Naar een correctie op de Belgische vastgoedmarkt?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Naar een correctie op de Belgische vastgoedmarkt?"

Transcriptie

1 Naar een correctie op de Belgische vastgoedmarkt? Financieel Forum Antwerpen, 15 november 212 dr. Johan Van Gompel Senior Economist, Chief Economist Department KBC Group Docent Hogeschool Universiteit Brussel (HUB)

2 2 16/11/212 Belgische vastgoedmarkt Bij de meest overgewaardeerde ter wereld?

3 Langgerekte periode van prijsstijging Weinig geleden onder de financiële crisis 35 Vastgoedprijzen in België (1995Q1 = ) Nominale woningprijzen Reële woningprijzen Consumptieprijsindex Gewone woonhuizen Villa's, bungalows & landhuizen Appartementen & studio's 2 25 Bouwgronden Bron: FOD Economie

4 Langgerekte periode van prijsstijging Weinig geleden onder de financiële crisis Vastgoedprijzen in België (1995Q1 = ) Nominale woningprijzen Reële woningprijzen Consumptieprijsindex België Duitsland Frankrijk Nederland Oostenrijk Ierland Italië Spanje Portugal Woningprijzen in de EMU (1995Q1 = ) Bron: FOD Economie, ECB

5 Sterke vraag, geen overdreven aanbod Demografisch gedreven vraag 135 Bevolking en aantal gezinnen in België (198 = ) 2,8 2 Extern migratiesaldo (per inwoners) ,75 2,7 2, ,6 2,55 2, Bevolking Aantal gezinnen Aantal personen per gezin (rechtse as) 2,45 2,4 2,35 2, EMU België Ierland Spanje Bron: FOD Economie, Eurostat

6 Sterke vraag, geen overdreven aanbod Geen excessieve bouwwoede Woningaanbod versus gezinsvorming in België 53 Aantal woongelegenheden per gezinnen (rechtse as) Aantal woongelegenheden (in ', 5 linkse as) Aantal gezinnen (in ', linkse as) % België 11% 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Aandeel bouwnijverheid in totale economische activiteit (in%) Frankrijk Duitsland Ierland Nederland Spanje EMU 35 3% 6 Bron: FOD Economie, FOD Financiën, Eurostat

7 Waardering & verklaring Traditionele maatstaven wijzen op stevige overwaardering Waarderingsmaatstaven Belgische woningmarkt (langetermijnevenwicht = ) 16 Verhouding huizenprijs/inkomen (betaalbaarheid) Verhouding huizenprijs/huurprijs Situatie 211Q4 Verhouding huizenprijs/inkomen Verhouding huizenprijs/huurprijs 12 Overwaardering 11 Gemiddelde 1996Q1211Q4 = Onderwaardering Bron: Eigen berekeningen

8 Waardering & verklaring maar hebben belangrijke tekortkomingen Waarderingsmaatstaven Belgische woningmarkt (langetermijnevenwicht = ) 16 Verhouding huizenprijs/inkomen (betaalbaarheid) Verhouding huizenprijs/huurprijs Overwaardering Onderwaardering 2 Belgische hypotheekrente (in%) 6 8 Bron: Eigen berekeningen

9 Waardering & verklaring Overwaardering allicht eerder 5 à 15% Waarderingsmaatstaven Belgische woningmarkt (langetermijnevenwicht = ) Verhouding huizenprijs/inkomen (betaalbaarheid) Rentegecorrigeerde betaalbaarheidsmaatstaf Verhouding huizenprijs/huurprijs Econometrisch verklaringsmodel 63 Verhouding huizenprijs/huurprijs Verhouding huizenprijs/inkomen Bond yield to rental earnings ratio Rentegecorrigeerde betaalbaarheid (NBB) Rentegecorrigeerde betaalbaarheid (KBC) Econometrisch verklaringsmodel 12 Overwaardering Meest omvattende en betrouwbare maatstaven 8 Onderwaardering % overwaardering Q Bron: Eigen berekeningen

10 Waardering & verklaring Prijsniveau niet onredelijk hoger dan elders in Europa Gemiddelde verkoopprijs bestaande woningen (in ' EUR, 211Q4) Huizen Appartementen Bron: België 22,3 2,8 FOD economie (ADSEI) Nederland 261,5 189,6 CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) Duitsland (*) 256,6 2,6 BulwienGesa AG Frankrijk 236, INSEE & Ministre de L'équipement Luxemburg 288,7 Statec VK 191,9 16,3 Nationwide & Halifax Ierland 229,5 174, Department environment, heritage & local government Zwitserland 669,5 53,6 Wüest & Partner Denemarken 226,8 27,8 StatBank Denmark Finland 214,8 12,9 Statistics Finland Zweden 223,7 Statistics Sweden Portugal 147,1 Ministry for Environment and Spatial Planning Italië 164,1 Ministero delle Infrastrutture Spanje 29,5 Ministerio de Vivienda (*) Nieuwe i.p.v. bestaande woningen 1

11 Naar een prijscorrectie? Vooralsnog weinig eenduidige indicatie van correctie Recente ontwikkeling woningprijzen België (211Q1 = ) ECBindex Eurostatindex FODindex Notarisbarometer ERAindex Treviindex FODindex 95 Gewone woonhuizen Alle woningtypes 18 FODindex Notarisbarometer 14 ERAindex Appartementen

12 Naar een prijscorrectie? Geen crash, wel zachte landing 3% 2% 1% % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% Woningprijsverloop o.b.v. econometrisch verklaringsmodel (reële jaarwijziging in %) Prognose houdt geen rekening met: Effect demografie (onder normale omstandigheden = +1%) Eventuele bijkomende correctie a.g.v overwaardering (= volgens regressie 5%) Eventueel effect van politieke maatregelen (fiscale aftrek, vastgoedfiscaliteit) Eventueel effect van aanhoudende vermogensverschuiving richting vastgoed 12 16/11/212 Impact reële rente Impact werkloosheidsgraad Impact reëel beschikbaar gezinsinkomen Reële stijging/daling huizenprijs Bron: Eigen berekeningen KBCprognoses voor de macrodeterminanten van de woningprijzen Reële bbpgroei 1,8%,2%,7% 1,4% 1,6% Groei reëel beschikbaar gezinsinkomen,8% 1,2%,4% 1,4% 1,8% Werkloosheidsgraad (einde jaar) 7,1% 7,8% 8,% 7,5% 7,1% 1jaarsrente (einde jaar) 3,7% 2,4% 3,1% 4,3% 4,5% Reële 1jaarsrente (einde jaar),1%,2% 1,4% 2,4% 2,5%

13 Daling loantovalue Sinds 26 stabilisatie gemiddeld bedrag aankooplening 25 Loantovalue van leningen voor de aankoop van een woning EUR 85% Toegenomen inbreng eigen middelen: Fiscale amnestie 25 (Eenmalige Bevrijdende Aangifte, EBA) 2 8% Meer fiscaal geïnspireerde leningen sinds hervorming % 7% Omzetting financieel vermogen in vastgoed (vlucht naar veilige beleggingen) tegen de achtergrond van aanslepende crisis en onzeker beleggingsklimaat 5 Gemiddeld bedrag aankooplening Woningprijzen Loantovalue (rechtse as) 65% 6% Intergenerationele transfers: financiële steun (groot)ouders 13 16/11/212 Bron: FOD Economie, NBB

14 Daling loantovalue Niet voor iedereen & hand in hand met looptijdverlenging Loantovalue ratio bij afsluiten lening (in % uitstaande bedragen) Looptijd van de lening bij afsluiten lening (in % uitstaande bedragen) 14 Ondanks daling v/d gemiddelde LTV, werd in 211 nog 35% v/d nieuwe kredieten met LTV > 8% afgesloten en had 4% v/d uitstaande kredieten bij het afsluiten LTV van > 8% Bron: NBB Bijna de helft v/d nieuw afgesloten leningen in 211 had looptijd van >2 jaar Aandeel v/d leningen met oorspronkelijke looptijd > 2 jaar steeg van 33% in 27 tot 45% in 211

15 Belgische hypotheekmarkt Groei zonder schuldenbubbel 8% 7% Schuld van de gezinnen (in % van bbp) Totale schuld België Hypotheekschuld België 2,% Wanbetalingsgraad hypotheekleningen (achterstallige contracten in % uitstaande contracten) 6% Totale schuld EMU 1,9% 5% 1,8% 4% 1,7% 3% 1,6% 2% 1,5% Bron: Eurostat, CKP

16 Belgische hypotheekmarkt Waakzaamheid in nieuwe kredietverlening aangewezen 2 1 Verstrakking voorwaarden hypothecaire kredietverlening financiële instellingen (lending survey NBB) Aantal nieuwe hypotheekleningen (3maands voortschrijdend gemiddelde, januari 27 = ) Aankoop Bouw Aankoop & verbouwing Verbouwing Verstrakking /11/212

17 Samengevat Het positieve nieuws Overwaardering niet excessief, crash onwaarschijnlijk: Overwaardering van Belgisch vastgoed geschat op 5 à 15% Model (zwakke economische conjunctuur & correctie overwaardering) suggereert een gecumuleerde reële prijsdaling van zo n 15% in (= wenselijke zachte landing ) De macrofinanciële stabiliteit van onze economie is niet bedreigd: De huizenprijsstijging ging niet gepaard met een explosieve toename woningbouw De schuldopbouw van de gezinnen bleef in vergelijking met andere landen beperkt Negatief vermogenseffect van een huizenprijsdaling op de consumptie is klein doordat overgrote deel woningen dient voor huisvesting eigenaar Lagere vastgoedprijzen tasten op zich de capaciteit om woningkredieten terug te betalen niet aan 17

18 Samengevat maar risico s niet verwaarloosbaar Toegenomen dualiteit op de Belgische vastgoedmarkt met: Enerzijds een grote groep die tegen de huidige prijzen nog vlot kunnen/willen kopen (markt kreeg door verschuiving financieel vermogen een wat meer speculatief karakter) Daartegenover staat een andere grote groep waarvoor het verwerven van vastgoed alsmaar problematischer wordt (toenemend betaalbaarheidsprobleem) Onzeker in welke mate verschuiving financieel vermogen richting vastgoed zich zal voortzetten, indien ja dan kunnen prijsstijging & overwaardering verder aanzwellen Vooral kwetsbaar voor werkloosheidsschok: Rentestijging belangrijkste risico voor vastgoedprijzen, maar zou de kwaliteit v/d kredietportefeuille maar beperkt aantasten (gros aangegane leningen tegen vaste rente) Toename v/d werkloosheid is groter risico, gelet op indicatie dat toenemend deel kredietnemers steeds hogere schulden is aangegaan om te kunnen blijven kopen Extra voorzichtigheid bij de kredietverlening, i.h.b. in dossiers met een hoge loantovalue, is aangewezen om de kwaliteit v/d kredietportefeuilles te vrijwaren 18

