Belgoprocess. stress testrapport 2012

Transcriptie

1 Belgoprocess stress testrapport

2 02

3 Inhoud 0. CONTEXT & ALGEMENE SAMENVATTING DE STRESS TEST IN HET ALGEMEEN OVER BELGOPROCESS DE STRESS TEST VOOR BELGOPROCESS ALGEMEEN BESLUIT BASISGEGEVENS HOOFDKENMERKEN VAN DE VESTIGINGSPLAATS SELECTIE VAN INSTALLATIES DIE OPGENOMEN WORDEN IN DE STRESS TESTS HOOFDKENMERKEN VAN DE INSTALLATIES Functionele beschrijving van de (geselecteerde) gebouwen Principes van insluiting van radioactiviteit TE VERZEKEREN VEILIGHEIDSFUNCTIES Toepasselijkheid voor de sites van Belgoprocess Aannames met betrekking tot statisch confinement 29

4 2. AARDBEVING ONTWERPBASIS Aardbeving waartegen de installaties bestand zijn Voorzieningen ter bescherming tegen DBE Conformiteit met de huidige vergunning EVALUATIE VAN DE MARGES Aardbeving buiten ontwerp Gevolgen van aardbeving voor de confinementfuncties Zwakke punten en cliff edge effecten Maatregelen om de robuustheid van de installatie te verhogen Aardbeving buiten ontwerp gepaard gaande met overstroming buiten ontwerp OVERSTROMING ONTWERPBASIS Overstroming waartegen de installaties bestand zijn Voorzieningen ter bescherming tegen de Design Basis Flood CONFORMITEIT MET DE HUIDIGE VERGUNNING Het verzekeren van de vergunning Organisatie mobiele uitrustingen Mogelijke afwijkingen en lopende correctieve maatregelen Acties vergunninghouder EVALUATIE VAN DE VEILIGHEIDSMARGES Omstandigheden waaronder overstroming van de site zou kunnen optreden Gevolgen van overstroming voor de veiligheidsfuncties Zwakke punten en cliff edge effecten Maatregelen om de robuustheid van de installatie te verhogen 53

5 4. ANDERE EXTREME GEBEURTENISSEN METEOROLOGISCHE OMSTANDIGHEDEN Hevige regenval Hevige wind Tornado Bliksem Sneeuw Hagel BOSBRAND Inleiding Beschrijving van de in de ontwerpbasis in beschouwing genomen gebeurtenissen 68 en de reden voor hun selectie Zwakke punten en cliff edge effecten Voorzieningen om de robuustheid van de site te verhogen TERRORISTISCHE AANSLAG (VLIEGTUIGIMPACT) SITE SPECIFIEKE IMPACT VEROORZAAKT DOOR TOXISCHE GASSEN Ongevallen weerhouden als ontwerpbasis Bestaande voorzieningen IMPACT VAN EXPLOSIEVE GASSEN EN DRUKGOLVEN OP DE INSTALLATIES Ongevallen weerhouden als ontwerpbasis Bestaande voorzieningen CYBERAANVALLEN Gebeurtenissen weerhouden als ontwerpbasis Conclusies 77

6 5. VERLIES VAN ELEKTRISCHE VOEDING EN VERLIES VAN ULTIEME KOUDEBRON VERLIES VAN EXTERNE STROOMVOORZIENING Ontwerp-voorzieningen die rekening houden met het verlies van externe stroomvoorziening Autonomie van de on-site noodstroomvoorzieningen Maatregelen die de autonomie van de on-site noodstroomvoorzieningen verlengen Maatregelen die kunnen overwogen worden om de robuustheid van de plant te verhogen VERLIES VAN EXTERNE STROOMVOORZIENING 84 EN VERLIES VAN ON-SITE BACK-UP STROOMVOORZIENINGEN Voorzieningen in het ontwerp Batterijcapaciteit en duurtijd Autonomie van de site voor ernstige schade of lozing Voorziene (externe) acties om ernstige schade of lozing te voorkomen Maatregelen die kunnen overwogen worden om de robuustheid van de plant te verhogen VERLIES VAN EXTERNE STROOMVOORZIENING EN VERLIES VAN ALLE 86 ON-SITE BACK-UP STROOMVOORZIENINGEN (VOLLEDIGE STATION BLACK-OUT) 5.4. VERLIES VAN DE PRIMAIRE ULTIEME KOUDEBRON VERLIES VAN DE PRIMAIRE ULTIEME KOUDEBRON EN DE ALTERNATIEVE KOUDEBRON VERLIES VAN DE PRIMAIRE ULTIEME KOUDEBRON, 86 GECOMBINEERD MET EEN STATION BLACK-OUT 6. SEVERE ACCIDENT MANAGEMENT ORGANISATIE OM EEN ONGEVAL EN ZIJN GEVOLGEN TE BEHEREN Geplande organisatie Mogelijke storingen met betrekking tot maatregelen 106 ter bestrijding van accidenten en hiermee geassocieerd management 6.2. VOOR NUCLEAIRE REACTOREN 111

7 7. BESLUIT EN ACTIEPLAN BESLUIT ACTIEPLAN VERKLARENDE WOORDENLIJST EN AFKORTINGEN AFKORTINGEN VAKTERMINOLOGIE

8 08

9 Hoofdstuk 0 Context & algemene samenvatting 09

10 0.1. De stress test in het algemeen Wat is een stress test? Een stress test, in de nucleaire context, is een testvorm die nagaat of de veiligheid voor de omwonenden toch nog gegarandeerd is wanneer de nucleaire installaties onder extreme calamiteiten (zoals zware aardbevingen en overstromingen, maar ook terroristische aanslagen) veel zwaardere belastingen ondergaan dan waarvoor ze zijn ontworpen. De focus van de stress test ligt op de evaluatie van de veiligheidsgaranties voor de omwonenden en de omgeving rond de betrokken nucleaire site. Het doel is om eventuele tekortkomingen, zowel van technische als van organisatorische aard, te detecteren en weg te werken Waarom een stress test? Na de zeebeving en tsunami van 11 maart 2011 bij de kerncentrale van Fukushima/Daichi (Japan) besloot de Europese Raad van 24 en 25 maart 2011 om de veiligheid en de stabiliteit van alle Europese kerncentrales onder de loep te nemen. België gaat echter verder dan de verplichtingen die vanuit Europa worden opgelegd. Toenmalig Minister van Binnenlandse Zaken Annemie Turtelboom gaf namelijk de opdracht om niet alleen een stress test uit te voeren voor de kerncentrales, maar voor alle klasse 1 nucleaire inrichtingen in het land. Het huidige rapport bevat de resultaten voor Belgoprocess N.V Methodologie van de stress test Het spreekt voor zich dat de robuustheid van nucleaire installaties onder extreme belastingen, zoals aardbevingen, niet experimenteel kan worden gemeten. De stress test omvat dus geen praktische toets, maar is een technische doorlichting en analyse van ontwerpgegevens en de bestaande situatie. Ingenieurs en wetenschappers trekken op basis van berekeningen, materiaal- en stabiliteitsstudies, enz. de uiteindelijke conclusies omtrent de aanwezige veiligheidsmarges. Het finale rapport hieromtrent, dat u hierna vindt, wordt op zijn getrouwheid beoordeeld door het FANC, het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Over Belgoprocess Wat doet Belgoprocess? Belgoprocess is een hoogtechnologisch milieubedrijf, met als hoofdtaak het technisch veilig beheren van radioactieve afvalstoffen in België. Dit omvat zowel het verwerken, het conditioneren als de tussentijdse opslag van deze materialen. Dit gebeurt in opdracht van NIRAS, de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen. In die hoedanigheid is NIRAS de grootste opdrachtgever van Belgoprocess. Belgoprocess is ook actief in de ontmanteling van uit dienst genomen nucleaire installaties en de sanering van gecontamineerde gebouwen en terreinen, zowel op de eigen sites als daarbuiten. Tot slot is Belgoprocess een kennisbedrijf dat voortdurend investeert in de ontwikkeling en valorisatie van nucleaire knowhow, zowel nationaal als internationaal.

