Alle Hens Maandblad. Maandblad van de Koninklijke Marine februari Spin in het web

Transcriptie

1 Alle Hens Maandblad Maandblad van de Koninklijke Marine februari 2006 Spin in het web

2 Alle Hens Maandblad van de Koninklijke Marine Colofon: Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV drs. A.C. Gelijns Eindredacteur: LTZSD 2 KV W.F. Borgsteede Redacteur: LTZSD 2 KV V.J.G. Strijbosch Vormgeving en lithografie: Grafisch ontwerpburo Engelbracht Druk: Boom Planeta Graphics Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Gebouw Aalscholver, kamer 8 MPC 10A Postbus , 1780 CA Den Helder Tel.: / Mdtn: * / allehens@mindef.nl Internet: Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op maandag 13 februari. Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of TABA van het eigen commandement c.q. de eigen dienst. Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus AC Doorn Tel.: Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus AA Uitgeest aboservice@aboland.nl Tel.: Opzegtermijn zes weken. Abonnementsprijs: l 17,02 (buitenland l 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN Cover In de wateren rondom het Arabisch schiereiland bestrijdt de De Zeven Provinciën terrorisme (Foto: Sjoerd Hilckmann, CAVDKM) Inhoud Coach van Team Defensie In zijn kantoor in Den Haag kijkt de CDS met een helikopterview naar zijn organisatie. Drijvend hoofdkwartier Hr.Ms. De Zeven Provinciën in een van de omvangrijkste en belangrijkste missies van de marine op dit moment. Caraïbisch avontuur Kussen, knuffels en tranen. Familie, vrienden en geliefden verwelkomen de bemanning van Hr.Ms.Tjerk Hiddes. Hightech trainer Operationele School blij met nieuwe Universele Elektronische Oorlogsvoering Trainer: qua omvang en capaciteit uniek. Adios! In een koud en nat Den Helder worden Hr.Ms. Jacob van Heemskerck en Hr.Ms. Abraham van der Hulst overgedragen aan de Chileense marine. Vroedvrouwen In Afghanistan sterven jaarlijks duizenden vrouwen aan complicaties tijdens of na de bevalling. Voor marinearts Kruijer reden om een symposium te organiseren voor Afghaanse vroedvrouwen. Ultra-altleet Als een ware olympisch kampioen loopt Mien Heymann 340 kilometer in vijf dagen om geld binnen te halen voor Pakistan. Simpel maar doeltreffend Het nieuwe reddingsmiddel Jason Cradle maakt het bijna een piece of cake om mensen uit het water te redden. Het bloed kruipt Drie generaties bij de Koninklijke Marine. Mooie munitiemomenten De Mokbaai op Texel is weer vrij van munitie en een speciale gedragscode moet het tot ontploffing brengen van explosieven op de Noordzee beter vastleggen. Op rust Elf kanonschoten voor Belgische admiraal. En verder: Sport Mens & Werk Logboek Mensen & Mutaties

3 CDS streeft naar saamhorigheid Eén voor allen, allen voor één Als Commandant der Strijdkrachten zwaait generaal (Klu) Dick Berlijn sinds 5 september de militaire scepter over de gehele krijgsmacht. Niet alleen beoogt hij een nog sterkere defensieorganisatie met zijn tien speerpunten, ook streeft hij naar teamwork, kwaliteit van leven en optimale samenwerking. Hij ziet zichzelf dan ook als de coach van een voetbalteam vol verschillende disciplines. En als die disciplines elkaar foutloos weten te vinden, elkaar de bal toespelen en samenwerken, dan komt Team Defensie als winnaar uit de bus. Tekst: Karen Gelijns/Foto s: CAVDKM Generaal Dick Berlijn geboren op 18 maart 1950 te Amsterdam begon zijn loopbaan in 1969 aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Met een vader als vlieger lag de keuze voor een carrière bij de luchtmacht voor de hand. Na vele mooie functies van gevechtspiloot tot commandant van het luchtmachtdetachement op Villafranca, belast met het toezicht op het vliegverbod boven Bosnië werd de glansrijke loopbaan van Berlijn in 2000 bekroond met de hoogst haalbare functie binnen de Koninklijke Luchtmacht: Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten. Toch overschreden de ambities van de Amsterdammer de grenzen van zijn eigen krijgsmachtdeel en vier jaar later werd hij benoemd tot Chef Defensiestaf. In september vorig jaar kreeg Berlijn er een aanzienlijk pakket aan taken bij, toen deze functie werd omgevormd tot Commandant der Strijdkrachten (CDS). Als hoogste militaire autoriteit is hij vanaf dat moment belast met het bevel over de krijgsmacht. Leven is veranderen In zijn kantoor in het statige pand van het Ministerie van Defensie aan het Plein te Den Haag kijkt de luchtmachtman met een helikopterview naar zijn organisatie. Snel wordt duidelijk dat Berlijn zijn visie niet tot de krijgsmacht noch tot het heden beperkt. Ook de noodzaak van blijvende ontwikkelingen, nieuwe uitdagingen en onze positie in de maatschappij houdt hij nauwlettend in het vizier. Want laten we eerlijk zijn, stelt hij nuchter. Waar gaat het de samenleving om? Waar gaat het de belastingbetaler om? Dat wij een fatsoenlijke defensieorganisatie neerzetten. Daarom moeten wij ervoor zorgen dat we relevant zijn en blijven. Alleen dan zal de maatschappij in ons blijven investeren. Dit betekent volgens de CDS dat defensie moet beschikken over een moderne organisatie, toegesneden op de jongste ontwikkelingen plus taken en deze vervolgens efficiënt moet uitvoeren. Hoewel hij terdege beseft dat reorganisaties grote onrust bij het personeel veroorzaken, weet hij ook dat het einde niet in zicht is. Het is nooit klaar. Een organisatie die wil overleven kan dat adagium beter omarmen, benadrukt hij dan ook. Leven is veranderen. Als je niet bereid bent om te veranderen, dan leef je niet. De echte vraag moet dan ook zijn hoe ga je met veranderingen, reorganisaties en nieuwe uitdagingen om. Want als je jezelf in beton giet, dan garandeer ik je één ding: dan overleeft de organisatie niet. Kritisch Om te overleven heeft defensie verregaande veranderingen doorgevoerd, zowel op organisatorisch, personeels- als materieelgebied. Ook binnen de marine vonden ingrijpende maatregelen plaats. Ingrepen die alles te maken hadden met het optimaliseren van de organisatie. Het doet natuurlijk pijn om afscheid te nemen van middelen die in het verleden verschrikkelijk goed werk hebben geleverd, zoals de Marine Luchtvaartdienst en enkele fregatten. Het uniform geeft je een bepaalde identiteit. Een paars uniform zal er nooit komen! Maar af en toe moet je jezelf de vraag stellen: zijn ze ook in de toekomst nog relevant? De marine is een prachtig bedrijf, een prachtige organisatie binnen onze krijgsmacht en die moeten we relevant en sterk houden door kritisch naar ons zelf te kijken. Deze kritische blik maakte duidelijk dat er onder andere een verschuiving gaande was naar taken in het lager geweldsspectrum. Zaken als drugsbestrijding, het tegengaan van mensensmokkel, operaties dicht onder de kust de zogenoemde brown water -operaties en het ondersteunen van landoperaties, niet perse laag in het geweldspectrum, nemen in belang toe. Dus praten we over patrouillevaartuigen, een joint support schip met een helikopterdek geschikt voor grotere helikopters zoals de Chinook en over Tactical Tomahawks. Al deze nieuwe taken, facetten en het bijbehorende pakket aan benodigd materiaal, staan omschreven in de onlangs uitgebrachte Marinestudie. Met het in praktijk brengen van de hierin omschreven plannen, beschikt defensie in de toekomst over een marine die precies is toegesneden op problemen waarmee wij vandaag de dag worden geconfronteerd. Maar er zullen altijd nieuwe uitdagingen komen., benadrukt de CDS nogmaals. 3

