Gezonde slaap bij kinderen/jongeren, wat wel/niet doen en hoe behandel je slaapproblemen of chronische vermoeidheid?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gezonde slaap bij kinderen/jongeren, wat wel/niet doen en hoe behandel je slaapproblemen of chronische vermoeidheid?"

Nina Cools
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Daniëlle Hendriks, orthopedagoog & somnoloog Centrum voor slaap en

1 Gezonde slaap bij kinderen/jongeren, wat wel/niet doen en hoe behandel je slaapproblemen of chronische vermoeidheid? Drs. Daniëlle Hendriks, orthopedagoog & somnoloog Centrum voor slaap en waakstoornissen HMC Westeinde Drs. Frederike van Markus, revalidatiearts Sophia

2 Waarom slapen belangrijk? Lichamelijk herstel Ontwikkeling en groei Energiehuishouding Informatieverwerking en geheugen Slaap helpt geleerde stof opslaan in het lange termijn geheugen Emotioneel in balans

3 Normaal slaaphypnogram

4 Gemiddelde slaapduur per leeftijd Aanbevolen hoeveelheid slaap per leeftijdscategorie Baby s van 4 tot 12 maanden Kinderen van 1 tot 2 jaar Kinderen van 3 tot 5 jaar Kinderen van 6 tot 12 jaar Tieners van 13 tot 18 jaar 12 tot 16 uur per 24 uur (inclusief dutjes overdag) 11 tot 14 uur per 24 uur (inclusief dutjes overdag) 10 tot 13 uur per 24 uur (inclusief dutjes overdag) 9 tot 12 uur per 24 uur 8 tot 10 uur per 24 uur Referentie: A Consensus Statement of the American Academy of Sleep Medicine; 2016

5 Biologische klok

6 Ochtend/avondmens typering Avond-type Ochtend-type (T Roenneberg et al, 2004; N = )

7 Wanneer is het een slaapprobleem? Moeite met in slaap vallen (> 30 minuten) Meer dan 3 keer per nacht wakker worden en/of moeite met opstaan (> 30 min wakker) langer dan een maand bestaand met minimaal 3 slechte nachten per week Overdag klachten van vermoeidheid, dutjes overdag, druk/ ongecontroleerd gedrag, concentratieproblemen, stemmingsveranderingen

8 Gevolgen slaapprobleem Gedragsproblemen Cognitieve/leerproblemen Schoolverzuim Aandacht- en concentratieproblemen Verminderde lichamelijke conditie/weerstand Motorische onhandigheid Moeheid Hoofdpijn Somberheid/vervlakking emoties Overgewicht

9 Morin & Espie (2003): vicueuze cirkel insomnie Psychische gevolgen: Somber/depressie Bang voor de nacht Onzeker/machteloos Geïrriteerd Snel geprikkeld:ruzies Lusteloos Gevoel Gedachten Slaapbelemmerende gedachten: Piekeren Zorgen over slaap en de gevolgen van slapeloosheid op kind Ouders maken zich zorgen Stress Slecht Slapen kind Lichamelijke spanning: Spierpijn Hartkloppingen Buikpijn Hoofdpijn Vermoeidheid Ook bij ouders! Gedrag Aangeleerde (verkeerde) slaapgewoonten: Langer in bed liggen Wisselen van slaapplek Vroeger naar bed Minder actief overdag Motivatieprobleem Schoolverzuim Minder sociale contacten Alcohol/drugs/Energydri nks 9

10 Filmpje: pubers met slaapproblemen kennis van nu

11 Slaaphygiënische problemen Meest voorkomende oorzaak van overmatige slaperigheid overdag en niet in slaap kunnen vallen Chronische slaapdeprivatie leidt tot: Verminderd functioneren Gedragsstoornissen Cognitieve achteruitgang Voorbeelden: tv / computer / koffie / chocolade / druk sociaal / baantje/ dutjes doen overdag

12 Licht..

13 Studie (2014) Chang, Aeschbach 12 adolescenten, gem 23 jaar oud

14 Huss, Van Eijsden (2015) 2000 kinderen van gem. 7,5 jaar oud Resultaat: Geen invloed wifi op slaapkwaliteit Gebruik van mobiele telefoons wel negatieve invloed op slaap!

