ACTIAM N.V. Halfjaarbericht 2015

Transcriptie

1 ACTIAM N.V. Halfjaarbericht 2015

2 PERSONALIA Directie ACTIAM N.V. J. de Wit, voorzitter E.J. van Bergen, directielid G.H.B. Coppens, directielid R.G.H. Verheul, directielid Accountant KPMG Accountants N.V. Postbus AA Utrecht ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

3 Inhoud 1 Directie verslag Algemeen Belangrijke ontwikkelingen Samenstelling directie Verantwoord vermogensbeheer Wet- en regelgeving Risicomanagement Resultatenontwikkeling 8 2 Halfjaarcijfers Balans Winst- en verliesrekening Toelichting op de halfjaarcijfers Overige gegevens Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming Resultaatverwerking Gebeurtenissen na balansdatum Beoordelingsverklaring 19 ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

4 1 Directie verslag 1.1 ALGEMEEN ACTIAM N.V. (ACTIAM) is de fonds- en vermogensbeheerder van VIVAT (handelsnaam voor REAAL N.V., vanaf 26 juli 2015 VIVAT N.V.) met 50,8 miljard onder beheer ultimo juni 2015 (ultimo 2014: 51,4 miljard). ACTIAM richt zich op verantwoord fondsbeheer voor zowel particuliere als institutionele beleggers en vermogensbeheer voor institutionele beleggers. Beleggingsfondsen voor particuliere beleggers worden aangeboden via professionele distributiekanalen, in het bijzonder die van Reaal, Zwitserleven, ASN Bank, SNS Bank en Regiobank. De missie van ACTIAM is het realiseren van beleggingsdoelen voor klanten met een duurzaam beleggingsresultaat, service en advies. ACTIAM wil blijven verrassen en inspireren, voor en met klanten. ACTIAM beheert het haar toevertrouwde vermogen op een verantwoorde manier. Dat houdt in dat vrijwel alle assets under management (aandelen, vastrentende waarden, vastgoed, liquiditeiten) worden belegd conform de door haar geformuleerde Fundamentele Beleggingsbeginselen. Beleggingen mogen niet in strijd zijn met internationale normen en conventies en de eigen principes van ACTIAM. De beheerder wil zich bovendien opstellen als actieve en betrokken aandeelhouder om daarmee een (nog) verdergaande gedragsverandering te stimuleren bij ondernemingen en regelgevende kaders. Het accent ligt bij deze vorm van actief aandeelhouderschap op bedrijven met activiteiten op het gebied van natuurlijke hulpbronnen (olie, gas, mijnbouw en voeding). Voor de ASN fondsen is het specifieke beleggingsbeleid en zijn de duurzaamheidscriteria zoals opgesteld door ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB) van toepassing. Fondsbeheer Voor de volgende beleggingsinstellingen is ACTIAM beheerder van een beleggingsinstelling (Beheerder), ook wel Alternative Investment Fund Manager (AIFM) genoemd: n SNS Beleggingsfondsen N.V.; n Zwitserleven Beleggingsfondsen, Zwitserleven Mix Beleggingsfondsen en Zwitserleven Institutionele Beleg gings fondsen; n ACTIAM Responsible Index Funds Equity; n ACTIAM Institutional Microfinance Funds; n ACTIAM-FMO SME Finance Fund I. Voor de volgende beleggingsinstellingen is ACTIAM door ABB aangesteld als Beheerder. n ASN Beleggingsfondsen N.V.; n ASN-Novib Microkredietfonds; n ASN Groenprojectenfonds. Vermogensbeheer ACTIAM beheert het vermogen van de verzekeraars Reaal en Zwitserleven. Daarnaast voert ACTIAM ook het vermogensbeheer uit voor een selecte groep klanten van buiten de VIVAT organisatie. Overige activiteiten Het research-team van ACTIAM voert voor de beleggingsinstellingen en een aantal institutionele klanten onderzoek uit op ESG-gebied (Environment, Social en Governance). 1.2 BELANGRIJKE ONTWIKKELINGEN ONTWIKKELINGEN NA BALANSDATUM SNS REAAL verkoopt VIVAT SNS REAAL N.V. (SNS REAAL) heeft 26 juli 2015 bekend gemaakt dat de verkoop van VIVAT aan Anbang Group Holdings Co. Ltd., een volle dochter van Anbang Insurance Group Co. Ltd. (Anbang), een vooraanstaande Chinese verzekeringsmaatschappij, is afgerond. Alle aandelen van SNS REAAL in VIVAT zijn op 26 juli 2015 aan Anbang geleverd. De statutaire naam REAAL N.V. is gewijzigd in VIVAT N.V. De minister van Financiën, De Nederlandsche Bank (DNB) en de Chinese toezichthouder (CIRC), en de aandeelhouder van SNS REAAL (NLFI) hebben de benodigde goedkeuringen verleend. ACTIAM is een 100% deelneming van VIVAT. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

