raad van State het beroep inwilligt, dan gaat het dossier terug naar de RVV en behoudt de asielzoeker zijn recht op materiële opvang. Indien de asielzoeker een onderdaan van een Europese lidstaat is of een onderdaan van een land waarmee de Europese Unie een toetredingsverdrag heeft gesloten en het CGVS beslist om de asielaanvraag niet in overweging te nemen, moet de asielzoeker de opvangstructuur verlaten de dag na het verstrijken van een termijn van 5 dagen vanaf de betekening van de CGVS-beslissing. In deze situatie wordt er geen rekening gehouden met het al dan niet betekend uitwijzingsbevel en het al dan niet verstrijken van de daarop vermelde uitvoeringstermijn. 2.3 einde aan het verlengd recht op opvang In bepaalde situaties hebben ook uitgeprocedeerde asielzoekers nog verder recht op materiële opvang. Deze situaties worden beschreven onder punt 1.4. verlengd recht op opvang. Daar zijn we ook ingegaan ook op het eindpunt van het recht op materiële opvang in deze situaties. We komen daar hier niet verder op terug. Wanneer de asielzoeker (of andere vreemdeling die nog in het LOI verbleef) geen recht meer heeft op materiële opvang, moet hij het LOI verlaten. Wanneer de asielzoeker niet vrijwillig vertrekt, moet het OCMW de uithuiszetting bij de vrederechter aanvragen. Het OCMW mag de betrokkenen niet zelf onder dwang uit de woning zetten. 2.4 Wat als de asielzoeker het LOI niet vrijwillig verlaat? Volgens de weliswaar beperkte bij de VVSG bekende rechtspraak van vrederechters gaat het in die situatie om een bezetting zonder recht op titel. De vrederechters oordelen vervolgens dat de ex-asielzoeker het LOI binnen een bepaalde termijn moet verlaten en daarna door het OCMW kan worden uitgedreven. Natuurlijk is het aangewezen om een uithuiszetting zoveel als mogelijk te vermijden, maar soms is het de enige overblijvende oplossing. Het gebeurt dat de vrederechter zich onbevoegd verklaart. Volgens de VVSG is dat geen terechte interpretatie van de vrederechter. Een beroep tegen een dergelijke beslissing van de vrederechter valt bijgevolg te overwegen. Het gebeurt ook dat de zaak aanhangig wordt gemaakt bij de rechtbank van eerste aanleg. Een mogelijke oplossing voor deze discussie zou kunnen zijn om uitdrukkelijk in de Opvangwet te bepalen dat de bewoning van een LOI-woning een bezetting zonder recht of titel is en in de memorie van toelichting verduidelijken dat de vrederechter bevoegd is voor de vraag naar uithuiszetting. Dat hoeft in principe niet in het Gerechtelijk Wetboek te gebeuren aangezien die bepalingen volgens de VVSG duidelijk zij maar de bestaande problemen in de praktijk vragen misschien ook in dat Wetboek enige verduidelijking. Tijdens de lopende procedure tot uithuiszetting bij de vrederechter blijft de opvangplaats aan 60% betoelaagd. Wanneer de vrederechter de uithuiszetting zou weigeren, dan wordt de opvangplaats terug aan 100% betoelaagd. Wanneer een LOI een LOI-bewoner die het LOI niet vrijwillig wil verlaten verder in het LOI laat verblijven zonder de procedure tot uithuiszetting op te starten, wordt de opvangplaats niet meer betoelaagd door Fedasil. 2.5 De overdracht naar het OCMW Wanneer de begunstigde van de opvang erkend wordt, subsidiaire bescherming toegekend krijgt, geregulariseerd wordt enz., verwerft hij een verblijfsrecht dat hem recht geeft op ofwel maatschappelijke integratie (leefloon) ofwel op maatschappelijke dienstverlening (financiële steun). Bij het einde van de materiële opvang moet bijgevolg steeds een overdracht gebeuren aan het bevoegde OCMW voor het realiseren van deze hulpverlening. wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

