Overzicht studiestof Rechtsgeschiedenis A. Codificatie
|
|
- Carla Adam
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 A. Codificatie Begripsbepaling Uit de tijd van de Romeinen stamt de onderscheiding tussen het geschreven recht (ius ex scripto) en ongeschreven recht (ius ex non scripto). Voortkomend uit een behoefte aan rechtszekerheid is men begonnen met het op schrift stellen van rechtsregels. Echter, niet elk geschreven recht is een codificatie. Het begrip codificatie stamt uit de Verlichting en kan worden gedefinieerd als geschreven recht, waaraan de overheid een aan haar gezag ontleende, uitsluitende gelding toekent; deze exclusiviteit maakt de rechtsoptekening tot een volledige. Hieruit voortvloeiend dienen drie kenmerken aanwezig te zijn om te kunnen spreken van een codificatie, namelijk: Een overheid; Op schrift gesteld recht; De volledigheid van dat recht, wat inhoudt dat er binnen het gebied waarin het recht is opgetekend geen ander recht geldt. Geschreven recht dient altijd uitgelegd te worden, pas dan krijgt het betekenis. Er bestaat hierbij een verhouding tussen hij die de tekst schrijft (de wetgever) en hij die de tekst uitlegt (de rechter). De wetgever De wetgever dient zo eenduidig mogelijk wetten op te stellen. Zijn taal moet droog zijn: zij moet geen synoniemen, leenwoorden of uitdrukkingen bevatten. Tijdens de Verlichting heerste de opvatting dat de rechter niet meer dan la bouche de la loi diende te zijn. Hij hoefde de wet alleen toe te passen en niet uit te leggen. Echter, iedere wet moet worden uitgelegd. De uitlegger bepaalt de betekenis en inhoud van de wet en is daarbij niet afhankelijk van de intentie van de wetgever. De macht van de wetgever is dus beperkt. Vaak hebben wetgevers getracht hun invloed te vergroten. Frederik van Pruisen verbood in 1749 elk commentaar op zijn wetboek en in de tijd van de Verlichting werd het verplicht een uitleg aan de wetgever te vragen, een référé législatif genoemd. De belangrijkste functie van de wetgever is dat hij autoriteit verleent aan een wettekst. Hij verklaart dat de tekst als bron van recht mag dienen waarbuiten geen ander recht geldt. De wettekst is exclusief, oftewel onuitputtelijk, oftewel onvolledig. Hoewel codificatie beperkte macht heeft, is het niet nutteloos. Allereerst zorgt het voor rechtszekerheid, hetgeen met name van belang is in het strafrecht. Daarnaast heeft het ook een economische functie (grensoverschrijdend handels- en betalingsverkeer vraagt om een eenduidige regeling) en een politieke functie (het smeden en verstevigen van nationale eenheid). Omdat de interpretator van wetteksten een officiële status heeft en gezag geniet, zal zijn interpretatie algemeen worden geaccepteerd. De vrijheid van interpretatie zorgt dat de codificatie geen onvolledigheden vertoont. De codificatie is onuitputtelijk. De rechter Er zijn verschillende soorten van interpretatie door rechters, namelijk: Grammaticale interpretatie: de rechter kijkt naar de betekenis van de woorden in het dagelijks taalgebruik; Wetshistorische interpretatie: de rechter kijkt naar wat de wetgever met de tekst heeft bedoeld; Rechtshistorische uitleg: de rechter kijkt naar de herkomst van een bepaalde regel (bijvoorbeeld het Romeinse recht); Systematische uitleg: de rechter kijkt naar hoe een regel past in het stelsel van de wet en hoe deze zich verhoudt tot andere regels; 1
2 Analogie: de rechter past een regel toe die niet op het te beslissen geval van toepassing is qua bewoordingen, maar wel van toepassing is op een geval dat lijkt op het te beslissen geval; Teleologische interpretatie: de rechter houdt het doel van de regeling in het oog en maakt de uitleg ondergeschikt aan dat doel. Het is niet zo dat een uitlegger binnen deze methoden moet blijven of er één moet kiezen. De overheid heeft de rechter de autoriteit gegeven recht te spreken en recht te interpreteren. De rechter mag niet de innerlijke waarde of billijkheid van de wet beoordelen (art. 11 AB) of weigeren recht te spreken (art. 13 Rv). Hij is daarnaast verplicht de rechtsgronden aan te vullen welke niet door de partijen mochten zijn aangevoerd (art. 48 Rv). Deze verplichting tot uitlegging maakt de wet nooit onvolledig. In Engeland is de rechter verplicht te kijken naar de traditionele betekenis van de wettekst. Hij mag dus niet interpreteren. Wanneer de wettekst echter ontoereikend blijkt te zijn in het kader van het te beslissen geval dan mag hij terugvallen op het rechtersrecht van de common law. Deze rechter is dus eigenlijk geen uitlegger, maar kleine wetgever. De Engelse rechter is wél verplicht zich te houden aan zijn precedenten, in tegenstelling tot onze rechter. Dit betekent dat, hoewel een lagere rechter vaak de interpretatie van de Hoge Raad zal volgen, hij hiertoe niet verplicht is. Samengevat is het de rechter die eigenlijk uitmaakt wat recht