11 Bedrijfsgegevens Belgoprocess heeft het statuut van een Naamloze Vennootschap en is een dochter-onderneming van NIRAS. Op de sites in Dessel en Mol zijn meer dan 300 mensen aan het werk. De bedrijfsomzet bedraagt jaarlijks tussen de 40 en 50 miljoen Euro. Het rangschikt zich hiermee onder de top 10 van de milieutechnologiebedrijven in België. Adres: Gravenstraat 73, 2480 Dessel Perscontact: Bart Thieren, 0478/ Website: De stress test voor Belgoprocess Inleiding De ligging De stress test moet nagaan of de installaties met de bestaande veiligheidsmaatregelen ook bij extreme (natuurlijke) gebeurtenissen voldoende garanties bieden voor de omwonenden en de omgeving. Een beschrijving van de ligging van Belgoprocess is daarom gewenst. Belgoprocess is gelegen op de grens van de gemeenten Dessel en Mol in de Antwerpse Zuiderkempen. Dessel telt ongeveer 9000 inwoners. In Mol wonen bijna mensen. De afstand tussen het bedrijf en de dorpskern van Dessel bedraagt ruwweg 1.5 kilometer. Het dichtstbijzijnde woongebied is Mol-Donk op 600 meter. Het centrum van Mol ligt op ruim 8 kilometer van de site. Het terrein van Belgoprocess is opgedeeld in 2 sites. Site 1 ligt ten noorden van het kanaal Bocholt-Herentals en grotendeels op het grondgebied van Dessel. Site 2 ligt ten zuiden van dit kanaal en integraal op het grondgebied van Mol. De sites zijn omgeven door een naaldbos en water (naast het kanaal Bocholt-Herentals, ook de Congovaart en een aantal grote zandputten) Selectie van installaties die opgenomen werden in de stress tests Om de stress tests op een gerichte en efficiënte manier uit te voeren, werden alle installaties en gebouwen van Belgoprocess opgelijst die een bepaalde hoeveelheid radioactief materiaal bevatten. Vervolgens werd nagegaan bij welke installaties er potentieel voldoende radioactiviteit zou kunnen vrijkomen in de atmosfeer als er zich extreme rampen voordoen. Van zodra een persoon het risico loopt op een mogelijke stralingsimpact van 5 millisievert (msv) of meer bij een ongeluk in een installatie, wordt deze installatie onderworpen aan de huidige stress test. Voor de duidelijkheid, Sievert is de eenheid voor de geabsorbeerde dosis ioniserende straling waaraan een persoon gedurende een bepaalde periode is blootgesteld en is een maat voor de eventueel schadelijke effecten op de mens. Het cijfer van 5 millisievert is een erg lage dosis. Ter vergelijking, wie in het ziekenhuis een CT-scan ondergaat, wordt blootgesteld aan 5 tot 10 millisievert. De natuurlijke achtergrondstraling in de Kempen bedraagt 2 tot 4 millisievert en in de Ardennen loopt die zelfs op tot meer dan 6 millisievert. In totaal werden er 16 installaties (12 op site 1 en 4 op site 2) geselecteerd voor het ondergaan van een stress test analyse. Het merendeel van deze installaties of gebouwen wordt gebruikt voor de tijdelijke opslag van nucleaire afvalstoffen. Er werd bestudeerd in welke mate deze installaties bestand zijn tegen zware aardbevingen, overstromingen, andere extreme meteorologische omstandigheden en zogenaamde man-made events zoals cyberaanvallen of terreuraanslagen.

12 De nucleaire afvalstoffen De afvalstoffen aanwezig bij Belgoprocess worden globaal in twee groepen opgedeeld: 1. Niet-geconditioneerde afvalstoffen (NGA), zoals die door de producenten worden aangeleverd en zich veelal in metalen recipiënten of bijzondere verpakkingen bevinden. NGA wordt enkel uit deze verpakking verwijderd in speciaal daarvoor uitgeruste lokalen, waarna het naar de verwerkingsinstallaties gaat. Een bijzondere categorie van NGA is ontmantelingsafval (bijvoorbeeld beton, wapeningsstaal, ), waarvoor steeds maximale recyclage wordt beoogd. 2. Geconditioneerd afval (GA), dat de niet-recupereerbare residu s omvat die overblijven na allerhande verwerkingsprocessen (scheiding, verbranding, supercompactie, ) en die worden ingekapseld in een stabiele matrix, zodanig dat ze op een veilige manier kunnen worden vervoerd en opgeslagen Bestaande veiligheidsmaatregelen Algemeen wordt in een nucleair bedrijf op elk ogenblik gestreefd naar het beheersen van vier fundamentele veiligheidsfuncties; sommige daarvan zijn niet of weinig relevant voor Belgoprocess. Deze algemene veiligheidsfuncties zijn: 1. Reactiviteitscontrole: Reactiviteit is een begrip uit de fysica dat gebruikt wordt bij kernreactoren waar ongecontroleerde kritikaliteit steeds moet worden vermeden. Kritikaliteit is een toestand waarbij er juist voldoende neutronen zijn om een kernreactie te onderhouden. Op de site van Belgoprocess is geen reactor aanwezig. Bovendien wordt er bij de opslag van splijtbaar materiaal met zulke strenge limieten gewerkt, dat zelfs in abnormale of accidentele situaties kritikaliteit onmogelijk is. 2. Koeling: Ook de veiligheidsfunctie koeling, welke cruciaal is in nucleaire reactoren, is bij Belgoprocess enkel van belang voor de opslag van het hoogactieve verglaasde afval. Het andere aanwezige afval bezit te weinig activiteit om warmte te produceren en door verhitting de materiaalstructuur aan te tasten. 3. Insluiting radionucliden: Dit is wel van bijzonder belang voor Belgoprocess. Het zijn de radionucliden die de straling uitzenden en daarom worden ze ingesloten, zeg maar gevangen gehouden. Dit kan op twee manieren. Statisch confinement : Het afval wordt in een zodanige vorm gebracht dat de radionucliden niet meer kunnen ontsnappen, zoals in een gesloten metalen verpakking. Dynamisch confinement: De ruimte waarin het afval zich bevindt wordt in onderdruk gehouden ten opzichte van de omliggende ruimtes. Door de onderdruk kan eventuele radioactieve besmetting niet ontsnappen uit de ruimte naar buitenuit. 4. De veiligheidscultuur: Naast een technische is veiligheid ook een organisatorische aangelegenheid. Het nucleaire noodplan was meer dan 25 jaar geleden één van de eerste operationele documenten van Belgoprocess. Vandaag investeert Belgoprocess opnieuw in een omvangrijk strategisch veiligheidsprogramma (SVP) en in permanente opleidingen, coaching, personeelsuitbreiding, bevragingen op de werkvloer, allemaal ten behoeve van de veiligheid Analyse mogelijke Bedreigingen en Resultaten Aardbevingen Omkadering Om de impact van een aardbeving op de site te bepalen, is het noodzakelijk om allereerst de intensiteit van de ontwerpaardbeving vast te leggen. Dit wordt in de vakterminologie de DBE, Design Basis Earthquake genoemd. Deze DBE op de site van Belgoprocess werd zowel bepaald volgens de zogenaamde deterministische als volgens de probabilistische methode. De deterministische methode zoekt naar de zwaarste aardbeving die zich ooit in de buurt

