Diastolische LV functie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Diastolische LV functie"

Transcriptie

1 Diastolische LV functie R.K. Riezebos Cursus echocardiografie AMC/Groningen 2016

2 Indeling Fysiologie en pathofysiologie Epidemiologie en prognose Echografische diastolische patronen Schatting van de vullingsdrukken De rol van het linker atrium Praktische diastologie Casuïstiek

3 MVC AVO AVC MVO After Guyton&Hall 2006

4 De 4 fasen van de diastole 1. Isovolumetrische relaxatie fase: 2. Snelle vullingsfase: 3. Diastase: langzame vullingsfase: 4. Atriale contractiefase: sluiting Ao klep tot opening MV trans valvulair druk gradient low flow atrial kick

5 Praktische echocardiografie. 2015

6 Myocardial twist and untwist During untwist at IVRT: Generation of negative LV pressure Twist Untwist Buckberg et al. Echocardiography 2011;28:782; Sengupta et al JACC Img 2008;1:366

7 Vloeistof dynamica: intraventricular vortices 2D time-resolved flow mapping Annu. Rev. Fluid Mech :315 42

8 Stase van bloed: diastolisch probleem Colors darken as the blood volumes remain longer in the ventricles. Annu. Rev. Fluid Mech :315 42

9 Diastolische functie Relaxatie van met myocard Diastolische compliantie (recoil) Ter compensatie: Verhoogde vullingsdrukken om LV vulling en slagvolume te waarborgen J. Bartunek, M. Vanderheyden (Eds.), Translational Approach to Heart Failure, Springer, New York, NY (2013), pp

10 Epidemiologie Prevalence of Diastolic dysfx: 28.1% Cross-sectional survey of 2042 randomly selected residents of Olmsted County, 45 yrs from Redfield et al, JAMA 2003;289:149

11 Diastolic dysfunction predictor for mortality Mayo clinic Olmsted County data: 2042 randomly selected residents >45 yrs. HR: 10.7 HR: 8.3 JAMA 2003;289:194

12 HFpEF: Pathophysiology : LV EMBs: Abnormalities in: Structure, function, signaling Microvascular Inflammation Comorbidities: Obesity, DMII, Hypertension Renal insuff. Anemia, COPD Cardiomyocyte stiffness Myocardial oxidative stress CM hypertrophy Interstitial fibrosis EC oxidative stress Myocardial BNP and NO cgmp-pkg signaling Capillary rarefaction van Heerebeek et al. Circulation 2006;113:1966; van Heerebeek et al. Circulation 2008;117;43; Borbely, van Heerebeek et al. Circ Res 2009;104:780; van Heerebeek et al. Circulation 2012;126:830

13 HFpEF: the new paradigm Comorbidities drive structural & functional remodelling in HFpEF through systemic endothelial inflammation Paulus WJ et al, JACC 2013;62:263

14 Echo doppler metingen Directe drukmetingen zijn met imaging niet mogelijk: Wel volumes, bloed- en weefsel snelheden Structuur en volume LVH, LAVI Doppler metingen zijn essentieel: Mitralisinstroom doppler Piek E en A, ratio E decelaratie tijd Pulmonaal veneuze instroom doppler Piek S en D, ratio Verschil duur AR en A SPAP TVRmax DTI MA Laterale annulus, septaal Eventueel IVRT, color M flow (Vp)

15 Indirecte bepaling van diastolische drukken en druk-volume relaties JACC: Cardiovascular Imaging, Volume 8, Issue 9, 2015,

16 Factoren om rekening mee te houden Sample locatie Respiratie valsalva Hart frequentie Preload en afterload, inspanning LV systolische functie Atriale functie, volumes Locale myocardiale afwijkingen die e lat beinvloeden Belangrijke MI

17 EACVI/ASE Interpreteer in de context van de kliniek 2. Geen enkel algoritme klopt 100% 3. Begrijp de fysiologische rationale van elke variabele J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

18 Normaal waardes per leeftijdsfase LV diastolische functie Age group (y) Measurement >60 IVRT (ms)* 50 ± 9 (32-68) 67 ± 8 (51-83) 74 ± 7 (60-88) 87 ± 7 (73-101) E/A ratio* 1.88 ± 0.45 ( ) 1.53 ± 0.40 ( ) 1.28 ± 0.25 ( ) 0.96 ± 0.18 ( ) DT (ms)* 142 ± 19 ( ) 166 ± 14 ( ) 181 ± 19 ( ) 200 ± 29 ( ) A duration (ms) 113 ± 17 (79-147) 127 ± 13 ( ) 133 ± 13 ( ) 138 ± 19 ( ) PV S/D ratio 0.82 ± 0.18 ( ) 0.98 ± 0.32 ( ) 1.21 ± 0.2 ( ) 1.39 ± 0.47 ( ) PV Ar (cm/s) 16 ± 10 (1-36) 21 ± 8 (5-37) 23 ± 3 (17-29) 25 ± 9 (11-39) PV Ar duration (ms) 66 ± 39 (1-144) 96 ± 33 (30-162) 112 ± 15 (82-142) 113 ± 30 (53-173) Septal e (cm/s) 14.9 ± 2.4 ( ) 15.5 ± 2.7 ( ) 12.2 ± 2.3 ( ) 10.4 ± 2.1 ( ) Septal e /a ratio 2.4* 1.6 ± 0.5 ( ) 1.1 ± 0.3 ( ) 0.85 ± 0.2 ( ) Lateral e (cm/s) 20.6 ± 3.8 ( ) 19.8 ± 2.9 ( ) 16.1 ± 2.3 ( ) 12.9 ± 3.5 ( ) Lateral e /a ratio 3.1* 1.9 ± 0.6 ( ) 1.5 ± 0.5 ( ) 0.9 ± 0.4 ( ) *U shaped nature from healthy towards disease European Journal of Echocardiography (2009) 10,

