Hoe verder met de waterschapsverkiezingen?
|
|
- Silke Brouwer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 376 wetgeving Hoe verder met de waterschapsverkiezingen? H.J.M. Havekes* Onlangs sneuvelde het wetsvoorstel dat beoogde de waterschapsbesturen in de toekomst indirect door de leden van de gemeenteraden te laten kiezen. De discussie over de meest geschikte vorm van de waterschapsverkiezingen is daardoor nog steeds niet afgerond. Hoe zouden deze verkiezingen in de toekomst kunnen plaatsvinden? 1. Inleiding * Mr. dr. H.J.M. (Herman) Havekes is werkzaam bij de Unie van Waterschappen te Den Haag. Begin 2009 is hij aan de Universiteit Utrecht gepromoveerd op een onderzoek naar de institutionele omwenteling van het waterschap in de afgelopen vijftig jaar. Het kabinet-rutte was voornemens de waterschapsbesturen in de toekomst indirect door de leden van de gemeenteraden te laten kiezen. Eind 2011 werd conform het Regeerakkoord een desbetreffend wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. Brede parlementaire steun bleek voor dit wetsvoorstel niet te vinden en mede door de val van het kabinet werd uiteindelijk een zeer uitgekleed wetsvoorstel aan de Tweede Kamer voorgelegd. Daarin ontbrak elke inhoudelijke keuze en werd nog slechts uitstel van de reguliere waterschapsverkiezingen van november 2012 tot eind 2014 en een voorziening voor een overgangsbestuur voor fuserende waterschappen geregeld. Begin juli jl. aanvaardde de Tweede Kamer dit wetsvoorstel, dat waarschijnlijk begin september 2012 als hamerstuk door de Eerste Kamer zal worden aangenomen. De vraag naar de beste vorm van de waterschapsverkiezingen ligt daarmee nog steeds open. Dit artikel beschrijft, na een kort historisch overzicht, de gang van zaken van het wetsvoorstel, legt daarbij een verbinding met de discussie over het bestaansrecht van het waterschap en besluit met een toekomstbeeld van de verkiezing van de waterschapsbesturen.
2 TVCR OKTOBER 2012 wetgeving Historisch overzicht 1 Voor een goed begrip van de onderhavige materie is een korte terugblik onontbeerlijk. De eerste waterschappen zijn al aan het eind van de dertiende eeuw ontstaan. Tot ver in de vorige eeuw werd het waterschapsbestuur indachtig de bekende trits belang-betaling-zeggenschap hoofdzakelijk gevormd door de categorie ongebouwd (agrariërs). De grondeigenaren hadden en hebben bij hun agrarische activiteiten immers groot belang bij een adequaat waterbeheer (voorkomen overstromingen en optimaal peilbeheer). Er was sprake van directe verkiezingen, maar die bleven nogal eens achterwege doordat precies evenveel kandidaten werden gesteld als er vacatures waren. In de vorige eeuw drong het besef door dat ook de eigenaren van gebouwen belang hebben bij een goed waterbeheer en deed de categorie gebouwd zijn intrede. Deze categorie werd doorgaans indirect gekozen door de colleges van burgemeester en wethouders, de gemeenteraden of provinciale staten. In het enkele geval dat directe verkiezingen plaatsvonden, was de opkomst met 3-5% buitengewoon laag. De waterschappen met het waterkwaliteitsbeheer in hun takenpakket maakten vanaf 1970 kennis met de categorieën huishoudelijke en industriële vervuilers. De eerste categorie werd soms door de provincie aangewezen of indirect door de gemeenteraden verkozen. De tweede categorie werd van meet af aan indirect door de Kamers van Koophandel verkozen. Bij het voorgaande moet bedacht worden dat tot de komst van de Waterschapswet in 1992 een en ander volledig geregeld werd in provinciale reglementen, die onderling een flinke verscheidenheid vertoonden. Er was ondanks de vereiste Koninklijke goedkeuring sprake van regionaal sterk uiteenlopende regelingen. De Waterschapswet heeft in zoverre in een stevige harmonisering voorzien. 2 Met de komst van de Waterschapswet deden de ingezetenen, overigens vooral vanwege financiële overwegingen, hun intrede in alle waterschapsbesturen. Tot dan toe waren die als huishoudelijke vervuilers slechts opgenomen in waterschappen met de waterkwaliteitstaak. De wetgever dacht voor deze categorie aanvankelijk primair aan indirecte verkiezing via de gemeenteraden met directe verkiezing als alternatief. Door een amendement werd deze volgorde omgedraaid en kwam directe verkiezing van de ingezetenen op de eerste plaats te staan. Alhoewel de waterschappen (en provincies) dit amendement zeker niet toejuichten, werd door de waterschappen vanaf 1995 volop geëxperimenteerd met nieuwe verkiezingsmethodieken (per brief, telefonisch, via internet en in Zeeland gecombineerd met de gemeenteraadsverkiezingen). De Wet modernisering waterschapsbestel van medio , een grotendeels op voorstellen van de waterschapssector zélf gebaseerde wijziging wetgeving 1 Zie voor een uitvoerig overzicht bovenbedoelde dissertatie van Havekes 2009, p Een kort overzicht is als bijlage opgenomen bij het advies van de Commissie van Advies inzake de Waterstaatswetgeving Zie Havekes 2009, p en p Wet van 21 mei 2007, Stb Zie hierover Havekes 2009, p
