Portlandcement CEM I CEM I 42,5 N CEM I 52,5 N CEM I 52,5 R CEM I 52,5 R HES CEM I 52,5 R LA

Transcriptie

1 Portlandcement CEM I CEM I Mei 2007 CEM I 42,5 N CEM I 52,5 N CEM I 52,5 R CEM I 52,5 R HES CEM I 52,5 R LA Productomschrijving Portlandcement is een grijs cement dat verkregen wordt door het malen van de hoofdcomponent portlandcementklinker. In functie van een bepaalde maalfijnheid wordt een cement vervaardigd in de sterkteklassen 42,5 of 52,5. Afhankelijk van de sterkteklasse wordt dit cement gekenmerkt als een cement met een normale of hoge beginsterkte. Portlandcement CEM I voldoet aan de eisen zoals gesteld in de Europese cementnorm EN 197-1, inclusief wijzigingsblad A1. Deze norm geeft eisen ten aanzien van de samenstelling op bestanddelen, chemische eisen, mechanische en fysische eisen. Samenstelling De eisen aan de samenstelling zijn uitgedrukt in procenten ten opzichte van de som van alle hoofd- en nevenbestanddelen. Dit totaal wordt nog vermeerderd met het nodige calciumsulfaat om het bindingsgedrag te regelen. Cementsoort Hoofdbestanddelen (in massa % ) Portlandcementklinker (K) Nevenbestanddelen (in massa %) CEM I ENCI Technische Voorlichting Postbus DE s-hertogenbosch Tel: Fax: tv@enci.nl CBR Cementbedrijven Afdeling Technische Voorlichting Terhulpsesteenweg Brussel Tel: Fax: communication@cbr.be Mechanische en fysische eisen De sterkteklasse van een cement bepaalt de minimale druksterkte gemeten na 28 dagen op normprisma s. Voor elke normsterkteklasse zijn twee beginsterkteklassen opgenomen, een klasse met normale beginsterkte aangeduid met N en een klasse met een hoge beginsterkte aangeduid met R. Het begin van de binding is een maat voor het opstijfgedrag van een cementpasta. Aan de eis van vormhoudendheid moet worden voldaan om aan te tonen dat een cementpasta niet gevoelig is voor expansie. Sterkteklasse Beginsterkte Druksterkte in MPa Normsterkte 2 dagen 7 dagen 28 dagen Begin van de binding (min.) 42,5 N 10,0 42,5 62, ,5 N 20,0 52,5 R 30,0 52,5 45 Vormhoudendheid (mm) 10

2 Speciale eigenschappen Cement dat voldoet aan de in EN gestelde eisen is voorzien van een CE-markering. Daarnaast kan cement nog gecertificeerd worden op een aantal andere specifieke eigenschappen. Deze eigenschappen komen tot uiting in de naamgeving van het cement. De naamgeving is afhankelijk van de norm op basis waarvan de speciale eigenschap is gecertificeerd. CBR en ENCI brengen de volgende typen portlandcement CEM I op de markt: - CEM I 42,5 N; - CEM I 52,5 R HES; - CEM I 52,5 N; - CEM I 52,5 R LA. - CEM I 52,5 R; Portlandcement CEM I is leverbaar met de volgende certificaten: Type cement Certificaat CE KOMO BENOR EN NEN 3550 PTV 603 CEM I 42,5 N * * CEM I 52,5 N * * * CEM I 52,5 R * * CEM I 52,5 R HES * * CEM I 52,5 R LA * * Aanvullende informatie De in dit productblad gegeven informatie is zeer algemeen en bevat de minimale eisen waaraan het cement volgens de relevante normen moet voldoen. CBR en ENCI produceren de in dit productblad beschreven cementen op verschillende locaties. Op aanvraag zijn er, per cementtype en per fabriek, aanvullende informatiebladen beschikbaar bij de vermelde adressen. Betekenis van de naamgeving: Naamgeving Betekenis Eis Norm HES Hoge aanvangssterkte Bijkomende eis druksterkte op één dag 20 MPa LA Begrensd alkaligehalte Gehalte aan alkaliën uitgedrukt als Na 2 O-eq 0,60 (in massa %) NBN B NBN B Toepassingsgebied Dit cement wordt toegepast bij het fabriceren van betonproducten en in sommige gevallen ook in stortklaar beton wanneer het zeer kort na het storten ontkist moet worden. In stortklaar beton kan dit cement bij koud weer ook gebruikt worden in combinatie met of ter vervanging van een hoogovencement om een voldoende sterkteontwikkeling te verkrijgen. Door het begrensde alkaligehalte is het cement van het type LA geschikt voor het gebruik met alle traditionele granulaten zonder risico voor een reactie tussen de alkaliën in het cement en de granulaten (ASR). Voor een optimaal resultaat bij het gebruik van dit cement in mortel of beton, moeten in elk geval de gangbare regels bij het aanmaken, het verwerken en de nazorg in acht genomen worden.