15 Dutjes doen overdag?

16 Slaapstoornissen bij kinderen/jongeren 1-18 jaar In de leeftijd van 0-18 jaar hebben % van de kinderen slaapproblemen variërend van problemen met in slaap komen tot slaapstoornissen In Nederland meer slaapstoornissen dan in Amerika, maar minder dan in China Alle slaapstoornissen ICSD-3 komen ook voor bij kinderen, alleen criteria anders en aantal passen bij leeftijdsfase/ontwikkelingsfase Bron: Sleep habits and sleep disturbances in Dutch children: Litsenberg (2010), Eur J Pediatr (2010) 169:

17 Behandelingen Evidence based behandelingen slaapproblemen kinderen/adolescenten zijn er nog nauwelijks European sleep Research society American Association of Sleep Medicine

18 Hoe in Nederland? Huisartsen, consultatiebureau s, kinderartsen, psychologen/pedagogen allemaal verschillende adviezen Gewoon laten huilen Geef maar 5 mg melatonine

19 Evidence based: CBT-I Slaaphygiëne Opsloom-oefening : bed alleen voor slapen Slaaprestrictie Ontspanningsoefening Gedachte-oefeningen: helpende gedachten i.p.v. storende gedachten

20 Alleen effectief na 4-6 weken serieus toepassen!

21 Therapie slaapritme stoornis Chronotherapie Resetten van de biologische klok naar voren of achteren Stricte in- en uit- bedtijden, slaaprestrictie Nieuwe ritme minimaal 6 weken aanhouden voor stabilisatie! Lichttherapie Vlak voor ontwaken tot 30 min erna Melatonine: 0,5 mg begin vd avond Slaaphygienische adviezen

22 Gezond slapen: hoe dan? 1,5 uur voor slapen geen laptop/i-pad/i-phone/gamen Op tijd stoppen met huiswerk leren Sporten mag, maar begin van de avond Regelmatige bedtijden en voldoende slaapduur In weekend niet te lang wakker in bed blijven liggen Dagelijks voldoende beweging en daglicht

23 Gezonde slaapplek?

24 Wat kunt u doen als ouder? Geef goede voorbeeld! Oordeel niet te snel: niet altijd motivatieprobleem Blijf in gesprek, maar blijf uit de discussie Laat uw kind zelf oplossingen bedenken, u geeft als ouder de grenzen aan Onderhandel over beloningen: als je op tijd stopt met social media/i-phone weglegt, dan Let op hoeveelheid cafeine/energydrinks/alcohol/drugs! Let op als een kind hevig snurkt en vermoeidheid overdag toeneemt! Als er slaapproblemen zijn, bespreek dit met school

26 Helpt het niet? Na 2 maanden nog steeds slaapproblemen? Snurken en slaperigheid overdag? Veel bewegen en onrustige benen? Nachtmerries, praten in slaap en veelvuldig slaapwandelen? Aanmelden bij ons Slaapcentrum met verwijzing arts: Tel

27 Nog meer weten?

Vereniging kind & slaap www.kindenslaap.