4 Piraterij Berlijn ziet de bestrijding van piraterij als één van de nieuwe uitdagingen die in de toekomst mogelijk een nadrukkelijker accent krijgt binnen het takenpakket van de marine. De Indische Oceaan en de Straat van Malakka zijn zeegebieden waar een groot deel van de wereldhandel aan voorbij gaat. Het zijn belangrijke levensaders voor onze Westerse samenleving en juist op deze plekken zien we dat de veilige aanvoerlijnen helemaal niet zo veilig zijn. Het kapen van schepen komt daar met grote regelmaat voor, zoals bijvoorbeeld voor de kust van Somalië. Het zou absurd zijn als wij als samenleving daar niet tegen op zouden kunnen of willen treden. Berlijn nam op 21 november afscheid van de schepen die naar Enduring Freedom vertrokken. De CDS sluit optreden tegen piraterij niet uit: Als wij ergens zijn en we zien het gebeuren, dan zullen we optreden. De CDS sluit dan ook niet uit dat de marineschepen die momenteel in de Combined Task Force 150 rondom het Arabisch Schiereiland opereren, hiermee geconfronteerd worden. Ik weet dat er juridische bepalingen zijn die we goed in ogenschouw moeten nemen. Maar helemaal niets doen, vind ik een slecht verhaal. Dus als wij ergens zijn en we zien het gebeuren, dan zullen we optreden. Op de vraag of we over het juiste materiaal beschikken om op te treden, wil Berlijn nog niet vooruitlopen. Ik laat me graag adviseren door de marine-experts van mijn staf, maar het kan betekenen dat we in de toekomst weer een aanpassing moeten doen. Basis militaire vaardigheden Een vlak waar reeds een verschuiving heeft plaatsgevonden, is de inzet van marinepersoneel op het land. Vlootpersoneel vervult niet langer alleen functies aan boord van de schepen, maar ook in bijvoorbeeld de Provinciale Reconstructie Teams in Afghanistan of tijdens een humanitaire missie in Pakistan. Als de samenleving een beroep op ons doet, dan moeten wij in principe ja verkopen, vindt Berlijn. We moeten goed kijken naar de middelen die we hebben en die zo slim mogelijk inzetten. Als dit betekent dat wij vloot- of luchtmachtpersoneel nodig hebben voor een operatie op het land, dan moet het personeel dat kunnen. Niet voor niets vroeg de CDS recent bijzondere aandacht voor de basis militaire vaardigheden. Als wij iemand vragen om naar het PRT te gaan, dan moet die persoon zich kunnen redden. Dit betekent dat de basis militaire vaardigheden op peil moeten zijn. Voor sommigen in onze organisatie is dat heel natuurlijk, zoals voor de marinier die daar dagelijks op traint. Maar anderen schrikken daar een beetje van en dat vind ik geen goede zaak. Als wij zeggen dat we een expeditionaire, professionele krijgsmacht zijn, dan moeten we daar ook consequenties aan verbinden. Zowel qua materieel, voorbereiding als personeel.

5 Verjonging Ondanks deze strenge woorden, beseft Berlijn dat het personeel de grootste kracht van de organisatie is en dat defensie zuinig moet zijn op haar mensen. Quality of life moet volgens de bewindsman dan ook meer aandacht krijgen. Desalniettemin voert defensie een nieuw personeelsbeleid in, dat grote opschudding onder het personeel veroorzaakt. Het personeel gaat mij ter harte en als mensen zich zorgen maken, moeten wij daar goed naar luisteren. Maar het is een feit dat wij op weg waren om ons eigen graf te graven. De exploitatiekosten gierden de pan uit en dat ging ten koste van de investeringen. Als je niet meer investeert, dan word je ouderwets en op een gegeven moment kan je niet langer met goed fatsoen mensen uitzenden. De financiële kant van het verhaal, de wens om te komen tot een betaalbaar personeelssysteem, is echter niet de enige reden dat defensie naar een verjonging van het personeelsbestand streeft. Ook de fysieke belasting voor ouder personeel speelt een rol. Als ik nu met mijn vijfenvijftig jaar met zware spullen moet sjouwen, schuttersput in en uit, dan gaat mij dat niet meer zo goed af als toen ik dertig was, geeft Berlijn lachend toe. Dus ook uit die optiek is het belangrijk dat we een jonge gevechtskracht hebben, van wie je veel kan vragen. Is defensie dan niet bang om veel kennis en expertise te verliezen? Ja, dat is een zorg. Grote delen van onze krijgsmacht zijn technisch georiënteerd. Daar moet je mensen hebben met een hoop kennis en ervaring. Maar er zijn ook delen waar dat minder geldt. Waar je het kan permitteren om een snellere doorstroom van mensen te hebben. We moeten dus maatwerk gaan leveren en elke situatie afzonderlijk beoordelen. Wel waarschuwt de CDS dat dit nooit tot willekeur mag leiden. Maar als het met de juiste redenen gebeurt en als je het goed kan uitleggen, dan zal het personeel er begrip voor hebben en uiteindelijk beseffen dat we er allemaal beter van worden. Top 10 van de CDS Veiligheid van de samenleving en van onze eenheden is hoogste prioriteit Garandeer een brede inzetbaarheid van onze eenheden De bedrijfsvoering moet succesvolle operaties ondersteunen Benadruk de gezamenlijkheid van onze defensie; investeer daartoe ook meer in joint oefeningen Een hoog moreel is cruciaal: Quality of life moet meer aandacht krijgen Realiseer fatsoenlijk beheer en zorg dat de regelgeving wordt nageleefd Wees bewust van het belang van ons goede imago Stel het defensiebelang boven dat van het operationele commando Bestrijd bureaucratie en vecht tegen verkokering Werk als een team, straal saamhorigheid uit: bouw bruggen Leven is veranderen. Als je niet bereid bent om te veranderen, dan leef je niet Bouw bruggen Met de professionalisering van de krijgsmacht veranderen niet alleen het takenpakket en de eisen die gesteld worden aan het personeel, ook worden barrières tussen de krijgsmachtdelen afgebroken. Joint en combined zijn dan ook nieuwe steekwoorden binnen defensie. Natuurlijk is de kleur van het pak belangrijk, dat geeft esprit de corps, maar het mag geen obstakel vormen om fatsoenlijk en effectief met elkaar samen te werken. Het zou niet goed zijn als de samenleving die jaarlijks 7,5 miljard in defensie investeert ziet dat het geld niet optimaal besteed wordt omdat Pietje niet met Marietje wil samenwerken. Daarom roept Berlijn het personeel ook op om te investeren in begrip voor elkaar en de verkokering te beslechten. Bouw bruggen, investeer in kennis over elkaar, begrijp wat de ander doet en vertel wat je zelf doet. Het doet de CDS denken aan een voetbalteam, vol verschillende disciplines, die feilloos moeten samenwerken. Het team dat wint, is het team dat elkaar foutloos weet te vinden, elkaar de bal toespeelt en waarbij de spitsen staan te juichen als de keeper het goed doet en omgekeerd. In tegenstelling tot een voetbalteam, moet defensie volgens Berlijn echter niet in één en hetzelfde tenue lopen. Het uniform geeft je een bepaalde identiteit. Het zorgt ervoor dat mensen zich kunnen identificeren met hun eigen eenheid en dat is belangrijk voor de inzet. Een paars uniform zal er nooit komen! Want als de eenheid te groot en amorf wordt, verlies je aan sterkte. Hoewel de identiteit behouden moet blijven, blijft een supergemotiveerde samenwerking in de ogen van de CDS het belangrijkst: Wij moeten onszelf zien als Team Defensie en ik wil dolgraag de coach zijn van dat vreselijk gemotiveerde team.

