Notitie Uitgangspunten hulp bij het huishouden

Transcriptie

1 Notitie Uitgangspunten hulp bij het huishouden Inleiding Op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is elke gemeente in Nederland verplicht voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuningte verlenen ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 4, 5 en 6 van de wet, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie, die hem in staat stellen een huishouden te voeren. De voorwaarden waaronder de ondersteuning wordt verleend kan de gemeente deels zelf bepalen. In de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Waterland 2015 (hierna: de Verordening) staan de kaders voor de uitvoering van de Wmo specifiek voor Waterlandse burgers die een beroep doen op de Wmo. Deze Notitie Uitgangspunten hulp bij het huishouden gaat gedetailleerder in op het onderdeel Hulp bij het Huishouden. Bij het opstellen deze uitgangspunten is gebruik gemaakt van, het protocol Gebruikelijke Zorg (april 2005) van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en de Wmo-richtlijn Indicatieadvisering Hulp bij het Huishouden versie 1.0 (december 2006) van het CIZ. Hoofdstuk Als er beperkingen zijn bij het voeren van een huishouden Het verlenen van hulp bij het huishouden (HbH) kan aan de orde zijn als er beperkingen zijn bij het voeren van een huishouden. Het huishouden disfunctioneert of dreigt te disfunctioneren. De beperkingen kunnen een gevolg zijn van aandoeningen van somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aard of door een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap. Ook een psychosociaal probleem kan een grondslag zijn voor een indicatie voor hulp bij het huishouden. Een disfunctionerend huishouden kan zich uiten in vervuiling (van de woning of van kleding), verwaarlozing, persoonlijke verzorging, voeding en vochtinname) of ontreddering van zichzelf of van afhankelijke huisgenoten. Wanneer er onduidelijkheid bestaat over de gezondheidssituatie van de HbH aanvrager (of huisgenoten) kan er medisch advies worden opgevraagd. Aan de hand van een ingediende aanvraag voor HbH zal de consulent in gesprek gaan met de aanvrager. Hierbij is het uitgangspunt om dit gesprek samen met eventuele andere huisgenoten te doen in de betreffende woning. Om tot een indicatie voor HbH te kunnen komen zal de consulent samen met de aanvrager (en huisgenoten) bespreken welke resultaten behaald moeten worden en welke taken daarvoor overgenomen moeten worden. 1

2 1.2 Resultaatfinanciering Bij de maatwerkvoorziening Hulp bij het huishouden wordt gewerkt met resultaatafspraken en bijbehorende financiering. Deze financiering is vastgelegd in profielen binnen het arrangement ondersteuning en regie bij het voeren van een huishouden in de contracten met de aanbieders van hulp bij het huishouden. De resultaten voor huishoudelijke hulp kunnen zijn: - Een schoon en leefbaar huis het gaat hierbij om het schoonhouden van de ruimten die voor dagelijks gebruik noodzakelijk zijn: o Een woonkamer o De gebruikte slaapkamers o De keuken en de sanitaire ruimten o Verkeersruimten (gang en overloop) o Een balkon of inwendige berging, alleen als die daadwerkelijk worden gebruikt - Schone kleding en linnengoed - Organisatie, advies en/of instructie van het huishouden o Plannen en organiseren van huishoudelijke activiteiten o Helpen met verkrijgen van structuur o Instructie bij huishoudelijke taken - Begeleiden bij het laten doen van het huishouden o Instructie geven hoe de activiteiten te doen o Instructie bij omgaan met hulpmiddelen o Voordoen, aanleren van activiteiten - Het verzorgen van de maaltijd o smeren van boterhammen o opwarmen van warme maaltijd o klaarzetten van drinken Profielen Binnen de arrangementen zijn zeven profielen onderscheiden. Aan elk profiel hangt een geldbedrag per vier weken en globaal de activiteiten. Op basis van de bevindingen van het onderzoek wordt een van de profielen gekozen. De zorgaanbieder maakt vervolgens met de cliënt afspraken over de exacte