Wat gebeurt er vandaag?

Transcriptie

1 Wat gebeurt er vandaag? De Dag Vandaag is het middel om actualiteit en betekenisvol onderwijs, passend bij de behoeften en interesses van de leerling, met een handomdraai in de klas te krijgen. Met De Dag Vandaag kunnen leerlingen en leerkrachten de schooldag beginnen met de nieuwste ontwikkelingen in de samenleving. De onderwerpen die aan de orde komen zijn actueel en hebben altijd een relatie met de kerndoelen vanuit geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappij (oriëntatie op jezelf en de ander), taal en lezen, rekenen. Naast iedere dag drie nieuwe items, zijn er ook dossiers te vinden op De Dag Vandaag. Deze dossiers gaan over diverse onderwerpen, zoals kunst, cultuur, film en geschiedenis. Daarnaast zijn de dossiers terug te vinden met achtergrondinformatie of duiding van actuele onderwerpen. De inhouden zorgen voor een verdieping en verbreding van het kennisniveau van de leerlingen. Visie en missie van De Dag Vandaag De Dag Vandaag geeft leerlingen en leerkrachten iedere dag een cadeautje, in de vorm van leuke, informatieve en inspirerende berichtjes. Berichtjes waar de leerlingen wat van opsteken, waar ze om moeten lachen, waardoor ze de wereld beter begrijpen of waardoor ze gaan nadenken over de maatschappij en over zichzelf. Een grappig filmpje brengt een vrolijke, positieve sfeer in de klas. Een berichtje met een vraag aan de klas zorgt ervoor dat de leerkracht met de leerlingen in gesprek kan gaan. Een berichtje met onderwerpen als pesten of klimaat stelt maatschappelijk belangrijke thema s in de klas aan de orde. Essentieel is dat we leerlingen niet bang maken. Ieder bericht moet een positieve afsluiting hebben. Alle berichten moeten aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen. Bij de selectie van berichten speelt ook het educatieve aspect een belangrijke rol. Het liefst geeft De Dag Vandaag de leerkracht de mogelijkheid om bij ieder berichtje een les te verzinnen. Zo kan een artikel over flessenpost aanleiding zijn voor een les over aardrijkskunde. Een bericht dat betrekking heeft op mediawijsheid kan leerlingen waarschuwen of informeren. Een bericht over de ontdekking van een piramide in Egypte kan aanleiding zijn voor een kind om een werkstuk over dit onderwerp te maken. En een bericht over techniek of onderzoek laat het belang zien van wetenschap. Ook dierennieuws speelt een belangrijke rol in De Dag Vandaag. Het kan aanleiding geven tot een les in biologie, maar is vooral gericht op de emotionele belevingswereld van leerlingen. De Dag Vandaag volgt de actualiteit, daarom wordt de definitieve keuze voor berichten pas in de avond gemaakt en krijgt de klas in de ochtend leuke, nieuwe informatie in de vorm van berichtjes in De Dag Vandaag. Regelmatig komen er zware zaken in het nieuws, zoals terroristische aanslagen of oorlog. Deze berichten worden in De Dag Vandaag alleen behandeld wanneer het nieuws heel dicht bij de leefwereld van de leerlingen komt of als het een lange nasleep zal hebben in ons land. De educatieve waarde van dit soort berichten is niet groot en leerlingen kunnen er angstig door worden, wat niet prettig is aan het begin van de schooldag. Het dwingt de leerkracht om er aandacht aan te besteden, en als daar geen tijd voor is, kan het bericht gedurende de rest van de schooldag een negatieve invloed hebben op het leerproces van de leerling.