3 378 wetgeving 4 Vóór de watersnoodramp van 1953 bestonden er nog bijna 2650 waterschappen, nu zijn er nog 25 waterschappen en dit aantal loopt de komende jaren nog iets verder terug. 5 Kamerstukken II 2008/09, , nr. 1 en 2009/10, , nr Althans de ingezetenenvertegenwoordigers, de vertegenwoordigers van de zg. geborgde categorieën blijven benoemd door hun koepelorganisaties. 7 Kamerstukken II 2011/12, , nrs van de Waterschapswet, heeft de samenstelling en verkiezing van het waterschapsbestuur opnieuw ingrijpend gewijzigd. De categorieën gebouwd en pachters verdwenen. De eerstgenoemde categorie werd via de ingezetenen (huiseigenaren) en bedrijven (eigenaren bedrijfspanden) reeds voldoende vertegenwoordigd geacht. Bovendien werd aldus een einde gemaakt aan het in de praktijk slecht begrepen dubbele stembiljet voor de ingezetene, die tevens huiseigenaar is. De pachtersvertegenwoordiging was vanwege administratieve problemen (opzetten van een aparte pachtersregistratie en omslag) eigenlijk nooit van de grond gekomen. Slechts in een enkel waterschap waren pachters als aparte categorie in het waterschapsbestuur opgenomen. Het tegenwoordige waterschapsbestuur bestaat uit de categorieën ingezetenen, ongebouwd, bedrijven en natuurterreinbeheerders. Het waterschap blijft daarmee een functionele belangengroependemocratie. Alleen voor de ingezetenen vinden (directe, schriftelijke) verkiezingen plaats, de vertegenwoordigers van de andere, zg. geborgde, categorieën worden op grond van art. 14 Waterschapswet door hun koepelorganisaties benoemd, waarbij sprake is van een open kandidaatstelling. Voorts is bij de ingezetenenverkiezingen het eeuwenoude personenstelsel vervangen door een lijstenstelsel (zie art. 19 Waterschapswet). Dit sluit beter aan bij de enorme opschaling van de waterschappen in de afgelopen decennia, waardoor de kiezers de kandidaten niet langer kennen. 4 Hiermee deed de politiek nadrukkelijk zijn intrede in het waterschapsbestuur. Aan de waterschapsverkiezingen van eind 2008 deden naast een groot aantal onafhankelijke landelijke, regionale en plaatselijke groeperingen ook de VVD, PvdA, CU, SGP, PvdD en het CDA met eigen lijsten mee. Die eerste waterschapsverkiezingen nieuwe stijl waren geen onverdeeld succes: bijna 10% van de uitgebrachte stemmen was ongeldig, hetgeen vooral veroorzaakt werd doordat de kiezers hun geboortejaar op het stembiljet moesten invullen, en de gemiddelde opkomst was 24%. Al snel werd dan ook van diverse zijden gepleit voor een aanpassing van de verkiezingsmethodiek. Tijdens een Algemeen Overleg van 1 december 2009 sprak de Tweede Kamer naar aanleiding van een drietal evaluaties uit dat het in de toekomst echt anders moest Wetsvoorstel indirecte waterschapsverkiezingen Conform het Regeerakkoord diende het kabinet-rutte medio november 2011 een wetsvoorstel in dat erin voorzag dat de waterschapsbesturen 6 vanaf najaar 2014 indirect door de leden van de gemeenteraden zouden worden gekozen. 7 Overigens regelde het wetsvoorstel nog enkele andere
4 TVCR OKTOBER 2012 wetgeving 379 zaken, zoals het uitstel van de reguliere waterschapsverkiezingen van eind 2012, een regeling voor overgangsbesturen bij fuserende waterschappen en een incompatibiliteit voor gemeenteraadsleden om waterschapsbestuurder te zijn. Als voornaamste motief voor indirecte verkiezingen voerde het kabinet in de memorie van toelichting (p. 4) aan dat handhaving van directe verkiezingen garant staat voor een discussie over het voortbestaan van de waterschappen. Deze discussie is niet opportuun omdat het kabinet van mening is dat de waterschappen hun wettelijke taken goed uitvoeren en die ook rustig moeten kunnen blijven uitvoeren. Het kabinet wees er daarbij op dat in het verleden ook al sprake was van getrapte verkiezingen. Als bijkomend voordeel werden veel geringere organisatorische en financiële lasten genoemd (p. 7). Met de indirecte verkiezingen zouden de waterschappen gezamenlijk gemiddeld per jaar 4 miljoen euro besparen (p. 9). Het kabinet attendeerde ook op het eerdergenoemde CAW-advies, waaruit naar voren komt dat indirecte verkiezingen vanuit staatsrechtelijk oogpunt niet minder aanvaardbaar zijn dan andere vormen van belangenrepresentatie zoals directe verkiezingen of enkelvoudige benoemingen. Volgens de CAW 8 verzet art. 4 GW ( Iedere Nederlander heeft gelijkelijk recht de leden van algemeen vertegenwoordigende organen te verkiezen ) zich niet tegen dergelijke constructies. De waterschapsbesturen kunnen namelijk niet als algemeen vertegenwoordigende organen worden beschouwd aangezien zij geen breed takenpakket vervullen. De grondwetsgeschiedenis laat hier geen enkel misverstand over bestaan. 9 Uit de memorie van toelichting (p. 9) blijkt dat de waterschapssector zélf uit het oogpunt van democratische legitimiteit de voorkeur geeft aan directe, met de gemeenteraadsverkiezingen gecombineerde, verkiezingen. Op dit specifieke punt heeft de Unie van Waterschappen dan ook een nadrukkelijk voorbehoud in het eind mei 2011 tot stand gekomen Bestuursakkoord Water gemaakt. 10 Niet onvermeld mag blijven dat de Raad van State zich in zijn advies uitermate kritisch had betoond over het wetsvoorstel. Vrij uitzonderlijk had op 8 september 2011 op de voet van art. 24 Wet op de Raad van State tevoren zelfs een beraadslaging tussen een delegatie van de Raad en de minister van BZK en de staatssecretaris van I&M plaatsgevonden. De kritiek betrof vrijwel alle elementen van het wetsvoorstel. Zo vroeg de Raad zich af of waterschapsverkiezingen juridisch wel noodzakelijk zijn (aldus de optie suggererend om de ingezetenenvertegenwoordigers net als die van de geborgde categorieën te benoemen, hetgeen in andere landen met functionele waterorganisaties heel gebruikelijk is); of de opgetreden fouten (hoge percentage ongeldige stemmen) niet inherent zijn aan verkiezingen volgens een nieuw systeem; of de burger niet wegblijft 8 Voor dit specifieke advies was de CAW versterkt met de professoren C.A.J.M. Kortmann en D.J. Elzinga. 9 Kamerstukken II 1975/76, , nr. 3, p. 27 en 1976/77, , nr. 7, p Kamerstukken II 2010/11, , nr Zie over dit bestuursakkoord van Rijk, IPO, UvW, VNG en Vewin de beschouwing van Dekker en Havekes 2011, p
