RADBOUD HONOURS ACADEMY. Inhoudsopgave

Transcriptie

1 1 RADBOUD HONOURS ACADEMY Inhoudsopgave Aanleiding... 6 Opdracht... 6 Werkwijze... 7 Voorbereiding op het onderzoek... 7 Opdeling van de denktank... 7 Het onderzoek... 8 Inleiding... 9 De vier rollen van de burgemeester... 9 Invulling van de rollen Theoretisch kader politiek-bestuurlijke subdenktank Wat zijn de taken van de burgemeester als voorzitter van de raad? De gemeenteraad De burgemeester als voorzitter Huidige ontwikkelingen Wat zijn de taken van de burgemeester als lid van het college van burgemeester en wethouders? Wat zijn de taken die de burgemeester wettelijk gezien moet uitvoeren (politie, brandweer)? Karakter van bevoegdheid Soorten bevoegdheden op het gebied van openbare orde Algemene bevoegdheden en noodbevoegdheden Algemene bevoegdheid tot handhaving openbare orde (artikel 172 Gemeentewet) Noodbevel (artikel 175 van de Gemeentewet) Noodverordening (artikel 176 van de Gemeentewet) Specifieke bevoegdheden Preventief fouilleren Cameratoezicht Bestuurlijke ophouding Bestrijding ernstige overlast Doorzettingsmacht Wet centra jeugd en gezin Wetsvoorstel Herziening kinderbescherming Hoe worden burgemeesters heden ten dage benoemd? Reflectie en monitoring van het burgemeestersambt... 23

2 Verdere wettelijke vereisten voor het burgemeestersambt Theorie bij deelvragen politiek-bestuurlijke subdenktank Wat is de rol van de burgemeester in gemeentelijke, provinciale, rijkse en Europese samenwerkingsverbanden (grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden)? Wat zijn de nieuw verwachte taken van de burgemeester in de komende jaren? Hoe komt het dat er tegenwoordig aanzienlijk meer burgemeesters vallen? De feiten op een rijtje In welke mate hangt de rol die de burgemeester moet aannemen om bij de gemeente te passen af van de grootte van de gemeente? Huidige rollen van de burgemeester Profielschets Wat wordt er verwacht van de burgemeester door? De gemeenteraad De commissaris van de Koning Het college van burgemeester en wethouders Welke sociale ontwikkelingen hebben invloed op de positie van de burgemeester? Social Media Doe-democratie De gekozen burgemeester? Methode politiek-bestuurlijke subdenktank Procedure Participanten Analyses Resultaten politiek-bestuurlijke subdenktank Wat is de rol van de burgemeester in gemeentelijke, provinciale, rijkse en Europese samenwerkingsverbanden (grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden)? Wat zijn de nieuw verwachte taken van de burgemeester in de komende jaren? Hoe komt het dat er tegenwoordig meer burgemeesters vallen? In welke mate hangt de rol die de burgemeester moet aannemen om bij de gemeente te passen (verbinder, leider etc.) af van de grootte van de gemeente?... 51

3 Aanvullingen en verduidelijkingen op de resultaten Wat wordt er verwacht van de burgemeester door? De gemeenteraad De commissaris van de Koning Het college van burgemeester en wethouders Welke sociale ontwikkelingen hebben invloed op de positie van de burgemeester? Social media Doe-democratie De gekozen burgemeester? Conclusie politiek-bestuurlijke subdenktank Theoretisch kader sociaal-maatschappelijke subdenktank Voorkomen Fysieke kenmerken Uiterlijk Kleding en attributen Sekse Etniciteit Leeftijd Spreekstijl Ambt Burgervader Sociaalwetenschappelijk perspectief Autoritatieve opvoedingsstijl Autoritaire opvoedingsstijl Permissieve opvoedingsstijl Bedrijfskundig perspectief Transactioneel leiderschap Transformationeel leiderschap Vaderlijk leiderschap Profielschetsen burgemeester Theologisch perspectief Openbare Orde Korte uiteenzetting van artikel 170 en 171 van de Gemeentewet Uitleg openbare ordebevoegdheden van artikel 172 e.v

4 Overige bevoegdheden voortvloeiende uit de Gemeentewet Bevoegdheden voortvloeiende uit andere wetten Achtergrond Dagelijkse praktijk Demografische kenmerken: opleiding Psychografische kenmerken: werkhistorie Visie burgers Kerk en Staat Juridische ontwikkelingen Het Nederlandse model Het rapport Tweeluik religie en publiek domein Radicalisering Samen(leving) Theologische ontwikkelingen Recente ontwikkelingen Digitalisering Situatieschets Consequenties voor de burgemeester Multiculturalisme Soorten gemeenten Wijze van aanstelling Methode sociaal-maatschappelijke subdenktank Procedure Participanten Analyse Resultaten sociaal-maatschappelijk subdenktank Voorkomen Fysieke kenmerken Sekse Etniciteit Leeftijd Ambt Conclusie Ambt Burgervader

5 Sociologisch perspectief Bedrijfskundig perspectief Theologisch perspectief Conclusie Openbare Orde Conclusie Achtergrond Conclusie Kerk en Staat Juridische ontwikkelingen Theologische ontwikkelingen Conclusie Recente ontwikkelingen Digitalisering Multiculturalisme Conclusie Wijze van aanstelling Conclusie Conclusie sociaal-maatschappelijke subdenktank Gezamenlijke conclusie: het profiel van de ideale burgemeester Discussie Ledenlijst Referenties