3 Dekvloeren Een cementgebonden dekvloer is een 30 tot 50 mm dikke afwerklaag op een bestaande steenachtige vloerconstructie. Een dekvloer wordt op de draagvloer aangebracht om bijvoorbeeld dienst te doen als vloerafwerking of als ondergrond voor een later aan te brengen vloerafwerking.

4 Dekvloeren ENCI-cement de juiste keuze Temperatuur bij het verwerken Benodigde hoeveelheid cement en zand in kilogrammen per m 2 < 10 C C > 20 C Portlandcement CEM I 42,5 N *** *** *** Snel portlandcement CEM I 52,5 R *** ** * Hoogovencement CEM III/B 42,5 N * ** *** Metselcement MC12, Mengverhouding cement/zand in volumedelen 1:4 1:3 Dikte van de vloer in cm Cement Zand *** zeer geschikt ** geschikt * minder geschikt niet geschikt Bij temperaturen onder 5 C verhardt de vloerspecie niet of zeer langzaam. Bij voorkeur moet er dus niet onder deze omstandigheden worden gewerkt en zeker niet op een bevroren ondergrond. Materialen Als cementsoort voor dekvloeren is portlandcement CEM I 42,5 N het meest geschikt. Daaraan worden betonzand (0-4) en leidingwater toegevoegd. Opmerkingen De in de tabel genoemde waarden zijn indicatief en zijn vooral afhankelijk van de aard en de korrelgradering van het zand dat wordt toegepast. 1 zak droog zand (van 25 kg) geeft in het werk 15 liter cementdekvloer (inclusief cement + water). 1 zak cement = 25 kg (in volume is dat 20 liter). Onverpakt zand bevat meestal al een hoeveelheid water. Rekening houdend met het vochtgehalte van het zand moet er meer of minder water toegevoegd worden. Een goede indicatie is als de specie als een samenhangende bal in de hand kan worden gehouden en bij het opgooien niet openbreekt. Voor kleine hoeveelheden of voor lagen dunner dan 30 mm raden wij aan een kant-en-klare giet- of egaliseermortel te gebruiken (bijvoorbeeld van Beamix). Mengvolgorde Eerst het zand en cement droog mengen, daarna zoveel water toevoegen tot een aardvochtige vloerspecie ontstaat. Samenstelling vloerspecie Toepassingsgebied Op de dekvloer wordt later nog een afwerklaag aangebracht, bijvoorbeeld vloerbedekking, parket of tegels Op de dekvloer wordt geen afwerklaag meer aangebracht Mengverhouding cement/ zand in volumedelen 1:4 1:3 Cement 25 kg 25 kg Betonzand 0-4 (droog) 125 kg 100 kg Water p.m. p.m. Hiermee te maken m² Ca. 2,5 m 2 Ca. 2,0 m 2 Ca. 1,5 m 2 Ca. 1,0 m 2 Eerst het zand en het cement droog mengen

