GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2011 WATERSCHAP BRABANTSE DELTA

Transcriptie

1 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2011 WATERSCHAP BRABANTSE DELTA

2

3 JAARREKENING 2011 Inleiding Bladzijde JAARVERSLAG 2011 Verslag ter verantwoording van het financieel beheer 7 t/m 38 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2011 Balans 39 t/m 42 Toelichting op de balans 43 t/m 58 REKENING NAAR KOSTENDRAGERS ZOWEL PER KOSTENSOORT ALS BELEIDSVELD Rekening van lasten en baten gerangschikt naar kosten- en opbrengstensoorten 59 t/m 64 Toelichting op de verschillen tussen de oorspronkelijke begroting en jaarrekening t/m 74 Toelichting op de verschillen tussen de jaarrekening 2010 en jaarrekening t/m 84 Rekening per taak * Grafiek totaaloverzicht 87 * Watersysteembeheer 89 t/m 91 * Vaarwegenbeheer 93 t/m 95 * Zuiveringsbeheer 97 t/m 99 Jaarrapportage 2011 naar beleidsvelden en toelichting op de verschillen 101 t/m 162 Staat van salariskosten 163 t/m 165 Gecomprimeerde Staat van Activa 167 t/m 169 Gecomprimeerde Staat van Geldleningen 171 t/m 173 Staat van Reserves en Voorzieningen 175 t/m 177 Verbonden partijen 179 t/m 191 Treasurystaten 193 t/m 199 EMU-saldo 201 t/m 203 Renteomslag 205 t/m 207 BBP productenlijst 209 t/m 213 Overzicht lopende projecten 215 t/m 224 Jaarrekening muskusrattenbestrijding Noord Brabant 225 t/m 227 ENKELVOUDIGE JAARREKENING Balans 231 t/m 233 Toelichting op de balans 235 Rekening van lasten en baten gerangschikt naar kosten en opbrengstensoorten 237 t/m 239 Rekening van lasten en baten gerangschikt naar kostendragers 241 t/m 243 * Rekening van lasten en baten voor de taak Zuiveringsbeheer Accountantsverklaring 245 t/m 246 Vaststelling 249 t/m 252

4

5 Inleiding 5

6 6

7 JAARVERSLAG 7

8 8

9 VERSLAG TER VERANTWOORDING VAN HET FINANCIEEL BEHEER 9

10 10

11 Verslag ter verantwoording van het financieel beleid en beheer over 2011 Inhoud In dit verslag wordt verantwoording afgelegd over het gevoerde financieel beheer en beleid over Daarbij wordt een analyse van de verschillen tussen de door het Algemeen Bestuur vastgestelde begroting en het voorgenomen beleid en de bedragen die het Dagelijks Bestuur voor de uitvoering hiervan heeft besteed. De indeling van dit verslag is als volgt: 1. Inleiding 2. Korte impressie van de resultaten op beleidsveldniveau. 3. Enkele bijzondere aandachtspunten 4. Verschillenanalyse tussen de oorspronkelijke begroting en de jaarrekening 5. Voorstel tot bestemming/dekking van de bedrijfsresultaten Een beschouwing over de lopende investeringen 7. Verbonden partijen 8. Weerstandsvermogen 9. Treasuryparagraaf. 10. Doelmatigheid 11. Onderkende risico s en onzekerheden Als algemene opmerking bij deze jaarrekening moet worden gemeld dat door het afronden op 1000-tallen mogelijk kleine afrondingsverschillen in de jaarrekening zitten. Deze verschillen hebben geen invloed op het resultaat. 1 Inleiding Het jaar 2011 heeft in het teken gestaan van grote calamiteiten. Op 5 januari 2011 kreeg het waterschap te maken met de gevolgen van de een brand bij een chemisch bedrijf op het terrein van het industrie- en havenschap Moerdijk. Vervolgens heeft het waterschap te maken gehad met een bijzonder droog voorjaar en in mei / juni was er sprake van een grote calamiteit bij de zuivering van Bath. In deze nota zal op de financiële gevolgen nader worden ingegaan. Voor de bestrijding van de gevolgen van de brand bij Moerdijk en de calamiteit bij de zuivering Bath heeft het waterschap begrotingswijzigingen vastgesteld. Ook het project Geïntegreerde Applicatie Suite (GAS) heeft veel energie gevergd van diverse afdelingen. Als gevolg van enkele vertragingen tijdens dit project is het GAS niet geïmplementeerd per 1 januari Het GAS is per 1 januari 2012 voor het overgrote deel live. Het onderdeel managementinformatie moet nog verder worden ontwikkeld. Het waterschap heeft de afgelopen jaren veel inspanningen verricht om te voldoen aan de strenge eisen rondom de rechtmatigheid. Interne audits en strikte handhaving van procedures hebben er toe geleid dat het waterschap op rechtmatige wijze haar werkzaamheden verricht. Dit heeft de afgelopen jaren geresulteerd in een goedkeurende accountantsverklaring voor zowel de getrouwheid als de rechtmatigheid. De jaarrekening 2011 sluit met een nadelig saldo van 12,6 miljoen. In de begroting 2011 is rekening gehouden met een nadelig saldo van 2,9 miljoen. De inschatting van het bedrijfsresultaat in managementletter 4 was nadelig 9,8 miljoen. In paragraaf 2 wordt kort ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen per beleidsveld en op de ondersteunende producten. In paragraaf 5 van deze nota wordt een analyse gegeven van de grootste verschillen ten opzichte van de begroting 2011 en de jaarrekening In paragraaf 5.2 worden de grootste verschillen ten opzichte van managementletter 4 weergegeven. De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de geldende verslaggevingsvoorschriften en de BBP-structuur zoals die door de Unie van Waterschappen is aanbevolen. 1.1 Wijzigingen in het jaar 2011 ten opzichte van de begroting In de jaarrekening 2011 is rekening gehouden met: Calamiteit brand bij Moerdijk Op 5 januari 2011 heeft een hevige brand gewoed bij een chemisch bedrijf op het terrein van het havenschap Moerdijk. Hierbij is een grote hoeveelheid zwaar vervuild bluswater in de omliggende watergangen terechtgekomen. Als gevolg hiervan heeft het waterschap na het opleggen van bestuursdwang opruimingswerkzaamheden uitgevoerd en de vervuilde grond en het vervuilde (blus)water laten reinigen. Het algemeen bestuur heeft hiervoor in februari een 1 e begrotingswijziging 2011 vastgesteld voor uitgaven tot 16 miljoen. In de begrotingswijziging is er vanuit gegaan dat het waterschap de gemaakte kosten volledig op derden kon verhalen. Per saldo is deze begrotingswijziging kostenneutraal. 11

