Arseenfabriek Bocholt. Hydrologische studie en evaluatie voor de omgeving

Transcriptie

1 Arseenfabriek Bocholt Hydrologische studie en evaluatie voor de omgeving

2 Historiek Page 2

3 Achtergrond verontreinigingssituatie Bocholt Voormalige fabriekssite Opslag erts Opslag sintels en assen Verspreiding via grondwater Voormalige lozing fabriek op Vosbeek Zinkassen Sintels en assen als onderfundering wegen in de wijde omgeving van fabrieksterrein Toplaag bodem in de omgeving Atmosferische depositie als gevolg van productieproces Page 3

4 Fabrieksterrein Page 4

5 Overzicht voormalige activiteiten 1: Opslag erts en schroot 2: Opmaak rode arseen 3a: Koepeloven: condensatie & filtratie As 2 O 3 3b: Calcineeroven, productie van ruwe As 4: Arseenzuurproductie 5: Opslag fluosolide-speiss en productie natriumarseniet 6: Opslag erts 7a: Productie van As 2 O 3 opslag calcineerovens Page 5 7b: Calcineerovens 8: Productie As 2 O 3 9: Opslag sintels en assen 10: Voormalige bezinksloot 11: Depot abraakmateriaal

6 Fabrieksterrein verontreinigingssituatie < 2000 Page 6

7 Fabrieksterrein Ontoegankelijk Kon nu niet verder onderzocht worden Resultaten uit verleden Wel poeltje nabij fabrieksterrein onderzocht Concentratie lager dan norm Food and Agricultural Organisation Zware verontreiniging aangetroffen vóór berging 2001 Grond Tot meer dan mg arseen per kilogram droge grond Tot onder het grondwater aanwezig (6 meter) Grondwater Vroeger tot 75 mg/l arseen nu max.18 mg/l (nog aanzienlijk) Verbetering door acties, maar verder onderzoek uitgevoerd! Page 7

8 Fabrieksterrein verontreinigingssituatie uit vroegere onderzoeken Grondwaterverontreiniging onder de site Grondwaterstand ter hoogte van site = 3 à 5 m-mv Grondwaterverontreiniging in freatisch watervoerend pakket (grindpakket) (tot 8 m-mv) Verontreiniging in 1 ste watervoerend pakket (Zanden van Mol) (tot 20 m-mv) Verontreiniging in onderliggende laag (Zanden van Kasterlee) (tot 52 m-mv) Page 8

9 Hydro(geo)logisch systeem Page 9

10 Grondwaterstroming van de site naar de Abeek Figuur Page 10

11 Hydrogeologisch systeem 3 Page 11

12 Hydrologisch systeem in omgeving van Abeek Page 12

13 Samenvatting hydrologisch systeem Grondwaterstroming N-NW ten zuiden van Breuk Grote Brogel N-NO ten noorden van Breuk Grote Brogel Kwel ter hoogte van Losbeek Losbeek vangt voornamelijk grondwaterverontreiniging af VITO 2003 probleem norm oppervlaktewater Visvijvers stroomafwaarts gevoed door Abeek Monden uit in Losbeek Losbeek mondt uit in Abeek stroomafwaarts visvijvers Vosbeek mondt uit in Losbeek Getest, geen probleem kwaliteitsnorm viswater! Page 13

14 Verontreiniging grondwater (> bodemsaneringsnorm) Page 14

15 Verontreiniging grondwater - projectie Page 15

16 Verontreiniging grondwater Hoge arseenconcentraties tot op 0,5 km afstand van de voormalige fabriekssite Invloed merkbaar tot aan Abeek Potentieel risico verspreiding Abeek / Losbeek Page 16

17 Verontreiniging oppervlaktewater Page 17

18 Verontreiniging waterbodem Page 18

19 Verontreiniging oevers Page 19

20 Bespreking verontreinigingssituatie Overschrijdingen MKN (milieukwaliteitsnorm) oppervlaktewater voor arseen aangetoond Abeek, Losbeek & Vosbeek Verontreiniging Vosbeek : (voormalige) lozing fabriek Verontreiniging Abeek & Losbeek : verontreinigde kwel in beide beken Water visvijver geanalyseerd Visvijvers MKN (milieukwaliteitsnorm) viswater niet overschreden Page 20

21 Bodem in de omgeving Page 21

22 Verontreiniging in de grond in de omgeving Zinkassen Assen en sintels in het verleden gebruikt als onderfundering voor paadjes en wegen Sterk verspreid en willekeurig aanwezig Atmosferische depositie Verspreiding door de lucht via schoorsteen van voormalige fabriek Patroon in verspreiding door de wind Afnemende concentraties met afstand tot terrein Page 22