6 Marine aanvoerder in strijd tegen terrorisme Op zoek naar de naald in een In een gebied van 2,4 miljoen vierkante zeemijl vaart een drijvend hoofdkwartier dat opereert als een spin in een enorm web. Alles wordt nauwkeurig in de gaten gehouden; 24 uur per dag, zeven dagen in de week. Het voert momenteel het tactical command over twaalf eenheden en acht landen. Dat drijvende hoofdkwartier heet Hr.Ms. De Zeven Provinciën en is het vlaggenschip van het internationale vlootverband Combined Task Force 150. Samen met Hr.Ms. Amsterdam en Hr.Ms. Bruinvis levert het schip een bijdrage aan Operatie Enduring Freedom. Een verslag van een van de omvangrijkste en belangrijkste missies van de marine op dit moment. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Sjoerd Hilckmann (CAVDKM) Hr.Ms. Amsterdam heeft naast de traditionele rol ook een actieve functie, zoals het uitvoeren van boardings. Tachtig mijl voor de kust van Al Fujayrah in de Verenigde Arabische Emiraten vaart het Luchtverdedigings- en Commandofregat (LCF) De Zeven Provinciën door de Straat van Hormuz, op weg naar Bahrein. Het is begin januari. Anderhalve maand eerder verliet het LCF samen met het bevoorradingsschip Amsterdam Den Helder, op weg naar deelname in een van de belangrijkste missies van de marine: Combined Task Force 150 (CTF 150). In deze operatie dient het LCF als stafschip van een internationaal eskader dat bestaat uit zeven tot zestien schepen uit acht landen. In een ontzagwekkend groot gebied 2,4 miljoen vierkante zeemijl en twaalfduizend kilometer kustlijn van de Rode Zee via de Perzische Golf tot de Arabische zee. De marineschepen bestrijden maritiem terrorisme en beveiligen economische knooppunten om zo een bijdrage te leveren aan een stabiel en veilig gebied. Waarnemen, verzamelen van inlichtingen, patrouillevaren, contact maken met en boarden van (vissers)boten moeten de smokkel van goederen, wapens en drugs op zee voorkomen. Dit alles gebeurt onder de noemer Maritime Security Operations. Niet eerder namen er zoveel Nederlandse eenheden gelijktijdig in hetzelfde operatiegebied deel aan Operatie Enduring Freedom.

7 hooiberg De bemanning staat op scherp: in een gebied waar terroristen zich ophouden, kan er elk moment wat gebeuren. Eerste keer De operatie heeft een hoog vuurdoopgehalte. Het is de eerste keer dat Nederland een commandant levert aan een dergelijke Task Force. Niet eerder namen er zoveel Nederlandse eenheden gelijktijdig in hetzelfde operatiegebied deel aan Operatie Enduring Freedom (OEF) en voor de eerste keer wordt het LCF De Zeven Provinciën ingezet als commandoplatform in een ernstmissie. Net als de staf, samengesteld uit personeel van de Netherlands Maritime Force (NLMARFOR). Aan de sfeer op het stafschip is te merken dat het hier om een ernstmissie gaat. De bemanning staat op scherp: in een gebied waar terroristen zich ophouden, kan immers elk moment wat gebeuren. Opeens klinken er schoten, felle harde knallen doorbreken de stilte in In april neemt Pakistan het commando over. Terroristen hebben tot nu toe alle vervoersmiddelen gebruikt. Om te voorkomen dat de zee voor hen een uitweg wordt, moeten we dat kwetsbare deel van deze regio absoluut bewaken de Straat van Hormuz. Gelukkig, geen terroristische aanval, het is een oefening. Matroos 1 ODOPS Bart Mesman, is verantwoordelijk voor het lawaai. Hij schiet aan bakboordzijde met een MAG-mitrailleur op een drijvend doelwit. Afhankelijk van de dreiging staan we ruim van te voren op post, vertelt hij na de schietsessie. Het is nog niet voorgekomen, maar het kan hier altijd gebeuren. Dan is niemand blij, maar de veiligheid gaat boven alles. Hoe dan ook, ik zal dan moeten schieten. De 194 opvarenden van het vlaggenschip beseffen heel goed dat hier niet om een oefening gaat. Niet zonder reden hangt op elk dek het mission statement van deze operatie in vette hoofdletters geschreven. De bemanning van de De Zeven Provinciën laat zich opdelen in vaste opvarenden van het schip en in de geëmbarkeerde staf van NLMARFOR, bestaande uit vijfentwintig mannen en vrouwen. Aan het hoofd staat commandeur Hank Ort, de commandant van NLMARFOR. Terroristen hebben tot nu toe alle vervoersmiddelen gebruikt. Om te voorkomen dat de zee voor hen een uitweg wordt, moeten we dat kwetsbare deel van deze regio absoluut bewaken, benadrukt Ort het belang van deze missie. De smokkel van allerlei goederen, wapens en drugs is een flinke bron van inkomsten voor terroristische organisaties. De kans op negatieve uitzaaiing is een grote zorg. Ook zorgwekkend noemt Ort de piraterij in het gebied. Optreden hiertegen behoort niet tot de standaard opdracht van CTF 150. Maar het gebeurt wel in onze achtertuin, stelt de commandeur. De eenheden van het internationale eskader hebben een afschrikwekkende werking, want sinds ze actief zijn in het gebied zijn er nagenoeg geen nieuwe piraterij incidenten meer geweest. Chatten De 48-jarige commandant omschrijft zijn schip als een drijvend hoofdkwartier, dat als een spin in een web alle operaties bijhoudt. We hebben er bewust voor gekozen om het commando vanuit zee te voeren. Dat biedt veel voordelen: we zitten dichter bij de eenheden en hebben daardoor een betere greep op operationele ontwikkelingen. Voor het eerst wordt het LCF, dat sinds 2002 in dienst is bij de marine, als commandoplatform gebruikt. Naar tevredenheid, vindt Ort. 7