5 1.2.2 ONTWIKKELING BEHEERD VERMOGEN Ultimo juni 2015 was de omvang van het beheerde vermogen 50,8 miljard (ultimo 2014: 51,4 miljard), waarvan 17,7 miljard bestaat uit vermogen in beleggingsfondsen. Tabel 1: Omvang van het beheerde vermogen BEHEERD VERMOGEN (X ) 31 december juni december juni december juni Gedurende de eerste helft van het jaar hebben marktontwikkelingen en mutaties in klantportefeuilles er toe geleid dat gedurende de verslagperiode het beheerde vermogen met 0,6 miljard is gedaald ONTWIKKELINGEN GEDURENDE HET EERSTE HALFJAAR VAN 2015 Vermogensbeheerkorting voor SRLEV N.V. VIVAT is de enige aandeelhouder van zowel ACTIAM en SRLEV N.V. Op verzoek van en met instemming van VIVAT zijn SRLEV N.V en ACTIAM overeengekomen dat ACTIAM met ingang van 2015 onder specifieke voorwaarden, waaronder een naar verwachting voldoende kapitalisatie van ACTIAM, een voorgeschreven, maximale korting verleent op de SRLEV N.V. in rekening gebrachte beheervergoeding. 403-verklaring van SNS REAAL ingetrokken SNS REAAL heeft per 1 juli 2006 een 403-verklaring voor SNS Asset Management N.V. afgegeven waarmee zij aangeeft hoofdelijk aan sprakelijk te zijn. Deze 403-verklaring is met de fusie tussen SNS Asset Management N.V. en SNS Beleggingsfondsen Beheer B.V. tot ACTIAM overgegaan naar ACTIAM. Met de voorgenomen verkoop aan Anbang heeft SNS REAAL de door haar afgegeven 403-verklaring per 16 februari 2015 ingetrokken. Per 26 juli 2015 is de verkoop van VIVAT aan Anbang afgerond. Juridisch geschil Ultimo 2014 is een voorziening van 0,4 miljoen getroffen voor een juridisch geschil over contractvoorwaarden in een lening. Het juridisch geschil is in het eerste halfjaar van 2015 beslecht. De uiteindelijke kosten betroffen 1/3 deel ( 0,13 miljoen) van de getroffen voorziening. Dit heeft in 2015 geleid tot een vrijval van 0,27 miljoen ten gunste van het resultaat. 1.3 SAMENSTELLING DIRECTIE De directie van ACTIAM wordt gevoerd door de heren Jacob de Wit, Erik Jan van Bergen, George Coppens en Rob Verheul. Gedurende de verslagperiode zijn er geen wijzigingen in de samenstelling van de directie geweest. 1.4 VERANTWOORD VERMOGENSBEHEER UITSLUITINGSCRITERIA De Fundamentele Beleggingsbeginselen van ACTIAM zijn gebaseerd op internationale verdragen, conventies en best practices, zoals de UN Global Compact en Principles for Responsible Investment, en hebben betrekking op een verscheidenheid aan belangrijke maatschappelijke thema s: mensenrechten, fundamentele arbeidsrechten, corruptie, het milieu, wapens en klant- en productintegriteit. Aan de hand van deze beleggingsbeginselen en extra sectorspecifieke criteria onderzoekt een toegewijd ESG-team (Environment, Social, Governance) of een bedrijf wel of niet voldoet aan die criteria. Voldoet een bedrijf niet, dan gaat ACTIAM bij voorkeur de dialoog aan over de (mogelijk) controversiële onderwerpen of sluit het bedrijf uit van belegging. Door de invloed als aandeelhouder of leningverstrekker uit te oefenen worden bedrijven gestimuleerd om hun beleid aan te passen en gedragsverandering te laten zien. Wanneer engagement niet het gewenste resultaat oplevert, wordt het bedrijf uitgesloten. Het ACTIAM Selectiecomité besluit of een bedrijf uitgesloten of toegelaten wordt. Het ESG-team adviseert deze commissie. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

6 1.4.2 ENGAGEMENT Als uit onderzoek blijkt dat een bedrijf niet voldoende verantwoord onderneemt of hier twijfels over bestaan, start ACTIAM een dialoog of engagement met dit bedrijf. Samen met het bedrijf wordt gekeken hoe controverses konden ontstaan en/of hoe deze in de toekomst kunnen worden voorkomen. Hierbij maakt ACTIAM onderscheid tussen drie vormen van engagement: responsief of proactief engagement en positieve selectie. Bij responsief engagement wordt de dialoog aangegaan met ondernemingen die op één of meer Fundamentele Beleggingsbeginselen slecht scoren en het risico lopen van belegging te worden uitgesloten, maar waarbij op korte termijn verbetering mogelijk is. Doel is dat het ESG-beleid en de ESG-prestaties voldoen aan de Fundamentele Beleggingsbeginselen. Ondernemingen die geen of onvoldoende vooruitgang laten zien, kunnen van belegging worden uitgesloten. Proactief engagement richt zich op de natuurlijke hulpbronnenindustrie met de focus op ondernemingen in de volgende sectoren: n olie & gas; n mijnbouw; n papier & bosbouw; n voeding, drank & tabak en nutsbedrijven. Met deze ondernemingen wordt proactief besproken hoe zij het beleid en de prestaties op ESG-gebied kunnen versterken. Positieve selectie, tot slot, houdt in dat ACTIAM bedrijven selecteert waarin op duurzaamheidsgebied veel potentie is, maar die nog niet aan alle criteria voldoen. Er worden bedrijven geselecteerd die een duurzame kernactiviteit hebben maar bijvoorbeeld op het gebied van transparantie of duurzaamheidsdoelstellingen kunnen verbeteren. ACTIAM gaat dan het gesprek aan om verbetering te bevorderen en het bedrijf krijgt een prominente plaats in de beleggingsportefeuille. Op deze manier wordt er geïnvesteerd in activiteiten die ACTIAM wil stimuleren UITOEFENING STEMRECHT OP AANDEELHOUDERSVERGADERINGEN Op aandeelhoudersvergaderingen stemt ACTIAM nadrukkelijk op duurzame beleidsaspecten. Traditioneel staan tijdens Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders (AVA s) vooral corporate governance-onderwerpen op de agenda. Een AVA is echter een goede manier om ook andere onderwerpen onder de aandacht te brengen bij het management van een bedrijf. Om deze reden belanden ook steeds vaker milieu- en sociale kwesties op de agenda. In het eerste halfjaar van 2015 vroegen aandeelhouders, waaronder ACTIAM, steeds vaker aandacht voor klimaatverandering. Vooral bij energiebedrijven is dit een relevant onderwerp. Zo ondersteunde ACTIAM een aandeelhoudersresolutie bij de vergaderingen van BP en Shell. Met deze resolutie werden de bedrijven verzocht om te gaan rapporteren over klimaatverandering. Bijzonder was dat ook het management van beide bedrijven deze aandeelhoudersresoluties ondersteunde. Het gevolg was dat ruim 98% van de aandeelhouders voor stemden en de resoluties werden aangenomen. 1.5 WET- EN REGELGEVING De op 22 juli 2013 in werking getreden richtlijn 2011/61/EU inzake beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen (AIFM richtlijn) is geïmplementeerd in de Wet op het financieel toezicht (Wft) en van toepassing op ACTIAM. De vereisten met betrekking tot verslaglegging zijn aangepast aan de eisen uit de AIFM richtlijn. ACTIAM heeft haar organisatie zo ingericht dat gewaarborgd is dat er aan wet- en regelgeving wordt voldaan. 1.6 RISICOMANAGEMENT Aan de activiteiten van ACTIAM zijn risico s verbonden. Hieronder volgt een samenvatting van het risicomanagementbeleid, de ontwikkelingen met betrekking tot risicomanagement en de kapitaaltoereikendheid van ACTIAM INRICHTING RISICOMANAGEMENT Het doel van risicomanagement binnen ACTIAM is het bijdragen aan een beheerste en integere bedrijfsvoering door middel van het management van bekende en acceptabele risico s en een beperking van ongewenste risico s. Het risicomanagement van ACTIAM is gebaseerd op het three lines of defense model. De drie verdedigingslinies ondersteunen en versterken elkaar: n De eerste lijn is de lijnorganisatie die verantwoordelijk is voor het beheersen van het risico. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