is, aangezien er geen beperkingen aan zijn uitleg kunnen worden gesteld en hij daarnaast verplicht is tot uitlegging van de wet. B. Codificatie en natuurrecht Declaration of Independence In de 18 e eeuw voerden Engeland en Frankrijk verwoede oorlogen. Om de kosten hiervan te kunnen betalen, voerde het Engelse parlement nieuwe belastingen in haar Amerikaanse koloniën in. De kolonisten kwamen hiertegen in opstand, aangezien zij niet werden vertegenwoordigd in het parlement (no taxation without representation). De kolonisten wisten aanvankelijk niet goed wat ze wilden bereiken met deze opstand. Hier bracht journalist Thomas Paine verandering in. Hij schreef het boek Common Sense, waarin hij tot onafhankelijkheid oproept en een beroep doet op het gezonde verstand van de mensen. Het was een duidelijk product van de Verlichting. Mede als gevolg van dit boek werd op 4 juli 1776 de Declaration of Independence aangeboden aan het Congres. De Declaration begint met een opsomming van enkele onvervreemdbare rechten en benoemt het recht, zelfs de plicht, een regering af te zetten die deze onvervreemdbare rechten schendt. Deze rechten zijn vanzelfsprekend en natuurlijk zodat zij niet hoeven te worden bekrachtigd of vastgesteld. Oftewel: de Declaration of Independence was gebaseerd op het natuurrecht. Ius civile en ius naturale Al sinds de klassieke oudheid heerst de overtuiging dat er een rechtsorde bestaat die boven het menselijke recht staat: het natuurrecht. De Romeinse rechtsbronnenleer maakte onderscheid tussen rechtsregels die specifiek golden binnen de eigen staat (ius civile) en rechtsregels die universele gelding hadden (ius gentium). Ook werd er vaak gebruik gemaakt van de term natuurrecht (ius naturale). Positivisme en natuurrecht De antieke rechtsfilosofie kent een tegenstelling tussen aanhangers van de Epicureïsche school en die van de Stoa. Volgens Epicurus zou de mens zich vrijwillig hebben onderworpen aan gezag én zijn voorschriften om hiermee een einde te maken aan anarchie. 2
3 De Epicureïsche stroming erkent daarom geen ander recht dan de wetgeving die door bevoegde overheidsinstanties is voorgeschreven en ingesteld. Er wordt niet zozeer gekeken naar de inhoud van het recht, maar naar de herkomst: de overheid. Dit wordt een positivistisch rechtsbegrip genoemd. De Stoa was daarentegen van mening dat het recht niet alleen door een overheidsinstantie kan worden voorgeschreven, maar dat het inhoudelijk moet worden beoordeeld op zijn rechtsvaardigheidsgehalte. Het recht moet worden gemeten aan de ratio die de mens voorschrijft wat recht is. Recht wordt niet door mensen gemaakt maar is een natuurlijk gegeven dat men in zichzelf door middel van redenering kan vinden. Hieruit volgt dat de Stoa een materieel rechtsbegrip kent: recht is datgene wat inhoudelijk conform is aan de menselijke rede. Ius gentium en ius naturale Niet al het Romeinse recht was in wetten vastgelegd: dit gold alleen voor het ius civile. De begrippen ius gentium en ius naturale werden daarnaast vaak door elkaar gebruikt voor rechtsregels die niet nationaal-romeins maar supra-nationaal en van algemene toepassing waren. Echter, het begrip ius gentium is puur feitelijk terwijl het begrip ius naturale een morele lading heeft. Hierbij kun je denken aan de slavernij, waarover regels in het ius gentium golden. Volgens het eigenlijke natuurrecht (ius naturale) zijn alle mensen echter vrij. Het natuurrecht in de middeleeuwen Keizer Justinianus heeft in de 6 e eeuw na Christus al het Romeinse recht (ius civile én ius gentium) gecodificeerd. Hierna gold enkel nog dit ius civile als rechtsbron, aangezien al het recht hiertoe was gaan behoren. Het door Justinianus vastgestelde Corpus Iuris Civilis werd ook in de Middeleeuwen gebruikt waardoor het natuurrecht niet meer als afzonderlijke discipline werd behandeld. Het natuurrecht werd echter wel onderwezen in combinatie met het kerkelijke recht (canonieke recht), welke hier grote waarde aan hechtte. Het natuurrecht werd gezien als het overal en altijd geldende recht dat God aan de mensheid heeft gesteld. Het overige recht kon en moest aan dit natuurrecht worden getoetst. Hierdoor ontstond een hiërarchie van rechtsbronnen. Op deze manier was het mogelijk het positieve recht te corrigeren op onbillijkheden. Hugo de Groot en het natuurrecht In de 17 e eeuw werd de relatie tussen natuurrecht, theologie en canoniek recht verbroken en werd het natuurrecht een onafhankelijke juridische discipline. Dit kwam met name door Hugo de Groot ( ). Hij verklaarde in zijn werk De Iure belli ac pacis dat er ook natuurrecht zou bestaan wanneer er geen God was. Oftewel: het natuurrecht staat los van het bestaan van God. Dit werk is nog altijd één van de meest gezaghebbende bronnen van het Volkenrecht. Dit is het recht dat geldt tussen staten onderling. Er ontstond in die tijd een opvatting