9 De opvangwet zegt dat deze overdracht bij koninklijk besluit geregeld moet worden en dat de continuïteit van de opvang daarbij gewaarborgd moet worden. Dit koninklijk besluit is nog in ontwikkeling. Vanzelfsprekend is dit een belangrijk koninklijk besluit voor de OCMW s Overdracht na toekenning van het statuut subsidiaire bescherming of erkenning als vluchteling of regularisatie Wanneer de asielzoeker geregulariseerd wordt of subsidiaire bescherming toegekend krijgt, ontstaat voor hem een recht op maatschappelijke dienstverlening door het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats. Indien de asielzoeker erkend wordt als vluchteling, ontstaat voor hem een recht op maatschappelijke integratie door het OCMW van zijn gewoonlijke verblijfplaats. Wanneer de vreemdeling in een toegewezen opvangstructuur verblijft, is bijgevolg in eerste instantie het OCMW van de plaats waar de betrokkene in de opvangstructuur verblijft bevoegd om de overstap van materiële opvang naar OCMWdienstverlening te regelen. Een verblijf in een opvangstructuur betekent immers dat daar de gewoonlijke verblijfplaats gelegen is. Blijft de betrokkene in dezelfde gemeente na het verlaten van de opvangstructuur, dan blijft dat OCMW bevoegd. Verhuist de betrokkene naar een andere gemeente, dan wordt na de verhuis het OCMW van de nieuwe gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. De overdracht aan het bevoegde OCMW is niet altijd gemakkelijk. Het is en blijft bijzonder moeilijk om een geschikte betaalbare woning in goede staat te vinden op de huisvestingsmarkt. Het OCMW en de betrokkene hebben dus vaak nood aan een overgangsverblijf in de opvangstructuur. Bovendien wil de betrokkene ook niet altijd in de gemeente van het LOI blijven. In dat geval is het nog moeilijker om een goede woning te vinden. Met Fedasil werd daarom afgesproken dat in deze situaties een verlenging van het verblijf in het LOI mogelijk is. Vanaf de beslissing inzake het verblijfsrecht (erkenning, regularisatie, subsidiaire bescherming) kan de asielzoeker nog 6 weken in het LOI blijven. De toestemming van de regiomedewerkers is nodig maar deze wordt in de regel gegeven. Indien de asielzoeker na 6 weken nog niet kan worden overgedragen, moet het LOI contact opnemen met de regiomedewerkers van Fedasil. Indien de coördinator van regiomedewerker ermee instemt (schriftelijk akkoord nodig), kan de asielzoeker nogmaals 6 weken in het LOI verblijven. Indien de asielzoeker na het verstrijken van deze tweede termijn van 6 weken nog steeds niet kan worden overgedragen, moet het akkoord van de directeur netwerkbeheer van Fedasil gevraagd worden voor het verder verblijf in het LOI. Dit kan alleen toegestaan worden in uitzonderlijke omstandigheden. Tijdens deze uitstapregeling wordt de opvangplaats aan 100% betoelaagd de asielzoeker krijgt subsidiaire bescherming Indien de asielzoeker subsidiaire bescherming krijgt, zijn er twee mogelijkheden. a) de asielzoeker gaat niet in beroep tegen de toekenning van de subsidiaire bescherming De asielzoeker aanvaardt de toekenning van de subsidiaire bescherming en gaat niet in beroep tegen de beslissing waarbij hem subsidiaire bescherming wordt toegekend. In dat geval wordt hij ingeschreven in het vreemdelingenregister en wordt hem een BIVR voor één jaar afgeleverd. Zodra de termijn om in beroep te gaan tegen de beslissing tot toekenning van subsidiaire bescherming verstreken is, wordt het OCMW van zijn gewoonlijke verblijfplaats bevoegd (art. 2, 5 wet van 2 april 1965). Op dat moment wordt de toekenning van de subsidaire bescherming ook definitief en kan de betrokkene zijn recht op maatschappelijke dienstverlening uitoefenen. In de praktijk zijn sommige OCMW s ervan overtuigd dat er na de beslissing tot toekenning van subsidiaire bescherming pas iets verandert in de situatie van de betrokkene wanneer bij effectief ingeschreven wordt in het vreemdelingenregister en een BIVR heeft gekregen. Dat klopt niet. De administratieve afhandeling van de beslissing tot toekenning van subsidiaire bescherming, meer bepaald het inschrijven in het vreemdelingenregister en het afleveren van wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