8 Het schip is specifiek voor dit soort missies ontworpen. We beschikken hier over alle mogelijke faciliteiten en technieken waardoor deze operatie optimaal uitvoerbaar is. Hij wijst naar een computerbeeldscherm op zijn bureau. Alles gebeurt hier via een internetachtige techniek, vertelt hij terwijl hij de beveiligde internetsite van de coalitie laat zien. De helft van de werkzaamheden loopt via een soort computer chatsysteem (de zogenoemde CENTRIXS) waarop alle eenheden zijn aangesloten. Het is te vergelijken met MSN en maakt het mogelijk om op hetzelfde moment met alle commandanten te overleggen. Een keer per week organiseert Ort een chat meeting dat hij het fire side chat (openhaardgesprek) noemt. Een voortreffelijk systeem, vindt hij: Het is toch prachtig dat eenheden die vierduizend kilometer verderop opereren dezelfde informatie kunnen zien als wij. De andere twee Nederlandse eenheden, het bevoorradingsschip Amsterdam en de onderzeeboot Bruinvis, vervullen met name een ondersteunende rol binnen de missie. Daarbij heeft de Amsterdam net als het LCF een boardingteam en een heli aan boord en verzamelt het ook inlichtingen. De Bruinvis wordt ingezet om vaarroutes in kaart te brengen. Ort is op 12 december 2005 begonnen aan zijn taak als commander Task Force en staat die op 24 april weer af aan Pakistan. We zijn op alle gebieden volledig in business, het draait heel goed. Het is rustig op zee, dus de missie is tot nu toe succesvol, zegt hij over de afgelopen periode. De minister van Defensie, Henk Kamp, bracht met kerst een bezoek aan de drie eenheden. Voor de bemanningen een mooie opsteker, kijkt Ort terug. Een opvallende actie van het LCF was de redding van 29 schipbreukelingen eind december die op weg waren naar Oman. Hoe zoek je naar een naald in een hooiberg? Daar komt het geheime wapen om de hoek kijken Zeer uitdagend en bevredigend, is het antwoord op de vraag hoe de commandant van het internationale eskader deze missie ervaart. Ik beleef het op veel niveaus. De sensatie van de teaminspanning hier op het schip is geweldig. Net als de samenwerking met de andere eenheden. Het idee dat die landen kunnen samensmelten tot een team, is prachtig. We hebben hetzelfde sentiment: een goede bijdrage leveren aan iets dat de moeite waard is. Geheim wapen Hoe zoek je naar een naald in een hooiberg? Want in zo n uitgestrekt gebied lijkt het een onmogelijke taak om elk klein vissersbootje te onderzoeken en elk olietransport te bewaken, zelfs met de inzet van alle zestien schepen. Dan komt het geheime wapen om de hoek kijken: de Coalition Force Intelligence Fusion Cell (CFIFC). Dit centrum in Bahrein speelt een zeer belangrijke rol. Door de samenwerking met het CFIFC kan de staf beschikken over Amerikaanse bronnen, hetgeen vroeger veel moeilijker te realiseren was. Ook krijgt de staf vanuit deze cel alle informatie over het Sensor operator Poelman: Het is heel goed dat Westerse landen hun neus laten zien in instabiel gebied.

9 gebied, wat het zoeken naar de naald vergemakkelijkt. In de dag en nacht bezette stafruimte is te zien dat alles in deze missie draait om moderne technologie. Het grote scherm in de ruimte toont alle correspondentie tussen de eenheden. Het hele gebied wordt nauwkeurig in de gaten gehouden door verschillende stafofficieren. Helemaal achterin zit luitenant-ter-zee 1 Edwin Bartels, een van de vier battle watch captains. Een bijzondere functie die een koppeling is tussen het schip en de staf. Bartels heeft een dubbelrol en is ook Hoofd Operationele Dienst. Alle vragen en rapporten komen hier binnen. Alles wat te maken heeft met de situatie in het hier en nu tot en met 24 uur later, komt op ons dak. Over de periode na 24 uur gaat een andere officier, de zogenoemde N3, de N5 houdt zich bezig met de periode van 72 uur en verder. Op deze manier houden ze niet alleen de actuele stand van zaken in de gaten, maar kijken ook vooruit. Inzet Bij de operatie speelt de Lynx helikopter een grote rol. Meer dan honderd procent, stelt sergeant ODOPS Joop Poelman, sensor operator van de vliegploeg. We worden elke dag ingezet. Wat wij doen is het visueel identificeren van de scheepvaart. Op die manier bouwen we een surface plaatje op in een gebied van zeventig mijl rondom het moederschip. We maken in de heli foto s van boten en geven die via een netwerksysteem direct door aan de staf die vervolgens bepaalt of we gaan boarden. Poelman omschrijft de missie als zeer nuttig en prijst de betrokkenheid. Het is heel goed dat Westerse landen hun neus laten zien in instabiel gebied. Ik vind het nuttig om de scheepvaart in kaart te brengen en ervoor te zorgen dat terroristen het wel uit hun hoofd laten hier iets te proberen. Een andere belangrijke schakel in deze operatie is het boardingteam, bestaande uit een searchteam (bemanning), commandoteam (staf) en guardteam (mariniers). Als de staf besluit om een verdachte boot te onderzoeken, komt korporaal der mariniers Jacques Jansen in actie. Met het guardteam komt hij als eerste aan boord om het schip veilig te stellen voor het searchteam. Tot nu toe is er bij de boardings in de afgelopen periode niets gevonden. Alleen al de aanwezigheid en het aan boord komen werkt voldoende. Het schrikt af, vindt de marinier. Ik hoop dat dit stand houdt. Een onmisbare rol in deze operatie heeft luitenant-ter-zee 2OC Sam Barzendji. Hij is een van de drie tolken die bij boardings de opvarenden ondervraagt. Echt bedreigd heeft hij zich bij deze zogenoemde stop-and-chats tot nu toe niet gevoeld. Ik merk heel snel of het goed of fout zit. Ik zie het aan hun gezichten. Vaak zijn ze bang, ik probeer ze dan op hun gemak te stellen. De officier van Koerdische afkomst vertelt in zijn hut openlijk over zijn gevoel bij deze missie. Ik ben een humanistisch ingesteld persoon en wil graag mensen helpen. Ik heb het idee dat ik hier goed werk doe, zowel voor Nederland als voor de landen uit de regio. Barzendji vaart nog drie maanden met het fregat mee. Het is de eerste keer dat ik vaar. Ik kon vlak voor vertrek niet eens zwemmen en had angst voor water, lacht de sympathieke tolk. Maar ik heb mijn angst overwonnen hoor, en heb zelfs mijn diploma nog snel kunnen halen. Lang leve moderne technologie! Het hele gebied wordt nauwkeurig in de gaten gehouden. Ik merk heel snel of het goed of fout zit. Ik zie het aan hun gezichten. Ver van huis Matroos 1 Laurens Hofland van de nautische dienst ervaart de operatie op een andere manier. Dit is niet meer dan een standaard reis voor mij, zegt hij terwijl hij de laatste hand legt aan zijn schilderwerk. Mijn werk verandert niet, het gaat gewoon door. De nuchtere matroos vond het bezoek van de minister met kerst wel indrukwekkend. Dat maak je niet elke dag mee. Ik vind het goed dat hij de interesse toonde. Ik ben wel blij dat de feestdagen achter de rug zijn. Het is niet de eerst keer dat ik met kerst op een schip ben, maar het went nooit.