19 Normale instroom Praktische echocardiografie. 2015

20 Ademhaling en MV instroom RV RA LV lv LA la exp insp Doppler registratie tijdens stilgehouden uitademingsstand

21 uitademen E inademen E E 0,75 m/s A 0,61 m/s E/A 1,23 deceleratietijd 118 ms (afw) E 0,56 m/s A 0,76 m/s E/A 0, ms (gb)

22 Invloed van preload op MV instroom Valsalva Praktische echocardiografie. 2015

23 Mitralis instroom bij VES in trigeminie E E E E Praktische echocardiografie. 2015

24 Transmitral velocities

25 Negative LV pressure driven suction Positive LA pressure driven pushing Oh et al. Circulation Cardiovasc Img 2011;4:444

26 Mitralis inflow deceleratie tijd: maat voor LV compliantie DC < 150 ms (pas op bij gezonde jongeren) JACC: Cardiovascular Imaging, Volume 8, Issue 9, 2015,

27 L wave teken van verhoogde LA druk JACC: Cardiovascular Imaging, 2015,

28 Normale PW TDI registratie Praktische echocardiografie. 2015

29 Juist Sample positie Gain Band filter J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

30 In LV holte Lat wand Buiten het hart In LA J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

31 Invloed van ritme stoornissen AF Trigeminie Verlengde PQ tijd Praktische echocardiografie. 2015

32 DTI MA A distinct velocity pattern represented by a "notch" is observed during the time interval between the end of the systolic and the onset of the early diastolic velocity wave on longitudinal myocardial velocity curve. s e a J Cardiovasc Ultrasound Mar;22(1):23-7

33 Origin of the post systolic notch J Cardiovasc Ultrasound Mar;22(1):23-7

34 Longvene flow Transmitral flow (cm/s) Mitral Annular Velocity (cm/s) Pulmonary Venous Flow Velocity (cm/s) S1: relaxatie van het LA S2: RV/LV ejectie en mitral annular descent

35 Normale PV instroom Praktische echocardiografie. 2015

36 PV instroom met S2 S1 Atriale relaxatie S2 verplaatsing MV annulus S2 = diastolische instroom meting

37 PV instroom bij AF (S top lager dan D) Praktische echocardiografie. 2015

38 Relatie transmitrale flow en PV flow Deceleration time E/A ratio Ard Ad > 30 ms Pulmonary venous flow Eur J Echocardiogr 2009;10:165

39 Propagation velocity: Maat voor LV vulling Normaal Vp > 45 cm/sec Nagueh Eur J Echocardiogr 2009;10:165; Moller JACC 2000;35:363;Garcia JACC 1997;29:448

40 LV Scheef gemeten 38cm/sec LV Correct gemeten 58cm/sec Praktische echocardiografie. 2015

41 Mate van LV diastolische dysfunctie J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

42 Graad 1 verminderde relaxatie

43 A E Praktische echocardiografie. 2015

44 Graad 2 - pseudonormaal

45 10 sec Valsalva maneuvre E/A ratio verminderd met >50%

46 Pseudonormaal MV instroom patroon J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

47 Graad 3 - Restrictief

48 Praktische echocardiografie. 2015

49 Dynamische patronen

50 TE-e J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

51

52

53 Echo schattingen van LV druk Normale drukken: LVEDP <16mmHg PCWP <12mmHg Kirpatrick J et al, JACC, 2007

54 TI signaal TI >2,8m/s Syst RV druk > 32mmHg +CVD

55 VCI RA RV PA TV PV

56 VCI RA RV PA TV PV

57 VCI RA RV PA TV PV

58 TR VCI RA RV PA TV PV

59 TR VCI RA RV PA TV PV

60 TR VCI RA RV PA TV PV

61 RA druk, gebruik de VCI VCI diameter: Haaks op de lange as van de VCI Eind expiratoir Juist proximaal van de inmonding vena hepatica 0,5-3.0 cm voor de inmonding in het RA J Am Soc Echocardiogr 2010;23:

62 RA druk RA druk (mmhg) 3 (0-5) 8 (5-10) 8 (5-10) 15 (10-20) VCI diameter (fcm) <2.1 <2.1 >2.1 >2.1 Ademhalings variatie >50% collaps <50% collaps >50% collaps <50% collaps Praktische echocardiografie. 2015

63 Doppler patronen correleren met LA druk Sohn JACC 1997;30:474

64 E/E ratio correlates with LVEDP and PCWP PCWP = 1.24 * [E/E ] ; difference between Doppler and Cath: 0.1 ± 3.8 mmhg Circulation 2009;120:802; Nagueh JACC 1997;30:1527

65 Normal Values for e and E/e e, cm/s E/e Ratio Women, <40 yrs Women, yrs Women, 60 yrs Women, overall Men, <40 yrs Men, yrs Men, 60 yrs Men, overall E/e >14 is abnormaal e >8cm/s is normaal Circ Cardiovasc Imaging, 3 (2010), pp

66 HFpEF: PCWP/LVEDP and PAP with low level exercise 28±7 34±6 11±5 14±4 43±7 23±5 Borlaug BA, Circ J 2014;78:20

67 E/E correlates with invasively measured LVDP during exercise Rest: LVDP 13mmHg; E/E 12.1 Exercise: LVDP 18mmHg; E/E 17.1 Burgess M et al;jacc 2006;47:1891

68 E, e & TVRvmax

69 Blood flow measurements: load dependent Gr 1 naar Gr 2 Gr 2 naar Gr 1 Sohn JACC 1997;30:474; Little et al. Circulation 2009;120:802