6 6 Aanleiding Opdracht Vanuit de Radboud Honours Academy is aan de denktank De Nieuwe Burgemeester de opdracht gegeven om uit te zoeken hoe de ideale burgemeester er in 2025 uit ziet. Deze opdracht is door het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (hierna: NGB) verstrekt aan de Radboud Honours Academy. In een brief van 10 oktober 2014 aan de denktank De Nieuwe Burgemeester van de Radboud Honours Academy stelt het NGB dat in de landelijke politiek wordt getwijfeld aan de Kroonbenoeming van de burgemeester. Hierbij wordt aangegeven dat op de vraag wat de meest geschikte wijze van de burgemeestersbenoeming is, zeer divers wordt geantwoord. Er zijn verschillende wijzen waarop een burgemeester kan worden benoemd. Hierbij komt tegenwoordig vaak, als alternatief op de huidige wijze, een rechtstreekse benoeming ter sprake. Volgens het NGB is het echter de vraag welke rollen, taken en positie de burgemeester zou moeten hebben of aan zou moeten nemen. De beantwoording van deze vraag gaat vooraf aan de reflectie op de benoeming van een burgemeester. De rollen, taken en positie van de burgemeester worden beïnvloed door allerlei ontwikkelingen op sociaal-maatschappelijk en bestuurlijk vlak. Zo wordt de burgemeestersfunctie volgens het Nederlands Genootschap van Burgemeesters op sociaal vlak beïnvloed door informalisering in intermenselijke verhoudingen en een behoefte aan leiderschap. Op bestuurlijk vlak wordt de burgemeester uitgedaagd door schaalvergroting, decentralisaties en de afname van het vertrouwen in de politiek. Maar hoe hebben deze ontwikkelingen op lokaal, nationaal en internationaal niveau invloed op de rollen, taken en de positie van de burgemeester? Om meer diepgang in de discussie over de toekomst van de burgemeestersfunctie te brengen, vraagt het Nederlands Genootschap van Burgemeesters de denktank De Nieuwe Burgemeester onderzoek te doen naar de burgemeester van de toekomst. Hierbij zal de volgende vraag beantwoord worden: Hoe ziet de functie van de burgemeester er in de toekomst uit in het licht van sociaalmaatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen? Het onderzoek van de denktank De Nieuwe Burgemeester kan volgens het NGB diepgang in de discussie brengen, omdat de denktank uit studenten van verschillende disciplines bestaat.

7 7 Werkwijze Voorbereiding op het onderzoek Als voorbereiding op het onderzoek heeft de denktank verschillende activiteiten gevolgd die werden aangeboden door de Radboud Honours Academy. Bij deze activiteiten is de basiskennis van het burgemeestersambt overgedragen. De gehele denktank is begonnen met een driedelige cursus waarin de basis van het burgemeesterschap werd uitgelegd door ervaringsdeskundigen en specialisten. De colleges werden gegeven door mr. Hansko Broeksteeg, universitair hoofddocent staatsrecht aan de Radboud Universiteit, en Ruud van Bennekom, directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Hierbij zijn de rechtspositie, de bevoegdheden en de huidige ontwikkelingen van het ambt de revue gepasseerd. Daarnaast kreeg de denktank de kans om, voorafgaand aan het daadwerkelijke onderzoek, met 17 burgemeesters in gesprek te gaan tijdens een tweedaagse bijeenkomst. Tijdens deze tweedaagse lag de focus op de kennismaking met het ambt. Hierbij werd de student vooral gemotiveerd om zelf na te denken over het profiel van de nieuwe burgemeester. Aan de hand van verschillende cases en vraagstukken uit de actualiteit is het de studenten duidelijk geworden wat de huidige ontwikkelingen zijn binnen het ambt. Ook was er een vijfdaagse studiereis naar Berlijn georganiseerd, waarin onder meer de vergelijking met het Duitse politieke systeem werd gemaakt. Hierbij is voornamelijk aandacht besteed aan de geschiedenis van het ambt in Duitsland en haar historische functie. Door te vergelijken met het buitenland, wordt het makkelijker kritisch te kijken naar de keuzes die in Nederland zijn en worden gemaakt. Hierdoor werd het mogelijk om optimaal zicht te krijgen op de positie en de rol van de Nederlandse burgemeesters. Opdeling van de denktank De denktank De Nieuwe Burgemeester is in Berlijn opgedeeld in twee subdenktanks. De ene groep heeft uitgezocht hoe de burgemeester van de toekomst eruitziet in het licht van de politiek-bestuurlijke ontwikkelingen en de andere groep heeft dit gedaan voor de sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen. De groep die de politiek-bestuurlijke toekomst van de burgemeester heeft onderzocht, bestaat uit tien leden. Het politiek-bestuurlijke deel van de denktank heeft de taken en bevoegdheden van de burgemeester van de toekomst bekeken. Daarnaast is de rol van de burgemeester op elke bestuurlijke schaal (gemeentelijk, provinciaal, nationaal en Europees niveau) besproken. Hoofdvraag hierbij is:

8 8 Hoe ziet het profiel van de ideale burgemeester er anno 2025 uit in het licht van bestuurlijke ontwikkelingen? De groep die de burgemeester van de toekomst op sociaal-maatschappelijk vlak onder de loep heeft genomen, bestaat uit acht studenten. De bijbehorende hoofdvraag luidt als volgt: Hoe ziet het profiel van de ideale burgemeester er in 2025 uit vanuit sociaal-maatschappelijk perspectief? Het onderzoek De subdenktanks zijn begonnen met informatie verzamelen over het burgemeestersambt in het algemeen. De leden van de denktank hebben meerdere artikelen gelezen over de geschiedenis van het ambt en de huidige ontwikkelingen. Naar aanleiding van de verkregen informatie hebben de subdenktanks een aantal deelvragen opgesteld. De leden van de subdenktanks hebben deze vragen vervolgens door literatuuronderzoek en veldonderzoek beantwoord. De politiek-bestuurlijke groep heeft zich voornamelijk gericht op de meningen van burgemeesters en direct betrokkenen. Aan de hand van de deelvragen zijn interviews opgesteld die zijn afgenomen bij burgemeesters, raadsleden, raadsgriffiers en een kabinetschef van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De interviews zijn opgenomen en woordelijk getranscribeerd. Daarnaast zijn er digitale enquêtes verspreid onder burgemeesters en raadsleden via het NGB. De sociaal-maatschappelijke groep heeft zich gefocust op de opinie van burgers. Op grond van literatuurstudie zijn er per deelonderwerp voor de burger relevante vragen geformuleerd die zijn opgenomen in een digitale enquête. Deze is online verspreid. Daarnaast zijn burgemeesters geïnterviewd over de verschillende deelonderwerpen. Ook deze interviews zijn opgenomen en woordelijk getranscribeerd. De subdenktanks hebben beiden hun eigen deelvragen en hoofdvraag beantwoord aan de hand van de interviews en enquêtes. Daarnaast hebben ze conclusies getrokken voor de toekomst van het burgemeestersambt op politiek-bestuurlijk en sociaalmaatschappelijk vlak. De denktanks hebben gedurende het onderzoek contact gehouden over de ontwikkelingen binnen de subdenktanks en hebben elkaar waar nodig bijgestaan. Aan de hand van de resultaten van beide subdenktanks is een gezamenlijke conclusie ontstaan die de toekomst van het ambt op de twee gebieden beschrijft.