10 Ik ben blij dat de feestdagen achter de rug zijn. Het is niet de eerst keer dat ik Kerstmis op het schip vier, het went nooit. In de stafruimte wordt dag en nacht doorgewerkt. De oudste, korporaal Van Roosendaal (l.), en jongste vrouw, matroos 1 Kwant, aan boord zijn verantwoordelijk voor de voorraad. Korporaal Logistieke Dienst Goederen Beheer (LDGB) Ingrid van Roosendaal (33) is de oudste vrouw aan boord. Het enige wat zij merkt van de aanwezigheid van de staf is de voorraad. Die raakt wat sneller op. Vooral de viltstiften en markers, vertelt zij in het magazijn. Voor de jongste vrouwelijke opvarende, matroos 1 LDGB Marloes Kwant (19), is deze missie wel bijzonder. Het is mijn eerste lange reis. Zes maanden is best een behoorlijke tijd, maar ik vind het erg leuk om mee te maken. Een bijzonder aandachtspunt voor de komende periode is naast de Maritime Security Operations overname van het commando door Pakistan in april. Ik wil zeker stellen dat het goed gebeurt, aldus Ort. Eind februari brengt het LCF een bezoek aan Karachi in het teken van regionale samenwerking tussen beide landen. Verder wil Ort met de Nederlandse eenheden een gezamenlijke operatie uitvoeren bij de oostkust van Afrika. Theatre Security Cooperations Het perfecte smeermiddel Task Force 150 houdt meer in dan alleen beveiligen en bewaken. De missie richt zich ook op samenwerken met kuststaten met als einddoel dat zij zelf zorgdragen voor een veilige maritieme omgeving. Uiteindelijk moeten zij zelf de klus klaren. Dit tweede spoor valt onder Theatre Security Cooperations (TSC), een vacuüm waar de staf net is ingestapt. De Task Force bestaat uit een coalitie van acht landen, die allemaal hun eigen bilaterale contacten met landen in de regio hebben. De stelling van TSC is dat iedereen met elkaar moet samenwerken. Volgens stafofficier luitenant-ter-zee 1 Ron van Twuijver ligt daar de uitdaging. Het zijn nu nog losse initiatieven, maar die moeten we nu vanuit een coalitie view meer op poten gaan zetten, verbreden en combineren. Ze moeten uiteindelijk zelf de klus klaren. We zijn hier niet paternalistisch bezig, het is meer gericht op samenwerken, van elkaar leren en elkaar betrekken. Ik denk dat wij het perfecte smeermiddel zijn. We staan hier totaal belangeloos in. Van Twuijver heeft een dagtaak aan TSC. Ik communiceer mij helemaal suf, ben continu aan het netwerken en moet telkens de juiste mensen zien te vinden. Hij noemt als ultiem voorbeeld van TSC de overname van het commando door Pakistan in april. Het land is een volwaardige partner van CTF 150 en tevens een van de landen in de regio. Het grote voordeel is dat Pakistan vanuit zijn eigen territoriale wateren mag operen, waar de Nederlandse eenheden continu buiten moeten blijven. In de periode dat wij het commando voeren, kunnen we niet voor elkaar krijgen dat alle kuststaten in staat zijn de internationale wateren te beveiligen en te bewaken, geeft de stafofficier toe. Ik hoop dat we een grote stap kunnen zetten in het opbouwen van contacten en dat TSC bij alle kuststaten bekend is. Alleen al de aanwezigheid en het aan boord komen werkt voldoende. Het schrikt af

