Faalangst bij jongeren in de Psychomotorische Therapie Inleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Faalangst bij jongeren in de Psychomotorische Therapie Inleiding"

Transcriptie

1 Faalangst bij jongeren in de Psychomotorische Therapie Inleiding Ongeveer 10% van de jongeren in Vlaanderen zou lijden aan een ernstige vorm van faalangst (Bormans et al., 1998). Ze zijn bang om te mislukken, bang om niet te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Ze hebben somatische klachten, hyperventileren, hebben hartkloppingen, hoofdpijn of maagkrampen en klagen vaak van een algemene misselijkheid. Faalangst komt in tegenstelling tot wat velen denken echter niet alleen op school voor. Het is een vorm van angst die voorkomt in alle situaties waar prestaties geleverd moeten worden die beoordeeld worden of het gevoel geven beoordeeld te worden. Deze angst interfereert vervolgens op een negatieve manier met het gedrag van de jongeren. Het is een maatschappelijk fenomeen: de mens draagt niet alleen kennis en vaardigheden, maar ook een zekere attitude, een waardebeleving over zichzelf en zijn omgeving over. Faalangst wordt pas echt een probleem als je er niet meer mee kan omgaan. Nieuwenbroek (1996) onderscheidt 3 vormen van faalangst. We spreken van cognitieve faalangst bij intellectuele vaardigheden zoals het verwerven en / of verwerken van kennis of bij specifieke taken waar aandacht en concentratie nodig zijn. Motorische faalangst wordt gedefinieerd als faalangst bij praktijkgerichte taken en bij motorische en lichamelijke vaardigheden. Sociale faalangst tot slot vinden we terug bij meer sociale taken zoals bij het functioneren binnen een groep (Nieuwenbroek, 1996). Het zijn net deze vaardigheden die in de psychomotorische therapie (PMT) aangesproken worden. De PMT is dan ook de plaats bij uitstek waar faalangst zich kan en zich ook zal manifesteren. Om deze reden is het voor de psychomotorische therapeut belangrijk faalangst te kunnen signaleren en diagnosticeren. Hoewel het leren observeren ervan al heel wat informatie kan opleveren, is deze observatie alleen echter niet voldoende. Een vragenlijst kan een belangrijke stap zijn op weg naar het stellen van een goede diagnose en hierop gebaseerd een aangepaste behandeling en therapie. In het verleden werd angst in bewegingssituaties hoofdzakelijk gemeten aan de hand van de Nederlandse bewerking door van der Ploeg et al. (1980) van de State and Trait Anxiety Inventory (STAI) van Spielberger et al. (1970). In de meer recente internationale literatuur worden er echter meer en meer vragenlijsten ontwikkeld om deze angst te kunnen diagnosticeren in specifieke bewegingssituaties. Zo ontwikkelden Barkoukis et al. (2005) een vragenlijst om de toestandsangst tijdens de lessen lichamelijke opvoeding te meten. Voor de psychomotorische therapie zijn er tot op heden nog geen

2 vragenlijsten ontwikkeld die de faalangst tijdens therapie meten. beperkte pilootstudie is dan ook hiertoe een aanzet te geven. Het doel van deze

3 Methoden Itemselectie Al de items van de PMT-Faalangst vragenlijst (PMT-F) werden geselecteerd op basis van de symptomatologie uit de dagdagelijkse realiteit en werden voor hun bruikbaarheid voorgelegd aan een team van 5 psychomotorische therapeuten en 1 Licentiaat in de Motorische Revalidatie en Kinesitherapie. Er werden 15 items weerhouden die gescoord moeten worden op een 4 puntenschaal (1-4). De maximumscore is 60: des te hoger de score, des te meer aanwijzingen voor faalangst weerhouden kunnen worden. Er zijn 2 items die omgekeerd gescoord dienen te worden (items 3 en 14). Proefgroep De participanten (n=56 waarvan 43 meisjes en 13 jongens) aan deze vragenlijst waren allemaal patiënten van de adolescentenafdeling De Kade van het U.P.C.-K.U.Leuven, campus Kortenberg, België. De vragenlijst werd afgenomen na deelname aan minstens 10 PMT-sessies. De leeftijd van de patiënten varieerde van 14 tot 18 jaar (gemiddelde= 16.23, standaarddeviatie= 1.21). Het merendeel van de jongeren was niet actief aangesloten bij een sportvereniging. De adolescentenafdeling De Kade voorziet vooral in een residentiële opname van jongeren tussen 14 en 18 jaar met een psychiatrische problematiek waarvoor een ambulante therapie ontoereikend is. Het gaat dan om problemen als een zich ontwikkelende persoonlijkheidsstoornis of depressieve, psychotische en angstige decompensaties, al dan niet met suïcidaliteit of gedragsproblemen. Er zijn 5 leefgroepen met elk een eigen werking: 3 behandelgroepen, een groep voor een kortdurende crisisopname en een oriënterende groep. Voor een gedetailleerde voorstelling van de patiëntenpopulatie verwijzen we naar (Vliegen & De Rijdt, 1999a) en Rutten (2001).

4 Statistische analyse De interne consistentie van de vragenlijst werd vastgelegd aan de hand van de Cronbach α. Verder werd er gebruik gemaakt van niet-parametrische statistiek. Voor het verschil in scores tussen jongens en meisjes werd de Mann-Whitney U test gebruikt. Het significantieniveau werd vastgelegd op De correlatie tussen de scores op de PMT-F en de scores op de Nederlandse bewerking van de STAI om de divergente validiteit na te gaan, werden berekend aan de hand van de Spearman Rho. Voor de statistische analyse werd gebruik gemaakt van Microsoft Excel 2003.