dat in plaats van het Romeinse recht het natuurrecht centraal moest staan. Men kwam namelijk tot de conclusie dat veel recht uit het Corpus Iuris Civilis tijd en plaats gebonden was en dat er voor veel vraagstukken rationelere oplossingen mogelijk waren. Deze oplossingen waren met name afkomstig uit het natuurrecht. The age of reason Hoewel al sinds John Locke ( ) en de Middeleeuwse denker Thomas van Aquino de idee bestond dat aan het natuurrecht een recht op revolutie kon worden ontleend, werd dit pas tijdens de Verlichting in praktijk gebracht. De idee dat de mens zijn verstand moest gebruiken leidde ertoe dat de Verlichting ten grondslag heeft gelegen aan vele revoluties. Immers, toetsing van de politieke en sociale realiteit aan het natuurrecht leidde tot de conclusie dat er veel moest veranderen. 3
4 Het natuurrecht bood de oplossing dat een vorst afgezet kon worden wanneer hij niet naar de rede wilde luisteren. Toch kende Europa ook veel verlichte monarchen, waarop Frankrijk de grote uitzondering was. Rousseau en het contrat social Het Contrat Social van Rousseau ( ) bevat zijn theorie over de relatie tussen de overheid en zijn onderdanen. In die tijd werd deze relatie bepaald door traditie of gewoonterecht van de heersende elite. Deze traditie hield in dat het volk was gebonden aan de wil van de soeverein, zonder zelf een wil tot uitdrukking te kunnen brengen. Als gevolg hiervan waren wetten niet de uitdrukking van de wil van het volk maar werden zij opgelegd door de soeverein. Rousseau vroeg zich af hoe het kon dat de meerderheid zich moest gedragen naar de wil van de minderheid. Daarom introduceerde hij het begrip contrat social (maatschappelijk verdrag). Door middel van het sluiten van een dergelijk verdrag kan een groep individuen vrijwillig besluiten een natie te vormen. Door het sluiten van dit verdrag onderwerpt iemand zijn individuele wil aan de wil van de gemeenschap. Wat betreft codificatie houdt dit in dat een individu alleen gebonden kan zijn aan regels die de uitdrukking zijn van de wil van de gemeenschap. Een wet in materiële zin kon volgens Rousseau alleen in werking treden als de meerderheid van het volk hiermee in had ingestemd. De wet, gemaakt met instemming van het volk, geldt dus als enige rechtsbron. De gewoonte en het natuurrecht worden hierdoor van het recht uitgesloten. De negentiende-eeuwse codificatiegedachte is gebaseerd op het Contrat Social: al het recht moet berusten op de wet, zoals door de wil van de wetgever vormgegeven. Vernunftrecht De wederopleving van het natuurrecht als zelfstandige juridische discipline viel samen met de opkomst van het rationalisme. Het rationalisme is de geestelijke stroming die wordt gedragen door de overtuiging dat de menselijke rede alléén in staat is door te dringen tot de laatste waarheden; aan de rede, de ratio, zouden geen grenzen zijn gesteld. Het nieuwe, rationalistische natuurrecht had geen banden meer met het Romeinse recht en werd vooral van invloed in de Duitse gebieden. De systematici die zich hiermee bezig hielden, waaronder Samuel Pufendorf, Christian Thomasius en Christian Wolff, hebben veel privaatrechtelijke basisbegrippen voor het eerst geïntroduceerd. Zij onderwezen niet het zogeheten ius constitutum (het recht zoals het was), maar het ius constituendum (het recht zoals het zou moeten zijn). Hoewel het leek alsof de toekomst van het Europese privaatrecht in het natuurrecht lag, was deze toch weggelegd voor een herbestudering van het Romeinse recht en de codificaties die hier gevolg van zijn geweest. Natuurrecht en codificatiestreven De Verlichting hield op juridisch gebied in dat elk land trachtte een nationale codificatie tot stand te brengen die niet langer gebaseerd was op het Romeinse recht en exclusieve werking had. Deze codificatiepogingen vonden hun oorsprong in het natuurrecht. Hoewel in het natuurrecht een codificatie in principe overbodig is, werd de noodzaak hiervan toch gezien door natuurrechtsgeleerden. Ten eerste omdat voor bepaalde zaken in het natuurrecht geen oplossingen zijn en ten tweede omdat codificatie zeer wenselijk werd geacht voor het strafrecht. Dit had te maken met het legaliteitsbeginsel. Dit beginsel houdt in dat men pas mag straffen wanneer het misdrijf, op het moment dat het heeft plaatsgevonden, strafbaar was gesteld in de wet. Dit door de Italiaan Cesare Beccaria ingevoerde beginsel bracht de noodzakelijkheid van codificatie met zich mee. Uiteindelijk ontstond uit dit verlangen het strafrecht te codificeren tevens een verlangen het burgerlijk recht te codificeren. Hoewel men zou verwachten dat dit op het natuurrecht gebaseerde burgerlijk recht voor elk land gelijk zou zijn, was dit niet het geval. 4
