ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Montessori Scholengemeenschap Amsterdam(IVKO) HAVO

Transcriptie

1 ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Montessori Scholengemeenschap Amsterdam(IVKO) HAVO Plaats : Amsterdam BRIN nummer : 16PS C2 BRIN nummer : 16PS 04 HAVO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : mei 2015 Datum vaststelling : 15 september 2015

2 Pagina 2 van 12

3 1, INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 en 22 mei 2015 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op de afdeling havo van het IVKO om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 12 december 2013 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de naleving van wettelijke vereisten op de afdeling havo van het IVKO. Dit is beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 3 april De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In november 2014 heeft de inspectie een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd om na te gaan in hoeverre een aantal eerder vastgestelde tekortkomingen reeds opgeheven waren. Bij dit onderzoek zijn - ondanks de door de school ingezette verbeteracties - opnieuw een groot aantal risico's gesignaleerd in het onderwijsleerproces. Deze risico's waren dermate verontrustend dat de inspectie op dat moment de keuze heeft gemaakt geen oordelen uit te spreken, maar opnieuw te komen voor een onderzoek naar kwaliteitsverbetering. Bij een onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft de inspectie de mogelijkheid om het toezichtarrangement aan te passen en in het geval van het IVKO eventueel over te gaan tot een aangepast arrangement zeer zwak. Hiernaast viel de afdeling havo van het IVKO ook in een steekproef voor onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag (OV). De OV-thema's, sociale kwaliteit en LOB, zijn daarom toegevoegd aan het onderzoek naar kwaliteitsverbetering. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bestaat uit de volgende activiteiten: Pagina 3 van 12

4 Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek van twee dagen, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, docenten, functionarissen zorg en begeleiding, de decaan, mentoren en leerlingen. In het kader van het onderwijsverslagthema Sociale Kwaliteit is onder de leerlingen een digitale vragenlijst uitgezet, waarin leerlingen bevraagd zijn naar hun oordeel over de sociale kwaliteit. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Tijdens het onderzoek hebben wij indicatoren van de volgende aspecten beoordeeld: leeropbrengsten, onderwijstijd, didactisch handelen, ondersteuning en begeleiding en kwaliteitszorg. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering zoals wij hebben uitgevoerd, heeft tot doel om te beoordelen of de kwaliteit van het onderwijs weer van voldoende niveau is en of aan alle afspraken is voldaan die in het toezichtplan zijn vastgelegd. Onze conclusie voor de afdeling havo van het IVKO is als volgt: Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont nog steeds belangrijke tekortkomingen en is opnieuw als zwak beoordeeld. Op grond van de ingezette koers is er echter vertrouwen dat de onderwijskwaliteit binnen het komend jaar wel voldoende zal kunnen worden. Daarom verlengen wij het traject van geïntensiveerd toezicht nog met maximaal één jaar. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in het najaar 2016 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voeren wij opnieuw een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving Er zijn geen tekortkomingen in naleving vastgesteld. Pagina 5 van 12

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit van de onderzochte aspecten zijn gekomen. Eerst ziet u het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe Algemeen Beeld De afdeling havo van het IVKO heeft onvoldoende opbrengsten, ondanks de vooruitgang van de resultaten op onderdelen op de laatste opbrengstenkaart. De afdeling havo heeft na het kwaliteitsonderzoek van december 2013 een plan van aanpak opgesteld en heeft daarbij begeleiding gehad vanuit het Kwaliteitsverbetertraject Amsterdam (KVA). De school heeft hierbij weliswaar enkele stappen vooruit gezet in de kwaliteitszorg, maar zowel het doelgericht werken aan de opbrengsten en verbeteractiviteiten als de borging van de kwaliteit, laten nog te wensen over. Dit heeft voor een deel te maken met de ingezette cultuuromslag en professionalisering die nog niet voltooid zijn, maar wel nodig zijn om de noodzakelijke verbeteringen door te kunnen voeren. Aan de andere kant zijn er veel nieuwe docenten aangetrokken die samen met de zittende docenten een team moeten vormen dat een gezamenlijk doel nastreeft. Dit vereist een sterke eenduidige sturing vanuit de leiding. Door tijdelijk af te stappen van het integraal doorgevoerde domeinwerken, heerst er in een groot deel van de lessen meer rust, wat tijdens de vorige bezoeken nauwelijks het geval was. Door deze ingreep, die door veel leerlingen als prettig ervaren wordt, krijgen de nieuwe en langer zittende IVKOdocenten ook meer mogelijkheden om aan hun leskwaliteit te werken. Naast de tekortkomingen als actieve betrokkenheid van leerlingen en differentiatie op instructie en verwerking, moeten binnen de afdeling havo de overige indicatoren rond het pedagogisch en didactisch handelen ook op een hoger niveau gebracht worden om de stijgende lijn in resultaten vast te houden. De hierboven genoemde fase waarin de school verkeert en de lichte verbetering in resultaten op de laatste opbrengstenkaart doen de inspectie besluiten niet over te gaan tot escalatie naar een aangepast traject zeer zwak. De inspectie heeft het vertrouwen dat, wanneer er eenduidig door de schoolleiding gestuurd wordt op de kwaliteit van de lessen en de overige ingezette verbeteracties, de afdeling havo in staat is om in het najaar van 2016 haar opbrengsten weer op orde te hebben. Pagina 6 van 12

7 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming Het schoolklimaat bevordert de verwerving van sociale en maatschappelijke competenties door leerlingen. 5.2 Alle geledingen en de randvoorwaarden binnen de school dragen bij aan het functioneren van de school als een sociale en pedagogische gemeenschap. 5.3 De beleving van het sociale klimaat en de sociale veiligheid liggen op het niveau dat mag worden verwacht. Pagina 7 van 12

8 Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming De school ondersteunt de leerlingen en de ouders/verzorgers bij de keuzes tijdens de schoolloopbaan. 5.5 De school kent een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Pagina 8 van 12

9 Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende onderwerpen aan bod: Opbrengsten, Didactisch Handelen, Zorg en begeleiding en Kwaliteitszorg. Opbrengsten Op het moment van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering zijn de opbrengsten van de afdeling havo van het IVKO onvoldoende. Twee van de vier indicatoren zijn over de afgelopen drie schooljaren onvoldoende. Tijdens de examens van 2014 heeft de afdeling havo van het IVKO een absoluut gemiddeld CE cijfer behaald van 6.1. Hiermee behoort de school net als twee jaar daarvoor (examens 2012) tot de 10% slechts presterende scholen binnen haar vergelijkingsgroep ten aanzien van de indicator 'Gemiddeld CE cijfer'. Het driejaarsgemiddelde van deze indicator is hiermee onvoldoende. Het verschil SE-CE is bij het examen 2014 voor het tweede achtereenvolgende jaar binnen de norm van 0.5 gebleven (0.47 in 2014 en 0.35 in 2013). Hiermee komt het driejaarsgemiddelde op het Meerjarenoverzicht 2015 op 0.55, waarmee deze indicator onvoldoende blijft. Mocht de afdeling havo tijdens de examens 2015 er in slagen het verschil tussen schoolexamens en centraal examens voor het derde achtereenvolgende jaar binnen de norm van 0.5 te houden, dan zal deze indicator op het Meerjarenoverzicht 2016 voldoende zijn. Het bovenbouwrendement heeft het afgelopen jaar een flinke verbetering doorgemaakt. Nadat de afdeling havo twee achtereenvolgende schooljaren een bolletje 2 scoorde, is op de laatste opbrengstenkaart (2015) een mooie relatieve score boven het landelijk gemiddelde (bolletje 4) te zien. Het driejaarsgemiddelde voor deze indicator is daarmee opnieuw voldoende. Pagina 9 van 12

10 Het onderbouwrendement ligt de laatste drie jaren op of boven het landelijk gemiddelde en is daarmee voldoende. Schoolklimaat Op de afdeling havo van het IVKO heerst een heel prettig schoolklimaat, waarbij het overgrote deel van de leerlingen zich veilig voelt. Op het IVKO kan iedereen - leerlingen en docenten - zijn wie hij of zij wil zijn. De school heeft een incidentenregistratie en als er zich incidenten voordoen wordt hier snel en adequaat op ingegrepen. De school heeft onlangs een nieuw beleidsplan opgesteld met betrekking tot sociale integratie en burgerschap. Hierin staat niet alleen de visie beschreven, maar ook met welk aanbod de kerndoelen behaald zullen worden. Didactisch handelen Hoewel er wel degelijk nog steeds hard gewerkt moet worden aan de basiskwaliteit van de lessen, is de inspectie iets positiever gestemd in vergelijking tot de lesobservaties van november De afdeling havo van het IVKO heeft een pas op de plaats gemaakt met het domeinonderwijs, zoals zij dit enkele jaren geleden heeft doorgevoerd. Sinds de kerstvakantie zijn er verschuifbare wanden geplaatst, waardoor binnen een domein afzonderlijke klaslokalen gecreëerd kunnen worden. Deze aanpassing geeft bij een groot aantal groepen meer rust, wat bij de lesobservaties tijdens de vorige bezoeken in veel mindere mate het geval was. Er lekt hierdoor veel minder dan voorheen tijd weg aan ordeverstoringen. Het efficiënt gebruik van de onderwijstijd is dan ook opnieuw, maar nu veel eenduidiger met een voldoende beoordeeld. Opvallend vindt de inspectie wel dat er geen planmatige aanpak lijkt te zijn ten aanzien van de keuzewerktijd die ingeroosterd is. De invulling en de kwaliteit van de keuzewerktijd is namelijk zeer wisselend. Wat betreft de andere basisvoorwaarden van leskwaliteit is er een heel wisselend beeld te zien. Dit is met name het geval als het gaat om de actieve betrokkenheid, de doelgerichtheid van de opbouw van de les en het effectief feedback geven. Hierbij is de actieve betrokkenheid van leerlingen nog steeds bij meer dan 25% van de bezochte lessen onder de maat. De overige twee indicatoren zijn voldoende. Er zijn goede voorbeelden in de school aanwezig en daarnaast zit er een intensief coachingstraject op een groot aantal docenten. Wij denken dat de school met het intern gebruik van de good practices en het voortzetten van het intensieve begeleidingstraject voor een aantal docenten de basiskwaliteit van de lessen op de afdeling havo veel steviger kan neerzetten. Hierna zullen er wellicht veel meer mogelijkheden zijn om het domein werken op een werkbare wijze door te voeren. Op dit moment gebeurt dit slechts in een enkel goed functionerend domein, waarbij gezorgd wordt dat Pagina 10 van 12

11 er een goede mix is van docentkwaliteit voor de groepen binnen het domein, zodat docenten elkaar kunnen helpen indien nodig. Zorg en begeleiding De afdeling havo heeft inmiddels in kaart gebracht welke ondersteuningsbehoefte haar leerlingenpopulatie heeft. Het doel daarbij is dat de mentor samen met de leerling het gesprek over de cognitieve en sociaal emotionele tekorten aangaat en de leerling op eigen initiatief tot een plan van aanpak komt. Dit plan van aanpak heeft als doel de vastgestelde hiaten te verminderen. Tijdens het onderzoek blijkt dat deze aanpak door leerlingen als erg positief bevonden wordt, maar dat de aanwezigheid van een dergelijk plan van aanpak zeer afhankelijk is van de mentor die een leerling heeft. Zowel de inspectie als leerlingen zien dit als een gemiste kans en een teken dat een belangrijke verbeteractie onvoldoende doorgevoerd wordt, laat staan geborgd is. Voor de leerlingen die extra - veelal sociaal emotionele - zorg behoeven heeft de school een trajectvoorziening. Vergeleken met soortgelijke scholen valt de laatste jaren op dat het IVKO relatief veel 'zorgleerlingen' heeft. Vanuit het bestuur krijgt de school hiervoor dan ook extra faciliteiten toebedeeld. Loopbaanoriëntatie en begeleiding Het IVKO biedt haar leerlingen voldoende lob activiteiten aan, waaronder meeloopdagen en proef-studeren. Daarnaast komen studenten van de Hogeschool van Amsterdam voorlichting geven over hun studies. Dit schooljaar is er voor de 3 e klassers een projectweek georganiseerd rond beroepskeuze: leerlingen doen onderzoek naar bepaalde beroepsrichtingen en geven daar een presentatie over. In de zogenaamde IVKO-weken - dit zijn weken waarin er projecten en bezoeken buiten school plaatsvinden - maken de leerlingen kennis met veel beroepsbeoefenaars. Er komen gastsprekers op school, leerlingen leggen bedrijfsbezoeken af en er zijn zogenaamde ouderworkshops. Ook volgen de leerlingen een beroepsstage. Competenties die nodig zijn om te leren kiezen en ontdekken wat je wilt en kunt, spelen in de onderbouw al een belangrijke rol bij de creatieve vakken. Dit komt de leerlingen in de bovenbouw, als er daadwerkelijk gekozen moet worden, van pas. Kwaliteitszorg De school heeft na het kwaliteitsonderzoek in 2013 een aantal stappen vooruit gezet in haar kwaliteitszorg, waarbij zij intussen de evaluatie van de opbrengsten en het onderwijsproces voldoende systematisch aanpakt. Er zijn werkgroepen ingesteld om aan de verbetering van de opbrengsten te werken en in dit kader worden jaarlijks studiedagen georganiseerd. De examenresultaten worden wanneer zij beschikbaar zijn gepresenteerd aan het Pagina 11 van 12

12 team. De school heeft daarnaast met behulp van een kijkwijzer flitsbezoeken afgelegd en daarmee de kwaliteit van de lessen in kaart gebracht en vastgesteld welke docenten extra ondersteuning of coaching moeten krijgen om aan hun kwaliteit van lesgeven te werken. Helaas is de doelgerichtheid waarmee gewerkt wordt aan de kwaliteit van de opbrengsten en gewerkt wordt aan de verbetering van het onderwijsproces, nog onvoldoende doorgedrongen tot alle lagen van de school. De schoolleiding heeft weliswaar met begeleiding vanuit het kwaliteitsverbetertraject Amsterdam een jaarplan met doelen opgesteld, maar het aantal ingezette verbeteracties is (te) groot en bieden in sommige gevallen te veel ruimte voor eigen invulling door docenten waardoor doelen uiteindelijk niet behaald worden. Een voorbeeld hiervan is de eerder genoemde afspraak om een plan van aanpak op te stellen voor leerlingen met achterstanden bij bepaalde vakken. De schoolleiding zal hier eenduidiger en steviger op kunnen sturen. Daarnaast kunnen er scherpere prestatieafspraken gemaakt worden met de verschillende secties en/of docenten om de opbrengsten op een hoger plan te krijgen. Een nog scherpere analyse van de opbrengsten op vakniveau kan hierbij ondersteunen. Met betrekking tot de kwaliteit van toetsen maakt een aantal secties gebruik van RTTI, maar bij andere secties is dit nog in ontwikkeling. Docenten zijn wel bekend met het onlangs vastgestelde toetsbeleid, maar het daadwerkelijk uitvoeren van het beleid is een proces dat nog niet geheel doorlopen is. Er zijn goede stappen gezet wat betreft het in kaart brengen van de kwaliteit van de lessen en het inzetten van begeleiding hierop, maar er zijn uiteindelijk nog te veel losse eindjes ten aanzien van de vele geplande verbeteracties om daadwerkelijk van voldoende borging van de kwaliteit van het onderwijsproces te spreken. Pagina 12 van 12