invulling in de periode van vier weken. Profiel 1 Dit is de laagste inzet. Dit profiel kan gebruikt worden voor: een persoonshuishoudens of meerpersoons huishoudens waar het zware werk, deels licht schoonmaakwerk gedaan hoeft te worden of huishoudens waar de cliënt meehelpt of een deel op een andere manier organiseert. Profiel 2 Dit profiel gaat uit van een situatie waar het eerste profiel niet (meer) voldoet. Het blijft gaan om huishoudens waar de cliënt zelf de regie kan voeren en weet wat er in het huishouden gedaan moet worden en dat zelf met de aanbieder kan afspreken. Bijvoorbeeld: meerpersoonshuishoudens waar zwaar en licht huishoudelijk werk overgenomen moet worden of eenpersoonshuishoudens waar iemand door een handicap geen taken zelf meer kan doen 2

3 Profiel 3 Naast een schoon huis kan dit profiel worden ingezet voor ondersteuning bij de organisatie van het huishouden. Dit profiel past bij mensen die zelf minder goed de regie kunnen voeren en daarbij op onderdelen hulp nodig hebben. Ook hulp aan gezinnen met kinderen kan hierbij horen. Bij dit profiel wordt ervan uitgegaan dat cliënten ook taken zelf doen of op een andere manier regelen. Zo kan een gezonde persoon die niet gewend is om het huishouden te doen, en dit aangeleerd moet krijgen, tijdelijk onder dit profiel vallen. Profiel 4 Dit profiel heeft hetzelfde doel als profiel 3 maar vraagt om meer inzet om de resultaten te halen. Ook is dit profiel bruikbaar bij cliënten die zelf het huishouden niet meer kunnen organiseren en waarbij die rol door de hulp overgenomen moet worden, zoals mensen met dementie of mensen met een verstandelijke beperking. Profiel 5 Dit profiel heeft naast een schoon huis en het organiseren van het huishouden ook te maken met ontregeling, grip kwijt zijn op het huishouden. Ook kan dit profiel worden ingezet als huishoudelijke taken aangeleerd kunnen worden. Er wordt hierbij van uitgegaan dat cliënten, onder begeleiding, taken zelf kunnen uitvoeren. Profiel 6 Tijdelijk intensieve hulp: dit profiel kan worden ingezet als tijdelijk een grote hulpvraag speelt vooral als het huishouden met jonge kinderen overgenomen moet worden. Dit is altijd een tijdelijke situatie, totdat de cliënt eigen mogelijkheden of structurele oplossingen heeft gevonden. Denk hier bijvoorbeeld aan een periode van maximaal zes tot acht weken. Profiel 7 Maaltijden Er zijn globaal twee groepen te onderscheiden waar het nodig is de maaltijd te regelen. Dit zijn: De cliënten met persoonlijke verzorging zonder medische indicatie voor maaltijdverzorging. De persoonlijke verzorging is dan ingezet voor andere handelingen zoals douchen of medicijnen geven. De cliënten met alleen huishoudelijke hulp, die al dan niet tijdelijk, hun maaltijd niet kunnen bereiden. Voor de eerste groep heeft de gemeente in 2015 afspraken gemaakt met de zorgaanbieder en hoeft er geen aanvullende indicatie te worden gesteld. Wat weeg je mee om het profiel te bepalen? - De samenstelling van het huishouden: gaat het om één persoon of meer personen? Zijn er nog meer gezinsleden? Is er sprake van gebruikelijke zorg? - Werkzaamheden die gedaan moeten worden en waar ondersteuning bij nodig is: als alleen het zware schoonmaakwerk gedaan hoeft te worden kan een lager profiel ingezet worden dan als er ook lichte taken gedaan moeten worden. Als er weinig kamers gebruikt worden kan er een lager profiel worden ingezet dan als er meerdere kamers worden gebruikt. - Het type hulp (alleen schoonmaken, helpen met organiseren, omgaan met complex gedrag). - Of er mogelijkheden zijn om tot andere oplossingen te komen (als dat zo is kan iemand lager worden ingeschaald). Het te behalen resultaat met het bijbehorende profiel wordt in de beschikking opgenomen. 3