12 Lang liet het zich aanzien dat de kosten 13,5 miljoen zouden bedragen. Op 16 september 2011 heeft staatssecretaris Atsma van ministerie van Infrastructuur en Milieu een bijdrage van 5,25 miljoen toegezegd voor de door het waterschap gemaakte kosten. Dit bedrag is in december 2011 ontvangen. De werkelijke kosten zijn 11,6 miljoen en de bijdrage van het ministerie van Infrastructuur & Milieu is 5,25 miljoen. Bij de begroting 2012 zijn de uitgangspunten voor de verwerking van de kosten gepresenteerd. Het waterschap heeft op grond van kostenbeschikkingen de totale schade bij het bedrijf ingediend. Medio dit jaar is dit bedrijf failliet verklaard en heeft het waterschap de vordering bij de curator ingediend. Omdat het zeer de vraag is of de vorderingen worden ontvangen zijn deze vorderingen in de jaarrekening als dubieus aangemerkt. Het waterschap zal echter binnen al haar juridische mogelijkheden trachten de geleden schade terug te vorderen zodat de belastingbetaler van deze brand niet financieel de dupe hoeft te worden. De overheden laten zich bij staan door het kantoor van de landsadvocaat op kosten van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Calamiteit Bath In verband met de bereddingskosten van calamiteit Bath is op 6 juli 2011 de 2 e begrotingswijziging 2011 vastgesteld voor een bedrag van 1,455 miljoen (incl euro interne personeelskosten). Daarbij is als dekking aangegeven via een onttrekking aan de calamiteitenreserve en uit de lopende begroting o.b.v. een op dat moment verwacht overschot op de kapitaallasten van de taak zuiveringsbeheer. De kosten van de calamiteit kennen uiteindelijk een omvang van 2,2 miljoen (waarvan aan interne personeelskosten). De overschrijding wordt voornamelijk veroorzaakt door extra kosten voor: maatregelen tbv van de niet-geroosterde aanvoer, beveiliging, terreinvoorzieningen, onderzoekskosten, inhuur experts, extra toezicht, terreinherstel, onvoldoende werking van afsluiters en de bijbehorende interne uren. Deze interne uren zijn opgevangen binnen het zuiveringsbedrijf. Deze vormen dus uiteindelijk binnen de totale jaarrekening geen overschrijding. De kosten van bereddering is aan de voorkant lastig in te schatten en soms zelfs in het geheel (nog) niet in beeld. Inclusief de genoemde personele component zijn ze 0,7 miljoen hoger dan geraamd. Op de peildatum voor ML-4 was er nog geen (definitief) zicht op deze uiteindelijke omvang. Wat betreft de dekking (van een deel) via de lopende exploitatiebegroting moet geconstateerd worden dat het verwachte overschot op de kapitaallasten ten tijde van het opstellen van de begrotingswijziging zich in werkelijkheid niet heeft gemanifesteerd waardoor er in de rekening toch een extra overschrijding ontstaat door deze calamiteit. Belastingsamenwerking De gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking West-Brabant is in 2010 opgericht. Met ingang van 1 januari 2012 is de nieuwe organisatie gestart met de werkzaamheden. De belastingafdelingen Front en Backoffice zijn opgenomen in de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling. De Belastingsamenwerking West-Brabant heeft zijn intrek genomen in een nieuw kantoor te Etten-Leur. Voor 2012 zullen de waterschapsaanslagen en de invordering nog geschieden met de systemen van het waterschap. Het beoogde belastingsysteem komt pas in 2013 gereed. Vanaf dat jaar zal door middel van een nieuw belasting systeem de heffing en invordering plaatsvinden, gecombineerd met de aanslagen van de deelnemende gemeenten. Samenwerking Brabantse Waterschappen In 2011 is ook een door de diverse werkgroepen van de Brabantse waterschappen verder gewerkt met het onderzoeken van verder gaande samenwerking. Verwacht wordt dat binnen afzienbare tijd successen zichtbaar zijn. Screening projecten Bij het uitvoeren van een brede screening van projecten is gebleken dat een aantal investeringen in de staat van activa is opgenomen met een onjuiste afschrijvingstermijn. De kapitaallasten nemen door deze correctie ten opzichte van de begroting toe met Ondanks een zorgvuldig onderzoek dat in 2008 is gedaan door de afdeling FEZ, in samenwerking met de toenmalige accountant, is een aantal investeringen niet opgemerkt en daardoor niet gecorrigeerd. Dit komt mogelijk door onduidelijke benamingen en door de complexiteit van de materie. De correctie draagt bij aan een schone overgang naar het GAS. Dit is gemeld bij management letter Tax-i Vanwege het beëindigen van het project Tax-i wordt het bedrag van wat inmiddels door het waterschap is geïnvesteerd in een keer afgeschreven ten laste van de exploitatie. Het bedrag bestaat voornamelijk uit interne uren en rentebijschrijving. Dit is gemeld in managementletter