5 Dit kwam omdat men het noodzakelijk achtte in overeenstemming met de leer van Montesquieu - het natuurrecht aan te passen aan de lokale omstandigheden. Dit was uiteraard in strijd met één van de grondbeginselen van het natuurrecht: zijn universaliteit. Tegen het einde van de 18 e eeuw ontstond de nodige twijfel omtrent de theoretische vooronderstellingen waarop het natuurrecht was gebouwd. Er viel zelfs hier en daar een hernieuwde waardering van het Romeinse recht waar te nemen. Er ontstond een dilemma tussen de twijfels aan het Romeinse recht enerzijds en de praktische en theoretische bezwaren tegen de toepassing van het natuurrecht anderzijds. De enige uitweg bleek codificatie en uit dit dilemma zijn dan ook de negentiende-eeuwse codificaties geboren. Slotbeschouwing In de negentiende en een groot deel van de twintigste eeuw heerste het idee dat het natuurrecht achterhaald was en dat de wet moest worden gezien als enige rechtsbron. Dit had twee belangrijke oorzaken: De invloed van de Historische School, welke benadrukte dat het ware recht niet kan worden gevonden in een zuiver cerebrale exercitie die tot een altijd en overal geldige uitkomst leidt; De invloed van Rousseau s denkbeelden, waarin geen andere rechtsregels worden toegelaten dan die welke berusten op het uitdrukkelijke bevel van de soeverein. Na de Tweede Wereldoorlog vond er een herwaardering van het natuurrecht plaats, welke tot uiting kwam in de totstandkoming van het Europese Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en in veel nieuwe Europese Grondwetten. Hierin werd het namelijk mogelijk wetten te toetsen aan in de Grondwet opgenomen mensenrechten. 5
knowledge is power and power makes corrupt, so study hard and be evil
knowledge is power and power makes corrupt, so study hard and be evil Kijk voor ons actuele aanbod van tentamentrainingen op www.capitaselecta.nl Voorwoord Beste nieuwe rechtenstudenten, Het is weer tijd
Nadere informatieDE ONTWIKKELING VAN DE ACTIO NEGATORIA VANAF DE RECEPTIE VAN HET ROMEINSE RECHT TOT AAN DE TOTSTANDKOMING VAN 1004 BGB
II DE ONTWIKKELING VAN DE ACTIO NEGATORIA VANAF DE RECEPTIE VAN HET ROMEINSE RECHT TOT AAN DE TOTSTANDKOMING VAN 1004 BGB 5 Inleiding Het Romeinse recht, zoals dat tussen 529 en 534 op last van keizer
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieA. Begrip en aard van het Internationaal Publiekrecht
A. Begrip en aard van het Internationaal Publiekrecht Dit hoofdstuk is een inleiding op het internationaal publiekrecht. Er wordt ingegaan op de geschiedenis van het internationaal publiekrecht, de elementen
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatieTIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Nadere informatieSamenvatting Rechtsgeschiedenis: Hoofdstukken uit de Europese codificatiegeschiedenis Lokin, Zwalve + Werkboek.
Samenvatting Rechtsgeschiedenis: Hoofdstukken uit de Europese codificatiegeschiedenis Lokin, Zwalve + Werkboek. Hoofdstuk 1. Codificatie. 1. Begripsbepaling. De Romeinen maakten onderscheidingen in het
Nadere informatieSlaaf krijgt vrijheid (vanaf nu: ex-slaaf) en wordt loonarbeider bij zijn baas (vanaf nu: ex-slavenhouder)
Samenvatting door M. 1033 woorden 15 juni 2015 6,7 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 7.1 De verlichting Verlichting is het gevolg van de wetenschappelijke revolutie uit hoofdstuk/tijdvak
Nadere informatieInleiding tot het recht
1ste bach PSW Inleiding tot het recht Prof. Janvier Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be R B08 3,50 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Inleiding tot het
Nadere informatieBEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS
BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS RECHTSGESCHIEDENIS I (R12221) (onderdeel traject Propedeuse Rechten) studiecentrum: Utrecht tijdvak: februari en maart 2012 begeleider: mr drs G.E.P. ter Horst 1 INLEIDING
Nadere informatieVoorwoord. Lawbooks Grondslagen van Recht ( ) Beste student(e),
Grondslagen van Recht Week 3 2018 2019 Voorwoord Beste student(e), Voor je ligt de samenvatting van de stof van Hoofdstuk 14 van het boek Hoofdlijnen, dat voorgeschreven wordt in week 3. Aanvankelijk hebben
Nadere informatieBIJLAGEN. bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD. Een nieuw EU-kader voor het versterken van de rechtsstaat
EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 BIJLAGEN bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Een nieuw EU-kader voor het versterken van
Nadere informatieA. De wens van de soeverein
A. De wens van de soeverein Overal om ons heen vinden we regels. We houden ons aan regels en verwachten ook dat anderen dit doen. Sommige regels zijn aan te merken als rechtsregels, maar er zijn ook sociale
Nadere informatieInleiding in de Rechtswetenschap Werkgroepen 2017/2018
Inleiding In dit bestand vind je de inhoudsopgave van onze tentamensamenvatting van dit blok en als voorbeeld het deelonderwerp jurisprudentie, dat onderdeel uitmaakt van hoofdstuk 3 (Rechtbsbronnen).