4 De aanbieder bespreekt het resultaat met de cliënt en spreekt af wat de hulp doet en wat de cliënt zelf doet. Uitgangspunt hierbij is een schoon en leefbaar huis. Dit resultaat is voor veel uitleg vatbaar. Het gaat over de ruimten die nodig zijn voor het normale gebruik van de woning. Deze ruimten moeten met enige regelmaat schoongemaakt worden. Dit wil niet zeggen dat alle vertrekken wekelijks of meer wekelijks schoongemaakt moeten worden. Het betekent dat het huis niet vervuilt en periodiek schoon wordt gemaakt om zo een algemeen aanvaard basisniveau van schoon te realiseren. De taken en frequenties bij het begrip schoon en leefbaar huis moeten duidelijk worden omschreven. Hierdoor is het duidelijk wat er verwacht wordt in dit arrangement. Normering schoon huis Soort Taken Frequentie Licht Stof afnemen, ragen (hoog/laag) huishoudelijk werk kamers opruimen Zwaar Schrobben/dweilen/soppen (toilet, badkamer, keuken, huishoudelijk verkeersruimten) werk Bedden verschonen 1 maal per 2 weken Opruimen huishoudelijk afval Stofzuigen Ramen lappen aan binnenzijde 1 maal per kwartaal Wasverzorging Kleding en linnengoed sorteren en wassen in wasmachine Ophangen en afhalen Vouwen en opbergen De frequentie geeft aan hoe vaak de ruimten voor dagelijks gebruik schoongemaakt moeten worden en wat als een algemeen aanvaard basisniveau wordt beschouwd. De aanbieder kan met instemming van de cliënt afwijken van de frequentie. Dit komt bijvoorbeeld voor bij cliënten die eenmaal per twee weken hulp ontvangen. 1.3 Gebruikelijke zorg Gebruikelijke zorg is de ondersteuning die huisgenoten geacht worden elkaar te bieden, omdat zij als leefeenheid een gemeenschappelijk huishouden voeren en op die grond een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben voor het functioneren van dat huishouden. Indien tot de leefeenheid, waar de aanvrager deel van uitmaakt, één of meer huisgenoten behoren die wel in staat zijn het huishoudelijk werk te verrichten, komt men niet in aanmerking voor hulp bij het huishouden. Er is dan sprake van gebruikelijke zorg. Bij gebruikelijke zorg wordt rekening gehouden met de leeftijd van de huisgenoot: Vanaf 23 jaar wordt een volledig overnemen van het huishouden verwacht. Van 18 tot 23 jaar wordt iemand in staat geacht een eenpersoonshuishouden te doen. Dus in een gezamenlijk huishouden mogen de volgende activiteiten worden verwacht: schoonhouden van sanitaire ruimte, de keuken en een kamer, de was doen, boodschappen doen, maaltijd verzorgen en afwassen en opruimen. Van kinderen vanaf 13 jaar wordt verwacht dat zij huishoudelijke taken doen zoals opruimen, afwassen, boodschappen doen, stofzuigen en bedden verschonen. 4

5 Van kinderen tussen de 5 en 12 jaar worden de mogelijkheden betrokken bij lichte huishoudelijke taken. Het principe van gebruikelijke zorg heeft een verplichtend karakter en hierbij wordt geen onderscheid gemaakt op basis van sekse, religie, cultuur, gezinssamenstelling, de wijze van inkomensverwerving, drukke werkzaamheden, lange werkweken of persoonlijke opvattingen over het verrichten van huishoudelijke werkzaamheden. Bij kamerverhuur wordt de huurder van de betreffende ruimte niet tot het huishouden gerekend. Als mensen zelfstandig samenwonen op een adres en gemeenschappelijke ruimten delen, wordt verondersteld dat het aandeel in het schoonmaken van die ruimten bij uitval van een van de leden wordt overgenomen door de andere leden van een leefeenheid. Het eventuele positieve advies voor hulp bij het huishouden betreft dan alleen de eigen woonruimte (kamers) van de zorgvrager en een evenredig deel van het schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimten Gezondheidsproblemen of (dreigende) overbelasting Indien uit (medisch) onderzoek blijkt dat een huisgenoot aantoonbare beperkingen heeft op grond van een aandoening, beperking, handicap of probleem waardoor redelijkerwijs de activiteiten niet overgenomen kunnen worden is gebruikelijke zorg niet van toepassing. Wanneer de dreigende overbelasting wordt veroorzaakt door een combinatie van werk, het voeren van een huishouden en andere activiteiten dan werk en huishouden, gaan werk en het voeren van een huishouden voor. Het beoefenen van vrijetijdsbesteding kan op zich geen reden zijn om een indicatie voor hulp bij het huishouden te krijgen. In