5 Resultaten In Tabel 1 wordt een overzicht weergegeven van de gemiddelden (GEM) en standaarddeviaties (SD) van de scores op de verschillende PMT-F items. Opgemerkt dient te worden dat de items 3 en 14 omgekeerd gescoord werden. Indien bijvoorbeeld het cijfer 1 gescoord werd, werd dit omgezet naar een score 4. Beschrijvende statistiek Tabel 1: Beschrijvende statistiek van de items PMT F items GEM (SD) (n=56) Item (0.90) Item (0.77) Item 3* 2.84 (1.00) Item (0.62) Item (1.00) Item (0.89) Item (0.48) Item (0.81) Item (0.94) Item (0.81) Item (0.90) Item (0.97) Item (0.91) Item 14* 2.63 (0.91) Item (0.86) Totaal (7.49) GEM = gemiddelde, SD= standaarddeviatie, *= omgekeerde score van het item

6 Aan de hand van de Mann-Whitney U test kon bij geen enkel item een significant verschil gevonden worden tussen jongens en meisjes. Ook qua leeftijd was er geen significant verschil tussen beide groepen. Tussen de 3 behandelgroepen enerzijds en de oriëntatiegroep anderzijds konden eveneens geen significante verschillen gevonden qua leeftijd. Er werd hier echter wel een significant verschil (α = 0.04) gevonden in PMT-F scores ( zie Tabel 2). Zo scoorde de oriëntatiegroep significant lager voor het item Ik voel mij vol zelfvertrouwen in de PMT 1 (α = 0.03), het item Ik voel mij op mijn gemak in de PMT 2 (α = 0.01), het item Ik zou willen dat de PMT-sessies voor mij geen extra spanning betekenden (α = 0.008) en het item Ik vind het tijdens de PMT moeilijk om complimenten van anderen te ontvangen (α = 0.02), Tabel 2: Verschil tussen behandelgroepen en observatiegroep in PMT-F scores PMT-F items GEM (SD) Behandelgroepen GEM (SD) Oriëntatiegroep α = 0.05 (n=20) (n=28) Item (0.72) 2.31 (0.97) NS Item (0.72) 1.45 (0.63) NS Item (0.99) 2.52 (0.99) 0.03 Item (0.69) 1.28 (0.59) NS Item (0.95) 1.97 (1.05) NS Item (0.92) 1.93 (0.88) NS Item (0.55) 1.31 (0.47) NS Item (0.72) 1.96 (0.82) NS Item (1.00) 1.86 (0.91) NS Item (0.91) 1.3 (0.55) NS Item (1.05) 1.38 (0.73) Item (1.05) 1.83 (0.76) 0.02 Item (1.05) 2.18 (0.85) NS Item (0.79) 2.34 (0.94) 0.01 Item (0.89) 1.80 (0.77) NS GEM= gemiddelde, SD= standaarddeviatie, NS= niet significant 1 Er dient opgemerkt te worden dat dit item omgekeerd werd gescoord: een lagere score betekent hier dus dat de oriëntatiegroep rapporteert vaker vol zelfvertrouwen te zijn. 2 Dit item werd eveneens omgekeerd gescoord: een lagere score betekent hier dus dat de oriëntatiegroep rapporteert zich vaker meer op zijn gemak voelen.

7 Tussen de behandelgroepen en de crisisgroep werd geen significant verschil gevonden, evenmin tussen de 3 behandelgroepen onderling of tussen de oriëntatiegroep en de crisisgroep. Interne consistentie De 15 items vertoonden een goede interne consistentie met Cronbach α= Het wegnemen van item 7 ( In de PMT heb ik last van misselijkheid ) zou de Cronbach α echter significant verhoogd hebben tot Divergente validiteit De PMT-F correleerde significant met de Nederlandstalige bewerking van de STAI (r=0.48).

8 Discussie Het doel van deze beperkte pilootstudie was om een aanzet te geven tot het ontwikkelen van een vragenlijst die de faalangst tijdens de psychomotorische therapie meet. Alvorens de discussie aan te vatten is het belangrijk om even bij twee belangrijke beperkingen van deze studie stil te blijven staan: 1. De steekproefomvang is zeer beperkt. Slecht 56 jongeren waarvan 43 meisjes en 13 jongens hebben de vragenlijst ingevuld. 2. Onze gegevens konden niet gestaafd worden aan de hand van een uitgebreid psychodiagnostisch onderzoek. Ondanks deze beperkingen kunnen toch enkele vaststellingen gebeuren: 1. De steekproef scoorde op een range van 15 tot 60 een gemiddelde van met een standaarddeviatie van De 15 items vertoonden een goede interne consistentie met een Cronbach α van Het wegnemen van item 7 zou de Cronbach α echter significant verhoogd hebben. In dit item wordt de misselijkheid nagegaan die als symptoom aanwezig kan zijn bij faalangstige jongeren. Het dient aanbevolen om in een herwerkte vragenlijst deze misselijkheid preciezer te definiëren zoals: In de PMT heb ik ten gevolge van de spanning last van buikkrampen. 3. Er werd een significant verschil gevonden tussen de behandelgroepen enerzijds en de oriëntatiegroep anderzijds. De patiënten uit de behandelgroepen rapporteerden zich minder vaak zelfverzekerd te voelen. De PMT-sessies betekenden voor hen vaker extra spanning, ze voelden zich minder vaak op hun gemak en hadden het vaker moeilijker om complimenten van anderen te ontvangen. 4. De PMT-F correleerde significant met de Nederlandstalige bewerking van de STAI (r=0.48). Op basis van deze bevindingen kunnen we onder andere stellen dat de PMT-F een vragenlijst is die op een consistente wijze de faalangstkenmerken nagaat. De vragenlijst kan een gedifferentieerd beeld geven van het al dan niet voorkomen van faalangstkenmerken Er kan hierdoor voldoende onderscheid gemaakt worden tussen jongeren waarbij deze faalangst geen rol van betekenis speelt en jongeren wier gedrag tijdens de PMT beïnvloed kan worden door deze angstgevoelens. Het is dan ook om deze reden dat een herwerkte vragenlijst naar de toekomst toe een meer objectief kader kan bieden om in de PMT deze faalangst te registreren. Hoewel de faalangst geregistreerd in de PMT een significante mate van