19 19 16/11/212

20 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) 1. Wettelijk Kader en Fiscaliteit Wettelijk kader Historisch beperkt aandeel institutionele investeerders Slechts sedert 1996 BEVAK s mogelijk Meer bouwen voor eigen gebruik Fiscaliteit Registratierechten Aftrekbaarheid hypothecaire lening (woonbonus) Maatregelen Di Rupo ivm managementvennootschappen : PM STADIM 1

21 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) 2. Inflatie Lage inflatie hoger % eigenaars huurmarkt wordt een eigenaarsmarkt % eigenaars Vlaams Gewest: 75% Waals Gewest: 72% Brussels Gewest: 5% : + 89,4% STADIM 2

22 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) 3e kwartiel: huisprijzen (P) 3. Koopkracht 5. Relatie verkoopprijs huizen en inkomen per gemeente in 26 nationaal : woningen: P = 9 (Y 14.) e kwartiel: inkomen (Y) : + 57,7% STADIM 3

23 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) 4.a) Ontleningscapaciteit (intrestvoeten) Reële rente % 6 6 % reële rente hypothecaire rentevoet inflatie : + 9,5% STADIM 4

24 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) 4.b) Ontleningscapaciteit (looptijd lening) 18 j 2 j 25 j 3 j 4,5% 93 +7% % % 124 4% 4% 5% 6% 4,% 96 +7% % % 131 4% 4% 5% 6% 3,5% +8% % % % +4% +5% +6% 3,% 14 +8% % % % +5% +6% +7% 2,5% 18 +9% % % 158 STADIM : + 15,7% 5

25 Verklaring prijsevolutie (1 e semester) (6) Trap: Wettelijk Kader en Fiscaliteit Evolutie rentevoet Evolutie looptijd (Ontleningscapaciteit) = sterkste motor PM + 9,52% + 15,7% Helling: Koopkracht + 57,69% Inflatie + 89,45% = toekomstperspectief STADIM 6

26 Verklaring prijsevolutie (6) prijsindex woonhuizen koopkracht, inflatie, rentevoet en looptijd lening: globaal resultaat STADIM 7

27 Economic Research Notes 23 juli 212 DE BELGISCHE VASTGOED EN HYPOTHEEKMARKT Ontwikkeling, waardering & toekomstvisie De Belgische vastgoedprijzen vertoonden het voorbije anderhalve decennium een stevige expansie. Enkel in 29 hadden zij kortstondig te lijden onder de financiële crisis. Na opnieuw een sterke prijsstijging in 21 lijkt de prijsdynamiek sinds eind 211 te vertragen. Binnen de EMU kende enkel de Franse vastgoedmarkt een gelijkaardig verloop. In de andere lidstaten was ofwel de huizenprijsstijging veel geringer, ofwel volgde op een nog sterkere stijging een serieuze correctie. Achter het algemene prijsverloop van Belgisch vastgoed scholen sinds 2 wel grote verschillen tussen diverse types van vastgoed. Het meest opvallend was het achterblijven van de prijzen van het duurdere segment van de villa s. Hoewel een internationale vergelijking van prijsniveaus moeilijk is, suggereren de beschikbare gegevens dat de woningprijzen in ons land niet abnormaal hoger liggen dan elders in Europa. Een door immigratie gedreven bevolkingsaanwas heeft in combinatie met gezinsverdunning de vraag naar woongelegenheden het voorbije decennium aangewakkerd. Die vraag verschuift sinds begin jaren 2 verhoudingsgewijs meer naar huurwoningen, waardoor de lange trend van het toenemend eigenwoningbezit lijkt stopgezet. Na een versterking van het relatieve woningaanbod in de jaren 9 begon de verhouding woongelegenheden/gezinnen vanaf 2 terug af te nemen en verkrapte de markt. De intensere investeringsactiviteit in nieuwbouw sinds 24 heeft evenwel verhinderd dat de toenemende woningvraag uitmondde in een woningtekort. De sterke prijsstijging van vastgoed ging in België wel niet gepaard met een excessieve bouwwoede, zoals dat in Spanje en Ierland het geval was. Vanaf eind 28 deelde de bouwsector in de klappen van de financiële crisis. Na een kortstondig herstel is het bouwklimaat sinds de lente van 212 door de opflakkering van de crisis opnieuw opmerkelijk verslechterd. Naargelang de gekozen benadering wijzen waarderingsmaatstaven voor de Belgische vastgoedmarkt op een overwaardering in het laatste kwartaal van 211 tussen minder dan 1% en meer dan 6%. Dit verschil alleen al geeft de grote mate van onzekerheid aan waarmee de maatstaven van waardering moeten worden geïnterpreteerd. De hoogste overwaardering wordt bekomen met de traditionele pricetoincome en pricetorent ratio s. Die kennen echter belang U bent al KBCOnlinecliënt? Dan kunt u gratis Economic Research Notes ontvangen per . Surf naar en registreer uw gegevens. Voor vragen i.v.m. de inhoud van deze publicatie kunt u terecht bij: Johan Van Gompel (32) () johan.vangompel@kbc.be Verantwoordelijke uitgever: Johan Van Gompel, Havenlaan 2, B18 Brussel Correspondentieadres & abonnementenbeheer: KBC Groep NV, Global Services, GCE, Havenlaan 2, 18 Brussel, economic.research@kbc.be Deze publicatie komt tot stand op de afdeling Economic Research van KBC Groep. Noch de mate waarin de voorgestelde scenario s, risico s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De prognoses zijn indicatief. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies conform de Wet van 6 april 1995 inzake secundaire markten, het statuut van en het toezicht op beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid 1 ervan. Alle historische koersen, statistieken en grafieken zijn actueel tot en met 23 juli 212, tenzij anders vermeld. De beschreven meningen en vooruitzichten zijn die zoals ze gelden op 23 juli 212.

28 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt rijke tekortkomingen. Meer betrouwbare en omvattende benaderingen (interestadjusted affordability en regressieanalyse) komen op een overwaardering van 5 à 15% eind 211. De vastgoedhausse viel samen met een verdrievoudiging van de productie van hypothecaire leningen. Die groei werd gedreven door fiscale stimuli, de rentedaling en de afnemende betaalbaarheid van vastgoed, die ervoor zorgde dat steeds meer vastgoedtransacties gepaard gingen met een lening. Tot 25 hebben de stijgende vastgoedprijzen ook het gemiddeld geleend bedrag de hoogte ingejaagd. Sindsdien is de eigen inbreng in de gemiddelde financiering toegenomen. Hierin speelde de EBA een rol en meer recent de financiële crisis, die de omzetting van financiële activa in vastgoed (vooral nieuwbouw) in de hand werkt. Gezinnen beschouwen vastgoed immers nog altijd een veilige belegging. De toename van de eigen inbreng wordt ook in de hand gewerkt door het grote financiële gezinsvermogen in België. De inzet daarvan op de vastgoedmarkt drijft de prijsstijging op en bemoeilijkt de betaalbaarheid voor wie vastgoed uit inkomen en schuld moet financieren. Dat verklaart waarom ondanks de daling van de macroeconomische loantovalue (LTV) het aandeel van leningen met een hoge LTV (>8%) stabiel blijft rond 4% en waarom ondanks de trendmatige rentedaling de gemiddelde looptijd van de hypotheekleningen langer wordt. In vergelijking met andere Europese landen zijn zowel de toename als het niveau van de schuld van de Belgische gezinnen eerder beperkt. De geringe toename van de brutoschuld verhult echter een forse verslechtering van het nettofinanciële vermogen van de Belgische gezinnen, die met uitzondering van Griekenland nergens groter was. De kredietkwaliteit is goed en er zijn geen tekenen van verslechtering, terwijl de rentegevoeligheid beperkt is. Het vastgoedvermogen van de Belgische gezinnen bevindt zich op het EMUgemiddelde en kende na Frankrijk de grootste stijging in het voorbije decennium. Niet toevallig waren Frankrijk en België de landen waar de prijscorrectie van vastgoed vooralsnog nagenoeg onbestaande was. Uitgaande van de KBCvoorspellingen voor de macroeconomische determinanten van de woningprijzen is een gecumuleerde reële prijscorrectie van zo n 1% in waarschijnlijk. Dat zou een zachte landing van de Belgische vastgoedmarkt impliceren. De macroeconomische impact van een terugval van de prijzen zal in België veel beperkter zijn dan in landen als Ierland en Spanje, omdat de hausse niet gepaard ging met een explosieve groei van de woningbouw, noch met excessieve schuldopbouw. Aangezien woningen in België voor het overgrote deel dienen voor de huisvesting van de eigenaar, zijn negatieve vermogenseffecten op de consumptie verwaarloosbaar en tasten lagere vastgoedprijzen op zich ook de capaciteit om woningkredieten terug te betalen niet aan. Een rentestijging is het belangrijkste risico voor de vastgoedprijzen en zou ook de kwaliteit van de woningkredietportefeuille aantasten, doch wellicht in beperkte mate. Een toename van de werkloosheid is een groter risico voor de kredietportefeuille, gelet op de indicaties dat een deel van de kredietnemers de voorbije jaren steeds hogere schulden is aangegaan om te blijven participeren in een onder meer als gevolg van de inzet van financieel vermogen steeds duurdere markt.

29 Inhoud 1. Ontwikkeling en niveau van de vastgoedprijzen... blz Vraag en aanbodkenmerken van de vastgoedmarkt...blz Waardering en verklaring van de woningprijzen...blz Hypotheekmarkt en schuldenpositie gezinnen...blz Toekomstvisie en stabiliteitsrisico's blz Ontwikkeling en niveau van de vastgoedprijzen De Belgische vastgoedprijzen vertoonden het voorbije anderhalve decennium een stevige expansie. Enkel in 29 hadden zij kortstondig te lijden onder de financiële crisis. Na opnieuw een sterke prijsstijging in 21 lijkt de prijsdynamiek sinds eind 211 te vertragen. Binnen de EMU kende enkel de Franse vastgoedmarkt een gelijkaardig verloop. In de andere lidstaten was ofwel de huizenprijsstijging veel geringer, ofwel volgde op een nog sterkere stijging een serieuze correctie. Achter het algemene prijsverloop van Belgisch vastgoed scholen sinds 2 wel grote verschillen tussen diverse types van vastgoed. Het meest opvallend was het achterblijven van de prijzen van het duurdere segment van de villa s. Hoewel een internationale vergelijking van prijsniveaus moeilijk is, suggereren de beschikbare gegevens dat de woningprijzen in ons land niet abnormaal hoger liggen dan elders in Europa. Historische ontwikkeling België Algemene prijsontwikkeling Diverse officiële en nietofficiële instanties publiceren cijfers over de Belgische vastgoedprijzen. De dekking en berekeningswijze zijn evenwel verschillend, waardoor de beschikbare data van wisselende kwaliteit zijn en soms een uiteenlopende ontwikkeling laten zien (zie kadertekst blz. 4). De meest gehanteerde en betrouwbare cijfers zijn die van de FOD Economie. Grafiek 1 en tabel 1 tonen de nominale en reële ontwikkeling van de woningprijzen volgens deze bron voor de periode (1). Daarbij worden alle types van woningen (gewone woonhuizen; villa s, bungalows & landhuizen; appartementen, flats & studio s) in rekening gebracht. De gemiddelde prijs wordt berekend door de omzet (som verkoopprijs van alle Nominale woningprijzen Reële woningprijzen Consumptieprijsindex Bronnen: FOD Economie, NBB Grafiek 1 Woningprijzen in België (1995Q1 = ) types) te delen door het totaal aantal verkochte woningen (som aantal transacties van alle types). Dit transactiegewogen gemiddeld prijsverloop weerspiegelt bijgevolg ook verschuivingen van transacties van het ene type vastgoed naar het andere. De jaren 7 waren gekenmerkt door stevige nominale prijsstijgingen, maar door de hoge algemene inflatie vielen die reëel veel lager uit. Tijdens de vastgoedcrash van vielen de prijzen in nominale en reële termen met 12% respectievelijk 35% terug. Daarna volgde een langgerekte prijzenklim die in de jaren vlak voor de financiële crisis fors kracht won. In 28 lag de gemiddelde woningprijs nominaal en reëel 5,6 respectievelijk 3,3 maal hoger dan in Vanaf het najaar van 28 vertraagde de reële prijsstijging, eerst door een (kortstondige) nominale woningprijsdaling tot de zomer van 29 en daarna door een hogere algemene inflatie. Nominale woningprijzen Reële woningprijzen Consumptieprijsindex 3