13 heeft voorgedaan en gaat er vervolgens van uit dat deze aardbeving zich met dezelfde intensiteit herhaalt. In het scenario volgens de probabilistische methode wordt er rekening gehouden met de waarschijnlijkheid van optreden en wordt een terugkeerperiode bepaald. Deze methode levert strengere criteria op. Om de aardbevingsbestendigheid van de installaties van Belgoprocess te evalueren, werd het ontwerp van de gebouwen en de installaties getoetst aan een aardbeving met terugkeerperiode van 1225 jaar. Bovendien werd er een buiten-ontwerp niveau van aardbeving vastgelegd met terugkeerperiode van 8575 jaar. Deze aardbeving wordt de Review Level Earthquake (RLE) genoemd. De kans dat dit niveau optreedt tijdens de levensduur van een installatie is quasi volledig onwaarschijnlijk en kan dus als de maximum denkbare aardbeving beschouwd worden voor deze streek. De laatste aardbeving in de omgeving dateert van 13 april Deze aardbeving van Roermond had een kracht van 5.8 op de schaal van Richter. Vertaald naar de MSK-schaal (meetschaal die de kracht van een aardbeving bepaalt aan de hand van de aangerichte schade) werd in de omgeving van de site de waarde V gemeten, wat staat voor schade aan gebouwen en andere bouwwerken. Bij Belgoprocess liep echter geen enkel gebouw schade op. De dichtst bijgelegen breuklijn is de Breuk van Rauw. Deze ligt op 8.5 km van de site Besluit Uit de stress test blijkt dat de installaties op Belgoprocess globaal goed bestand zijn tegen zowel de DBE als de RLE. Mogelijke gevolgen van een aardbeving zijn het instorten van de centrale schoorsteen, het omvallen van enkele wanden, het loskomen van panelen, het vallen van brokstukken op containers enz. De schade die dergelijke aardbeving zou aanrichten beperkt zich voornamelijk tot de buitenkant van de gebouwen en heeft meestal geen impact op de binnenste ruimtes waar het nucleair afval is opgeslagen. Zo blijkt ook de koeling van de opslagkokers voor de tussentijdse opslag van het verglaasd hoogactieve afval bestand tegen de beschouwde aardbevingen. Ook de confinementfuncties worden meestal niet aangetast. Enkele bijkomende studies zullen nog worden uitgevoerd Overstromingen Omkadering Om de impact van een overstroming op de site te bepalen, is het noodzakelijk om allereerst de intensiteit van de mogelijke overstroming in te schatten. Naar analogie met de DBE heet dit de DBF, Design Basis Flood of referentieoverstroming. Hiervoor wordt beroep gedaan op studies van de overstromingsrisico s in de omgeving. Belgoprocess ligt langs beide oevers van het kanaal Bocholt-Herentals waarvan het niveau geregeld wordt door sluizen. Omdat de stress test uitgaat van de meest extreme situaties zijn de veiligheidsmaatregelen tegen overstromingen getoetst aan een situatie waarbij de sluizen het begeven en de dijken breken. Daarbij wordt bovendien uitgegaan van een ondergrond die volledig verzadigd is. Wat erg conservatief is omdat het gaat om een zanderige, poreuze ondergrond. Het hoogste niveau van de grondwatertafel dat op de site ooit werd gemeten is 25.3 m TAW. De dijk langs het kanaal (tussen de sluizen V en VI) heeft een hoogte van 25.7 m TAW Besluit Een overstroming van de installaties op Belgoprocess kan worden uitgesloten door de gunstige hoogteligging. Site 2 ligt van nature hoger en site 1, ten noorden van het kanaal, is opgehoogd gebied. Ook de toegang tot de site komt bij een overstroming niet in het gedrang. Bovendien bedraagt de te verwachten maximale grondwaterstand 24.7 m TAW. Dit is ruim beneden het laagste vloerpeil van de installaties op Belgoprocess. De site is opgehoogd tot 27 m TAW. Daar komt bij dat de frequentie van de overstroming kleiner is dan 10-7 /jaar. Hierdoor dient Belgoprocess geen bijkomende maatregelen te treffen tegen dit fenomeen.