9 overeenkomst vertoonde met de meer gekende faalangst naar aanleiding van examens in een schoolsituatie, kan ze er niet met vereenzelvigd worden. Het is daarom belangrijk om faalangstgevoelens specifiek in de PMT na te gaan. Het is inderdaad zo dat in de PMTsessies faalangst tot uiting kan komen in specifieke gedragsproblemen. Faalangstige jongeren kunnen zich enerzijds terugtrekken en stil overkomen terwijl anderzijds hun gedrag onrustig, druk, nerveus, clownesk tot zelfs agressief kan zijn. Ze leggen vanuit een negatief zelfbeeld vaak de schuld van het falen bij zichzelf terwijl succes eerder buiten zichzelf gelegd wordt. Het zijn net deze observaties die samen met de gegevens uit een vragenlijst aangrijpingspunten kunnen vormen voor de psychomotorische therapeut. Opvallend was het significante verschil tussen de behandelgroepen enerzijds en de oriëntatiegroep anderzijds. Een mogelijke verklaring kan gevonden worden in de verschillende aanpak van de psychomotorische therapeut tussen de beide patiëntengroepen. Naar analogie met Lewin (1951) mogen we immers stellen dat het concrete gedag van de jongeren niet alleen het resultaat is van de individuele persoonskenmerken, maar eveneens van de door de jongeren gepercipieerde situatie. Het is inderdaad zo dat er in de oriëntatiegroep meer structurerend gewerkt wordt, met een grotere aandacht voor het creëren van veilige omgeving en het aanbieden ondersteuning voor de individuele patiënt. Het aanbod is meer voorspelbaar met duidelijke verwachtingen. Er wordt directer ingespeeld op het concrete gedrag van de jongeren. In de behandelgroepen wordt er echter meer nadruk gelegd op het zelf exploreren. Indien nodig wordt er eveneens ondersteuning en veiligheid geboden, maar het zijn vooral de jongeren zelf die hun verantwoordelijkheid moeten nemen en het therapeutische proces mee moeten dragen. De interacties worden minder gestuurd wat meer confronterend kan zijn voor de eigen gedachten en gevoelens en mogelijkheden en beperkingen. We zouden echter mogen verwachten dat omwille van deze redenen eveneens een significant verschil gevonden kon worden tussen de crisisgroep waar het aanbod nog meer gestructureerd is en de behandelgroepen. Dit was echter niet het geval. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen gevonden worden in het feit dat in de crisisgroep de patiënten vaak nog te veel overspoeld zijn door de acute situatie (een onveilige gezinssituatie, agressie, fugue, concrete zelfmoordgedachten, ).

10 We kunnen concluderen dat ondanks de beperkingen, de PMT-F een wezenlijke bijdrage kan leveren in de observatie en de diagnostiek van faalangst in de psychomotorische therapie. Het gedrag van de jongeren kan beter gekaderd worden en de therapie beter op de specifieke hulpvraag van de jongeren afgestemd. Toekomstig onderzoek zou zich kunnen toespitsen op het verder uitwerken van de vragenlijst en het verder nagaan van de divergente en convergente validiteit.

11 Referenties Barkoukis, V., Tsorbatzoudis, H., Grouios, G., & Rodafinos, A. (2005). The development of a physical education state anxiety scale: a preliminary study. Perceptual Motor Skills. 100(1): Bormans, L., De Caluwé, D., De Moor, G., Devos, V., Paquet, M., T Sas, J., Van den Bossche, J., Van Laere, M., De Busscher, P., & Lecocq, A. (1998). De eerste lijn: Faalangst. 88: in Monard, G. Klasse voor Leerkrachten. Brussel: Vlaams Ministerie van onderwijs en Vorming. Lewin, K. (1951). Field theory in social science; selected theoretical papers. New York: Harper & Row. Nieuwenbroek, A., Ruigrok, J., & de Vries J. (1996). Faalangst op school. Houten: Educatieve partners. Rutten, L. (2001). Psychomotorische therapie bij adolescenten in Probst, M., Bosscher, RJ., Ontwikkelingen in de psychomotorische Therapie. Zeist: Cure and Care. Spielberger, C.D., Gorsuch, R.L., & Lushene, R.E. (1970). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory (Self Evaluation Questionnaire). Palo Alto: Consulting Psychologists Press. van der Ploeg, H.M., Defares, P.B., & Spielberger, C.D. (1980). Handleiding bij de Zelf- Beoordelings Vragenlijst, ZBV: Een Nederlandstalige bewerking van de Spielberger State- Trait Anxiety Inventory. Lisse: Swets & Zeitlinger. Vliegen, N., De Rijdt, L. (1999a). Psychodiagnostiek bij adolescenten: een psychoanalytisch model. Theoretische bouwstenen en een klinische illustratie. Tijdschrift Klinische Psychologie. 29:

12 PMT Faalangst Vragenlijst Naam: Geslacht: M / V Leeftijd: Hieronder staan een aantal uitspraken, die door jongeren zijn gebruikt om zichzelf te beschrijven in de Psychomotorische Therapie (PMT). Lees iedere uitspraak door en zet dan een kringetje om het cijfer rechts van de uitspraak om daarmee aan te geven hoe jij je voelt in de PMT. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Denk niet te lang na en geef je eerste indruk. Bijna Nooit Soms Vaak Bijna Altijd 1. Ik wil graag weten wat de anderen van mijn prestaties in de PMT vinden. 2. In de PMT kan ik de eerste tien minuten door de spanning in mijn lichaam niet op gang komen. 3. Ik voel mij vol zelfvertrouwen in de PMT Ik voel mijn hartslag en ademhaling stijgen wanneer ik de PMT - ruimte binnenkom. 5. Wanneer iets nieuws uitgelegd wordt, dringt het niet of nauwelijks tot me door. 6. Ik ben bezorgd om fouten te maken tijdens de PMT In de PMT heb ik last van misselijkheid De gedachte dat ik het slecht doe, verstoort mijn concentratie tijdens de PMT - sessies. 9. In de PMT wiebel ik met mijn benen en / of friemel met mijn handen Ik verkramp bij het zien van een nieuw toestel / voorwerp Ik zou willen dat de PMT - sessies voor mij geen extra spanning betekenden Ik vind het tijdens de PMT moeilijk om complimenten van anderen te ontvangen. 13. Bij nieuwe opdrachten voel ik me onzeker over hoe ik het moet aanpakken. 14. Ik voel mij op mijn gemak in de PMT Ik voel me erg zenuwachtig als ik samen met de anderen een opdracht moet uitvoeren

13 Personalia Davy Vancampfort Werk: U.P.C.-K.U.Leuven, Leuvensesteenweg 317, 3070 Kortenberg Thuis: Katerat 10, 2400 Mol Tel: 0494/

Faalangst. Informatie en tips voor ouders en verzorgers

Faalangst. Informatie en tips voor ouders en verzorgers Faalangst Informatie en tips voor ouders en verzorgers Wat is faalangst? Faalangst is angst die optreedt in situaties waarin er bepaalde prestaties van uw kind worden verlangd. Het is de angst om niet

Nadere informatie

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. ----- Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

De Zelf-Beoordelings Vragenlijst (STAI-DY)

De Zelf-Beoordelings Vragenlijst (STAI-DY) De Zelf-Beoordelings Vragenlijst (STAI-DY) De ontwikkeling en validatie van een Nederlandstalige vragenlijst voor het meten van angst door H. M. van der Ploeg De afgelopen jaren hebben velen zich beziggehouden

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant: TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die

Nadere informatie

Informatie voor patiënten

Informatie voor patiënten Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet

Nadere informatie

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM 7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur

Nadere informatie

Hij heeft 7(angst, depressie, sociale fobie, agorafobie, somatische klachten, vijandigheid, cognitieve klachten)+2 (vitaliteit en werk) subschalen

Hij heeft 7(angst, depressie, sociale fobie, agorafobie, somatische klachten, vijandigheid, cognitieve klachten)+2 (vitaliteit en werk) subschalen SQ-48: 48 Symptom Questionnaire Meetpretentie De SQ-48 bestaat uit 48 items en is in 2011 ontworpen door de afdeling psychiatrie van het LUMC om algemene psychopathologie (angst, depressie, somatische

Nadere informatie

Sportdeelname van jongeren met gedragsproblemen

Sportdeelname van jongeren met gedragsproblemen Sportdeelname van jongeren met gedragsproblemen ONDERZOEK DREMPELS BETEKENIS VOORWAARDEN Remo Mombarg en Jan Willem Bruining (RUG/HIS) Koen Breedveld en Wouter Nootebos (Mulier Instituut) Saskia van Doorsselaer

Nadere informatie

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee?

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee? Technische rapportage Leesmotivatie scholen van schoolbestuur Surplus Noord-Holland Afstudeerkring Begrijpend lezen 2011-2012, Inholland, Pabo-Alkmaar Marianne Boogaard en Yvonne van Rijk (Lectoraat Ontwikkelingsgericht

Nadere informatie

Handboek Faalangstreductie/Examenvreestraining 2015-2016

Handboek Faalangstreductie/Examenvreestraining 2015-2016 Handboek Faalangstreductie/Examenvreestraining 2015-2016 INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. INFORMATIE FAALANGST... 3 3. SELECTIEPROCEDURE... 4 4. TRAINING... 5 5. ORGANISATIE... 5 Handboek Leerlingbegeleiding

Nadere informatie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst

Nadere informatie

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij

Nadere informatie

ROM met de OQ-45. Kim la Croix, sheets: Kim de Jong. Discover the world at Leiden University

ROM met de OQ-45. Kim la Croix, sheets: Kim de Jong. Discover the world at Leiden University ROM met de OQ-45 Kim la Croix, sheets: Kim de Jong Vraag Gebruikt u op dit moment de OQ-45? a. Nee, maar ik overweeg deze te gaan gebruiken b. Ja, maar ik gebruik hem nog beperkt c. Ja, ik gebruik hem

Nadere informatie

Vragenlijst Sociale Veiligheid (lln)

Vragenlijst Sociale Veiligheid (lln) Vragenlijst Sociale Veiligheid (lln) Uitslagen Vragenlijst De Bakelgeert Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal

Nadere informatie

Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27

Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27 Handycard Zorgmonitor 1 SDQ en KIDSCREEN-27 SDQ (Strenghts and Difficulties Questionnaire) Meet de psychosociale aanpassing van de jeugdige. De SDQ wordt ingevuld door jeugdigen zelf (11-17 jaar) en ouders