13 Aquon Vanwege het samengaan van enkele waterschapslaboratoria tot Aquon is overeengekomen dat de deelnemende waterschappen de frictiekosten voor hun rekening nemen. Dit betreft kosten voor huisvesting en het sociaal statuut. Het aandeel voor waterschap Brabantse Delta voor 2011 is Verevening Delta Waterlab Er is een bedrag opgenomen voor vereveningskosten met de andere deelnemers van Delta Waterlab. Bij de vorming van Delta Waterlab is destijds een verevening van voor- en nadelen overeengekomen tussen de waterschappen Hollandse Delta, Delfland en Brabantse Delta over de jaren 2008, 2009 en Per saldo moet waterschap Brabantse Delta een bedrag betalen voor de verevening van aan waterschap Hollandse Delta en een bedrag van aan Delfland. Bij de oprichting van Delta Waterlab was een bedrag geraamd van voor Hollandse Delta en voor Delfland. De vereveningskosten Delta Waterlab zijn als risico gemeld bij de verbonden partijen in management letter Verwerking kosten Moerdijk In onderstaand overzicht is aangegeven hoe de dekking van de kosten Moerdijk plaatsvindt: Overzicht dekking schade brand Moerdijk Totale schade brand Moerdijk Rijksbijdrage -/ Te dekken door het waterschap Bezuinigingen Eenmalige compensatieposten - Verkoop eigendommen afroming Wachtgeldreserves Overige bezuinigingen Watersystemen, zie specificatie hieronder Totaal bezuinigingen -/ Inzet reserves en belastingheffing - Inzet calamiteitenreserve * extra belastingheffing Watersystemen ** Totaal inzet reserves en belastingen -/ Totaal gedekt door bezuinigingen en -/ onttrekking uit de reserves Jaarlijkse bezuinigingen watersysteem Herijking verdeelsleutels Bestuur en Communicatie (al gerealiseerd) Uitstel/afstel van Investeringen - Nieuw informatieplan voor watersystemen Diverse ontwikkelingsprojecten Watersystemen - Uitstel aankoop ondergronden waterkeringen Bezuinigingen op Exploitatie Bijstelling begroting Vaarwegenbeheer (gedeelte watersysteembeheer) (al gerealiseerd in begroting) Totaal jaarlijkse dekking gedurende planperiode jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks * De calamiteitenreserve wordt gedurende de planperiode weer aangevuld tot het niveau van Dat betekent jaarlijks een toevoeging van vanuit de belastingheffing. ** De extra belastingheffing watersystemen bedraagt over 5 jaar Dat is per jaar

14 2 Korte impressie van de resultaten per beleidsveld Per beleidsveld wordt er in deze paragraaf kort het resultaat over 2011 weergegeven. Beleidsveld 1000 Planvorming In 2011 is veel aandacht besteed aan de thema s Samenwerken in de waterketen en Zuidwestelijke delta. De afdeling Ontwerp & Realisatie heeft niet begrote uren besteed aan de voorbereiding op project Landschap van Allure en het voorbereiden van de projectorganisatie voor waterberging Volkerak- Zoommeer. De regionale uitwerking van waterthema s vindt plaats via de ambtelijke en bestuurlijke overleggen met de gemeenten en met onze regionale partners, met name terreinbeheerders en ZLTO. De waterketenvisie is in 2011 bestuurlijk vastgesteld. De voorbereiding van de oprichting van regionale werkeenheden is in volle gang. De Nota Recreatiebeleid is in 2011 vastgesteld door het algemeen bestuur. Aanvullend grondwaterbeleid wordt gemaakt met betrekking tot de beregening uit grondwater. Hiervoor is een pilot opgestart die begin 2012 wordt afgerond. De voorbereidingen voor de waterberging Volkerak-Zoommeer zijn in volle gang. Voorbereidende studies en besluitvormingsdocumenten zijn afgerond en inspraak heeft plaatsgevonden. Het waterschap participeert hierin en zal naar verwachting de uitvoering van een aantal maatregelen ter hand nemen. Besluitvorming door het Rijk wordt verwacht in De voorbereidingen van de toetsing van de regionale keringen is eveneens gestart, aangezien dit nauw samenhangt met maatregelen ten behoeve van waterberging Volkerak-Zoommeer. De voorbereidende studie voor de alternatieve zoetwateraanvoer is afgerond. Het waterschap participeert hierin. Besluitvorming door het Rijk over verzilting van het Volkerak-Zoommeer wordt niet op korte termijn voorzien. In 2011 heeft zich een aantal grote calamiteiten voorgedaan. Voorbeelden zijn de brand bij Chemie Pack, wateroverlast (januari, november/december), waterschaarste en de leidingbreuk bij Bath. De evaluaties van de brand bij Chemie Pack hebben verbeterpunten opgeleverd, die reeds zijn geïmplementeerd in De samenwerking met de Veiligheidsregio is verbeterd. Tevens is in het kader van winnend samenwerken de samenwerking op het gebied van calamiteitenbestrijding verbeterd. Beleidsveld 2000 Aanleg en onderhoud waterkeringen De meeste primaire keringen en kunstwerken zijn in 2010 goedgekeurd. Enkele keringen en kunstwerken behoeven verbetering en zullen naar verwachting geplaatst worden op het volgende Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Ten behoeve van de toetsing van regionale keringen is de ontwerp- Beleidsregel Hoogtecriteria in 2011 vastgesteld. De daadwerkelijke toetsing zal in 2012 plaatsvinden. De voorbereidingen zijn gestart in In het kader van Winnend Samenwerken wordt deze toetsing gezamenlijk opgepakt door de Brabantse waterschappen. De uitvoering van Overdiepse polder is in 2011 in de realisatiefase gekomen, waarbij reeds veel grond is verzet ten behoeve van de terpen. Er is veel belangstelling voor dit project. De dijkverbetering Amer Donge is in de planfase. Voor beide projecten zijn overeenkomsten gesloten met de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier, onderdeel van Rijkswaterstaat. Voor de Overdiepse polder is inmiddels een onderhoudsplan opgesteld en is het werk aanbesteed. De overdracht van een aantal objecten en keringen van Rijkswaterstaat naar het waterschap is in voorbereiding. Beleidsveld 3000 Inrichting en onderhoud watersystemen Calamiteiten hebben een zware stempel gedrukt op het onderhoud en beheer van het watersysteem in Het betreft zowel de personele inzet als de inzet van middelen. Hierdoor is een aantal investeringsprojecten vertraagd. De tevredenheid ten opzichte van operationeel waterbeheer is tevens licht afgenomen. De start van het contactcentrum in juli 2011 heeft de bereikbaarheid van het waterschap voor klachten en meldingen sterk verbeterd. De afhandeling van klachten en meldingen vindt ten opzichte van het verleden versneld plaats. Het jaar 2012 zal in het teken staan van de verdere uitwerking van het contactcentrum en het vergroten van de tevredenheid van belanghebbenden. De uitvoering van maatregelen om peilbesluiten in werking te laten treden, is gestart in Het project voor het vaststellen van leggers en beheerregister zal binnen deze bestuursperiode worden afgerond. Er is in samenwerking met het programma 4000 een start gemaakt met het ontwerpen van een centrale bedieningskamer voor het dynamisch peilbeheer en met de automatisering. In 2011 is de discussie over bezuinigingen op het natuurbeleid verder voortgezet. Op dit moment loopt een herijking van de EHS, die naar verwachting zal leiden tot een inperking van de budgeten voor inrichting van natte natuurparels. De doelrealisatie van het bestuursprogramma zal hierop worden aangepast. Wel worden in verband met de onzekerheid rond de herijking EHS enkele projecten vertraagd (Westelijke Langstraat, Noord Rand Midden). De opschaling naar Aquon is in 2011 afgerond. De huisvesting van de DWL-vestiging in Breda is op basis van boekwaarde door Aquon overgenomen. Vanaf juli 2011 worden laboratoriumactiviteiten binnen Aquon uitgevoerd. Beleidsveld 4000 Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken Er is 98,4 mln m3 afvalwater gezuiverd ( ,7 mln m3). Het nalevingspercentage lozingseisen van de rwzi s voldoet voor 99,95% aan de vergunningseisen. De (gebieds)doelstellingen voor de verwijdering van stikstof en fosfaat zijn volledig gehaald. De hoeveelheid naar SNB afgevoerde slibkoek, ton, ligt 14