30 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt Beschikbaarheid en kwaliteit van huizenprijscijfers voor België De Europese Centrale Bank (ECB), de Bank for International Settlements (BIS) en de OESO stellen op hun website huizenprijscijfers beschikbaar voor diverse landen. Voor België gebruiken zij cijfers van de Nationale Bank van België (NBB), die op haar beurt data verwerkt van de FOD Economie (zie verder). De cijfers van de ECB en de BIS zijn beschikbaar op kwartaalbasis, die van de OESO zijn jaarcijfers. Enkel de BIS maakt een opdeling naar type vastgoed (rijwoningen; vrijstaande woningen; appartementen), maar die komt niet volledig overeen met die van de FOD Economie (gewone woonhuizen; villa s, bungalows & landhuizen; appartementen, flats & studio s). Sinds eind 21 publiceert ook Eurostat huizenprijsdata. Het betreft een pilootproject dat als doel heeft om voor de EUlidstaten geharmoniseerde prijsindices te ontwikkelen volgens een gemeenschappelijke methode, met onder andere een correctie voor kwaliteitswijziging van het onderliggende vastgoed doorheen de tijd. Doordat de historiek slechts teruggaat tot 25, zijn de Eurostatcijfers niet bruikbaar voor een langetermijnanalyse. Het is opvallend dat de Belgische huizenprijsindex van Eurostat in de periode 25Q1211Q4 cumulatief met 16 procentpunten minder is gestegen dan de ECBindex, hoewel beide alle woningtypes in rekening brengen. De cijfers gepubliceerd door de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI, het vroegere NIS) van de FOD Economie zijn gebaseerd op alle vastgoedtransacties die onderworpen zijn aan het stelsel van registratierechten. Zij worden aangeleverd door de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie (AAP, het vroegere Kadaster) van de FOD Financiën. Aangezien het volledige aantal transacties wordt meegenomen, gaat het om de meest betrouwbare vastgoedcijfers. Bovendien is een lange tijdreeks beschikbaar vanaf begin jaren 7, met ook detailgegevens per type vastgoed en regio. De transactiegewogen gemiddelde prijsstijging van de diverse types woningen (gewone woonhuizen; villa s, bungalows & landhuizen; appartementen, flats & studio s) bedroeg sinds procentpunt per jaar minder dan de jaarlijkse prijsstijging van woningen berekend volgens de ECBcijfers. Een nadeel van de FODcijfers is dat de data betrekking hebben op de datum van de verkoopsakte. De verkoopsovereenkomst (het compromis) die aan deze aktes voorafgaat, wordt gemiddeld drie à vier maanden eerder getekend. De Notarisbarometer van de Koninklijke Federatie van Het Belgisch Notariaat (KFBN) is wel gebaseerd op de verkoopsovereenkomsten. Mede ook door de snelle publicatie geeft hij een vroegtijdig beeld over de recente prijsontwikkeling. De prijsbarometer komt tot stand door de invoering van gegevens door de notarissen in een database en zou in principe alle vastgoedtransacties moeten in rekening brengen. In de praktijk blijkt dat niet het geval en is ook de achterliggende berekeningswijze niet publiek gekend. Bovendien gaat de barometer maar enkele jaren terug in de tijd, is hij erg volatiel en worden de cijfers later nooit bevestigd door die van de FOD Economie. Ook de twee netwerken van vastgoedmakelaars Trevi en ERA publiceren sinds 25 vastgoedprijzen. De Treviindex is gebaseerd op de aangeboden verkoopprijs van een selectie van 75 panden. Hij heeft het voordeel snel beschikbaar te zijn, maar kan een vertekend beeld geven doordat Trevi vooral in Brussel en Wallonië actief is. Bovendien zijn de opgenomen data doorgaans de prijzen die vermeld staan in advertenties en die kunnen verschillen van de uiteindelijke verkoopprijs. De Treviindex kende de voorbije jaren een opvallend vlak verloop en wijkt daarmee sterk af van de andere prijsindexen. De ERAbarometer is gebaseerd is op de verkoopsactiviteiten van ERAmakelaars en is vooral op Vlaanderen gericht. In tegenstelling tot de Treviindex sluit de ERAbarometer wel vrij goed aan bij de FOD Economiecijfers. Doordat de prijsindex slechts één maal per jaar in januari wordt gepubliceerd, is hij minder geschikt om de recente prijsontwikkeling op te volgen. Interessant zijn wel de ERAgegevens over het aantal dagen dat woningen te koop staan en over de verhouding tussen de vraag en finale verkoopprijs. Ten slotte analyseert ook het onafhankelijk onderzoeks en adviesbureau Stadim de statistieken van de FOD Economie en publiceert het de eigen verwerkte cijfers op zijn website. In tegenstelling tot de FOD Economie maakt Stadim geen onderscheid tussen gewone woonhuizen en villa s (wel tussen huizen en appartementen) en publiceert het bureau enkel jaarcijfers. 4

31 Prijsontwikkeling volgens type en regio Tabel 1 Jaarlijkse nominale en reële prijsstijging van vastgoed in België (periodegemiddelden, in %) Achter de algemeen stevige prijsstijging van Belgisch vastgoed scholen erg grote verschillen tussen de diverse types van vastgoed, vooral sinds eind jaren 9. Tabel 1 en grafiek 2 tonen naast de prijsdynamiek van woongebouwen ook die van bouwgronden. De prijsstijging van bouwgronden (prijs/m²) was het hoogst (gemiddeld +9,9% per jaar in 2211) en versnelde nog in de recente crisisjaren. Bij de woningen was de prijsstijging stevig voor de gewone woonhuizen en appartementen (respectievelijk +7,8% en +7,% per jaar), maar beduidend lager voor het duurdere segment van villa s (slechts +2,% per jaar). Sinds 26 is het aantal verkochte villa s vrij stabiel gebleven. Algemeen blijkt er in de verkopen een verschuiving op te treden richting appartementen. In 211 waren die goed voor 33% van alle woningtransacties, tegenover 24% in 1995 en 18% in De financiële crisis blijkt vooral geleid te hebben tot minder transacties van gewone woonhuizen. Tussen 27 en 29 nam het aantal verkopen van gewone woonhuizen met 1% af (grafiek 3). Meer algemeen was er al sinds eind jaren 9 een licht dalende trend in de verkopen van gewone woonhuizen, wat samen met de sterke prijsstijging duidt op enige krapte in dit segment. Nominale prijsstijging Alle woningen (*) Alle vastgoed (incl. bouwgronden) (*) Gewone woonhuizen Villa s, bungalows & landhuizen Appartementen, flats & studio s Bouwgronden (**) 1973Q11979Q4 198Q11994Q4 1995Q1211Q4 12,1 12,3 11,8 14,6 11,2 12,7 Inflatie 7,8 3,9 2, Reële prijsstijging Alle woongelegenheden (*) Alle vastgoed (incl. bouwgronden) (*) Gewone woonhuizen Villa s, bungalows & landhuizen Appartementen, flats & studio s Bouwgronden (**) Bron: FOD Economie (*) Som verkoopprijs alle types gedeeld door som aantal transacties alle types (**) prijs/m² 4,3 4,5 4, 6,9 3,4 4,9 4,2 3,8 5, 3,6 4, 2,3,3,1 1,1,3,1 1,6 6,9 7,6 7,1 2,5 6,2 8,5 4,9 5,6 5,1,5 4,2 6,5 Grafiek 2 Vastgoedprijzen in België volgens type (1995Q1 = ) Grafiek 3 Aantal vastgoedtransacties in België Gewone woonhuizen Appartementen, flats & studio s Villa s, bungalows & landhuizen Bouwgronden Gewone woonhuizen Appartementen, flats & studio s Villa s, bungalows & landhuizen Bouwgronden Totaal woningen (rechtse schaal) 5

32 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt Grafiek 4 Vastgoedprijzen in België volgens type en gewest/provincie Gewone woonhuizen (1995Q1 = ) Villa s, bungalows & landhuizen (1995Q1 = ) Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Appartementen, flats & studio s (1995Q1 = ) Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bouwgronden (1995Q1 = ) Vlaams Gewest Waals Gewest BH Gewest Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaams Gewest Waals Gewest BH Gewest 6

33 Gewone woonhuizen Villa s, bungalows & landhuizen Prijsniveau 211Q4 (in EUR) Namen WaalsBrabant Luxemburg VlaamsBrabant Henegouwen Antwerpen West Vlaanderen Luik OostVlaanderen Limburg Prijsniveau 211Q4 (in EUR) Namen VlaamsBrabant Antwerpen Limburg Luxemburg Luik WaalsBrabant OostVlaanderen West Vlaanderen Henegouwen Cumulatieve prijsstijging (in %) Cumulatieve prijsstijging (in %) Appartementen, flats & studio s Bouwgronden Prijsniveau 211Q4 (in EUR) WaalsBrabant Oost Vlaanderen WestVlaanderen VlaamsBrabant Antwerpen Limburg Henegouwen Luik Luxemburg Namen Cumulatieve prijsstijging (in %) Prijsniveau 211Q4 (EUR per m²) VlaamsBrabant Antwerpen WaalsBrabant West Vlaanderen OostVlaanderen Limburg 7 Henegouwen 5 Namen 3 Luik Luxemburg Cumulatieve prijsstijging (in %) 7