Nadere informatie

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1 faalangst de baas! training www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl 2 KINDERPRAKTIJK LANDSMEER FAALANGST DE BAAS! TRAINING 3 faalangst de Baas! training

Nadere informatie

Symptom Questionnaire SQ-48. V. Kovács! M. de Wit! M. Lucas! LUMC Psychiatrie

Symptom Questionnaire SQ-48. V. Kovács! M. de Wit! M. Lucas! LUMC Psychiatrie Symptom Questionnaire SQ-48 V. Kovács! M. de Wit! M. Lucas! LUMC Psychiatrie SQ-48 Naam patiënt: Datum: Nummer: Geboortedatum: HOEVEEL LAST HAD U VAN: Nooit Zelden Soms Vaak Zeer Vaak 18. Ik had zin om

Nadere informatie

Ongemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts)

Ongemerkt problematisch. Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Ongemerkt problematisch Marieke Zwaanswijk (onderzoeker NIVEL) Marijke Lutjenhuis (huisarts) Kijk, als een kind zich opzettelijk uit de auto gooit, dan is het vrij duidelijk dat er iets mis is. Dan heb

Nadere informatie

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5

hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de

Nadere informatie

Faalangst WAT IS HET EN WAT KAN JE ER AAN DOEN?

Faalangst WAT IS HET EN WAT KAN JE ER AAN DOEN? Faalangst WAT IS HET EN WAT KAN JE ER AAN DOEN? Opzet Workshop 1 Testje 2 Achtergrond van faalangst 3 Tips en aanpak voor de dagelijkse praktijk 4 Faalangst en het staatsexamen 5 Rondvraag/conclusie 1

Nadere informatie

Rapportgegevens Kerntyperingtest

Rapportgegevens Kerntyperingtest Rapportgegevens Kerntyperingtest Respondent: Jill Voorbeeld Email: voorbeeld@testingtalents.nl Geslacht: vrouw Leeftijd: 33 Opleidingsniveau: hbo Vergelijkingsgroep: De Nederlandse beroepsbevolking Testdatum:

Nadere informatie

Wat is faalangst? Faalangst treedt op in situaties waar een taak moet worden volbracht Dit brengt spanning teweeg Men heeft angst voor:

Wat is faalangst? Faalangst treedt op in situaties waar een taak moet worden volbracht Dit brengt spanning teweeg Men heeft angst voor: Faalangst treedt op in situaties waar een taak moet worden volbracht Dit brengt spanning teweeg Men heeft angst voor: Wat is faalangst? Het mislukken op zich en de gevolgen ervan. Teleurstellen van de

Nadere informatie

leerlingen sociale veiligheid

leerlingen sociale veiligheid Verslag vragenlijst voor leerlingen over sociale veiligheid juni 2011 OBS De Rolpaal Samenvatting Eens in de 2 jaar wordt er een vragenlijst afgenomen over de sociale veiligheid op school. Dit is in 2009

Nadere informatie

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans.

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Hypothese: De verpleegkundige interventies die worden ingezet bij depressie, op afdeling De Schans,

Nadere informatie

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden

Nadere informatie

Centrum voor Psychotherapie

Centrum voor Psychotherapie Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen

Nadere informatie

Naar een nieuw perspectief. M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator

Naar een nieuw perspectief. M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator Naar een nieuw perspectief M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator Naar een nieuw perspectief Vragen naar aanleiding van Casus Omar Behandelvisie: perspectief van de jongere en doelrealisatie Doelgroeponderzoek

Nadere informatie

Codeboek 48 Symptomen Vragenlijst (48 Symptom Questionnaire, SQ-48)

Codeboek 48 Symptomen Vragenlijst (48 Symptom Questionnaire, SQ-48) Codeboek 48 Symptomen Vragenlijst (48 Symptom Questionnaire, SQ-48) Leiden Juli 2014 48-SQ: 48 Symptom Questionnaire Meetpretentie De 48 SQ bestaat uit 48 items en is in 2011 ontworpen door de afdeling

Nadere informatie

K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R

K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jeugd 2010 4 K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland

Nadere informatie

Begaafde jongeren, moeilijke gevallen? Het belang van systematisch onderzoek naar het functioneren van cognitief sterke jongeren

Begaafde jongeren, moeilijke gevallen? Het belang van systematisch onderzoek naar het functioneren van cognitief sterke jongeren Begaafde jongeren, moeilijke gevallen? Het belang van systematisch onderzoek naar het functioneren van cognitief sterke jongeren Dr. Jeroen Lavrijsen & Prof. Karine Verschueren (KU Leuven) Maart 2019 Meer

Nadere informatie

Lichaamsbewustzijn bij kinderen met psychiatrische problematiek

Lichaamsbewustzijn bij kinderen met psychiatrische problematiek Lichaamsbewustzijn bij kinderen met psychiatrische problematiek Workshop GNOON n.a.v. Onderzoek Master Daphne Uphof & Maloe Hofland Introductie Maloe Hofland Kind en Jeugd ambulant Master PMT Daphne Uphof

Nadere informatie

7Omgaan met faalangst

7Omgaan met faalangst DC 7Omgaan met faalangst 1 Inleiding Faalangst kan jouw leerprestaties behoorlijk in de weg staan. In dit thema lees je iets over de oorzaken van faalangst en geven we je tips om ermee om te gaan. De inhoud

Nadere informatie

Brochure voor ouders

Brochure voor ouders Brochure voor ouders Kinderen met gedragsproblemen Sommige kinderen gedragen zich anders dan andere kinderen. Als kinderen niet lekker in hun vel zitten kan hun gedrag meer aandacht vragen. Wat door de

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Samenvatting, conclusies en discussie