5 Dekvloeren Mengen van de vloerspecie Het is belangrijk de vloerspecie goed te mengen, zodat een homogene massa ontstaat zonder klonten. Voor het aanbrengen van de specie moeten eerst latten als hoogtegeleiders waterpas op de vloer worden gesteld. Tips voor het vervaardigen van dekvloeren Opslag materialen Laat verpakt cement niet nat worden (afdekken of onderdak plaatsen). Het is belangrijk het cement droog en vrij van de grond op te slaan. Optrekkend vocht kan kluitvorming veroorzaken in cementzakken. Als er kluiten in het cement zitten die gemakkelijk zijn fijn te drukken geeft dit geen probleem voor de verwerking. Veel kluiten worden veroorzaakt door druk als gevolg van de stapeling op de pallet. Kluiten worden pas problematisch als deze worden veroorzaakt door vocht. Vervuiling van het zand wordt voorkomen door het zand met een dekzeil af te dekken. Houd rekening met de houdbaarheidsdatum vermeld op de verpakking. De houdbaarheid van de meeste cementen is beperkt door de toevoeging van een chromaatreducerend middel (Europese richtlijn 2003/53/EG). Uitvlakken met behulp van een rei Door een rei zigzaggend erover heen te trekken wordt de specie tussen deze latten verdeeld en uitgevlakt. Als het oppervlak vervolgens is vlakgeschuurd met een houten spaan kunnen de latten worden verwijderd. Verwerking Eén dag voor aanvang is het belangrijk eerst de onder- grond goed schoon te vegen, vet en vuil te verwijderen en vervolgens de ondergrond goed nat te maken. Bij het aanbrengen van de dekvloer mogen er geen plassen meer op de ondergrond staan. Voor een goede hechting is het raadzaam eerst een hechtlaag (cementpapje of een hechtmiddel) met een bezem aan te brengen. De dekvloer moet worden aangebracht als het cementpapje nog glanst. Vloerspecie is een beperkte tijd verwerkbaar. Daarom is het verstandig nooit meer specie aan te maken dan binnen één uur is te verwerken. Afwerking: vlakschuren met een houten spaan Eventuele gaten met specie opvullen en gladschuren. Als de specie voldoende is opgesteven kan het oppervlak worden dichtgestreken met een stalen spaan. Om goed te kunnen verdichten wordt de laagdikte beperkt tot 50 mm. Indien nodig kan er gewerkt worden in meerdere lagen die nat in nat aangebracht worden. Het gebruik van een wapening beperkt het risico op scheurvorming. Dekvloeren kunnen gewapend worden met gelaste netten, metaalvezels of kunststofvezels.

6 Dekvloeren Nabehandelen Cement heeft water nodig om te verharden, dus verdam- ping van water aan de bovenzijde moet zo veel mogelijk worden voorkomen. Dit kan door afdekken met folie of door de dekvloer nat te houden tot deze voldoende verhard is. Voortijdige verdamping verhoogt de kans op scheurvorming of een stuivende vloer. Het duurt minstens een week voordat de vloer voldoende droog is om vloerbedekking aan te brengen. Als deze tijd niet beschikbaar is, zijn er speciale snel verhardende kant-en-klaar producten. Om te testen of de vloer droog genoeg is, kan een controleproef worden uitgevoerd. Hiervoor kan een dampdichte folie 24 uur op een dekvloer worden gelegd. Als er dan nog geen condensvorming is opgetreden onder de folie is de dekvloer voldoende droog voor het aanbrengen van vloerbedekking of parket. Weersomstandigheden Bescherm de pas aangelegde dekvloer tegen regen en vorst. Bij vorst of kans op vorst niet nabehandelen met water maar een curing compound gebruiken. Veiligheid Droog cement vormt geen risico voor de gezondheid. Toch moet men voorkomen dat het wordt ingeademd of ingeslikt en moeten de ogen beschermd worden tegen het stof. Zodra cement gemengd wordt met water heeft het mengsel een hoge alkaliteit en is het irriterend. Daarom ook volgende raadgevingen: Draag waterdichte handschoenen met een katoenen voering als u met cement, verse mortelspecie of betonspecie werkt. Draag werkkleding die het lichaam volledig bedekt en trek ze na het werk uit. Draag waterdichte laarzen en ondoordringbare knie- stukken als de voeten of de knieën mogelijk in contact komen met verse mortelspecie of betonspecie. Werk niet verder met kleding die met mortelspecie is doordrenkt om langdurig contact met de huid te vermijden. Houd cement buiten het bereik van kinderen. April 2008 ENCI Technische Voorlichting Postbus DE s-hertogenbosch Tel: Fax: tv@enci.nl CBR Cementbedrijven Afdeling Technische Voorlichting Terhulpsesteenweg Brussel Tel: Fax: communication@cbr.be