34 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt De regionale opsplitsing van de vastgoedprijzen leert dat vooral Brussel uitschieter was sinds 25 voor de prijsstijging van zowel woonhuizen als villa s (grafieken 4 en 5). De verklaring hiervoor is de relatief sterke bevolkingsdruk in het Hoofdstedelijke Gewest, met onder meer een grote woningvraag door de ruime aanwezigheid van internationale instellingen (Europese Unie, NAVO, ambassades, ). Die laatste betrof voornamelijk het duurdere segment van de woningmarkt, maar had via een watervaleffect ook indirecte gevolgen voor de andere segmenten. Naarmate in de betere wijken, die geleidelijk onbetaalbaar werden, niet aan de sterke woningvraag kon worden voldaan, deinde de vraag uit naar de mindere wijken waar de prijzen eveneens de hoogte in gingen (zie Bernard, 28). Een andere vaststelling bij de regionale opdeling is dat de grondprijzen in alle Vlaamse provincies veel sterker zijn gestegen dan elders in België. Dat komt doordat er alsmaar minder gronden op de markt werden gebracht, wat duidt op aanbodschaarste. De Vlaamse Confederatie Bouw schat op basis van gemeentelijke inventarissen en kadastrale gegevens dat er in Vlaanderen minder dan 25. bouwgronden onbebouwd zijn gebleven, of 4% minder dan zes jaar geleden. tussen de vraag en finale verkoopprijs terug is vernauwd en het verkoopspercentage (verhouding tussen gerealiseerde verkopen en opdrachten) is vergroot. Hoewel de ontwikkeling niet helemaal gelijkloopt, geven de diverse beschikbare indices aan dat de woningprijzen in België vanaf de tweede helft van 29 verder zijn gestegen (grafiek 7). Volgens de cijfers van de FOD Economie bereikte de jaarstijging van de prijzen (exclusief bouwgronden) in de zomer van 21 opnieuw 6,4% (5,9% volgens ECB). Nadien zwakte die af tot 2,9% (2,1% volgens ECB) eind 211. Vergeleken met het voorgaande kwartaal vertoonden de FODindex en de Eurostatindex in het vierde kwartaal van 211 een lichte daling. Voorlopig zijn maar weinig cijfers voor begin 212 beschikbaar. Volgens de Treviindex zijn de prijzen in het eerste kwartaal verder gestegen, terwijl de Notarisbarometer wijst op een correctie. Niet alleen omwille van dit tegengestelde verloop, maar ook omdat beide indices in het verleden geen goed verband vertoonden met de meer betrouwbare FODcijfers, blijft het moeilijk om hieruit conclusies te trekken voor de recente prijsontwikkeling. Recente prijsontwikkeling Tot dusver had de Belgische vastgoedmarkt weinig te lijden onder de financiële crisis. Enkel tussen 28Q3 en 29Q2, de periode van de Grote Recessie na de val van Lehman Brothers, vielen de woningprijzen nominaal beperkt terug (4,2% volgens FOD Economie, 3,4% volgens ECB). In die periode verzwakte ook de verkoopsactiviteit, maar vanaf de zomer van 29 normaliseerde de markt opnieuw (grafiek 6). Cijfers van het netwerk van ERAmakelaars tonen dat woningen de afgelopen twee jaar weer sneller verkocht geraken, het verschil Grafiek 5 Vastgoedprijzen in België volgens type en gewest/provincie (cumulatieve %stijging in 1995Q1211Q4) Brussel Vlaanderen Wallonië Gewone woonhuizen Villa s, bungalows & landhuizen Bron: FOD Economie Antwerpen VlaamsBrabant WestVlaanderen OostVlaanderen Limburg WaalsBrabant Henegouwen Luik Luxemburg Namen Appartementen, flats & studio s Bouwgronden Grafiek 6 Activiteit op de Belgische woningmarkt Verschil vraagprijsverkoopprijs (in %, linkse schaal) Aantal verkopen (in, linkse schaal) Aantal dagen te koop (rechtse schaal) Bronnen: ERA, FOD Economie

35 Grafiek 7 Recente ontwikkeling woningprijzen in België (211Q1 = ) ECBindex Treviindex Eurostatindex FODindex ECBindex Eurostatindex 9 Treviindex FODindex Notarisbarometer (woonhuizen) ERAindex (woonhuizen) FODindex (woonhuizen) FODindex (woonhuizen) Notarisbarometer (woonhuizen) ERAindex (woonhuizen) Notarisbarometer (appartementen) ERAindex (appartementen) FODindex (appartementen) 9

36 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt Ontwikkeling in EMUperspectief Landenvergelijking prijsontwikkeling Voor de vergelijking tussen landen doen we een beroep op ECBcijfers. Voor België, Frankrijk, Nederland en Finland hebben de data betrekking op de verkopen van bestaande woningen. De data voor de gehele EMU, Duitsland, Oostenrijk, Ierland, Italië, Spanje en Portugal betreffen zowel bestaande als nieuwe woningen. Prijzen van bouwgronden zijn niet meegerekend. In stegen de prijzen van Belgische woongebouwen volgens de ECBcijfers met gemiddeld 5,9% per jaar. In de gehele EMU was dat gemiddeld 3,6%. De sterkste prijsstijging vond plaats vlak vóór het begin van de financiële crisis (+9,9% per jaar in 2427). In de EMU stegen de prijzen toen enkel in Frankrijk sterker (+1,7% per jaar). De nieuw toegetreden EMUlidstaten buiten beschouwing gelaten, zijn in de EMU drie groepen landen te onderscheiden. België en Frankrijk kenden een sterke prijsstijging vóór het uitbreken van de crisis, gevolgd door een eerder beperkte terugval en een nieuwe prijsstijging vanaf 21. Ierland, Spanje en Nederland kenden de sterkste prijsstijging, gevolgd door een serieuze neergang die tot op vandaag aanhoudt. In de derde groep zitten Duitsland, Oostenrijk, Portugal, Finland en Italië, waar de huizenprijsstijging ver op die in de andere landen achterbleef. Gecumuleerd over de voorbije 17 jaar kende België zowel nominaal als reëel de sterkste prijsstijging, na Frankrijk (grafiek 8). Landenvergelijking prijsniveaus Door definitieverschillen zijn cijfers over de prijsniveaus van vastgoed moeilijk internationaal te vergelijken. In tabel 2 geven we niettemin een overzicht van de beschikbare data voor het najaar van 211. Met een gemiddelde verkoopprijs van 22. euro voor bestaande woonhuizen en 2. euro voor bestaande appartementen weken de vastgoedprijzen in België toen niet abnormaal sterk af van die in andere landen. Wanneer we uitschieter Zwitserland buiten beschouwing laten, dan lag de prijs voor Belgische woonhuizen en appartementen in het najaar van 211 respectievelijk 4% en 5% boven de gemiddelde prijs voor bestaand vastgoed in de groep van beschouwde landen. In onze buurlanden lagen de prijzen van woonhuizen eind 211 7% (Frankrijk) à 19% (Nederland) hoger dan in België. Voor appartementen lag de prijs in Nederland 6% lager. Het absolute prijsniveau van vastgoed kan niet los worden gezien van verschillen inzake woningkwaliteit. Volgens cijfers van Eurostat scoort België voor de fysische kwaliteit en het comfort van zijn woningen vrij goed in Europees perspectief, wat het vermoeden wettigt dat de Belg in vergelijking met inwoners van andere Europese landen niet abnormaal veel betaalt voor een woning. Het relatief hoge comfortniveau komt onder meer tot uiting in het feit dat de gemiddelde Belg in vergelijking met andere Europese burgers vrij ruim woont (grafiek 9). Dat het prijsniveau van Belgisch vastgoed niet onredelijk hoog is, komt ook enigszins tot uiting in de verhouding van het vastgoedvermogen van de gezinnen tot het bbp. Aangezien de markt geen prijswaardering geeft aan het nietverhandelde vastgoed (+/97% van het totale vastgoedpark), wordt bij de berekening van het vastgoedvermogen verondersteld dat de waarde van het totale vastgoed van alle eigenaars toeneemt volgens de prijsontwikkeling van de effectieve vastgoedtrans Grafiek 8 Woningprijzen in de EMU (1995Q1 = ) Nominaal 3 Reëel België Oostenrijk Italië Duitsland Finland Spanje Frankrijk Ierland Portugal Nederland België Oostenrijk Italië Duitsland Finland Spanje Frankrijk Ierland Portugal Nederland

37 Tabel 2 Gemiddelde verkoopprijs (in EUR, Q3 of Q4 211) Woonhuizen (*) Appartementen Bron: bestaande nieuwe bestaande nieuwe Vlaanderen Wallonië Brussel België FOD economie (ADSEI) FOD economie (ADSEI) FOD economie (ADSEI) FOD economie (ADSEI) Nederland Duitsland Frankrijk Luxemburg VK Ierland Zwitserland Denemarken Finland Zweden Portugal Italië Spanje (*) Gewone woonhuizen en villa s CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) BulwienGesa AG INSEE & Ministre de L équipement (MEEDDM) Statec (l Institut national de la statistique et des études économiques Nationwide & Halifax Department of the environment, heritage & local government Wüest & Partner StatBank Denmark Statistics Finland Statistics Sweden Ministry for Environment and Spatial Planning Ministero delle Infrastrutture Ministerio de Vivienda acties. Tussen 2 en 211 is de waarde van het vastgoedvermogen van de Belgische gezinnen weliswaar fors gestegen van circa 17% tot 29% van het bbp, maar de verhouding blijft daarmee ongeveer op het EMUniveau. Vooral in Frankrijk ligt zij ruim hoger dan in België, in Duitsland (waar de prijsstijging het voorbije decennium gering was) ruim lager (grafiek 1) (2). Grafiek 9 Indicatoren wooncomfort Grafiek 1 Omvang vastgoedvermogen van de gezinnen (in % van het bbp) 2,2 2, 1,8 1,6 1,4 1, , België Ierland Bron: Eurostat Nederland Noorwegen Spanje Finland Luxemburg Zwitserland Denemarken Duitsland VK Frankrijk Zweden Oostenrijk Maatstaf overbezetting (rechtse schaal) (*) Gemiddeld aantal kamers per persoon (linkse schaal) Portugal Italië Griekenland (*) Aandeel personen die leven in een woning waarbij het gezin niet kan beschikken over een minimum aantal kamers als volgt bepaald: één kamer voor het gezin één kamer voor elk koppel in het gezin één kamer voor iedere persoon van 18 jaar of ouder één kamer voor elk kind tussen 12 en 17 jaar indien niet van hetzelfde geslacht één kamer voor elke twee kinderen onder de 12 jaar EMU Duitsland België Frankrijk Nederland Italië Bronnen: OESO, ECB 11