70 Behandeling hartfalen Sohn JACC 1997;30:474

71 Anatomie & Volumes: centrale rol voor het LA Volume en niet dimensie LAVindex Size matters oorzaken van LA vergroting Volume vs druk belasting

72 LA volume bepaling Druk belasting Volume belasting Normale volume en druk Zelfde volume Verschillende druk Zelfde druk Verschillende volumes

73 LAVI: indicator of diastolic dysfunction Left Atrial Volume Index (LAVI) in TOPCAT and I-preserve LAVI: the HbA1c of diastology: strongly associated with severity and duration of diastolic LV dysfunction Tsang et al. Am J Cardiol 2002;90:1284

74 AF, rol voor PV stretch PV stretch J Cardiovasc Electrophysiolo 2000;11:623

75 Functionele en morfologische veranderingen van het LA LA strain and strain rate vs atrial fibrosis measured by MRI LA strain significantly reduced in HFpEF Kuppahally Circ Cardiovasc Imaging 2010;3:231 Kurt et al Circ Cardiovasc Imaging 2009;2:10

76 Atriale overload: volume vs druk Normaal Benigne Mild risico LAVI (ml/m2) 22±6 >28 vergroot vergroot Matig risico vergroot Ernstig risico 40 vergroot TD e (cm/sec) 10 normaal 10 abnormaal <10 abnormaal <8 abnormaal <5 abnormaal Benigne: athlethic heart, anemie, thyrotoxicose, MI Geassocieerd met verhoogd risico op events: AFIB, CHF, CVA, OSAS

77 Schatting vullingdruken bij normale EF Praktische echocardiografie. 2015

78 Nieuwe aanbevelingen 2016 Achtergrond: Diastologie is te complex. Wordt niet goed geïnterpreteerd. Onvoldoende gebruikt. Dus: makkelijker maken J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

79 Vereenvoudigd algoritme 2016 normale LVEF J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

80 Voorstel algoritme 2016 verminderde LVEF J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

81 Bepaling diastologie in speciale situaties J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

82 Conclusie Diastolische dysfunctie komt veel voor en is een belangrijke marker voor ziekte en prognose. TTE is van onschatbare waarde bij het niet-invasief schatten van de LV druk Je hebt altijd meerdere parameters nodig, gebruik ze hiërarchisch. De meest robuuste parameters zijn e, E/e, LAVI en TR vmax Klinische, anatomische (volume/structuur) en functionele (doppler) parameters moeten congruent zijn

83 De diastolische vloeistof dynamica is nog grotendeels onontgonnen terrein

84 Casus Een 50 jarige bankier heeft klachten van malaise, dyspnoe en progressieve oedemen

85

86

87

88

89 Echo parameters contrictie vs restrictie Constriction vs. Restriction Parameter Constriction Restriction Septal motion Respiratory shift Normal Mitral E/A ratio >1.5 >1.5 Mitral DecT (ms) <160 <160 Mitral inflow respiratory variation Usually present Absent Hepatic vein doppler Expiratory diastolic flow reversal Inspiratory diastolic flow reversal Mitral septal É (cm/s) >7 <7 Mitral lateral É < septal É > septal É Ventricular septal strain Normal Reduced Am J Cardiol 2001;87:86-94

90 Mayo Clinic algoritme J Am Soc Echocardiogr 2016;29:

91 Casus Man 25 jaar Blanco VG Leider van een woongroep in Amsterdam Malaise klachten. Vraag CMP? EF 40%

92 Diastologie

93 Meer diastologie Lab: NTproBNP 7

94 Vraag Wat is er aan de hand? 1. Het beeld past het beste bij een DCM 2. Het is normaal voor een Gorilla 3. Ik weet het niet

95

96 Casus Kapster van 40 jaar met dyspnoe

97 Follow up 2007 LAVI 60 ml/m LAVI 70 nl/m LAVI 80 ml/m2

98 Vraag Wat is je waarschijnlijkheidsdiagnose: 1. Atriumfibrilleren waardoor LA dilatatie 2. Volume overbelasting van het LA 3. Restrictieve CMP 4. Infiltratieve CMP

99 Follow up LAVI & events Courtesy of J Steward

100 Casus Vrouw 30 jaar komt met dyspnoe. Obesitas (BMI 30).

101 LAVI 2011

102 Diastologie 2011

103 Casus 4 jaar later Progressieve dyspnoe, nu BMI 35, ook DM2 en HT

104 Lavi 2015

105 Diastologie 2015

106 Wat is er gebeurd

107 Vraag Wat is het correcte antwoord: 1. Het diastolisch vullingspatroon is in een aantal jaar ernstig verstoord geraakt 2. De diastologie is marginaal veranderd, valt binnen de normaal variatie 3. Kan ik niet zeggen want diastologie is afhankelijk van vullingsstatus 4. Zonder pulmonaalveneflow meting kan ik hier geen uitspraak overdoen

Diastolische LV functie. R.K. Riezebos

Diastolische LV functie. R.K. Riezebos Diastolische LV functie R.K. Riezebos Indeling Fysiologie en pathofysiologie Epidemiologie en prognose Echografische diastolische patronen Schatting van de vullingsdrukken De rol van het linker atrium

Nadere informatie

Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK

Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK CATHARINA ZIEKENHUIS EINDHOVEN Ik ga op reis en ik neem mee FYSICA IN PRAKTIJK een koffer KOFFER A KOFFER B Compliance volume Compliance C = ΔV ΔP druk mate waarin

Nadere informatie

Hartfalen: pompen of verzuipen

Hartfalen: pompen of verzuipen https://www.artstation.com/artwork/aaj5m Hartfalen: pompen of verzuipen Louis Handoko, cardioloog / fellow hartfalen (HFpEF) Nationale Hartfalendag (Zeist), 28 september 2018 ml.handoko@vumc.nl Disclosures

Nadere informatie

LV diastolische disfunctie. Een samenvatting van de Update Recommendations van ASE en EACVI voor Echocardiografie.