9 9 Inleiding De burgemeester vervult binnen de gemeente een ambt met een divers takenpakket en bijbehorende bevoegdheden in verschillende domeinen. Binnen de politieke verhoudingen zal de burgemeester een balans moeten vinden tussen onafhankelijkheid en doeltreffendheid van het beleid. Een burgemeester is in de praktijk vaak lid van een partij, maar dit betekent niet dat hij partijgekleurd zijn ambt mag vervullen. Hij moet boven de partijen staan binnen de gemeenteraad. Als voorzitter van de raad dient hij zich onafhankelijk en onpartijdig te gedragen. Anderzijds zal hij op de verschillende beleidsterreinen wat meer proactief moeten handelen en zijn mening moeten laten klinken in het college van burgemeester en wethouders. De vier rollen van de burgemeester Binnen elke taak van het burgemeestersambt kan een bepaald type burgemeester worden verwacht. Een burgemeester kan (of moet) een bepaalde rol op zich nemen binnen de samenleving (sociaal-maatschappelijk gebied) en binnen de raad en het college (politiekbestuurlijk gebied). Of hij of zij de rollen goed uitvoert is onder andere afhankelijk van zijn of haar eigenschappen en gedrag. Deze moeten beide passen bij de situatie. Om een burgemeester te vinden die bij de gemeente past, stelt de vertrouwenscommissie van de gemeente, die verantwoordelijk is voor de sollicitatiegesprekken met kandidaat-burgemeesters, een profiel op van een burgemeester die past bij de gemeente. Deze vertrouwenscommissie bestaat uit raadsleden van diezelfde gemeente. Het profiel is een samenstelling van bestuurscompetenties. Bij iedere benoeming van een burgemeester voor de gemeente kan de vertrouwenscommissie een nieuw profiel of kan zij het oude profiel aanpassen; er kunnen competenties toegevoegd of weggelaten worden aan de hand van ervaringen met oud-burgemeesters en eigen inzichten. De set van bestuurscompetenties bestaat uit drie aspecten: basiscondities, bestuursstijlen en bestuursvaardigheden (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2007). De bestuursstijlen uit de set van bestuurscompetenties kunnen gezien worden als de rollen die een burgemeester kan aannemen. De vertrouwenscommissie bepaalt deze rol aan de hand van het model van rivaliserende waarden van Quinn met daarin ingepast de vier rollen die een burgemeester kan aannemen (zie figuur 1). De twee assen of verbindende dimensies in het model van bestuursstijlen van de vertrouwenscommissie ontstaan uit de begrippenparen intern-extern en flexibiliteit-beheersing. Deze begrippen zijn

10 10 de tegenover elkaar staande waarden. De as intern-extern is gericht op het zicht van de burgemeester op de bestuurlijke organisatie. Wanneer de burgemeester op de as naar intern neigt, ziet hij de bestuurlijke organisatie als een werkgemeenschap van mensen. Dit komt overeen met een mensgerichte bedrijfscultuur in het model van Quinn. Een externe focus betekent daarentegen dat de burgemeester de bestuurlijke organisatie ziet als een middel om het doel te bereiken. Voor hem is de bestuurlijke organisatie een deelnemer op maatschappelijk en bestuurlijk gebied. De andere as wordt verdeeld door het begrippenpaar flexibiliteit-beheersing. Een burgemeester heeft een focus op flexibiliteit, wanneer hij de bestuurlijke organisatie ziet als een geheel van veranderings- en aanpassingsprocessen. Een burgemeester die eerder gefocust is op beheersing ziet de bestuurlijke organisatie als een geheel van controle- en voorspellingsprocessen (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2007). Figuur 1. Vier bestuursstijlen in het model van rivaliserende waarden (Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, 2007) De vier rollen die ontstaan bij het kruisen van de assen zijn verbinder, netwerker, procesregisseur en aanjager. Hieronder worden zij kort samengevat aan de hand van de Handreiking benoemingsproces burgemeester (2007) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De rol van verbinder staat in het teken van het zorgen voor een goede samenwerking binnen het bestuurlijk apparaat. Daarbij is de moraal dat een groep meer is dan een optelsom van deelnemers van groot belang. De burgemeester stimuleert de

11 11 samenwerking tussen bestuurlijke eenheden, maar dient tevens ruimte te geven aan de individuele ambities van mensen. Enige bestuurlijke discretie binnen het stimuleren van deze samenwerking is dus wel noodzakelijk. De burgemeester als netwerker probeert zowel intern als extern contacten te leggen en relaties aan te gaan die kunnen zorgen voor nieuwe kansen en mogelijkheden. Het is dus van groot belang dat de burgemeester constant op zoek is naar nieuwe perspectieven. Hierbij zal de burgemeester communicatief vaardig moeten zijn en vooral goed moeten begrijpen hoe externe partijen bij het proces op een effectieve manier kunnen worden betrokken en hoe dit vervolgens past binnen de interne situatie van het gemeentelijk bedrijf. De procesregisseur zorgt voor een ordelijk verloop van het besluitvormingsproces. Hij neemt de regie en zorgt dat de spelregels worden eerbiedigt, maar neemt daarin geen inhoudelijke of materiële beslissingen. Deze rol van de burgemeester kan derhalve worden gekarakteriseerd als een formele rol. Zo zit de burgemeester het college voor en zorgt hij voor een ordelijk verloop van de vergadering, maar zal hij meer voorzichtigheid moeten betrachten ten aanzien van inhoudelijke zaken die niet binnen zijn portefeuille vallen. De aanjager kan hier een meer inhoudelijke variant op vormen. Deze rol is gericht op het stimuleren van het ontwikkelen van visies binnen het beleid. Hierbij kan de burgemeester duidelijke kaders geven waarbinnen hij verwacht dat het beleid zal worden vormgegeven. De achterliggende gedachte is dat de burgemeester het doel van het beleid voor ogen houdt en de eenheid van dit beleid bevordert. Invulling van de rollen Afhankelijk van de bezigheid en de situatie kan of moet een burgemeester een andere rol aannemen of meer benadrukken. Een belangrijk bestuurlijk aspect waarbinnen de burgemeester een grote functie heeft, is de handhaving van de openbare orde. De burgemeester bezit een scala aan bevoegdheden waarmee hij de handhaving van de openbare orde kan realiseren. Bepaalde bevoegdheden kan een burgemeester zelfstandig uitoefenen, maar andere bevoegdheden worden in samenspraak met andere bestuurlijke eenheden uitgeoefend. Een andere, niet formeel vastgelegde, taak die de burgemeester heeft te vervullen is die van burgervader. De burgemeester wordt van oudsher gezien als de eerste onder gelijken; de eerste burger. De burgemeester kan zo dienen als een belangrijk voorbeeldfiguur in de samenleving. De burgemeester moet in zijn gemeente proberen de sociale cohesie te bevorderen. Een burgemeester wordt verwacht betrokken zijn bij gebeurtenissen binnen de gemeente, of dit nu een ernstig ongeluk of carnaval betreft.