38 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt 2. Vraag en aanbodkenmerken van de vastgoedmarkt Een door immigratie gedreven bevolkingsaanwas heeft in combinatie met gezinsverdunning de vraag naar woongelegenheden het voorbije decennium aangewakkerd. Die vraag verschuift sinds begin jaren 2 verhoudingsgewijs meer naar huurwoningen, waardoor de lange trend van het toenemend eigenwoningbezit lijkt stopgezet. Na een versterking van het relatieve woningaanbod in de jaren 9 begon de verhouding woongelegenheden/gezinnen vanaf 2 terug af te nemen. De intensere investeringsactiviteit in nieuwbouw sinds 24 heeft evenwel verhinderd dat de toenemende woningvraag uitmondde in een woningtekort. De sterke prijsstijging van vastgoed ging in België wel niet gepaard met een excessieve bouwwoede, zoals dat in Spanje en Ierland het geval was. Vanaf eind 28 deelde de bouwsector in de klappen van de financiële crisis. Na een kortstondig herstel is het bouwklimaat sinds de lente van 212 door de opflakkering van de crisis opnieuw opmerkelijk verslechterd. Vraagkenmerken Demografische behoefte aan huisvesting De bevolkingsdynamiek heeft evidente implicaties voor de woningbehoefte in een land (3). Toch is de demografische impact lang niet eenduidig. Geboortes gebeuren immers in gezinnen die al over huisvesting beschikken (al gaan die soms wel op zoek naar een ruimer verblijf) en bij overlijdens komt geen woning vrij wanneer de overblijvende partner er blijft wonen. Ook bij netto immigratie stijgt de vraag naar huisvesting niet noodzakelijk lineair, al is het verband hier wel sterker. Een deel van de immigranten kan bijvoorbeeld tijdelijk of permanent inwonen bij verwanten, waardoor de vraag naar nieuwe woongelegenheden lager uitvalt dan het aantal migranten doet vermoeden. België kende de voorbije tien jaar een sterk stijgend migratiesaldo. Sinds 2 werd de bevolkingsaanwas voor 74% door het positieve saldo van externe migratie gedreven, 26% door natuurlijke aanwas (4). Bijna 4% van de netto immigratie had betrekking op Brussel, terwijl dat gewest maar 1% van de bevolking telt. In 21 piekte het migratiesaldo in België op ongeveer 8 migranten per inwoners. Dat cijfer is sinds 26 hoger dan gemiddeld in de EMU (grafiek 11). Binnen de EMU kenden vooral Ierland en Spanje een nog veel sterkere immigratiedynamiek, maar daar is het migratiesaldo in het zog van hun vastgoedcrisis fors gekeerd. Aangezien een grote meerderheid van de inkomende migranten in België uit de andere EUlidstaten (+/65%) of Amerika (+/5%) komt, kunnen we veronderstellen dat een belangrijk deel economisch actief is en dus vlot toegang heeft tot de vastgoedmarkt. Zij hebben de voorbije jaren de vraag naar woningen ondersteund, allicht vooral via de vraag naar huurwoningen, maar deels ook via eigen aankoop. Meer dan de bevolkingsontwikkeling is de evolutie van het aantal gezinnen bepalend voor de nood aan woongelegenheden. Door de daling van de gezinsgrootte steeg het aantal gezinnen sinds 198 2,6 maal sneller dan de bevolking (grafiek 12). In 198 bedroeg de gemiddelde grootte van een Belgisch gezin 2,8 leden. Vandaag is dat 2,3. In de gehele EMU was de gezinstoename sinds 198 (+5%) nog sterker dan in België (+27%), met Spanje (+67%) en Ierland (+73%) opnieuw als uitschieters (grafiek 13). De algemene trend van gezinsverdunning heeft te maken met de toename van het aantal eenoudergezinnen, de vergrijzing en de afname van het aantal kinderen per gezin. In Grafiek 11 Extern migratiesaldo (per inwoners) Grafiek 12 Bevolkingsomvang en aantal gezinnen EMU Ierland België Spanje Bron: Eurostat Bevolkingsomvang (198 =, linkse schaal) Aantal gezinnen (198 =, linkse schaal) Aantal personen per gezin (rechtse schaal) Bron: FOD Economie 2,8 2,75 2,7 2,65 2,6 2,55 2,5 2,45 2,4 2,35 2,3

39 de realiteit is er echter ook tussen het aantal gezinnen en het aantal woongelegenheden geen perfect verband. Dat komt doordat huishoudens steeds meer pluriform worden en moeilijk residentieel af te bakenen zijn (coouderschap, LATrelaties, ), maar ook door het toenemend aantal tweedeverblijven en studentenkamers en het gebruik van woongelegenheden voor toerisme. Volgens cijfers van de FOD Economie had in 28 3,7% van de Belgische gezinnen een tweede verblijf in België, tegenover 3,1% in 22. Op basis van het percentage kotstudenten (Studentenmonitor Vlaanderen 29) kan het aantal studentenkamers in Vlaanderen worden geschat op zo n 6., of ongeveer 2% van het totale aantal woongelegenheden. Eigenwoningbezit en huurmarkt De voorbije decennia werd een toenemend aandeel van de Belgische gezinnen eigenaar van de woning waarin ze wonen. Officiële detailcijfers per jaar zijn niet beschikbaar, maar op basis van de nationale volkstellingen en de Vlaamse Woonsurvey kan worden ingeschat dat dat aandeel tussen 197 en 25 met bijna 1 procentpunten is gestegen. Volgens Heylen en Winters (29) is die toename terug te brengen tot cohorteeffecten, waarbij de cohorten geboren in de jaren 6 en 7 op jongere leeftijd een hoger percentage eigenaars bereikten dan de oudere cohorten. Berekeningen van het Centrum Sociaal Beleid van de Universiteit Antwerpen, gebaseerd op de EUSILC databank van Eurostat, geven aan dat in 29 66,7% van de Belgische gezinnen in de eigen woning woonde. In Vlaanderen was dat 71,8%, in Wallonië 66,7% en in Brussel 38,9% (tabel 3). Tabel 3 Verdeling van de gezinnen en bevolking naar bewonerstitel (29) Eigenaars zonder hypotheek met hypotheek Huurders particuliere markt verlaagde huur gratis huur % huishoudens % personen in een huishouden van... België Vlaanderen Wallonië Brussel België Vlaanderen Wallonië Brussel 66,5 36,3 3,1 33,5 22,5 9,1 1,9 71,8 39,4 32,4 28,2 18,5 8,3 1,4 66,7 36,2 3,5 33,3 21,1 9,7 2,4 38,9 21,5 17,3 61,1 46,6 11,7 2,8 Bron: Herman Deleeck Centrum voor Sociaal Beleid (211) o.b.v. EUSILC 29 72,6 32,5 4,2 27,4 18,5 7,3 1,6 77,4 35,3 42,1 22,6 14,8 6,5 1,2 72,7 3,8 41,9 27,3 17,7 7,7 1,9 44,8 21,2 23,6 55,2 42, 1,5 2,7 De tabel toont tevens de door Eurostat (EUSILC) gepubliceerde cijfers over het eigenwoningbezit die zijn gebaseerd op persoonsgegevens en niet op gezinsgegevens. Omdat gezinnen die een eigen woning bezitten doorgaans meer leden tellen dan hurende gezinnen, liggen de percentages wat hoger. In 29 woonde volgens die bron 72,6% van de Belgische bevolking in de eigen woning. Dat is hoger dan in de buurlanden en in de gehele EMU (66,8%) (grafiek 14). Het EMUcijfer wordt wel naar beneden getrokken door het lage eigenwoningbezit in de twee grootste lidstaten Duitsland en Frankrijk. De Eurostatcijfers geven ook aan dat het aantal eigenaarsbewoners in België sinds begin de jaren 2 terug licht aan het afnemen is en, omgekeerd, het aantal huurders toeneemt (grafiek 15). Eenzelfde conclusie volgt uit de vergelijking van tabel 3 met de laatste volkstelling van 21, die aangaf dat toen nog 7% van de gezinnen eigenaar was. Binnen de groep van eigenaars is er bovendien een toenemend aantal woningbezitters met een lopende hypotheeklening. In 21 was 58% van de eigenwoningbezitters hypotheekafbetaler. Dat is een toename met 5 procentpunten sinds 24 en na Nederland (88%) het hoogste cijfer in de EMU (43%). Grafiek 13 Bevolking en aantal gezinnen in de EMU (cumulatieve toename in 19821, in %) Grafiek 14 Verdeling bevolking naar bewonerstitel (in %, 29) België gezinnen België bevolking Bronnen: Eurostat, UNECE EMU gezinnen EMU bevolking Spanje gezinnen Spanje bevolking Ierland gezinnen Ierland bevolking Spanje Bron: Eurostat Griekenland Portugal Huurders Eigenaars zonder afbetaling Afbetalende eigenaars Finland Ierland Italië België Luxemburg Nederland EMU Frankrijk Oostenrijk Duitsland 13

40 Economic Research Notes De Belgische vastgoed en hypotheekmarkt Grafiek 15 Belgische bevolking naar bewonerstitel (in ) Grafiek 16 Aandeel huurders en toename huurprijzen Huurders Afbetalende eigenaars Eigenaars Eigenaars zonder afbetaling %toename huurprijzen Spanje 7 6 Finland Ierland Italië 5 Nederland Portugal 4 EMU Frankrijk 3 België 2 1 Duitsland Aandeel huurders in bevolking (in %, gem. 2721) Bron: Eurostat Het toegenomen aandeel afbetalende eigenaars is een gevolg van de lage hypotheekrente en de fiscale ondersteuning van het eigenwoningbezit (zie ook hoofdstuk 4). Dat het aantal huurders in vergelijking met woningbezitters toeneemt, is deels toe te schrijven aan het sterk toegenomen aantal immigranten, die relatief meer voor hun huisvesting op de huurmarkt terecht moeten. Verder is het stijgend aandeel huurders te verklaren door de sterke prijsstijgingen van woningen tijdens het voorbije anderhalve decennium. Die tastte de betaalbaarheid van vastgoed aan en in combinatie met de relatief geringe stijging van de huurprijzen dreef dat bewoners naar de huurmarkt. Na Duitsland was de huurprijsstijging sinds 1995 in België de laagste binnen de EMU (grafiek 16). Huurders Eigenaars Afbetalende eigenaars Eigenaars zonder afbetaling Bronnen: Eurostat, ECB Aanbodkenmerken Omvang van het woningpark Om uit te maken of er krapte bestaat op de woningmarkt, wordt het aantal woongelegenheden doorgaans gerelateerd aan het aantal gezinnen. Door problemen inzake conceptualisering en meting van beide, is de absolute waarde van deze verhouding evenwel niet makkelijk interpreteerbaar en vergelijkbaar tussen landen. In de praktijk is een surplus van woongelegenheden immers niet alleen toe te schrijven aan (frictie)leegstand, maar ook aan het bestaan van tweedeverblijven, studentenkamers en woongelegenheden voor toeristische verblijven. Dat laatste verklaart waarom in traditionele toeristische bestemmingen in het zuiden van Europa de verhouding woongelegenheden/gezinnen Grafiek 17 Aantal woongelegenheden per gezinnen Griekenland Bronnen: European Mortgage Federation, UNECE, Eurostat Spanje Portugal Italië Ierland Frankrijk Finland Oostenrijk België Zweden VK Denemarken Duitsland Luxemburg Nederland Grafiek 18 Aantal woongelegenheden (198 = ) België Ierland Spanje Frankrijk Italië EMU Duitsland Nederland Bron: European Mortgage Federation

Economic Research Notes 23 juli 2012

Economic Research Notes 23 juli 2012 Economic Research Notes 23 juli 212 DE BELGISCHE VASTGOED EN HYPOTHEEKMARKT Ontwikkeling, waardering & toekomstvisie De Belgische vastgoedprijzen vertoonden het voorbije anderhalve decennium een stevige

Nadere informatie

Belgische woningmarkt Moeten we ons zorgen maken?