2 Iedere dag streven we naar een evenwicht tussen de berichten. Dat evenwicht bestaat uit deze drie zaken: iets actueels uit Nederland; iets interessants; een filmpje. Het evenwicht ligt voor de onderbouw anders dan voor de bovenbouw. Bij de onderbouw is het nieuws iets minder serieus en zwaar. Het is extra belangrijk om te zorgen dat deze leerlingen niet bezorgd of angstig worden. Het interessante item kan, naast onderwerpen uit de wetenschap, techniek, natuur of buitenland, ook de vorm hebben van een raadsel of een advertorial. Een raadsel geeft de leerlingen de mogelijkheid om, ieder voor zich, na te denken over het antwoord. In de meeste gevallen is er geen pen en papier voor nodig. Ook kunnen leerlingen elkaar helpen. Het raadsel is zo goed mogelijk afgestemd op het gemiddelde niveau van de leerlingen. In een advertorial wordt lesmateriaal van Young Crowds of acties van partners van Young Crowds onder de aandacht gebracht. Deze berichten moeten een educatieve insteek hebben en worden vooraf inhoudelijk doorgesproken door de redactie van De Dag Vandaag. Gebruikmaken van de verschillende leerstijlen Ieder kind leert anders (o.a. Kaldeway, 2007). Als een kind een duurzame gedrags- of kennisverandering laat zien of merken, is er sprake van leren. Om het optimale leer resultaat te bereiken zal, waar mogelijk, aangesloten moeten worden bij de leerstijl van het kind. Er zijn kinderen die leren door beslissingen te nemen. Een stappenplan wordt vaak door hen ingezet om tot de oplossing te komen. Er zijn ook leerlingen die leren door te doen, te experimenteren en te ervaren. Op deze wijze maken zij zich de stof eigen. Andere leerlingen kijken vooral hoe anderen een probleem aanpakken en oplossen. Ten slotte zijn er ook leerlingen die graag denken. Denken in mogelijkheden, creatief zijn met oplossingen. Achtergrondkennis is voor hen belangrijk. Rol van de leerkracht In het boek Meer dan onderwijs (Alkema e.a., 2006) worden vijf kenmerken genoemd waarin de gedachtegang van leerkrachten aan kennis- en vaardigheidsontwikkeling wordt gekoppeld. Deze wezenskenmerken zijn altijd in ontwikkeling. De kenmerken zijn dat de leerkracht scheppend bezig is, zijn eigen keuzes maakt, verantwoordelijk is voor wat hij zegt en doet, betekenis geeft aan de wereld om zich heen en zin zoekt en geeft aan het bestaan. Leerkrachten hebben als taak leerlingen te helpen zelf richting te zoeken en te vinden. Er zal een omgeving moeten worden gerealiseerd waarin kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen, waar vrijheid om tot eigen keuzes te komen gewaarborgd wordt, waar creativiteit ontwikkeld wordt, betekenissen gegeven worden en waar tijd en ruimte is voor zingevingsvragen. Deze zingevingsvragen zorgen ervoor dat kinderen leren meeloper of dwarsligger te worden.