7 n De tweede lijn wordt gevormd door Risk Management (binnen ACTIAM en VIVAT) en Compliance (binnen VIVAT). Deze stafafdelingen hebben de verantwoordelijkheid om het management te adviseren op het gebied van interne beheersing en te toetsen of de invulling van de interne beheersing door het management voldoet aan beleidsuitgangspunten van ACTIAM en VIVAT. n Group Audit vormt de derde lijn in de verantwoordelijkheid voor de interne beheersing binnen ACTIAM. Group Audit toetst jaarlijks onafhankelijk van het management van ACTIAM de interne beheersing, vanuit haar verantwoordelijkheid richting de directie en het Audit Comité van VIVAT. Bespreking, beoordeling en beheersing van de bedrijfsrisico s vindt binnen ACTIAM plaats in multidisciplinaire comités. Hierin worden bijvoorbeeld adviezen voorbereid, kunnen implementatieactiviteiten worden opgevolgd en worden risico s gemonitord. Naast de directievergadering worden de volgende comités onderscheiden: het Risk Management Committee ACTIAM, Counterparty Risk Committee, Product Approval & Review Committee, Valuation Committee, Performance Review Committee, ACTIAM Selection Committee, Fondsbeheer Comité en het Data Governance Committee RISICOVISIE ACTIAM hanteert de volgende uitgangspunten voor de risico s en de risicobeheersing die zij nastreeft: n ACTIAM is een Beheerder en institutioneel vermogensbeheerder die enkel voor klanten belegt; n ACTIAM levert hoogwaardige dienstverlening op basis van een integere en beheerste bedrijfsvoering met een laag risicoprofiel; n ACTIAM realiseert de beleggingsdoelstellingen van de klanten binnen de overeengekomen risicogrenzen; n ACTIAM beschermt haar reputatie als betrouwbare en verantwoorde Beheerder en vermogensbeheerder RISICO S ACTIAM onderkent de volgende risico s. Strategisch risico Het strategisch risico gaat over het halen van de strategische doelstellingen. Bijvoorbeeld over de klantbasis, het productenpalet of de kapitalisatie. ACTIAM accepteert het risico van een relatief sterk geconcentreerde klantbasis en beschikt over voldoende kapitaal. Financiële risico s Het financieel risico betreft de risico s die ACTIAM zelf loopt. Bijvoorbeeld het risico op debiteuren (kredietrisico) of op haar huisbankiers of het risico dat de aan de Assets under Management gerelateerde fee-inkomsten dalen of stijgen als gevolg van marktbewegingen. n ACTIAM kent behoudens beleggingen in het kader van het beheer van eigen liquide middelen (treasury) geen handel of beleggingen voor eigen rekening en risico; n ACTIAM kent een beperkte acceptatie van kredietrisico in verband met uitzettingen van eigen middelen; n ACTIAM accepteert een grote mate van volatiliteit in fee-inkomsten als gevolg van marktbeweging; n ACTIAM kent een hoge mate van beschikbare liquiditeit. ACTIAM heeft een treasury beleid ontwikkeld om de risico s gerelateerd aan een hoge mate van liquiditeit te mitigeren. Operationeel risico Het operationeel risico van ACTIAM gaat over de medewerkers, processen en systemen. Daarnaast kijkt ACTIAM ook naar bedreigingen op de operatie van buitenaf. Risicobereidheid operationeel risico: n ACTIAM accepteert dat de ingerichte beheersing de operationele risico s die inherent zijn aan vermogensbeheer niet volledig kan uitsluiten; n ACTIAM heeft een redelijke mate van zekerheid dat de processen effectief worden uitgevoerd; n ACTIAM kent toegewijde en competente medewerkers; n ACTIAM heeft een redelijke mate van zekerheid dat de geleverde IT diensten betrouwbaar zijn; n ACTIAM heeft een redelijke mate van zekerheid over kwaliteit, integriteit en continuïteit van de aan derden uitbestede dienstverlening; n ACTIAM wil beperkt afhankelijk zijn van de kennis en ervaring van bepaalde mensen; n ACTIAM maakt afspraken die rechtsgeldig, eenduidig en afdwingbaar zijn. n ACTIAM heeft haar aansprakelijkheid zorgvuldig afgehecht; n ACTIAM behandelt alle informatie zorgvuldig. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