11 Hr.Ms.Tjerk Hiddes terug uit de West Oost west, thuis best Kussen, knuffels en tranen. Die waren er maandagochtend 19 december in overvloed. Op een winderige koude steiger in Den Helder verwelkomden familie, vrienden en geliefden de bemanning van Hr.Ms.Tjerk Hiddes. Het multipurposefregat (M-fregat) verbleef vier maanden op de Caraïbische Zee in het kader van drugsbestrijding. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Albert Vermeulen Aan de gehele bakboordzijde van het schip staan de opvarenden netjes opgelijnd, lachend en zwaaiend naar de ongeveer tweehonderd wachtenden op de kade. Oh s en ah s klinken uit de menigte wanneer een korporaal onderaan de loopbrug zijn vrouw en kind omhelst. Vier maanden was Essie van jullie, maar nu komen we haar weer halen. Welkom thuis Essie!, staat er in koeienletters op een spandoek. Er zijn maar liefst drie mensen voor nodig om het omhoog te houden. Kijk daar is ze, roept een van hen en in haar enthousiasme laat ze het spandoek vallen. Voortgetrokken door twee sleepboten vaart de Tjerk Hiddes triomfantelijk de haven van Den Helder binnen. De bemanning in paradeerrol: aan de gehele bakboordzijde van het schip staan de opvarenden netjes opgelijnd, lachend en zwaaiend naar de ongeveer tweehonderd wachtenden op de kade. Een zee van ballonnen, bloemen, kinderwagens en honden. De koude, stramme winterse westenwind maakt het wachten op die verlangde omhelzing en kus niet bepaald draaglijker. De familie De Jong staat te popelen om hun gemiste in de armen te nemen. Toen hij net weg was, kwam ik erachter dat ik zwanger was, vertelt echtgenote Lisa. Dan is hij eindelijk in zicht. Hij is dikker geworden, is de spontane reactie van de familie. Hoogtepunten Eind augustus begonnen de ruim 150 bemanningsleden van de Tjerk Hiddes aan hun Westreis met als hoofdtaak drugsbestrijding. Van de afgelopen vier maanden verbleef het M-fregat 75% op zee, met name voor patrouilles tegen drugstransporten. Een geslaagde, bijzondere uitzending, kijkt de commandant van het schip, kapitein-luitenant-ter zee Henk Monderen terug. Als een van de highlights noemt hij ook de deelname aan de Caraïbische Vlootdagen eind oktober. Trots is hij op het bezoek van de minister van Defensie aan het schip en op de unieke samenwerking met het Colombiaanse fregat Caldas, dat volgens Monderen een primeur was. Erg leuk en leerzaam, noemt hij de samenwerking van anderhalve week. Zij nemen de drugsbestrijding net zo serieus als wij. Ze weten dat het merendeel van de transporten uit hun land komt. Het is dan ook niet zo gek dat de Caldas de meeste vangsten doet. Naast drugsbestrijding werd het stationsschip in het Caraïbisch Gebied ook ingezet voor kustwachttaken en visserij-inspecties. In totaal deed het schip zeven havens aan. Vooral die van Colombia en Venezuela maakten op de bemanning een diepe indruk volgens Monderen. Dat zijn plekken waar je niet vaak komt. In Venezuela waren wij het eerste Nederlandse fregat sinds vier jaar. Indrukwekkend was ook de reddingsactie van een schipbreukeling eind november. De man dobberde al twintig dagen zonder eten op zee rond. Bij toeval ontdekte de Tjerk Hiddes het bootje en redde de man van een wisse dood. Een tegenvaller was het probleem met de schroeven, waardoor het schip minder goed kon manoeuvreren. Het marinefregat moest op het droge worden gebracht en gedokt, iets dat al in tientallen jaren niet was gebeurd. Voor de Tjerk Hiddes was dit de laatste binnenkomst in Den Helder onder Nederlandse vlag. Begin februari wordt het M-fregat uit dienst gesteld. Daarna volgt er een opwerkperiode voor de overdracht van het fregat aan de Chileense marine. Ik ben dan ook blij dat onze laatste reis in zo n goede sfeer verlopen is, besluit de commandant. De stemming zat er goed in, we zijn behoorlijk actief geweest en hebben een mooie bijdrage geleverd aan de gehele operatie. De Koninklijke Marechaussee en de Koninklijke Marine op Curaçao hebben op 7 december 2005 drugs aangetroffen aan boord van de Tjerk Hiddes. De marechaussee onderzoekt de zaak. 11

12 Trainer van de toekomst Van radarprincipe tot wargame Een onbekend object nadert met een snelheid van 539 knopen. De operator voert een analyse uit. Met behulp van real life data van de radar komt hij erachter dat het om een raket gaat. Hij zet een wapen in om de raket te misleiden, een chaff wolk wordt gelanceerd. Het mislukt De raket is al te dichtbij en Hr.Ms. De Ruyter ligt onder vuur. Het zou een scène uit een spannende marinefilm kunnen zijn, maar het is een trainingsscenario van de Universele Elektronische oorlogsvoering Trainer (UNET) van de Operationele School. Qua omvang en capaciteiten uniek in de wereld. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto s: Peter Bijpost (CAVDKM) De X-box onder de trainers. Zo noemt luitenant-ter-zee 1 Frank Lenssen, hoofd afdeling air defence electronic warfare, de nieuwe UNET die gebruikt wordt voor de elektronische oorlogsvoering (EOV), functieopleidingen en het opwerken van scheepsbemanningen. Er zijn wel EOV-trainers die de praktijk kunnen simuleren, maar daarbij gaat het vaak alleen om kleinere facetten, benadrukt Lenssen. De UNET simuleert alles: het gebruik van sensoren, de wapeninzet, de beschrijving van de omgeving en het terrein. En dat in een scenario van meerdere schepen. De UNET is de eerste en enige trainer die de realiteit tot bijna honderd procent benadert. Naast de gesimuleerde wargames voorziet het trainingsmiddel ook in computer ondersteunend theoretisch onderwijs. Lenssen: Alle theorielessen over elektronische oorlogsvoering zijn in de trainer gestopt. Vroeger moesten docenten met veel gebaren voor de klas uitleggen hoe radarprincipes werken of hoe signalen worden geanalyseerd. Dat is complexe materie die erg lastig is uit te leggen aan studenten. Nu wordt alle basistheorie met animaties gepresenteerd. Op deze manier ziet de student gelijk op het computerbeeldscherm wat wordt bedoeld. Uniek in de wereld Vier en een half jaar geleden startte het UNET-project met de doelstelling een trainer te bouwen die op slimme, moderne wijze studenten goed inzicht geeft over de basis EOV en over de inzet van oppervlaktewapens. Onze oude fregattentrainer kon dat niet optimaal visualiseren, vindt Lenssen. Een Brits bedrijf bouwde het hightech trainingsmiddel dat op dit moment uniek is in de wereld. De belangstelling voor de trainer uit binnen- en buitenland bewijst dat des te meer. De luchtmacht is langs geweest om de UNET te bekijken, vertelt hoofd afdeling air defence electronic warfare trots. De Duitse Operationele School plus de Denen hebben ook al hun interesse getoond. De UNET kan in de toekomst uitermate geschikt zijn als joint combined tool. De commandant van de Operationele School, kapitein-ter-zee Jeroen Stricker, beschouwt de nieuwe trainer als een deel van het groter geheel. We zijn bezig om heel het praktijkonderwijs opnieuw in kaart te brengen en de structuur opnieuw vorm te geven. We stappen met de UNET over op een stukje generieke praktijktraining met het grote voordeel dat we studenten kunnen toetsen De briefingruimte heeft iets weg van een futuristische vergaderruimte. Het verhoogde panel kijkt uit op een enorm electronic whiteboard waarop alle praktijkscenario s van studenten opnieuw worden afgespeeld.

