Zonnepanelen: stimuleringsmaatregelen en verhuurscenario s

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zonnepanelen: stimuleringsmaatregelen en verhuurscenario s"

Transcriptie

1 Mr. K.L.G. Berger en mr. W.L.J. Kremer 1 Zonnepanelen: stimuleringsmaatregelen en verhuurscenario s Tussen 2013 en 2015 is het opgesteld vermogen van zonnepanelen in Nederland ruim verdubbeld van 746 MW naar 1515 MW. 2 De verwachting is dat deze trend zich in de komende jaren doorzet. 3 D e m a r k t voor zonnepanelen maakt een stormachtige ontwikkeling door. De vraag rijst wat nu de grote aanjagers achter deze ontwikkeling zijn. En hoe kan het dat er steeds meer in zonne-installaties wordt geïnvesteerd terwijl de marktprijs voor elektriciteit juist historisch laag is? Verduurzaming staat hoog op de publieke en politieke agenda. Dit heeft geleid tot een almaar groeiend vanuit de overheid afkomstig arsenaal aan stimuleringsmaatregelen. Daarnaast hebben de steeds verder dalende investeringskosten en de huidige lage rente uiteraard een positief effect op de markt voor zonnepanelen. In deze bijdrage zullen wij ingaan op de stimuleringsmaatregelen waarop grotere investeerders/ producenten een beroep kunnen doen en de wijze waarop deze regelingen in de praktijk (kunnen) worden toegepast. In dit kader zullen wij ook kort stilstaan bij enkele goederenrechtelijke aspecten die van belang kunnen zijn voor (een beroep op) deze m a a t r e g el e n. 1. Inleiding Hernieuwbare energiebronnen, maar met name zonnepanelen, bieden de mogelijkheid om decentraal elektriciteit op te wekken. Decentrale, hernieuwbare elektriciteitsopwekking heeft een aantal voordelen ten opzichte van, vaak grijze, centrale elektriciteitsopwekking. Zo draagt het niet alleen bij aan de energietransitie, maar vergroot het ook de betrokkenheid van burgers en bedrijven bij de energietransitie. Daarnaast kan het ook betekenen dat minder transportcapaciteit nodig is op landelijke en regionale netwerken. Zonder overheidssteun is het op dit moment echter nog niet rendabel om te investeren in elektriciteitsproductie uit zonne-energie. De aanschaf- en installatiekosten van zonnepanelen zijn, hoewel dalend, dusdanig hoog en de elektriciteits(markt)prijs zo laag, dat het lastig is om de investering terug te verdienen. De overheid stimuleert investeringen in deze sector dan ook met verschillende maatregelen. 4 De belangrijkste stimuleringsmaatregelen zijn de 1 Beide auteurs zijn werkzaam als advocaat bij Stibbe (Energy/Industry group) in Amsterdam. 2 Statline, Hernieuwbare elektriciteit; productie en vermogen, Den Haag/ Heerlen 2016: Centraal Bureau voor de Statistiek (versie 19 januari 2017). 3 K. Schoots, M. Hekkenberg & P. Hamming, Nationale Energieverkenning 2016, Petten 2016: Energieonderzoek Centrum Nederland, par Brief Minister van Economische Zaken, 3 januari 2017, nr. DGETM- E2020/ Stimulering Duurzame Energie ( SDE+ subsidie ) en de mogelijkheid om een vrijstelling van de heffing van energiebelasting te verkrijgen. In de praktijk is het verkrijgen van SDE+ subsidie en/of vrijstelling van energiebelasting vaak een doorslaggevende factor voor de investeringsbeslissing. Er wordt op verschillende manieren geïnvesteerd in de elektriciteitsopwekking uit zonne-energie. Allereerst zijn er natuurlijk ondernemers of particulieren die zonnepanelen plaatsen op het dak van hun bedrijfsgebouw of woning en de daarmee opgewekte elektriciteit zelf direct gebruiken. Daarnaast zijn er ook investeerders die grote zonneparken aanleggen en de opgewekte stroom verkopen aan kleinere afnemers. Verder zijn er ook partijen op de markt die zogenaamde ontzorgconstructies aanbieden. In dit soort constructies doet een investeerder de initiële investering, om vervolgens de zonnepanelen te verhuren aan een derde die de met de zonnepanelen opgewekte elektriciteit daadwerkelijk verbruikt. 5 Ook in andere verhuursituaties komt het vaak voor dat de investeerder in de zonnepanelen (bijvoorbeeld de eigenaar van het verhuurde bedrijfspand) niet de uiteindelijke verbruiker is van de opgewekte elektriciteit. In dergelijke situaties spelen er zowel in het kader van de SDE+ subsidie als de energiebelastingvrijstelling (en in het verlengde daarvan ook op goederenrechtelijk vlak) enkele belangrijke vragen. Hieronder zullen eerst de genoemde stimuleringsregelingen aan de orde komen, daarna zullen wij ingaan op de hierboven genoemde aandachtspunten. Achtereenvolgens wordt besproken: (i) de SDE+ subsidie; (ii) de vrijstelling op de energiebelasting; (iii) samenloop van de SDE+ subsidie en de vrijstelling op de energiebelasting; en (iv) de goederenrechtelijke kwalificatie van zonnepanelen. 2. S DE+ s u b s i d ie De SDE+ subsidie is, in tegenstelling tot veel andere subsidies, geen investeringssubsidie, maar een exploitatiesubsidie. Een subsidieontvanger ontvangt geen vast bedrag voorafgaand aan de bouw en ontwikkeling van een installatie, maar wordt gesubsidieerd per kwh elektriciteit die hij met de installatie opwekt. De SDE+ subsidie compenseert het verschil tussen de gemiddelde kostprijs van hernieuwbare elektriciteit (het basisbedrag) en de marktwaarde van de opgewekte elektriciteit (het correctiebedrag). 6 Doordat de hoogte van de subsidie is gekoppeld aan de meest actuele energieprijs is de totale subsidie hoger indien de marktprijs voor elektriciteit laag is en is de subsidie juist lager als de marktprijs hoog is. Om te voorkomen dat de subsidiekosten de pan uitrijzen als de stroomprijs (te) hard daalt, wordt ook 5 Ook collectieven bestaande uit kleinere ondernemers en particulieren die investeren in zonnepanelen zijn in opkomst. De regelingen die open staan voor particulieren en collectieven laten wij buiten beschouwing. Wij zullen dus niet ingaan op de salderings- en de postcoderoosregeling. 6 Art. 2 lid 1 sub a Besluit stimulering duurzame energieproductie. Afl. 3 - maart

2 ZONNEPANELEN: STIMULERINGSMAATREGELEN EN VERHUURSCENARIO S een ondergrens gesteld aan het correctiebedrag. Dit wordt de basisenergieprijs genoemd. 7 Het basisbedrag en de basisenergieprijs worden bij de subsidieverlening vastgesteld en gelden voor de hele looptijd van de subsidie. 8 Het correctiebedrag wordt elk jaar opnieuw vastgesteld. 9 Het uitkeren van een subsidie per geproduceerde kwh elektriciteit heeft tot doel ervoor te zorgen dat producenten hun hernieuwbare energie centrales zoveel mogelijk willen laten produceren. In 2016 had de SDE+ subsidie een budget van in totaal 9 miljard. Van de in totaal 8080 aanvragen waren er 7535 voor Zon-PV zonnepanelen dus. 10 In de voorjaarsronde is 27% van de aanvragen voor SDE+ subsidie voor zonnepanelen toegewezen. Deze toegewezen subsidiebeschikkingen hadden een totale waarde van 172 miljoen. 11 Uit deze cijfers blijkt dat er in 2016 (opnieuw) door veel partijen werd geinvesteerd in zonnepanelen en dat het met een gemiddelde waarde van ongeveer per subsidiebeschikking vaak gaat om relatief kleine (en dus per definitie decentrale) projecten. Overigens hebben in de najaarsronde van 2016 ook twee grote zonneparken SDE+ subsidie toegewezen gekregen. In totaal zullen deze twee parken bestaan uit zonnepanelen met een vermogen van ongeveer 153 MW. 12 Alleen producenten van hernieuwbare energie met een aansluiting groter dan 3*80 A (vaak (grote) ondernemingen) komen in aanmerking voor de SDE+ subsidie. 13 E en producent in de zin van het Besluit stimulering duurzame energieproductie is een ieder die een productie-installatie in stand houdt. 14 Noch in het Besluit stimulering duurzame energieproductie, noch in de wetshistorie, wordt toegelicht wat dit laatste precies inhoudt. Over het algemeen wordt aangenomen dat een eigenaar van een productie-installatie (afhankelijk van de gemaakte afspraken met bijvoorbeeld huurders of andere gebruikers) die productie-installatie ook in stand houdt Energiebelasting Op grond van de Wet belastingen op milieugrondslag ( Wbm ) wordt energiebelasting geheven op (onder meer) de levering van elektriciteit of op het verbruik van elektriciteit wanneer dit op een andere wijze is verkregen dan door levering. 16 In het eerste geval is de leverancier (vaak 7 Art. 12 lid 1 Besluit stimulering duurzame energieproductie. 8 Art. 13 Besluit stimulering duurzame energieproductie. 9 Art. 14 Besluit stimulering duurzame energieproductie. 10 Tabellen stand van zaken SDE+ voorjaar 2016 en najaar 2016 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland zoals te vinden op /subsidiesregelingen/sde. 11 Tabellen stand van zaken SDE+ voorjaar 2016 en najaar 2016 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland zoals te vinden op /subsidiesregelingen/sde. De resultaten van de najaarsronde 2016 zijn op het moment van schrijven van dit artikel nog niet bekend. 12 W. Hylkema, Groningen en Zeeland beuren subsidie voor enorme zonneparken, Energeia 22 december Art. 8 lid 2 Besluit stimulering duurzame energieproductie. 14 Art. 1 lid 1 sub j Besluit stimulering duurzame energieproductie. 15 Zie paragraaf 5 voor een nadere analyse van de eigendom van zonnepanelen. 16 Art. 50 lid 1 en lid 3 Wet belastingen op milieugrondslag. een energiemaatschappij) de belastingplichtige. Vaak zal deze de energiebelasting doorberekenen aan zijn afnemers. In het tweede geval is de verbruiker van de elektriciteit de belastingplichtige. De energiebelasting kent een degressief schijventarief, gekoppeld aan de hoeveelheid elektriciteit per jaar. Zoals eerder al aangeven is de energiebelasting in veel gevallen dusdanig hoog, dat de beslissing om te investeren vaak zal afhangen van het verkrijgen van een vrijstelling. 3.1 Z e l f o p w e k k i n g s v r i j s t e l l i n g Omdat de overheid decentrale elektriciteitsproductie wil stimuleren, is het verbruik van elektriciteit, als dit is opgewekt door middel van eigen hernieuwbare energiebronnen vrijgesteld van energiebelasting. Dit wordt de zelfopwekkingsvrijstelling genoemd. Het uitgangspunt van deze vrijstelling is dat de verbruiker de elektriciteit zelf uit een hernieuwbare bron (zoals zonnepanelen) heeft opgewekt. Volgens de toelichting bij dit artikel impliceert zelfopwekking dat de elektriciteit ook daadwerkelijk voor eigen rekening en risico is opgewekt. 17 Als dit niet het geval is, is er in de ogen van de Belastingdienst geen sprake van zelfopwekking (verbruik van elektriciteit verkregen op een andere wijze dan door levering) maar van levering en is de vrijstelling niet van toepassing. De vrijstelling geldt alleen voor het verbruik van elektriciteit die zelf is opgewekt. Over een eventueel overschot dat wordt opgewekt en geleverd aan een derde zal wel energiebelasting worden geheven Verhuurscenario s Het komt vaak voor dat een kapitaalkrachtige partij de zonnepanelen bouwt en financiert en vervolgens verhuurt aan de uiteindelijke verbruiker van de elektriciteit door middel van bijvoorbeeld operational lease of financial lease. 19 D it wordt in de praktijk ook wel ontzorgconstructie genoemd. De investeerder neemt de initiële investering voor zijn rekening en coördineert het toch technisch (vrij) ingewikkelde proces van het ontwerp en de installatie van de zonnepanelen. De investeerder verhuurt de zonnepanelen vervolgens aan de uiteindelijke verbruiker van de elektriciteit die met de zonnepanelen wordt opgewekt. Deze hoeft vaak enkel een lease fee (huur) te betalen en is dus in zekere zin ontzorgd. Afhankelijk van hoe een en ander wordt vormgegeven, ligt het eigendom van de zonnepanelen vaak bij een andere partij dan degene die de daarmee opgewekte elektriciteit daadwerkelijk direct verbruikt. De vraag is nu of de verbruiker in dit geval nog steeds een beroep kan doen op de zelfopwekkingsvrijstelling. In principe is het voor de toepassing van de zelfopwekkingsvrijstelling niet van belang of de verbruiker van de elektriciteit ook de eigenaar is van de zonnepanelen. 20 Zoals hierboven is beschreven, is slechts 17 Kamerstukken II 2014/15, 34002, 3 (MvT), p Kleinverbruikers (particulieren) kunnen overigens wel gebruikmaken van de salderingsregeling. 19 Brief Minister van Economische Zaken, 14 februari 2014, nr. DGETM- ED/ Handboek Milieubelastingen 2016 (Belastingdienst), p Afl. 3 - maart 2017

3 ZONNEPANELEN: STIMULERINGSMAATREGELEN EN VERHUURSCENARIO S vereist dat de elektriciteit voor eigen rekening en risico van de verbruiker wordt opgewekt. Het begrip voor eigen rekening en risico is niet wettelijk vastgelegd en is slechts summier toegelicht door de wetgever. 21 Toch is dit leidend bij de beoordeling door de Belastingdienst. 22 Om te kunnen beoordelen of de huurder van zonnepanelen een beroep kan doen op de zelfopwekkingsvrijstelling moet dus telkens beoordeeld worden of de huurder (als uiteindelijke verbruiker) de elektriciteit voor eigen rekening en risico opwekt. Om aan het element voor eigen rekening te voldoen, dienen volgens de Belastingdienst de kosten voor het gebruik van de installatie voor rekening van de verbruiker komen. 23 D e ve r b r u i ke r zal dus in ieder geval zelf de huur/lease fee moeten betalen. 24 Aan het element voor eigen risico is volgens de Belastingdienst voldaan als in het geval dat de hoeveelheid opgewekte elektriciteit mee- of tegenvalt, deze afwijkingen rechtstreeks voor rekening van de huurder komen. 25 Volgens de Belastingdienst wordt hieraan bij huur of lease voldaan indien de huur/lease fee alleen gebaseerd is op de duur van het gebruik van de zonnepanelen (een vaste fee) en niet op de hoeveelheid opgewekte elektriciteit (een variabele fee). 26 Ten aanzien van de vaste/variabele elementen waaruit de huur/lease fee kan bestaan heeft de wetgever nog de volgende toelichting gegeven. Een productieafhankelijk element in de lease fee is aanleiding om aan te nemen dat de elektriciteit niet voor rekening en risico van de verbruiker wordt opgewekt, tenzij dit alleen een rol speelt bij extreme situaties waarin de productie ver achterblijft bij de hoeveelheid waarop de verbruiker mag rekenen. 27 Te g el ijkertijd lijkt te worden gesuggereerd dat wanneer de lease overeenkomst slechts strekt tot terbeschikkingstelling van de installatie voor een bepaalde periode, wel wordt aangenomen dat de elektriciteit voor rekening en risico van de verbruiker wordt opgewekt. 28 Kortom, een verbruiker die zonnepanelen huurt, kan in ieder geval géén beroep doen op de vrijstelling als de lease fee voor een substantieel deel bestaat uit een productieafhankelijk element (variabele fee per kwh) en een verbruiker kan (naar verwachting) wél een beroep doen op de vrijstelling wanneer de leaseovereenkomst strekt tot terbeschikkingstelling van de installatie (vaste fee met alleen in extreme situaties een productieafhankelijk element; bijvoorbeeld een korting op de vaste fee indien een bepaalde minimum productie niet gehaald wordt vanwege slecht functionerende zonnepanelen). Ook de Belastingdienst noemt in haar Handboek Milieubelastingen dat sprake is van eigen opwek indien de huurder betaalt voor het gebruik van de installatie en niet voor levering van elektriciteit. 29 Indien de vergoeding verhoogd of 21 R.A. Bosman & N.E. Muller, Belastingplan 2015 : nog meer knelpunten in de energiebelasting, WFR 2015/477, paragraaf Handboek Milieubelastingen 2016 (Belastingdienst), p Brief Staatssecretaris van Financiën, 12 november 2014, nr. AFP/2014/ Brief Staatssecretaris van Financiën, 12 november 2014, nr. AFP/2014/ Brief Staatssecretaris van Financiën, 12 november 2014, nr. AFP/2014/ Handboek Milieubelastingen 2016 (Belastingdienst), p Kamerstukken II 2014/15, 34002, 10, p Kamerstukken II 2014/15, 34002, 10, p Handboek Milieubelastingen 2016 (Belastingdienst), p. 58. verlaagd wordt omdat de productie veel groter of kleiner uitvalt dan waarop gerekend was, is volgens de Belastingdienst nog steeds sprake van terbeschikkingstelling (en niet van levering) indien de belanghebbende aannemelijk kan maken dat er minder dan 10% kans is dat de vergoeding naar boven of beneden moet worden bijgesteld. Voor de volledigheid merken wij nog op dat er op 1 januari 2015 ook een separate vrijstelling voor de huursector is ingevoerd. Als de verhuurder van een woning niet alleen een woning verhuurt aan de huurder maar ook de op (het dak van) die woning geplaatste zonnepanelen, kan naast de zelfopwekkingsvrijstelling ook de vrijstelling van art. 50 lid 5 Wbm van toepassing zijn. Deze vrijstelling geldt ook als het de verhuurder is die de elektriciteit voor zijn rekening en risico opwekt en dus niet de huurder. In dit geval wordt ook de levering (anders dan via een aansluiting) van elektriciteit van de verhuurder aan de huurder niet belast. 30 D e z e v r ijstelling geldt alleen in het geval van verhuur van woningen. 4. Samenloop van SDE+ subsidie en zelfopwekkingsvrijstelling Investeerders proberen vaak een project zodanig te structureren dat een beroep kan worden gedaan op zowel de zelfopwekkingsvrijstelling als de SDE+ subsidie. Als de eigenaar van de zonnepanelen ook zelf de elektriciteit gaat verbruiken, zullen zich wat dit betreft weinig problemen voordoen. Maar bij een ontzorgconstructie (of een ander verhuurscenario) kan dit anders zijn. De verhuurder die de investering doet zal in de regel in aanmerking willen komen voor de SDE+ subsidie (en ook de ontvanger van deze subsidie willen blijven). Tegelijkertijd zal de huurder van de zonnepanelen een beroep willen doen op de zelfopwekkingsvrijstelling. De vraag is of dit inderdaad mogelijk is. De verhuurder van de zonnepanelen moet (zoals hiervoor aangegeven) een producent in de zin van het Besluit stimulering duurzame energieproductie zijn om aanspraak te kunnen maken op de SDE+ subsidie. Dit houdt in dat hij de partij moet zijn die de zonnepanelen in stand houdt. Om een beroep te kunnen doen op de vrijstelling op de energiebelasting moet de verbruiker de elektriciteit voor eigen rekening en risico (gaan) opwekken. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die gaat over de toewijzing van de SDE+ subsidie, en de Belastingdienst hanteren een ander begrippenkader ( in stand houden van de installatie vs. voor eigen rekening en risico opwekken van de elektriciteit). Desalniettemin kan niet worden uitgesloten dat deze begrippen in onderlinge samenhang moeten worden uitgelegd, in die zin dat als een partij geacht wordt een installatie in stand te houden het niet mogelijk is dat een andere partij voor eigen rekening in risico elektriciteit opwekt met deze installatie. Dit zou ertoe kunnen leiden dat óf de investeerder geen SDE+ subsidie kan aanvragen (hetgeen niet betekent dat de verbruiker in dit geval niet in aanmerking zou kunnen komen voor de SDE+ subsidie, maar de investeerder is naar verwachting niet bereid te investeren als hij niet de ontvanger van de subsidie 3 0 Kamerstukken II 2014/15, 34002, 10, p. 78. Afl. 3 - maart

4 ZONNEPANELEN: STIMULERINGSMAATREGELEN EN VERHUURSCENARIO S is) óf de uiteindelijke verbruiker van de elektriciteit geen beroep kan doen op de zelfopwekkingsvrijstelling. In de praktijk lijkt een benadering mogelijk te zijn waarbij de begrippen los van elkaar worden uitgelegd. De juridisch eigenaar van de zonnepanelen (die daarnaast bijvoorbeeld ook verantwoordelijk is voor onderhoud en verzekering) wordt dan aangemerkt als degene die de installatie in stand houdt. Aangezien de Belastingdienst als criterium hanteert dat de elektriciteit voor rekening en risico van de verbruiker moet zijn opgewekt, waarbij vooral lijkt te worden gekeken of de huur vast of productieafhankelijk (variabel) is en eigendom van de installatie geen vereiste is (en waaraan evenmin de eis lijkt te worden verbonden dat ook het onderhoud en bijvoorbeeld de afschrijvingen op de zonnepanelen voor rekening en risico van de verbruiker dienen te komen), zou bij vaste huurtermijnen (d.w.z. niet afhankelijk van de hoeveelheid opgewekte elektriciteit) inderdaad beargumenteerd kunnen worden dat de huurder voor eigen rekening en risico opwekt en de verhuurder geacht wordt de installatie in stand te houden. Toch is het raadzaam om bij het uitwerken van de (verhuur/lease) structuur en bij het opstellen van de benodigde documentatie de verschillende begrippenkaders van de Belastingdienst en de RVO in het achterhoofd te houden. In de praktijk zal vaak met RVO en/of de Belastingdienst (moeten) worden afgestemd of de gekozen structuur/behandeling inderdaad tot de gewenste kwalificatie leidt. 5. Eigendom van zonnepanelen Zoals hiervoor al genoemd kan alleen een beroep worden gedaan op de SDE+ subsidie door de partij die de productie-installatie in stand houdt. Hoewel niet duidelijk is hoe dit vereiste precies moet worden ingevuld, lijkt eigendom van de zonnepanelen in ieder geval een aanknopingspunt te zijn. Dit betekent dat het van belang kan zijn voor een investeerder of hij daadwerkelijk de eigenaar wordt en blijft van de zonnepanelen, óók wanneer deze op een gebouw of grond van een derde worden geplaatst. In deze paragraaf gaan wij nader in op de goederenrechtelijke kwalificatie van de zonnepanelen. Deze kwalificatie is uiteraard ook van belang in een bredere context dan de SDE+ subsidie. 5.1 Commerciële toepassingen van zonnepanelen Zonnepanelen kennen meerdere commerciële toepassingen. Om deze verschillende toepassingen goederenrechtelijk juist te kwalificeren, zullen wij deze toepassingen hieronder uitsplitsen in twee groepen: (a) zonnepanelen die direct zijn geplaatst op de grond en (b) zonnepanelen die zijn geplaatst op (het dak van) een gebouw. Binnen deze laatste groep zijn weer twee categorieën te onderscheiden: (i) geïntegreerde zonnepanelen (zonnepanelen die ook fungeren als bijvoorbeeld het dak/dakbedekking van een gebouw) en (ii) niet-geïntegreerde zonnepanelen (zonnepanelen die slechts op het dak van een gebouw zijn geplaatst). De eerste stap in de goederenrechtelijke kwalificatie van zonnepanelen is het beantwoorden van de vraag of de zonnepanelen een bestanddeel zijn van een gebouw. Is dit het geval dan zal de eigenaar van het gebouw op grond van art. 5:3 BW ook de eigenaar van de zonnepanelen worden. 31 A l s zonnepanelen geen bestanddeel zijn van een gebouw, moet beoordeeld worden of de zonnepanelen roerend of onroerend zijn. Wanneer zonnepanelen onroerend zijn, zal de eigenaar van de grond waarop zij (indirect) zijn geplaatst in beginsel ook eigenaar zijn van de zonnepanelen Direct op de grond geplaatst Zonnepanelen die niet zijn bevestigd op een gebouw, maar direct zijn geplaatst op de grond zullen naar alle waarschijnlijkheid onroerend zijn in de zin van art. 3:3 lid 1 BW. 33 De Rechtbank Gelderland heeft op 28 juni 2016 geoordeeld dat omdat de zonnepanelen een onlosmakelijk geheel [vormen] met de overige onderdelen van het zonnepark, zoals de transformator, de verzamelboxen en de bekabeling, het zonnepark bestemd is om duurzaam ter plaatse te blijven. 34 Daarom moet, volgens de rechtbank, het zonnepark als onroerend worden aangemerkt. 35 Het is daarbij niet van belang dat het technisch mogelijk is om de zonnepanelen te verplaatsen. 36 Wij merken op dat de rechtbank oordeelt dat het gehele zonnepark onroerend is. De zonnepanelen zelf maken, in de ogen van de rechtbank, slechts onderdeel uit van het blijkbaar grotere zonnepark. Zonnepanelen zullen echter vrijwel altijd deel uitmaken van een (groot of klein) zonnepark aangezien voor de exploitatie van zonnepanelen in de regel een transformator, bekabeling en verzamelboxen nodig zijn. Zonnepanelen die direct op de grond zijn geplaatst en als onroerende zaak kwalificeren, worden krachtens art. 5:20 lid 1 sub e BW in beginsel verticaal nagetrokken door de grond. Hierdoor zal de eigenaar van de grond ook de eigenaar zijn van de zonnepanelen. Als partijen natrekking van de zonnepanelen willen voorkomen zal er een recht van opstal moeten worden gevestigd op de grond ten behoeve van degene die met dit recht de eigendom van de zonnepanelen wil verkrijgen of behouden G e ï n t e g r e e r d e z o n n e p a n e l e n Een fysiek geïntegreerd zonnepaneel zal naar alle waarschijnlijkheid een bestanddeel in de zin van art. 3:4 BW zijn van het gebouw waarvan zij, als deel van bijvoorbeeld het dak, onderdeel vormen. Indien de zonnepanelen zijn geïntegreerd in de dakbedekking zullen zij naar verkeersopvattingen onderdeel uitmaken van het gebouw omdat het dak nu eenmaal bestanddeel van het gebouw is. Het gebouw en de zonnepanelen zullen daarnaast ook vaak in constructief opzicht op elkaar zijn afgestemd én de zonnepanelen zullen waarschijnlijk niet zonder wezenlijke beschadiging kunnen 31 Vervolgens zou de eigenaar van de grond waarop het gebouw staat weer eigenaar worden van het gebouw (met daarop de zonnepanelen). Art. 5:20 lid 1 sub e BW. 32 Art. 5:20 lid 1 sub e BW. 33 De vraag of zonnepanelen een bestanddeel zijn wordt hier niet besproken aangezien het evident lijkt dat dit niet het geval is. 34 Rechtbank Gelderland 28 juni 2016, BNB 2016/357, r.o. 12 en Rechtbank Gelderland 28 juni 2016, BNB 2016/357, r.o Rechtbank Gelderland 28 juni 2016, BNB 2016/357, r.o. 13; zie ook: HR 27 september 2013, BNB 2013/248, r.o Afl. 3 - maart 2017

5 ZONNEPANELEN: STIMULERINGSMAATREGELEN EN VERHUURSCENARIO S worden verwijderd. 37 Op grond van art. 5:3 BW zal de eigenaar van het gebouw waarop de geïntegreerde zonnepanelen worden bevestigd ook eigenaar worden van de geïntegreerde zonnepanelen Niet-geïntegreerde zonnepanelen Een moeilijkere vraag is of niet-geïntegreerde zonnepanelen een bestanddeel zijn van een gebouw. Enerzijds lijkt het niet aannemelijk dat zonnepanelen volgens de huidige verkeersopvatting deel uitmaken van een woning of een gebouw. Hoewel er uiteraard bedrading moet worden aangelegd en de zonnepanelen bevestigd moeten worden op (het dak van) het gebouw, zullen de meeste gebouwen niet specifiek constructief zijn afgestemd op de zonnepanelen en vice versa. Ook kan een gebouw of woning naar huidige verkeersopvatting moeilijk als onvoltooid worden beschouwd zónder zonnepanelen. Daarnaast zijn de meeste niet-geïntegreerde zonnepanelen vrij gemakkelijk en zonder (al teveel) schade te verwijderen. 38 Anderzijds zou in bepaalde gevallen gesteld kunnen worden dat het gebouw en de zonnepanelen wel constructief op elkaar zijn afgestemd en het lijkt ook denkbaar dat onder bepaalde omstandigheden een gebouw juist als onvoltooid moet worden beschouwd zonder zonnepanelen. 39 H ier b ij zou gedacht kunnen worden aan de situatie dat het gebouw moet voldoen aan talloze eisen en voorwaarden om als groen te gelden of om een bepaald certificaat te krijgen (zoals het BREAAM-certificaat). Als we ervan uitgaan dat de zonnepanelen géén bestanddeel zijn van het gebouw waarop zij zijn bevestigd, rijst de vraag of deze zonnepanelen moeten worden aangemerkt als roerend of onroerend. Art. 3:3 lid 1 BW bepaalt dat werken (zoals zonnepanelen) die duurzaam met de grond zijn verenigd, hetzij rechtstreeks, hetzij door vereniging met andere gebouwen of werken onroerend zijn. Het lijkt logisch om zonnepanelen op een gebouw (in ieder geval tezamen met de bedrading, transformator etc.) aan te merken als onroerend, nu zonneparken die direct op de grond staan ook (in de meeste gevallen) onroerend blijken te zijn 40 en de Hoge Raad in zijn toepassing van het bestemmingscriterium geen onderscheid lijkt te maken wat betreft de manier waarop het werk duurzaam met de grond is verenigd. 41 In zowel het WKK-arrest als het Grondreinigingsinstallatie-arrest heeft de Hoge Raad expliciet de mogelijkheid opengelaten dat een werk onroerend is als het duurzaam met de grond is verenigd, hetzij direct, hetzij via het fabrieksgebouw waarin deze installatie was geïnstalleerd. 42 Het lijkt dus verdedigbaar dat niet-geïntegreerde zonnepanelen duurzaam met de grond zijn verenigd in de zin van art. 3:3 lid 1 BW en dus 37 S.C.A. Nierop, Het zonnepaneel belicht de ontwikkeling van een juridisch kader, NTvE 2012/4, par S.C.A. Nierop, Het zonnepaneel belicht de ontwikkeling van een juridisch kader, NTvE 2012/4, par HR 15 november 1991, NJ 1993/316 (Depex Curatoren). 40 Rechtbank Gelderland 28 juni 2016, BNB 2016/357, r.o. 12 en HR 27 september 2013, BNB 2013/248 (WKK); zie ook: HR 13 mei 2005, ECLI:NL:HR:AT5469 (Grondreinigingsinstallatie). 42 E.F. Verheul, Eigendomsvoorbehoud, bestanddeelvorming en natrekking, WPNR 2015/7053, par. 3. onroerend zijn. 43 In dit geval zouden de zonnepanelen in beginsel worden nagetrokken door de grond (waarop het gebouw staat waarop de zonnepanelen geplaatst zijn). Hierop (en op de mogelijkheid dat zaken die zijn bevestigd op een onroerende zaak géén bestanddeel zijn van die zaak, maar een zelfstandige onroerende zaak zijn) is in de literatuur veel kritiek geuit. 44 Dit verklaart wellicht ook de enigszins opzienbarende uitspraak van de Rechtbank Gelderland van 21 november Dezelfde rechtbank die op 28 juni 2016 oordeelde dat een zonnepark dat direct op de grond was geplaatst onroerend was, kwam vijf maanden later tot de conclusie dat niet-geïntegreerde zonnepanelen op een woning roerende zaken zijn. Vreemd genoeg was voor de rechtbank hier opeens wel de doorslaggevende factor dat zonnepanelen relatief eenvoudig te demonteren en te verplaatsen zijn. 45 Iets dat volgens de Hoge Raad juist geen rol dient te spelen bij de beoordeling of een werk onroerend of roerend is. 46 Kortom, waar consensus lijkt te bestaan over de goederenrechtelijke kwalificatie van zonnepanelen die direct op de grond zijn geplaatst en geïntegreerde zonnepanelen, is het onduidelijk hoe niet-geïntegreerde zonnepanelen moeten worden gekwalificeerd en wie derhalve eigenaar is of wordt van de zonnepanelen. Dit is op zich geen probleem als de investeerder in de zonnepanelen ook eigenaar is van het gebouw (en eventueel de grond waarop het gebouw staat). Maar in het kader van de SDE+ subsidie kan het van belang zijn welke partij eigendom verkrijgt van de zonnepanelen (en zal indien nodig een opstalrecht kunnen worden gevestigd ten behoeve van de beoogd eigenaar om te voorkomen dat natrekking plaatsvindt). 6. S a m envat t i n g Verduurzaming staat hoog op de publieke en politieke agenda. Voor de zonne-energie markt heeft dit geresulteerd in interessante stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid. De belangrijkste stimuleringsmaatregelen waarop grotere investeerders/producenten een beroep kunnen doen zijn de SDE+ subsidie en de mogelijkheid om een vrijstelling van de heffing van energiebelasting te verkrijgen. Om in aanmerking te komen voor de SDE+ subsidie moet de subsidieontvanger de producent zijn, d.w.z. degene die de productie-installatie in stand houdt. Voor de vrijstelling energiebelasting (zelfopwekkingsvrijstelling) is juist doorslaggevend dat degene die een beroep doet op de vrijstelling voor eigen rekening en risico elektriciteit opwekt met de installatie. Voor verhuurscenario s, waaronder zogenaamde ontzorgconstructies, rijst de vraag of het mogelijk is dat de investeerder de subsidieontvanger is terwijl een andere partij de 43 S.C.A. Nierop, Het zonnepaneel belicht de ontwikkeling van een juridisch kader, NTvE 2012/4, par Zie voor een uitgebreide en onderbouwde samenvatting van deze kritiek: P.J. van der Plank, Natrekking door onroerende zaken (Onderneming en recht, nr. 94), Deventer: Wolters Kluwer 2016, hfdst Rechtbank Gelderland 21 november 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:6317. Zie voor Maierhofen Hof van Justitie Europese Unie 16 januari 2003, ECLI:EU:C:2003: HR 31 oktober 1997, NJ 1998/97 (Portacabin); zie ook: HR 27 september 2013, BNB 2013/248. Afl. 3 - maart

6 ZONNEPANELEN: STIMULERINGSMAATREGELEN EN VERHUURSCENARIO S opgewekte elektriciteit verbruikt en in aanmerking komt voor de zelfopwekkingsvrijstelling. Hoewel de begrippenkaders die worden gehanteerd door de RVO en de Belastingdienst verschillend zijn, kan niet worden uitgesloten dat degene die de installatie in stand houdt (zoals bedoeld in het Besluit stimulering duurzame energieproductie ) ook wordt geacht voor eigen rekening en risico elektriciteit op te wekken met die installatie (als gevolg waarvan ofwel de investeerder (niet-verbruiker) niet in aanmerking zou komen voor de SDE+ subsidie ofwel de verbruiker niet in aanmerking zou komen voor de zelfopwekkingsvrijstelling). In de praktijk lijkt het toch vaak mogelijk te zijn om deze begrippen van elkaar te onderscheiden. Het blijft echter raadzaam om deze begrippenkaders bij het uitwerken van de structuur in het oog te houden en waar mogelijk vooraf met de RVO en de Belastingdienst af te stemmen of de gekozen benadering inderdaad tot de gewenste kwalificatie leidt. Voor de invulling van het voor de SDE+ subsidie relevante begrip in stand houden is in eerste instantie van belang wie de eigenaar is van de zonnepanelen. Voor deze eigendomskwalificatie dient onder meer te worden bepaald of de zonnepanelen roerend of onroerend zijn. Algemeen wordt aangenomen dat zonnepanelen die direct op de grond zijn geplaatst onroerend zijn. Ten aanzien van geïntegreerde zonnepanelen wordt aangenomen dat deze bestanddeel zijn van het gebouw en aldus onroerend zijn. Voor niet-geïntegreerde zonnepanelen is de kwalificatie onzeker. Recent oordeelde de Rechtbank Gelderland dat niet-geïntegreerde zonnepanelen op een woning roerende zaken zijn. Toepassing van het bestemmingscriterium zou echter ook tot een andere conclusie kunnen leiden. Ook dit punt zal derhalve moeten worden meegenomen in de uitwerking van verhuu r s c en a r io s, wa a r on der ont z or g c on s t r u c t ie s. 132 Afl. 3 - maart 2017

Advocaten en notarissen

Advocaten en notarissen Advocaten en notarissen JURIDISCHE ASPECTEN BIJ DUURZAME ENERGIE PROJECTEN 30 juni 2015 Maarten Kole Drie stimuleringsregels 1.Salderingsregeling 2.Postcoderoosregeling 3. SDE+ Salderingsregeling Salderingsregeling

Nadere informatie

Ledenverklaring OPWEK COÖPERATIE DUURZAAM HAREN 9751 U.A. Duurzaam Haren HAREN, DECEMBER 2018 VERSIE 1.0

Ledenverklaring OPWEK COÖPERATIE DUURZAAM HAREN 9751 U.A. Duurzaam Haren HAREN, DECEMBER 2018 VERSIE 1.0 Ledenverklaring OPWEK COÖPERATIE DUURZAAM HAREN 9751 U.A. Duurzaam Haren HAREN, DECEMBER 2018 VERSIE 1.0 Inhoudsopgave LEDENVERKLARING... 2 BIJLAGE: OPGAVE PER LID... 4 BIJLAGE: AANLEIDING EN AANVULLENDE

Nadere informatie

Agenda. Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI. Vragen?

Agenda. Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI. Vragen? Zon op kerk Johan van Drie Bram Faber 16 februari 2015 Agenda Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI Vragen? Zon

Nadere informatie

Bespreking van het preadvies van dr. Rosalie Koolhoven, LLM

Bespreking van het preadvies van dr. Rosalie Koolhoven, LLM Gebouwen en hun bestanddelen in een meer circulair goederenrecht Bespreking van het preadvies van dr. Rosalie Koolhoven, LLM Hans Heyman VBR Jaarvergadering - 7 december 2018 - Twitter en Sli.do: #VBR18

Nadere informatie

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Raymond Roeffel Directeur Trineco Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Agenda Waarom zonnestroom? Wet en regelgeving rondom zonnesystemen Salderingstarieven De meest voorkomende situaties

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 493 Wijziging van de Elektriciteitswet 1998, de Gaswet en de Warmtewet (wijzigingen samenhangend met het energierapport 2011) G VERSLAG VAN

Nadere informatie

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Nederland staat een enorme toename van duurzame energie te wachten. Ook de grootzakelijke markt heeft de smaak te pakken. Duurzame energie is steeds gewilder. Er

Nadere informatie

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Nederland staat een enorme toename van duurzame energie te wachten. Ook de grootzakelijke markt heeft de smaak te pakken. Duurzame energie is steeds gewilder. Er

Nadere informatie

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies Fiscale zakelijke regelingen & subsidies 6 fiscale regelingen en subsidies voor bedrijven om te besparen op zonnepanelen. Het zelf opwekken van stroom door bedrijven via zonnepanelen is hot. Dat heeft

Nadere informatie

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Erik van der Steen HYS legal 1 HYS Legal Inleiding Triodos Bank: Waarom we graag duurzaam vastgoed financieren Jones

Nadere informatie

slim investeren in zonnepanelen

slim investeren in zonnepanelen Duurzaam ondernemen met SDE+ slim investeren in zonnepanelen SDE+ Stimulering Duurzame Energieproductie pvsystems.nl Gebruikt uw bedrijf of organisatie veel energie? Wilt u duurzaam ondernemen met subsidie?

Nadere informatie

Belastingplan 2015: nog meer knelpunten in de energiebelasting

Belastingplan 2015: nog meer knelpunten in de energiebelasting Weekblad voor Fiscaal Recht, Belastingplan 2015: nog meer knelpunten in de energiebelasting Klik hier om het document te openen in een browser venster Vindplaats: WFR 2015/477 Bijgewerkt tot: 31-03-2015

Nadere informatie

Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED

Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED Nederland staat op de voorlaatste plaats van de Europese ranglijst voor hernieuwbare energie en is ver verwijderd

Nadere informatie

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen.

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. De gevolgen van het arrest van de Hoge Raad (HR 15 december 2017, 15/05937, ECLI:NL:HR:2017:3127) worden verwerkt

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Bijlage 1 Meerjarenoverzicht SDE+

Bijlage 1 Meerjarenoverzicht SDE+ Bijlage 1 Meerjarenoverzicht SDE+ Hoe werkt de SDE+? De SDE+ is een exploitatiesubsidie. Dat wil zeggen dat producenten subsidie ontvangen voor de duurzame energie die zij opwekken. Omdat de kostprijs

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek maakt onderdeel uit van het programma Zonnige Bedrijven

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Meld u aan voor een gratis quickscan www.zonnigebedrijven.nl 2 3 Zonnige Bedrijven Het programma Zonnige Bedrijven helpt ondernemers om de voordelen van zonnepanelen

Nadere informatie

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren die zonnepanelen

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren die zonnepanelen Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren die zonnepanelen aanschaffen 1 De termijn waarbinnen verzocht moet worden om een uitnodiging tot het doen van aangifte omzetbelasting

Nadere informatie

Mogelijkheden voor energie coöperaties. Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195

Mogelijkheden voor energie coöperaties. Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195 Mogelijkheden voor energie coöperaties Jeroen Leclercq jeroen.leclercq@wijkenergie.coop 06-53544195 Inhoud Samen sterker Belang van gezamenlijke projecten Variant 1: alles achter de meter Variant 2: korting

Nadere informatie

Decentrale duurzame energie opwekking

Decentrale duurzame energie opwekking Decentrale duurzame energie opwekking Fiscaliteit in vogelvlucht Seminar Hier Opgewekt, 14 november 2012 2 1 Inhoud Selectie recente fiscale ontwikkelingen Fiscale stimuleringsmaatregelen Energiebelasting

Nadere informatie

Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit.

Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit. Verklaring elektriciteitsopwekking middels WKK 2014 Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit. De afnemer: Bedrijfsnaam Adres Plaats Klantnummer

Nadere informatie

Zonnepanelen op uw woning. Vraag de btw terug! whitepaper

Zonnepanelen op uw woning. Vraag de btw terug! whitepaper 13.02.16 Zonnepanelen op uw woning Vraag de btw terug! whitepaper In dit whitepaper: Het Europese Hof heeft bepaald dat een particulier met zonnepanelen op zijn woning kan worden aangemerkt als btw-ondernemer.

Nadere informatie

Zonnig Nijkerk. Johan van Drie Bram Faber 29 september 2014

Zonnig Nijkerk. Johan van Drie Bram Faber 29 september 2014 Zonnig Nijkerk Workshop Financiële Aspecten Workshop Financiële Aspecten Johan van Drie Bram Faber 29 september 2014 Agenda Inleiding Wat is de terugverdientijd? Kan ik de BTW terugkrijgen? Wat is salderen?

Nadere informatie

Ontwerpregeling subsidiebedragen WKK 2006

Ontwerpregeling subsidiebedragen WKK 2006 Handelend na overleg met de Minister van Financiën en de Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer; Gelet op artikel 72p, tweede lid, van de Elektriciteitswet 1998; Besluit:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE

INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE 1. Rol van de gemeente bij het opzetten en ondersteunen van lokale duurzame energie initiatieven. 2. Onderzoek naar de mogelijkheden plaatsing

Nadere informatie

Saldering. Wido van Heemstra Agentschap NL

Saldering. Wido van Heemstra Agentschap NL Saldering Wido van Heemstra Agentschap NL De wetgeving nu 2 Wat verstaan we onder salderen? In de wet wordt dit woord nergens gebruikt, dus verschillende interpretaties en misverstanden mogelijk Belangrijkste

Nadere informatie

RVO.NL-regelingen voor zon-pv en zonthermisch:

RVO.NL-regelingen voor zon-pv en zonthermisch: RVO.NL-regelingen voor zon-pv en zonthermisch: SDE+, TKI en experimenten E-wet 15 april 2015 16 april 2015 Wido van Heemstra Karin Keijzer Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Wat doen wij: (RVO.nl)

Nadere informatie

PV-gebruiksovereenkomst

PV-gebruiksovereenkomst PV-gebruiksovereenkomst DEZE OVEREENKOMST IS OPGESTELD OP 2012 (1) Bedrijf (2) Buur 1 DE ONDERGETEKENDEN: (1) [Bedrijfsnaam], gevestigd en kantoorhoudende te ([postcode]) [plaatsnaam], aan de [straat en

Nadere informatie

Regels Collectieve Zonne-Energiecentrale

Regels Collectieve Zonne-Energiecentrale Regels Collectieve Zonne-Energiecentrale 10 mei 2014 Mogelijkheden zonnepanelen Zelfopwekking op eigen dak met eigen panelen => zelf investeren => salderen + btw teruggave Zelfopwekking op eigen dak met

Nadere informatie

C2 Saldering en zelflevering van zonnestroom Sunday 2013, Wido van Heemstra Agentschap NL. 20 november 2013

C2 Saldering en zelflevering van zonnestroom Sunday 2013, Wido van Heemstra Agentschap NL. 20 november 2013 C2 Saldering en zelflevering van zonnestroom Sunday 2013, Wido van Heemstra Agentschap NL 20 november 2013 Overzicht 1.Saldering 2.Zelflevering 3.Verlaagd tarief bij collectieve opwek Nb. Disclaimer: hoe

Nadere informatie

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming.

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Wat kost het plaatsen van 100 zonnepanelen en wat betekent een prijs

Nadere informatie

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen.

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. De gevolgen van het arrest van de Hoge Raad (HR 15 december 2017, 15/05937, ECLI:NL:HR:2017:3127) zijn verwerkt in

Nadere informatie

Informatie Memorandum Postcoderoosproject De Coppele. Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A.

Informatie Memorandum Postcoderoosproject De Coppele. Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject OC De Coppele van Zon op Oisterwijk Coöperatie U.A. Dit document is opgesteld op 4 december 2018 Dit document help u de risico s, de kosten

Nadere informatie

Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit.

Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit. Verklaring elektriciteitsopwekking (WKK-verklaring) 2015 Toepassing vrijstelling energiebelasting / opslag duurzame energie in verband met opwekken elektriciteit. De afnemer: Bedrijfsnaam Adres Plaats

Nadere informatie

Postcoderoosproject Zon op Stadhuis Purmerend Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a.

Postcoderoosproject Zon op Stadhuis Purmerend Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Van Coöperatie Zon op Purmerend u.a. Dit document is opgesteld op 17 maart 2019 Dit document help u de risico s, de kosten en het rendement

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 3 januari 2017 Betreft Evaluatie salderingsregeling

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 3 januari 2017 Betreft Evaluatie salderingsregeling > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Op een set panelen van circa is uw voordeel 740 (zie het voorbeeld verderop genoemd.

Op een set panelen van circa is uw voordeel 740 (zie het voorbeeld verderop genoemd. Gooiland 2 1948 RC Beverwijk www.greenwhat.nl info@greenwhat.nl BTW en onze particuliere GreenWhat klant Sinds november 2013 is het mogelijk voor de particulier de BTW terug te krijgen van het aangeschafte

Nadere informatie

Informatie Memorandum Zonnepanelen Gemeentehuis KB

Informatie Memorandum Zonnepanelen Gemeentehuis KB Belangrijkste informatie over de belegging Zonnepanelen Gemeentehuis KB Van Coöperatieve Energiecoöperatie KBenergie UA Dit document is opgesteld op 3 september 2018 Dit document help u de risico s, de

Nadere informatie

Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a.

Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Zon op De Kraal Van ZON OP PURMEREND Coöperatie u.a. Dit document is opgesteld op 5 december 2018 Dit document help u de risico s, de kosten

Nadere informatie

Informatie Memorandum Postcoderoosproject Zon op ZUIDPLAS. Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie u.a.

Informatie Memorandum Postcoderoosproject Zon op ZUIDPLAS. Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie u.a. Dit document is opgesteld op 16 oktober 2018 en laatst gewijzigd op 3 augustus 2019. Dit

Nadere informatie

Informatie Memorandum Postcoderoosproject Zon op ZUIDPLAS. Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie U.A.

Informatie Memorandum Postcoderoosproject Zon op ZUIDPLAS. Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie U.A. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Zon op Zuidplas Van Zon op Zuidplas Coöperatie U.A. Dit document is opgesteld op 16 oktober 2018 Dit document help u de risico s, de kosten

Nadere informatie

Energiebelasting: de samenstelregeling

Energiebelasting: de samenstelregeling Energiebelasting: de samenstelregeling 2019-0017 Onlangs werd bekend dat het kabinet eind 2018 de plank behoorlijk heeft mis geslagen bij hun voorspelling over de gemiddelde energierekening 1 van de Nederlandse

Nadere informatie

Verzilver uw dak met zonnepanelen. Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan!

Verzilver uw dak met zonnepanelen. Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan! Verzilver uw dak met zonnepanelen Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan! Zon is gratis In één jaar valt 9.000 keer zoveel zonne-energie op de aarde als we jaarlijks in de hele wereld aan energie verbruiken.

Nadere informatie

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN 01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK PRESENTATIE Zon op Bedrijfsdaken 04 / VOORWAARDEN 05 / VERVOLGSTAPPEN 06 / VRAGEN AANLEIDING Ambitie Capelle aan den IJssel Energieneutraal

Nadere informatie

Zeijerstroeten 26 9492 TD Ubbena www.heidinga-accountants.nl info@heidiinga-accountants.nl. BTW en Zonnepanelen

Zeijerstroeten 26 9492 TD Ubbena www.heidinga-accountants.nl info@heidiinga-accountants.nl. BTW en Zonnepanelen Zeijerstroeten 26 9492 TD Ubbena www.heidinga-accountants.nl info@heidiinga-accountants.nl BTW en Zonnepanelen De Omzetbelasting ziet iemand als ondernemer (en dus BTW-plichtig) op het moment dat hij duurzaam

Nadere informatie

Regelgeving: een jungle?

Regelgeving: een jungle? Elektriciteitswet 1998 Gefundeerd op het traditionele systeem Grootschalige productie, transport naar passieve consumenten Kosten van transport collectief gemaakt Project Stroom: - integratie gas en elektriciteitswet

Nadere informatie

ENERGIEBELASTING VERKLARING 2017 ELEKTRICITEIT

ENERGIEBELASTING VERKLARING 2017 ELEKTRICITEIT ENERGIEBELASTING VERKLARING 2017 ELEKTRICITEIT VRIJSTELLING OPWEKKEN ELEKTRICITEIT VERKLARING WINDMOLENEXPLOITANTEN (inbedrijfstelling windturbines) Leverancier: Afnemer/verbruiker Bedrijfsnaam Adres Plaats

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 68 68 88april 2009 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 27 maart 2009, nr. WJZ/9058635, houdende vaststelling

Nadere informatie

Particulieren met zonnepanelen kunnen ondernemer voor de btw zijn

Particulieren met zonnepanelen kunnen ondernemer voor de btw zijn Particulieren met zonnepanelen kunnen ondernemer voor de btw zijn Voor de levering van elektriciteit aan uw energieleverancier met behulp van zonnepanelen kunt u aangemerkt worden als ondernemer voor de

Nadere informatie

Notitie Amsterdam, 20 november Samenvatting. 1 Langetermijnenergieprijs

Notitie Amsterdam, 20 november Samenvatting. 1 Langetermijnenergieprijs Notitie Amsterdam, 20 november 2017 ECN-N--17-026 Kenmerk Afdeling Van Voor Beleidsstudies Sander Lensink, Adriaan van der Welle Ministerie van Economische Zaken Onderwerp Basisprijzen en basisprijspremies

Nadere informatie

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen.

Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. Veel gestelde vragen en antwoorden over btw-heffing bij particulieren met zonnepanelen. 1) Vanaf welk moment word ik door de Belastingdienst als BTW-ondernemer aangemerkt? De Belastingdienst merkt u aan

Nadere informatie

Salderen. Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam

Salderen. Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Salderen Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Salderen Wat was het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Wat is salderen? Teruglevering aansluiting Verbruik Installatie afnemer Verplichting leverancier

Nadere informatie

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries Groothandel de Vries T.a.v. Piet de Vries Pollemaplein 14 2277 GG Zwolle Harderwijk, 18-01-18 Zonnestroom Nederland B.V. Ceintuurbaan 2-110b 3847 LG Harderwijk T 085 06 55 480 E info@zonnestroomnederland.nl

Nadere informatie

SAMEN IETS MOOIS GAAN DOEN. Postcoderoos Project ECZoR

SAMEN IETS MOOIS GAAN DOEN. Postcoderoos Project ECZoR SAMEN IETS MOOIS GAAN DOEN Postcoderoos Project ECZoR Agenda Opening en welkom; Jan Snelders, vz. ECU Klimaatdoelstellingen gemeente Tilburg; Paul van Dijk Presentatie collectief PV systeem Pauze Vragenronde

Nadere informatie

Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen

Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen Wij maken uw energieambities waar! Verduurzaming middels zonnepanelen 1 2 missie en doel Onze missie: Klanten ontzorgen en leveren van energiebesparing Ons doel: Kostenverlaging Comfort verbetering Waardestijging

Nadere informatie

Basisbedrag zon-pv najaar 2017 (SDE+)

Basisbedrag zon-pv najaar 2017 (SDE+) Basisbedrag zon-pv najaar 2017 (SDE+) Sander Lensink Jasper Lemmens (DNV GL) Luuk Beurskens Amsterdam 29 juni 2017 ECN-L--17-018 www.ecn.nl Samenvatting advies Onderscheid maken tussen kleine projecten

Nadere informatie

Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

ZONNE-ENERGIE EN GEZINSENERGIE

ZONNE-ENERGIE EN GEZINSENERGIE ZONNE-ENERGIE EN GEZINSENERGIE 1 INHOUDSOPGAVE 3 Zonnepanelen 4 Zonnepanelen op uw woning 5 Zonnepanelen op uw bedrijfsdak 5 Salderen 6 SDE+ 7 Zonnepanelen op land 8 Postcoderoos 9 Wat Gezinsenergie biedt

Nadere informatie

Aanvullende informatie Obligatielening Nuon Samen in Zon Eemshaven Nuon Samen in Zon B.V.

Aanvullende informatie Obligatielening Nuon Samen in Zon Eemshaven Nuon Samen in Zon B.V. Aanvullende informatie Obligatielening Nuon Samen in Zon Eemshaven Nuon Samen in Zon B.V. 13 februari 2019 Foto: Zonnepark Eemshaven INHOUDSOPGAVE 1 WIJZIGING ZONNEPARK EEMSHAVEN 3 2 ZONNEPARK EEMSHAVEN

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Besluit van PM 2018 tot wijziging van het Besluit servicekosten in verband met de verduidelijking van de doorberekening van kosten voor het leveren van warmte als servicekosten Wij Willem-Alexander, bij

Nadere informatie

Verlaagd tarief bij collectieve opwek

Verlaagd tarief bij collectieve opwek Verlaagd tarief bij collectieve opwek Wido van Heemstra Netwerkbijeenkomst Servicepunt Lokale Energie Voorwaarts Ten Boer, 23 januari 2014 Verlaagd tarief bij collectieve opwek De regeling: leden van een

Nadere informatie

B. Cornelis 06 134 699 37 Ben.Cornelis@valkenswaard.nl. 39431/39439 9 juni 2016

B. Cornelis 06 134 699 37 Ben.Cornelis@valkenswaard.nl. 39431/39439 9 juni 2016 Agendapunt commissie: 5.4 steller telefoonnummer email B. Cornelis 06 134 699 37 Ben.Cornelis@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder M. Bax onderwerp Toepassing zonnepanelen

Nadere informatie

Verklaring zakelijk gebruik elektriciteit 2013

Verklaring zakelijk gebruik elektriciteit 2013 Verklaring zakelijk gebruik elektriciteit 2013 1) Toepassing lagere heffingstarief voor zakelijk gebruik voor het kalenderjaar 2013 in de zin van artikel 59 lid 1 sub c en lid 5 WBM (onderdeel 1); en/of

Nadere informatie

Inventarisatie. Stap B: Beslissingsbevoegdheid. Stap A: Technisch. Nee. Nee

Inventarisatie. Stap B: Beslissingsbevoegdheid. Stap A: Technisch. Nee. Nee Handleiding 1 Inventarisatie Stap A: Technisch Zonatlas (VOORBEELD LINK) Ga naar: www.zonatlas.nl en voer postcode en huisnummer in Is het schoolgebouw geschikt? Nee Quickscan (VOORBEELD LINK) Vraag een

Nadere informatie

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op?

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Door: Ronald Franken en Maarten Corpeleijn (r.franken@atrive.nl / m.corpeleijn@atrive.nl) 3 september 2013 Ten geleide Met het nieuwe energie-akkoord

Nadere informatie

Collectieve opwek van energie

Collectieve opwek van energie Collectieve opwek van energie Het is je waarschijnlijk al wel opgevallen, steeds meer particulieren en bedrijven plaatsen zonnepanelen op hun dak en werken zo mee aan een schonere duurzame leefomgeving.

Nadere informatie

presentatie over Zonnedak Holthuizen

presentatie over Zonnedak Holthuizen presentatie over Zonnedak Holthuizen 13 maart 2017 1 Zonnedak Holthuizen INHOUD presentatie: 1. introductie (FvH) 2. wat is en wat doet AGEM? (RK) 3. praktijkervaring met zonnedaken (RK) 4. Zonnedak Holthuizen

Nadere informatie

Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie

Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie Waarom SDE+ subsidie Met de SDE+ stimuleert het ministerie van Economische Zaken de ontwikkeling van een duurzame energievoorziening

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (2017/N) Nederland Wijziging van de SDE+-regeling voor steun voor biogas

EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel SA (2017/N) Nederland Wijziging van de SDE+-regeling voor steun voor biogas EUROPESE COMMISSIE Brussel, 10.5.2017 C(2017) 3217 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Steunmaatregel SA.46960 (2017/N)

Nadere informatie

Alles over salderen en subsidies

Alles over salderen en subsidies Alles over salderen en subsidies Wido van Heemstra Agentschap NL Congres Solar Solutions Expo Haarlemmermeer 17 april 2013 Overzicht te behandelen onderwerpen 1. Salderen: -wat houdt het in, welke tariefcomponenten

Nadere informatie

Zon en salderen. De regels en de kansen. Job Swens

Zon en salderen. De regels en de kansen. Job Swens Zon en salderen De regels en de kansen. Job Swens Inhoud Kosten van elektriciteit Wetgeving Hoe werkt Salderen Keuzes Zonnestroom voor sportparken Limeira, 2012-08-03 Kosten van net-stroom prijscomponent

Nadere informatie

20 september SDE Raymond Spronken

20 september SDE Raymond Spronken 2 september 216 SDE+ 216 Raymond Spronken Opbouw presentatie Doel & doelgroep van de SDE+ Terminologie binnen de SDE+ Werking van de regeling Verplichtingen bij een aanvraag 2 Doel & Doelgroep Waarvoor

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 4674 29 maart 2010 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 19 maart 2010, nr. WJZ/10043132, houdende vaststelling

Nadere informatie

INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK

INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK INVESTEER IN ZONNE-ENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE-ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK Wat als je zelf graag zonne-energie wil opwekken maar geen geschikt dak hebt? Stichting 1miljoenwatt geeft samen met

Nadere informatie

CONCEPT 30 januari 2008

CONCEPT 30 januari 2008 CONCEPT 30 januari 2008 Regeling van de Minister van Economische Zaken van, nr. WJZ, houdende vaststelling van correcties ten behoeve van de voorschotverlening voor de stimulering van duurzame energieproductie

Nadere informatie

ENERGIE IN EIGEN HAND

ENERGIE IN EIGEN HAND Zonne-energie voor bedrijven? ENERGIE IN EIGEN HAND De Stichting Beheer Bedrijvenpark Merm, heeft een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor bedrijven om d.m.v. aanbrengen van zonnepanelen op het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 31 239 Stimulering duurzame energieproductie Nr. 286 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Energie, Telecom & Mededinging Bezoekadres Bezuidenhoutseweg

Nadere informatie

Directoraat-generaal Klimaat en Energie Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Salderen tot 2023, daarna geleidelijk afbouwen

Directoraat-generaal Klimaat en Energie Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Salderen tot 2023, daarna geleidelijk afbouwen > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

ECLI:NL:HR:2017: Geding in cassatie. Uitspraak

ECLI:NL:HR:2017: Geding in cassatie. Uitspraak ECLI:NL:HR:2017:185 Instantie Hoge Raad Datum uitspraak 10-02-2017 Datum publicatie 10-02-2017 Zaaknummer 15/04877 Formele relaties In cassatie op : ECLI:NL:GHSHE:2015:3523, (Gedeeltelijke) vernietiging

Nadere informatie

INVESTEER IN ZONNE- ENERGIE

INVESTEER IN ZONNE- ENERGIE OPWEKKEN OP EEN ANDER DAK ENERGIE INVESTEER IN ZONNEENERGIE EENVOUDIG UW EIGEN ZONNE Wat als je zelf graag zonneenergie wil opwekken maar geen geschikt dak hebt? Stichting miljoenwatt geeft samen met Essent

Nadere informatie

certificeert duurzame energie

certificeert duurzame energie certificeert duurzame energie Met het certificeren van duurzame energie voorzien we deze energieproductie van een echtheidscertificaat. Dit draagt wezenlijk bij aan het goed functioneren van de groeneenergiemarkt.

Nadere informatie

whitepaper zakelijke zonnepanelen

whitepaper zakelijke zonnepanelen whitepaper zakelijke zonnepanelen zonnepanelen zakelijk de zon onze meest krachtige natuurlijke energiebron De zon straalt in 45 minuten voldoende energie op de aarde om te voorzien in de totale energiebehoefte

Nadere informatie

Zon-PV op maatschappelijk vastgoed

Zon-PV op maatschappelijk vastgoed Zon-PV op maatschappelijk vastgoed Financiering en subsidie (SDE+) 9 juni 2016 Sander Huitink Agenda Over Greenspread Financiering zon-pv-projecten Salderen Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie

Nadere informatie

Bewonersavond Zonnecentrale NH Kerk

Bewonersavond Zonnecentrale NH Kerk Bewonersavond Zonnecentrale NH Kerk 20 Juni 2013 That's one small step for a man, one giant leap for mankind." Inhoud 1. Intro 2. Uw stroomprijs 3. Kabinetsbeleid & effect 4. Het project 5. De organisatie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 4 juli 2017 Betreft Tweede openstelling SDE+ 2017

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 4 juli 2017 Betreft Tweede openstelling SDE+ 2017 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20221 8 oktober 2012 Beleidsregel van de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 25 september 2012,

Nadere informatie

Richtlijn Garanties van Oorsprong voor hernieuwbare warmte

Richtlijn Garanties van Oorsprong voor hernieuwbare warmte Richtlijn Garanties van Oorsprong voor hernieuwbare warmte Richtlijn Garanties van Oorsprong voor hernieuwbare warmte Pagina 2 van 8 Inleiding Deze Richtlijn is opgesteld door de warmteproducenten en -leveranciers

Nadere informatie

programma - welkom - ontstaan initiatief - wat is een regeling Verlaagd Tarief (postcoderoos) - hoever zijn we - kosten/opbrengsten - wie doet mee

programma - welkom - ontstaan initiatief - wat is een regeling Verlaagd Tarief (postcoderoos) - hoever zijn we - kosten/opbrengsten - wie doet mee Crowdfunding populair voor zonnepanelen Den Haag - Steeds meer mensen die zelf geen dak hebben, willen wel investeren in zonnepanelen. Projecten waarbij mensen samen investeren in de zonne-energieparken

Nadere informatie

BTW-nieuwtjes 20-2013

BTW-nieuwtjes 20-2013 BTW-nieuwtjes 20-2013 van vilsteren BTW advies bv Heidesteinlaan 2a, 6866 AG Heelsum E-mail: info@btwadvies.com Website: www.btwadvies.com Telefoon: 026-7071710 KvK Arnhem 09136209 1. Vragen en antwoorden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 28 665 Wijziging van de Elektriciteitswet 1998 ten behoeve van de stimulering van de milieukwaliteit van de elektriciteitsproductie Nr. 41 BRIEF

Nadere informatie

9-2-2016. Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016. Even voorstellen 2. Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO)

9-2-2016. Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016. Even voorstellen 2. Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO) Informatiebijeenkomst, 9 februari 2016 Even voorstellen 2 Tim van Twuijver Adviseur duurzame energie Grontmij (Part of SWECO) Inhoud 3 Waarom zonne-energie? Waarom is zonne-energie interessant van u? Hoe

Nadere informatie

Ben van der Aa / oktober 2018

Ben van der Aa / oktober 2018 Agendapunt commissie: 3.2 steller telefoonnummer email Ben van der Aa 3628 ben.van.der.aa@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder T. Geldens onderwerp Zonnepanelen

Nadere informatie

De zon als energiebron!

De zon als energiebron! De zon als energiebron! Zelf elektriciteit opwekken met de zon? Door middel van (diverse) subsidie(s) is het zéér rendabel! Met zonnepanelen verlaagt u uw energiekosten. Deze besparing wordt alleen maar

Nadere informatie

Belangrijkste informatie over de belegging. Postcoderoosproject de Koningin van Coöperatie Vlaardings Energie Collectief U.A.

Belangrijkste informatie over de belegging. Postcoderoosproject de Koningin van Coöperatie Vlaardings Energie Collectief U.A. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject de Koningin van Coöperatie Vlaardings Energie Collectief U.A. (VEC) Dit document is opgesteld op25 juli 2019 Dit document help u de risico

Nadere informatie

Postcoderoosproject Zon op Alphen aan den Rijn Van Coöperatie Zon op Alphen aan den Rijn u.a.

Postcoderoosproject Zon op Alphen aan den Rijn Van Coöperatie Zon op Alphen aan den Rijn u.a. Belangrijkste informatie over de belegging Postcoderoosproject Van Coöperatie u.a. Dit document is opgesteld op 1 november 2018 Dit document help u de risico s, de kosten en het rendement van de belegging

Nadere informatie