8 Integriteitsrisico Het integriteitsrisico van ACTIAM gaat over haar medewerkers, producten, klanten en samenwerkingsrelaties. Risicobereidheid integriteitsrisico: n ACTIAM heeft geen tolerantie voor niet integer gedrag van medewerkers, haar klanten of partners; n ACTIAM heeft geen tolerantie voor afwijking ten opzichte van wet- en regelgeving en interne normen of -beleid. Portefeuille compliance Portefeuille compliance bij ACTIAM gaat over het afspreken en naleven van beleggingsrestricties. Risicobereidheid portefeuille compliance: n ACTIAM leeft mandaten na en controleert dat; n ACTIAM handelt conform de voorwaarden van het prospectus van de door haar beheerde beleggingsinstellingen. Financiële risico s portefeuilles De financiële risico s van de portefeuilles die bij ACTIAM in beheer zijn, betreffen beleggingsrisico s die voor rekening en risico van de eigenaren of uiteindelijke belanghebbenden van de portefeuilles zijn. Risicobereidheid financiële risico s portefeuilles: n ACTIAM identificeert, meet, normeert, monitort en stuurt de relevante risico s in de portefeuilles KAPITAALTOEREIKENDHEID De vereiste omvang van het eigen vermogen van ACTIAM vloeit voort uit het bepaalde in art. 3:53 Wft jo. art. 48 sub c, 63 en 63b Besluit prudentiële regels Wft. Ten opzichte van 2014 is het vereiste eigen vermogen in 2015 met 4,9 miljoen gestegen naar 12,4 miljoen. Deze stijging is mede een gevolg van een aanpassing van de vereisten van de DNB. Per ultimo juni 2015 heeft ACTIAM een eigen vermogen van 40,3 miljoen. Tenminste één maal per jaar stelt de directie de interne kapitaalstoereikendheid (ICAAP) van ACTIAM vast op basis van regelgeving vanuit CRD IV/CRR en AIFMD. Deze ICAAP vormt de basis voor het kapitalisatieplan van ACTIAM. De afdelingen Risk Management en Finance & Control adviseren de directie in dit proces ISAE-3402 ACTIAM heeft, als Beheerder en dienstverlener op het gebied van vermogensbeheer, te maken met professionele opdrachtgevers. Deze opdrachtgevers en hun accountants worden in staat gesteld om op een uniforme en transparante wijze inzicht te krijgen in de kwaliteit van de dienstverlening door het opstellen van een zogenaamd ISAE 3402 Type II rapport. De beheersmaatregelen die in dit rapport worden genoemd worden getoetst door de accountant die hierover een verklaring opstelt. ACTIAM heeft PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (PwC) de opdracht gegeven om deze toets uit te voeren. De verklaring wordt jaarlijks in het eerste kwartaal opgesteld. PwC heeft op basis van haar onderzoek over 2014 een verklaring zonder beperkingen afgegeven. 1.7 RESULTATENONTWIKKELING De ontvangen beheervergoedingen zijn in de verslagperiode gestegen met 9,2 miljoen tot 53,0 miljoen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Met name marktontwikkelingen, zoals gedaalde rentes en gestegen aandelenmarkten, hebben positief bijgedragen aan de stijging van de ontvangen beheervergoedingen. De vermogensbeheerkorting wordt verantwoord onder de baten. De verstrekte vermo gensbeheerkorting aan SRLEV N.V. leidt tot een daling van de baten van 11,9 miljoen. In de verslagperiode zijn de kosten gestegen. De bedrijfskosten zijn licht gestegen met 0,2 miljoen tot 14,6 miljoen, mede door de groei van het personeelsbestand. Hierin is de afwikkeling van het juridisch geschil eind 2014, met daarin een vrijval van de voorziening van 0,27 miljoen, in meegenomen. Exclusief de verstrekte vermogensbeheerkorting aan SRLEV N.V. is de winst voor vennootschapsbelasting met 5,0 miljoen gestegen tot 18,0 miljoen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Concluderend, is in de verslagperiode de nettowinst na vennootschapsbelasting met 5,2 miljoen gedaald tot 4,6 miljoen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Een afname van 53% die vrijwel volledig te verklaren is door de directie vastgestelde vermogensbeheerkorting aan SRLEV N.V. Utrecht, 26 augustus ACTIAM N.V. J. de Wit E.J. van Bergen G.H.B. Coppens R.G.H. Verheul ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

9 2 Halfjaarcijfers BALANS Voor winstverdeling en in duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Activa Financiële vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totaal activa Passiva Geplaatst kapitaal Agioreserve Herwaarderingsreserve 1 -- Overige reserves Onverdeeld resultaat Eigen vermogen Voorzieningen Kortlopende schulden Totaal passiva WINST- EN VERLIESREKENING In duizenden euro s Baten 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Ontvangen beheervergoedingen Resultaat deelneming Vermogensbeheerkorting Totaal baten Lasten Vermogensbeheerkosten Kosten uitbesteed vermogensbeheer Bewaarkosten Distributievergoedingen Bedrijfskosten Personeelskosten Andere bedrijfskosten Totaal lasten Financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Belastingen Netto resultaat ) Cijfers 2014, aangepast voor vergelijkingsdoeleinden (de in rekening gebrachte vermogensbeheervergoedingen van SNS Asset Management N.V. aan SNS Beleggingsfondsen Beheer B.V. zijn gecorrigeerd) 2) Cijfers 2014 niet aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