15 800 ton lager dan vorig jaar. Bij de opmaak van het technologisch jaarverslag 2011 zullen deze cijfers nader worden geanalyseerd. Beleidsveld 5000 Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens Op basis van provinciale bezuinigingen op het Vaarwegenbeheer zijn de begroting en meerjarenraming van beleidsveld 5000 naar beneden bijgesteld. Jaarlijkse peilingen van aanwezig bagger zijn uitgevoerd. Dit heeft geleid tot een sterke verlaging van het meerjarenbaggerprogramma, waarbij de nautische functie en de waterafvoerfunctie wordt gehandhaafd. Dit leidt tot lagere lasten in de toekomst. Er is een pilot assetmanagement uitgevoerd die de basis vormt voor het toekomstige beheer- en onderhoudsplan. In het Investeringsplan is een bedrag opgenomen voor het uitvoeren van een inventarisatie van alle kunstwerken vaarwegen. Op basis van de pilot wordt vervolgens een meerjarig beheer- en onderhoudsplan opgesteld in Beleidsveld 6001 Vergunningverlening keur Vergunningverlening is een belangrijke taak van het waterschap. Met vergunningen kan het waterschap de belangen als waterbeheerder veilig stellen. Het is zaak dat we zeer klantvriendelijk zijn, de vergunningen op tijd verstrekken en de wettelijke termijnen niet overschrijden. In 2011 heeft geen uitbetaling van dwangsommen plaatsgevonden vanwege het overschrijden van de wettelijke termijnen. Deregulering werkt, want op basis van de nieuwe keur kunnen meer zaken via een melding afgehandeld worden. In 2011 is een lean-traject doorlopen om de doorlooptijden van verschillende fasen van vergunningverlening te versnellen. Per 1 november is gestart met de implementatie van dit lean -werken met als hoofddoel het verkorten van doorlooptijden. Beleidsveld 6002 / 6502 Handhaving keur en WVO Het Besluit lozen buiteninrichtingen (Blbi) is op 1 juli 2011 in werking getreden. De voorbereidingen voor de vorming van 3 regionale uitvoeringsdiensten (RUD) zijn in volle gang. De RUD moet op 1 januari 2013 operationeel zijn. In mei 2011 heeft het DB ingestemd met een projectmatige aanpak van de achterstand in de handhaving keur en de daarbij benodigde structurele capaciteit. Deze structurele capaciteit heeft zich in 2011 vertaald in een uitbreiding van de handhavers met 4,5 fte. Beleidsveld 6501 Beheersen van lozingen Door middel van stimulering, educatie en communicatie is in 2011 de aanpak van diffuse emissies voortgezet. De actiepunten uit het emissiebeheersplan zijn uitgevoerd. Beleidsveld 7000 Heffen en invorderen De belangrijkste speerpunten voor dit beleidsveld zijn de implementatie van het nieuwe belastingsysteem en de belastingsamenwerking. Over het belastingsysteem is het AB separaat geïnformeerd. De belastingsamenwerking is in 2011 vormgegeven en per operationeel in het nieuwe pand in Etten-Leur. Beleidsveld 8000 Bestuur en Externe communicatie Op het programma bestuur is naast de reguliere besluitvormingsprocessen en de voortgang van de doelstellingen uit het bestuursprogramma ook de nodige aandacht uitgegaan naar rekenkameronderzoek, het bestuurlijk functioneren en de externe communicatie. De externe communicatie door onder andere het organiseren van waterschapskringen, klanttevredenheidsonderzoek en door de intensivering van de communicatiesamenwerking met de partners in het gebied en de Brabantse waterschappen. In 2011 heeft de brand Moerdijk zowel ambtelijk als bestuurlijk een bijzondere rol gespeeld en veel aandacht en tijd gevraagd. Het waterschap heeft daarbij haar rol gepakt en op adequate wijze invulling gegeven aan haar taak in het geheel. Beleidsveld 9000 Dekkingsmiddelen en saldo Voor dit beleidsveld worden geen speerpunten geformuleerd. Het beleidsveld omvat de planning en verantwoording van de dekkingsmiddelen, waaronder dividend, rente en belastingopbrengst. De activiteiten waarmee deze middelen zijn gerealiseerd zijn onderdeel van beleidsveld 7000 Heffing en invordering en het ondersteunend hoofdproduct 400 Sector financiën & ICT. Op dit beleidsveld is ook het dividend dat het waterschap ontvangt van de Nederlandse Waterschapsbank verantwoord. In 2011 is een bedrag van bijna ontvangen. Voor de komende jaren moet als gevolg van een stringenter dividendbeleid van de Nederlandse Waterschapsbank, als gevolg van de eisen van het Basel III-akkoord, rekening gehouden worden met een lagere of mogelijk zelfs geen dividenduitkering. 300 Ondersteunende producten Sector Middelen De strategische personeelsplanningen zijn voor alle afdelingen uitgevoerd en in 2012 wordt een actieplan op organisatieniveau opgesteld. Het Individueel Keuze Budget (IKB) is ingevoerd en de invoering van het vervoersplan is gerealiseerd. Daarnaast zijn de verbeteringen in verband met het professionaliseren van het vastgoed conform de planning 2011 uitgevoerd. Organisatiebreed zijn medewerkers getraind in het toepassen van mediationvaardigheden en dit wordt bewust toegepast in de dagelijkse werkzaamheden. De investeringsaanvraag voor Delta Digitaal 2 is goedgekeurd en de voorbereidingen zijn in 2011 opgestart. 15