Nadere informatie11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 1623 woorden 10 december 2007 5,4 53 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Hoofdstuk 1: Idee
Nadere informatieis een domme zet 1 Inleiding in het recht 1.1 Inleiding
1 Inleiding in het recht 1.1 Inleiding Om de samenleving rechtvaardig te ordenen zijn er regels nodig die door de overheid zijn gemaakt. Al die (gedrags)regels bij elkaar noemen we recht. Het is de taak
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen
Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A
Nadere informatieDescartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatieDe belangrijkste bron van het burgerlijk recht is het burgerlijk wetboek,
Recht is alomtegenwoordig. Of het nu gaat om een verbod iets te doen (door het rood licht rijden), een verplichting iets te doen (deelnemen aan verkiezingen), een werkwijze die men dient na te leven (procesrecht)
Nadere informatieVerdrag inzake de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed
Verdrag inzake de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed De Staten die dit Verdrag hebben ondertekend, Geleid door de wens de erkenning van echtscheidingen en scheidingen van tafel
Nadere informatieWoord vooraf. Epe, februari 2015. 1 Marten Toonder, Soms verstout ik mij: de zelfkant, de vergelder, Amsterdam: De Bezige Bij 1985.
Woord vooraf De aanleiding om dit boek te schrijven zijn de colleges die ik in de afgelopen jaren in het verplichte vak over rechtsvinding heb gegeven aan juridische bachelorstudenten aan de Hogeschool
Nadere informatieTIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën
TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieWij hopen dat je met veel plezier gebruik zult gaan maken van onze samenvattingen!
Beste student, Wat leuk dat je aan de UvA komt studeren. Ter ondersteuning van je studie bieden wij kwalitatief hoogwaardige samenvattingen aan. Om je kennis te laten maken met onze samenvattingen, bieden
Nadere informatie1.1 De noodzakelijke algemeenheid van wettelijke voorschriften, en billijkheidsuitzonderingen
1 INLEIDING EN ONDERZOEKSOPZET 1.1 De noodzakelijke algemeenheid van wettelijke voorschriften, en billijkheidsuitzonderingen 1.1.1 Aristoteles inzicht 1.1.2 Billijkheidsuitzonderingen 1.1.3 Rechtswetenschap
Nadere informatiePLAATSINGSSYSTEEM COLLECTIE RECHTSGESCHIEDENIS A. Werken van algemene aard A10 Woordenboeken A20 Naslagwerken A30 Bibliografieën, catalogi van
1 PLAATSINGSSYSTEEM COLLECTIE RECHTSGESCHIEDENIS A. Werken van algemene aard A10 Woordenboeken A20 Naslagwerken A30 Bibliografieën, catalogi van bibliotheken A31 Archivalie A40 Grammaticale hulpmiddelen,
Nadere informatieHet Algemeen Welzijn van het Volk
CM. Hogenstijn Het Algemeen Welzijn van het Volk Een politiek- en rechtshistorische Studie van Deventer in de Patriottentijd NlJMEGEN 2005 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen Woord vooraf Inleiding ix
Nadere informatieGeschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor
Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners
Nadere informatieARREST VAN HET HOF (Vijfde kamer) 10 mei 2001 *
ARREST VAN 10. 5. 2001 ZAAK C-144/99 ARREST VAN HET HOF (Vijfde kamer) 10 mei 2001 * In zaak C-144/99, Commissie van de Europese Gemeenschappen, vertegenwoordigd door P. van Nuffel als gemachtigde, bijgestaan
Nadere informatieInleiding tot Recht. Uit Praktisch Burgerlijk Recht
Inleiding tot Recht Uit Praktisch Burgerlijk Recht 1. Wat is recht? Een exacte definitie is niet te geven. Elke klassieke definitie bevat vier elementen: Gedragsregels, normen Doel = maatschappelijk leven
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieP. Westerman, Recht als Raadsel, tweede druk, Zutphen: Uitgeverij Paris 2013, tweede druk, Inleiding, HI
HC 1. Inleiding P. Westerman, Recht als Raadsel, tweede druk, Zutphen: Uitgeverij Paris 2013, tweede druk, Inleiding, HI Inleiding Over wat rechtsfilosofie is, bestaan verschillende meningen. De definitie
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren
Nadere informatieVerbod van terugwerkende kracht en de tenuitvoerlegging van de straf
Hoorcollege 5A, 01-10-2018, Legaliteitsbeginsel Het legaliteitsbeginsel staat beschreven in art. 1 Sr en 7 EVRM en houdt in dat geen feit strafbaar is zonder een voorafgaande wettelijke strafbepaling.