12 12 De burgemeester heeft binnen de gemeentepolitiek ook een belangrijke functie binnen andere bestuursorganen. Zo is hij voorzitter van zowel de raad als het college. In deze functies moet hij erop toezien dat de regels van het politieke spel worden nageleefd, zonder daarbij zijn eigen politieke kleur of opinie te laten doorklinken.

13 13 Theoretisch kader politiek-bestuurlijke subdenktank In dit hoofdstuk wordt het theoretisch kader uiteengezet met betrekking tot de huidige functie van de burgemeester in het licht van de politiek-bestuurlijke rol. Het gaat hier om de gehele functie: de taken als voorzitter van de gemeenteraad, de taken als lid van het college van burgemeester en wethouders, de verdere wettelijke taken en de huidige aanstellingswijze. Om een toekomstbeeld van de burgemeester te kunnen schetsen, moet eerst onderzocht worden waar de burgemeester nu staat en welke bevoegdheden de burgemeester tot zijn beschikking heeft. Dus eerst worden de taken van de burgemeester als voorzitter van de gemeenteraad onderzocht. Hierbij wordt opgesplitst naar de functie van de gemeenteraad, de rol van de burgemeester als voorzitter en de huidige ontwikkelingen die er spelen. Dit is de eerste zogenoemde pet van de burgemeester. De rol van de burgemeester als voorzitter van de raad is een van de belangrijkste aspecten waarbij de burgemeester neutraal op moet treden, aangezien de burgemeester een vergadering voorzit waar coalitie én oppositiepartijen deel aan nemen. Daarna wordt er gekeken naar de tweede pet van de burgemeester: lid van het college van burgemeester en wethouders. Hier worden de huidige taken en verantwoordelijkheden van de burgemeester als onderdeel van het dagelijks bestuur van de gemeente besproken. Dit is de dagtaak van de burgemeester: de gemeente meebesturen. In de daaropvolgende paragraaf zetten wij de verdere wettelijke taken en bevoegdheden van de burgemeester uiteen. Dit begint met het karakter van deze bevoegdheid, gevolgd met de bevoegdheden op het gebied van openbare orde. Vervolgens zijn er nog een aantal specifieke bevoegdheden waar de burgemeester over beschikt. De burgemeester wordt namelijk soms gezien als zelfstandig bestuursambt en soms als lid van het college van burgemeester en wethouders. Deze zaken liggen aan het fundament van wat een burgemeester is en welke gereedschappen de burgemeester heeft. Aan deze gereedschappen wordt ook vaak gesleuteld. Tot slot wordt de aanstellingswijze besproken. Hier wordt ingegaan op de manier waarop burgemeesters tegenwoordig aangesteld worden en worden de reflectie van het ambt en de wettelijke vereisten uitgelicht. De aanstellingswijze van de burgemeester is in de politiek een terugkomend discussiepunt. In dit rapport wordt er echter beschrijvend te werk gegaan en wordt er extra aandacht besteed aan de reflectie en monitoring van het burgemeestersambt.

14 14 1. Wat zijn de taken van de burgemeester als voorzitter van de raad? 1.1. De gemeenteraad De raad is het democratische orgaan binnen de gemeente. De raad bestaat uit vertegenwoordigers die door de ingezetenen van de gemeente worden gekozen. Deze verkiezingen vinden plaats op gemeentelijk niveau en worden gehouden op grond van een kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging. De raad stelt de kaders waarbinnen het beleid van het dagelijks bestuur wordt vormgegeven. Een belangrijk voorbeeld van dergelijke kaderwetgeving op gemeentelijk niveau is de APV (algemeen plaatselijke verordening). In de APV-bepalingen delegeert de raad veel van haar toekomende bevoegdheden aan het college of de burgemeester. Ook kunnen deze kaders nader worden ingevuld met aanvullende regelgeving door het college. Naast de functie als beleidsmaker, functioneert de raad tevens als controleur van het college. Hierbij komt het duale karakter van de gemeente goed in beeld. Net zoals op centraal en provinciaal niveau bezit de gemeente namelijk een uitvoerend en een controlerend orgaan. Het controlerende orgaan (de raad) controleert en bezit over een soort waakhondfunctie ten opzichte uitvoerend orgaan (het college). De raad beschikt dan ook over bevoegdheden om inzage te hebben in beleidsstukken en vragen te stellen aan leden van het college De burgemeester als voorzitter De burgemeester heeft het voorzitterschap van de raad. De voorzitter van de raad heeft als taak te zorgen voor de handhaving van de orde in de vergadering. Dit is van belang omdat de raadsvergaderingen voor iedereen vrij toegankelijk zijn, maar er moet natuurlijk wel in alle rust kunnen worden vergaderd. Hij (lees hij of zij) kan daarbij publiek dat meerdere malen de vergadering verstoort verwijderen en zelfs de toegang tot de vergadering voor ten hoogste drie maanden ontzeggen. Hiervoor is verder geen beraadslaging door de raad vereist en er hoeft dan ook door de raad geen besluit te worden genomen inzake de uitoefening van deze bevoegdheid. De verantwoordelijkheid ten aanzien van het uitsluiten van publiek komt dan ook exclusief toe aan de voorzitter (de burgemeester). Indien aan de besluiten van de voorzitter geen gehoor wordt gegeven zullen de artikelen 143 en 144 van het Wetboek van Strafrecht uitkomst kunnen bieden. Deze bepalingen bevatten sancties die door de rechter kunnen worden opgelegd in geval van de ordeverstoring van de vergadering. Het is aan de voorzitter (burgemeester) om deze personen over te dragen aan de Officier van Justitie ter vervolging.