16 400 Ondersteunende producten Sector Financiën & ICT Dit beleidsveld bevat de werkzaamheden voor het financiële beleid, instrumentontwikkeling en de uitvoering op het gebied van de ondersteunde taak financiën en het verzorgen van een adequate informatievoorziening. De speerpunten in 2011 waren de optimalisatie van het financieel beheer, de implementatie van het GAS - systeem en het uitvoeren van het informatieplan. Financieel gezien is op dit beleidsveld een nadeel van gerealiseerd. Het nadeel op kapitaallasten wordt vrijwel geheel gecompenseerd door het voordeel op de directe kosten. Per saldo is er een minimale overschrijding van het beleidsveldbudget van 1 %. 200/500 Centraal Management en ondersteunende producten concernstaf Er is bijzondere aandacht geweest voor het vertrek van het belastingcluster uit de organisatie (per ) en het effect daarvan op de organisatie. Verder is er veel aandacht uitgegaan naar de juridische control en de interne controle en in het bijzonder naar de verdere verbetering van procesmanagement binnen de organisatie. Tot slot is er ook veel energie gegaan naar budgetbeheer en (project-)control. Dit alles om als organisatie in staat te zijn beter in control te komen en te blijven. 800 Ondersteunend product Muskusrattenbestrijding Noord-Brabant De afstemming van werkzaamheden vindt in nauwe samenwerking plaats met de waterschappen Aa en Maas en de Dommel. In 2010 werd een stijging van de populatie geconstateerd. Om deze reden is in 2011 de vangst op een aantal locaties geïntensiveerd door verschuiving van inzet van medewerkers en extra inzet. Deze intensivering is succesvol gebleken. De vangstaantallen muskusratten zijn in 2011 gestabiliseerd. In 2012 wordt de gekozen aanpak voortgezet om een daling te bewerkstelligen. 3 Enkele bijzondere aandachtspunten 3.1 Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening Het waterschap is verplicht om een enkelvoudige en een geconsolideerde balans te presenteren. De reden hiervoor is dat het waterschap 100% aandeelhouder is van twee lease BV s. Deze lease BV s zijn opgericht in het kader van de Cross Border Lease constructie. Hieronder volgt nog een nadere uiteenzetting van de CBL - Lease Grondslagen voor consolidatie Een concern, bestaande uit verschillende ondernemingen (moeder en één of meer dochters), moet haar financiële cijfers als eenheid presenteren. Moeder- en dochtermaatschappij(en) worden in de consolidatie opgenomen indien deze, op grond van economische en organisatorische verbondenheid, als groepsmaatschappij worden aangemerkt. Hiervan is sprake indien de moedermaatschappij, direct of indirect, overwegende zeggenschap heeft door meerderheid van stemrecht of het recht heeft om overwegende invloed uit te oefenen op het bestuur en het financiële beleid van de betrokken maatschappij. Groepsmaatschappijen worden geconsolideerd volgens de integrale methode. De individuele jaarrekeningen van de dochters (B.V. s) worden samengevoegd (geconsolideerd) met de jaarrekening van de moeder (waterschap Brabantse Delta). De moeder publiceert haar eigen jaarrekening (de enkelvoudige jaarrekening ) en de geconsolideerde jaarrekening (de geconsolideerde jaarrekening ). De financiële gegevens van het waterschap zijn in de geconsolideerde balans en verlies- en winstrekening en de toelichting daarop verwerkt. De enkelvoudige balans is opgenomen onder het hoofdstuk Enkelvoudige jaarrekening en beperkt zich tot de voor deze rekening specifiek zijnde posten en een toelichting daarop. 3.2 Cross Border Lease transacties Waterschap Brabantse Delta installaties In 1998 is een Cross Border Lease (CBL) overeenkomst voor 13 van de zuiveringsinstallaties en 2 effluentleidingen gesloten. Evenals in voorgaande jaren is één van de bij de transactie behorende deposito s (van waaruit de leasebetalingen voldaan worden) verwerkt in de jaarrekening omdat het waterschap in theorie de vrije beschikkingsmacht heeft over dit deposito (B-deposit). De overige deposito s zijn aan derden verpand. Inhoudelijk komt het verwerken in de jaarrekening neer op het opnemen van de bijbehorende balansposten; de leaseverplichtingen en de rentebaten over het deposito. Het bedrijfsresultaat wordt hierdoor niet gewijzigd omdat alle reguliere verplichtingen vanuit de Cross Border Lease zijn gedekt door de gevormde deposito s. In 2011 is de exploitatierekening hierdoor met (exclusief rente) positief beïnvloed. Conform de contractbepalingen moet op regelmatige basis worden gerapporteerd aan de Amerikaanse en Nederlandse contractpartijen Slibverwerkingsinstallatie Moerdijk In 1999 is door de N.V. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) ook een CBL-overeenkomst gesloten voor de slibverbrandingsinstallatie te Moerdijk. Het waterschap heeft zich samen met twee andere aandeelhouders (van de in totaal 5 aandeelhouders van de N.V.) garant gesteld voor alle verplichtingen met betrekking tot de CBL-overeenkomst. Het financiële voordeel van de overeenkomst komt dan ook aan deze drie aandeelhouders toe (waterschap Brabantse Delta ca 2,2 miljoen). In 2011 is de exploitatierekening hierdoor met (exclusief rente) positief beïnvloed. 16