geval de leden van een leefeenheid overbelast dreigen te raken door de combinatie van werk en verzorging van de zieke partner/huisgenoot, kan een indicatie worden gesteld op de onderdelen die normaliter tot de gebruikelijke zorg worden gerekend. In principe zal die indicatie van korte duur zijn (max. drie maanden) om de leefeenheid de gelegenheid te geven de onderlinge taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen. Hetzelfde geldt als een partner/ouder door het plotseling overlijden van de andere ouder overbelast dreigt te raken door de combinatie van werk en verzorging van de inwonende kinderen Fysieke afwezigheid Indien de huisgenoot van een zorgvrager vanwege werk fysiek niet aanwezig is wordt hiermee bij het indiceren uitsluitend rekening gehouden, wanneer het om aaneengesloten perioden van tenminste zeven etmalen gaat. De afwezigheid van de huisgenoot moet een verplichtend karakter hebben en inherent zijn aan diens werk; denk hierbij aan offshore werk, internationaal vrachtverkeer en werk in het buitenland. Wanneer iemand aaneengesloten perioden van tenminste zeven etmalen van huis is, is er in die periode feitelijk sprake van een eenpersoonshuishouden en kan er geen gebruikelijke zorg worden geleverd. Wanneer de fysieke afwezigheid van de partner minder dan zeven etmalen bedraagt, zal er altijd onderzocht moeten worden of de huisgenoot feitelijk kan voorzien in het verlenen van de zorg, dit speelt met name een rol bij de niet-uitstelbare taken zoals een maaltijd verzorgen/opwarmen, de kinderen verzorgen, afwassen en opruimen. 1.4 Algemene hulpmiddelen, algemeen gebruikelijke voorzieningen en de Huishoudelijke hulp toelage Algemene hulpmiddelen Bij de beoordeling of hulp bij het huishouden als maatwerkvoorziening noodzakelijk is wordt bekeken of in de plaats daarvan algemene (technische) hulpmiddelen kunnen worden ingezet. Voorbeelden van algemene (technische) hulpmiddelen zijn: een afwasmachine, aangepast bestek, het plaatsen van een verhoging voor een wasmachine, een wasdroger, een stofzuiger. 5

6 Als een algemeen technisch hulpmiddel niet aanwezig is maar wel gerealiseerd kan worden en een goede oplossing biedt, is dit voorliggend op het inzetten van hulp bij het huishouden. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de persoonlijke opvattingen over de inzet van deze hulpmiddelen door de aanvrager. Zo is de aanschaf van een afwasmachine en wasdroger in beginsel algemeen gebruikelijk. De consulent zal echter ook kijken naar individuele aspecten zoals of er voldoende ruimte in de woning is voor het plaatsen van zo n apparaat Algemeen gebruikelijke voorzieningen Een algemeen gebruikelijke voorziening is een voorziening waarover de aanvrager, gezien zijn individuele situatie, ook zonder zijn handicap of beperking, zou kunnen beschikken. Wat in een concrete situatie als algemeen gebruikelijk te beschouwen is, hangt af van de geldende maatschappelijke normen van het moment van de aanvraag. Voorbeelden van algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn: de kinderopvang (crèche, kinderdagverblijf, overblijfmogelijkheden op school, voor- of naschoolse opvang), oppascentrales, sociale alarmering, boodschappen service, maaltijdservice, klussendienst, ramenwasservice, dagrecreatie voor ouderen, hondenuitlaatservice etc Huishoudelijke hulp toelage Voor de jaren 2015 en 2016 is er een aanvullende regeling door het Rijk beschikbaar gesteld, de HHTregeling. Mensen die al een indicatie hebben voor HbH 1 maar meer hulp willen, kunnen via de zorgaanbieder zelf hulp bijkopen voor een laag tarief. 