10 2.3 TOELICHTING OP DE HALFJAARCIJFERS 2015 ALGEMEEN ACTIAM N.V. (ACTIAM) is de fonds- en vermogensbeheerder van VIVAT (handelsnaam voor REAAL N.V., vanaf 26 juli 2015 VIVAT N.V.) met 50,8 miljard onder beheer ultimo juni 2015 (ultimo 2014: 51,4 miljard). ACTIAM richt zich op verantwoord fondsbeheer voor zowel particuliere als institutionele beleggers en vermogensbeheer voor institutionele beleggers. Beleggingsfondsen voor particuliere beleggers worden aangeboden via professionele distributiekanalen, in het bijzonder die van Reaal, Zwitserleven, ASN Bank, SNS Bank en Regiobank. De missie van ACTIAM is het realiseren van beleggingsdoelen voor klanten met een duurzaam beleggingsresultaat, service en advies. ACTIAM wil blijven verrassen en inspireren, voor en met klanten. ACTIAM N.V. (ACTIAM) is statutair gevestigd en houdt kantoor aan de Croeselaan 1 in Utrecht. ACTIAM is een 100% deelneming van VIVAT, een dochteronderneming van SNS REAAL N.V. (SNS REAAL) te Utrecht. Op 1 februari 2013 is SNS REAAL genationaliseerd en sindsdien zijn alle aandelen (indirect) in handen van de Nederlandse Staat. Op 30 december 2013 heeft de Nederlandse Staat vervolgens alle aandelen in het kapitaal van SNS REAAL overgedragen aan de Stichting administratiekantoor beheer financiële instellingen (NLFI). NLFI is sindsdien de enig aandeelhouder van SNS REAAL. SNS REAAL heeft 26 juli 2015 bekend gemaakt dat de verkoop van VIVAT aan Anbang Group Holdings Co. Ltd., een volle dochter van Anbang Insurance Group Co. Ltd. (Anbang), een vooraanstaande Chinese verzekeringsmaatschappij, is afgerond. Alle aandelen van SNS REAAL in VIVAT zijn op 26 juli 2015 aan Anbang geleverd. De statutaire naam REAAL N.V. is gewijzigd in VIVAT N.V. De minister van Financiën, De Nederlandsche Bank (DNB) en de Chinese toezichthouder (CIRC), en de aandeelhouder van SNS REAAL (NLFI) hebben de benodigde goedkeuringen verleend. De financiële gegevens van de vennootschap worden opgenomen in de geconsolideerd jaarcijfers van VIVAT. De jaarcijfers 2015 van VIVAT zullen worden gepubliceerd op de website vivatverzekeringen.nl. Voor de volgende beleggingsinstellingen is ACTIAM Beheerder van een Beleggingsinstelling (Beheerder), ook wel Alternative Investment Fund Manager genoemd (AIFM): n SNS Beleggingsfondsen N.V.; n Zwitserleven Beleggingsfondsen, Zwitserleven Mix Beleggingsfondsen en Zwitserleven Institutionele Beleggingsfondsen; n ACTIAM Responsible Index Funds Equity; n ACTIAM Institutional Microfinance Funds; n ACTIAM-FMO SME Finance Fund I. Voor de volgende beleggingsinstellingen is ACTIAM door ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB) aangesteld als Beheerder: n ASN Beleggingsfondsen N.V.; n ASN-Novib Microkredietfonds; n ASN Groenprojectenfonds. ACTIAM fungeert tevens als bestuurder van: n Pettelaar Effectenbewaarbedrijf N.V.; n Stichting Bewaarder Zwitserleven Beleggingsfondsen; n Stichting Juridisch Eigenaar ACTIAM Institutional Microfinance Fund III ACTIAM heeft een 100% belang in dochtermaatschappij SNS Development Finance B.V. Deze dochtermaatschappij bevatte in het verleden het belang in DWM Asset Management L.C.C. Na verkoop van het belang eind 2014, bevat de dochtermaatschappij alleen nog een kaspositie. In juni 2015 is het besluit genomen om deze dochtermaatschappij te liquideren. Opstelling halfjaarcijfers De halfjaarcijfers van de vennootschap zijn opgesteld conform de bepalingen van Titel 9, Boek 2 BW. Op grond van Titel 9, Boek 2 BW artikel 408 is afgezien van het opstellen van geconsolideerde halfjaarcijfers en is gebruik gemaakt van de in RJ geboden vrijstelling om geen kasstroomoverzicht op te nemen. Voor de rubricering van de posten in de balans en de winst- en verliesrekening is aangesloten op Titel 9, Boek 2 BW en het besluit modellen jaarrekeningen. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

11 Vergelijkende cijfers 2014 De vergelijkende cijfers in de winst- en verliesrekening betreft de gecombineerde cijfers van SNS Beleggingsfondsen Beheer B.V. en SNS Asset Management N.V.. De vergelijkende cijfers zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Grondslagen voor waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Continuïteit Dit halfjaarbericht is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Schattingen en veronderstellingen De opstelling van het halfjaarbericht vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Opname van een actief of een verplichting De opstelling van het halfjaarbericht vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Deelnemingen Deelnemingen waar invloed van betekenis op het zakelijke en het financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. Wijzigingen in de balanswaarde bij deelnemingen in groepsmaatschappijen als gevolg van mutaties in de herwaarderings-, cash flow-, reële waarde- of winstdelingsreserve van de deelnemingen worden in de wettelijke reserve deelnemingen verantwoord, welke is begrepen in het eigen vermogen. Obligaties Obligaties worden na de eerste opname in de balans gewaardeerd op reële waarde. Niet-gerealiseerde winsten en verliezen die voortvloeien uit reële waardeveranderingen van deze beleggingen worden, rekening houdend met uitgestelde belastingverplichtingen, in de herwaarderingesreserve (eigen vermogen) verwerkt. Wanneer de obligaties worden verkocht, worden hiermee verband houdende cumulatieve reële waardeaanpassingen verwerkt in de winst- en verliesrekening als resultaat uit beleggingen. Deposito s Deposito s worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, eventueel verminderd met een voorziening voor bijzondere waardevermindering. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op nominale waarde, eventueel onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de vennootschap. Voorzieningen Voorzieningen worden getroffen wanneer er sprake is van een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die voortvloeit uit gebeurtenissen in het verleden, het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van de verplichting een uitstroom van economische middelen noodzakelijk is en een betrouwbare schatting van de omvang van de verplichting kan worden gemaakt. De voorzieningen worden gewaardeerd op de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. Dotaties en eventuele latere vrijvallen worden in de winst- en verliesrekening verwerkt. Verantwoording van baten en lasten Baten worden in de winst- en verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel heeft plaatsgevonden die samenhangt met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel heeft plaatsgevonden die samenhangt met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