10 het BIVR, is niet relevant om te bepalen wanneer de bevoegdheid wijzigt en het recht op maatschappelijke dienstverlening ingaat. (De beroepstermijn bedraagt 15 dagen vanaf de betekening van de beslissing van het CGVS en 30 dagen vanaf de betekening van de beslissing van de RVV.) Indien de asielzoeker al financiële steun kreeg, kan het dossier na het verstrijken van de beroepstermijn overgedragen worden aan het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats (tenzij één van de uitzonderingsregels voorzien in de wet van 2 april 1965 van toepassing zou zijn). Indien de asielzoeker nog materiële opvang genoot in de hem toegewezen opvangstructuur, kan hij deze opvangstructuur verlaten. Dan zijn er twee mogelijkheden. Ofwel kan de asielzoeker meteen ergens terecht en verlaat hij de opvangstructuur op eigen initiatief. In dat geval wordt het OCMW van die nieuwe gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Ofwel kan de asielzoeker nergens terecht. In dat geval kan hij de opvangstructuur pas verlaten als hij nieuwe huisvesting heeft gevonden. Dat betekent concreet dat de vraag naar hulpverlening voor het betalen van de huurwaarborg en een eerste huur zich zal stellen tijdens het verblijf in de opvangstructuur. De gemeente waar de opvangstructuur ligt, is bijgevolg de gewoonlijke verblijfplaats. Voor de ondersteuning bij het zoeken naar een geschikte woning, de betaling van een huurwaarborg, een eerste huur, een financiële steun en andere mogelijke hulpvragen naar aanleiding van het verlaten van de opvangstructuur is het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Dus het OCMW van de gemeente waar de opvangstructuur ligt. Dit betekent niet dat de opvangstructuur niet ook een opdracht heeft om de betrokkene bij te staan bij het verlaten van de opvangstructuur. In de praktijk wordt dergelijke begeleiding niet in gelijke mate aangeboden door elke opvangstructuur. Het is dan ook aan te raden om contact op te nemen met de opvangstructuur wanneer een dergelijk hulpvraag wordt ingediend. Zodra de asielzoeker de opvangstructuur verlaten heeft, wordt het OCMW van zijn nieuwe gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Dat OCMW is ook bevoegd voor de toekenning van de installatiepremie aangezien de betrokkene zijn hoedanigheid van dakloze pas verliest nadat hij de opvangstructuur verlaten heeft. b) de asielzoeker gaat in beroep tegen de toekenning van de subsidiaire bescherming Wanneer de asielzoeker de toekenning van de subsidiaire bescherming niet aanvaardt, kan hij in beroep gaan tegen de beslissing waarbij hem subsidiaire bescherming wordt toegekend. Indien het gaat om het schorsend beroep bij de RVV tegen de toekenningsbeslissing van het CGVS, wordt de beslissing tot toekenning van de subsidiaire bescherming geschorst en blijft de asielzoekers in zijn vorige situatie. Hij wordt niet in het vreemdelingenregister ingeschreven en krijgt geen BIVR. Hij heeft verder recht op ofwel financiële steun van het toegewezen OCMW ofwel op materiële opvang in de hem toegewezen opvangstructuur. Indien het gaat om het niet schorsend beroep bij de Raad van State tegen de toekenningsbeslissing van de RVV, wordt de subsidiaire bescherming wel toegekend. De betrokkene wordt in het vreemdelingenregister ingeschreven en krijgt een BIVR. Dit leidt tot het schrappen van de code 207 in het wachtregister. Het OCMW van de gewoonlijk verblijfplaats wordt dus bevoegd. Dat betekent evenwel niet dat het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats ook maatschappelijke dienstverlening zal moeten toekennen. Zolang het beroep bij de Raad van State hangende is, behoudt de betrokkene zijn recht op materiële opvang volgens de opvangwet. Hij heeft alleen geen code 207 opvangstructuur meer die hem verbindt aan een bepaalde opvangstructuur. Bij gebrek aan code 207 kan artikel 57ter OCMW-wet weliswaar niet meer ingeroepen worden. Evenwel bepaalt artikel 1 OCMW-wet dat alleen behoeftigen recht hebben op maatschappelijke dienstverlening door het OCMW. Personen die nog recht hebben op materiële opvang, kunnen in principe menswaardig leven door hun recht op materiële opvang uit te oefenen. De Opvangwet bepaalt immers uitdrukkelijk dat de materiële opvang de menselijke waardigheid waarborgt. Zijn vreemdelingen die recht hebben op materiële opvang dan misschien niet behoeftig in de zin van de OCMW-wet? Met andere woorden, primeert het recht op materiële opvang op het recht op maatschappelijke dienstverlening? Is maatschappelijke dienstverlening door het OCMW de meest residuaire hulpverlening van allemaal? Dit is (nog niet) duidelijk geregeld. De Opvangwet bepaalt dat er nog een uitvoeringsbesluit moet komen wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

