o jeugdcultuur en criminaliteit (met b.v. socialisering, conformisme en deviantie, sociale reproductie versus sociale verandering)

Transcriptie

1 Vakinhouden Maatschappelijk Werk A. SOCIAAL WERK Eenheid Sociologische vraagstukken conceptuele bouwstenen uit de sociologie: interactie en communicatie, sociale posities, rollen en status, institutie, socialisatie, sociale conflicten netwerken, conflicten, groepen en cultuur, macht en ideologie behandeling van enkele actuele maatschappelijke items vanuit het sociologische paradigma, bijvoorbeeld: o (on)gelijkheid in het onderwijs o armoede sociologisch bekeken o gezondheidszorg (sociale stratificatie en ongelijkheid, zichtbare en verdoken machtsgroepen, economische en politieke invloeden, spanning tussen theorie en praktijk van het beleid) o jeugdcultuur en criminaliteit (met b.v. socialisering, conformisme en deviantie, sociale reproductie versus sociale verandering) o racisme en intergratie (maatschappelijke betekenis van het begrip racisme) o arbeid (sociale stratificatie en ongelijkheid, institutionalisering, armoede en ongelijkheid) o nieuwe sociale organisatie- en interventievormen o de invloed van de media Psychologische vraagstukken psychologie: wat, waarom, hoe gaat men te werk de posities van het ik in relatie tot de anderen en de wereld waarden, normen en drijfveren voor menselijk gedrag omgaan met verschillen beïnvloeden en beïnvloed worden ontwikkelen en leren in de verschillende levensfasen specifieke spciaal-psychologische thema s, b.v. sociale waarneming en zelfperceptie, groepsnormen, de attributie van het eigen gedrag, hulpeloosheid empowerment 1 Maatschappelijk Werk

2 Sociaal-economische vraagstukken conceptuele bouwstenen uit de economie zoals markt en marktmechanisme, vraag- en aanbod, markttypes, marktgebeuren en prijsvorming, economische conjunctuur, consumenten- en producentengedrag deze bouwstenen worden aangebracht via de behandeling van enkele belangrijke en actuele economische items zoals: o actieve welvaartsstaat, arbeidsmarkt, werkloosheid en tewerkstelling o de nieuwe sociale kwestie(s) o inkomens(her)verdeling o overheidshuishouding en begrotingsproblematiek o internationale economie, globalisering Filosofische en ethische vraagstukken mensbeelden, maatschappij- en cultuurmodellen in hun historische en antropologische context: relativiteit, waardegebondenheid en dynamisch karakter van menselijke cultuur zingevingsvraagstuk, zin en geluk actuele sociaal en politiek-filosofische thema s die de maatschappij en het sociaal werkveld beroeren, bijvoorbeeld o rationaliteit in de risicomaatschappij o individualisering en burgerschap, democratiseringsconcepten o rechtvaardigheid o mensenrechten en zorgethiek o arbeid en techniek Organisatieleer het verschijnsel organisatie en de doelmatigheid van organisaties de fasen in de ontwikkeling van een organisatie een typologie van organisaties en de eigenheid van welzijnsorganisaties het organisatieklimaat en de organisatiecultuur taak- en functievorming in organisaties teamontwikkeling en motivatie processen in organisaties strategieën voor organisatieverandering: hoe zet men verandering in gang organisatie-ontwikkeling: interventiemodellen en begeleiden van verandering 2 Maatschappelijk Werk

3 Communicatieve vaardigheden het communicatieproces en het eigen communicatieprofiel (onder meer de eigen sterktes en zwaktes - referentiekader) keuze van communicatiekanalen basiselementen van communicatie: identiteit en filters; bewuste en onbewuste communicatie, niveaus van communicatie, storingen, actief luisteren, meningen en gevoelens uiten verbale en non-verbale communicatie, feedback geven en ontvangen territorium assertiviteit, kritiek geven en krijgen taakgerichte communicatie: de eigen inbreng, samenvatten, argumenteren communicatie vanuit verschillen in cultuur, gender, positie Samenwerkingsvaardigheden soorten groepen en vergaderingen kernelementen van efficiënt vergaderen communicatie en besluitvorming in groepen rollen en posities in groepen ontwikkelingen in groepen macht, beïnvloeding en leiding in groepen conflictpreventie en conflicthantering onderhandelen: intensiteit van belangen, structuur van een onderhandeling, procedures, creativiteit bij onderhandelingen Geïntegreerde competentieverwerving 1 thema s waarbij inzichten en methoden uit de andere modules verwerkt worden, in verband gebracht worden met de eigen praktijk en geïntegreerd worden thema s die de individuele cursisten vanuit de eigen praktijk als leermateriaal inbrengen leerstijlen en het proces van integrerend leren Dit vak vindt plaats buiten de school in de vorm van een driedaagse in internaatverband. 3 Maatschappelijk Werk