12 Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post nog af te wikkelen transacties. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. In het resultaat wordt begrepen de in de verslagleggingsperiode toe te rekenen baten en lasten. De resultaten op transacties worden verantwoord in de verslagleggingsperiode waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen zodra zij voorzienbaar zijn. Belastingen Belastingen omvatten de winstbelastingen en latente belastingen die over de verslagperiode verschuldigd en verrekenbaar zijn. De belastingen worden in de winst- en verliesrekening opgenomen, behalve voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen. In dat geval wordt de belasting in het eigen vermogen verwerkt. De belasting die over het boekjaar verschuldigd en verrekenbaar is, is de belasting die naar verwachting betaald moet worden over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de belasting die over voorgaande jaren verschuldigd was. Personeel Het personeel is gedurende de eerste helft van 2015 in dienst van VIVAT. De hierop betrekking hebbende kosten zijn door VIVAT doorbelast aan de vennootschap. Tot 1 januari 2015 was het personeel in dienst van SNS REAAL. Deze wijziging is het gevolg van de splitsing van SNS REAAL in SNS Bank N.V. en VIVAT TOELICHTING OP DE BALANS Tabel 2: Financiële vaste activa In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Deelneming in groepsmaatschappijen Obligaties Totaal Deelneming De deelneming betreft een 100% belang in SNS Development Finance B.V. In de deelneming was in het verleden het belang in DWM Asset Management L.L.C. opgenomen. Dit belang is in december 2014 verkocht. In juni 2015 is het besluit genomen om SNS Development Finance B.V. te liquideren. Tabel 3: Verloop deelneming In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Deelneming in groepsmaatschappijen Obligaties Totaal Obligaties Het saldo obligaties bestaat geheel uit Nederlandse staatsobligaties. Tabel 4: Verloop Obligaties In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Balanswaarde begin van het jaar Aankopen Verkopen Herwaardering 2 -- Totaal ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

13 Tabel 5: Liquide middelen In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Liquide middelen Deposito s Totaal Liquide middelen De liquide middelen betreffen direct opvraagbare tegoeden bij SNS Bank N.V., Kas Bank N.V. en ABN AMRO Bank N.V. Deposito s De deposito s hebben een looptijd kleiner dan 3 maanden en een gemiddelde rente van 0,09%. Tabel 6: Vorderingen In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Op groepsmaatschappijen Te ontvangen beheervergoeding Debiteuren Lopende rente Uitgestelde belastingvorderingen Overige vorderingen Totaal Vorderingen hebben een looptijd van korter dan 1 jaar. Lopende rente Dit betreft rente op liquide middelen. Uitgestelde belastingvorderingen Uitgestelde belastingvorderingen betreft de latente belastingvordering inzake de genomen voorziening voor een juridisch geschil. Na jaarultimo is het juridisch geschil beslecht; de uiteindelijke belastingvordering bedraagt Overige vorderingen Dit betreft vooruitbetaalde facturen. Tabel 7: Eigen vermogen In duizenden euro s GEPLAATST KAPITAAL AGIO RESERVE HERWAARDE- RINGSRESERVE OVERIGE RESERVES ONVERDEELDE WINST TOTAAL VERMOGEN Stand per 1 januari Overboeking nettowinst Uitkering dividend Nettowinst Stand per 31 december Overboeking nettowinst Herwaardering beleggingen Nettowinst eerste halfjaar Stand per 30 juni Het maatschappelijk kapitaal groot ,- bestaat uit 500 aandelen groot van 453,79. Hiervan zijn 100 aandelen geplaatst en volgestort. De vereiste omvang van het eigen vermogen van ACTIAM vloeit voort uit het bepaalde in art. 3:53 Wft jo. art. 48 sub c, 63 en 63b Besluit prudentiële regels Wft. Voor 2015 is het vereiste eigen vermogen 12,4 miljoen. Per ultimo juni 2015 heeft ACTIAM een eigen vermogen van 40,3 miljoen. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