11 om de overgang tussen materiële opvang en maatschappelijke dienstverlening te regelen. In afwachting van dat uitvoeringsbesluit werd deze vraag voorgelegd aan de federale overheid. Tot het uitvoeringsbesluit er is of tot er een duidelijke stellingname van de federale overheid voorhande is, lijkt het voorzichtigheidshalve aangewezen om het standpunt in te nemen dat de materiële opvang primeert in de hierboven beschreven situatie. Het is immers de uitdrukkelijke bedoeling van de wetgever om asielzoekers tijdens de hele asielprocedure met inbegrip van de fase bij de Raad van State materiële opvang te bieden. Daarenboven wil de overheid beroepen bij de Raad van State ontmoedigen. Voor de volledigheid stippen we aan dat dit niet geldt als de asielzoeker al maatschappelijke dienstverlening ontving. Het geldt enkel als de asielzoeker op het moment van de toekenning van de subsidiaire bescherming en het indienen van het beroep bij de Raad van State in een opvangstructuur verblijft. De vraag welk recht primeert bij mogelijke samenloop tussen het recht op materiële opvang en het recht op maatschappelijke dienstverlening dringt zich ook op in een aantal andere situaties. Bijvoorbeeld bij de asielzoeker in procedure waarvan de code 207 opvangstructuur wordt opgeheven omwille van bijzondere omstandigheden. Hiermee heeft de wetgever volgens de VVSG uitdrukkelijk de mogelijkheid voorzien om in uitzonderlijke situaties aan asielzoekers in procedure toch maatschappelijke dienstverlening door een OCMW toe te kennen. In deze situaties, een legaal verblijvende behoeftige asielzoeker zonder code 207 opvangstructuur, primeert bijgevolg het recht op maatschappelijke dienstverlening van de betrokkene op zijn recht op materiële opvang dat behouden blijft omwille van het feit van de hangende asielprocedure (art. 6 Opvangwet) de asielzoeker wordt erkend Volgens artikel 2, 5 van de wet van 2 april 1965 duidt de code 207 niet langer het territoriaal bevoegde OCMW wanneer de asielprocedure afgesloten wordt ofwel omdat de Raad van State het beroep afwijst ofwel omdat er een beroepstermijn verstrijkt zonder dat er een beroep wordt ingediend. In de praktijk wordt de datum van de betekening van de erkenningsbeslissing meestal beschouwd als het ogenblik waarop de erkenning definitief wordt. Groot voordeel van deze keuze is dat de kennisgeving van de betekening van de erkenningsbeslissing in het wachtregister wordt vermeld en de OCMW s daarmee een duidelijk vaststelbaar aanknopingspunt hebben. Nochtans heeft de minister van Binnenlandse Zaken het recht om binnen de 15 dagen in beroep te gaan tegen de erkenning. Dit recht is het spiegelbeeld van het recht van de asielzoeker om tegen de niet-erkenning in beroep te gaan. Strikt gesproken is de erkenning op het moment van de betekening van de erkenningsbeslissing dus nog niet definitief. In de praktijk speelt deze beroepstermijn van 15 dagen echter geen rol. Ten eerste maakt de minister van Binnenlandse Zaken zo goed als nooit gebruik van zijn beroepsrecht. Ten tweede wordt de beslissing definitief met terugwerkende kracht als er geen beroep wordt ingediend door de minister van binnenlandse zaken. Alleen in het zeer uitzonderlijke geval waarin de minister in beroep gaat, kan er hier een probleem zijn. Aangezien dat zo zelden gebeurt, houdt de praktijk er geen rekening mee. Bovendien zou rekening houden met de beroepstermijn van 15 dagen leiden tot allerlei problemen in verband met het berekenen van de termijn (Wanneer gaan de 15 dagen in?, Wat met weekend en feestdagen?, enz.). Zodra het OCMW van code 207 weet dat de asielzoeker erkend is, kan dat OCMW het dossier ofwel overdragen aan het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats ofwel omzetten in een dossier maatschappelijke integratie wanneer de asielzoeker in de eigen gemeente verblijft. In de praktijk zijn sommige OCMW s ervan overtuigd dat er na de beslissing tot erkenning pas iets verandert in de situatie van de betrokkene wanneer bij effectief ingeschreven wordt in het bevolkings- of vreemdelingenregister en een identiteitskaart voor vreemdelingen of een BIVR heeft gekregen. Dat klopt niet. De administratieve afhandeling van de beslissing tot erkenning, meer bepaald het inschrijven in de registers en het afleveren van de verblijfsdocumenten, is niet relevant om te bepalen wanneer de bevoegdheid wijzigt en het recht op maatschappelijke integratie ingaat. wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12