LV diastolische disfunctie. Een samenvatting van de Update Recommendations van ASE en EACVI voor Echocardiografie. LV diastolische disfunctie. Een samenvatting van de Update Recommendations van ASE en EACVI voor Echocardiografie. Gepubliceerd in: J Am Soc Echocardiogr 2016;29:277-314, kort samengevat door WF. Wonnink-de

Nadere informatie

RV dimensies en functie

RV dimensies en functie RV dimensies en functie J. McGhie, A. van den Bosch Interactieve echocursus voor gevorderden : aangeboren hartafwijkingen 29 januari 2015 Thoraxcentrum en Sophia kinderziekenhuis Overzicht RA drukken en

Nadere informatie

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek Maatwerk Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek J.G. van der Hoeven Casus (1) Man, 37 Blanco medische voorgeschiedenis Acute pijn op de borst en kortademigheid LO: RR 85/50 mmhg, HF 115/min,

Nadere informatie

Tachycardie bij sepsis

Tachycardie bij sepsis Tachycardie bij sepsis Een geblokte strategie? J.G. van der Hoeven Normaal Vroege fase EF SV, HF Hart Perifere circulatie Septische shock Vasodilatatie Permeabiliteit Resolutie fase EF SV Volume Late fase

Nadere informatie

ESC echo examen TTE. Indeling: Fysiologie Formules Normaalwaardes Guidelines

ESC echo examen TTE. Indeling: Fysiologie Formules Normaalwaardes Guidelines ESC echo examen TTE Indeling: Fysiologie Formules Normaalwaardes Guidelines Fysiologie Echogolven: backscatter, refractie en transmissie Backscatter produceert het meeste van het ultrasound beeld Refractie

Nadere informatie

Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD

Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD Disclosure Marc Hemmelder MCL MSB 3 dg/week Nefrovisie WNT 2 dg/week Overig geen Richtlijn Nut van echo cardiografie bij dialyse: - Hoge incidentie hartfalen

Nadere informatie

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven Echocardiografie bij cardiale resynchronisatie therapie Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven The basics Linker bundeltak blok normale geleiding linker bundeltak blok Consequenties normale

Nadere informatie

diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar

diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar HARTFALEN ANNO 2010 diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar http://www.nvvc.nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2 nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2

Nadere informatie

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling

Nadere informatie

Atrioventricular septum defect

Atrioventricular septum defect Atrioventricular septum defect Annemien van den Bosch Martijn Kauling Echocursus voor volwassenen met een aangeboren hartafwijking 24 januari 2019 Atrioventriculair Septum Defect Incidentie 0.8 % van de

Nadere informatie

Volwassenen met een aangeboren hartafwijking. Imaging problemen, oriëntatie en analyse

Volwassenen met een aangeboren hartafwijking. Imaging problemen, oriëntatie en analyse Volwassenen met een aangeboren hartafwijking Imaging problemen, oriëntatie en analyse donderdag 24 januari 2019 Poli cardiologie Zijn specifieke echocardiografische expertise en protocollen NOODZAKELIJK

Nadere informatie

Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven

Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven Functie van de rechter ventrikel Constante perfusie van de long Er voor zorgen dat de RA druk laag blijft RV Verandering in P ra en P

Nadere informatie

Pericarditis: rol van echo in analyse en behandeling

Pericarditis: rol van echo in analyse en behandeling Pericarditis: rol van echo in analyse en behandeling Robert Riezebos OLVG CVOI 2015 Pericard, fysiologie en pathologie Fysiologie: lubricatie, bescherming Normaal tot 20-50cc Pericard effusie: 100cc tot

Nadere informatie

Vaststelling hartgeruis? Klepkliniek OLV! Guy Van Camp

Vaststelling hartgeruis? Klepkliniek OLV! Guy Van Camp Vaststelling hartgeruis? Klepkliniek OLV! Guy Van Camp Ontstaan van een hartgeruis Versnelling van laminaire bloedstroom---turbulentie Differentieel diagnose van een hartgeruis: Groter debiet fysiologisch

Nadere informatie

Kijk, wat klopt daar?

Kijk, wat klopt daar? Kijk, wat klopt daar? De rol van MRI bij de diagnostiek van LV-hypertrofie N.A. van der Meer, cardioloog Inhoud LV hypertrofie Definitie en metingen - echo vs CMR Mechanisme hypertrofie Rol van CMR in

Nadere informatie

Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20)

Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20) Eindhoven University of Technology Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20) June 30, 2014, 9.00 12.00 h Surname and initials : Indent. nr. : This exam consists of 4 exercises. Each exercise contributes

Nadere informatie

Een Gedilateerde RV-wat nu?

Een Gedilateerde RV-wat nu? Een Gedilateerde RV-wat nu? J. McGhie, A. van den Bosch, J. Cuypers Basiscursus Congenitale echocardiografie 18 januari 2018 Thoraxcentrum en Sophia kinderziekenhuis Casus 24-jarige man Verwezen door longarts

Nadere informatie

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen

Nadere informatie

PHYSIOLOGY, CONSIDERATIONS AND ANESTHESIA CLINICAL PRACTICE APPLICATION OF PULSE PRESSURE VARIATION IN M A X I M T I M M E R S

PHYSIOLOGY, CONSIDERATIONS AND ANESTHESIA CLINICAL PRACTICE APPLICATION OF PULSE PRESSURE VARIATION IN M A X I M T I M M E R S PHYSIOLOGY, CONSIDERATIONS AND APPLICATION OF PULSE PRESSURE VARIATION IN ANESTHESIA CLINICAL PRACTICE M A X I M T I M M E R S D R. B A S K U I J P E R S VOCHTRESPONSIVITEIT? Statisch Dynamisch CVD, PAOP,