Samenvatting, conclusies en discussie Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

13-11-2014. Poster. Belemmeringen in drie categorieën te verdelen: In duo s: 1. Persoonlijke belemmeringen

13-11-2014. Poster. Belemmeringen in drie categorieën te verdelen: In duo s: 1. Persoonlijke belemmeringen Poster Jacomijn Hofstra Onderzoeker lectoraat Rehabilitatie en docent Toegepaste Psychologie, Hanzehogeschool Groningen In duo s: Belemmeringen in drie categorieën te verdelen: Wat hindert jongvolwassenen

Nadere informatie

De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013

De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013 De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013 Marc Ophalvens, Studentenpsycholoog gedragstherapeut I. Zelfbeeld

Nadere informatie

DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE

DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE DE INVLOED VAN GELUK, PECH, BIED- EN SPEELTECHNIEK OP DE SCORE BIJ BRIDGE Versiedatum: 30-8-2008 Jan Blaas Blz. 1 van 7 Versiedatum: 30-8-08 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Hoe groot is de invloed van pech

Nadere informatie

Nawoord. Fouten door angst voor fouten

Nawoord. Fouten door angst voor fouten Nawoord Fouten door angst voor fouten We zijn aan het einde van de reis door dit boek gekomen. Het was eigenlijk ook een tocht door de geheimen van de menselijke geest. We realiseren ons: angst voor fouten

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

BIJLAGE 8: QUALIDEM. Inleiding. Het instrument heeft een eerste toetsing bij 240 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan.

BIJLAGE 8: QUALIDEM. Inleiding. Het instrument heeft een eerste toetsing bij 240 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan. IJLGE 8: QULIDEM Inleiding et instrument heeft een eerste toetsing bij 4 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan. Daarmee is een eerste versie van een bruikbaar instrument ontwikkeld. et

Nadere informatie

Registratieformulier medicatie bij ADHD

Registratieformulier medicatie bij ADHD Bijlage 6 Registratieformulier medicatie bij ADHD Protocol ADHD bij verslaving 99 Registratieformulier medicatie bij ADHD Naam patiënt: Naam voorschrijvend behandelaar: Geneesmiddel: Datum: Dosering:

Nadere informatie

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Anke Versluis 12 november 2015 Bart Verkuil, PhD., Jos Brosschot, PhD. & Philip Spinhoven, PhD. CBS:

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale

Nadere informatie

Het empathiequotiënt (eq)

Het empathiequotiënt (eq) Het empathiequotiënt (eq) Het empathiequotiënt (EQ) versie voor volwassenen Hoe moet deze vragenlijst ingevuld worden? In deze vragenlijst staan een aantal stellingen opgesomd. Lees elke stelling aandachtig

Nadere informatie

Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten

Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten VGCT najaarscongres 2011 Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten Elske Salemink, Universiteit van Amsterdam In samenwerking met Reinout Wiers (Universiteit van

Nadere informatie

Brochure voor scholen

Brochure voor scholen Brochure voor scholen Kinderen met gedragsproblemen Sommige kinderen gedragen zich anders dan andere kinderen. Als kinderen niet lekker in hun vel zitten kan hun gedrag meer aandacht vragen. Wat door de

Nadere informatie

Continue palliatieve sedatie

Continue palliatieve sedatie Home no. 4 September 2017 Themanummer Advance care planning Eerdere edities Verenso.nl Continue palliatieve sedatie Aafke Koffeman aafkekoffeman@hotmail.com Met een waardig Hora est verlost de pedel de

Nadere informatie

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit

Nadere informatie

Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA antipestmethode

Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA antipestmethode Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA antipestmethode Auteurs: A. van Dorst, K. Wiefferink, E. Dusseldorp, F. Galindo Garre, M. Crone, Th. Paulussen; TNO, Leiden. Uit het in 2008 afgesloten

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit

Nadere informatie

EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT

EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT Dockx J, De Fraine B. & Vandecandelaere M. EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES &

Nadere informatie

Cognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten

Cognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten Cognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten Raakvlakken, verschillen en bevindingen. Een korte praktische onderdompeling. Dr. C. Faché, K. Naessens, N. Nelen, L.

Nadere informatie

De therapeutische relatie

De therapeutische relatie De therapeutische relatie Klik om tekst toe te voegen In bewegingstherapie bij ouderen met een psychische problematiek Raepsaet Julie, Psychomotorische therapeut, Divisie ouderen OPZ Geel 1 Inhoud 1. Inleiding

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. Het onderzoek van dyslectische leerlingen

Hoofdstuk 3. Het onderzoek van dyslectische leerlingen Hoofdstuk 3. Het onderzoek van dyslectische leerlingen Inleiding In de voorgaande twee hoofdstukken hebben wij de nieuwe woordleestoetsen en van Kleijnen e.a. kritisch onder de loep genomen. Uit ons onderzoek

Nadere informatie

Vitamine B12 deficiëntie

Vitamine B12 deficiëntie Vitamine B12 deficiëntie Quality of life prospectief onderzoek Dit rapport bevat de analyses van de B12 Quality of Life Questionnaire, waarin 20 personen met een laag-normale vitamine B12 waarde zijn gevraagd

Nadere informatie

We berekenen nog de effectgrootte aan de hand van formule 4.2 en rapporteren:

We berekenen nog de effectgrootte aan de hand van formule 4.2 en rapporteren: INDUCTIEVE STATISTIEK VOOR DE GEDRAGSWETENSCHAPPEN OPLOSSINGEN BIJ HOOFDSTUK 4 1. Toets met behulp van SPSS de hypothese van Evelien in verband met de baardlengte van metalfans. Ga na of je dezelfde conclusies