14 Meteorologische omstandigheden Omkadering Zes natuurkundige fenomenen werden onderzocht: extreme regenval, extreme windsnelheden, tornado, bliksem, hevige sneeuwval en hagelbuien. Het studiewerk is gebeurd op basis van statistische meteorologische gegevens van het KMI en ging telkens uit van het slechtst denkbare scenario Besluit Regen: Uit simulaties blijkt dat het water na hevige regenval overal en altijd voldoende onder het maaiveld blijft en er dus geen wateroverlast ontstaat. Wel is er na hevige buien een potentieel instortingsgevaar voor de platte daken van sommige gebouwen, in de veronderstelling dat de regenwaterafvoeren verstopt zijn. Na een extreme stortbui kan er een waterlaag van 20 cm staan op het dak waardoor het mogelijk bezwijkt onder het gewicht. Er wordt actie ondernomen om afvoer van hemelwater steeds te garanderen. Wind: Het grootste gedeelte van het afval is verpakt in betonnen en metalen containers die meer dan voldoende weerstand bieden tegen hevige rukwinden. In het ergste geval kan de wind een elektriciteitspanne veroorzaken, maar een noodnet is voorzien. Tornado: Bescherming tegen tornado s maakt geen deel uit van de ontwerpbasis van de gebouwen op de site van Belgoprocess wegens de zeldzaamheid van het fenomeen. Als een tornado over de site zou razen, is er uitsluitend schade aan de buitenkant van de gebouwen. Het gaat om losgerukte dakbedekking, stukgeslagen ramen en weggewaaide gevelpanelen. Er is hierbij echter geen impact op de nucleaire veiligheid voor de omgeving. Bliksem: De schoorstenen op de sites fungeren als bliksemafleiders voor de sites. Tevens zijn op de meeste gebouwen bliksemafleiders voorzien. Analyses tonen dan ook aan dat er aan de installaties geen aanpassingen zijn vereist tegen blikseminslagen. Een bijkomende studie zal nog worden uitgevoerd voor site 2. Sneeuw: Onderzoek toont aan dat zelfs een extreme sneeuwbelasting nooit zal leiden tot het instorten van de daken en dus ook geen radiologische impact kan hebben op de omgeving. Hagel: Hagel kan onmogelijk de verpakking van het afval aantasten en dus ook geen vrijgave van radioactieve besmetting veroorzaken Verlies van Elektrische voeding Zoals hiervoor besproken gaat een aardbeving, overstroming of hevige wind mogelijk gepaard met een elektriciteitspanne. Dankzij een noodnet met zes dieselgroepen en een ononderbroken net met batterijback-up is het bedrijf goed uitgerust om zulke gebeurtenissen op te vangen. Belgoprocess heeft zijn systemen ook opgedeeld in veiligheidskritische en nietveiligheidskritische gebruikers. De niet-veiligheidskritische gebruikers zijn enkel aangesloten op het normaalnet en kunnen niet overschakelen op het noodnet. Enkel de veiligheidskritische gebruikers zijn aangesloten op dit noodnet en/ of het ononderbroken net. Bij een defect blijven de actieve systemen voor de insluiting van radioactieve materialen dus in werking. Bij het verlies van ook de back-up stroomvoorziening sluiten de ventilatiekanalen automatisch af zodat de radioactieve materialen ingesloten blijven. Het uitvallen van het elektriciteitsnet kan dus nooit leiden tot een significante radioactieve vrijzetting naar de omgeving.

15 Severe accident Management Uiteraard beschikt Belgoprocess over een regelmatig geüpdated intern noodplan voor wanneer er zich calamiteiten voordoen. De rampen zijn onderverdeeld in drie categorieën. Fase 1 behandelt conventionele ongevallen zoals brand. Fase 2 wordt uitgeroepen wanneer er ongecontroleerd een besmetting vrijkomt binnen een gebouw. Op het moment dat de radioactieve besmetting buiten het gebouw treedt, wordt Fase 3 van het noodplan afgekondigd. Voor elk van deze crisissituaties geldt er een taakverdeling volgens een strikt hiërarchische structuur. De crisisstaf met aan het hoofd de Algemeen Directeur, bijgestaan door het Diensthoofd Fysische Controle, draagt de verantwoordelijkheid over de uitvoering van het noodplan en het treffen van passende maatregelen op de site. Belgoprocess beschikt over een eigen verpleegdienst en meetlaboratoria welke aangevuld kunnen worden met deze van het SCK, onder andere om besmette personen te behandelen. De efficiëntie van de noodplanorganisatie wordt overigens regelmatig getest. Op geregelde tijdstippen worden ook oefeningen en opleidingen ingepland om de paraatheid van het personeel op peil te houden. Jaarlijks wordt er ook een evacuatieoefening georganiseerd voor het voltallige personeel. Bij een ramp geniet Belgoprocess ondersteuning van het Crisiscentrum (CGCCR), de lokale politiekorpsen, de brandweer van Mol en Geel en kan het gebruik maken van de accommodaties van buurbedrijf SCK CEN Man-made events Naast de dreiging van natuurrampen, moet het bedrijf ook voorbereid zijn op menselijke dreigingen zoals terreuraanslagen of cyberaanvallen. Dit onderdeel van de stress test werd met de grootste ernst bestudeerd maar wordt, om begrijpelijke redenen, geklasseerd als confidentiële informatie. Belangrijk om weten is dat Belgoprocess ook op deze dreigingen is voorbereid en dat, waar nodig, bijkomende maatregelen zullen worden getroffen Algemeen besluit De stress test is een waardevolle studie gebleken voor Belgoprocess. De voornaamste algemene conclusie is dat het bedrijf al met al weinig natuurlijke extremen moet vrezen. De gebouwen en installaties zijn zodanig gebouwd dat ze in grote mate voldoende bestand zijn tegen de extreme omstandigheden onderzocht in deze studie of alleszins de veiligheid voor de omgeving niet in het gedrang brengen. De gunstige hoge ligging beschermt beide bedrijfssites tegen overstromingen en ook een krachtige aardbeving of extreme weersomstandigheden (wind, neerslag, hagel, sneeuw, ) zetten de veiligheid van de omwonenden niet op het spel. Specifieke technische problemen zullen verder worden bekeken en, waar nodig, geremedieerd. Oudere, minder goede gebouwen zullen verder worden ontruimd en ontmanteld volgens een vastgelegde strategie en bijzondere afvalloten worden prioritair behandeld. Het aanwezige noodplan is goed onderbouwd. Desondanks werd een actieplan opgesteld om de noodplanwerking verder te optimaliseren bij de in dit rapport behandelde extreme gebeurtenissen.