Nadere informatie

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose prof dr Danny Schoors Arteriële hypertensie Epidemiologische studies Duidelijke relatie tussen bloeddruk

Nadere informatie

HARTFALEN casusschetsen

HARTFALEN casusschetsen HARTFALEN casusschetsen 1 Casusschetsen Hartfalen 4 maart 2003 Casusschets 1 Boer, 72 jaar Voorgeschiedenis: Bekend met COPD en recidiverende bronchitiden. Anamnese: Sinds 1 week last van hevige benauwdheid

Nadere informatie

Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief

Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting De introductie (Hoofdstuk 1) van dit proefschrift geeft een overzicht van de epidemiologie

Nadere informatie

Centraal veneuze druk is niet belangrijk

Centraal veneuze druk is niet belangrijk Mythe Centraal veneuze druk is niet belangrijk J.G. van der Hoeven Argumenten CVD zegt niets over de vullingstatus CVD voorspelt niet of een patiënt op vulling reageert Fysiologie HMV Preload Uiteindelijke

Nadere informatie

1 e trimester markers. Eva Pajkrt

1 e trimester markers. Eva Pajkrt 1 e trimester markers Eva Pajkrt Combinatietest Bij 1:300 Sens 90%, spec 95% PPV 11%, NPV ~100% +LR 17,4; -LR 0,10 Nicolaides et al. Ultrasound Obstet Gynecol 2005 1 e trimester markers Neus botje Ductus

Nadere informatie

Samenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct

Samenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct , conclusies en toekomstperspectieven De aanwezigheid van een verminderde functie van het linker ventrikel (LV) van het hart na een doorgemaakt myocardinfarct is van sterk klinisch belang gebleken. In

Nadere informatie

De oudere patiënt met comorbiditeit

De oudere patiënt met comorbiditeit De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers

Nadere informatie

Minimaal invasieve mitralisklep chirurgie

Minimaal invasieve mitralisklep chirurgie Minimaal invasieve mitralisklep chirurgie Kinsing Ko ANIOS cardiothoracale chirurgie NVHVV CNE 9 april 2019 Agenda Anatomie Pathofysiologie mitralisklep insufficiëntie/stenose Voorbereidingen voor de operatie

Nadere informatie

Hemodynamiek NVIC Circulatiedagen 2011. J.G. van der Hoeven

Hemodynamiek NVIC Circulatiedagen 2011. J.G. van der Hoeven Hemodynamiek NVIC Circulatiedagen 2011 J.G. van der Hoeven Veneuze terugstroom Reserve volume om hart gevuld te houden Zorgen voor lage RA druk Constante perfusie van de long Veneus systeem Rechter atrium

Nadere informatie

Cardiotoxiciteit van kankertherapie

Cardiotoxiciteit van kankertherapie Cardiotoxiciteit van kankertherapie Wat is handig voor de huisarts om ervan te weten? Huisarts symposium Ikazia ZH 20 sept 2017 Mireille Emans, cardioloog Maatschap Rijnmond Zuid; Ikazia ZH, Maasstad ZH,

Nadere informatie

Inspanningsgerelateerde hypertensie: geruststellend of onheilspellend? Dr. Joost H.W. Rutten Internist-vasculair geneeskundige

Inspanningsgerelateerde hypertensie: geruststellend of onheilspellend? Dr. Joost H.W. Rutten Internist-vasculair geneeskundige Inspanningsgerelateerde hypertensie: geruststellend of onheilspellend? Dr. Joost H.W. Rutten Internist-vasculair geneeskundige Overzicht Casussen inspanningsgerelateerde hypertensie Achtergrond Hoe en

Nadere informatie

Rechter kamer falen Beademing-circulatie JMD VAN DEN BRULE CARDIOLOOG-INTENSIVIST UMC ST. RADBOUD

Rechter kamer falen Beademing-circulatie JMD VAN DEN BRULE CARDIOLOOG-INTENSIVIST UMC ST. RADBOUD Rechter kamer falen Beademing-circulatie JMD VAN DEN BRULE CARDIOLOOG-INTENSIVIST UMC ST. RADBOUD Introductie RV falen (1) Pulmonale vasculaire dysfunctie Pulmonale endotheel dysfunctie Veranderde long

Nadere informatie

SDM. Het nieuwe toverwoord?

SDM. Het nieuwe toverwoord? SDM Het nieuwe toverwoord? Disclosures M. Joosten (potentiële) belangenverstrengeling Geen Er komt een patiënt bij de dokter De patiënt heeft klachten en wil daar iets mee Geruststelling Onderzoek Een

Nadere informatie

Hartfalen. Homo Sapiens. Een Klinische Zoektocht. 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit JGFB HOVO Utrecht, Zomer

Hartfalen. Homo Sapiens. Een Klinische Zoektocht. 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit JGFB HOVO Utrecht, Zomer Hartfalen 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit Een Klinische Zoektocht Jean Bronzwaer Zomer 2018 6 juli Homo Sapiens 2. Agrarische Revolutie 8000 BC Gaat gepaard met sedimentaire revolutie

Nadere informatie

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures Cardio-oncologie Hartfalen en chemotherapie dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC Geen disclosures Introducing a new subspecialty of Cardiology.. Doel Preventie, diagnosticering en behandeling

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32654 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nucifora, Gaetano Title: Clinical applications of non-invasive imaging techniques

Nadere informatie

Workshop hypertensie op jonge leeftijd

Workshop hypertensie op jonge leeftijd Workshop hypertensie op jonge leeftijd Monika Hollander, kaderhuisarts HVZ Bert-Jan van den Born, internist-vasc. geneeskundige, AMC Doel workshop Consensus tav diagnostiek en behandeling van jonge patienten