7 Eenvoudig betonwerk Onder eenvoudig betonwerk verstaan we het maken van kleine hoeveelheden beton voor bijvoorbeeld een vloer of fundering. Als er bijzondere eisen worden gesteld aan het beton of als er grotere hoeveelheden nodig zijn, kan de betonspecie beter bij een betoncentrale worden besteld.

8 Eenvoudig betonwerk ENCI-cement de juiste keuze Temperatuur bij het storten < 10 C C > 20 C Samenstelling betonspecie Voor de samenstelling van betonspecie kan gebruik worden gemaakt van het zogenaamde beton. Portlandcement CEM I 42,5 N ** *** *** Snel portlandcement CEM I 52,5 R *** *** ** Hoogovencement CEM III/B 42,5 N ** *** *** Metselcement MC12, Samenstelling betonspecie in volumedelen voor eenvoudige betontoepassingen Cement 1 Zand 2 Grind 3 *** zeer geschikt ** geschikt * minder geschikt niet geschikt Bij temperaturen onder 5 C verhardt de betonspecie niet of zeer langzaam. Bij voorkeur moet er dus niet onder deze omstandigheden worden gewerkt, zeker niet op een bevroren ondergrond. Materialen geschikt voor toepassingen waarbij geen bijzondere eisen aan het beton worden gesteld. Voor een snellere verharding is een snel portlandcement zeer geschikt. Hoogovencement wordt gebruikt in constructies waar wel bijzondere eisen aan worden gesteld, zoals mestsilo s of constructies aan zee. Hoogovencement geeft een lichtere kleur beton dan portlandcement. Deze cementsoorten kunnen ook met elkaar worden gemengd. Basissamenstelling voor 1 m 3 beton (1000 liter) Mengverhouding beton Cement 325 kg = 13 zakken Betonzand 660 kg = 0,5 m 3 Grind 1300 kg = 0,75 m kg = 0,160 m 3 NB: 1 zak cement = 25 kg (in volume is dat 20 liter). Bij gebruik van kleine hoeveelheden kan een kant-en-klaar product worden gebruikt. Mengvolgorde Eerst moeten het zand en grind droog worden gemengd (foto 1-2). Vervolgens voegt men hier het cement aan toe (foto 3) en tot slot het aanmaakwater (foto 4). Als er te veel water wordt toegevoegd, neemt de sterkte van het beton af. Mengen van de betonspecie Het is belangrijk de betonspecie goed te mengen, zodat een homogene massa ontstaat zonder klonten. Hiervoor kan het beste een vrije val betonmenger worden gebruikt (foto 5). en grind 4-16 en/of Dit is grind met respectievelijk een korrelgrootte van 4 tot 16 mm of 4 tot 32 mm.