16 16

17 Hoofdstuk 1 Basisgegevens 17

18 1.1. Hoofdkenmerken van de vestigingsplaats Het bedrijf Belgoprocess is gelegen op het grondgebied van de gemeenten Mol en Dessel, met administratieve zetel in Dessel, en legt zich toe op de verwerking, conditionering en opslag van radioactieve afvalstoffen en de ontmanteling van nucleaire installaties. Dessel is een landelijke gemeente in de Antwerpse Zuiderkempen met iets meer dan 9000 inwoners. Het centrum van Dessel ligt op ongeveer 1.5 km ten noordoosten van de terreingrens van Belgoprocess. De randen van de woongebieden van Retie en Mol liggen respectievelijk op 3.5 km ten noorden en 1 km ten zuiden (Mol-Achterbos) van de terreingrens. Het gehucht Mol-Donk ligt op zo n 600 m ten oosten. Het terrein van Belgoprocess grenst aan dat van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK CEN) en is opgedeeld in twee sites. Site 1 ligt ten noorden van het kanaal Bocholt-Herentals. Op dit terrein was tussen 1966 en 1974 de voormalige Eurochemic opwerkingsfabriek gevestigd. Vandaag is de ontmanteling van deze fabriek bijna afgerond. Site 2 situeert zich ten zuiden van dit kanaal en behoorde vroeger toe aan het SCK CEN. Het radioactief afval dat hier is opgeslagen, is dan ook grotendeels afkomstig van onderzoek. Site 2 voorziet in de toekomst weliswaar een ruimtelijke afbakening ten opzichte van site 1 voor de verwerking en tijdelijke opslag van radiumhoudend afval Selectie van installaties die opgenomen worden in de stress tests 18 De stress tests moeten nagaan of de veiligheid voor de omwonenden is gegarandeerd wanneer de nucleaire installaties onder extreme omstandigheden zwaardere belastingen ondergaan dan waarvoor ze ontworpen zijn. Om een impact te hebben op de bevolking moet een potentiële ramp op de sites van Belgoprocess gepaard gaan met de atmosferische verspreiding van grote hoeveelheden radioactief materiaal. Opdat de stress testanalyses op een gerichte manier kunnen gebeuren, is het nuttig om per gebouw na te gaan welke installaties op de sites van Belgoprocess een hoeveelheid radioactief materiaal bevatten die bij extreme gebeurtenissen tot een significante vrijstelling naar de omgeving kunnen leiden. Om deze selectie te maken, werden telkens twee verschillende types van gebeurtenissen geëvalueerd op een extreem conservatieve wijze: Een ongeval dat een gebouw in zijn geheel aantast (zoals een aardbeving), met een grondlozing tot gevolg. Een ongeval waarbij een radioactieve pluim hoog in de lucht kan terechtkomen (zoals een hevige brand, eventueel na een vliegtuiginslag). Bij het eerste type ongeval wordt aangenomen dat maximaal 1/1000ste van de aanwezige radioactiviteit in het gebouw vrijkomt in de lucht als inadembare aërosolen. Bij het tweede type ongeval wordt aangenomen dat maximaal 1/10de van de aanwezige radioactiviteit vrijkomt als inadembare aërosolen. Het verschil tussen beide types van gebeurtenissen ligt in de graad van verspreiding. Na een grondlozing is het vrijgestelde (inadembare) gedeelte van het aanwezige radioactieve materiaal veel kleiner, maar de verspreiding is eerder lokaal (en dus meer geconcentreerd). Bij de lozing hoog in de lucht komt er meer radioactiviteit vrij in de omgeving, maar die wordt ruimtelijk veel meer verspreid (en dus verdund). Van zodra één van deze twee soorten gebeurtenis kan leiden tot een maximale dosis van 5 msv of meer buiten de site wordt het gebouw beschouwd in de stress tests. In Tabel 1 wordt, als resultaat van deze analyse, de selectie van gebouwen voor de stress tests gegeven. Opmerking: in dit rapport wordt steeds verwezen naar deze selectie van installaties wanneer er in algemene termen als de installaties, gebouwen of sites van Belgoprocess wordt geschreven.

19 GEBOUWEN SITE 1 GEBOUWEN SITE 2 103X 108X 110Z 123Y 270E 270G 270M 280X 124X 127X 129X 131X 136X 151X 155X 156X Tabel 1 Overzicht van geselecteerde gebouwen voor de stress tests Hoofdkenmerken van de installaties Functionele beschrijving van de (geselecteerde) gebouwen X opslag langlevend laagactief afval Figuur 1 - Zicht op het gebouw 103X. Gebouw 103X voorziet in de receptie en tussentijdse opslag van het niet geconditioneerd langlevend laagactief afval in afwachting van conditionering van dit afval. De conditionering gebeurt voornamelijk in de PAMELA-installatie (gebouw 131X). Het afval is opgeslagen in 220-liter colli en kleine recipiënten (bijvoorbeeld 30-liter dozen). De colli worden tot 4 hoog gestapeld. Kleine verpakkingen, bijvoorbeeld 30-liter dozen, worden in rekken geplaatst. Door de hoeveelheid splijtbaar materiaal per verpakking te beperken, is elk risico op kritikaliteit uitgesloten.

20 X behandeling afvalwaters en condensaten 20 Figuur 2 - Zicht op het gebouw 108X met duidelijk onderscheid tussen de warme vleugel (beton; bevat onder andere de NCP-cel) en de koude vleugel (baksteen). Gebouw 108X kan in twee delen worden verdeeld, waarbij het ene als koude en het andere als warme vleugel wordt beschouwd. De koude vleugel is uit baksteen opgetrokken en het warme afvalwatergedeelte uit beton. Dit gebouw bevat de installaties voor de opvang en verwerking van laag- en middelactief vloeibaar afval dat ofwel afkomstig is van de diverse installaties op het terrein, ofwel afgeleverd wordt door externe producenten. De verdamper, de enige verwerkingsinstallatie in het gebouw, wordt slechts zeer beperkt gebruikt. Het gebouw kan dus als een tijdelijke opslagplaats voor laag- en middelactief vloeibaar afval worden beschouwd. Het vloeibaar afval dat ontstaat op Belgoprocess wordt overwegend via ondergrondse leidingen verpompt naar gebouw 108X. Vloeibaar afval kan ook worden aangevoerd in flessen of in transportcontainers. Laagactief vloeibaar afval (condensaat, koude en lauwe afvalwaters) wordt verzameld in opslagkuipen. Koude en lauwe waters worden na neutralisatie en bemonstering ondergronds verstuurd naar de afvalwaterbehandelingseenheden op site 2. De condensaten worden via de koude afvalwaterleiding eveneens naar site 2 gestuurd. Middelactief vloeibaar afval wordt opgevangen in tanks en ingedampt in de NCP-verdamper (Nuclear Chemical Plant ltd). Het destillaat van deze concentratiestap wordt als lauw afvalwater naar site 2 afgevoerd Z opslag niet-geconditioneerd afval Dit gebouw staat in voor het veilig stockeren van niet-geconditioneerd radioactief afval in afwachting van verdere verwerking. De afvalstoffen in gebouw 110Z zijn onder meer afkomstig van de MOXbrandstoffabriek van Belgonucleaire. Daarnaast wordt ook het afval van ontsmetting en ontmanteling van nucleaire installaties (met inbegrip van Belgoprocessinstallaties) en van instellingen voor nucleair onderzoek hier opgeslagen. Verder zijn er nog laboratoria aanwezig waar Figuur 3 - Zicht op het gebouw 110Z. stalen geanalyseerd worden; deze zijn slechts licht radioactief. In een ander gedeelte van het gebouw bevindt zich de A3X-installatie. Deze aaneenschakeling van handschoenkasten was bedoeld om laagactief langlevend afval (A3X afval) te scheiden in brandbaar en niet-brandbaar afval, maar deze sortering is stopgezet. In de zogenoemde pilot hall wordt het niet-geconditioneerd A3X-afval opgeslagen. Het opgeslagen afval bevindt zich grotendeels in standaardverpakkingen zoals 220-liter colli. Deze verpakkingen zijn gestapeld in een aantal lagen die afhankelijk zijn van het type verpakking. Deze verpakkingen worden gestockeerd in afwachting van verdere verwerking in de eigen installaties.