Belgische woningmarkt Moeten we ons zorgen maken? Belgische woningmarkt Moeten we ons zorgen maken? 22 mei 215 Johan Van Gompel senior economist KBC & docent KU Leuven campus Brussel www.kbceconomics.be Belgische woningmarkt Waarover we het zullen hebben

Nadere informatie

Residentieel vastgoed België Ontwikkeling, waardering & toekomstvisie

Residentieel vastgoed België Ontwikkeling, waardering & toekomstvisie Residentieel vastgoed België Ontwikkeling, waardering & toekomstvisie November 2014 Johan Van Gompel, senior economist Chief Economist Department (GCE), KBC Groep www.kbceconomics.be Belgische vastgoedmarkt

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Brussel Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen VASTGOEDACTIVITEIT

Nadere informatie

DE EVOLUTIE VAN DE BELGISCHE VASTGOEDPRIJZEN IN 2016: DATA ADS 1 INLEIDING

DE EVOLUTIE VAN DE BELGISCHE VASTGOEDPRIJZEN IN 2016: DATA ADS 1 INLEIDING CONFEDERATIE VAN IMMOBILIENBEROEPEN VLAANDEREN Kortrijksesteenweg 1005, 9000 Gent www.cibweb.be DE EVOLUTIE VAN DE BELGISCHE VASTGOEDPRIJZEN IN 2016: DATA ADS 1 INLEIDING De benchmark voor de evolutie

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2014

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2014 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2014 n 23 T/4 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,7 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 102,8 94,1 94,9 98,9 101,4

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - september 2015

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - september 2015 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - september 2015 n 26 T/3 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 103,4 105,9 94,1 94,9 102,8 98,9

Nadere informatie

Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Een korte duiding bij het boek. Sien Winters

Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Een korte duiding bij het boek. Sien Winters Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Een korte duiding bij het boek Sien Winters Inhoud 1. De achtergrond 2. Het boek 3. Het beleid I. DE ACHTERGROND Woningprijzen Nominale prijzen van gewone woonhuizen

Nadere informatie

Woningprijzen in Vlaanderen. Paul de Vries OTB TU Delft (NL) Sien Winters HIVA K.U.Leuven

Woningprijzen in Vlaanderen. Paul de Vries OTB TU Delft (NL) Sien Winters HIVA K.U.Leuven Woningprijzen in Vlaanderen Paul de Vries OTB TU Delft (NL) Sien Winters HIVA K.U.Leuven De ontwikkeling van de woningprijs Een indruk van de achterliggende factoren Paul de Vries Voorstellen Onderzoeksinstituut

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN DE MARKT

EVOLUTIE VAN DE MARKT Notarisbarometer VASTGOED www.notaris.be 2016 Barometer 31 VASTGOEDACTIVITEIT IN 106,4 106,8 101,7 103,4 105,9 102,8 98,9 101,4 99,2 105,0 105,3 104,7 115,4 112,1 111,8 118,0 116,1 127,0 124,7 127,9 115,8

Nadere informatie

notarisbarometer 94,1 2012 Trim 1

notarisbarometer 94,1 2012 Trim 1 notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 14 Juli - september Trimester 3 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie

Nadere informatie

Vastgoed April - juni 2016 VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 105,3 105,0. Op macro-economisch niveau

Vastgoed April - juni 2016 VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 105,3 105,0. Op macro-economisch niveau Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Notarisbarometer 29 n Vastgoed April - juni 2016 T/2 2DE TRIMESTER 2016 www.notaris.be

Nadere informatie

86,3 87,7 +1,66% -8,62%

86,3 87,7 +1,66% -8,62% Vastgoed, familie, vennootschappen januari maart Trimester 1-21 www.notaris.be 1. Index van de vastgoedactiviteit in België n 4 12 12 11 18,2 11 1 94,3 11,1 11,6 94,4 99,2 1, 99,7 1 86,3 9 87,7 9 8 27

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2013

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2013 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2013 n 19 T/4 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 87,7 101,6 100 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 99,2 99,2 102,8

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 26 september 2016

PERSBERICHT Brussel, 26 september 2016 PERSBERICHT Brussel, 26 september 2016 Vastgoedprijsindex 2de kwartaal 2016 o Volgens voorlopige cijfers bedraagt de geschatte jaarlijkse inflatie van de vastgoedprijzen 2,4% in het tweede kwartaal 2016

Nadere informatie

EVOLUTIE VAN DE MARKT

EVOLUTIE VAN DE MARKT Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december n 27 T/4 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 103,4 105,9 94,9 102,8 98,9 101,4 99,2 105,0

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Oktober - december 2014 n 20 T/1 5 jaar www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,2 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 102,8 94,1 94,9 98,9

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 26 juni 2017

PERSBERICHT Brussel, 26 juni 2017 PERSBERICHT Brussel, 26 juni 2017 Vastgoedprijsindex 1ste kwartaal 2017 Volgens voorlopige cijfers bedroeg het jaarlijkse inflatiecijfer voor de vastgoedprijzen 5,4% in het eerste kwartaal van 2017 tegenover

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 25 maart 2015

PERSBERICHT Brussel, 25 maart 2015 PERSBERICHT Brussel, 25 maart 2015 Residentiële vastgoedprijsindex 4e kwartaal 2014 o De Belgische residentiële vastgoedprijsindex steeg in het vierde kwartaal van 2014 met 1,0% ten opzichte van het vorige

Nadere informatie

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB).

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB). NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T3 2017 Barometer 34 MACRO-ECONOMISCH Het consumentenvertrouwen trekt sinds juli terug aan, de indicator stijgt van -2 in juni naar 2 in juli en bereikte hiermee

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Brussel Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen VASTGOEDACTIVITEIT

Nadere informatie

notarisbarometer 2012 : meer vastgoedtransacties in België Vastgoedactiviteit in België www.notaris.be 106,4 106,8 101,6 99,2 100 99,2 99,8

notarisbarometer 2012 : meer vastgoedtransacties in België Vastgoedactiviteit in België www.notaris.be 106,4 106,8 101,6 99,2 100 99,2 99,8 notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 15 Oktober - december Trimester 4 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie

Nadere informatie

Regionale verdeling van de vastgoedactiviteit

Regionale verdeling van de vastgoedactiviteit notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D n 1 Juli - september Trimester 3-211 Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen A Vastgoedactiviteit

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Januari - Maart 2013 n 16 T/1 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 87,7 101,6 100 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 99,2 99,2 102,8 94,1

Nadere informatie

Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel

Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel Vooruitzichten Belgische economie Herstel zet zich gematigd voort maar blijft fragiel Johan Van Gompel 9 mei 216 Economische groei Herstel Belgische economisch activiteit in lijn met die in Duitsland Reëel

Nadere informatie

DE RESIDENTIELE VASTGOEDMARKT IN BELGIE. Turnhout Donderdag, 12 Juni 2014

DE RESIDENTIELE VASTGOEDMARKT IN BELGIE. Turnhout Donderdag, 12 Juni 2014 DE RESIDENTIELE VASTGOEDMARKT IN BELGIE Turnhout Donderdag, 12 Juni 214 2 Dé vastgoedmarkt bestaat niet 3-15 -1-5 5 1 15 Arendonk Baarle-Hertog Balen Beerse Dessel Geel Grobbendonk Herentals Herenthout

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen April - juni 2014 n 21 T/2 5 jaar www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 99,2 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 102,8 94,1 94,9 98,9 101,4

Nadere informatie

De evolutie en tendensen op regionaal en provinciaal niveau worden verderop in deze barometer besproken.

De evolutie en tendensen op regionaal en provinciaal niveau worden verderop in deze barometer besproken. NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T1 2017 Barometer 32 VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË De index van de vastgoedactiviteit klimt in het 1 ste trimester van 2017 naar een nieuw record: 128,36 punten.

Nadere informatie

Kentering op de Europese woningmarkten

Kentering op de Europese woningmarkten Na een hausse die twaalf jaar duurde, is nu in de meeste Europese landen waaronder Nederland een afvlakking van de huizenprijsstijging te zien. In enkele landen dalen de prijzen zelfs. Een belangrijke

Nadere informatie

Regionale verdeling van de notariële vastgoedindex

Regionale verdeling van de notariële vastgoedindex notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 9 April - juni Trimester 2 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit

Nadere informatie

Prijzen en prijsvorming op de residentiële vastgoedmarkt

Prijzen en prijsvorming op de residentiële vastgoedmarkt Prijzen en prijsvorming op de residentiële vastgoedmarkt 20 april 2017 Prof. Dr. Nancy Huyghebaert Professor of Corporate Finance Introductie Introductie Evolutie residentiële vastgoedprijzen in de wereld

Nadere informatie

Hoog aantal vastgoedtransacties in het afgelopen trimester. De vastgoedmarkt herpakt zich na een relatief rustige maand maart

Hoog aantal vastgoedtransacties in het afgelopen trimester. De vastgoedmarkt herpakt zich na een relatief rustige maand maart I. Vastgoedactiviteit in België Hoog aantal vastgoedtransacties in het afgelopen trimester De vastgoedmarkt herpakt zich na een relatief rustige maand maart In het 2de trimester van 2013 waren er in ons

Nadere informatie

notarisbarometer Belgisch vastgoed blijft betrouwbaar Vastgoedactiviteit in België 106,4 106,8 102,8 102,6 94,9

notarisbarometer Belgisch vastgoed blijft betrouwbaar Vastgoedactiviteit in België  106,4 106,8 102,8 102,6 94,9 notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 13 April - juni Trimester 2 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit

Nadere informatie

notarisbarometer 101,6 99, ,2 99,8 94,1 Belgisch vastgoed zet de economische crisis een hak

notarisbarometer 101,6 99, ,2 99,8 94,1 Belgisch vastgoed zet de economische crisis een hak notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 11 Oktober - december Trimester 4 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie

Nadere informatie

BETAALBAARHEID WONEN

BETAALBAARHEID WONEN BETAALBAARHEID WONEN 113 Deel I. Socio-economische gegevens Haaltert Haaltert gemiddeld inkomen per inwoner gemiddelde verkoopprijs woonhuizen 27.300 22.300 17.300 12.300 7.300 192.000 172.000 152.000

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Verantwoordelijke uitgever: Lorette Rousseau, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Brussel Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen VASTGOEDACTIVITEIT

Nadere informatie

Januari 2013. Krediet en overmatige schuldenlast: wat leren wij uit de cijfers 2012 van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren?