14 Tabel 8: Voorzieningen In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Uitgestelde belastingverplichtingen 1 -- Voorzieningen Totaal De uitgestelde belastingverplichtingen hebben betrekking op de niet gerealiseerde winst uit beleggingen. In verband met een juridisch geschil was vanuit prudentie de maximale schade opgenomen, welke ten laste van het resultaat is gevallen. In de eerste helft van 2015 is het juridisch geschil beslecht; de uiteindelijke last bedraagt , welke in de 1e helft van 2015 volledig is afgewikkeld. Tabel 9: Verloop voorziening In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Balanswaarde begin van het jaar Voorziening Feitelijke kosten Resultaat boekjaar Totaal Tabel 10: Kortlopende schulden In duizenden euro s 30 JUNI DECEMBER 2014 Schulden aan groepsmaatschappijen Vennootschapsbelasting Te betalen beheervergoedingen Te betalen vermogensbeheerkorting Te betalen variabele beloning en toeslagen Kosten toezichthouders Kosten accountant Overige kosten Totaal Vennootschapsbelasting Dit betreft de nog te betalen vennootschapsbelasting over het gehele jaar 2014 en de verslagperiode. Beheervergoeding Deze kosten betreffen hoofdzakelijk de distributievergoedingen over het 2e kwartaal 2015 die verschuldigd zijn aan SRLEV N.V. Deze partij ontvangt een distributievergoeding voor het feit dat de premies van de beleggingsverzekeringen, spaarkassen en pensioenproducten ten behoeve van institutioneel vermo gensbeheer worden belegd in de RZL fondsen. De RZL fondsen behoren tot de fondsenparaplu SNS Beleggingsfondsen N.V. Het overige betreft nog te betalen kosten voor de dienstverlening van externe vermogensbeheerders. Vermogensbeheerkorting Deze kosten betreft de door de directie vastgestelde korting op de in rekening gebrachte beheervergoeding van ACTIAM aan SRLEV N.V. over de 1e helft van Overige kosten Dit betreft nog te betalen kosten. Het betreft hier onder andere kosten voor data, advies, externe medewerkers en overige nog te betalen bedrijfskosten. Niet uit de Balans blijkende verplichtingen Er zijn geen verplichtingen, die niet uit de balans blijken. Fiscale eenheid vennootschapsbelasting Per 1 juli 2015 is de fiscale eenheid met SNS REAAL N.V. verbroken en maakt de vennootschap deel uit van de fiscale eenheid VIVAT. De winstbelasting wordt berekend over het in het verslag verantwoorde resultaat voor belasting, ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

15 rekening houdend met eventuele van belasting vrijgestelde winstbelastingen. ACTIAM is volgens de desbetreffende fiscale standaard voorwaarden aansprakelijk voor te betalen vennootschapsbelasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen. Verbonden partijen Identiteit van Verbonden Partijen Partijen worden als verbonden beschouwd wanneer één partij bij de besluitvorming over financiële of operationele kwesties zeggenschap of invloed van betekenis kan uitoefenen op de andere partij. ACTIAM is een volle dochter van VIVAT en onderhoudt in het kader van haar gewone bedrijfsvoering normale zakelijke relaties met SNS REAAL en haar deelnemingen. Vooral op het gebied van het bieden van hoog-waardige en transparante beleggingsoplossingen voor de groepsmaatschappijen van SNS REAAL. Transacties met verbonden partijen hebben plaatsgevonden op marktconforme voorwaarden. ACTIAM neemt een aantal diensten af van verbonden partijen. Deze diensten worden tegen marktconforme tarieven afgenomen en betreffen onder meer bancaire en administratieve diensten en juridische en fiscale adviezen. Personeel Medewerkers en directie zijn in dienst van VIVAT. Alle kosten daaruit voortvloeiend worden toegerekend aan ACTIAM TOELICHTING OP DE WINST- & VERLIESREKENING Tabel 11: Ontvangen vergoedingen In duizenden euro s 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Fondsbeheer Vermogensbeheer Vermogensbeheerkorting Totaal Fondsbeheer Dit betreft all-in vergoedingen vanuit de beleggingsinstellingen. Vermogensbeheer Dit betreft vergoedingen voor vermogensbeheer, administratieve diensten en ESG-advies. Vermogensbeheerkorting VIVAT is de enige aandeelhouder van zowel ACTIAM en SRLEV N.V. Op verzoek van en met instemming van VIVAT zijn SRLEV N.V. en ACTIAM overeengekomen dat ACTIAM met ingang van 2015 onder specifieke voorwaarden, waaronder een naar verwachting voldoende kapitalisatie van ACTIAM, een voorgeschreven, maximale korting verleend op de SRLEV N.V. in rekening gebrachte beheervergoeding. Tabel 12: Beheerkosten In duizenden euro s Beheerkosten Fondsen 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Kosten uitbesteed vermogensbeheer Custodian- en bewaarkosten Totaal Beheerkosten Vermogensbeheer Kosten uitbesteed vermogensbeheer Distributievergoedingen Totaal Kosten uitbesteed vermogensbeheer Dit betreft kosten van het aan derden uitbestede werkzaamheden in het kader van vermogensbeheer. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

16 Custodian- en bewaarkosten Dit betreft kosten voor het bewaren van stukken. Distributievergoedingen De distributievergoedingen betreffen voornamelijk bedragen, die zijn betaald of verschuldigd, aan Reaal Levensverzekeringen. Met ingang van 1 januari 2014 hebben de distributievergoedingen betrekking op de vergoedingen voor de RZL fondsen, welke behoren tot de fondsenparaplu SNS Beleggingsfondsen N.V.. Een distributievergoeding is een vergoeding voor het feit dat de premies van de beleggingsverzekeringen, spaarkassen en pensioenproducten ten behoeve van institutioneel vermogensbeheer worden belegd in de RZL fondsen. Tabel 13: Personeelskosten In duizenden euro s 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Salarissen Pensioenlasten Sociale lasten Overige personeelskosten Doorbelasting groepsmaatschappijen Totaal De vennootschap heeft geen werknemers in dienst. De personeelskosten betreffen toegerekende personeelskosten van werknemers en directie in dienst van VIVAT. Voor de eerste helft van 2015 betrof dit de doorbelasting van 129 fte s (in fte s). Doorbelasting groepsmaatschappijen Vanaf 2015 maakt VIVAT bij de doorbelastingen van groepsmaatschappijen (huisvestingskosten, automatiseringskosten en concernstaven) een onderscheid tussen personele kosten en operationele kosten. Deze kosten betreffen de doorbelastingen van personele kosten voor voornoemde kostensoorten. De wijze van doorbelasting is in 2014 veranderd omdat ACTIAM vanaf 1 juli 2014 onderdeel is van VIVAT. Tabel 14: Andere bedrijfskosten In duizenden euro s 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Kosten toezichthouders Huisvestingskosten Automatiseringskosten Accountant- en advieskosten Kosten data en beurs Doorbelasting concernstaven Contributies en abonnementen Communicatiekosten Overige kosten Totaal Kosten toezichthouders Dit betreft toezichthouderskosten van DNB en AFM. Huisvestings- en automatiseringskosten Dit betreft kosten voor huisvesting en automatisering. Accountant- en advieskosten Dit betreft onder andere de accountantskosten voor de door ACTIAM beheerde beleggingsinstellingen en kosten voor de ISAE-3402 verklaring. De accountantskosten voor de controle van de jaarrekening van ACTIAM over geheel boekjaar 2015 zullen naar schatting bedragen. Kosten data en beurs Dit betreft kosten voor data en beurskosten. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