28 Vereniging kind & slaap Lid worden of meer info? Mail naar:

29 Multidisciplinaire vereniging Zorg voor kinderen met slaapstoornissen bevorderen door: Verbeteren patiëntenzorg Bijdragen wetenschappelijke ontwikkelingen Voor wie: Medisch specialisten, physician assistents, kinderpsychiaters, orthopedagogen, kinderpsychologen, pedagogisch medewerkers, verpleegkundig specialisten Oprichtingssymposium op 11 september 2015

30 Quizzzzz

31 Hoeveel slaap heeft een puber (12-18 jaar) nodig?

32 Vraag: om slaapproblemen te verhelpen moet een kind in avond flink sporten, zodat fysiek moe wordt Waar? Niet waar?

33 Vraag: 1-2 Energydrinks, cola,koffie of thee om 18 uur s avonds heeft geen invloed op het slapen Waar? Niet waar?

34 Energydrinks: niet in avond! Energiedranken zijn frisdranken met veel suiker, waaraan cafeïne, taurine en glucurono-lacton zijn toegevoegd. Al deze stoffen hebben een oppeppend effect. Voorbeelden van energiedranken zijn: Red Bull, Burn, Monster en Bullit In de meeste blikjes energiedrank zit ongeveer 80 milligram cafeïne. Dat is evenveel als in een kopje koffie en ongeveer 4 keer zoveel als 1 glas cola. In een energyshot zit 50 tot 200 milligram cafeïne!

35 Vraag: bij langdurige slaapproblemen kun je het beste overdag bijslapen Waar? Niet waar?

36 Casus 1 Jongen, 15 jaar, van kleins af aan al moeite met in slaap vallen. Sinds 2 jaar geleden verergerd, na 1 ste epilepsie aanval. Overdag weinig problemen, is erg actief en sport 3x per week (hockey), waarbij hij 2x in de week pas om 22 uur thuis is. Zit op de Havo, cijfers goed, maar wel moeilijker concentreren de laatste tijd. Houdt van gamen en zit tot laat in de avond op z n telefoon, want hij kan toch niet slapen. Ouders maken zich zorgen, omdat slaaptekort de epilepsie kan verergeren, maar hij lijkt weinig van zijn ouders te willen aannemen. Waar zou je mee beginnen? Wat heeft deze jongen nodig? Wat zou de oorzaak kunnen zijn van zijn slaapproblemen?

37 Casus 2 Jongen 14 jaar, diagnose chronische vermoeidheid al sinds groep 8 van de basisschool. Slaaptijden zijn erg wisselend en opstaan voor school lukt al niet meer sinds de brugklas. Heeft hierdoor veel verzuimd. Veel hoofdpijn en voelt zich de hele dag futloos. Sport niet meer terwijl als kind altijd gevoetbald. Zit de hele dag binnen, weinig contact vrienden en is somber. Waar zou je mee beginnen? Wat heeft deze jongen nodig? Wat zou de oorzaak kunnen zijn van de chronische vermoeidheid? Wat zou je doen met de problemen bij het opstaan?

38 Casus 3 Intelligente jongedame van 17 jaar oud met slaapproblemen en ernstige vermoeidheid sinds een val van haar paard, 3 jaar geleden. Ze had toen een lichte hersenschudding en is er nog goed vanaf gekomen. Ze heeft echter sindsdien nooit meer paard gereden en heeft een paar keer per week nachtmerries over het ongeval. Naar school gaan lukt al 2 jaar niet meer en ze heeft weinig contact met vriendinnen. Overdag is ze erg moe, ze omschrijft het als burnout en weet niet meer wat ze moet doen. Ze denkt dat het nooit meer goed komt en is erg somber. Wat heeft deze jongedame nodig? Hoe zou je haar problemen kunnen oplossen?

39 Lukt het opstaan echt niet? wakker worden

40 Vragen/opmerkingen?

41 Richtlijn Jeugdgezondheidszorg ebsite/details-richtlijn/?richtlijn=40&rlpag=1878 Zie bijlage 5 en 6 voor slaaptips kinderen en pubers

Vergelijkbare documenten

Gezonde slaap bij jongeren, hoe krijgen we dat voor elkaar in deze 24-uursmaatschappij?

Gezonde slaap bij jongeren, hoe krijgen we dat voor elkaar in deze 24-uursmaatschappij? Drs. Daniëlle Hendriks, orthopedagoog & somnoloog Centrum voor slaap en waakstoornissen HMC Westeinde d.hendriks@haaglandenmc.nl