21 Figuur 4 - Zicht op het gebouw 123Y Y - opslag en behandeling niet-geconditioneerd afval Gebouw 123Y staat in voor het tussentijds opslaan van licht gecontamineerd afval. Verder bevinden zich er nog een aantal historische handschoenkasten die hoofdzakelijk gebruikt werden voor de fabricage van brandstofelementen. De handschoenkasten zijn ingepakt en alle aangesloten op de gebouwventilatie zodat de handschoenkasten tijdens hun stockage in onderdruk blijven X - Opslag hoog- en middelactief vloeibaar afval In dit gebouw gebeurt de opslag van middelactief vloeibaar afval in afwachting van een conditionering. De betonnen structuur van het gebouwbevat een grote cel waarin vier grote opslagtanks met platte bodem van elk 500 m³ staan. Momenteel zijn twee van de vier tanks leeg. Het gebouw is voorzien van een lekbak van 500 m³, wat overeenstemt met de inhoud van één van de vier grote opslagtanks. De installatie bestaat verder nog uit de nodige ventilatiesystemen en een vloeistofdistributiesysteem. Figuur 5 - Zicht op het gebouw 124X.

22 22 Figuur 6 - Opslag van de colli in gebouw 151X X - opslag laagactief geconditioneerd afval Het doel van dit gebouw is het onder veilige omstandigheden opslaan van laagactief geconditioneerd afval in afwachting van berging. Het uit beton opgetrokken opslaggebouw bestaat uit 2 naast elkaar liggende ruimtes met elk twee compartimenten of hallen: hal A & C is bij voorkeur bestemd voor de colli met afwijkende formaten (220 l, 600 l, 1000 l, 1500 l, 1600 l) en standaard 400 l colli; hal B & D is bestemd voor de standaardcolli van 400 l X - opslag laagactief geconditioneerd afval Figuur 7 - Zicht op het gebouw 155X. Gebouw 155 werd opgetrokken om tegemoet te komen aan de vereisten van tussentijdse opslag van laagactief langlevend geconditioneerd afval in afwachting van berging (e.g. geologische berging voor dit type afval). Het geconditioneerd afval dat in aanmerking komt voor stockage is vooral van het type radiumbesmet laagactief afval en niet-radiumhoudend laagactief afval, beiden met langlevende isotopen. Omdat de beide afvalsoorten gelijkaardig zijn, op het al dan niet radiumhoudend zijn na, werd besloten om het afval in 2 gescheiden opslaghallen op te slaan. Het uit beton opgetrokken gebouw is voorzien voor

23 de receptie, opslag, tussentijdse controle en voor de afvoer van de colli. Er worden colli gemanipuleerd, en gestapeld tot op 4 lagen hoog voor standaard colli (200 en 400 liter colli), 3 lagen voor 700-liter colli X opslag middelactief geconditioneerd afval Gebouw 127X is modulair opgebouwd met vier afgeschermde betonnen bunkers. Er wordt geconditioneerd middelactief afval gestockeerd in de opslagbunkers. Het gebouw omvat een centrale gang voor de aanvoer van 220-liter colli vanuit gebouw 126Y en een aparte aanvoerruimte voor 400-liter colli van andere oorsprong. Loodrecht op de gang zijn de bunkers gebouwd, waarin liter colli kunnen worden gestockeerd in vier lagen. In bunker 4 worden standaard 400-liter colli gestockeerd. Figuur 8 - Zicht op het gebouw 127X X opslag hoogactief geconditioneerd afval Figuur 9 - Zicht op het gebouw 129X. Het gebouw 129X wordt gebruikt voor de opslag van verglaasd afval komende van de PAMELA-installatie (gebouw 131X), en is opgebouwd volgens een modulaire structuur. Het uit beton opgetrokken gebouw bestaat uit een basisdeel (gebouw 129A) en een latere uitbreiding (gebouw 129B). Het verglaasde afval is opgeslagen in hermetisch dichtgelaste canisters. Het gebouw bevat 432 inox stockagekokers met een mogelijkheid om tot 6 canisters (60 of 150 liter) per koker op te slaan. De kokers worden bovenaan afgesloten met een betonnen stop X opslag hoogactief geconditioneerd verglaasd afval Figuur 10 - Zicht op het gebouw 136X. Gebouw 136X is een modulair opgebouwde opslageenheid voor hoog- en middelactief afval afkomstig van de opwerking van bestraalde nucleaire brandstof. Het afval bestaat enerzijds uit zeer hoogstralend verglaasd afval: oplossingen van splijtingsproducten, en andere hoogactieve oplossingen, en anderzijds uit hoogstralend, gecompacteerd afval: structuurafval (hulzen, eindstukken, roosters, veren, enz.) voortgebracht bij het versnijden en oplossen van bestraalde brandstof. Het gebouw bevat 2 opslagcellen waarin de canisters met hoogactief verglaasd afval opeengestapeld staan in een

24 groot aantal kokers. Deze canisters produceren nog aanzienlijke hoeveelheden warmte en dienen bijgevolg te worden gekoeld. Verder is er nog een grote opslagbunker waarin canisters met hoogactief gecompacteerd afval per 4 stuks worden opgeslagen in racks evenals andere type colli. Het uit beton opgetrokken gebouw is zodanig opgebouwd dat het gemakkelijk kan uitgebreid worden in functie van toekomstige behoeften. Er kan zowel in oostelijke als in noordelijke richting uitgebreid worden X - opslag nucleaire brandstof In dit gebouw worden de bestraalde brandstofelementen van de intussen grotendeels ontmantelde BR3-reactor opgeslagen. De brandstofelementen worden gestockeerd volgens het principe van de droge stockage. De Castor opslagcontainers bieden op zich reeds een volwaardige beschermingsfunctie. Figuur 11 - Zicht op het gebouw 156X X PAMELA In oorsprong was de PAMELA-installatie actief voor de verglazing van hoogactief vloeibaar afval afkomstig van de Eurochemicopwerkingsinstallatie. De verglazingsoven werd afgebroken en verwijderd uit de betrokken cel. De indamper en randapparatuur is nog aanwezig maar wordt momenteel niet gebruikt. Het centrale gedeelte van het gebouw is momenteel uit dienst, terwijl enkel het noordelijk gedeelte in exploitatie is. Sinds 2006 is een gedeelte van de installatie zodanig gerenoveerd dat ze een toepassing vindt in de verwerking van hoogactief vast afval, middelactief vast afval en alfabesmet vast afval. Figuur 12 - Zicht op de PAMELA-installatie.