12 de asielzoeker wordt geregulariseerd De asielzoeker wordt ingeschreven in het vreemdelingenregister en er wordt hem een BIVR voor één jaar afgeleverd. Vanaf de betekening van de regularisatiebeslissing kan de betrokkene zijn recht op maatschappelijke dienstverlening uitoefenen. In de praktijk zijn sommige OCMW s ervan overtuigd dat er na de beslissing tot toekenning van subsidiaire bescherming pas iets verandert in de situatie van de betrokkene wanneer bij effectief ingeschreven wordt in het vreemdelingenregister en een BIVR heeft gekregen. Dat klopt niet. De administratieve afhandeling van de beslissing tot toekenning van subsidiaire bescherming, meer bepaald het inschrijven in het vreemdelingenregister en het afleveren van het BIVR, is niet relevant om te bepalen wanneer de bevoegdheid wijzigt en het recht op maatschappelijke dienstverlening ingaat. Zodra de termijn om in beroep te gaan tegen de laatste beslissing inzake de asielprocedure verstreken is, wordt het OCMW van zijn gewoonlijke verblijfplaats bevoegd (art. 2, 5 wet van 2 april 1965). Indien de asielzoeker al financiële steun kreeg, kan het dossier na het verstrijken van de beroepstermijn overgedragen worden aan het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats (tenzij één van de uitzonderingsregels voorzien in de wet van 2 april 1965 van toepassing zou zijn). Indien de asielzoeker nog materiële opvang genoot in de hem toegewezen opvangstructuur, kan hij deze opvangstructuur verlaten. Dan zijn er twee mogelijkheden. Ofwel kan de asielzoeker meteen ergens terecht en verlaat hij de opvangstructuur op eigen initiatief. In dat geval wordt het OCMW van die nieuwe gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Ofwel kan de asielzoeker nergens terecht. In dat geval kan hij de opvangstructuur pas verlaten als hij nieuwe huisvesting heeft gevonden. Dat betekent concreet dat de vraag naar hulpverlening voor het betalen van de huurwaarborg en een eerste huur zich zal stellen tijdens het verblijf in de opvangstructuur. De gemeente waar de opvangstructuur ligt, is bijgevolg de gewoonlijke verblijfplaats. Voor de ondersteuning bij het zoeken naar een geschikte woning, de betaling van een huurwaarborg, een eerste huur, een financiële steun en andere mogelijke hulpvragen naar aanleiding van het verlaten van de opvangstructuur is het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Dus het OCMW van de gemeente waar de opvangstructuur ligt. Dit betekent niet dat de opvangstructuur niet ook een opdracht heeft om de betrokkene bij te staan bij het verlaten van de opvangstructuur. In de praktijk wordt dergelijke begeleiding niet in gelijke mate aangeboden door elke opvangstructuur. Het is dan ook aan te raden om contact op te nemen met de opvangstructuur wanneer een dergelijk hulpvraag wordt ingediend. Zodra de asielzoeker de opvangstructuur verlaten heeft, wordt het OCMW van zijn nieuwe gewoonlijke verblijfplaats bevoegd. Dat OCMW is ook bevoegd voor de toekenning van de installatiepremie aangezien de betrokkene zijn hoedanigheid van dakloze pas verliest nadat hij de opvangstructuur verlaten heeft Overdracht na ontvankelijkheidsverklaring Wanneer de asielzoeker ontvankelijk verklaard wordt, heeft hij recht op maatschappelijke dienstverlening (in de praktijk financiële steun) van het OCMW waaraan hij in toepassing van het spreidingsplan wordt toegewezen. Dat toegewezen OCMW moet de asielzoekers een betaalbare en aangepaste woning aanbieden. Dat is een moeilijke opdracht. Het aanbod aan betaalbare woningen van goede kwaliteit is erg beperkt. Het toegewezen OCMW heeft dus enige tijd nodig om een goed huisvestingsaanbod te doen. We gaan hier niet verder op in aangezien er na 1 juni 2007 geen ontvankelijkheidsverklaringen meer mogelijk zijn. Fabienne Crauwels 14 november 2007 wie heeft recht op materiële opvang - S - 29 januari /12