15 15 Ook kan hij voorstellen dat een raadslid het verdere verblijf wordt ontzegd wegens gedragingen die de geregelde gang van zaken belemmeren. Indien dit lid zelfs meerdere malen de vergadering verstoort kan de voorzitter deze persoon ten hoogste drie maanden de toegang tot de vergadering ontzeggen. Voor toepassing van deze bevoegdheid is geen verdere beraadslaging nodig. Dit zou alleen maar meer het ordelijk verloop van de vergadering frustreren. De burgemeester kan een raadslid echter niet ontslaan of een algemeen verbod tot bijwoning van de vergaderingen opleggen. Zoals eerder opgemerkt is, is de raad een democratisch gekozen orgaan: het bestaat uit volksvertegenwoordigers die op gemeentelijk niveau worden gekozen. De burgemeester beschikt niet over een dusdanige democratische legitimatie. Hij is derhalve geen volwaardig lid van de raad. Het staat hem niet vrij om te stemmen of zelf onderwerpen in te brengen die onderwerp kunnen zijn van stemming of debat. De burgemeester beschikt als voorzitter van de raad louter een formele rol. De burgemeester heeft wel het recht om in de vergadering aan de beraadslaging deel te nemen. Dit is echter vooral om niet als voorzitter op treden in de raad, maar als lid van het college. Hij moet dan namelijk in staat zijn om zijn zienswijze te geven. Verderop in het rapport zal naar voren komen dat dit vooral bedoeld is om een brug tussen het college en de raad te slaan. Opmerkelijk is wel dat de burgemeester in staat is, indien hij dit nodig vindt geen nauwkeurig antwoord op de vraag wanneer dit het geval is. Ten slotte moet worden opgemerkt dat het soms voorkomt dat de burgemeester als lid van het college moet optreden in de raad. Wanneer dit het geval is zal een plaatsvervangend voorzitter het voorzitterschap van de raad overnemen. Dit is voornamelijk van belang indien de situatie zich niet leent dat de burgemeester binnen de raad wordt gehoord of bevraagd en tevens voorzitter is. In de (Memorie van Toelichting bij de ) Wet dualisering gemeentebestuur, werd dan ook vastgesteld dat dan een waarnemer de taak van de burgemeester als voorzitter overneemt, om het duale karakter en de controlefunctie van de raad de waarborgen Huidige ontwikkelingen Ten eerste moet worden opgemerkt dat er een bijzondere relatie bestaat tussen de taak van de burgemeester als voorzitter van de raad enerzijds en voorzitter van het college anderzijds. Het gaat er met name om dat de burgemeester de gang van besluitvorming tussen deze twee organen goed overbrugt. Daarbij moet echter wel worden opgemerkt dat deze goede verstandhouding de laatste jaren onder druk is komen te staan. Er is een toenemende dualisering binnen de gemeentepolitiek waar te nemen. Wethouders en burgemeesters worden steeds vaker ter verantwoording opgeroepen door de Raad.

16 16 2. Wat zijn de taken van de burgemeester als lid van het college van burgemeester en wethouders? Elke gemeente heeft een raad, een college en een burgemeester. De burgemeester is voorzitter van zowel de raad als van het college. Samen met de wethouders vormt de burgemeester het college van burgemeester en wethouders. 1 Het college van b en w voert raadsbesluiten uit en vormt het dagelijks bestuur. De burgemeester ziet toe op de tijdige voorbereiding, vaststelling en uitvoering van het beleid en hij of zij kan zelf onderwerpen voorstellen en in het college bespreken. Stukken die van het college uitgaan worden in principe door de burgemeester ondertekend. 2 De raad controleert het college en de burgemeester. 3 Deze aspecten worden nu nader toegelicht. Het college is dus verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de gemeente. Het college bereidt de beslissingen van de raad voor en voert het deze uit, tenzij de burgemeester daartoe bij of krachtens de wet bevoegd is verklaard. In beide gevallen is de burgemeester bevoegd bij of krachtens een andere wet dan de Gemeentewet ter verzekering van de uitvoering van zo een wet. De bevoegdheid van het voeren van het dagelijks bestuur is vastgelegd in artikel 160 van de Gemeentewet. Het college, en daarmee de burgemeester, is bevoegd tot het uitvoeren van raadsbesluiten. Het college kan over verordende bevoegdheden beschikken. Deze bevoegdheid wordt verkregen krachtens delegatie door de raad, krachtens een wet of op grond van zijn bevoegdheid tot uitvoeren van de besluiten van de raad. 4 Tot de bevoegdheid van de burgemeester in het college behoort ook de uitoefening van bestuursdwang. De regels met betrekking tot de uitoefening van bestuursdwang zijn vastgelegd in afdeling 5.3 van de Algemene wet bestuursrecht. Hierbij moet er bijvoorbeeld worden gedacht aan een last onder bestuursdwang om een illegaal bouwwerk feitelijk te doen afbreken (Kortmann, 2012). Naast deze bepalingen zijn er talloze medebewindvorderende regelingen die het college en de burgemeester tot optreden verplichten, bijvoorbeeld op het gebied van ruimtelijke ordening en de sociale zekerheid (Kortmann, 2012). Op grond van artikel 169 en 180 van de Gemeentewet moet het college zich verantwoorden aan de raad. Het college als geheel en alle leden afzonderlijk zijn voor het gevoerde beleid en hun handelen verantwoording verschuldigd aan de raad. Ook de 1 Artikel 6, 9 en 34 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 2 Artikel 169 en 180 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 3 Artikel 169 en 180 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 4 Artikel 147 en 156 Gemeentewet (Kortmann, 2012).

17 17 burgemeester heeft apart zijn verantwoordingsplicht. Hij is verplicht passieve en actieve inlichtingen te verstrekken aan de raad. 5 Het college en de burgemeester zijn in hun functioneren afhankelijk van de raad. Indien een wethouder het vertrouwen van de raad verliest, dan moet hij aftreden. De raad kan niet de burgemeester ontslaan, dit kan alleen de Kroon, de koning en de ministers tezamen. Op het moment dat de raad echter het vertrouwen in de burgemeester opzegt, wordt eerst door de commissaris van de koning onderzocht of de verhouding tussen de raad en de burgemeester daadwerkelijk is verstoord. Pas daarna gaat de Kroon over tot ontslag. Vaak is het echter zo dat de burgemeester zijn ontslag indient nadat de raad het vertrouwen opzegt, maar dit is hem niet wettelijk verplicht.(broeksteeg et al., 2010). 3. Wat zijn de taken die de burgemeester wettelijk gezien moet uitvoeren (politie, brandweer)? 3.1. Karakter van bevoegdheid Het karakter van de bevoegdheden van de burgemeester is voornamelijk bestuursrechtelijk van aard. De burgemeester handelt in het licht van de handhaving van de openbare orde soms als zelfstandig bestuursorgaan en soms als onderdeel van het college. De bevoegdheden van de burgemeester zijn primair preventief of herstellend van aard. Bestuursrechtelijke sancties worden gekenmerkt door hun repertoire karakter. De burgemeester is als eenhoofdig bestuursorgaan belast met de handhaving van de openbare orde. Deze bevoegdheden kunnen niet worden gedelegeerd aan het college of een wethouder. De mogelijkheden tot mandatering van de openbare orde bevoegdheden zijn beperkt, omdat mandaat niet kan worden verleend indien de aard van de bevoegdheid zich daar tegen verzet. Dit geldt bijvoorbeeld voor het gezag over de politie, etc. Dit hoofdstuk is gericht op de zelfstandige bevoegdheden van de burgemeester als bestuursorgaan. Inhoudelijk kan er echter raakvlak zijn met portefeuilles van de wethouders. Een goede verhouding tussen college en burgemeester is dan ook essentieel. De raad stelt de kaders vast van het integraal veiligheidsbeleid en kan de burgemeester bevoegdheden verlenen. De burgemeester zal omtrent de toepassing van deze bevoegdheden verantwoording moeten afleggen aan de raad. 5 Artikel 169 en 180 Gemeentewet (Kortmann, 2012).