5 380 wetgeving 11 Met 100 van de 502 te veroveren zetels de winnaar van de waterschapsverkiezingen van Kamerstukken II 2011/12, , nr Kamerstukken II 2011/12, , nr. 6. (laag opkomstpercentage) omdat het waterschap zijn taken goed vervult; of typische, niet in de gemeenteraden vertegenwoordigde, waterpartijen als Water Natuurlijk 11 en de Algemene Waterschapspartij in het beoogde stelsel niet buiten de boot dreigen te vallen; of het uitstel van de waterschapsverkiezingen niet te lang is; of de incompatibiliteit voor gemeenteraadsleden niet te ver gaat en (met de Kiesraad) of er niet te veel in lagere wetgeving geregeld is. Kortom, de Raad had grote bezwaren tegen de voorgestelde regeling en vond deze vlees noch vis. De regering liet zich echter niet vermurwen en diende het wetsvoorstel goeddeels ongewijzigd in zonder heel veel woorden aan het advies van de Raad te wijden. Deels geïnspireerd door de beschouwing van de Raad van State, toonde ook de Tweede Kamer zich in het eind januari 2012 vastgestelde Verslag 12 kritisch. Weliswaar stemden regeringspartijen VVD en CDA (gedoogpartner PVV leverde geen inbreng) op hoofdlijnen in met het nieuwe systeem, al vroegen zij zich wel af waarom de regeling niet onder de Kieswet was gebracht, maar alle andere partijen hadden stevige kritiek. Van brede steun was geen sprake. Die kritiek betrof ook vooral het systeem als zodanig. Zo vroeg de SGP zich af of na eenmaal verkiezingen nieuwe stijl al weer op een ander systeem moest worden overgestapt en wees deze fractie op de goede ervaringen die in 2010 in Zeeland bij de verkiezingen voor het (nieuwe) Waterschap Scheldestromen met de brief-in-briefmethode waren opgedaan. De PvdA en de CU vroegen of met de gemeenteraden gecombineerde verkiezingen niet te prefereren zijn boven indirecte verkiezingen. PvdA en D66 hielden de regering daarbij fijntjes de uitspraken van premier Rutte over de laatste Eerste Kamerverkiezingen voor ( redelijk bizar en uiterst merkwaardig ). GroenLinks sprak zich ten slotte uit voor directe verkiezingen en wees daarbij op een recent advies van prof. Elzinga aan de Unie van Waterschappen, waarin deze liefst dertien knelpunten over het indirect verkiezen van de waterschapsbesturen had opgesomd. SP en D66 hadden in het kader van het wetsvoorstel ook graag de meer fundamentele discussie over het bestaansrecht van het waterschap gevoerd. Begin maart 2012 volgde de Nota naar aanleiding van het Verslag. 13 Het kabinet verdedigde daarin nog eens de gemaakte keuzes en gaf daarbij aan dat het juist de Tweede Kamer zélf was geweest die eind 2009 had gepleit voor een andere verkiezingsmethodiek. Eind april zou het wetsvoorstel plenair worden behandeld, maar vlak daarvoor gooide de val van het kabinet roet in het eten. Het wetsvoorstel werd eerst wél en later niet controversieel verklaard. Aangezien het wetsvoorstel in de uitstelbepaling (zie art. II) een urgent element bevatte de reguliere waterschapsverkiezingen die op grond van art. 23 Waterschapswet in november 2012 zouden moeten plaatsvinden, kwamen zo langzamerhand in zicht
6 TVCR OKTOBER 2012 wetgeving 381 bracht dit de staatssecretaris van I&M ertoe bij brief enkele opties aan de Tweede Kamer voor te leggen. 14 Voor de optie van integrale behandeling van het wetsvoorstel bleek echter onvoldoende steun te vinden. Op verzoek van de Tweede Kamer diende de staatssecretaris eind juni een nota van wijziging in die het wetsvoorstel vrijwel volledig uitkleedde. 15 Slechts de uitstelbepaling en de regeling van het overgangsbestuur was daarin gehandhaafd. Dat uitstel werd een dag later van een half jaar tot twee jaar verlengd. 16 Begin juli werd het wetsvoorstel in deze vorm aangenomen. Inmiddels is het in behandeling bij de Eerste Kamer, die het zo goed als zeker als hamerstuk zal aanvaarden. Tot een inhoudelijke keuze voor het meest geschikte systeem voor de waterschapsverkiezingen is het dus niet gekomen. 4. Besteldiscussie Zoals hiervoor al is aangegeven, speelde ook de discussie over het bestaansrecht van het waterschap op de achtergrond een (complicerende) rol. Voor de regering vormde dit, zoals reeds gemeld, zelfs het doorslaggevende argument om voor indirecte verkiezingen te opteren. Nadat een eerdere poging in november 2011 door het uitblijven van steun van de PVV nog was mislukt, nam de Tweede Kamer begin december 2011 een motie-schouw c.s. aan. 17 In deze motie werd overwogen dat de huidige organisatie van de waterschappen efficiënter kan en dat het onderbrengen van de waterschapstaken bij andere bestuurslagen, zoals de provincie, een bijdrage levert aan het verminderen van de bestuurlijke drukte. In de motie werd de regering verzocht vóór mei 2012 een onderzoek aan de Tweede Kamer toe te zenden hoe deze reorganisatie in de toekomst vorm gegeven kan worden. Separaat, maar vrijwel tegelijkertijd met het uitbrengen van de Nota naar aanleiding van het Verslag reageerde de staatssecretaris van I&M namens het kabinet uitvoerig op deze motie. 18 Die reactie liet niets aan duidelijkheid te wensen over: het kabinet voelde niets voor een dergelijke reorganisatie. Ook het kabinet wil de efficiëntie in het waterbeheer verhogen en de bestuurlijke drukte verminderen, maar kiest daarvoor de weg van uitvoering van het Bestuursakkoord Water. Een besteldiscussie zou de uitvoering daarvan, en dan in het bijzonder het bereiken van de afgesproken substantiële besparingen (oplopend tot 750 miljoen euro per jaar in 2020), in gevaar kunnen brengen. Alhoewel de verleiding groot is, zal ik hier verder niet op deze motie en de reactie van het kabinet ingaan. 19 Ik volsta met de constatering dat voor het eventueel onderbrengen van de waterschappen bij de provincies een grondwetswijziging vereist is. 20 Het huidige art. 133 Grondwet verzekert 14 Kamerstukken II 2011/12, , nr Kamerstukken II 2011/12, , nrs. 13 en Kamerstukken II 2011/12, , nr Kamerstukken II 2011/12, VII, nr Brief van 29 februari 2012, Kamerstukken II 2011/12, , nr De besteldiscussie vormde in wezen de kern van mijn dissertatie, zie Havekes 2009, p Zie voorts de uitgebreide beschouwing van Van Rijswick 2010, p Zie aldus Tappeiner, Nehmelman, Van Rijswick en Kummeling 2010.