25 G solarium Figuur 13 - Zicht op het Solarium. Het Solarium is een oude stockagezone van ongeveer 50 bij 50 meter voor middel- en hoogradioactief afval die op dit ogenblik gesaneerd wordt. De betonnen vloerplaat bevindt zich onder het maaiveld en is overdekt met een metalen constructie sedert Het grootste gedeelte van het afval is verpakt in betonnen containers met betonnen of metalen afschermstoppen. Een beperkt gedeelte is verpakt in metalen containers. Onder het afval bevindt zich ook radiumhoudend afval, dat op een gecontroleerde wijze geventileerd wordt. Er bevinden zich eveneens Na en NaK afvalproducten onder de gestockeerde colli E Stelconhal Figuur 14 - Zicht op de Stelconhal. In de Stelconhal wordt niet-geconditioneerd afval opgeslagen dat op korte termijn verwerkt zal worden op site 1. De loods bestaat uit een overdekte constructie met V-vormig dak en een vloer van betondallen. Momenteel worden diverse afvalstoffen gestockeerd in deze hal, vooral laagactief afval samen met enkele loten speciaal afval. De belangrijkste afvalstroom bestaat uit besmet zand. Ze zijn opgeslagen in metalen verpakkingen, die op elkaar gestapeld zijn. Een gedeelte van de Stelconhal wordt ontruimd, in de eerstkomende periode M - frisomat 2 De boogloods 270M is opgetrokken uit gegolfde staalplaten op een betonnen vloerplaat en bevat geconditioneerd afval, in afwachting van afvoer naar de opslaginstallaties op site 1. Het geconditioneerd al dan niet radiumhoudend afval bevindt zich in colli met verschillende inhoud (200-liter, 400-liter, en 600-liter colli). Een volledige evacuatie van deze loods is voorzien. Figuur 15 - Zicht op Frisomat 270M.

26 X Figuur 16 - Zicht op het gebouw 270H en 280X. Het gebouw 280X is bestemd voor de behandeling en conditionering van het middel- en hoogactief afval, opgeslagen op site 2 van Belgoprocess. Dit afval is opgeslagen in de droge stockageputten HRA (Hoog Radioactief Afval / 270H) en op het Solarium (270G) en is afkomstig van onderzoeksprogramma s, testreactoren, isotopenproductie en van decontaminatie- en ontmantelingsactiviteiten. De HRAputten zijn overdekt en geïntegreerd in gebouw 280X, zodat besmetting van de omgeving uitgesloten is. Het gebouw is uit beton opgetrokken en bevat verschillende afgeschermde cellen waarin het afval afstandsbediend gesorteerd en verwerkt wordt Principes van insluiting van radioactiviteit 26 Zoals blijkt uit bovenstaande beschrijving, wordt het merendeel van de gebouwen op de site van Belgoprocess gebruikt voor de tijdelijke opslag van radioactief afval. In een aantal gebouwen (hoofdzakelijk 131X voor site 1 en 280X voor site 2) wordt niet-geconditioneerd afval verwerkt tot geconditioneerd afval. Omdat er uiteenlopende soorten van radioactief afval worden opgeslagen en verwerkt, zijn de installaties onderling erg verschillend. Om een zo sterk mogelijke barrière te vormen tussen de opgeslagen radioactieve stoffen en de buitenwereld, wordt in alle installaties hetzelfde principe van meervoudige insluiting van radioactief afval toegepast. De insluiting of confinement van radionucliden volgt een model van verschillende barrières, waarvan de praktische uitvoering verschilt naargelang van het soort van afval. Radioactiviteitsniveau, het al dan niet geconditioneerd zijn en de aggregatietoestand (vast of vloeibaar) zijn de belangrijkste factoren die hierbij een rol spelen. Het toegepaste model voorziet twee of meer lagen van zogeheten statische insluiting, indien nodig versterkt door een vorm van dynamische insluiting. Hierbij creëren we een situatie van onderdruk ten opzichte van de omliggende ruimtes. De statische insluiting bestaat altijd uit twee of meer van volgende mogelijkheden: de insluiting van radionucliden in een conditioneringsmatrix (beton, bitumen, glas); gesloten verpakkingen (doorgaans metalen vaten); de muren van een opslaghal of verwerkingscel en de filters en afsluiters of registers die de ventilatieopeningen afsluiten; de muren van de aangrenzende ruimtes; tanks en lekbakken voor vloeibaar afval. Dynamische insluiting is gebaseerd op een onderdrukcascade, die door ventilatiesystemen opgebouwd wordt en ervoor zorgt dat alle mogelijke luchtverplaatsingen systematisch gericht zijn van ruimtes met potentieel lage besmetting naar ruimtes met potentieel hogere radioactieve besmetting. De afvoerkokers van de ventilatiesystemen die de onderdruk in potentieel besmette ruimtes in stand houden, zijn steeds voorzien van absoluutfilters. De tabel op de volgende bladzijde geeft een overzicht van de verschillende barrières van statische en dynamische insluiting in de geselecteerde gebouwen.

27 GEBOUW BARRIÈRES X potjes, zakken, colli opslaglokaal omliggende lokalen ventilatie 108X tanks lekbakken tankcellen 110Z collo hal ventilatie (omliggende lokalen) ventilatie 123Y handschoenkast PVC hoes + houten verpakking hal ventilatie 124X tanks lekbakken tankcellen ventilatie 151X 155X 127X 129X 136X conditioneringsmatrix conditioneringsmatrix conditioneringsmatrix conditioneringsmatrix conditioneringsmatrix collo hal collo hal ventilatie collo hal ventilatie canister koker cel ventilatie canister koker cel ventilatie 156X splijtstofhulzen castor hal ventilatie 131X alfadichte cel omliggende lokalen ventilatie 270G primaire verpakking betoncontainer E collo/container hal 270M conditioneringsmatrix collo hal 280X alfadichte cel omliggende lokalen ventilatie Tabel 2 Overzicht van barrières voor insluiting van radionucliden per gebouw. Bij de stress test analyses werd onderzocht of één of meerdere van de barrières door de beschouwde externe gebeurtenis aangetast kunnen worden. Van zodra het geheel van statische barrières doeltreffend wordt geacht om het aanwezige radioactief materiaal na een externe gebeurtenis voldoende ingesloten te houden (bijvoorbeeld omdat één van de barrières volledig intact blijft), zal de bijkomende werking van actieve systemen die voor dynamische insluiting zorgen niet specifiek onderzocht worden Te verzekeren veiligheidsfuncties Toepasselijkheid voor de sites van Belgoprocess In een nucleaire inrichting dienen de drie volgende fundamentele veiligheidsdoelstellingen te worden verzekerd: reactiviteitcontrole, koeling, insluiting van radionucliden.