18 Soorten bevoegdheden op het gebied van openbare orde Er zijn twee typen bevoegdheden op het gebied van openbare orde, namelijk algemene bevoegdheden en noodbevoegdheden én specifieke bevoegdheden. Deze twee zullen kort worden toegelicht Algemene bevoegdheden en noodbevoegdheden In de Gemeentewet wordt de basis gelegd voor de openbare orde portefeuille van de burgemeester. Hieronder zullen de belangrijkste artikelen van de Gemeentewet (172, 175 en 176) worden toegelicht Algemene bevoegdheid tot handhaving openbare orde (artikel 172 Gemeentewet) Artikel 172 van de Gemeentewet belast de burgemeester met handhaving van de openbare orde onder gewone omstandigheden. In het licht van dit artikel zal de burgemeester als zelfstandig bestuursorgaan moeten beslissen. Lid 2 van dit artikel bepaalt dat de burgemeester overtredingen van wetten en voorschriften die betrekking hebben op de openbare orde, kan beletten of beëindigen. Dit is feitelijk gezien een vorm van bestuursdwang maar het is dus tevens de grondslag voor het opleggen van dwangsommen. Lid 3 bepaalt de lichte bevelsbevoegdheid van de burgemeester. Het gaat hier om bevelen die hij noodzakelijk acht voor de handhaving van de openbare orde. Deze bevoegdheid komt vooral aan de orde indien de wettelijke voorschriften zoals in het tweede lid genoemd ontbreken. Het derde lid wordt in de praktijk voornamelijk gebruikt voor het opleggen van verblijfsontzeggingen en gebiedsverboden wanneer deze niet in de Algemene Plaatselijke Verordening door de raad zijn geregeld Noodbevel (artikel 175 van de Gemeentewet) Het noodbevel is er alleen voor de uitzonderlijke situaties en mag niet afwijken van de grondwettelijke bepalingen. Het bevel kan worden ingezet bij sterke verstoring van de openbare orde. De burgemeester is dan bevoegd om alle bevelen te geven die hij nodig acht ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van het gevaar. Deze maatregel mag worden toegepast wanneer het gaat om een bepaald aantal personen of organisaties. Gaat het om een onbepaald aantal personen, dan is een noodverordening het geschikte middel, zie hiervoor 176 van de Gemeentewet. De maatregelen mogen niet verder strekken dan noodzakelijk is en zijn onderhevig aan de toets van de proportionaliteit en de subsidiariteit.

19 Noodverordening (artikel 176 van de Gemeentewet) De noodverordening is een Algemeen Verbindend Voorschrift (AVV). Het gaat hier om het binden van een onbepaald aantal personen (een ieder) in buitengewone omstandigheden. Een noodverordening wordt bijvoorbeeld gebruikt om gebouwen of gebieden te ontruimen, bij gevaar voor de volksgezondheid bij grote branden en bij bommeldingen. De noodverordening moet bekend worden gemaakt aan de raad en de commissaris van de Koning (cvdk), nadat deze door de raad bekrachtigd is. Bij het uitblijven van deze bekrachtiging kan de cvdk de werking van de verordening schorsen. Het niet naleven van deze voorschriften is strafbaar (443 Sr). Zodra de omstandigheden zijn geëindigd die de verordening rechtvaardigen, moet de burgemeester deze verordening weer in trekken Specifieke bevoegdheden In de Gemeentewet zijn een aantal specifieke bevoegdheden gegeven: - Preventief fouilleren (151b) - Cameratoezicht (151c) - Bestuurlijke ophouding (154a jo. 176a) - Bevelen bestrijding ernstige overlast (172a en 172b) - Toezicht op openbare vermakelijkheden en inrichtingen (174) - Sluiting van woningen (174a) In andere wetgeving zijn de volgende specifieke bevoegdheden gegeven: - Opiumwet - Wet tijdelijk huisverbod - Wet openbare manifestaties - Wet publieke gezondheid - Wet BOPZ - Wet bibob - Wet op de veiligheidsregio s - Politiewet 2012 Een deel van de bevoegdheden van de burgemeester past hij zelfstandig toe. Een ander deel geschiedt in overleg met het Openbaar Ministerie (OM); doorgaans met de officier van justitie. Zo stelt art 151c lid 2 dat het cameratoezicht in het zogenoemde driehoeksoverleg wordt besproken. Hetzelfde geldt voor het aanwijzen van veiligheidsrisicogebieden. Hieronder zullen de bovengenoemde specifieke bevoegdheden worden toegelicht.

20 Preventief fouilleren In het licht van de openbare orde is de burgemeester bevoegd veiligheidsrisicogebieden aan te wijzen. Dit is een gebied dat voor een ieder toegankelijk is waarin een groot risico bestaat dat er zich geweldsdelicten voordoen of dat er een gehalte van vuurwapens aanwezig is. Het kan hierbij gaan om: - Uitgaansgelegenheden - Sportevenementen of manifestaties - Gebieden met een voortdurende drugsoverlast Binnen dit gebied kan de burgemeester of de officier van justitie gelasten dat er preventief wordt gefouilleerd. De politie kan dan onderzoek verrichten aan lichaam of kleding zonder dat een concrete verdenking hoeft te bestaan. Er wordt derhalve een uitzondering gemaakt op het verdenkingsvereiste van politieonderzoek zoals genoemd in artikel 27 van het wetboek van Strafvordering. De bevoegdheid om een veiligheidsrisicogebied aan te wijzen wordt verleend door de raad en wordt vastgelegd in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). De burgemeester overlegt in het driehoeksoverleg over de toepassing van deze bevoegdheid. Belanghebbenden kunnen in beroep gaan tegen het aanwijzingsbesluit van de burgemeester. Sinds 2014 is in de Gemeentewet de bevoegdheid voor de burgemeester opgenomen om, zonder dat daaraan een raadsverordening ten grondslag ligt, in onvoorziene, spoedeisende gevallen meteen een veiligheidsrisicogebied aan te wijzen en daar preventief fouilleren te gelasten (artikel 174b van de Gemeentewet) Cameratoezicht De raad verleent de bevoegdheid aan de burgemeester voor het plaatsen van cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde. De plaatsing hiervan en de tijd waarop gefilmd wordt, wordt in het driehoeksoverleg met de politiële leiding en de officier van justitie besproken. Dit cameratoezicht kan vooral belangrijk zijn voor het opsporen van strafbare feiten. Het cameratoezicht is van reparatoire aard en kan daarom niet zomaar in het strafproces worden gebruikt. Hiervoor gelden aanvullende voorwaarden die in het wetboek van Strafvordering zijn opgenomen. Cameratoezicht mag geen ongeoorloofde inbreuk maken op de privacy. Cameratoezicht is daarom gereguleerd:

21 21 - Het moet nodig zijn voor de handhaving van de openbare orde (veiligheidsanalyse is noodzakelijk voor de beslissing). - Het besluit moet voor een afgebakende periode en voor een beperkt openbaar gebied gelden. - Na afloop moet worden beoordeeld of de maatregel effectief was. - De maatregel moet proportioneel zijn. - De maatregel voldoet aan de eis van de subsidiariteit. - De aanwezigheid van camera s moet kenbaar voor iedereen zijn. Momenteel behandelt de Eerste Kamer een wetsvoorstel waarin de bevoegdheden van de burgemeester ten aanzien van cameratoezicht worden verruimd: zonder de grondslag van een raadsverordening kan de burgemeester in een specifiek gebied voor een bepaalde periode mobiel cameratoezicht inzetten Bestuurlijke ophouding De bevoegdheid tot bestuurlijke ophouding kan op twee manieren worden toegepast. Allereerst kan deze worden toegepast wanneer de raad hiertoe besloten heeft. Artikel 154a van de Gemeentewet bepaalt dat de raad de bevoegdheid kan verlenen aan de burgemeester om bepaalde groepen of personen op te houden. De bevoegdheid wordt dus vastgelegd in de APV. Daarnaast is voor situaties waarin de raad geen bepaling heeft opgenomen artikel 176a van toepassing. De burgemeester kan dit zelfstandig besluiten indien een noodbevel of noodverordening niet wordt nageleefd. Het besluit tot ophouden geeft nadere voorschriften voor locatie tot ophouding Bestrijding ernstige overlast Op basis van artikel 172a van de Gemeentewet kan een bevel worden opgelegd dat kan bestaan uit drie eisen. Allereerst geldt het verbod voor personen om zich bij bepaalde objecten of in bepaalde delen van de gemeente te bevinden. Daarnaast geldt een verbod voor personen om zich in bepaalde delen met meer dan drie personen te bevinden. Tot slot geldt de plicht om zich te melden op bepaalde plaatsen, al dan niet in de gemeente gelegen. De burgemeester kan een dergelijk bevel voor ten hoogste drie maanden en maximaal drie maal vaststellen en verlengen. Het bevel kan tussentijds worden aangepast en kan betrekking hebben op personen binnen of buiten de gemeente woonachtig. Artikel 172b van de Gemeentewet bepaalt dat burgemeesters aan de ouders van kinderen tot 12 jaar een bevel kan geven. Het gaat om kinderen die herhaaldelijk in groepsverband of

22 22 alleen de openbare orde hebben verstoord. Er kunnen verschillende bevelen worden gegeven. Allereerst kan bevolen worden dat het kind niet zonder begeleiding van een ouder in een bepaald gebied mag komen. Daarnaast kan bevolen worden dat het kind op bepaalde dagen van de week niet zonder begeleiding tussen en op voor publiek toegankelijke plaatsen mag komen. Het bevel mag ten hoogste de duur van drie maanden hebben en de burgemeester kan maximaal twee andere personen aanwijzen voor de begeleiding Drank- en Horecawet De burgemeester wordt in staat gesteld bij vergunningplichtige inrichtingen die de regels van de wet niet naleven de vergunning voor een bepaalde periode te schorsen, naast de bestaande mogelijkheden tot het opleggen van een dwangsom of een boete. Tevens kan de burgemeester de vergunning intrekken en veelplegende ondernemers tijdelijk of permanent het recht ontnemen om in die locatie alcoholhoudende drank te koop aan te bieden. Daarnaast kan hij ook toezichthouders in de zin van de Drank- en Horecawet aanwijzen Doorzettingsmacht Wet centra jeugd en gezin De burgemeester kan een instantie aanwijzen die de jeugdzorg coördineert. Gemeenten hebben de plicht zorg te dragen voor de totstandkoming van Centra voor Jeugd en Gezin. Het gaat bij deze centra om maatschappelijke, geestelijke en gezondheidskundige zorg. Tevens verzorgt de gemeente op allerlei andere gebieden van de zorg voor gehandicapten de benodigde faciliteiten. De burgemeester moet beoordelen welke organisatie de coördinatie het best kan uitvoeren. De wetgever acht het ondenkbaar dat aan verzoeken van een door de burgemeester aangewezen zorgcoördinator geen gehoor zal worden gegeven Wetsvoorstel Herziening kinderbescherming De burgemeester neemt maatregelen binnen het wettelijk kader over de kinderbescherming. Burgemeesters kunnen de raad voor de kinderbescherming verzoeken een maatregel tot verplichte opvoedingsondersteuning op te leggen. Deze maatregel is een zekere vorm van ondertoezichtstelling. Indien hierover een conflict ontstaat tussen de burgemeester en de raad voor de kinderbescherming, kan de burgemeester de raad dwingen de zaak aan de kinderrechter voor te leggen.