7 382 wetgeving de waterschappen immers van hun bestaan. Door het kabinet is dit in de Nota naar aanleiding van het Verslag expliciet bevestigd. 21 Een dergelijke grondwetswijziging zou niet alleen de nodige tijd vergen, het is bovendien zeer de vraag of voor een dergelijke reorganisatie de in tweede lezing vereiste tweederde meerderheid te vinden is. De verkiezingsprogramma s van de meeste politieke partijen zijn immers helemaal niet zo negatief over het waterschapsbestel, zelfs positiever dan in Hoe nu verder? 21 Kamerstukken II 2011/12, , nr. 6, p Zie in deze zin Meijerink 2009, p Zie voorts het informatieve document Centrum voor Lokaal Bestuur Uit dit onderzoek naar onder meer de besluitvorming van een tiental waterschappen in 2011 blijkt dat van de 469 in totaal genomen besluiten er 411 (88%) met algemene stemmen zijn genomen. Men blijkt het dus ook in die besturen vaak met elkaar eens te zijn. 23 Kamerstukken II 2011/12, , nr. 3, p. 8. De behandeling van het wetsvoorstel heeft uiteindelijk dus niet tot een bepaalde keuze geleid. De meningen lopen te zeer uiteen. Op zichzelf is dat niet onbegrijpelijk, want voor beide verkiezingsmethodieken valt het nodige te zeggen. De door het kabinet beoogde indirecte verkiezingen hebben als voordeel dat zij in het verleden reeds plaatsvonden, relatief simpel en foutloos te organiseren zijn en relatief weinig kosten vergen. Ook corresponderen zij met het gegeven dat er bij de waterschappen nu eenmaal minder te kiezen is, omdat iedere lijst voor veilige dijken, schoon water en lage tarieven is. 22 Nadeel is dat zij minder democratisch ogen en inderdaad de toegang voor de typische waterpartijen kunnen bemoeilijken. De nieuwe incompatibiliteit voor gemeenteraadsleden (zie art. IV), die door de regering is opgenomen om de onafhankelijkheid van de waterschappen van de gemeenten te benadrukken en om belangenconflicten of loyaliteitsproblemen te voorkomen 23, is bovendien een buitengewoon zwaar en ongelukkig bijverschijnsel. Directe verkiezingen geven de kiezer meer invloed, waarbij niet te lichtvaardig omgegaan moet worden met de opkomst van maar 24%. Dat zijn immers nog altijd zo n 3 miljoen kiezers. Zeker bij een functionele overheid die zijn inkomsten van in totaal jaarlijks circa 2.4 miljard euro voor zo n 90% via eigen belastingen genereert, kan hier niet simpelweg aan voorbijgegaan worden. Voorts versterken zij de democratische legitimatie en werpen zij geen drempels voor de typische waterpartijen op. Nadeel is het organisatorische en financiële aspect, al zou van dit laatste kunnen worden gezegd dat (ook) de waterschapsdemocratie een prijs heeft. Die prijs is overigens nog geen kwart procent van de jaarlijkse uitgaven. Zelf ben ik, met name vanwege het democratischer gehalte, de positie van typische waterpartijen als Water Natuurlijk en de Algemene Waterschapspartij en het feit dat het waterschap zijn inkomsten vrijwel volledig via eigen belastingen genereert, geneigd een voorkeur voor directe verkiezingen uit te spreken. Combinatie met de gemeenteraadsverkiezingen heeft daarbij enkele aantrekkelijke kanten, waaronder een grotere aandacht.
8 TVCR OKTOBER 2012 wetgeving 383 Overigens ziet het er naar uit dat de waterschappen uiterlijk eind 2014 nog eens verkiezingen volgens de huidige directe, schriftelijke methode zullen moeten organiseren. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012 zal immers een kabinet moeten worden geformeerd en dat nieuwe kabinet zal vervolgens de verkiezingsdraad weer op moeten pakken. Het is vrijwel uitgesloten dat dit nog tijdig in een nieuwe verkiezingsmethodiek resulteert. Heel bezwaarlijk hoeft dit niet te zijn. Met de Raad van State kan een vraagteken geplaatst worden bij het aanpassen van de verkiezingsmethodiek op basis van een eenmalige ervaring. Een nieuw systeem moet de kans krijgen om zich te bewijzen. Die verkiezingen zullen dankzij de verbeterde brief-in-brief methode 24 waarschijnlijk minder problemen opleveren. De ervaringen bij het Waterschap Scheldestromen in 2010 waren redelijk positief: 0,2% ongeldig en een opkomst van 33%, waarbij aangetekend moet worden dat de opkomst in Zeeland vanwege historische factoren (1953) altijd relatief hoog is. Als de politieke partijen en andere groeperingen er dan ook nóg beter in slagen om hun achterban tot stemmen te bewegen, zou ook de opkomst iets hoger kunnen zijn. Misschien dat een nieuw kabinet en een nieuwe Tweede Kamer dan uiteindelijk beslissen dat het bestaande systeem nog niet zo slecht is. Literatuur Centrum voor Lokaal Bestuur 2012 Centrum voor Lokaal Bestuur (PvdA), Water als rode draad. Een onderzoek naar het politieke gehalte van de besluitvorming in het bestuur van de waterschappen, Amsterdam 2012 Commissie van Advies inzake de Waterstaatswetgeving 2009 Commissie van Advies inzake de Waterstaatswetgeving, Belangenrepresentatie in het waterschapsbestuur, Den Haag 2009 Dekker en Havekes 2011 G.Dekker en H. Havekes, Een nieuwe governance van het waterbeheer: het Bestuursakkoord Water, Water Governance 01/2011, p Havekes 2009 H.J.M. Havekes, Functioneel decentraal waterbestuur: borging, bescherming en beweging, Den Haag: Sdu 2009 Meijerink 2009 S.V. Meijerink, De hardnekkige misverstanden over de waterschapsverkiezingen, Bestuurswetenschappen , p Zie voor deze gewijzigde stemmethode het besluit van 21 juni 2010 tot wijziging van het Waterschapsbesluit, Stb. 2010, 249.
9 384 wetgeving Van Rijswick 2010 H.F.M. W. van Rijswick, Over waterwolven en waterschappen, Ars Aequi 2010, p Tappeiner, Nehmelman, Van Rijswick en Kummeling 2010 I.U. Tappeiner, R. Nehmelman, H.F.M.W. van Rijswick en H.R.B.M. Kummeling, De grondwettelijke positie van het waterschap, Universiteit Utrecht 2010
Raad vanstate AAN DE KONINGIN. No.W /IV 's-gravenhage, 22 september 2011
Raad vanstate No.W14.11.0219/IV 's-gravenhage, 22 september 2011 Bij Kabinetsmissive van 9 juni 2011, no.11.001385, heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu,
Nadere informatieWijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet.