13 In het lokaal ernaast bevinden zich zestien computers, per twee opgedeeld in zogenoemde cubicles. Het lijken gewone computerbeeldschermen, maar het beeld is identiek aan dat van een controller en operator in een M-fregat of LCF. zonder afgeleid te worden door de beperkingen en complexiteiten van het EOV-systeem. Volgens de commandant stonden de theorie en de basis van EOV vroeger meer op de achtergrond. We leverden mensen af die erg goed waren in knopjes en procedures, maar die moeite hadden met het groter geheel. Nu kunnen we ze met een beter product anders opleiden. De UNET is de eerste en enige trainer die de realiteit tot bijna honderd procent benadert Echte snelheden Het is futuristische gameplay, begint sergeant-majoor Peter Flecken zijn rondleiding door de UNET. In de briefingruimte vallen meteen de vier instructor stations op. Het verhoogde panel, bestaande uit vier computers, kijkt uit op een enorm electronic whiteboard met daarvoor tientallen stoelen. Het heeft iets weg van een futuristische vergaderruimte. Dit is de keuken, vervolgt de chef van de trainer. Vanuit hier wordt de UNET aangestuurd. Op het smartboard kunnen we alle praktijkscenario s van studenten opnieuw afspelen. De perfecte manier om te evalueren. In het lokaal ernaast bevinden zich zestien computers, per twee opgedeeld. Flecken noemt ze de cubicles. Wat hier gebeurt, is puur generiek: iedereen krijgt hetzelfde beeld voor de neus. Het lijken gewone computerbeeldschermen, maar het beeld is identiek aan dat van een controller en operator in een M-fregat of LCF. De simulatie is verbijsterend precies. Studenten voeren analyses uit op signalen zoals het aan boord ook gebeurt. Raketten vliegen met echte snelheden, zelfs het vervliegen in de wind van een chaff-wolk (een wolk van sliertjes aluminiumfolie in de lucht geschoten om raketten te misleiden, red.), is op het scherm te zien. Kinderziektes Korporaals ODOPS Mark van Gellekom en Jeroen Smits behoren tot de eerste studenten die de UNET in hun EOV-opleiding gebruikten. Het beviel goed, vindt Van Gellekom. Voor het theoriegedeelte hebben we normaal veel tijd nodig. Dat ging nu een stuk sneller. Het verduidelijkt een heleboel, vult studiegenoot Smits aan. Je ziet daadwerkelijk wat een raket gaat doen. Ook de constante interactie vond ik erg leuk. Toch is de UNET niet helemaal een successtory. Ook het vernuftige trainingsmiddel heeft last gehad van de welbekende kinderziektes. Smits bevestigt dat: Het praktijkgedeelte was niet optimaal. Er zaten fouten in de scenario s waardoor we een gedeelte van onze opleiding in de oude fregattentrainer moesten voortzetten. Het ging om fikse softwarefouten: het modelleren van radarsignalen in het computersysteem bleek bijvoorbeeld erg lastig. We kregen een lege UNET opgeleverd. Dat betekende dat we alle databases zelf in het systeem moesten stoppen. We zijn als een gek gaan tikken, legt Lenssen uit. Tijdens de pilot-opleiding moest blijken of het allemaal klopte. Al doende leert men, vindt het hoofd van de afdeling AD/EW. Want als je niet begint met zwemmen, zul je het nooit leren. De beginnersfouten zijn inmiddels in kaart gebracht en verholpen. De eerste pilot-opleiding bleek ondanks enkele tegenslagen een succes: alle leerlingen zijn geslaagd. In januari is de tweede delegatie studenten begonnen met de UNET. 13

14 Overdracht fregatten aan Chili Een nieuwe toekomst tegemoet Nog een laatste maal wappert de Nederlandse driekleur aan boord van de oorlogsbodems Hr.Ms. Jacob van Heemskerck en Hr.Ms. Abraham van der Hulst in een stevige westenwind. Dan worden de vlag, geus en oorlogswimpel neergehaald en weerklinkt het Wilhelmus over de kade. Toch duurt het slechts minuten voordat beide fregatten weer in actieve oorlogsdienst worden gesteld. Deze keer onder Chileense vlag. Want als de Almirante Latorre en de Almirante Blanco Encalada zullen beide schepen nog jarenlang de wereldzeeën bevaren. Tekst: Wiedeke Borgsteede/Foto s: Ruud Mol (CAVDKM) Vernoemd naar staatsman, admiraal en de eerste president van Chili (1826) vaart de Abraham van der Hulst nu als de Almirante Blanco Encalada verder.

15 In een koud en nat Den Helder werden de Jacob van Heemskerck en de Abraham van der Hulst op vrijdag 16 december als eerste twee van de vier overtollig verklaarde fregatten overgedragen aan Chili. De Chileense minister van Defensie, Jaime Ravinet de la Fuente, woonde de bijzondere overdracht bij. Wij zijn er trots op dat we hebben mogen samenwerken met de Nederlandse marine. Een samenwerking die vlot en naar alle tevredenheid verliep, sprak de projectleider en tevens directeur-generaal DMO, Dirk van Dord, de aanwezigen toe. Nadat Nederland en Chili in maart 2004 het contract ondertekenden voor de overname van de vier fregatten volgend jaar volgen de Witte de With en de Tjerk Hiddes ondergingen zowel het luchtverdedigingfregat als het multipurposefregat een ingrijpende onderhouds- en modificatiebeurt. Met het gedeeltelijk verhogen en verlengen van de hangaar, het aanbrengen van een diepe sleuf met rails en het verlengen van het helikopterdek, werd de Van der Hulst gereed gemaakt voor operaties met de door Chili gebruikte, fors bemeten, Cougar helikopters. Bij de Jacob van Heemskerck werd extra aandacht besteed aan de schroefassen, waardoor het schip soepeler vaart dan ooit. Cultuurverschillen Maar niet alleen de schepen werden onderhanden genomen, ook de Chileense bemanningen moesten klaargestoomd worden om met de nieuwe fregatten te varen. Sergeant-majoor Carl Blokmaker, de Chef Platform van de Van Heemskerck, was nauw betrokken bij het opwerken van de nieuwe bemanning voor zijn schip. Een naar zijn zeggen intensieve en prettige periode, ondanks de kleine cultuurverschillen. Zo verschilt de rang verbonden aan bepaalde functies nogal met de KM. Waar bij ons onderofficieren een bepaalde functie vervullen, zijn dat bij de Chilenen vaak officieren. Zo werkte ik nauw samen met een officier platform. Dit verschil was volgens Blokmaker ook duidelijk te zien in de aansturing. Wij leggen uitvoerende verantwoordelijkheden bij korporaals en manschappen. Die werken redelijk zelfstandig. Dat werkt bij de Chileense marine wel even anders. Voor elke opdracht die wij ze gaven, werd eerst toestemming gevraagd bij hun eigen meerdere. Het deed me soms een beetje denken aan de KM van veertig jaar geleden. Ook het Hoofd Technische Dienst van de Van Heemskerck, luitenant-ter-zee 2OC Toon Vroenhoven, blikt tevreden terug op het inwerken van de Chilenen. Al zet hij wel een kanttekening bij de duur van de opwerkperiode. Voor Chileense begrippen is dit een modern schip en ik denk dat zeker op technisch- en veiligheidsgebied we nog best wat meer tijd hadden kunnen gebruiken. Vooraf was hij met name benieuwd hoe de communicatie zou verlopen. Ik heb geen taalproblemen ondervonden, maar ik werkte dan ook voornamelijk met officieren die uitstekend Engels spraken. De manschappen daarentegen praatten voornamelijk Spaans met elkaar. Dat ervoer luitenant-ter-zee 2OC Marieke Boer in de praktijk, daar zij als luchtverdedigingofficier nauw samenwerkte met de Chileense manschappen. De taal was best een grote barrière. Zeker bij veiligheidsoefeningen bleek dat soms lastig, want dan is het des te belangrijker dat je elkaar begrijpt. Dat de Chilenen niet gewend zijn om met vrouwelijke militairen te werken, bleek daarentegen geen probleem op te leveren. Het luchtverdedigingfregat zal onder de naam Almirante Latorre de wereldzeeën bevaren. Het schip is vernoemd naar de Chileense marineheld Juan José Latorre Benavente. 15