Januari 2013. Krediet en overmatige schuldenlast: wat leren wij uit de cijfers 2012 van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren? Januari 2013 Krediet en overmatige schuldenlast: wat leren wij uit de cijfers 2012 van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren? Analyse uitgevoerd voor het Observatorium Krediet en Schuldenlast Duvivier

Nadere informatie

30 3 DE TRIMESTER 2016

30 3 DE TRIMESTER 2016 Verantwoordelijke uitgever: Erik Van Tricht, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Notarisbarometer Vastgoed VASTGOEDACTIVITEIT IN T/3 Juli - september 2016 n 30 3

Nadere informatie

Vastgoed is een bron van een kapitaalstroom met een jaarlijks debiet van vermoedelijk omtrent 1/3 BBP Vastgoed is zowel voor particulieren als voor

Vastgoed is een bron van een kapitaalstroom met een jaarlijks debiet van vermoedelijk omtrent 1/3 BBP Vastgoed is zowel voor particulieren als voor Vastgoed is een bron van een kapitaalstroom met een jaarlijks debiet van vermoedelijk omtrent 1/3 BBP Vastgoed is zowel voor particulieren als voor bedrijven vaak de grootste financiële investering ooit

Nadere informatie

Prijzen houden stand, maar de activiteit daalt. derde trimester met 5,1% naar beneden ten opzichte van de derde trimester van 2009.

Prijzen houden stand, maar de activiteit daalt. derde trimester met 5,1% naar beneden ten opzichte van de derde trimester van 2009. Vastgoed, familie, vennootschappen juli - september Trimester 3-21 www.notaris.be 1. Index van de vastgoed-activiteit in België n 6 12 12 11 18,2 11 1 11,1 11,6 1 99,2 1 99,7 99,8 94,3 94,4 94,1 1 9 86,3

Nadere informatie

Trends op de Vlaamse woningmarkt

Trends op de Vlaamse woningmarkt Trends op de Vlaamse woningmarkt Sien Winters KU Leuven - HIVA Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek 2013 Brussel, Vlaams Parlement, De Schelp 3 maart 2015 www.steunpuntwonen.be

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER VASTGOED AAN DE KUST OVERZICHT

NOTARISBAROMETER VASTGOED AAN DE KUST OVERZICHT NOTARISBAROMETER VASTGOED AAN DE KUST WWW.NOTARIS.BE 2018 Deze kustbarometer geeft een inzicht in de evolutie van de vastgoedactiviteit en de prijzen voor appartementen aan de kust. In deze barometer bekijken

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER T VASTGOED. Barometer 41 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT PRIJSEVOLUTIE OVER 5 JAAR. Inflatie

NOTARISBAROMETER T VASTGOED. Barometer 41   SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT PRIJSEVOLUTIE OVER 5 JAAR. Inflatie NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T2 2019 Barometer 41 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT PRIJSEVOLUTIE OVER 1 JAAR PRIJSEVOLUTIE OVER 5 JAAR Inflatie 2 CONTENU Hypothecaire leningen... 4 Vastgoedactiviteit...

Nadere informatie

De vastgoedactiviteit stabiliseert zich na de forse stijging van eind 2011

De vastgoedactiviteit stabiliseert zich na de forse stijging van eind 2011 Notarisbarometer 1ste trimester 212 I. Vastgoedactiviteit in België 12 11 1 9 8 87,7 11,6 1, 99,2 99,7 99,8 94,1 11, 99,2 12,6 94,9 16,4 16,8 7 6 29-Trim 1 29-Trim 2 29-Trim 3 29-Trim 4 21-Trim1 21-Trim2

Nadere informatie

Evolutie Belgische vastgoedprijzen : 2014S1

Evolutie Belgische vastgoedprijzen : 2014S1 CONFEDERATIE VAN IMMOBILIENBEROEPEN VLAANDEREN Kortrijksesteenweg 1005, 9000 Gent www.cibweb.be Evolutie Belgische vastgoedprijzen : 2014S1 1 INLEIDING Op 19 augustus 2014 gaf de FOD Economie data vrij

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER VASTGOED MACRO-ECONOMISCHE FACTOREN. Barometer 35

NOTARISBAROMETER VASTGOED MACRO-ECONOMISCHE FACTOREN. Barometer 35 NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE 2017 Barometer 35 INHOUD Macro-economische factoren... 1 Vastgoedactiviteit... 2 Vastgoedactiviteit in België... 2 Vastgoedactiviteit Regionale verdeling... 3 Vastgoedactiviteit

Nadere informatie

BETAALBAARHEID WONEN

BETAALBAARHEID WONEN BETAALBAARHEID WONEN 112 Deel I. Socio-economische gegevens gemiddeld inkomen per inwoner gemiddelde verkoopprijs woonhuizen 28.100 23.100 18.100 13.100 8.100 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER 2018

NOTARISBAROMETER 2018 NOTARISBAROMETER 2018 1 Perscommuniqué - Brussel, 22 januari 2019 Embargo tot 22.01.2019, 10u. Gemiddelde prijs voor een woonhuis met bijna 5 procent gestegen In 2018 is de prijs voor een woonhuis in België

Nadere informatie

Een verklaring voor de prijsevolutie van woningen en de implicaties voor de toekomst

Een verklaring voor de prijsevolutie van woningen en de implicaties voor de toekomst Een verklaring voor de prijsevolutie van woningen en de implicaties voor de toekomst dr. Sven Damen Post-doctoraal onderzoeker Inhoud Prijsverloop Verklarende factoren Overwaardering Verkoopsindicatoren

Nadere informatie

Economische Berichten nr. 21 6 oktober 2014

Economische Berichten nr. 21 6 oktober 2014 Economische Berichten nr. 21 6 oktober 2014 Belgische woningprijzen: Recente ontwikkeling, waardering & scenarioanalyse De aanhoudende prijsstijgingen op de Belgische woningmarkt riepen de voorbije jaren

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE IN

NOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE IN NOTARISBAROMETER LANDBOUWGRONDEN WWW.NOTARIS.BE S1 2018 Deze Notarisbarometer zoomt in op de gemiddelde prijzen van landbouwgronden in België. Onder landbouwgronden worden de gronden beschouwd waarop gewassen

Nadere informatie

T NOTARISBAROMETER VASTGOED SAMENVATTING. Barometer 40 VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T1 2019

T NOTARISBAROMETER VASTGOED SAMENVATTING. Barometer 40   VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T1 2019 NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T1 2019 Barometer 40 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T1 2019 EVOLUTIE T4 2018 T1 2019 EVOLUTIE T1 2018 T1 2019 GEMIDDELDE PRIJZEN TRIMESTRIËLE

Nadere informatie

Geluidshinder nadelig voor de verkoopprijs van woningen

Geluidshinder nadelig voor de verkoopprijs van woningen pagina 1 van 5 Intro Minder woningen verkocht Prijsontwikkeling ERA-KU Leuven Vastgoedindex geeft inzicht in de werkelijke prijsontwikkeling De negatieve invloed van lawaai op de prijs van een woning Reistijden

Nadere informatie

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010

ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 26 november 2010 Meer personen op de arbeidsmarkt in de eerste helft van 2010. - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, 2 de

Nadere informatie

Marktevoluties België: nieuwbouw - bestaande woningen Toenemend belang betaalbaarheid

Marktevoluties België: nieuwbouw - bestaande woningen Toenemend belang betaalbaarheid Marktevoluties België: nieuwbouw - bestaande woningen Toenemend belang betaalbaarheid Roel Helgers Centrum voor Economische Studiën KU Leuven 15 e isolatiedag 18 september 2014 Antwerpen R. Helgers (CES,

Nadere informatie

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - September 2013

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - September 2013 Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen Juli - September 2013 n 18 T/3 www.notaris.be VASTGOEDACTIVITEIT IN BELGIË 87,7 101,6 100 99,8 101 102,1 102,6 106,4 106,8 101,7 99,2 99,2 102,8 94,1

Nadere informatie

Vlaanderen kende in 2012 laagste aantal tienermoeders ooit

Vlaanderen kende in 2012 laagste aantal tienermoeders ooit Vlaanderen kende in 2012 laagste aantal tienermoeders ooit In 2012 bereikte het tienerouderschapscijfer in Vlaanderen een historisch laagterecord van 6 bevallingen per 1000 tieners (15-19 jaar). Ook in

Nadere informatie

Belgische vastgoedfiscaliteit past niet in Europees keurslijf

Belgische vastgoedfiscaliteit past niet in Europees keurslijf Belgische vastgoedfiscaliteit past niet in Europees keurslijf In het kader van haar jaarlijkse groeistrategie heeft de Europese Commissie een aantal aanbevelingen geformuleerd over de vastgoedfiscaliteit

Nadere informatie

NVM-Betaalbaarheidsanalyse. 2000-Q1 tot en met 2012-Q1

NVM-Betaalbaarheidsanalyse. 2000-Q1 tot en met 2012-Q1 NVM-Betaalbaarheidsanalyse 2000-Q1 tot en met 2012-Q1 NVM Data & Research 2 april 2012 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 3 2 Inleiding: beschrijving van de gebruikte betaalbaarheidsindicatoren en grafieken...

Nadere informatie

In 2011 meer woningen verkocht, sneller en duurder

In 2011 meer woningen verkocht, sneller en duurder ERA Barometer 2012 3 maart 2012 : ERA Open Huizen Dag In 2011 meer woningen verkocht, sneller en duurder Op woensdag 25 januari 2012 maakte ERA, het grootste netwerk van vastgoedmakelaars in België, de

Nadere informatie

Belangrijkste evoluties van de Centrale voor kredieten aan particulieren aan het einde van het derde kwartaal 2012

Belangrijkste evoluties van de Centrale voor kredieten aan particulieren aan het einde van het derde kwartaal 2012 Oktober 2012 Belangrijkste evoluties van de Centrale voor kredieten aan particulieren aan het einde van het derde kwartaal 2012 Analyse uitgevoerd door het Observatorium Krediet en Schuldenlast Duvivier

Nadere informatie

Hypothecair krediet: duurzame groei

Hypothecair krediet: duurzame groei Beroepsvereniging van het Krediet Persbericht Hypothecair krediet: duurzame groei Brussel, 6 mei 2011 In het eerste trimester van 2011 werden 24% meer hypothecaire kredieten verstrekt dan in het eerste

Nadere informatie

EVOLUTIE OP JAARBASIS (2017 YTD 2018) EVOLUTIE OP 5 JAAR (2013 YTD 2018)

EVOLUTIE OP JAARBASIS (2017 YTD 2018) EVOLUTIE OP 5 JAAR (2013 YTD 2018) NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T2 2018 Barometer 37 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T2 2018 EVOLUTIE T1 2018 T2 2018 EVOLUTIE T2 2017 T2 2018 GEMIDDELDE PRIJZEN EVOLUTIE

Nadere informatie

Vastgoed Visie Q1 2017

Vastgoed Visie Q1 2017 februari-maart 2017 Vastgoed Visie Q1 2017 Belfius Research Woongebouwen ondersteunen de groei van de bouwsector in 2016. Stevige klim van de kooptransacties. Geen forse overwaardering van het Belgisch

Nadere informatie

De Vlaamse woonmarkt in Europees perspectief

De Vlaamse woonmarkt in Europees perspectief De Vlaamse woonmarkt in Europees perspectief Sien Winters Coördinator Steunpunt Wonen Onderzoeksleider HIVA KU Leuven www.steunpuntwonen.be Inhoud 1. Erg verschillende woningmarkten 2. Woningkwaliteit

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

Arbeidsmarktbarometer Onderwijs

Arbeidsmarktbarometer Onderwijs Arbeidsmarktbarometer Onderwijs Basisonderwijs en secundair onderwijs December 29 VLAAMS MINISTERIE VAN ONDERWIJS EN VORMING AGENTSCHAP VOOR ONDERWIJSDIENSTEN (AgODi) Arbeidsmarktbarometer Onderwijs december