Hieronder het antwoord van de staatssecretaris van BZK op vragen uit de Kamer over de voorgestelde verlenging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand. Van deze tekst zijn twee versies in omloop geweest
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 31 142 Wijziging van de Experimentenwet Kiezen op Afstand in verband met de verlenging van de werkingsduur van die wet Nr. 47 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK
Nadere informatieWATERSCHAPSVERKIEZINGEN: HEDENDAAGSE HOUDBAARHEID EN ALTERNATIEVEN
WATERSCHAPSVERKIEZINGEN: HEDENDAAGSE HOUDBAARHEID EN ALTERNATIEVEN Enzo van Exter* De waterschapsverkiezingen kennen enkele roerige afgelopen decennia. Startschot was de invoering van de Waterschapswet
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 016 Regeling van de mogelijke toewijzing van extra zetels voor Nederland in het Europees Parlement Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG
Nadere informatieRegeling omtrent de selectie en benoeming van vertegenwoordigers. van de categorie Bedrijven in het algemeen bestuur van een
Regeling omtrent de selectie en benoeming van vertegenwoordigers van de categorie Bedrijven in het algemeen bestuur van een waterschap door de Kamer van Koophandel als bedoeld in artikel 3, vijfde lid,
Nadere informatieRegeling omtrent de selectie en benoeming van vertegenwoordigers. van de categorie Bedrijven in het algemeen bestuur van een
Regeling omtrent de selectie en benoeming van vertegenwoordigers van de categorie Bedrijven in het algemeen bestuur van een waterschap door de Kamer van Koophandel als bedoeld in artikel 3, vijfde lid,
Nadere informatieAdvies gemeentelijke herindelingen
Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG Inleiding Onderwerp Advies gemeentelijke herindelingen In uw brief van 3 december 2009 hebt u de Kiesraad en
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 0 33 097 Wijziging van de Waterschapswet tot het invoeren van de verkiezing van de vertegenwoordigers voor de ingezetenen in het algemeen bestuur van het
Nadere informatieVOORSTEL AB AGENDAPUNT :
VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : M.M. Kool AB CATEGORIE : A-STUK (Afdoeningsstuk) VERGADERING D.D. : 25 maart 2014 NUMMER : WM/MBZ/NdL/8126 OPSTELLER : Mr. N. de Lange-Liemburg, 0522-276 721
Nadere informatieDe waterschapsverkiezingen van 2015: continuïteit nu gewenst
De waterschapsverkiezingen van 2015: continuïteit nu gewenst mr. dr. H.J.M. Havekes 1 Op 18 maart 2015 vonden de waterschapsverkiezingen plaats. Naar deze verkiezingen was binnen en buiten de waterschapssector
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 681 Verlenging van de zittingsduur van gemeenteraden in gemeenten waarvoor met ingang van 1 januari 2015 een wijziging van de gemeentelijke
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 32 191 Wijziging van de Kieswet houdende verhoging van de voorkeurdrempel, beperking van de mogelijkheid tot het aangaan van lijstencombinaties
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 097 Wijziging van de Waterschapswet tot het invoeren van de verkiezing van de vertegenwoordigers voor de ingezetenen in het algemeen bestuur
Nadere informatieParafering besluit PFO Hae Conform - D&H Conform Geparafeerd door: Wijngaart, P.I.M. van den Bosker, M.H.
agendapunt 3.a.6 995956 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden VERKIEZINGEN 2012 Portefeuillehouder Haersma Buma, M.A.P. van Datum 20 maart 2012 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming Bijlagen 4
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2006 2007 30 601 Wijziging van de Waterschapswet en de Wet verontreiniging oppervlaktewateren in verband met de modernisering en vereenvoudiging van de bestuurlijke
Nadere informatieUNIL VAN WATÜRSCHAPPHN
UNIL VAN WATÜRSCHAPPHN Bezoekadres Koningskade 40 2596 AA Den Haag Postadres Postbus 93218 2509 AE Den Haag Telefoon 0703519/51 Fax 070 354 46 42 De leden-waterschappen 10705056 datum 23 april 2007 ons
Nadere informatieACHTERGROND WATERSCHAPSBESTUURDERS EN VERDELING BELASTINGOPBRENGSTEN
764 Weekblad fiscaal recht. 6909. 3 juni 2011 ACHTERGROND WATERSCHAPSBESTUURDERS EN VERDELING BELASTINGOPBRENGSTEN MEVR. DR. C.HOEBEN 1 1 Inleiding Waterschappen vormen een afzonderlijke overheidslaag
Nadere informatieMONISME EN DUALISME IN HET WATERSCHAPSBE STUUR, DE ROLLEN VAN DE VV EN D&H. Herman Havekes, UvW 24 november 2015
MONISME EN DUALISME IN HET WATERSCHAPSBE STUUR, DE ROLLEN VAN DE VV EN D&H Herman Havekes, UvW 24 november 2015 INHOUDSOPGAVE 1. Waterschap als vorm van functioneel bestuur 2. Monisme en dualisme 3. Beleids-
Nadere informatieAdvies wetsvoorstel indirecte waterschapsverkiezingen
KIES e Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Postbus 20904 2500 EX EN HAAG SECRETARIAAT KIESRAA atum Onderwerp Advies wetsvoorstel indirecte waterschapsverkiezingen 1. Inleiding In uw brief van
Nadere informatieWATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2019
WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2019 Vragen en antwoorden 1. Algemeen, waarom waterschapsverkiezingen 2. Relatie tot de provincie 3. Wat valt er te kiezen? 4. Hoe is het waterschap georganiseerd? 1. Algemeen,
Nadere informatieAdvies wijziging Waterschapsbesluit i.v.m. indirecte waterschapsverkiezingen
De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Postbus 20904 2500 EX DEN HAAG SECRETARIAAT KIESRAAD Onderwerp Advies wijziging Waterschapsbesluit i.v.m. indirecte waterschapsverkiezingen 1. Inleiding
Nadere informatieVrouwen in de politiek geactualiseerde versie, januari 2011
Vrouwen in de politiek geactualiseerde versie, januari 2011 Bij de landelijke verkiezingen in juni 2010 zijn er 61 vrouwen in het parlement gekozen, zes meer dan bij de verkiezingen van 2003 en van 2006.
Nadere informatieOnderwerp Tweede wijzigingsverordening Reglement voor het Waterschap De Dommel 2008
Bijlage 4 Ontwerpbesluit 45/14 BIII Voorgestelde behandeling PS-vergadering : 31 oktober 2014 Onderwerp Tweede wijzigingsverordening Reglement voor het Waterschap De Dommel 2008 Provinciale Staten van
Nadere informatieSlotpeiling PS: vijf partijen zeer dicht bij elkaar
Rapport Slotpeiling PS: vijf partijen zeer dicht bij elkaar Slechts zwakke stijging opkomstintentie, meerderheid VVD, PvdA en C3 ver weg De spanning voor de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag
Nadere informatieNota van Zienswijzen Artikel 4 Waterschapswet juncto afdeling 3.4 Algemene wet bestuursrecht
Provincie Noord-Brabant Wijzigingsbesluiten van de Reglementen van de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en de Dommel Nota van Zienswijzen Artikel 4 Waterschapswet juncto afdeling 3.4 Algemene wet
Nadere informatieBELANGENREPRESENTATIE IN HET WATERSCHAPSBESTUUR
BELANGENREPRESENTATIE IN HET WATERSCHAPSBESTUUR APRIL 2009 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING...3 1 VRAGEN...5 2 ARTIKEL 4 GRONDWET...7 3 TAAK VAN HET WATERSCHAP...9 4 HET WATERSCHAP ALS VORM VAN BELANGENREPRESENTATIE...13
Nadere informatie(+ 2 bijlagen) Toelichting. N.B. (zie bijlage 1; de uitnodiging) Vragen. anoniem persoonlijke unieke code naam van de gemeente
Statenfractie Aan : het College van Gedeputeerde Staten. Onderwerp: schriftelijke vragen conform Art. 44 van het Reglement van Orde van het Statenlid François Babijn, Partij voor Zeeland (PvZ), n.a.v.