Nadere informatieDEEL III. Het bestuursprocesrecht
DEEL III Het bestuursprocesrecht Inleiding op deel III In het voorgaande deel is het regelsysteem van art. 48 (oud) Rv besproken voor zover dit relevant was voor art. 8:69 lid 2 en 3 Awb. In dit deel
Nadere informatieRechtsbetrekking en rechtsbeginselen in het belastingrecht
Rechtsbetrekking en rechtsbeginselen in het belastingrecht Rechtstheoretische beschouwingen over navordering, toezegging en fiscale vaststellingsovereenkomst J.L.M. Gribnau sanders lnstituut 1998 Gouda
Nadere informatieInleiding. Definitie recht
Inleiding Wat is recht? Dat is de centrale vraag in deze cursus. In de inleiding zullen we ons niet al te veel verlaten in een academische waterval aan tekstblokken en moeilijk woorden. We gaan meteen
Nadere informatieInleiding. 1 Strafrecht
Inleiding 1 Strafrecht Plaats van het strafrecht Het strafrecht is, net als bijvoorbeeld het staatsrecht en het bestuursrecht, onderdeel van het publiekrecht. Het publiekrecht regelt de betrekkingen tussen
Nadere informatieZaak C-377/98. Koninkrijk der Nederlanden tegen Europees Parlement en Raad van de Europese Unie
Zaak C-377/98 Koninkrijk der Nederlanden tegen Europees Parlement en Raad van de Europese Unie Nietigverklaring Richtlijn 98/44/EG Rechtsbescherming van biotechnologische uitvindingen Rechtsgrondslag Artikel
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieVan Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS
Van Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen KOENRAES & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS Inhoudstafel Woord vooraf. Deell HlSTORISCH OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieStaats- en bestuursrecht
F.C.M.A. Michiels (red.) Staats- en bestuursrecht Tekst en materiaal Met bijdragen van Gio ten Berge Leonard Besselink Henk Kummeling Lex Michiels Rob Widdershoven KLUWER J ^ Deventer - 2003 Thema 1 -
Nadere informatie2de bach PSW. Mediarecht. Lesnotities. uickprinter Koningstraat Antwerpen B EUR
2de bach PSW Mediarecht Lesnotities Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be B17 3.00 EUR Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be MEDIARECHT 2014-2015 INHOUD
Nadere informatieRegeis van rechtsvinding. Carel E. Smith
Regeis van rechtsvinding Carel E. Smith Boom Juridische uitgevers Den Haag 2005 Inleiding 15 2 De staatsrechtelijke positie van de rechter 21 2.1 Het begrip rechtsvinding 21 2.2 Verband tussen recht en
Nadere informatieThe Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra
The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra Samenvatting Dit onderzoek heeft als onderwerp de invloed van het Europees Verdrag
Nadere informatieDatum van inontvangstneming : 06/03/2017
Datum van inontvangstneming : 06/03/2017 Vertaling C-45/17-1 Zaak C-45/17 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 30 januari 2017 Verwijzende rechter: Conseil d État (Frankrijk) Datum
Nadere informatie3 Rechtsvinding in procesrechtelijk perspectief 53
Inhoud Inleiding 15 2 De staatsrechtelijke positie van de rechter 21 2.1 Het begrip rechtsvinding 21 2.2 Verband tussen recht en rechtvaardigheid 22 2.3 Het primaat van de wet 24 2.4 Drie staatstypen en
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle
Nadere informatiehet college van bestuur van de Universiteit Leiden, gevestigd te Leiden, verweerder.
Zaaknummer: 2008/008 Rechter(s): mrs. Loeb, Lubberdink, Mollee Datum uitspraak: 20 juni 2008 Partijen: appellant tegen college van bestuur van de Universiteit Leiden Trefwoorden: Bijzondere omstandigheden,
Nadere informatieECLI:NL:CRVB:2008:BC5947
ECLI:NL:CRVB:2008:BC5947 Instantie Datum uitspraak 29-02-2008 Datum publicatie 06-03-2008 Zaaknummer Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Centrale Raad van Beroep 06-7122 WTOS Bestuursrecht
Nadere informatieHistorische context. Verlich/ngsideeën en de democra/sche revolu/es
Historische context Verlich/ngsideeën en de democra/sche revolu/es 1650 1848 Kenmerkende aspecten 23. Het streven van vorsten naar absolute macht 26. Wetenschappelijke revolu/e 27. Ra/oneel op/misme en
Nadere informatieInhoud. DEEL I: Staat en recht. Inleiding
Inhoud DEEL I: Staat en recht Inleiding Hoofdstuk 1 Het moderne staatsbegrip 1 Staat en soevereiniteit 2 Types staten 3 Instellingen 3.1 Leenrecht 3.2 Standenvertegenwoordiging Hoofdstuk 2 Verhoudingen
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 11
inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma
Nadere informatieInterventie Syrië. Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht Oudemanhuispoort 4-6 1012 CN Amsterdam Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 5252833 Interventie Syrië Datum 29 augustus 2013 Opgemaakt
Nadere informatieInhoud. Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14
Inhoud Inleiding...4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van mensenrechten...6 Hoofdstuk 2 Dertig mensenrechten...14 Inleiding Je hoort of leest vaak over mensenrechten. Maar kun je ook een paar mensenrechten opnoemen?