9 Eenvoudig betonwerk verwerking. Veel kluiten worden veroorzaakt door druk als gevolg van de stapeling op de pallet. Kluiten worden pas problematisch als deze worden veroorzaakt door vocht. met een dekzeil worden afgedekt. de verpakking. De houdbaarheid van de meeste cementen is beperkt door de toevoeging van een chromaatreducerend middel (Europese richtlijn 2003/53/EG). foto 1 foto 2 Verwerking ondergrond te voorkomen, moet de ondergrond een dag van tevoren goed nat worden gemaakt. plassen water meer op de ondergrond staan. grote hoogte valt (< 1 m), aangezien de betonspecie anders zal ontmengen. foto 3 foto 4 foto 5 Tips voor het vervaardigen van eenvoudig betonwerk Opslag materialen of onderdak plaatsen). op te slaan. Optrekkend vocht kan kluitvorming veroorzaken in de cementzakken. zijn fijn te drukken, geeft dit geen probleem voor de Stort beton niet van te grote hoogte de aanwezige lucht uit de specie te verdrijven. Dit kan door porren of het gebruik van trilnaalden (deze zijn te huur). een schuurbord.

10 Eenvoudig betonwerk Weersomstandigheden maar met curing compound. Horizontale vlakken afwerken met schuurbord Richtlijnen voor verdichten Voorkom voortijdige verdamping door het beton af te dekken Gelijkmatig glanzend goed verdicht beton gaat ontmengen. Nabehandeling Cement heeft water nodig om te verharden, dus verdamping van water aan de bovenzijde moet zo veel mogelijk worden voorkomen. Voortijdige verdamping verhoogt de kans op scheurvorming of een minder duurzaam oppervlak. Mogelijkheden nabehandelen beton Veiligheid Droog cement vormt geen risico voor de gezondheid. Toch moet men voorkomen dat het wordt ingeademd of ingeslikt en moeten de ogen beschermd worden tegen het stof. Zodra cement gemengd wordt met water heeft het mengsel een hoge alkaliteit en is het irriterend. Daarom ook volgende raadgevingen: voering als u met cement, verse mortelspecie of betonspecie werkt. trek ze na het werk uit. stukken als de voeten of de knieën mogelijk in contact komen met verse mortelspecie of betonspecie. doordrenkt om langdurig contact met de huid te vermijden. April 2008 ENCI Technische Voorlichting Postbus DE s-hertogenbosch Tel: Fax: tv@enci.nl CBR Cementbedrijven Afdeling Technische Voorlichting Terhulpsesteenweg Brussel Tel: Fax: communication@cbr.be

11 Voegwerk Er bestaan verschillende uitvoeringsvormen van voegen in metselwerk, bijvoorbeeld: geborsteld, platvol, verdiept, schaduwvoegen of knipwerk. Belangrijk voor goed voegwerk zijn de cementsoort, de samenstelling van de voegmortel en het op de juiste manier vervaardigen.

12 Voegwerk ENCI-cement de juiste keuze Portlandcement CEM I 42,5 N Snel portlandcement CEM I 52,5 R Hoogovencement CEM III/B 42,5 N Blancbel portlandkalksteencement CEM II/A-LL 42,5 N (wit) Temperatuur bij het verwerken < 10 C C > 20 C *** *** *** *** ** * - ** ** *** *** *** Voegspecie kan ook worden gemaakt met snel portlandcement CEM I 52,5 R. Deze voegspecie zal snel aantrekken en is minder gemakkelijk verwerkbaar door zijn hoge fijnheid (plakkerig). Bij lage temperaturen is de snelle sterkteontwikkeling echter wel gunstig. Hoogovencement kan ook worden gebruikt voor voegwerk. Het wordt toegepast vanwege de lichte kleur en/of de chemische bestandheid. Dit cement heeft echter een trage sterkteontwikkeling en er moet extra lang worden nabehandeld om het voegwerk niet te laten uitdrogen. Metselcement - - MC12,5 *** zeer geschikt ** geschikt * minder geschikt niet geschikt Belangrijke opmerking: werk niet bij te hoge temperaturen (>30 c) of bij vorst. Materialen Cement Als cementsoort voor grijs voegwerk wordt hoofdzakelijk portlandcement CEM I 42,5 N gebruikt. Voor wit voegwerk wordt geadviseerd van Blancbel portlandkalksteencement CEM II/A-LL 42,5 N gebruik te maken. Metselcement is niet geschikt voor voegwerk. Door de lagere sterkteontwikkeling dan de overige cementen is de voeg minder duurzaam en door de hoge fijnheid zal de voegmortel erg plakken aan de voegspijker. Zand Geschikt: Standaard voegzand (0-1), verkrijgbaar bij de bouwmaterialen handel. Ongeschikt: Metselzand (0-2) is te grof en geeft een korrelige voegspecie met minder samenhang (brokkelt makkelijk af). Zilverzand heeft wel een lichte kleur, maar heeft de nare eigenschap dat alle korrels ongeveer even groot zijn. Om alle holle ruimten die hierdoor ontstaan te vullen met cementsteen, is een mengverhouding van ongeveer 1:1 nodig. Dit mengsel vraagt om meer water en geeft een grotere krimp. Voor een lichte voeg kan beter wit cement gebruikt worden. Het is raadzaam te werken met zo droog mogelijk zand, wat de droge menging van de mortel vergemakkelijkt. Gedroogd zand (dat in zakken beschikbaar is in de bouwmaterialenhandel) kan hier een oplossing bieden. Samenstelling van de voegspecie De samenstelling van de voegspecie is 1:3,5 (portlandcement : zand) in volumedelen. De verschillen in voegtype (knipwerk of platvol geborsteld), het gevoel van de voeger en kleine verschillen in fijne delen in het zand maken dat een voeger soms met een iets vettere (1:3) of schralere (1:4) voegspecie werkt.