4 Geïntegreerde competentieverwerving 2 thema s waarbij inzichten en methoden uit de andere modules verwerkt worden, in verband gebracht worden met de eigen praktijk en geïntegreerd worden thema s die de individuele cursisten vanuit de eigen praktijk als leermateriaal inbrengen leerstijlen en het proces van integrerend leren Geïntegreerde competentieverwerving 3 Een geïntegreerde opdracht op basis van de competenties verworven in de verschillende modules en de werkpraktijk MAATSCHAPPELIJK WERK Maatschappelijk werker als beroep De historische en maatschappelijke situering van de ontwikkeling van het beroep De huidige invulling van het beroep in relatie tot de vigerende maatschappelijke discussies en probleemformuleringen en in relatie tot andere actoren op het werkterrein, landelijk en in internationaal perspectief Beroepscode van de Maatschappelijk Assistent Beroepsprofiel en basiscompetenties van de maatschappelijk werker Sociale instituties en de verzorgingsstaat de verzorgingsstaat en de actieve welvaartsstaat instituties in het kader van de verzorgingsstaat: de sociale zekerheid het welzijnsbeleid met o de volksgezondheid: lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg o het algemeen welzijnswerk o de OCMW s o de CLB s o de gezinszorg o de bijzondere jeugdbijstand o het beleid t.a.v. personen met een handicap o de thuiszorg o allochtonen 4 Maatschappelijk Werk

5 o de bejaardenzorg instituties rond arbeid Sociaal-wetenschappelijk onderzoek de opbouw en het verloop van een sociaal/sociologisch onderzoek, de problemen die zich stellen en de keuzes die gemaakt moeten worden het verzamelen, analyseren en interpreteren van gegevens waargenomen gegevens overzichtelijk presenteren en/of samenvatten methoden en technieken voor sociaal/sociologisch onderzoek observatie en rapportage Biologische basis van het menselijk gedrag neurofysiologie de bouw, werking en ontwikkeling van het zenuwstelsel de belangrijkste onderdelen van het zenuwstelsel gedragsproblemen ten gevolge van een verstoorde werking van de informatieoverdracht op celniveau en het ingrijpen van buitenaf (bvb medicijnen, drugs) erfelijkheidsleer algemene structuur en basismechanismen van de erfelijkheid wetmatigheden i.v.m. erfelijke overdracht begeleiding van mensen die met erfelijke afwijkingen te maken krijgen in hoeverre worden gedragseigenschappen (on)rechtstreeks beïnvloed door erfelijke factoren? Sociaal recht Basis van de sociale zekerheidswetgeving o De verschillende werknemersregelingen: de gezinsbijslag, de ziekteverzekering, de pensioenen, de jaarlijkse vakantie, de werkloosheidsverzekering o Het sociale statuut van de zelfstandigen met zijn verschillende regelingen o Het bestaansminimum/leefloon o Kritiek van het bestaande sociaal zekerheidsstelsel Basis van de arbeidswetgeving Capita uit de wet op de arbeidsovereenkomsten De arbeidsrechterlijke organisatie van de arbeid Het collectieve arbeidsrecht 5 Maatschappelijk Werk

6 Specifieke thema s, bijvoorbeeld: de arbeidsongevallenwet, de regelingen voor gehandicapten Oriëntatie op democratie en rechtstaat de politieke instellingen in België op het wetgevend en uitvoerend vlak en hun link met de Europese en internationale instellingen de structuur van het rechtsapparaat: de diverse rechtstakken, de gerechtelijke instellingen de verschillende rechts- en mediabronnen basisbegrippen uit het burgerlijk recht analyse- opzoekingsmethoden i.v.m. de rechtsbronnen Sociaal juridische hulpverlening Personen- en familierecht, bijvoorbeeld o afstamming en nationaliteit, ouderlijke rechten en plichten, voogdij; o huwelijk, samenwonen, echtscheiding en scheidingsbemiddeling; o rechts- en handelingsbekwaamheid, o.a. rechten en plichten van minderjarigen en van feitelijk meerderjarigen die in mindere of meerdere mate - juridisch onbekwaam zijn (verklaard); o overlijden en erfrecht. Huren: huurcontract, verbreking, huurprijs en duur van de huur Kopen verkopen met aandacht voor krediet op afbetaling, consumentenkrediet en schuldbemiddeling Psychosociale hulpverlening Interacties tussen personen en hun omgeving Materiële en immateriële aspecten De historisch-maatschappelijke situering en ontwikkeling van de psychosociale hulpverlening Basisvoorwaarden en stappen in psychosociale hulpverlening Dossiervorming en rapportering Specifieke methodieken en situaties, bijvoorbeeld: o Telefonische hulpverlening o Hulpverlening aan cliënten in situaties van kansarmoede o Hulpverlening aan niet-vrijwillige cliënten o Casemanagement, zorgbemiddeling en zorgcoördinatie o Taakgerichte hulpverlening o Maatzorg 6 Maatschappelijk Werk

7 Thema s en problematieken, bijvoorbeeld: Sterven en stervensbegeleiding Crisissituaties en crisisinterventie Psychosomatiek en begeleiding Persoonsgecentreerd werken Psychologische, biologische, sociale, economische en zingevingaspecten binnen situaties van hulpvragers Werken aan sociale vaardigheden van hulpvragers o Leerprocessen bij mensen en methodische modellen van leren o Basisprincipes bij het leren en aanleren van sociale vaardigheden bij cliënten o Emancipatorische en empowerende houding bij de hulpverlener Concrete en informatieve hulpverlening Structuurgericht werken De signaalfunctie van het maatschappelijk werk Beleidsgericht werken en de dynamiek ervan Beleidsactoren en beleidsniveaus Preventie: methoden en projectmatig werken Netwerkhulpverlening Samenlevingsopbouw Organisatieoverstijgende samenwerking en netwerkvorming (beleidsnetwerken) Een selectie uit initiatieven en ervaringen op domeinen zoals armoedebestrijding, wonen, werken, leren, welzijn en intercultureel samenleven, Systeemgericht werken Groepsmaatschappelijk werk o Functies van groepen en groepswerk in de hulpverlening o Fasering van het groepswerk, plannen en programmeren van activiteiten o Processen in groepen o Methoden en technieken Meervoudige partijdigheid Gezinsbenadering vanuit het systeemdenken 7 Maatschappelijk Werk

8 Centrale begrippen uit de systeemtheorie en het functioneren van gezonde gezinnen, gezinsfasen, genogram Analyse van de hulpvraag en hypothesevorming Circulaire bevragingstechniek en actietechnieken Sociaal-agogische vaardigheden Het begrippenkader over sociale en sociaalagogische vaardigheden, sociaal inzicht en sociale competentie De persoon van de facilitator in het sociaalagogische proces Basisvaardigheden van de maatschappelijk werker, bij wijze van voorbeeld: feedback geven, omgaan met weerstanden, beïnvloeden, (bege)leiden, positief labelen, herkaderen De agogische relatie De werksetting Procesmatig en methodisch werken Methodisch werken 1 TV Beroepsactiviteiten als maatschappelijk werker - eerste stage Methodisch werken 2 TV Supervisie 1 Beroepsactiviteiten als maatschappelijk werker - tweede stage Praktijksituaties bespreken bij methodisch werken 1 Reflecteren over praktijksituaties: observeren-voelen-denken-handelenopnieuw observeren-opnieuw voelen-denken-handelen-... Zowel individueel met je superviso als in groep. Supervisie 2 Praktijksituaties bespreken bij methodisch werken 2 Reflecteren over praktijksituaties: observeren-voelen-denken-handelenopnieuw observeren-opnieuw voelen-denken-handelen-... Zowel individueel als in groep 8 Maatschappelijk Werk

9 KEUZEMODULES Opvoeding en opvoedingsbijstand Opvoeding en opvoedingsproblemen nu en in het verleden Kind- en jeugdbeeld in historisch perspectief Opvoedingsmodellen en hun historische en maatschappelijke gesitueerdheid Het analyseren van hulp- en opvoedingsvragen Problematische opvoedingssituaties Het situeren van disfunctioneel gedrag binnen zijn relationele context Straf- en jeugdbeschermingsrecht Situering, beginselen en basisbegrippen van het strafrecht Het misdrijf (kwalificatie en bestanddelen) De straf (indeling en criteria voor straftoemeting) Het strafrechtbedelingssysteem (vooronderzoek, straftoemeting, strafuitvoering, strafeinde) Beschermen, helpen en straffen van minderjarigen: historiek en krachtlijnen Wetgeving m.b.t. jeugdbescherming Voorzieningen bijzondere jeugdbijstand Omgaan met diversiteit het begrippenkader multicultureel, intercultureel, etnisch, diversiteitsmanagement identiteit als dynamisch begrip met een culturele component racisme in een historische en hedendaagse context interculturele communicatie en interculturele negotiatie interculturele hulpverlening een ethisch perspectief t.a.v. de omgang met diversiteit programma s en initiatieven in Europees en mondiaal perspectief 9 Maatschappelijk Werk