Nadere informatie

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,

Nadere informatie

Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018

Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018 Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018 Casus (1) Man, 37 jaar Altijd gezond Acute pijn op de borst met ernstige kortademigheid Bloeddruk 85/50 mmhg, HF 115/min, CVD, S1 S2 luide P2, systolisch

Nadere informatie

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20)

Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20) Eindhoven University of Technology Model based Cardiovascular Pathophysiology (8VB20) August 11, 2014, 14.00 17.00 h Surname and initials : Indent. nr. : This exam consists of 4 exercises. Each exercise

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary

Nadere informatie

Sessie Electrofysiologie

Sessie Electrofysiologie Multidisciplinaire aanpak van de cardiale patie nt Sessie Electrofysiologie Dr Vanhuffel Christian Situatie Man, 68j Sociaal: Gepensioneerd Sportief, loopt nog frequent Geen ethyl abusus, occasioneel roker

Nadere informatie

De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010

De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010 De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog

De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog Continuous Nursing Education Utrecht, Dinsdag 14 februari 2017 Is het ECG behulpzaam?

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21650 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Shanks, Miriam Title: Evolving imaging techniques for the assessment of cardiac

Nadere informatie

Behandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC

Behandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC Behandeling van atrium fibrilleren op de IC Mirjam Wikkerink, ANIOS IC AF op IC 15% van de patiënten, meestal in de eerste 72 uur na ontstaan van sepsis Verminderde atriale contractie, hoge ventriculaire

Nadere informatie

Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten. Biology speaks loudest!

Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten. Biology speaks loudest! Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten Biology speaks loudest! 1 VITAAL Versus KWETSBAAR Bevolkingsopbouw Suriname en Nederland verschilt (nu) 20.000 > 65 jaar hebben hypertensie HYPERTENSIE PREVALENTIE

Nadere informatie

Cardiologie en Longziekten zouden een maatschap moeten vormen, waarom? Eduard van den Berg, cardio.nl 1

Cardiologie en Longziekten zouden een maatschap moeten vormen, waarom? Eduard van den Berg, cardio.nl 1 Cardiologie en Longziekten zouden een maatschap moeten vormen, waarom? 04-02- 14 Eduard van den Berg, cardio.nl 1 04-02- 14 Eduard van den Berg, cardio.nl 2 Daarom: Hart en longen zijn integraal verbonden,

Nadere informatie

Arteriële bloeddruk meting. J.G. van der Hoeven

Arteriële bloeddruk meting. J.G. van der Hoeven Arteriële bloeddruk meting J.G. van der Hoeven Voordelen zijn duidelijk Nauwkeurig Onmiddellijke vaststelling van bloeddrukveranderingen Bloedafname Wat gaan we bespreken Algemene fysiologische principes

Nadere informatie

Reanimatie bij Fontan. Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017

Reanimatie bij Fontan. Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017 Reanimatie bij Fontan Kim Cortenbach Keuze coassistent IC 7 november 2017 Inhoud Casus Fysiologie van reanimeren Fontancirculatie Reanimatie bij Fontan Vervolg casus Casus Vrouw, 29 jaar RVO/ OHCA bij

Nadere informatie

Samenvatting en Conclusies

Samenvatting en Conclusies Samenvatting en conclusies In de introductie van dit proefschrift wordt een overzicht gegeven van de huidige en toekomstige rol van geavanceerde beeldvormende technieken, in het bijzonder RT3DE, strain

Nadere informatie

Novel aspects of left ventricular quantification with three- dimensional echocardiography

Novel aspects of left ventricular quantification with three- dimensional echocardiography Novel aspects of left ventricular quantification with three- dimensional echocardiography Validation and clinical applications Sebastiaan A. Kleijn Cover image: Three- dimensional image of the heart made

Nadere informatie

13-05-11. De hemodynamisch instabiele pa2ent. Inhoud. Basale hemodynamische monitoring. monitoring en therapie

13-05-11. De hemodynamisch instabiele pa2ent. Inhoud. Basale hemodynamische monitoring. monitoring en therapie De hemodynamisch instabiele pa2ent monitoring en therapie NIVAZ 2011 Joris Lemson anesthesioloog en (kinder) intensivist Intensive Care UMC St Radboud Inhoud Fysiologie Hemodynamische monitoring Interpreta2e

Nadere informatie

TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI)

TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI) TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI) als optie voor patiënten met hartfalen Herbert Kroon, research fellow Dr. Nicolas van Mieghem, interventiecardioloog Continuing Nursing Education 22 januari

Nadere informatie

Cardiopulmonale consequen1es van neurologische aandoeningen Eva Verweij Fellow IC

Cardiopulmonale consequen1es van neurologische aandoeningen Eva Verweij Fellow IC Cardiopulmonale consequen1es van neurologische aandoeningen Eva Verweij Fellow IC N.a.v. casus van jonge vrouw met blanco VG en SAB g 1, 20.00 uur Dag 2, 00.30 uur Echo cor (fellow): LVF lijkt redelijk

Nadere informatie

Hoe diagnosticeer en behandel ik acuut gedecompenseerd hartfalen (cardiogene shock) Georg Kluge, Anesthesioloog-intensivist

Hoe diagnosticeer en behandel ik acuut gedecompenseerd hartfalen (cardiogene shock) Georg Kluge, Anesthesioloog-intensivist Hoe diagnosticeer en behandel ik acuut gedecompenseerd hartfalen (cardiogene shock) Georg Kluge, Anesthesioloog-intensivist Wat is acuut gedecompenseerd hartfalen? Acuut cardiogeen longoedeem agv acute

Nadere informatie

Fluid responsiveness. J.G. van der Hoeven

Fluid responsiveness. J.G. van der Hoeven Preoperatief wordt de hemodynamiek van deze patiënt verbeterd en de volgende dag ondergaat hij een slokdarm resectie met buis maag reconstructie. Peroperatief doen zich geen hemodynamische problemen voor

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als

Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als gevolg van aandoeningen in de kleine longvaatjes. In de

Nadere informatie

Beweging en sport in jongeren met type 1 diabetes. Prof. dr. Dominique Hansen

Beweging en sport in jongeren met type 1 diabetes. Prof. dr. Dominique Hansen Beweging en sport in jongeren met type 1 diabetes Prof. dr. Dominique Hansen Belang van beweging in type 1 diabetes Doorbreken en voorkomen van bewegingsangst Door hypoglycemie Belang van beweging in type

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

HOE VERSCHILLEN HARTVAATPATIËNTEN MET OF ZONDER PSYCHOPROBLEMATIEK VAN ELKAAR?