3 Leerpiramide van Bales De leerpiramide van Bales laat een aantal invalshoeken zien. Niet alleen wordt uitgelegd welke handeling het beste is in het lesgeven, ook is meegenomen hoe deze handeling wordt ontvangen door de leerling en door de groep. De gedachte dat leerlingen het beste leren van wat ze uitleggen aan anderen is spannend, omdat dit haaks staat op hoe er doorgaans wordt lesgegeven: de leerkracht legt uit, de leerling luistert. Het geeft ook onderbouwing aan het verhaal van Jensen (2012), waarin wordt ingegaan op de didactische principes die als uitgangspunt moeten dienen voor didactisch handelen. De leerpiramide van Bales We leren... 10% van waar we naar luisteren 20% van wat we lezen 30% van wat we zien en horen 50% van wat zien, horen en nadoen 70% van waar we over gediscuseerd hebben 80% van wat we zelf ervaren hebben 95% van wat we uitleggen aan anderen Jensen en de essentie van krachtig leren Jensen gaat uit van het neurologische proces van leren. Simpel leren versus complex leren. Dat laatste, het summum van onderwijs, is logischerwijs moeilijker. Immers: benodigde leerinhouden moeten worden geoefend, bewerkt en ingepast. Voorbeelden van complex leren zijn: het begrip van hoeveelheden, in kaart brengen van overeenkomsten en verschillen tussen twee hoofdpersonen uit een verhaal, tegelijk van verschillende media gebruikmaken, een tekst vertalen en direct samenvatten. In het boek Krachtig onderwijzen (2012) vat Jensen zijn gedachten samen in zeven principes. Deze principes gelden voor de leerlingen en de leerkracht. Principe 1: Leerlingen moeten emotioneel en fysiek betrokken kunnen zijn om zich leerstof eigen te maken. Om deze trek in leren goed te bedienen, moet worden voldaan aan veiligheid, belang (leerlingen moeten het leren zelf belangrijk vinden), verbondenheid (positieve relaties met medeleerlingen en leerkracht werken stressverlagend), oplettendheid (leerlingen moeten hun aandacht focussen) en hoop (positieve gevoelens leiden tot meer (zelf)vertrouwen). Principe 2: Om het leren (resultaat en proces) te optimaliseren, is feedback en correctie nodig. Positieve feedback geeft een goed gevoel, en negatieve feedback in de vorm van correctie helpt leerlingen een stap te zetten in hun ontwikkeling. Veiligheid (zie principe 1) is dan wel een vereiste. Principe 3: Jensen gebruikt voor dit principe het begrip input-outputratio 49:51. Het geeft aan dat er meer output van de leerling moet zijn dan input van de leerkracht of de tekst. Er zal meer tijd moeten zijn voor de verwerking door de leerling dan voor instructie en uitleg van de leerkracht. Principe 4: Verdiepen is niet hetzelfde als oefenen en herhalen. Leerlingen verdiepen hun kennis doordat ze de leerstof analyseren, vragen bedenken, zoeken naar toepassingsmogelijkheden en de inhoud bijvoorbeeld visualiseren door middel van schema s of modellen. Er ontstaat dieper inzicht en de informatie wordt beter onthouden. Principe 5: Informatie wordt nooit na één keer, in zijn geheel en gericht op de essentie, onthouden. Leerlingen ontwikkelen begrip door de informatie met de eigen woorden samen te vatten (bijvoorbeeld door een mindmap, samenvatting of modellen te maken). Herhaling laat de hersenen weten dat de nieuwe leerstof de moeite waard is te onthouden. Principe 6: Samenhang in de leerstof is essentieel voor complex leren. De lesstof zal niet alleen duidelijk moeten zijn, maar ook betekenisvol. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld verbanden gezien worden.