Nadere informatieStatenvoorstel 20/14 A
Statenvoorstel 20/14 A Voorgestelde behandeling Statencommissie : PS-vergadering : 11 april 2014 Onderwerp Initiatiefvoorstel aanpassing reglementen waterschappen Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant
Nadere informatieWijziging Wet Modernisering Waterschapsbestel ( ) Kees Slager
Wijziging Wet Modernisering Waterschapsbestel (31. 515) Kees Slager Het is alweer zo n 20 jaar geleden, MdV, dat ik aan een oude kantonnier van het waterschap Stavenisse vroeg hoe het toch kon dat het
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 719 Wijziging van de Kieswet en de Waterschapswet ten behoeve van gecombineerde verkiezingen van vertegenwoordigers voor de ingezetenen in het
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG. Geachte voorzitter,
Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Contactpersoon Datum 19 december 2007 Ons kenmerk DGW/BOI 2007/1822 Onderwerp Internetstemmen bij de waterschappen
Nadere informatieRUZIE OVER DE FUSIE?
RUZIE OVER DE FUSIE? resultaten van een enquête onder gemeentebestuurders en raadsleden in Noord-Holland, Utrecht en Flevoland Amsterdam, november 2011 Projectnummer: 1578 ERGO: BUREAU VOOR MARKT- EN BELEIDSONDERZOEK
Nadere informatieEerste Kamerverkiezingen systematiek voorkeurstemmen en lijstverbindingen
Voorzitter Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 20017 2500 EA Den Haag Inlichtingen Diana van Driel T 070-3613156 F Uw kenmerk Onderwerp Eerste Kamerverkiezingen systematiek voorkeurstemmen en lijstverbindingen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 449 Voorstel van wet de leden Wilders en Bosma tot intrekking van de goedkeuringswet inzake de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie
Nadere informatieDe laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose
De laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose Aanvankelijk leek deze verkiezingen zich te voltrekken op een manier waarbij VVD en PvdA ieder steeds meer kiezers weg gingen trekken van andere partijen.
Nadere informatieEP2019: Analyse van het Opkomst- en het Timmermans-effect
EP2019: Analyse van het Opkomst- en het Timmermans-effect Dat er maar twee maanden zaten tussen EP2019 en en via Peil.nl we bij beide verkiezingen meer dan 10.000 respondenten hebben ondervraagd, maakt
Nadere informatieWATERSCHAPSVERKIEZINGEN Arnoud van Vliet secretarisdirecteur waterschap Hollandse Delta
1 WATERSCHAPSVERKIEZINGEN 2015 Arnoud van Vliet secretarisdirecteur waterschap Hollandse Delta 2 INHOUD PRESENTATIE ALGEMEEN ORGANISATIE VERKIEZINGEN BELANGRIJKE DATA MEEDOEN? 3 BESTUREN Waterschappen
Nadere informatieNieuw Haags Peil van 14 oktober 2007
Nieuw Haags Peil van 14 oktober 2007 Er is een groot aantal kiezers, dat op een partij van Rita Verdonk zal gaan stemmen, als die opgericht wordt. Omdat dit echter nog niet het geval is en Verdonk wel
Nadere informatietot wijziging van het Kiesbesluit en het Waterschapsbesluit voor het combineren van de waterschapsverkiezingen met de provinciale statenverkiezingen
Besluit van tot wijziging van het Kiesbesluit en het Waterschapsbesluit voor het combineren van de waterschapsverkiezingen met de provinciale statenverkiezingen Op de voordracht van Onze Minister van Infrastructuur
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo 2007-I
Opgave 1 Het waterschap: een vergeten overheid? tekst 1 De waterschappen organisatie, taken, organen, bevoegdheden, verkiezingen 10 1 20 2 30 3 ORGANISATIE Het waterbeheer in Nederland is verankerd in
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Turfmarkt
Nadere informatieGemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN. Reglement van orde van de raad (artikel 43)
Gemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN Reglement van orde van de raad (artikel 43) Docs.nr 5904375 Nr. 2018 060 Vragen van raadslid Ralph Langendam / Burger Partij Amersfoort (BPA)
Nadere informatieOnderwerp Gezamenlijk besluit tot wijziging van het Reglement van Waterschap Vallei en Veluwe
Wijziging Reglement Waterschap Vallei en Veluwe Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 30 juni 2015 2015/0161612 mw. CL. Brunell, telefoon 038 499 78 03 e-mail CL.Brunell@overijssel.nl Aan Provinciale Staten
Nadere informatieConsultatieversie. Memorie van toelichting. Algemeen. 1. Inleiding
Wijziging van de wet houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een constitutionele basis voor de openbare
Nadere informatieInformatiebijeenkomst Waterschapsverkiezingen
Informatiebijeenkomst Waterschapsverkiezingen 1 juli 2014 Waterschap Amstel, Gooi en Vecht: een introductie Het waterschapsbestuur De waterschapsverkiezingen Introductie Filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=1gzlsvox
Nadere informatieVerkiezingen Provinciale Staten (nog) geen referendum
PVV, D66 aan kop VVD levert flink in Verkiezingen Provinciale Staten (nog) geen referendum Aan het einde van het kalenderjaar wordt duidelijk dat, in navolging van de PvdA, de VVD electoraal gezien ook
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 27 009 Wijziging van de Kieswet houdende verschuiving van de Tweede-Kamerverkiezing in geval deze in hetzelfde jaar valt als raads- of statenverkiezing
Nadere informatieVastgesteld door het Algemeen Bestuur van LTO Noord dd. 8 juni 2015
Regeling benoeming bestuursleden in de categorie ongebouwd voor het waterschapsbestuur Waterschap Drents Overijsselse Delta (fusie waterschappen Groot Salland en Reest en Wieden) door het Provinciaal Bestuur
Nadere informatie16 januari Onderzoek: Partijen uitsluiten bij formatie?
16 januari 2017 Onderzoek: Partijen uitsluiten bij formatie? Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online
Nadere informatieDe echte landelijke uitslag van de Gemeenteraadsverkiezingen van 2010
De echte landelijke uitslag van de Gemeenteraadsverkiezingen van 2010 Het was fascinerend om te zien hoe op 3 maart s avonds door politici en media gereageerd werd op een uitslag die door de NOS en ANP
Nadere informatieInitiatiefvoorstel Aanpassing reglementen waterschappen Rijnland, Delfland, Schieland en de Krimpenerwaard en Hollandse Delta"
Initiatiefvoorstel Aanpassing reglementen waterschappen Rijnland, Delfland, Schieland en de Krimpenerwaard en Hollandse Delta" Samenvatting Met dit statenvoorstel stellen Provinciale Staten voor om de
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2009 2010 32 226 Regeling van de toewijzing van een extra zetel voor Nederland in het Europees Parlement C MEMORIE VAN ANTWOORD Ontvangen 6 mei 2010 In het
Nadere informatieVoordracht voor de raadsvergadering van 7 en 8 november 2012
Gemeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van 7 en 8 november 2012 Jaar 2012 Publicatiedatum 2 november 2012 Agendapunt 19 Datum besluit B&W 2 oktober 2012 Onderwerp Instemmen met de hoofdlijnen
Nadere informatieGewetensbezwaarde ambtenaren
Opgave 1 Gewetensbezwaarde ambtenaren Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding Op 3 september 2012 ondertekenden diverse politieke partijen het zogenaamde Roze Stembusakkoord.
Nadere informatieWaterschapsverkiezingen 2015
Zaaknr. : 13.ZK11530/14.B0078 Kenmerk : 14IT006326 Barcode : *14IT006326* Waterschapsverkiezingen 2015 Mededeling voor het algemeen bestuur van 23 april 2014 Door een wijziging van de Waterschapswet op
Nadere informatieDE GRONDWET - ARTIKEL KIESRECHT GEMEENTERAAD NIET-NEDERLANDERS
DE GRONDWET - ARTIKEL 130 - KIESRECHT GEMEENTERAAD NIET-NEDERLANDERS De wet kan het recht de leden van de gemeenteraad te kiezen en het recht lid van de gemeenteraad te zijn toekennen aan ingezetenen,
Nadere informatieDeze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus EA Den Haag
Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl Maart 2019 Publicatie-nr. 120128 120128_Brochure_SVHBV2.indd
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 877 Staat van de Europese Unie 2014 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie H 1 VERSLAG VAN
Nadere informatieDe Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Postbus 20011 2500 EA Den Haag
De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag Onderwerp Advies inzake de wijziging van het Kiesbesluit in verband met de invoering van het stemmen met
Nadere informatieDe Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 20017 2500 EA DEN HAAG Wetgeving en Juridische Zaken Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieStatenvoorstel 47/09 A
Statenvoorstel 47/09 A Voorgestelde behandeling: PS-vergadering : 2 oktober 2009 Statencommissie : Commissie Ruimte en Milieu, 18 september 2009 Onderwerp Opheffen van interprovinciaal waterschap Zeeuwse
Nadere informatieVoorstelnummer: Houten, 27 augustus 2013
Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2013-057 Houten, 27 augustus 2013 Onderwerp: Raadsvoorstel Zienswijze Noordvleugelprovincie Beslispunten: 1. In te stemmen met de zienswijze van de gemeente Houten op het
Nadere informatieBesluit tot vaststelling ontwerpbesluit tot wijziging Reglement Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden 2008
Besluit tot vaststelling ontwerpbesluit tot wijziging Reglement Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden 2008 De commissie ex artikel 6 van de Waterschapswet voor de voorbereiding van de besluitvorming
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 719 Wijziging van de Kieswet en de Waterschapswet ten behoeve van gecombineerde verkiezingen van vertegenwoordigers voor de ingezetenen in het
Nadere informatiePolderen voor beginners
Jongerenkamer Polderen voor beginners Voorwoord De Tweede Kamer is het hart van de Nederlandse democratie. De 150 gekozen Kamerleden gaan met elkaar en de regering in debat over de toekomst van Nederland.
Nadere informatieBij het beantwoorden van de vragen is de volgorde van het verslag aangehouden.
34 341 Wijziging van de wet houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een constitutionele basis voor de
Nadere informatieNederland is helemaal geen representatieve democratie
8 sept 2013 Nederland is helemaal geen representatieve democratie Politici in Nederland zeggen dat Nederland een representatieve democratie is. Dat roept een paar vragen op. Allereerst wat een representatieve
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 32 417 Kabinetsformatie 2010 Nr. 2 BRIEF VAN DE INFORMATEUR Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Hierbij zend ik u, daartoe
Nadere informatieDe democratiseringsparadox van het waterschap
De waterschappen op de schop (2) De democratiseringsparadox van het waterschap douwe jan elzinga De waterschapsverkiezingen in november 2008 kenden een uiterst lage opkomst van 24%. Voor het eerst konden
Nadere informatieDe Kiesraad. Organisatie en taken
De Kiesraad Organisatie en taken Taken Kiesraad De Kiesraad is centraal stembureau voor de verkiezingen van Tweede Kamer, Eerste Kamer en Europees Parlement, en: stelt de officiële verkiezingsuitslagen
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 29 362 Modernisering van de overheid B VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 22 mei 2018 De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken
Nadere informatieKIESRAAD. El El El De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Postbus EA Den Haag Datum l3juni 2016
groot KIESRAAD E De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties KIESRAAD Postbus 20011 2500 EA Den Haag Datum Ons kenmerk Inlichtingen ml. R.N.A. Al T 070 426 62 66 Onderwerp Uw kenmerk Advies
Nadere informatieHet geheugenverlies van de kiezer en het effect daarvan op de peilingen
Het geheugenverlies van de kiezer en het effect daarvan op de peilingen Bij ieder steekproefonderzoek is de mate van representativiteit een probleem. Gelden de uitspraken die gedaan worden op basis van
Nadere informatieBestuurslagen in Nederland rijksoverheid provinciale overheid gemeentelijke overheid
Vak Maatschappijwetenschappen Thema Politieke besluitvorming (katern) Klas Havo 5 Datum november 2012 Hoofdstuk 4 Het landsbestuur (regering en parlement) Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit vier
Nadere informatieBesluit tot vaststelling ontwerpbesluit tot wijziging Reglement van bestuur voor het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht 2008
Besluit tot vaststelling ontwerpbesluit tot wijziging Reglement van bestuur voor het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht 2008 De commissie ex artikel 6 van de Waterschapswet voor de voorbereiding van
Nadere informatieAdvies. Gemeenteraad. Westland. Prof. mr. D.J. Elzinga. Mr. dr. F. de Vries
Advies Gemeenteraad Westland Prof. mr. D.J. Elzinga Mr. dr. F. de Vries Inhoud Casus... 2 Vragen... 2 Benoeming van publieke bestuurders... 3 Onduidelijkheid in wet- en regelgeving... 4 Dubbele geheimhouding?...