HOE VERSCHILLEN HARTVAATPATIËNTEN MET OF ZONDER PSYCHOPROBLEMATIEK VAN ELKAAR? HOE VERSCHILLEN HARTVAATPATIËNTEN MET OF ZONDER PSYCHOPROBLEMATIEK VAN ELKAAR? Leora Maas Onderzoeksstage 1 e lijns geneeskunde INHOUDSOPGAVE Achtergrond Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie Aanbevelingen

Nadere informatie

Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem. Gert Poortmans

Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem. Gert Poortmans Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem Gert Poortmans BD = CO x SVR CO = HR x SV SV = EDV - ESV 4 determinanten van cardiovasculaire performantie Preload Afterload Contractiliteit

Nadere informatie

Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem. Gert Poortmans

Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem. Gert Poortmans Fysiologie en Pathofysiologie van het cardiovasculaire systeem Gert Poortmans BD = CO x SVR CO = HR x SV SV = EDV - ESV 4 determinanten van cardiovasculaire performantie Preload Afterload Contractiliteit

Nadere informatie

Hartfalen : diagnose en definities

Hartfalen : diagnose en definities Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa

Nadere informatie

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts Mark M. J. Valk, huisarts-onderzoeker Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde Huisarts in Amersfoort 1 Wie wil dat huisartsen

Nadere informatie

NATRIURETISCHEPEPTIDEN. Weaningsfalen waarbij daling NT-proBNP: hoe is dit mogelijk?

NATRIURETISCHEPEPTIDEN. Weaningsfalen waarbij daling NT-proBNP: hoe is dit mogelijk? NATRIURETISCHEPEPTIDEN Weaningsfalen waarbij daling NT-proBNP: hoe is dit mogelijk? Casus Man 79, status na OHCA CT thorax: centrilobair emfyseem, bilaterale consolidatie bij aspiratie Echo bedside (postieve

Nadere informatie

Waar zorg Bewaakt. Sietske Eerens, circulation practitioner i.o. sietske Eerens CP i.o. PiCCO uw maatje? Medisch Centrum Haaglanden 1

Waar zorg Bewaakt. Sietske Eerens, circulation practitioner i.o. sietske Eerens CP i.o. PiCCO uw maatje? Medisch Centrum Haaglanden 1 Sietske Eerens, circulation practitioner i.o. 1 PiCCO Uw Maatje?? Ter afronding van de training Circulation Practitioner. i.s.m. Dr. P. Dennesen Inleiding Uitgangspunt. Doelstelling. Probleemstelling.

Nadere informatie

Exercise Training in Adverse Cardiac Remodeling

Exercise Training in Adverse Cardiac Remodeling Exercise Training in Adverse Cardiac Remodeling 13-06-2012 Dirk J Duncker Experimental Cardiology, Thoraxcenter Cardiovascular Research Institute COEUR Erasmus MC, University Medical Center Rotterdam Rotterdam,

Nadere informatie

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren anno 2014 Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Onderwerpen Epidemiologie Atriumfibrillerren (AF ) Indeling AF Behandeling AF - rate versus ritme therapie - ontstolling anno 2104

Nadere informatie

Het vrouwenhart gaat steeds beter kloppen good healthcare is gender-sensitive

Het vrouwenhart gaat steeds beter kloppen good healthcare is gender-sensitive Het vrouwenhart gaat steeds beter kloppen good healthcare is gender-sensitive Iris Perez angela.maas@radboudumc.nl @hartvoorvrouwen NVVC April 2016 Radboud Women s Heart Center DVD vrouw 45 jaar met ACS

Nadere informatie

PiCCO Volumetrische Parameters. Mark van Iperen, anesthesioloog-intensivist

PiCCO Volumetrische Parameters. Mark van Iperen, anesthesioloog-intensivist PiCCO Volumetrische Parameters Mark van Iperen, anesthesioloog-intensivist Oxygen delivery Global oxygenation ScvO 2 Oxygen consumption Cardiac output Arterial oxygen content Stroke volume Heart rate Oxygenation

Nadere informatie

Intra-Aortic Balloon Pumping. Sherry Mulder

Intra-Aortic Balloon Pumping. Sherry Mulder Intra-Aortic Balloon Pumping Sherry Mulder De Theorie Counterpulsation therapy is a CLASS I indication for patients in cardiogenic shock, not quickly reversed with pharmacological therapy ACC/AHA guidelines

Nadere informatie

Pulmonale hypertensie is een diagnose die niet met echocardiografie kan worden gesteld. Per definitie geldt dat als tijdens hartkatheterisatie in

Pulmonale hypertensie is een diagnose die niet met echocardiografie kan worden gesteld. Per definitie geldt dat als tijdens hartkatheterisatie in 1 2 Pulmonale hypertensie is een diagnose die niet met echocardiografie kan worden gesteld. Per definitie geldt dat als tijdens hartkatheterisatie in rust de gemiddelde druk in de longslagader 25 mm Hg