Nadere informatie

Theoretische verantwoording

Theoretische verantwoording Goed gedaan Theoretische verantwoording Malmberg Goed gedaan! Theoretische verantwoording Een preventief programma Goed gedaan! is een praktisch sociaal-emotioneel programma voor de basisschool. Het geeft

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Advies en informatie direct vanaf beginfase belangrijk voor mantelzorgers van mensen met dementie

Advies en informatie direct vanaf beginfase belangrijk voor mantelzorgers van mensen met dementie Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks van twee factsheets. Factsheet 1 beschrijft de problemen en wensen van mantelzorgers van mensen met dementie. Factsheet 2 beschrijft de motieven en belasting

Nadere informatie

Samenvatting. Tabel 8.1. Een olifant is groter dan een koe Een koe is groter dan een muis Een olifant is groter dan een muis

Samenvatting. Tabel 8.1. Een olifant is groter dan een koe Een koe is groter dan een muis Een olifant is groter dan een muis 149 150 Ongeveer negentien procent van de Nederlandse bevolking krijgt in zijn leven een angststoornis. Mensen die lijden aan een angststoornis ervaren intense angsten die van invloed zijn op het dagelijks

Nadere informatie

Wanneer de roze wolk begint te donderen Behoeften van vrouwen tijdens hoog risico zwangerschap

Wanneer de roze wolk begint te donderen Behoeften van vrouwen tijdens hoog risico zwangerschap Wanneer de roze wolk begint te donderen Behoeften van vroen tijdens hoog risico zwangerschap Sarah Mortier Sarah.mortier@ehb.be Isabelle Vandelannoote Isabelle.vandelannoote@ehb.be Erasmushogeschool Brussel

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende

Nadere informatie

Proudy. Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie

Proudy. Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie Proudy Praktijk voor psychomotorishe kindertherapie Wat is psychomotorische kindertherapie? Pmkt is een vorm van kindertherapie bedoeld voor kinderen die vast lopen in hun ontwikkeling en dat in hun gedrag

Nadere informatie

Meten van lichaamsbeleving

Meten van lichaamsbeleving Meten van lichaamsbeleving ALV NVPMT 31 maart 2016 Mia Scheffers wjscheffers@gmail.com 1 Twee delen Deel 1 Waarom belangrijk; resultaten tot nu toe Deel 2 Obstakels en valkuilen, aandachtspunten 2 Waarom?

Nadere informatie

INFOAVOND OVER FAALANGST MET ILSE DEWITTE

INFOAVOND OVER FAALANGST MET ILSE DEWITTE INFOAVOND OVER FAALANGST MET ILSE DEWITTE op 14 NOVEMBER 2006 IN OLV-college Ilse Dewitte overdonderde het publiek (meer dan 200 ouders en leerkrachten waren aanwezig!) al meteen met een onmogelijke opdracht.

Nadere informatie

Inleiding Agenda van vandaag

Inleiding Agenda van vandaag Inleiding Agenda van vandaag Werkgebied GGD Deelname aan het ZAT Afname KIVPA vragenlijst Jongerenspreekuur op aanvraag (per mail aangevraagd) overleg mentoren, zorg coördinator en vertrouwenspersoon Preventief

Nadere informatie

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie?

14-7-2012. Carol Dweck. Wat is Intelligentie? Carol Dweck Wat is Intelligentie? 1 Wat is Intelligentie? Wat is Intelligentie? Meervoudige Intelligentie - Gardner 2 Voorlopige conclusie In aanleg aanwezig potentieel (50% erfelijk bepaald) Domeinspecifiek

Nadere informatie

Handboek. Faalangstreductie/Examenvreestraining

Handboek. Faalangstreductie/Examenvreestraining Handboek Faalangstreductie/Examenvreestraining 2016-2017 INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. INFORMATIE FAALANGST... 3 3. SELECTIEPROCEDURE... 6 4. TRAINING... 7 5. ORGANISATIE... 7 Nb: daar waar "hij" staat kan

Nadere informatie

Kwetsbare ouderen gevolgd. Een jaar later: thuis, of naar het rusthuis? Bram Vermeulen Prof. dr. Anja Declercq

Kwetsbare ouderen gevolgd. Een jaar later: thuis, of naar het rusthuis? Bram Vermeulen Prof. dr. Anja Declercq Kwetsbare ouderen gevolgd. Een jaar later: thuis, of naar het rusthuis? Bram Vermeulen Prof. dr. Anja Declercq Opzet Vlaamse Ouderen Zorg Studie VoZs bevraagt kwetsbare ouderen: - die thuiszorg gebruiken

Nadere informatie

EERLIJKE MENING: ANONIMITEIT: ONDERDELEN

EERLIJKE MENING: ANONIMITEIT: ONDERDELEN Deze vragenlijst sluit aan op de vragenlijst die je eerder hebt ingevuld over wetenschap en techniek in het basisonderwijs. Door de eerste en de tweede vragenlijst van een groep leerkrachten te vergelijken

Nadere informatie

STOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad

STOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad STOP 4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad STOP 4-7 PROGRAMMA Samen sterker Terug Op Pad Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad) Een vroeg interventie- of preventieprogramma: kindtraining

Nadere informatie

> VSK-PEILING OVER STRESS OP SCHOOL 5964 leerlingen over de oorzaken en gevolgen van schoolstress Scholierencongres (18 februari 2017)

> VSK-PEILING OVER STRESS OP SCHOOL 5964 leerlingen over de oorzaken en gevolgen van schoolstress Scholierencongres (18 februari 2017) > VSK-PEILING OVER STRESS OP SCHOOL 5964 leerlingen over de oorzaken en gevolgen van schoolstress Scholierencongres (18 februari 2017) < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon -instellingen

Nadere informatie

Rijangst en angststoornissen

Rijangst en angststoornissen 1 Rijangst Veel mensen zijn bang wanneer ze in de auto zitten. De mate van de angst varieert sterk. Soms treedt de angst alleen maar op in zeer specifieke situaties, situaties die zich bijna nooit voordoen.