16 Achter de schermen Niet alleen in Den Helder werd hard gewerkt om de schepen en bemanningen in gereedheid te brengen. Achter de schermen draaide de Defensie Materiaal Organisatie (DMO) ook overuren om alles in kannen en kruiken te krijgen. Normaal wordt een marineschip afgestoten als het einde van de levensduur is bereikt, legt Van Dord uit. Voor de fregatten die zijn overgedragen aan Chili gold een ander verhaal. Door de reorganisatie werden de schepen overtollig verklaard, terwijl ze nog niet aan het einde van de levensduur waren. Wij kregen vervolgens de opdracht om ermee de tweedehands markt op te gaan. Hierbij geldt trouwens wel de regel dat defensie alleen wapensystemen verkoopt aan landen die voldoen aan de criteria van het wapenexportbeleid. Deze wordt opgesteld door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en moet voorkomen dat materieel wordt geleverd aan een land dat bijvoorbeeld de mensenrechten schendt. Uit het lezen van vakliteratuur wist de directeur-generaal van DMO dat de Chileense marine behoefte had aan vervanging van een deel van hun vloot. Ook uit de exportondersteuning bleek een Chileense belangstelling voor het Nederlands product. Toch had het echter niet veel gescheeld of de fregatten waren naar een ander land gegaan. Dit land zag op het laatste moment van de koop af, vertelt Van Dord lachend. Wij hebben nog dezelfde dag de Chilenen gebeld. En met succes! Bij de verkoop van overtollig materiaal is een sterke klantgerichtheid heel belangrijk. Een punt waar defensie volgens Van Dord hoog scoort. Bij ons gaat de verkoop gepaard met een heel pakket aan ondersteunende maatregelen. Zo maken wij de schepen verkoopgereed; ze krijgen een grote onderhoudsbeurt en wij voeren de nodige modificaties uit. Ook leiden wij het operationeel en technisch personeel op en zover mogelijk verlenen wij ook in de toekomst nog assistentie. Dit alles moet leiden tot een tevreden klant, die vol vertrouwen met zijn nieuwe schip de haven van Den Helder verlaat. Natuurlijk realiseert Van Dord zich terdege dat de verkoop van de fregatten bij de bemanningen pijn doet. Een troost is dat de verkoop van bepaald materieel, weer andere investeringen mogelijk maakt. En als we de vreugde en trots bij de nieuwe eigenaar zien, zoals in dit geval bij de Chilenen, dan weten we dat onze schepen in goede handen zijn! 16

17 Symposium voor vroedvrouwen Bevalling baart zorgen In Afghanistan sterven jaarlijks duizenden vrouwen aan complicaties tijdens of na de bevalling. Ook duizenden kinderen overleven hun eerste levensjaar niet. Dit met name door het gebrek aan medische kennis en middelen. Voor marinearts, kapitein-luitenant-ter-zee Nico Kruijer, van het Nederlands Provincial Reconstruction Team (PRT) te Pol-E-Khomri reden om een vierdaags symposium te organiseren voor zowel gediplomeerde als ongeschoolde, traditionele, Afghaanse vroedvrouwen in de regio. Tekstbewerking: Karen Gelijns/Foto s: Ella van den Heuvel Ik las dat er een grote kind- en moedersterfte is bij bevallingen en dat baarde me zorgen Als marinearts ben ik veel in het buitenland geweest en heb ik honderden bevallingen begeleid, vertelt Kruijer. Vooral in Cambodja, Haïti en op Curaçao. Toen de marinearts vorig jaar te horen kreeg dat hij naar Afghanistan ging, verdiepte hij zich in dit specifieke onderwerp voor dit land. Ik las dat er een grote kind- en moedersterfte is bij de bevalling en dat baarde me zorgen. Omdat hij zelf geen bevallingen in Afghanistan mag doen dat mogen alleen vrouwen besloot hij zijn kennis over te dragen aan zowel de geschoolde als ongeschoolde vroedvrouwen in zijn provincie. Ook besloot de marinearts om een bloedbank op te zetten. Als ze hier een keizersnede moeten uitvoeren en er is geen bloed voorhanden, dan gaat de ingreep gewoon niet door. Dit leidt meestal tot het overlijden van zowel moeder als kind. Centrum Leiden was speciaal een fantoom, een bevallingsmodel, ter beschikking gesteld waarmee verschillende mogelijke complicaties konden worden gesimuleerd. De deelnemende vroedvrouwen hebben in vier dagen tijd veel kennis vergaard omtrent bevallingen en voorkomende complicaties. Hopelijk heeft het PRT op deze manier een steentje kunnen bijdragen aan de verbetering van de gezondheidszorg op dit gebied. (Met dank aan sergeant Jan Bonnema). Van reanimatie tot dwarsligging De vierdaagse conferentie was opgezet in samenwerking met het provinciaal ziekenhuis in Baghlan. Maar liefst 69 vrouwen, onder wie artsen, verpleegkundigen en traditionele vroedvrouwen, waren van de partij. Enigszins aarzelend kwamen zij op de eerste dag het ziekenhuis binnen, maar al snel werden de meeste boerka s achterover geslagen of helemaal afgedaan, terwijl de vrouwen in het dari (de lokale taal) door drie vrouwelijke gynaecologen van het provinciaal ziekenhuis wegwijs werden gemaakt in de problematiek rondom zwangerschap en bevalling. Hierbij werden zij bijgestaan door sergeant ziekenverpleger Jan Bonnema en uiteraard Kruijer. Zowel theorie- als praktijklessen stonden op het programma. Van het reanimeren van een baby; het aanleggen van een infuus; het begeleiden van een bevalling; tot het verhelpen van complicaties als een dwarsligging, kwamen aan bod. Door het Universitair Medisch