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22985 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klitsie, Liselotte Maria Title: Tissue Doppler and speckle tracking strain echocardiography

Nadere informatie

Hartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog

Hartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht

Nadere informatie

Indeling. Congenitale pathologie. B. Verhoogde pulmonaal flow (links - rechts shunt) A. Obstructieve aandoeningen

Indeling. Congenitale pathologie. B. Verhoogde pulmonaal flow (links - rechts shunt) A. Obstructieve aandoeningen Congenitale Indeling Congenitale pathologie Current surgical diagnosis and treatment 10th edition L. Way Obstructieve aandoeningen Aandoeningen met verhoogd pulmonaal debiet Aandoeningen met verminderd

Nadere informatie

Casuistiek Hartfalen en nierfunctiestoornissen

Casuistiek Hartfalen en nierfunctiestoornissen Casuistiek Hartfalen en nierfunctiestoornissen Prof. dr. H.P. Brunner-La Rocca Hoofd Divisie Structurele Hartziekte Directeur Hartfalenkliniek Maastricht UMC+ Geen interesse conflict voor deze presentatie

Nadere informatie

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke

Nadere informatie

Summary and conclusions

Summary and conclusions Chapter 9 Summary and conclusions Heart failure due to diastolic left ventricular dysfunction is a public health problem of increasing importance. In 30 to 40% of patients presenting with heart failure

Nadere informatie

Wanneer faalt het hart? Wanneer faalt het hart? . een rondje langs de toehoorders. Hartfalen in de Middeleeuwen. Hartfalen in de loop der eeuwen

Wanneer faalt het hart? Wanneer faalt het hart? . een rondje langs de toehoorders. Hartfalen in de Middeleeuwen. Hartfalen in de loop der eeuwen Wanneer faalt het hart? 14 april 2011 Aggie H.M.M. Balk, cardioloog Thoraxcentrum,, Erasmus MC Wanneer faalt het hart?. een rondje langs de toehoorders Hartfalen in de loop der eeuwen Hartfalen in de Middeleeuwen

Nadere informatie

Radboud Women s Heart Center

Radboud Women s Heart Center Sex-, Gender en Hart en vaatziekten: Je kunt er in de opleiding niet vroeg genoeg aandacht aan geven angela.maas@radboudumc.nl www.hartvoorvrouwen.nl AIOS 25 Mei 2018 Radboud Women s Heart Center Disclosure

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Management van perioperatief rechter ventrikelfalen. Dr. M. Brands Dr. K. Buyck Prof. Dr. S. Rex Dienst anesthesiologie

Management van perioperatief rechter ventrikelfalen. Dr. M. Brands Dr. K. Buyck Prof. Dr. S. Rex Dienst anesthesiologie Management van perioperatief rechter ventrikelfalen Dr. M. Brands Dr. K. Buyck Prof. Dr. S. Rex Dienst anesthesiologie 1. Rechter ventrikelfalen (RVF) Inleiding Fysiologie niet-falende RV Etiologie en

Nadere informatie

Mevr. A, 38 jaar. Inspanningstesten bij pulmonale vasculaire ziekten. Conclusie 27/11/2017. Mevr. A, 38 jaar Eerste hart-longhulp PET-CT

Mevr. A, 38 jaar. Inspanningstesten bij pulmonale vasculaire ziekten. Conclusie 27/11/2017. Mevr. A, 38 jaar Eerste hart-longhulp PET-CT Mevr. A, 38 jaar Inspanningstesten bij pulmonale vasculaire ziekten Verpleegkundige, vraagt via de wandelgangen een X-thorax aan: Mathias Leys Joost van den Aardweg Mevr. A, 38 jaar Eerste hart-longhulp

Nadere informatie

Versie juni

Versie juni HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Depressie bij ouderen Trends over de tijd DEPARTMENT OF PSYCHIATRY Disclosure belangen spreker Depressie bij ouderen Trends over de tijd Hans Jeuring Psychiater en onderzoeker, UMCG Afdeling Ouderenpsychiatrie (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Casus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures

Casus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures 170416 Disclosures Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS Geen (potentiële) belangenverstrengeling Bedrijfsnamen Voor bijeenkomsten mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

TAVI (Un) limited. transcatheter aorta valve implantation. NVVC 1 April 2016. Anjo van Staaveren Verpleegkundig specialist TAVI team

TAVI (Un) limited. transcatheter aorta valve implantation. NVVC 1 April 2016. Anjo van Staaveren Verpleegkundig specialist TAVI team TAVI (Un) limited transcatheter aorta valve implantation NVVC 1 April 2016 Anjo van Staaveren Verpleegkundig specialist TAVI team Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling geen Zijn er grenzen aan

Nadere informatie

Updates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose. Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL

Updates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose. Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL Updates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL 1. Definitie 2. Epidemiologie 3. Diagnose 4. Take home messages 1. Definitie hartfalen A - acute onset - slow onset

Nadere informatie

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL

Nadere informatie

Positieve of negatieve druk: dat is de vraag. Waardoor stroomt het bloed? Over PEEP en NITD. Coronaire perfusiedruk: P Aod -P RA

Positieve of negatieve druk: dat is de vraag. Waardoor stroomt het bloed? Over PEEP en NITD. Coronaire perfusiedruk: P Aod -P RA Positieve of negatieve druk: dat is de vraag Stelling: een periode van negatieve intra-thoracale druk is essentieel voor bloedstroom tijdens hartmassage Over PEEP en NITD R.W. Koster Academisch Medisch

Nadere informatie

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas

Nadere informatie

Aangeboren hartafwijkingen. Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium

Aangeboren hartafwijkingen. Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium Aangeboren hartafwijkingen Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium 29.03.2018 Aangeboren hartafwijkingen 0.6-0.8% aller pasgeborenen kinderen

Nadere informatie