Nadere informatie

Stellingen en normering leerlingvragenlijst

Stellingen en normering leerlingvragenlijst Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 3.0 oktober 2014 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 3.0 Stellingen

Nadere informatie

HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf

HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf HANDLEIDING BIJ HET INVULLEN VAN HET ZELFONDERZOEK UIT RET- jezelf 1. Vul de uitspraken lijst in. Dit is een lijst van 67 uitspraken. Neem één situatie voor ogen, bijvoorbeeld of werk, of privé. Je kunt

Nadere informatie

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en

Nadere informatie

1. Welkom Stel de cursisten op hun gemak en heet ze welkom. Besteedt even aandacht aan mensen die eventueel niet aanwezig zijn.

1. Welkom Stel de cursisten op hun gemak en heet ze welkom. Besteedt even aandacht aan mensen die eventueel niet aanwezig zijn. Terugkombijeenkomst Materialen: Iets te drinken cursusmateriaal 16 e bijeenkomst Agenda: 1. Welkom 05 min. 2. Invullen van vragenlijsten 15 min. 3. Bijpraten 20 min. 4. Rol van de cursus in het huidige

Nadere informatie

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares

Zorgprogramma. Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie. Amares Zorgprogramma Amares Emergis, kinder- en jeugdpsychiatrie Deze folder is bedoeld voor kinderen en jongeren die behandeling krijgen bij Amares. De folder is ook bedoeld voor ouder(s)/verzorger(s) die binnenkort

Nadere informatie

Handboek. Faalangstreductie/Examenvreestraining

Handboek. Faalangstreductie/Examenvreestraining Handboek Faalangstreductie/Examenvreestraining 2016-2017 INHOUD 1. INLEIDING... 3 2. INFORMATIE FAALANGST... 3 3. SELECTIEPROCEDURE... 6 4. TRAINING... 7 5. ORGANISATIE... 7 Nb: daar waar "hij" staat kan

Nadere informatie

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels

Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten. G.E. Wessels Analyse van de cursus De Kunst van het Zorgen en Loslaten G.E. Wessels Datum: 16 augustus 2013 In opdracht van: Stichting Informele Zorg Twente 1. Inleiding Het belang van mantelzorg wordt in Nederland

Nadere informatie

TMA Talentenanalyse. Kandidaat-rapportage samenvatting. Demo Kandidaat 29 augustus 2011

TMA Talentenanalyse. Kandidaat-rapportage samenvatting. Demo Kandidaat 29 augustus 2011 TMA Talentenanalyse Kandidaat-rapportage samenvatting Demo Kandidaat 29 augustus 2011 Waddenring 24 2993 VE Barendrecht T 0180 848044 I www.priman.nl E info@priman.nl Inhoudsopgave: 1. Inleiding 3 2. Betekenis

Nadere informatie

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf

Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf

Nadere informatie

2 Training of therapie/hulpverlening?

2 Training of therapie/hulpverlening? Bewustwording wordt de sleutel voor veranderen Peter is een zeer opvallende leerling die voortdurend conflicten heeft met medeleerlingen en de schoolleiding. Bij een leerlingbespreking wordt opgemerkt

Nadere informatie

Psychiatrie. Therapieprogramma. www.catharinaziekenhuis.nl

Psychiatrie. Therapieprogramma. www.catharinaziekenhuis.nl Psychiatrie Therapieprogramma www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Het therapieprogramma... 3 Waarom groepstherapie?... 3 De groepsindeling... 4 De observatiegroep... 4 De behandelgroep... 4 Werkwijze therapeuten...

Nadere informatie

DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND

DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND Een no-nonsense benadering vormgegeven door gedreven en erkende professionals DIRECT, DICHTBIJ EN DOELTREFFEND Hoofdlocatie: Oostwaarts 5 E,2711 BA Zoetermeer Telefoonnummer:

Nadere informatie

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE

Nadere informatie

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Fellow onderzoeker Adviseur en coördinator 2 Opzet onderzoekspresentatie 1.

Nadere informatie

Samenvatting. Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese. Een 3-jarige follow-up studie

Samenvatting. Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese. Een 3-jarige follow-up studie * Samenvatting Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese Een 3-jarige follow-up studie Samenvatting Tijdens de periode van groei en ontwikkeling tussen kindertijd en volwassenheid

Nadere informatie

De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe. Onno van Schayck. Cahag Conferentie 15-1-2015.

De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe. Onno van Schayck. Cahag Conferentie 15-1-2015. De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe Onno van Schayck Cahag Conferentie 15-1-2015 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

De (mogelijke) rol van LO in het stimuleren van fysieke activiteit

De (mogelijke) rol van LO in het stimuleren van fysieke activiteit De (mogelijke) rol van LO in het stimuleren van fysieke activiteit Een beknopt overzicht van studies Menno Slingerland Lars Borghouts Matthijs Hesselink Lichamelijke Opvoeding als aspirine? Claims voor

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Genderdysforie in kinderen: Oorzaken en Gevolgen Chapter ELEVEN De studies, beschreven in dit proefschrift, richten zich op vier thema s. De eerste hoofdstukken beschrijven twee

Nadere informatie

Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf. Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente

Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf. Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente Aanleiding Behoefte aan effectieve behandelprogramma s Reguliere

Nadere informatie