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE XIII. Ten geleide. Inleiding 1
INHOUDSOPGAVE Ten geleide XIII Inleiding 1 1 Rechtswetenschap en systematisering 1 2 Methodologie 4 3 Burgerlijk recht, Romeins recht en handelsrecht 7 4 Tijdvak en hoofdstukindeling 8 5 Forschungsstand
Nadere informatieStaatsrecht. Course information. Commencement Period. Lecturer(s) RD Nederlands
Staatsrecht Course information C OURSE RD201 AC ADEMIC YEAR 2017-2018 EC 7.5 LANGUAGES Nederlands PROGRAMME bachelor 2 / Bachelor Rechtsgeleerdheid / Vrijdagmiddagonderwijs C ONT AC T mr. S Philipsen Commencement
Nadere informatieDe (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie:
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie: Respect voor staatssoevereiniteit versus bescherming van mensenrechten? PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in
Nadere informatieNo.W /I/Vo 's-gravenhage, 20 februari 2018
... No.W04.18.0031/I/Vo 's-gravenhage, 20 februari 2018 Bij brief van 16 februari 2018 heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op de voet van artikel 21a, eerste lid, van de Wet
Nadere informatieSuggesties voor een volgende editie, zijn welkom bij de auteur op Alle constructieve opmerkingen worden in dank aanvaard.
Voorwoord Dit leerboek vormt een goede basis voor het opleidingsonderdeel strafrecht binnen een professionele bacheloropleiding. We denken hierbij in het bijzonder aan de afstudeerrichting Rechtspraktijk
Nadere informatieAfdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17
IX Onderzoeksopzet 1 Hoofdstuk 1. Achtergrond 3 Hoofdstuk 2. Probleemstelling 7 Afdeling I. Academisch debat 7 Afdeling II. Eigen bijdrage academisch debat 9 Hoofdstuk 3. Onderzoeksvragen en -methodologie
Nadere informatieTrias Politica hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61320 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen? Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies
Nadere informatieHOOFDSTUK XII DE PRESIDENT EERSTE AFDELING ALGEMEEN
HOOFDSTUK XII DE PRESIDENT EERSTE AFDELING ALGEMEEN Artikel 90 1. De President is Staatshoofd van de Republiek Suriname, Hoofd van de Regering, Voorzitter van de Staatsraad en van de Veiligheidsraad. 2.
Nadere informatieWaar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?
Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.
Nadere informatieADVIES. Inleiding. Voorstel. Commentaar. inzake
ADVIES inzake Voorstel van wet van het Tweede-Kamerlid Halsema, houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot invoering van
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen? Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies
Nadere informatieBeginselen van de democratische rechtsstaat
Beginselen van de democratische rechtsstaat Prof. mr. M.C. Burkens Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Prof. mr. R.J.G.M. Widdershoven Inleiding tot de grondslagen van het Nederlandse
Nadere informatieVoorwoord Inhoudsopgave Lijst van afkortingen. 1. Inleiding Het onderwerp Plan van behandeling 1
INHOUDSOPGAVE Voorwoord Inhoudsopgave Lijst van afkortingen V VII XIII 1. Inleiding 1 1.1 Het onderwerp 1 1.2 Plan van behandeling 1 2. Een historisch startpunt 3 2.1 Inleiding 3 2.2 De Canonisten 3 2.3
Nadere informatieInleiding. 1 Definitie van internationaal publiekrecht. 2 Het rechtskarakter van internationaal publiekrecht
I Inleiding 1 Definitie van internationaal publiekrecht Het internationaal publiekrecht is het geheel van internationale rechtsregels dat de rechtsbetrekkingen regelt tussen internationaal erkende rechtspersonen
Nadere informatieSchoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015
Schoolonderzoek II Geschiedenis Staat en Natie Tijdvak I 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 33 vragen. In totaal kun je hiervoor 54 punten halen. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd
Nadere informatie6.4. Het recht. De wetgeving. De rechtspraak. Boekverslag door M woorden 23 mei keer beoordeeld. De rechtspraak bij de Romeinen
Boekverslag door M. 2413 woorden 23 mei 2004 6.4 204 keer beoordeeld Vak KCV bij de Romeinen De Koningstijd en de periode van de Vroege Republiek De koningstijd was van 753 voor Chr tot ongeveer 500 voor
Nadere informatieBESLUIT. 3. De Raad heeft wegens de hiervoor in randnummer 1 genoemde overtreding aan Bouwbedrijf P. Moll B.V. een boete opgelegd.
Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Nummer 3938_650/35 Betreft zaak: B&U-sector / Beheermaatschappij P. Moll Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit op de bezwaren
Nadere informatieExamenprograma filosofie havo/vwo
Examenprograma filosofie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieSO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.
SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,
Nadere informatieZaak C-540/03. Europees Parlement tegen Raad van de Europese Unie
Zaak C-540/03 Europees Parlement tegen Raad van de Europese Unie Immigratiebeleid - Recht van minderjarige kinderen van onderdanen van derde landen op gezinshereniging - Richtlijn 2003/86/EG - Bescherming
Nadere informatieHoofdstuk 1: Recht. Alternatieven voor recht
Hoofdstuk 1: Recht Alternatieven voor recht Recht is zoals al gezegd een instrument om de maatschappij te ordenen. Alles is recht, kan een bepaalde houding zijn (die dan nog eens intrinsiek op alles toepasbaar
Nadere informatie1 Inleiding recht. 1.1 Inleiding. 1.2 Omschrijving en doel
1 Inleiding recht 1.1 Inleiding Wie het jeugdrecht wil leren kennen, moet iets weten over het recht in het algemeen. Daarom in dit hoofdstuk een korte introductie in het recht met een definitie van recht,
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Samenvatting Staatsinrichting hoofdstuk 1 VMBO
Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Staatsinrichting hoofdstuk 1 VMBO Samenvatting door Marieke 1467 woorden 30 april 2015 7,4 34 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Hoofdstuk 1: Het
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieeen gedraging van de Douane van Curaçao, welke gedraging toe te schrijven is aan de Minister van Financiën, (hierna de Minister).
KlRz 041/2013 RAPPORT inzake de klacht van [Verzoeker ] tegen een gedraging van de Douane van Curaçao, welke gedraging toe te schrijven is aan de Minister van Financiën, (hierna de Minister). - 2-1. Inleiding
Nadere informatieArrest van 19 december 1997 in de zaak A 96/ Arrêt du 19 décembre 1997 dans l affaire A 96/
BENELUX-GERECHTSHOF COUR DE JUSTICE BENELUX A 96/4/8 Inzake : Arrest van 19 december 1997 in de zaak A 96/4 ------------------------- KANEN tegen GEMEENTE VELDHOVEN Procestaal : Nederlands En cause : Arrêt
Nadere informatieEindexamen geschiedenis nieuwe stijl havo 2008-I
Door de tijd heen De volgende gebeurtenissen hebben met verschillende godsdiensten te maken en staan in willekeurige volgorde: 1 Jezus Christus wordt geboren. 2 De profeet Mohammed trekt van Mekka naar
Nadere informatieGROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1
GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,
Nadere informatieProeftoets E2 vwo4 2016
Proeftoets E2 vwo4 2016 1. Wat zijn de twee belangrijkste redenen om rechtsregels op te stellen? A. Ze zijn een afspiegeling van wat het volk goed en slecht vindt en zorgen voor duidelijke afspraken om
Nadere informatieDe klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Nadere informatieWat is een rechtsstaat?
Wat is een rechtsstaat? Nederlanders hebben veel vrijheid. We hebben bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting: we mogen zeggen en schrijven wat we willen. Toch heeft deze vrijheid grenzen. Zo staat er in
Nadere informatieZaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom
COUR DE JUSTICE BENELUX GERECHTSHOF ~ Zaak A 2005/1 - Bovemij Verzekeringen N.V. / Benelux-Organisatie voor de Intellectuele Eigendom Nadere conclusie van de Advocaat-Generaal L. Strikwerda (stuk A 2005/1/13)
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 39364 13 juli 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 5 juli 2017, nr. VO/1188661,
Nadere informatieCHRISTENEN IN DE SAMENLEVING
Domènec Melé CHRISTENEN IN DE SAMENLEVING Inleiding op de sociale leer van de Kerk 2018 INHOUDSOPGAVE LIJST VAN AFKORTINGEN... 9 INLEIDING... 13 Hoofdstuk I DE SOCIALE LEER VAN DE KERK... 17 De maatschappelijke
Nadere informatieMaatschappijleer in kernvragen en -concepten
Maatschappijleer in kernvragen en -concepten Deel I Kennis van de benaderingswijzen, het formele object Politiek-juridische concepten Kernvraag 1: Welke basisconcepten kent de politiek-juridische benaderingswijze?
Nadere informatieRapport Datum: 23 oktober 2013 Rapportnummer: 2013/153
Rapport Rapport over een klacht over de Belastingdienst te Almere (voorheen Belastingdienst/Randmeren) Datum: 23 oktober 2013 Rapportnummer: 2013/153 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de ontvanger van
Nadere informatieDE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?
DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In
Nadere informatieHC 5A, , Het Koninkrijk der Nederlanden en de internationale rechtsorde
HC 5A, 11-12-2017, Het Koninkrijk der Nederlanden en de internationale rechtsorde In het Koninkrijk der Nederlanden van 1954 is opgenomen dat het Statuut in hiërarchie hoger is dan de Grondwet (art. 5
Nadere informatieAdvies IS - Irak. Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law. Postbus BA Amsterdam T
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 535 2632 Advies IS - Irak Datum 3 september 2014 Opgemaakt door Prof. dr. P.A. Nollkaemper Op
Nadere informatieCommissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten
Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten Afdeling openbaarheid van bestuur 13 februari 2012 ADVIES 2012-8 met betrekking tot de openbaarheid van voorbereidende documenten
Nadere informatie