13 Voegwerk Benodigde hoeveelheden cement en zand in kilogrammen (kg) Mengverhouding cement : zand 1:3 1:3,5 1:4 Cement Zand Cement Zand Cement Zand 1 m 3 voegspecie m 2 (halfsteens) metselwerk 1,1 3,7 1,0 3,9 0,8 3,6 1,0 3,4 0,9 3,5 0,7 3,1 Per 1000 stenen halfsteens , , , , ,2 NB: 1 zak cement bevat 25 kg, in volume is dat 20 liter. Bij gebruik van kleine hoeveelheden of gekleurde voegen, kan een kant-en-klaar product worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld van Beamix. Mengen van de voegspecie Gebruik voor een nauwkeurige dosering afgestreken emmers. Het is belangrijk dat de voegspecie goed wordt gemengd zodat een homogene massa ontstaat zonder klonten. Gebruik daarom bij voorkeur een dwangmenger en geen vrijeval-menger. Het is aan te bevelen het cement te zeven voor het wordt gemengd. Consistentie van de voegmortel Tips voor het vervaardigen van voegwerk Wanneer afvoegen? Neem een periode van minimaal twee weken in acht tussen het metselen van de stenen en het afvoegen. Deze termijn wordt aangeraden om de kans op krimp- en zetscheuren en witte uitslag zoveel mogelijk te beperken. Kleurverschillen Om kleurverschil in het voegwerk te voorkomen is het verstandig met één partij cement te werken. Zijn er toch twee partijen cement, verwerk die dan niet in hetzelfde vlak, maar maak de overgang bijvoorbeeld bij een hoek. Kleurverschil in voegwerk ontstaat meestal door verschillen in de hoeveelheid water in de voegspecie, de weersomstandigheden tijdens het verharden en/of wateronttrekking door de stenen. Voeg water bij tot de gewenste consistentie is bereikt Voor het mengen geldt de volgende volgorde: eerst de helft van het zand en het cement gedurende 30 seconden mengen, dan de tweede helft van het zand en ten slotte het water bijvoegen tot de gewenste consistentie bereikt is. Deze tweede menging duurt ongeveer 1 minuut. Gekleurde voegen Er is een toenemende belangstelling voor gekleurd voegwerk. Hiervoor kan het best gebruik gemaakt worden van een kant-en-klare voegmortel. Meng de gekleurde voegmortel niet zelf. De dosering van de kleurstof en de andere grondstoffen dient nauwkeurig te geschieden, omdat anders snel fluctuaties in kleur optreden. Opslag Laat het verpakt cement en het gedroogde zand niet nat worden (afdekken of onderdak plaatsen). Het is belangrijk om het cement vrij van de grond op te slaan. Optrekkend vocht kan kluitvorming veroorzaken in de cementzakken.