23 23 4. Hoe worden burgemeesters heden ten dage benoemd? Indien er een vacature openstaat voor het burgemeesterschap in een gemeente zal de raad beginnen met een profiel op te stellen van de kandidaat. Deze profielschets wordt in een raadsvergadering waarbij de cvdk aanwezig is, opgesteld. 6 Deze beraadslagingen zijn vertrouwelijk van aard en vinden plaats achter gesloten deuren en het afzonderlijk verslag van deze beraadslagingen worden niet openbaar gemaakt. 7 Vervolgens stelt de raad uit zijn midden een vertrouwenscommissie in die is belast met het zoeken naar sollicitanten en het opstellen van een lijst met eventuele geschikte kandidaten. 8 Nadat deze sollicitatieprocedure is voltooid zendt de raad aan de minister van Binnenlandse Zaken binnen vier maanden na de voltooiing van de sollicitatieprocedure een aanbeveling inhoudende twee geschikte kandidaten. 9 Onder bijzondere omstandigheden kan de raad een aanbeveling aan de minister doen inhoudende slechts een kandidaat. 10 De aanbeveling van de eerste kandidaat wordt in beginsel openbaar gemaakt. 11 De minister is in beginsel gehouden zich te houden aan de aanbeveling, tenzij zwaarwegende gronden aanleiding geven tot afwijking van het advies. 12 Uit de praktijk blijkt dat dit zich nooit heeft voorgedaan en dat de minister altijd de aanbeveling volgt. Ter afsluiting van de procedure zal de burgemeester worden benoemd op voordracht van de minister voor een periode van 6 jaar. Deze benoeming geschiedt bij koninklijk besluit en beëdiging door de koning. 13 De herbenoeming en het ontslag van de burgemeester geschiedt op soortgelijke wijze, zie hiervoor respectievelijk artikel 61a en 61b van de Gemeentewet Reflectie en monitoring van het burgemeestersambt Naast een uitgebreide selectie en aanstellingsprocedure voor de burgemeester is het tevens van belang dat er een goede reflectie is op het functioneren van de burgemeester. Het gaat 6 Zie artikel 61 lid 2 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 7 Zie artikel 61c lid 1 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 8 Zie artikel 61 lid 3 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 9 Zie artikel 61 lid 5 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 10 Zie artikel 61 lid 6 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 11 Zie artikel 61c lid 3 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 12 Zie artikel 61 lid 7 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 13 Zie artikel 61 lid 1 Gemeentewet (Kortmann, 2012).

24 24 hierbij om een cultuur van reflectie afkomstig van verscheidene actoren waar de burgemeester mee te maken heeft. In zijn ambt moet de burgemeester dagelijks op vele signalen in de samenleving reageren en het is daarbij van groot belang dat deze actoren die betrokken zijn bij het geven van deze signalen een zekere mate van reflectie geven op het functioneren van de burgemeester. De raad kan worden aangemerkt als belangrijke speler op het gebied van de reflectie van het functioneren van de burgemeester. De raad stelt namelijk een commissie in die belast is met het voeren van functioneringsgesprekken met de burgemeester. In deze functioneringsgesprekken komt niet alleen het functioneren van de burgemeester naar voren, maar is er ook ruimte voor de burgemeester zelf om zijn belevingen van de werksfeer en het samenspel tussen hem en de raad te delen. De eerste jaarlijkse functioneringsgesprekken zullen met name gericht zijn op de verwachtingen van de raad omtrent de invulling die de burgemeester zal geven aan zijn ambt. De gesprekken die hierop zullen volgen zullen dan vervolgens evalueren hoe de burgemeester is omgegaan met de opgestelde profielschets en de gepresenteerde verwachtingen van de raad. Functioneringsgesprekken die plaats vinden in het midden of aan het einde van het ambtstermijn zullen minder in het teken staan van deze verwachtingen en de profielschets van de raad. De raad en de burgemeester zijn immers al goed op elkaar ingespeeld. Daarom ligt het accent in deze gesprekken voornamelijk op de actuele ontwikkelingen in de gemeente en hoe de burgemeester op deze ontwikkelingen heeft gereageerd. Het meegroeien van de burgemeester met deze ontwikkelingen (mede in het licht van de profielschets) speelt hier een belangrijke rol. Kort gezegd: het functioneringsgesprek zal meer gaan over de veranderende omgeving en de eisen die de actualiteit stelt aan de competenties van het gemeentebestuur en de burgemeester. Zoals hierboven al is opgemerkt wordt het functioneringsgesprek tussen de burgemeester en de commissie gekarakteriseerd als tweezijdig. Beide partijen krijgen namelijk de gelegenheid om hun visie en evaluatie te geven op het functioneren van elkaar. In de managementwetenschappen wordt ook wel een onderscheid gemaakt tussen een functioneringsgesprek en een beoordelingsgesprek. Van belang is dat dit jaarlijkse gesprek niet als beoordelingsgesprek moet worden gezien. Het gesprek tussen de commissie en de burgemeester is niet beoordelend van aard, aan de hand van het functioneringsgesprek worden dan ook geen daadwerkelijke consequenties verbonden, zoals dit wel het geval is bij een beoordelingsgesprek. Deze tweezijdigheid in het functioneringsgesprek houdt ook een zekere gelijkheid tussen beide partijen in. Hierbij moet worden opgemerkt dat de burgemeester wel politieke verantwoording moet afleggen aan de raad en dat het dus niet op de plaats is om de

25 25 commissie een leidende positie in het gesprek te geven. Ook heeft de burgemeester zelfstandige bevoegdheden waarvoor hij wel politiek verantwoordelijk kan worden gehouden door de raad, maar ten aanzien waarvan enige bestuurlijke vrijheid moet worden eerbiedigd. Ten slotte moet worden opgemerkt dat deze functioneringsgesprekken altijd vertrouwelijk zijn (Handreiking functioneringsgesprek burgemeester) Verdere wettelijke vereisten voor het burgemeestersambt Ten eerste moet worden opgemerkt dat voor benoeming tot het burgemeesterschap het Nederlanderschap is vereist. 14 Daarnaast mag dezelfde persoon in meer dan één gemeente tot burgemeester worden benoemd, tenzij het gezamenlijk aantal inwoners van deze gemeentes de inwoners overtreft. 15 Ten derde mag de burgemeester geen nevenfuncties vervullen waarvan de uitoefening ongewenst is met het oog op de goede vervulling van zijn burgemeestersambt of op de handhaving van zijn onpartijdigheid en onafhankelijkheid of van het vertrouwen daarin. 16 De burgemeester dient eventuele verdere nevenfuncties te melden aan de raad. 17 Ten vierde vermeldt er artikel 68 van de Gemeentewet nog andere incompatibiliteiten. Zo mag de burgemeester niet tevens lid van de raad of wethouder zijn. Maar ook mag hij op centraal niveau geen minister of staatssecretaris zijn. Ten vijfde moet worden opgemerkt dat de burgemeester woonachtig moet zijn in de gemeente. De raad kan hier een ontheffing voor ontlenen van ten hoogste 1 jaar Zie artikel 63 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 15 Zie artikel 64 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 16 Zie artikel 67 lid 1Gemeentewet (Kortmann, 2012). 17 Zie artikel 67 lid 2 Gemeentewet (Kortmann, 2012). 18 Zie artikel 71 Gemeentewet (Kortmann, 2012).