Gedragsbeïnvloeding 2.0. Werk en veiligheid

Transcriptie

1 Gedragsbeïnvloeding 2.0 Werk en veiligheid

2 Even kennis maken Niels Götz 42 jaar, getrouwd, 2 kinderen Opleiding Psychologie Post doctoraal Milieukunde + Beleid en Management Nima A + B Deskundigheidsopleiding creatief probleem oplossen Leergang Blue Ocean Strategy Favoriete hogeschool : Saxion

3 Carriére verloop: Motivaction (marktonderzoeker) Traffic Test (sr. adviseur beleidsmarketing) ARCADIS (lid kernteam Stedelijke Vernieuwing) Nu werkzaam bij:

4 De lezing Gedragsbeïnvloeding: erg lastig: geen exacte wetenschap Toch zijn er recent gelukkig - een aantal baanbrekende inzichten ontstaan: Marketingpsychologie Neuropsychologie En waren er al een aantal effectieve inzichten (old school)

5 Leeftijd (wilde haren kwijt.. gevoel van marktwaarde neemt toe) Captive of niet/ marktwaarde/ senioriteit Bystander effect/ omvang team, mate van ''self control' Bedrijfscultuur (bespreekbaar, sancties) Afschrikwekkende voorbeelden (freq., ernst) Aard werk (kantoor of 'rauw') Veiligheid op werk Tijdstip van de dag (suikerniveau) Fysieke omgeving ('rauw' versus netjes), priming aandacht Aanwezigheid vrouwen Opleidingsniveau (normen), achtergrond/ sociaal milieu Learned helplessness

6 Motivatie werknemers Klassiek: belonen betere prestatie Echter: candlestick onderzoek: beloning vernauwt bewustzijn en daarmee probleem oplossend vermogen Werkt alleen als doel helder, en de stappen erheen Werkt belemmerend als dit niet zo is (verschil werk 20e en 21e eeuw) Wat dan wel? 3 factoren die motivatie positief beïnvloeden: Autonomie (drang om zelf ons leven te sturen) Beheersing (wens om beter te worden in wat je doet) Zingeving (iets willen doen ten dienste van een hoger goed)

7 De omslag Nu vaak: naïef beeld van de mens Mens gezien als blanco, geïsoleerde informatie-verwerkende machine: Je vraagt hem redelijk te zijn: dat doet hij Je stopt hem vol met argumenten: op basis daarvan beslist hij en gedraagt hij zich Kennis Houding Gedrag Onderliggend: de mens heeft als enige dier verstand. en zal dat dus wel gebruiken

8 De omslag: wat dan wel? 1. Old skool Psychologie, communicatiewetenschappen 2. New Skool Neuropsychologie Marketingpsychologie

9 Old school 1. Maslow

10 Maslow en werk Is men captive of niet? Marktwaarde (andere baan vinden..)

11 Gewoontegedrag De mens is een gewoontedier Zwaartekracht der gewoonten Vragen: - Hoeveel procent van ons dagelijks handelen is routinematig? - Na hoeveel keer is een gewoonte gevormd? - Na hoeveel keer weer vervangen?

12 Mens = gewoontedier waarom zou ik het anders gaan doen? Als huidige gedrag voldoet geen reden het te heroverwegen. Mens is stabiliteit zoekend systeem weerstand tegen verandering is normaal (zelfs gezond!) Pas heroverweging bij noodzaak (er moet ergens brand / pijn zijn) of natuurlijk verandermoment

13 Effect gewoontevorming versterkt door selectieve waarneming (geen nieuwe informatie opgepakt) En door cognitieve dissonantie twee mogelijkheden: 1) gedrag veranderen 2) houding aanpassen

14 Framing/ re-framing Zelfde boodschap verschillende lading geven zoeken naar juiste haakje om verhaal aan op te hangen Vb: 30 km/ uur gebieden Mogelijkheid 1: gebodsbord Mogelijkheid 2: u bevindt zich in een woonwijk

15

16

17 Learned helplessness Proef met rat Promotie onderzoek te verwachten weerstand bij bouw AVI / vervelende installatie zelf effectiviteitsverwachting Verkeersbeleid Soest: als zuid ander scenario uit de kast Eigen afstudeeronderzoek NS: kloof in doen van verbetervoorstellen op werk bij 2,5/ 3 jaar werkzaam

18 Circle of influence

19 Bystander-effect Omslaan / verdelen verantwoordelijkheid naar aantal omstanders/ groepsgenoten

20 De Vloek van (voor) kennis Een oefening

21 Communiceren Eerste grote hobbel: aandacht krijgen Biologische aandachtstrekkers: Kleur rood Sex Gezichten Contrast Beweging Reclamewereld: Humor Kwetsbare doelgroepen Dieren Algemeen: verrassing = aandacht

22 Aandacht = verrassing

23 De mens: kampioen energie besparen.. De mens is zelf een van de beste energiebesparende systemen denken is luxe!! Afwegen alle opties bij alle gedragingen: kost veel teveel energie energiebesparing door short cuts : 1. Vuistregels op basis eerdere ervaringen 2. Sociale reflexen Uitdaging: kennen short cuts en deze inzetten.

24

25 Neuropsychologie Niet verstand/ houding/ kennisniveau, maar emotionele staat is beste voorspeller gedrag

26 Reuk: 75% (reuk = oudste zintuig) Geurmarketing = snelst opkomende tak van sport binnen marketing Sexuele aantrekkingskracht: 90% = geur Dating 2.0 = Geurdating????

27 Neuropsychologie (de illusie van) vrije wil Priming: onbewust activeren d.m.v. herkenning, associatie van bepaalde gedrags-schema s Score triviantvragen hoger als voorafgaand artikeltje gelezen over hoogleraar Woordpuzzel: bejaarde of jongere langzamer naar lift gelopen

28

29

30

31 Neuropsychologie Er is één emotie die in het autonome zenuwstelsel binnenkomt (op dezelfde plek waar ook fysieke pijn zetelt) En die emotie is (angst voor) afwijzing

32 Neural overlap between social rejection and physical pain. Kross E et al. PNAS 2011;108: by National Academy of Sciences

33

34 Onderzoek Ja -modus: stofje in hersenen aangemaakt Suikervrij product voor koopbeslissing: kortzichtiger/ pakken wat je pakken kunt; koopproces kost energie 3e winkelier zijn parole board : na lunch beste kans Warme hand, warme begroeting Relatie met behoeftenpiramide van Maslow

35 Natuurlijk groen zien/ ruiken boslucht ontstresst hartslag naar beneden, spiegel stresshormoon daalt verblijfsduur neemt toe Place making.

36 Zien. is

37 Marketingpsychologie 6 sociale oer -mechanismen zitten diep in ons systeem, komen hard in de onderbuik binnen. Het zijn shortcuts naar de doelen die we deep down nastreven (met name acceptatie in groep) Ze werken als reflexen, laten ons automatisch reageren, alvorens wij rationele afwegingen maken onze onzichtbare drijfveren

38 De 6 onzichtbare drijfveren 1. Autoriteit 2. Schaarste 3. Sociaal bewijs 4. Wederkerigheid 5. Sympathie 6. Committment en Consistentie

39

40 Sociaal bewijs Onderzoek VS naar vergroenen burgers : traditionele aanpak (argumenten, doemscenario s) werkt niet/ nauwelijks; focussen op wat vergelijkbare anderen doen c.q. degenen die het gewenste gedrag al wel vertonen wél!

41

42 Autoriteit Nike: bink op het schoolplein gratis schoenen geven

43

44

45 Schaarste Drie dwaze dagen Bijenkorf

46

47

48

49

50

51