14 Voegwerk Als er kluiten in het cement zitten, die gemakkelijk zijn fijn te drukken, geeft dit geen probleem voor de verwerking. Veel kluiten worden veroorzaakt door druk als gevolg van de stapeling op de pallet. Kluiten worden pas problematisch als deze worden veroorzaakt door vocht. Houd rekening met de houdbaarheidsdatum vermeld op de verpakking. De houdbaarheid van de meeste cementen is beperkt door de toevoeging van een chromaatreducerend middel (Europese richtlijn 2003/53/EG). Verwerking Voegspecie is een beperkte tijd verwerkbaar. Daarom is het verstandig nooit méér voegspecie aan te maken dan binnen één uur is te verwerken. Uitgekrabde voegen moeten goed worden schoongeveegd en het metselwerk moet, vóór het aanbrengen van de voeg, nat worden gemaakt. Deze twee handelingen kunnen ge - com bineerd worden door een hogedrukreiniger te gebruiken. foto 1 foto 2 foto 3 foto 4 Een correcte verdichting heeft een gunstig effect op de sterkte en de duurzaamheid van de voeg. Verdicht de mortel door deze in de voeg te duwen, veeleer dan door hem glad te strijken (foto 1). Gebruik een voegspijker uit roestvrij staal om ontsierende roestsporen op de voegen te vermijden (foto 2). Voor geborsteld voegwerk moet een droge borstel worden gebruikt om smetten te voorkomen (foto 3). Witte uitslag en weersomstandigheden Om de kans op een cementsluier of witte uitslag te verkleinen, mag er geen water langs het metselwerk stromen. Hierbij moet ook worden gedacht aan hemelwaterafvoeren die nog niet gereed zijn. Het voegwerk moet worden beschermd tegen uitdrogen door het af te dekken of door het te benevelen met water. Benevel net zolang tot het metselwerk geen water meer opneemt. Dit voorkomt verdamping van water en daarmee een slechte sterkteontwikkeling van de mortel (verbranden) (foto 4). Bij het voegen in de zon moet extra aandacht worden besteed aan het voorbevochtigen van het metselwerk en het nabehandelen door middel van afdekken of benevelen. Het is beter om in de schaduw te werken, om voortijdig uitdrogen van de voeg voorkomen. Voegwerk is heel gevoelig voor vorst. Als binnen 24 uur na het aanbrengen van de voegspecie kans op bevriezen van de voeg bestaat, mag niet worden gevoegd. Vers voegwerk moet worden beschermd tegen de regen door het afdekken met folie. Dit verlaagt de kans op witte uitslag. Vermijdt opspattend water door de eerste steigerplank (tegen het voegwerk aan) na het voegen te verwijderen. Veiligheid Droog cement vormt geen risico voor de gezondheid. Toch moet men voorkomen dat het wordt ingeademd of ingeslikt en moeten de ogen beschermd worden tegen het stof. Zodra cement gemengd wordt met water heeft het mengsel een hoge alkaliteit en is het irriterend. Daarom ook de volgende raadgevingen: voering als u met cement, verse mortelspecie of betonspecie werkt. Draag werkkleding die het lichaam volledig bedekt en trek ze na het werk uit. Draag waterdichte laarzen en ondoordringbare knie- stukken als de voeten of de knieën mogelijk in contact komen met verse mortelspecie of betonspecie. - drenkt om langdurig contact met de huid te vermijden. Houd cement buiten het bereik van kinderen. April 2008 ENCI Technische Voorlichting Postbus DE s-hertogenbosch Tel: Fax: tv@enci.nl CBR Cementbedrijven Afdeling Technische Voorlichting Terhulpsesteenweg Brussel Tel: Fax: communication@cbr.be