17 3.3 CAO waterschapspersoneel In juli 2010 is een nieuw CAO-akkoord afgesloten voor de waterschappen. Het akkoord had een looptijd van 1 oktober 2009 tot 1 januari Inmiddels zijn de onderhandelingen tussen werknemers en werkgevers voor een nieuwe CAO gestart. De belangrijkste loonontwikkelingen in 2011: - In december 2011 is er een eenmalige uitkering verstrekt vanwege het vervallen van de collectieve resultatendeling en de seniorenregeling. Voor medewerkers die niet deelnemen aan de seniorenregeling is de uitkering 1,68% en voor medewerkers die wel deelnemen is dit 1,32%. Vanaf 2012 wordt deze uitkering toegevoegd aan het individueel keuzebudget (IKB). - In 2011 mogen medewerkers 14,4 uur van het bovenwettelijke verlof verkopen. 3.4 Delta Waterlab en AQUON Delta Waterlab was een gemeenschappelijke regeling van de waterschappen Hollandse Delta, Delfland en Brabantse Delta en is met ingang van 1 juli 2011 opgegaan in een nieuwe gemeenschappelijke regeling AQUON. AQUON gaat de onderzoeken verrichten voor de waterschappen AA en Maas, de Dommel, Schieland, Rijnland, Delfland, Hollandse Delta, Rivierenland, Stichtse Rijnlanden en Brabantse Delta. Jaarlijks wordt door de gemeenschappelijke regeling een begroting en een jaarrekening opgesteld. Voor zover mogelijk zijn de resultaten van de gemeenschappelijke regeling verwerkt in de jaarrekening van het waterschap. De oorspronkelijke fusiedatum van 1 januari 2011 is helaas niet mogelijk gebleken waardoor de definitieve datum op 1 juli 2011 is vastgesteld. De werkzaamheden van de ondersteunende diensten op het gebied van Personeel en Organisatie, Communicatie en Financieel Economische Zaken door Waterschap Brabantse Delta zijn tot 1 juli 2011 voortgezet op grond van zogenaamde dienstverleningsovereenkomsten. De ondersteunende werkzaamheden op het gebied van Facilitaire zaken lopen (na 1 juli voor rekening van AQUON) door tot en met de overdracht gebouw locatie Steenakker (vermoedelijk 2013). Bij het aangaan van de gemeenschappelijke regeling Delta Waterlab is een methodiek van verevening afgesproken om voor de waterschappen een evenredig voordeel of nadeel te realiseren. Deze verevening betreft de jaren 2008, 2009 en Vooruitlopend op de besluitvorming met betrekking tot deze verevening zijn de kosten al opgenomen in deze jaarrekening. Waterschap Brabantse Delta zal op grond van deze regeling per saldo maximaal een bedrag van betalen aan waterschap Hollandse Delta en een bedrag van aan Delfland. Bij de fusie in AQUON zijn er frictiekosten ontstaan voor de kosten van bijv. huisvesting en het sociaal statuut. Deze frictiekosten zijn volgens afspraak verdeeld over de jaren 2011 t/m 2014 en over de diverse deelnemers. Waterschap Brabantse Delta moet over 2011 een bedrag van betalen. Dat is eveneens opgenomen in deze jaarrekening. 3.5 Jaarrekening muskus- en beverratbestrijding Noord-Brabant 2011 Per 1 januari 2010 is de taak voor de muskus- en beverrattenbestrijding in Noord-Brabant bezuiden de Maas door Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant overgedragen aan de waterschappen Aa en Maas, De Dommel en Brabantse Delta. Daarbij zijn de waterschappen een gemeenschappelijke regeling en een overeenkomst voor kosten voor gemene rekening aangegaan. Waterschap Brabantse Delta is belast met de administratie en financiering. Alle baten en lasten die uit de regeling voortvloeien, worden verantwoord in de jaarrekening van waterschap Brabantse Delta bij het ondersteunend product Muskus- en beverrattenbestrijding Noord-Brabant. Voor dit product is een jaarrapportage opgesteld. De jaarrekening Muskus- en Beverrattenbestrijding 2011 voor de deelnemende waterschappen is verderop in dit boekwerk opgenomen. Voorgesteld wordt om de definitieve bijdrage over 2011 voor de deelnemers vast te stellen op per waterschap. De begrote bijdrage 2011 bedroeg per deelnemend waterschap. 3.6 Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB) Met ingang van 1 januari 2012 is de Belastingsamenwerking West-Brabant van start gegaan. De BWB is een gemeenschappelijke regeling die de heffing en inning van de belastingen gaat verzorgen voor de gemeenten Breda, Oosterhout, Roosendaal, Etten-Leur, Bergen op Zoom, Halderberge, Woensdrecht, Alphen-Chaam en het waterschap. Daarnaast worden werkzaamheden uitgevoerd in het kader van de Wet WOZ voor de gemeenten behoudens Breda en Oosterhout, die deze werkzaamheden in eigen beheer houden. De medewerkers van de afdelingen backoffice en frontoffice zijn met ingang van 1 oktober 2011 gehuisvest in het nieuwe kantoor van de BWB. Het algemeen bestuur van de BWB heeft voor 2012 een begroting vastgesteld. In 2012 zal de heffing en Invordering nog geschieden door middel van de systemen van de afzonderlijke deelnemers. Vanaf 2013 hoopt de BWB een systeem te hebben dat de aanslagoplegging van gemeenten en waterschap combineert. De aanbesteding en gunning voor dit systeem zijn inmiddels gedaan en de voorbereidingen voor de bouw en implementatie zijn gestart. Waterschap Brabantse Delta voert voor de BWB enkele ondersteunende diensten uit zoals Juridische Zaken en facilitaire zaken. Hiervoor zijn zogenaamde dienstverleningsovereenkomsten opgemaakt. 3.7 Impact kredietcrisis De gevolgen van de kredietcrisis en de daaropvolgende recessie in 2009 zijn nog steeds voelbaar. Nadat in 2010 sprake was van een licht herstel is in 2011 sprake van de eurocrisis en de crisis door de grote schuldenlast van de Verenigde Staten van Amerika. De problemen van met name de Zuid-Europese landen zoals Griekenland, Italie, Spanje en Portugal hebben het vertrouwen in de Euro flink geschaad. Ondanks alle (steun)maatregelen van Europa voor met name Griekenland zijn de ratings voor vrijwel alle Europese landen naar beneden bijgesteld. Vooralsnog heeft Nederland de AAA-status weten te behouden. Inmiddels is Nederland begin 2012 weer in een recessie beland. 17