28 Reactiviteitscontrole Op Belgoprocess zijn er geen kernreactoren aanwezig. Bijgevolg zijn er noch actieve, noch passieve systemen noodzakelijk voor reactiviteitscontrole. Daar waar radioactieve afvalstoffen met splijtbaar materiaal opgeslagen of verwerkt wordt, gelden limieten per installatie, per collo of per volume radioactieve afvalstoffen voor de maximale hoeveelheid splijtbaar materiaal. De conformiteit met deze limieten wordt met metingen aangetoond en de limieten zelf werden op een zodanig strenge wijze bepaald dat kritikaliteit zelfs in abnormale of accidentele situaties (bijvoorbeeld na onderdompeling in zuiver water) onmogelijk is. Men zou zich kunnen voorstellen dat ook een brand of sterke mechanische impact tot het concentreren van splijtbaar materiaal zou kunnen leiden. Een brandscenario waarbij de colli als één massa in elkaar smelten is enkel denkbaar als de temperatuur dermate hoog kan oplopen dat staal op grote schaal smelt. In een dergelijk extreem geval zal echter ook de moderator grotendeels wegvallen, aangezien alle organische materialen zullen verteerd worden door het vuur. Door een sterke mechanische impact (bijvoorbeeld het instorten van het dak) kan niet-geconditioneerd afval samengeperst worden. De limieten voor splijtbaar materiaal in niet-geconditioneerd afval houden echter reeds rekening met een toekomstige supercompactie, dat het meest gebruikelijke verwerkingsproces is. Een sterkere verdichting van de materiaalstructuur dan door supercompactie is niet denkbaar. Het falen van opslagtanks voor vloeibaar afval onder een mechanische impact kan onmogelijk tot kritikaliteit leiden aangezien de tanks zelf geen beveiligingsfunctie vervullen tegen kritikaliteit. 28 Koeling Op de site van Belgoprocess is de veiligheidsfunctie koeling enkel van belang voor de opslag van verglaasd afval in gebouw 136X. Het verglaasd afval dat opgeslagen ligt in gebouw 129X heeft een warmteproductie die meer dan een grootteorde lager ligt en behoeft geen koeling. In gebouw 136X worden dichtgelaste canisters met verglaasd afval opgeslagen in kokers. Elk van deze canisters produceert tot 2 kw warmte en dient actief te worden gekoeld om de insluitingsfunctie van de conditioneringsmatrix te waarborgen. In andere delen van het gebouw is er steeds een voldoende koeling omdat de canisters er slechts één per één worden gemanipuleerd (in de ontlaadcel), of omdat het afval nagenoeg geen warmte produceert (zone D). De afmetingen van de gehele afkoelingskring en de schoorsteen zijn zo gekozen dat een luchtcirculatie door middel van natuurlijke ventilatie kan worden gecreëerd, indien de voorbereidingsgroepen en de extractiefilters worden overbrugd. De interventietijd voor het herstel van de geforceerde ventilatie of het inschakelen van het regime met natuurlijke ventilatie bedraagt 72 uur. Insluiting van radionucliden De veiligheidsfunctie insluiting van radionucliden wordt, zoals hoger uiteengezet, verzekerd door statisch confinement (muren, filters, tanks, verpakkingen, containers, ) en dynamisch confinement (instelling van een onderdrukcascade door actieve ventilatiesystemen). Bijzondere veiligheidsaspecten Naast de drie fundamentele nucleaire veiligheidsfuncties, zijn er specifieke veiligheidsaspecten verbonden met de opslag van één welbepaald soort afval, namelijk natrium-kalium (NaK) legeringen en puur natrium (Na), dat afkomstig is van historische kweekreactorexperimenten. Dit afval staat in betonnen containers opgeslagen in gebouw 270G (Solarium). Hoewel er verscheidene redenen zijn om aan te nemen dat het in een voldoende stabiele vorm verkeert, moet dit afval beschouwd worden als explosiegevoelig bij contact met water en bij hevige mechanische schok (NaK).

29 Aannames met betrekking tot statisch confinement Vanwege de verscheidenheid van radioactief afval op de sites van Belgoprocess, wordt het radioactief afval in twee grote groepen opgedeeld: geconditioneerd en niet-geconditioneerd afval geconditioneerd afval De conditionering van radioactief afval heeft als doel om de radionucliden in te sluiten in de structuur van een materiaal, dat de matrix wordt genoemd. Het geconditioneerd afval bij Belgoprocess kan verder onderverdeeld worden in verglaasd afval, afval in cementmatrix en afval in bitumenmatrix (homogeen of heterogeen). Het gecementeerd afval wordt omsloten door een laag betonmortel. Het afval zelf is ofwel homogeen vermengd met cement om migratie van radionucliden te beperken, ofwel supergecompacteerd. In dat laatste geval bestaat het uit opeengestapelde, samengeperste schijven (product van het proces van supercompactie ). Bij verglaasd afval is hoogactief vloeibaar afval ingebed in een glasmatrix in dichtgelaste canisters. Gebitumineerd afval kan ingedeeld worden in homogeen gebitumineerd afval, waarbij radioactief vloeibaar afval met bitumen vermengd werd, en heterogeen gebitumineerd afval, waarbij gecompacteerd afval ingegoten werd met bitumen. Beide types gebitumineerd afval worden opgeslagen in afgesloten metalen colli. Voor het geconditioneerd afval kan worden aangenomen dat een vrijzetting van radioactiviteit naar de omgeving slechts significant kan zijn in geval van een zeer sterke mechanische impact op grote schaal (bijvoorbeeld een vliegtuiginslag) of indien de externe gebeurtenis een zodanig sterke impact heeft op de temperatuur van het afval dat de beschermende materiaalstructuur gewijzigd zou worden. Omwille van de goede insluiting van het radioactief afval zal er slechts een minieme fractie van de in de colli aanwezige activiteit kunnen vrijkomen in de lucht wanneer een stapel colli met geconditioneerd afval omvalt. Evenmin kan contact met water of onderdompeling in water van geconditioneerd afval tot een significante vrijzetting van radioactiviteit leiden niet-geconditioneerd afval Niet-geconditioneerd afval bevindt zich doorgaans in metalen vaten (vast) of opslagtanks (vloeibaar). Een sterke mechanische impact kan de verpakking beschadigen en tegelijk de toestand van het afval veranderen, waardoor een gedeelte van de ingesloten radioactiviteit kan vrijkomen in de lucht. De mogelijke gevolgen van gebeurtenissen die aanleiding kunnen geven tot een belangrijk verlies van integriteit van de verpakking, zijn onder meer: een hevige brand, een zeer sterke mechanische impact (vliegtuig) het vallen van structuurelementen of mechanische componenten op niet-gecondtioneerd afval, het vallen van een stapel colli (met niet-geconditioneerd afval), een beschadiging van een tank met vloeibaar afval. Een bijzonder aandachtspunt voor de stress tests ligt bij de verwerkingscellen (gebouwen 131X en 280X) waar het nietgeconditioneerd afval zich niet meer in de normale verpakking bevindt en een behandeling ondergaat. Het afval mag alleen uit zijn verpakking gehaald worden in de daartoe voorziene lokalen. Deze ruimtes bevinden zich in het midden van het gebouw, hebben een hoge lekdichtheid en worden volledig omsloten door andere vertrekken.