23 Overzicht zinkassenwegen Page 23

24 Verifiëring aanwezigheid zinkassen Zinkassenwegen aangetoond Veldmetingen XRF (röntgenfluorescentiespecrometrie) Lengte zinkassenwegen: Verhard: 1,785 km Onverhard: 1,1 km Beperkte hoeveelheid onverhard Slechts lokale invloed concentraties grondwater Page 24

25 Verontreiniging atmosferische depositie Page 25

26 Verontreiniging particuliere tuinen (As) Resultaten staalnamen en geostatistiek Kans op overschrijding RGW hand-mond (risicogrenswaarde voor hand-mond gedrag - 125,5 mg/kg ds) Kans op overschrijding ten noordoosten van site tot circa 300 meter afstand van de site Staalname toont lage concentraties aan ten zuidwesten van site Kans op overschrijding RGW moestuin (risicogrenswaarde bij aanwezigheid van een moestuin mg/kg ds) Op basis van geostatistiek Beperkt groter gebied dan op basis RGW hand-mond Page 26

27 Conclusies Toplaag grond Op basis van geostatistiek Kans op overschrijding RGW hand-mond voor As in 3 particuliere tuinen (8.000 m²) Verspreiding Potentieel risico natuurgebied Abeek Verbetering door acties 2001 Maar geen verdere verbetering Abeek & Losbeek Verhoogde concentraties aan zware metalen (vooral arseen) in de oevers, oppervlaktewater en waterbodem Page 27

28 Bepaling saneringsnoodzaak 1. Toplaag grond Potentieel risico volksgezondheid via moestuin & hand-mond gedrag op basis van geostatistiek kan locatiespecifiek geverifieerd worden 2. Grondwater Potentiële bedreiging van natuurwaarde omgeving Abeek door verspreiding via kwel Potentiële risico s volksgezondheid via drinkwater of drenkwater privé putten. 3. Abeek & Losbeek Potentiële bedreiging natuurwaarde door kwel en door verontreinigd sediment Milieurisico s uitsluiten (verspreiding via grondwater, natuurwaarde Abeek, ) via brongerichte aanpak Risico s voor de volksgezondheid uitsluiten (3 particuliere tuinen + gebruiksadviezen) Page 28

29 Gebruiksadviezen Page 29

30 Gebruiksadviezen Geen indicaties van actuele risico s Gebruiksadviezen kaderen binnen voorzichtigheidsprincipe Grondwater niet gebruiken als drink- of drenkwater Tenzij kwaliteit getoetst d.m.v. analyse op zware metalen World Health Organisation richtlijn: 10 µg/l Food and Agricultural Organisation richtlijn: 200 µg/l Verontreinigingspluim stroomafwaarts van fabriek Diepte, heterogeniteit van en voorkeursstroming in de bodem individuele analysen Page 30

31 Gebruiksadviezen Zelfgekweekte groenten goed wassen Opname is functie van chemische vorm arseen, bodemcondities, type gewas en plantdeel (wortel, blad, ) Studie 1993 door Limburgs Universitair Centrum Afweging van de risico s van door arseenverbindingen verontreinigde plaatsen te Reppel d.m.v. enzymatische en chemische technieken Meeste arseen is opgewaaid en opgespat arseen wat afwasbaar is. Verhoogde wekelijkse inname aan arseen door grondig gewassen groenten geteeld in de gepollueerde tuinen is relatief beperkt. Page 31

32 Gebruiksadviezen Zelfgekweekte groenten goed wassen Studie 1994 door Lisec (stalen genomen in 1988) Onderzoek naar de zware metalen-verontreiniging in de bodem en de gewassen in groentetuinen in de omgeving van de vroegere arseenfabriek te Reppel Stalen van groenten uit tuinen bevatten beperkte arseengehalten Inbreng zelfgekweekte groenten (hoogst aangetroffen concentraties in rekening) beperkt tot 20% van maximaal toelaatbare inname volgens World Health Organisation (2 µg/d/kg lichaamsgewicht) Page 32

33 Gebruiksadviezen Goede handhygiëne na werken in de tuin Geostatistische studie o.b.v. 528 stalen Waarschijnlijke concentraties in de toplaag Risicogrenswaarden voor hand-mond gedrag Ingestie van gronddeeltjes als gevolg van vuile handen Hoger bij moestuin dan zonder Risicogrenswaarden slechts op beperkte afstand van fabriek overschreden (o.b.v. geostatistiek) Voorzichtigheidsprincipe: goede hygiëne handhaven is aan te raden. Page 33

34 Gebruiksadviezen Geen adviezen voor vissers, wandelaars en recreanten Norm viswater niet overschreden voor visvijvers (3 µg/l) Beperkt verhoogde concentraties t.h.v. wandelpaden rond Abeek Wandelaars en recreanten beperkte tijdsduur in aanraking met potentiële verontreiniging Lage blootstelling Geen gebruiksadviezen Page 34