Nadere informatie

Bijlage I: Woningmarktcijfers 4 e kwartaal 2007

Bijlage I: Woningmarktcijfers 4 e kwartaal 2007 Bijlage I: Woningmarktcijfers 4 e kwartaal 2007 De prijs van de gemiddelde verkochte woning stijgt met 1,2% in het 4 e kwartaal van 2007. De stijging van de prijs per m 2 is met 0,3% veel lager. De stijging

Nadere informatie

Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven. Koen De Leus Senior Economist KBC Group

Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven. Koen De Leus Senior Economist KBC Group Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven Koen De Leus Senior Economist KBC Group Agenda Constructiefouten EMU en oplossingen Beleggingsalternatieven Obligaties Aandelen Vastgoed 2 19 oktober 2012

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013

PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013 PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013 Werkgelegenheid stabiel, werkloosheid opnieuw in stijgende lijn Arbeidsmarktcijfers derde kwartaal 2013 Na het licht herstel van de arbeidsmarkt in het tweede kwartaal

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 18 april 2014

PERSBERICHT Brussel, 18 april 2014 PERSBERICHT Brussel, 18 april 2014 Stijgende vastgoedprijzen in 2013 De vastgoedcijfers voor het volledige jaar 2013 zijn bekend. Daaruit blijkt dat de prijzen van gewone woonhuizen en appartementen dezelfde

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 19 augustus 2014

PERSBERICHT Brussel, 19 augustus 2014 PERSBERICHT Brussel, 19 augustus Huizenprijs stagneert, appartementen blijven stijgen In werd de huizenmarkt gekenmerkt door een lichte stijging van de. In het eerste semester van is hier geen sprake meer

Nadere informatie

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands

Nadere informatie

Werkloosheid in de Europese Unie

Werkloosheid in de Europese Unie in de Europese Unie Diana Janjetovic en Bart Nauta De werkloosheid in de Europese Unie vertoont sinds 2 als gevolg van de conjunctuur een wisselend verloop. Door de economische malaise in de jaren 21 23

Nadere informatie

Bouwen en wonen anno Drie stellingen over wonen vandaag en morgen -

Bouwen en wonen anno Drie stellingen over wonen vandaag en morgen - Bouwen en wonen anno 2050 - Drie stellingen over wonen vandaag en morgen - Inleiding Horizon 2050-23 november 2018 Johan Van Gompel, Senior Economist KBC Groep www.kbceconomics.be Betaalbaarheid van wonen

Nadere informatie

Hotels en gelijkgestelde inrichtingen

Hotels en gelijkgestelde inrichtingen Hotels en gelijkgestelde inrichtingen Hotels en gelijkgestelde inrichtingen HET AANBOD IN 2006 Aantal inrichtingen Gemiddelde grootte Dagcapaciteit Bezettingsgraden 2006 1.900 64 121.662 34,8% Januari

Nadere informatie

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Feiten en cijfers ja Neemt de inkomensongelijkheid tussen arm en rijk toe? Toelichting: Een vaak gehanteerde maatstaf voor

Nadere informatie

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk

67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 28 oktober 67,3% van de 20-64-jarigen aan het werk Tegen 2020 moet 75% van de Europeanen van 20 tot en met 64 jaar aan het werk zijn.

Nadere informatie

T NOTARISBAROMETER VASTGOED MACRO-ECONOMISCH. Barometer 36

T NOTARISBAROMETER VASTGOED MACRO-ECONOMISCH. Barometer 36 NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T1 2018 Barometer 36 MACRO-ECONOMISCH De indicator van het consumentenvertrouwen steeg in januari naar 4 en bereikte daarmee opnieuw het hoge niveau van oktober

Nadere informatie

Deel IV, Profielschetsen van 13 centrumsteden

Deel IV, Profielschetsen van 13 centrumsteden Onderzoeks- en vormingsopdracht Vastgoedprijzen en woningaanbod in de centrumsteden Deel IV, Profielschetsen van 13 centrumsteden Frank Vastmans In opdracht van Agentschap voor Binnenlands Bestuur Team

Nadere informatie

Arbeidsmarktbarometer Onderwijs

Arbeidsmarktbarometer Onderwijs R A P P O RT Arbeidsmarktbarometer Onderwijs Basisonderwijs en secundair onderwijs december 2009 Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming Agentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi) Koning Albert II-laan

Nadere informatie

POLEN BELGIË LUXEMBURG FRANKRIJK GRENZEN VERLEGGEN

POLEN BELGIË LUXEMBURG FRANKRIJK GRENZEN VERLEGGEN BELGIË POLEN FRANKRIJK LUXEMBURG GRENZEN VERLEGGEN JAARVERSLAG 2017 I. KANTOORMARKT IN BELGIË A. BRUSSEL MARKTANALYSE : BELGIË 2017 was een boeiend en cruciaal jaar voor de Brusselse kantoormarkt. Als

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 22 augustus 2013

PERSBERICHT Brussel, 22 augustus 2013 PERSBERICHT Brussel, 22 augustus Vastgoedprijzen stijgen nog licht Tijdens het eerste semester van zijn de gemiddelde prijzen van woningen en bouwgronden opnieuw gestegen. De prijstoename blijft beperkt

Nadere informatie

Januari Evolutie van de gegevens 2013 van de Centrale voor Kredieten:

Januari Evolutie van de gegevens 2013 van de Centrale voor Kredieten: Januari 2014 Evolutie van de gegevens 2013 van de Centrale voor Kredieten: Een licht herstel van het consumentenkrediet, maar steeds meer wanbetalingen Analyse uitgevoerd voor het Observatorium Krediet

Nadere informatie

Buy-to-let verandert spelregels woningmarkt Maartje Martens HousingAnalysis

Buy-to-let verandert spelregels woningmarkt Maartje Martens HousingAnalysis De Woningmarkt Draait Door _Ruimte en Wonen_ Almere_21 juni 2018 Buy-to-let verandert spelregels woningmarkt Maartje Martens HousingAnalysis Enkele vooronderstellingen koopwoningmarkt..die niet meer kloppen

Nadere informatie

Woningmarkt landelijk 2018 (KW3)

Woningmarkt landelijk 2018 (KW3) In het derde kwartaal van 218 werden volgens het CBS/Kadaster 56.921 woningen verkocht. Dat is 7,3% minder dan in het derde kwartaal van 217 en 7,5% meer dan in het tweede kwartaal van 218. De verkoop

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE N 2

NOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE N 2 NOTARISBAROMETER LANDBOUWGRONDEN WWW.NOTARIS.BE S1 2019 N 2 Deze notarisbarometer zoomt in op de gemiddelde prijzen van landbouwgronden in België. Onder landbouwgronden worden de gronden beschouwd waarop

Nadere informatie

Verbist: Wonen in Vlaanderen

Verbist: Wonen in Vlaanderen Wonen in Vlaanderen Gerlinde Verbist Slotconferentie FLEMOSI IWT-project (SBO-project 90044) 16 september 2013 wordt gefinancierd door Inhoud 1. Woonbeleid in Vlaanderen 2. Data en model 3. Voordeel van

Nadere informatie

Is wonen in Vlaanderen betaalbaar?

Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Boek uitgegeven bij Garant Redactie: Sien Winters Auteurs: Sien Winters, Kristof Heylen, Marietta Haffner, Pascal De Decker, Frank Vastmans, Erik Buyst Boekvoorstelling

Nadere informatie

Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper

Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper Persbericht Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper Brussel, 2 mei 2018 In het eerste trimester van 2018 werden er bijna 60.000 hypothecaire kredietovereenkomsten

Nadere informatie

De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis

De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis Oktober 2009 De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis De werkloosheid: moet het ergste nog komen? De uitzendarbeid en het aantal openstaande betrekkingen lopen weer terug Het

Nadere informatie

Trends op de markt van koopwoningen en de hypotheekmarkt: verleden, heden en toekomst

Trends op de markt van koopwoningen en de hypotheekmarkt: verleden, heden en toekomst Trends op de markt van koopwoningen en de hypotheekmarkt: verleden, heden en toekomst Peter Boelhouwer 17-09-2015 Delft University of Technology Challenge the future Inhoud Was de crisis op de Nederlandse

Nadere informatie

De vastgoedactiviteit volgt de evolutie van het aantal vastgoed-gerelateerde dossiers op die maandelijks binnekomen in de notariskantoren.

De vastgoedactiviteit volgt de evolutie van het aantal vastgoed-gerelateerde dossiers op die maandelijks binnekomen in de notariskantoren. NOTARISBAROMETER VASTGOED AAN DE KUST WWW.NOTARIS.BE S1 2017 VASTGOEDACTIVITEIT AAN DE KUST De vastgoedactiviteit volgt de evolutie van het aantal vastgoed-gerelateerde dossiers op die maandelijks binnekomen

Nadere informatie

De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens

De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens Bierings, H., Schmitt, J., van der Valk, J., Vanderbiesen, W., & Goutsmet, D. (2017).

Nadere informatie

Vastgoed Visie Q1 2018

Vastgoed Visie Q1 2018 februari 2018 Vastgoed Visie Q1 2018 Belfius Research De vastgoedprijsinflatiein Belgiëverstevigdein 2017 maar minder spectaculair dan in sommige buurlanden. De inflatie van de bouwkostprijs is de afgelopen

Nadere informatie

NOTARISBAROMETER VASTGOED SAMENVATTING. Barometer 39 VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T4 2018

NOTARISBAROMETER VASTGOED SAMENVATTING. Barometer 39   VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T4 2018 NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE 2018 Barometer 39 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T4 2018 TRIMESTRIËLE EVOLUTIE T3 2018 T4 2018 TRIMESTRIËLE EVOLUTIE T4 2017 T4 2018 EVOLUTIE

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013

PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten Hoeveel personen verrichten betaalde arbeid? Hoeveel mensen zijn werkloos? Hoeveel inactieve

Nadere informatie

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief 5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking

Nadere informatie

Deel 1 werking van de woningmarkt. Studiedag Woonfiscaliteit 24 juni 2014 / Campus Sint Lucas Brussel

Deel 1 werking van de woningmarkt. Studiedag Woonfiscaliteit 24 juni 2014 / Campus Sint Lucas Brussel Deel 1 werking van de woningmarkt Frank vastmans CES Studiedag Woonfiscaliteit 24 juni 2014 / Campus Sint Lucas Brussel overzicht een goed begrip van de woningmarkt helpt om ideeën rond het hervormen van

Nadere informatie

INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T EVOLUTIE OP JAARBASIS

INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T EVOLUTIE OP JAARBASIS NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T3 2018 Barometer 38 SAMENVATTING VASTGOEDACTIVITEIT INDEX VASTGOEDACTIVITEIT T3 2018 EVOLUTIE T2 2018 T3 2018 EVOLUTIE T3 2017 T3 2018 GEMIDDELDE PRIJZEN TRIMESTRIËLE

Nadere informatie