17 Doorbelasting concernstaven Vanaf 2015 maakt VIVAT bij de doorbelastingen van groepsmaatschappijen (huisvestingskosten, automatiseringskosten en concernstaven) een onderscheid tussen personele kosten en operationele kosten. De doorbelasting van de personele kosten ( ) voor voornoemde kostensoorten is gecorrigeerd op de doorbelasting concernkosten ( ). Tabel 15: Financiële baten en lasten In duizenden euro s 1 JANUARI 2015 T/M 30 JUNI JANUARI 2014 T/M 30 JUNI 2014 Rente baten Rente lasten 2 5 Totaal Rente baten Dit betreft rente-inkomsten over het saldo van de bij SNS Bank N.V., Kas Bank N.V. en ABN AMRO Bank N.V. aangehouden bankrekeningen, de aangehouden obligaties en deposito s. Rente lasten Dit betreft de rentelasten op het wagenpark en bankkosten van de aangehouden bankrekeningen. ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

18 3 Overige gegevens 3.1 STATUTAIRE BEPALINGEN INZAKE DE WINSTBESTEMMING De winstbestemming is geregeld in artikel 31 van de statuten. Artikel De winst staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen, voor zover haar eigen vermogen groter is dan het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden Uitkering van de winst geschiedt slechts na vaststelling van de jaarrekening, waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. 3.2 RESULTAATVERWERKING De winst over de eerste helft van 2015 ad is als onverdeelde winst geboekt, als onderdeel van het eigen vermogen. 3.3 GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM SNS REAAL verkoopt VIVAT Verzekeringen SNS REAAL N.V. (SNS REAAL) heeft 26 juli 2015 bekend gemaakt dat de verkoop van VIVAT aan Anbang Group Holdings Co. Ltd., een volle dochter van Anbang Insurance Group Co. Ltd. (Anbang), een vooraanstaande Chinese verzekeringsmaatschappij, is afgerond. Alle aandelen van SNS REAAL in VIVAT zijn op 26 juli 2015 aan Anbang geleverd. De statutaire naam REAAL N.V. is gewijzigd in VIVAT N.V. De minister van Financiën, De Nederlandsche Bank (DNB) en de Chinese toezichthouder (CIRC), en de aandeelhouder van SNS REAAL (NLFI) hebben de benodigde goedkeuringen verleend. ACTIAM is een 100% deelneming van VIVAT. Claim Na balansdatum heeft een klant van ACTIAM een claim van 660 duizend ingediend bij ACTIAM. ACTIAM beraadt zich op deze claim. Op dit moment is hierover geen gerechtelijke procedure aanhangig. Voor deze claim is geen voorziening getroffen. Utrecht, 26 augustus J. de Wit E.J. van Bergen G.H.B. Coppens R.G.H. Verheul ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

19 3.4 BEOORDELINGSVERKLARING Aan: De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van ACTIAM N.V. OPDRACHT Wij hebben de in dit halfjaarbericht opgenomen tussentijdse financiële informatie per 30 juni 2015 van ACTIAM N.V. te Utrecht bestaande uit de balans per 30 juni 2015, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht over de periode 1 januari 2015 tot en met 30 juni 2015 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen, beoordeeld. De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opstellen en het weergeven van de tussentijdse financiële informatie in overeenstemming met de in Nederland geldende Richtlijn voor de jaarverslaggeving 394 Tussentijdse berichten. Het is onze verantwoordelijkheid een conclusie te formuleren bij de tussentijdse financiële informatie op basis van onze beoordeling. WERKZAAMHEDEN Wij hebben onze beoordeling van de tussentijdse financiële informatie verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse Standaard 2410 Het beoordelen van tussentijdse financiële informatie door de accountant van de entiteit. Een beoordeling van tussentijdse financiële informatie bestaat uit het inwinnen van inlichtingen, met name bij personen die verantwoordelijk zijn voor financiën en verslaggeving, en het uitvoeren van cijferanalyses en andere beoordelingswerkzaamheden. De reikwijdte van een beoordeling is aanzienlijk geringer dan die van een controle die is uitgevoerd in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden en stelt ons niet in staat zekerheid te verkrijgen dat wij kennis hebben genomen van alle aangelegenheden van materieel belang die bij een controle onderkend zouden worden. Om die reden geven wij geen controleverklaring af. CONCLUSIE Op grond van onze beoordeling is ons niets gebleken op basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat de tussentijdse financiële informatie per 30 juni 2015 niet, in alle van materieel belang zijnde aspecten, is opgesteld in overeenstemming met de in Nederland geldende Richtlijn voor de jaarverslaggeving 394, Tussentijdse berichten. Utrecht, 26 augustus 2015 KPMG Accountants N.V. G.J. Hoeve RA ACTIAM N.V. HALFJAARBERICHT

20