4 Principe 7: De omgeving is van invloed op het brein. De sociale en fysieke omgeving zal haar invloed hebben op het leren en de ontwikkeling. Waar de leerling opgroeit, hoe hij zich ontwikkelt, en stressfactoren spelen een rol. Leerkrachten zullen respect moeten hebben voor de ontwikkeling en de invloed die de omgeving heeft op het karakter van de leerling. Verwerken van 21 e -eeuwse vaardigheden 21 e -eeuwse vaardigheden spelen in het onderwijs steeds vaker een grote rol. De betreffende vaardigheden (o.a. Windesheim, 2015) zijn bijvoorbeeld: Creativiteit: het bedenken van nieuwe ideeën en deze kunnen uitwerken en analyseren; Kritisch denken: het kunnen formuleren van een eigen, onderbouwde visie of mening; Probleemoplossingsvaardigheden: het erkennen en herkennen van een probleem en het tot een plan kunnen komen om het probleem op te lossen; Communiceren: het efficiënt en effectief kunnen overbrengen en ontvangen van de boodschap; Samenwerken: het gezamenlijk realiseren van een doel en anderen daarbij kunnen aanvullen en ondersteunen; Digitale geletterdheid: het effectief, efficiënt en verantwoord gebruiken van ICT; Sociale en culturele vaardigheden: het effectief kunnen leren en werken met mensen met verschillende etnische, culturele en sociale achtergronden; Zelfregulering: het kunnen realiseren van doelgericht en passend gedrag. Deze vaardigheden komen in De Dag Vandaag op verschillende manieren aan bod. Werkwijze van De Dag Vandaag Leerlingen en leerkrachten krijgen met De Dag Vandaag het startsein dat de schooldag gaat beginnen. Deze zin wordt gebruikt om de opening van de werkwijze van De Dag Vandaag te beschrijven. De volgende opmerkingen zijn te maken: Er wordt een onderverdeling gemaakt in materialen voor leerlingen in de groepen 3/4/5 en de groepen 6/7/8. Daarmee kan De Dag Vandaag gebruikt worden in enkelvoudige en combinatiegroepen. Iedere dag zijn er drie nieuwe items voor beide doelgroepen terug te vinden. De onderwerpen hebben altijd een relatie met de kerndoelen vanuit geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappij (oriëntatie op jezelf en de ander), taal en lezen, rekenen, maar ook met bijvoorbeeld burgerschapsonderwijs, informatievaardigheden en mediawijsheid (feiten en meningen). De didactische principes van Bales (leerpiramide) en Jensen (essentie van krachtig leren) vormen de basis van het dagelijkse aanbod. Daarbij spelen de verschillende leerstijlen en hun bijbehorende aanpak een belangrijke rol. De vraagstellingen zijn divergent van aard. Het betekent dat er probleemgerichte vragen worden gesteld, waarmee leerlingen samen of individueel, op hun eigen niveau aan de slag kunnen gaan. Er is rekening gehouden met de 21 e -eeuwse vaardigheden.

5 Didactische principes van De Dag Vandaag De Dag Vandaag maakt, de uitwerkingen van Bales en Jensen in acht genomen, gebruik van de volgende didactische principes: Aanschouwelijkheidsprincipe: het leerproces wordt ondersteund door leerlingen het geleerde zintuigelijk (concrete en audiovisuele waarnemingen, afbeeldingen) te laten waarnemen. Differentiatieprincipe: de verschillen tussen leerlingen vormen de basis voor de gedifferentieerde vraagstellingen en het aanbod. Motivatieprincipe: doordat de berichten relevant zijn en aansluiten bij hun belevingswereld, worden de leerlingen vooral intrinsiek gemotiveerd. Beperkings- en geleidelijkheidsprincipe: het aanbod van doelen wordt steeds beperkt. Daarbij zullen sommige doelen vaker terugkomen, om zo het aanleren en het toepassen te bevorderen. Activiteitsprincipe: leerlingen worden geactiveerd doordat ze worden uitgedaagd en geactiveerd. Integratieprincipe: er wordt aangesloten bij de kennis die de leerlingen al hebben. Op deze manier kan nieuwe kennis beter begrepen worden, doordat de samenhang veel duidelijker is. Herhalingsprincipe: herhaling, in gevarieerde vormen, van de lesstof draagt ten slotte bij aan het leerproces. Literatuurlijst Alkema e.a.(2006). Meer dan onderwijs. Van Gorcum. Bales, R.F. (2001). Social Interaction System. Transaction Publishers. Jensen, E. (2012). Krachtig leren (vertaling uit Fierce Teaching). Bazalt Kaldeway, J. (2007). Leerstijlen, dan wel denkstijlen als uitgangspunt voor vakdidactische ontwikkeling. Levende talen 8(1), Windesheim (2015). Cultuureducatie helpt kinderen bij verwerven 21 e -eeuwse vaardigheden. Op gedownload vanhttp:// 2015/januari/cultuureducatie-helpt-kinderen-bij-verwerven-21e-eeuwse-vaardigheden