18 Het waterschap heeft ook te maken gekregen met de gevolgen van deze crisis. Het is mogelijk dat het waterschap als gevolg van een toename van werkloosheid en als gevolg van faillissementen en verplaatsingen van ondernemingen te maken gaat krijgen met verminderde opbrengsten van waterschapsbelasting. Over het algemeen is de verwachting dat het herstel enkele jaren zal vergen. De effecten op de Actie Storm de Switchtransactie worden hieronder toegelicht. 3.8 Actie Storm De economische situatie van de afgelopen jaren heeft zijn weerslag op de beschikbare middelen voor de rijksbegroting. Het ministerie van Infrastructuur & Milieu (I&M) heeft inmiddels uitvoering gegeven aan de spoedwet en de overdracht van de muskusrattenbestrijding van provincies naar waterschappen is gerealiseerd. De financiële bijdrage van de waterschappen aan het hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) in het kader van de Actie Storm is inmiddels vastgesteld. De lasten die de spoedwet met zich meebrengt zijn opgenomen in de begroting De verwachting is dat de extra lasten op termijn zullen worden gecompenseerd door efficiencyvoordelen (bv in de waterketen), waardoor de Actie Storm op termijn geen lastenstijging voor de burger met zich meebrengt. Het waterschap moet in het kader van het hoogwaterbeschermingplan een bedrag van 3,98 miljoen overmaken aan het Rijk. Omdat dit bedrag wordt geactiveerd en pas in 2012 aan het Rijk zal worden overgemaakt is dit bedrag niet opgenomen in deze jaarrekening. In de vergadering van het algemeen bestuur van 15 februari 2012 heeft het algemeen bestuur zich geconformeerd aan het over te maken bedrag voor de jaren 2011 en Voor de jaren 2013 en 2014 zal het algemeen bestuur een nader besluit nemen. De bijdrage aan het HWBP wordt geactiveerd en afgeschreven over een periode van 50 jaar. De extra lasten van de muskusratten bestrijding bedragen naar verwachting ca per jaar. Dit bedrag wordt niet meer door het Rijk vergoed en komt dus voortaan voor rekening van het waterschap. 3.9 Switchtransactie Het waterschap heeft vanuit de in 1998 afgesloten CBL drie deposito s ondergebracht bij drie verschillende banken. Voor deze deposito s heeft het waterschap in juli 2008 een dekking afgesloten bij een bank in de vorm van een zogenaamde Credit Default Swap (CDS). Het waterschap heeft op haar beurt deze bank dekking gegeven in een tranche van een Collateralized Debt Obligation (CDO), een zogenaamde Portfolio Credit Default Swap (PCDS). Het waterschap heeft in feite het risico op de drie deposito partijen omgeruild in een risico op 110 ondernemingen. Tegelijkertijd is het risico dat het waterschap zou lopen op de deposito s, bij aanvang van de transactie, verminderd met 16,78%. De verrekening van de te betalen vergoeding over en weer levert het waterschap een jaarlijks voordeel op van ca De Switch transactie had bij aanvang 3 tranches waarvan 2 een AAA rating hadden en 1 een AA rating volgens het ratingbureau Standard & Poors (S&P). De tranches hebben door gebeurtenissen in 2008 en 2009 een lagere rating (B+, B+, B) gekregen. Nadat in 2010 als gevolg van de verbeterende economische situatie een upgrade heeft plaatsgevonden van de 2 voormalige AAA tranches van B+ naar BB-, heeft eind december 2011 wederom een upgrade plaatsgevonden. De 2 voormalige AAA tranches zijn verhoogd van BB- naar BB en de voormalige AA-tranche is verhoogd van B naar B+. Deze verhoging geeft aan dat ondanks de economische tegenwind het waterschap samen met de portfoliomanager een goede stabiele portefeuille heeft weten te realiseren. In de toekomst, als de situatie zich stabiliseert, kan door goed portfoliobeheer (aan- en verkopen in de portefeuille), de portefeuille wellicht weer op het oude niveau terugkomen. De CBL en de Switchtransactie hebben een looptijd tot september Met betrekking tot de switchtransacties kan verder worden verwezen naar paragraaf 12 Onderkende risico s en de toelichting op de balans in de paragraaf Niet uit de balans blijkende verplichtingen. De verantwoording van de switchtransactie is gebaseerd op het risico dat het waterschap loopt. Het per saldo voordeel van de CDS en PCDS van circa per jaar wordt gepassiveerd op de balans totdat de switchtransactie in september 2017 is afgewikkeld. Jaarlijks wordt door een onafhankelijke bank het verwachte verlies berekend dat het waterschap kan treffen gedurende de looptijd van de switchtransactie. Dit verwachte verlies is de basis voor het vormen van een voorziening switchtransactie. Zodra het verwachte verlies hoger is dan de gepassiveerde opbrengsten dient het waterschap ten laste van de exploitatie, in het betreffende jaar, het meerdere in de voorziening te storten. Wanneer de som van de gepassiveerde opbrengsten en de voorziening hoger is dan het verwachte verlies op de transactie wordt het meerdere ten gunste van de exploitatie afgeroomd. Het saldo van de gepassiveerde opbrengsten is per 31 december De kosten die direct verband houden met de switchtransactie (voor ) worden op de opbrengsten in mindering gebracht. Door een onafhankelijke bank is het verwachte verlies per 31 december 2011 berekend. Onderzoek van de portefeuille per 31 december 2011 heeft uitgewezen dat er een kans is van 1,045% dat er een entiteit binnen de portefeuille failliet zal gaan. Gezien de buffers die het waterschap heeft voor het opvangen van de verliezen binnen de portefeuille zal dit niet leiden tot een uitstroom van middelen. Geconcludeerd kan worden dat het waterschap voor de switchtransactie per 31 december 2011 geen nadere voorziening hoeft te vormen. Daarnaast blijft het verwachte verlies ook beduidend beneden de gepassiveerde opbrengsten van de switchtransactie. De NV Slibverwerking Noord-Brabant, waarvan het waterschap een van de vijf aandeelhouders is, heeft in een eerder stadium een switchtransactie afgesloten. De werking van deze transactie is vrijwel gelijk aan die van waterschap Brabantse Delta. 18