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 32 209 Regeling van de tijdelijke vervanging van wethouders en gedeputeerden wegens zwangerschap en bevalling of ziekte Nr. 5 NOTA NAAR AANLEIDING
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 Nota over de toestand van s Rijks financiën 34 775 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Nadere informatieVerdieping Verkiezingen Eerste Kamer
Verdieping Verkiezingen Eerste Kamer Korte omschrijving werkvorm Aan de hand van het krachtenveld De macht in de provincie herhaalt u kennis over onze staatsinrichting: de Eerste Kamer wordt gekozen door
Nadere informatieVoorlopige uitslag Amsterdam. Project: 12213 Verkiezingen Tweede Kamer 2012 In samenwerking met: Dienst Basisinformatie/Bureau Verkiezingen
Verkiezingen 2012 Tweede Kamer Voorlopige uitslag Amsterdam Project: 12213 In samenwerking met: Dienst Basisinformatie/Bureau Verkiezingen Samenstelling publicatie: Jeroen Slot Cor Hylkema Oudezijds Voorburgwal
Nadere informatieons kenmerk ECGR/U Lbr. 10/001
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8020 betreft Gemeenteraadsverkiezingen Samenvatting uw kenmerk ons kenmerk ECGR/U201000003 Lbr. 10/001 bijlage(n) datum
Nadere informatieDe Stemming van 8 april 2018
De Stemming van 8 april 2018 Om de reactie van de kiezers te meten op de besluitvorming van het kabinet inzake de WIV, hebben we gisteren een apart onderzoek uitgevoerd. De resultaten van vandaag zijn
Nadere informatieVerkiezingen Tweede Kamer 2012
Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Europese Unie dr. Edwin van Rooyen 10-9-2012 PvdA, VVD en SP zijn voorstander van het vergroten van de controle op
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 410 Kabinetsformatie 2012 Nr. 1 BRIEF VAN DE VERKENNER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 18 september 2012
Nadere informatieHuishoudelijk Reglement
Huishoudelijk Reglement Algemeen Begripsbepalingen In dit Huishoudelijk Reglement en in de krachtens dit Huishoudelijk Reglement vast te stellen reglementen wordt verstaan onder: a. Algemene ledenvergadering:
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 719 Wijziging van de Kieswet en de Waterschapswet ten behoeve van gecombineerde verkiezingen van vertegenwoordigers voor de ingezetenen in het
Nadere informatieAan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Mevrouw drs. K.H. Ollongren Postbus EA DEN HAAG. Geachte mevrouw Ollongren,
Retouradres: Postbus 16228 2500 BE Den Haag Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Mevrouw drs. K.H. Ollongren Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG Datum 26 januari 2018 Onderwerp Wijziging
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 589 Samenvoeging van de gemeenten Dodewaard, Echteld en Kesteren Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING 1. Inleiding Het advies van de Raad van State
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer 1 Politiek
Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting door een scholier 1057 woorden 17 maart 2016 7,8 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 Hoofdstuk 1 In de politiek gaat het om keuzes maken. Dat
Nadere informatieA d v i e s a a n P r o v i n c i a l e S t a t e n
Statengriffie L e t o p : e e n b r i e f v a n m w. K r u i s i n g a m e t n a d e r e i n f o r m a t i e i s a a n d i t a d v i e s g e h e c h t. A d v i e s a a n P r o v i n c i a l e S t a t e
Nadere informatieOntwerpbesluit Wijziging Reglement waterschap Vallei en Veluwe pag. 3. Toelichting pag. 5. Bijlage Nota van toelichting bij ontwerpbesluit pag.
College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel DATUM 7 juli 2015 NUMMER PS PS2015RGW11 AFDELING FLO COMMISSIE RGW STELLER Gerard Smit DOORKIESNUMMER 3391 DOCUMENTUMNUMMER 81574F6E PORTEFEUILLEHOUDER Verbeek-Nijhof
Nadere informatieDatum 2 mei 2018 Behandeld door Cass Kamp
Maatschappelijke ondersteuning Raadhuisstraat 1 Postbus 500, 5800 AM Venray Telefoon (0478) 52 33 33 Telefax (0478) 52 32 22 E-mail gemeente@venray.nl Internet www.venray.nl KvK-nummer 14132389 IBAN IBAN
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 824 Samenvoeging van de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik en wijziging van de grens tussen de provincies Utrecht en Zuid-Holland Nr. 5 VERSLAG
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Kenmerk: Den Haag, 29 mei 2017
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Kenmerk: 201700856 Den Haag, 29 mei 2017 Geachte voorzitter, Op woensdag 17 mei jongstleden startte ik als informateur
Nadere informatie36840 BELGISCH STAATSBLAD Ed. 2 MONITEUR BELGE
36840 BELGISCH STAATSBLAD 27.07.2006 Ed. 2 MONITEUR BELGE TRADUCTION MINISTERE DE LA REGION WALLONNE [C 2006/202257] 7 JULI 2006. Omzendbrief betreffende de verkiezingen van de gemeenteraadsleden en de
Nadere informatieOntwikkeling politieke voorkeur in 2015
Een politiek systeem in ontbinding De peiling van vandaag laat zien in welke bijzondere electorale situatie Nederland eind 2015 is beland. Deze resultaten kunnen geplaatst worden in het verlengde van het
Nadere informatieMonisme en het waterschapsbestel. 27 oktober Mr.dr. G.S.A. Dijkstra
Monisme en het waterschapsbestel 27 oktober 2014 Mr.dr. G.S.A. Dijkstra De aanleiding tot deze notitie wordt gevormd door vragen van leden van de Verenigde Vergadering van het Hoogheemraadschap van Delfland
Nadere informatieEindexamen havo maatschappijwetenschappen 2013-I
Opgave 4 Zwevende kiezers Bij deze opgave horen de teksten 6 en 7 en tabel 1. Inleiding Veel kiezers zijn niet meer trouw aan een partij. Meer dan de helft van de Nederlandse kiezers veranderde tussen
Nadere informatieHet medezeggenschapsreglement mag het aantal aaneengesloten zittingsperiodes in de MR niet beperken. UITSPRAAK
107381 Het medezeggenschapsreglement mag het aantal aaneengesloten zittingsperiodes in de MR niet beperken. in het geding tussen: UITSPRAAK de medezeggenschapsraad van A, gevestigd te G, H en J, verzoeker,
Nadere informatie