1.5 Particuliere huishoudelijke hulp Er zijn aanvragers die om verschillende redenen gedurende perioden in hun leven gebruik maken van een particuliere hulp. Indien dat het geval is, zal er in beginsel geen hulp bij het huishouden worden verstrekt op grond van de Wmo. Bij elke aanvraag voor hulp bij het huishouden zal individueel worden onderzocht óf en in welke mate iemand gebruik maakt van een particuliere hulp. De volgende uitgangspunten worden hierbij gehanteerd. Als een aanvrager een particuliere hulp heeft en op het moment van de aanvraag nog steeds hulp heeft die activiteiten overneemt (waarmee de aanvrager bij het voeren van het huishouden problemen ondervindt) dan wordt de particuliere hulp als algemeen gebruikelijk beschouwd voor de overgenomen activiteiten en komt de aanvrager niet voor een maatwerkvoorziening in aanmerking. Wanneer er in de financiële situatie van de aanvrager iets verandert (bijv. verlies van baan door een beperking) waardoor de particuliere hulp niet gecontinueerd kan worden, kan aanspraak gemaakt worden op de maatwerkvoorziening hulp bij het huishouden. Als een aanvrager een particuliere hulp heeft en op het moment van de aanvraag nog steeds hulp heeft maar die niet alle activiteiten overneemt (waarmee de aanvrager bij het voeren van het huishouden problemen ondervindt) dan kan er een maatwerkvoorziening worden ingezet voor de activiteiten die niet overgenomen worden. Hierbij kan worden gedacht aan de situatie dat iemand al gedurende enige tijd een particuliere hulp heeft voor het doen van een aantal huishoudelijke activiteiten, maar waarbij uitbreiding noodzakelijk is vanwege een verslechterde gezondheidssituatie. 1.6 Revalideren Wanneer bepaalde aandoeningen die de oorzaak vormen voor de huishoudelijke beperkingen naar de mening van de arts nog behandelmogelijkheden biedt, kan in de regel geen hulp bij het huishouden positief worden geïndiceerd. Het gaat hierbij dan met name om Moeilijk Objectiveerbare Aandoeningen (MOA) en psychische aandoeningen. Hulp bij het huishouden kan in zo n situatie immers anti revaliderend werken. Wel kan hulp bij het huishouden naast een te volgen behandeling of revalidatie 6

7 positief worden geadviseerd. Hierover is afstemming met de behandelaar nodig. Een dergelijke indicatie heeft dan in principe een korte geldigheidsduur, afgeleid van de duur van het behandel- of revalidatietraject. 1.7 Het hebben van een huisdier Het hebben van een huisdier is een keuze. Voor het uitlaten van huisdieren bestaan voorliggende voorzieningen. Extra schoonmaak in verband met dieren kan alleen in een acute situatie voor maximaal zes weken worden geïndiceerd waarna zelf naar een oplossing gezocht moet worden. Extra schoonmaak ten behoeve van hulphonden is geen keuze en kan structureel vallen onder hulp bij het huishouden. 1.8 Spoedhulp Hulp kan binnen 24 uur worden ingezet wanneer dit nodig is. Spoedhulp is aan de orde wanneer het niet uitstelbare taken betreft zoals de verzorging van kinderen of het bereiden/klaarzetten van maaltijden. 1.9 Overlijden (geïndiceerde) partner Bij het overlijden van de geindiceerde mag de hulp maximaal vier weken worden gecontinueerd op grond van de oorspronkelijke indicatie. De achterblijvende leden van de leefeenheid hebben daarmee vier weken de tijd om de (veranderde) indicatie op naam van een van de achterblijvers te zetten Geplande operatie/ziekenhuis- of verpleeghuisopname Wanneer (op korte termijn) een ziekenhuis- of verpleeghuisopname gepland staat en de verwachting bestaat dat na ontslag uit het ziekenhuis hulp nodig is, dan bestaat de mogelijkheid om voor een korte periode geïndiceerd te worden. Bij dit soort gevallen is het van belang dat de aanvrager zich meldt bij het loket Sociaal Domein van de gemeente zodra bekend is dat er in de nabije toekomst een operatie/ziekenhuisopname zal plaatsvinden. Deze tijdigheid is noodzakelijk zodat er voldoende tijd aanwezig is voor de consulent om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van de aanvrager om de problemen met hulp bij het huishouden zelf in het eigen sociaal netwerk op te lossen, d.m.v. mantelzorg. Wanneer er wel een indicatie wordt afgegeven op grond van de Wmo dan zal dit een minimale indicatie zijn vanwege het kortdurende karakter. De aanvrager moet zich dus tijdig melden bij het loket Sociaal Domein, de indicatie kan echter pas definitief worden afgegeven na telefonisch contact vlak voor de ontslagdatum uit het ziekenhuis. 7