19 3.10 Overname van de Vamillease contracten van de SNB Op 21 juli 2011 hebben de waterschappen Aa en Maas, de Dommel, Brabantse Delta en Rivierenland door middel van een akte van contractoverneming de leaseovereenkomst d.d. 4 juli 1997 tussen Esbelto B.V. en SNB overgenomen waardoor de waterschappen voortaan gezamenlijk de lessor, ieder voor hun deel, zijn in de VAMIL Lease. Hierbij heeft Esbelto B.V. tevens het opstalrecht op de slibverbrandingsinstallatie (SVI) verkocht aan genoemde waterschappen via een koopovereenkomst. Het opstalrecht is geleverd via een notariële akte van levering en is ingeschreven in het Kadaster op 22 juli Hiermee hebben de waterschappen het juridisch eigendom verworven van de SVI. Het economisch eigendom blijft in handen van SNB. Gelijktijdig is eveneens via een akte van contractsoverneming de defeasance overeenkomst d.d. 29 september 1999 tussen Esbelto, ING Bank en SNB overgenomen door de waterschappen. Op grond van de defeasance overeenkomst had SNB de ontvangen verkoopsom van Esbelto, in 1997, ondergebracht bij ING Bank. Hieruit werden de jaarlijkse leasetermijnen betaald. SNB heeft op 21 juli 2011 het defeasance deposito verpand aan de waterschappen via een akte van verpanding. De koop van het opstalrecht bedroeg De defeasance overeenkomst heeft exact dezelfde omvang. De waterschappen, Esbelto en ING hebben onderling contractueel afgesproken beide bedragen met elkaar te vereffenen zonder dat dit heeft geleid tot onderlinge betalingen. Aangezien de overdracht voor Esbelto een beëindiging betekent van de lease en daarmee niet langer genoten kan worden van de fiscale voordelen uit de VAMIL regeling, waarvoor de sale and leaseback transactie oorspronkelijk was opgezet, heeft SNB aan Esbelto een beëindigingsvergoeding betaald van Genoemde waterschappen hebben de SNB gecompenseerd voor deze vergoeding in Waterschap Brabantse Delta heeft een bedrag betaald van Met betrekking tot deze sale and leaseback transactie bestaan er contractuele onvoorwaardelijke en voorwaardelijke rechten. De totale contante waarde van de onvoorwaardelijke rechten bedraagt circa 18,5 miljoen. Deze worden volledig gecompenseerd door verplichtingen van dezelfde omvang. De voorwaardelijke rechten bedragen maximaal circa 18,5 miljoen. Deze voorwaardelijke rechten doen zich alleen voor indien de sale and leaseback transactie voortijdig wordt beëindigd. Deze laatste alinea wordt op grond van de verslaggevingsvoorschriften ook opgenomen onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Het algemeen bestuur van waterschap Brabantse Delta heeft op 15 juni 2011 ingestemd met de overname van de Vamillease. 19

20 4. Verschillenanalyse met oorspronkelijke begroting 2011 en jaarrekening 2010 In de toelichting op de exploitatierekening (vanaf pagina 63) wordt specifiek ingegaan op alle afwijkingen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting en de jaarrekening De verschillen in de kosten- en opbrengstsoorten komen daarbij aan de orde en worden in detail toegelicht. Hieronder vindt slechts een analyse plaats van de grootste afwijkingen. LASTEN (x 1.000) Rekening 2010 Begroting 2011 Rekening 2011 Kapitaallasten (rente en afschrijving) Ten opzichte van de begroting 2011 (nadeel 886): De afschrijvingslasten zijn hoger vanwege investeringen die eerder in gebruik zijn genomen, extra afschrijvingen en een correctie op de afschrijvingstermijn van enkele baggerprojecten. Nadeel: 807. Ten opzichte van de rekening 2010 (nadeel 3.196): Het verschil in afschrijvingslasten wordt veroorzaakt door nieuw opkomende projecten, volledig afgeschreven projecten, eenmalige afschrijvingen (Tax-i, BTW-compensatie Hof van Breda en Vervangen beluchtingselementen Bath) en een correctie van de afschrijvingstermijn van diverse baggerprojecten. Nadeel: Personeelslasten Ten opzichte van de begroting 2011 (nadeel 85): De salarislasten zijn lager doordat gedurende het jaar niet alle formatieplaatsen bezet zijn geweest. Voordeel: Door openstaande formatie, ziekte en extra werk is personeel van derden ingehuurd. Nadeel: De sociale lasten zijn lager. Voordeel: 150. De overige personeelslasten zijn lager door meer digitaal werven en minder studieaanvragen. Voordeel: 404. Ten opzichte van de rekening 2010 (nadeel 563): De salarislasten zijn hoger, met name vanwege een hogere bezetting. Nadeel: 121. De sociale lasten zijn hoger doordat de pensioenpremies zijn gestegen. Nadeel: 374. Het wettelijk percentage zorgverzekeringswet (ZKV) is verhoogd. Nadeel: 159. De overige personeelslasten zijn hoger door het meer uitnutten van het opleidingsbudget en een outplacementtraject. Nadeel: 356. Er is minder personeel van derden ingehuurd. Voordeel: 448. Goederen en diensten van derden Ten opzichte van de begroting 2011 (voordeel 381): De kosten van papier/drukwerk en promotieactiviteiten zijn lager. Voordeel: 169. Er is minder materiaal gebruikt voor onderhoud van elektrische objecten. Voordeel: 143. Ten opzichte van de rekening 2010 (voordeel 285): In 2011 waren minder materialen benodigd. Met name op de mechanische materialen voor Zuiveringsbeheer is er minder uitgegeven. Deze uitgaven zijn veelal afhankelijk van de problemen die zich voordoen. Voordeel: 298. Energie Ten opzichte van de begroting 2011 (nadeel 196): De brandstofprijzen (benzine en gasolie) zijn gestegen. Nadeel: 187. Ten opzichte van de rekening 2010 (voordeel 298): Het elektriciteitsverbruik van Zuiveringsbeheer was lager door minder verbruik en een lagere prijs. Door de wateroverlast in januari en december was het verbruik voor het Watersysteembeheer hoger. Voordeel per saldo: 418. De uitgaven voor benzine en gasolie zijn hoger, met name door de gestegen brandstofprijzen. Nadeel: