Risicokapitalisatie? Maurice Gesthuizen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Risicokapitalisatie? Maurice Gesthuizen"

Transcriptie

1 Uitgave: Amsterdam University Press Risicokapitalisatie? Maurice Gesthuizen M&M 89 (2): DOI: /MEM GEST Scheiden is stressvol, zeker wanneer er kinderen bij betrokken zijn. Er valt veel te verwerken, zorgen ontstaan over wat de gevolgen zijn voor de kinderen en er moeten veel praktische zaken goed worden geregeld. Onderzoek toont aan dat vooral conflicten voor en na de scheiding littekens achterlaten: bij de kinderen (Fischer, 2004), bij ex-partners en bij hun families. Dit is inmiddels al ruimschoots belicht in de wetenschap. Ook de rol van stiefouders komt geregeld aan bod. Een recente studie wijst bijvoorbeeld uit dat de vooruitgang in schoolprestaties in de eerste vijf jaar van de basisschool het sterkst was voor kinderen die ononderbroken woonden bij hun biologische ouders óf in een stiefgezin. Kinderen die in eenoudergezinnen woonden, wiens biologische ouders scheidden, of in die vijf jaar nogmaals één of meerdere veranderingen meemaakten in de gezinssamenstelling, boekten beduidend minder vooruitgang. Deze verschillen in vooruitgang konden deels of volledig worden verklaard door verschillen in hulpbronnen in het gezin bij aanvang van de basisschool (Sun & Li, 2011). Dit duidt erop dat vooral de stabiliteit van de relatie én de hulpbronnen van de partners van belang zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Samengestelde gezinnen verdienen meer onderzoeksaandacht. Wetenschappelijke kennis beperkt zich goeddeels tot de rol van de ouder en stiefouder. Beide partners nemen echter naast hun persoonlijke kenmerken, zienswijzen en gedragingen ook een relatiegeschiedenis met zich mee, die mogelijk doorwerkt in de nieuwe relatie. Wat waren de oorzaken van het afbreken van de vorige relatie? Hoe gaan de ex-partners met elkaar om? Heeft de vorige partner inmiddels een nieuwe relatie en hoe functioneert deze? En in hoeverre beïnvloedt dit de stabiliteit van de nieuwe relatie en kunnen hulpbronnen van de partners worden ingezet ten behoeve van het welbevinden en functioneren van de partners én hun kinderen? In dit marginaal pleit ik voor uitbreiding van het onderzoek naar samengestelde gezinnen, waarin een netwerkbenadering vereist is, longitudinale gegevens M&M 2014, VOL. 89, NO

2 moeten worden verzameld en de relatiegeschiedenis moet worden gedocumenteerd van de ouder, zijn of haar nieuwe partner en van de nieuwe partner van de ex-partner van de ouder. Oorzaken van scheiding zijn divers (zie De Graaf & Kalmijn, 2006, tabel 3) en variëren hoogstwaarschijnlijk in hun invloed op hoe harmonieus de voormalige huwelijkspartners na de scheiding met elkaar omgaan. Daarmee beïnvloeden ze ook het functioneren van nieuwe relaties na de scheiding. Ongeveer driekwart van de ondervraagden in het survey Scheiden in Nederland noemt uit elkaar groeien, niet genoeg aandacht en niet kunnen praten als oorzaken. Min of meer de helft noemt gewoonten en persoonlijke problemen van de partner. Seksuele problemen komen eveneens relatief vaak voor (42%), net als ontrouw van de partner (37%, 17% noemt eigen ontrouw) en uitgavenpatroon van de partner (33%). Ruim een vijfde geeft aan dat alcohol- en drugsproblematiek een motief was, 16% lichamelijk geweld en 28% meningsverschillen in het opvoeden van de kinderen. Sommige oorzaken van scheiding zijn vervelend maar relatief makkelijk te accepteren (uit elkaar groeien bijvoorbeeld). Andere vergen duidelijk meer waar het gaat om de verwerking en blijven in de toekomst mogelijk altijd wel een rol spelen in de omgang tussen de ex-partners (ontrouw, persoonlijke problemen, opvoeding van kinderen). En lichamelijk geweld, alcohol- en drugsproblematiek laten mogelijk blijvende littekens achter en blijven allicht een hoofdrol spelen, wanneer de ex-partners vanwege hun kinderen niet anders kunnen dan elkaar te blijven spreken en zien. Dit werkt op minimaal twee verschillende manieren door in de nieuwe relaties die gescheiden personen aangaan en de samengestelde gezinnen die hieruit voortkomen. Personen nemen, ten eerste, hun eigen persoonlijke kenmerken, zienswijzen, problemen en gedragingen mee. Behaald succes in het verleden is geen garantie voor succes in de toekomst. Of andersom: Het ontbreken van succes in het verleden wil niet zeggen dat de toekomst er niet beter uit kan zien. Mensen leren van wat ze meemaken. De kans is echter aanwezig dat dezelfde oorzaken van de scheiding (of een deel daarvan) een rol gaan spelen in de nieuwe relatie; persoonlijke geestelijke problemen bijvoorbeeld, lichamelijk geweld, een neiging tot ontrouw, of een verslaving. In samengestelde gezinnen stapelen risico s zich mogelijk op: iedere partner neemt eigenschappen mee die, zoals in het verleden is gebleken, een goed functioneren van een relatie in de weg stonden en mogelijk schadelijk waren voor de kinderen. Kortom: Risicokapitalisatie. Hier houdt risicokapitalisatie niet op. De ex speelt altijd een bepaalde rol in het leven na de scheiding. Uitgesproken voorbeelden dienen zich makkelijk aan: Bij mij schuin tegenover gaan de rolluiken regelmatig naar 112 M&M 2014, VOL. 89, NO. 2

3 Risicokapitalisatie? beneden als de ex van de vrouw in de straat wordt gesignaleerd. De politie patrouilleert er dan binnen enkele minuten. De sterke arm on speed dial. Zijn volwassen dochter woont op gedeeltelijk of geheel bij zijn ex en haar nieuwe man, die samen nog een zoontje hebben. Het voorbeeld mag wat extreem zijn, het illustreert wel dat ook de omgang en afspraken met de voormalige huwelijkspartner de nieuwe relatie beïnvloeden. En bezien vanuit de nieuwe partners in het samengestelde gezin gaat het niet om één ex-partner, maar vaak om twee (dat hoeft natuurlijk niet, maar het gaat me vooral om deze gezinnen waarin risicokapitalisatie naar verwachting het sterkst is). In zulke samengestelde gezinnen worden kinderen (uit twee afgebroken huwelijken/relaties) dus ook niet alleen beïnvloed door twee volwassenen met hun eigen specifieke kenmerken en de relatie tussen beide, maar bovendien ook door de relatie die iedere volwassene heeft met zijn of haar ex. Als er in de zorgverdeling sprake is van bijvoorbeeld co-ouderschap, dan leven de kinderen in twee samengestelde gezinnen. Dan heeft de ouder uit het voormalige huwelijk een directe invloed op het welzijn en functioneren van zijn of haar kinderen, bepaalt de dynamiek van deze nieuwe relatie de situatie waarin deze kinderen leven, én de omgang tussen de nieuwe partner van deze ouder en zijn of haar ex. Achter samengestelde gezinnen gaat dus een complex schuil aan persoonlijke eigenschappen, relaties en netwerken, die ieder van invloed kunnen zijn op het functioneren van de nieuwe relaties van de voormalige huwelijkspartners en het welzijn van hun kinderen. Hier ben ik nog niet ingegaan op de extra grootouders, ooms en tantes, die meekomen met de nieuwe relatie en de wijze waarop leden uit deze samengestelde, nieuwe netwerken reageren op de nieuwe relatie en elkaar. Het is natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. Zoals beschreven zijn de meest voorkomende motieven om te scheiden uit elkaar groeien, te weinig aandacht voor elkaar en niet kunnen praten. Juist doordat (veel) mensen leren en weten wat ze wel en niet (meer) willen, is de kans groot dat deze problemen in nieuwe relaties veel minder spelen. Onder zulke omstandigheden is de omgang met de ex-partner waarschijnlijk ook veel harmonieuzer, ervaren de kinderen de nieuwe situatie als liefdevol en veilig en hebben de hulpbronnen, vaardigheden en talenten van de volwassenen in het huishouden een veel positievere uitwerking. De nieuwe partners stimuleren elkaar waarschijnlijk veel meer en helpen elkaar bij het oplossen van problemen. Kinderen worden veel meer begeleid in hun weg naar een gezonde en stabiele toekomst. Scheiding hoeft dan geen ernstige gevolgen te hebben. Er zijn voorbeelden te over van samengestelde gezinnen waar de nieuwe personen een verrijking zijn in het leven van de volwassenen en Gesthuizen 113

4 hun kinderen. Het hierboven aangehaalde onderzoek van Sun & Li (2011), lijkt dit te illustreren. Het is, kortom, tijd om samengestelde gezinnen een centrale plaats te geven in het onderzoek naar oorzaken en gevolgen van scheiding. Onder welke omstandigheden is er sprake van risicokapitalisatie en negatieve gevolgen voor volwassenen en kinderen, en wanneer blijven de gevolgen van scheiding beperkt? Vragen die, mijns inziens, zeker beantwoord dienen te worden zijn: in hoeverre worden het functioneren van volwassenen, hun kinderen en hun onderlinge relaties beïnvloed door (1) persoonlijke eigenschappen, zienswijzen, problemen en gedragingen van volwassenen en kinderen binnen samengestelde gezinnen, (2) de scheidingsmotieven van de vorige relatie, (3) de omgang tussen de ex-partners en (4) de omgang tussen de nieuwe partner van de ex en zijn of haar voormalige huwelijkspartner? Hier zou specifiek gekeken kunnen worden naar risicogedrag van volwassenen en kinderen, geluk en welbevinden, relatiekwaliteit en tevredenheid (niet alleen tussen de volwassenen, maar ook tussen kinderen en tussen kinderen en volwassenen), fysieke en mentale gezondheid van volwassenen en kinderen, schoolsucces van kinderen en arbeidsmarktsucces van volwassenen en kinderen. Het centraal stellen van het samengestelde gezin en het netwerk daaromheen, maakt de benodigde dataverzameling een aanzienlijke uitdaging. Eerst moeten de samengestelde gezinnen worden geïdentificeerd, alsmede de woonadressen van de exen van de volwassenen uit het samengestelde gezin én van de exen van de eventuele nieuwe partners van deze voormalige huwelijkspartners. Na het trekken van een steekproef uit de samengestelde gezinnen, moeten zoveel mogelijk volwassenen bereid worden gevonden om deel te nemen. Bovendien zijn er specifieke vragenlijsten nodig voor volwassenen en kinderen en zou het mooi zijn om beschikking te krijgen over (informatie uit) de echtscheidingsconvenanten en ouderschapsplannen. Tot slot is een cross-sectioneel onderzoek niet genoeg, maar is het cruciaal om de volwassenen en kinderen langere tijd te volgen en het panel voldoende te verversen. Hoewel dit een complexe, tijdrovende en prijzige opgave is, vraagt de opkomst van het samengesteld gezin om gedegen, diepgravend onderzoek. Steeds meer volwassenen en kinderen krijgen ermee te maken. Daarmee is het van individueel en maatschappelijk belang dat de negatieve invloeden op het samengestelde gezin zoveel mogelijk worden uitgeschakeld, en de positieve zoveel mogelijk gestimuleerd. Maurice Gesthuizen 114 M&M 2014, VOL. 89, NO. 2

5 Risicokapitalisatie? Literatuur De Graaf, P.M. & Kalmijn, M. (2006). Divorce Motives in a Period of Rising Divorce: Evidence from a Dutch Life-History Survey, Journal of family Issues, 27, Fischer, T.F.C. (2004). Parental Divorce, Conflict, and Resources. The Effects on Children s Behavior Problems, Socioeconomic Attainment and Transitions in the Demographic Career. Nijmegen: ICS Dissertation. Sun, Y. & Li, Y. (2011). Effects of Family Structure Type and Stability of Children s Academic Performance Trajectories, Journal of Marriage and the Family, 73, Gesthuizen 115

Gezinsmilieu en het vooruitzicht op een huwelijk voor kinderen

Gezinsmilieu en het vooruitzicht op een huwelijk voor kinderen Pagina 1 / 14 Gezinsmilieu en het vooruitzicht op een huwelijk voor kinderen Kinderen uit intacte gezinnen hebben vaker een positieve houden ten opzicht van het huwelijk en hogere verwachtingen van hun

Nadere informatie

Co-ouderschap na scheiding: de beste oplossing? Anne-Rigt Poortman

Co-ouderschap na scheiding: de beste oplossing? Anne-Rigt Poortman Co-ouderschap na scheiding: de beste oplossing? Anne-Rigt Poortman 17-10-2018 50/50 regeling: kind verblijft ongeveer helft van de tijd bij de ene ouder en de andere helft bij de andere Co-ouderschap in

Nadere informatie

LANGE TERMIJN GEVOLGEN VAN FAMILIECOMPLEXITEIT IN DE JEUGD

LANGE TERMIJN GEVOLGEN VAN FAMILIECOMPLEXITEIT IN DE JEUGD LANGE TERMIJN GEVOLGEN VAN FAMILIECOMPLEXITEIT IN DE JEUGD Matthijs Kalmijn, Katya Ivanova, Ruben van Gaalen, Suzanne de Leeuw, Kirsten van Houdt, Maaike Hornstra NVD/CBS Seminar over Familiecomplexiteit,

Nadere informatie

Artikelen. Een terugblik op het ouderlijk gezin. Arie de Graaf

Artikelen. Een terugblik op het ouderlijk gezin. Arie de Graaf Artikelen Een terugblik op het ouderlijk gezin Arie de Graaf Driekwart van de kinderen die in de jaren zeventig zijn geboren, is opgegroeid bij twee ouders. Een op de zeven heeft een scheiding van de ouders

Nadere informatie

1 Inleiding: scheiden en de kinderen 11 2 Opzet van het boek 22 3 Cijfers en feiten over scheiden en kinderen 29

1 Inleiding: scheiden en de kinderen 11 2 Opzet van het boek 22 3 Cijfers en feiten over scheiden en kinderen 29 Inhoud 1 Inleiding: scheiden en de kinderen 11 1.1 Inleiding 11 1.2 Scheiden: een complex proces 1 2 Kader 1.2 Relatietherapie 13 1.3 Effecten in vele landen 1 4 1.4 Matige of ernstige problemen bij kinderen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) 167 1 Introductie Zogeheten transnationale gezinnen, gezinnen waarvan de leden in verschillende landen woonachtig zijn, zijn het onderwerp van deze studie.

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Parenting and child adjustment after divorce: family relationship quality, parental stress, and child adjustment in post-divorce families Hakvoort, E.M. Link to publication

Nadere informatie

In wat voor gezin worden kinderen geboren?

In wat voor gezin worden kinderen geboren? Bevolkingstrends 214 In wat voor gezin worden kinderen geboren? Suzanne Loozen Marina Pool Carel Harmsen juni 214 CBS Bevolkingstrends juni 214 1 Tot eind jaren zeventig werden vrijwel alle kinderen binnen

Nadere informatie

ONDERZOCHT. Welke gevolgen kan een (echt)scheiding hebben voor kinderen?

ONDERZOCHT. Welke gevolgen kan een (echt)scheiding hebben voor kinderen? ONDERZOCHT Welke gevolgen kan een (echt)scheiding hebben voor kinderen? Welke gevolgen kan een (echt)scheiding hebben voor kinderen? Ik ben ervan overtuigd dat het echt de moeite loont om dieper in te

Nadere informatie

Als ouders scheiden: kinderen en hun grootouders Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2

Als ouders scheiden: kinderen en hun grootouders Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 Als ouders scheiden: kinderen en hun grootouders Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 1 Vrije Universiteit Brussel, 2 Katholieke Universiteit Leuven Wanneer ouders scheiden, gaan grootouders mogelijk een

Nadere informatie

Beschrijving Doelstellingen Wmo Stabilisering en Groei

Beschrijving Doelstellingen Wmo Stabilisering en Groei Beschrijving Doelstellingen Wmo 2015-2018 Stabilisering en Groei Beschrijving doel Stabilisering Doel Individu in staat stellen op het hoogst haalbare niveau van participatie en zelfredzaamheid te komen

Nadere informatie

Echtscheiding en nieuw samengestelde gezinnen. Invloeden op ouderschap en kinderontwikkeling

Echtscheiding en nieuw samengestelde gezinnen. Invloeden op ouderschap en kinderontwikkeling Echtscheiding en nieuw samengestelde gezinnen Invloeden op ouderschap en kinderontwikkeling Cruciale vragen Verschillen in psychisch welbevinden ts. personen uit gescheiden en nietgescheiden gezinnen?

Nadere informatie

Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties

Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties NVD/CBS Seminar Familiecomplexiteit Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties 17 oktober 2018 CBS, Den Haag 10-17 uur In Westerse samenlevingen lijkt familiecomplexiteit steeds normaler te worden.

Nadere informatie

Trefdag workshop/focusgroep Ouderschap na relatiebreuk

Trefdag workshop/focusgroep Ouderschap na relatiebreuk Trefdag workshop/focusgroep Ouderschap na relatiebreuk Enkele trends Bij 2 op 3 echtscheidingen zijn kinderen betrokken Bijna 1 op 4 kinderen heeft gescheiden ouders Gescheiden ouders gaan sneller een

Nadere informatie

Scheiding en kinderen

Scheiding en kinderen Scheiding en kinderen Dat ik van mijn vader hou, Doet moeder soms verdriet En dat ik van mijn moeder hou Dat weet mijn vader niet. Zo draag ik mijn geheimen mee En loop van hier naar daar. Nog altijd hou

Nadere informatie

Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen

Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Pagina 1 / 17 Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Als kinderen meer ouderlijke betrokkenheid ervaren en een betere band met hun ouders hebben, is de kans kleiner dat zij gedragsproblemen

Nadere informatie

(Groot)ouders en de scheiding van hun zoon/dochter. Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2

(Groot)ouders en de scheiding van hun zoon/dochter. Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 (Groot)ouders en de scheiding van hun zoon/dochter Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 1Vrije Universiteit Brussel, 2 KU Leuven Een echtscheiding is meestal een ingrijpende gebeurtenis voor de ex-partners

Nadere informatie

Handboek scheiden en de kinderen

Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft Ed Spruijt Helga Kormos Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Inhoud. 2 Opzet van het boek... 11 2.1 Inleiding... 12 2.2 Onderzoek Scholieren en Gezinnen... 12 2.3 Indeling van het boek... 14

Inhoud. 2 Opzet van het boek... 11 2.1 Inleiding... 12 2.2 Onderzoek Scholieren en Gezinnen... 12 2.3 Indeling van het boek... 14 V 1 Inleiding............................................................................. 1 1.1 Inleiding bij de tweede druk.......................................................... 2 1.2 Scheiden: een

Nadere informatie

Het ouderschapsplan: de oorzaken en de gevolgen

Het ouderschapsplan: de oorzaken en de gevolgen Bachelorthese, 17 juni 2009 Het ouderschapsplan: de oorzaken en de gevolgen Naam: Eva Joosten Studentnummer: 5662885 Begeleider: Annematt Collot D Escury-Koenigs. Aantal woorden abstract: 146 Aantal woorden

Nadere informatie

Aanbod van het CJG Barneveld voor het voortgezet onderwijs

Aanbod van het CJG Barneveld voor het voortgezet onderwijs Aanbod van het CJG Barneveld voor het voortgezet onderwijs Aanbod van het CJG Barneveld voor het voortgezet onderwijs Voor u ligt een folder van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Barneveld met een

Nadere informatie

Samenvatting Inleiding Methode

Samenvatting Inleiding Methode Samenvatting Inleiding In de ene familie komt criminaliteit vaker voor dan in de andere. Uit eerder onderzoek blijkt dan ook dat kinderen van criminele ouders zelf een groter risico lopen op het plegen

Nadere informatie

Mediaopvoeding - risico s en kansen Gezin, opvoeding, media en ongelijke kansen voor de jeugd

Mediaopvoeding - risico s en kansen Gezin, opvoeding, media en ongelijke kansen voor de jeugd Mediaopvoeding - risico s en kansen Gezin, opvoeding, media en ongelijke kansen voor de jeugd Natascha Notten Wetenschappelijk Congres Mediawijsheid - 24 januari 2018 Email: n.notten@ru.nl https://www.youtube.com/watch?v=rbb5roa1nvq

Nadere informatie

Kinderen uit gebroken gezinnen hebben een groter risico op armoede tijdens de jeugd. Uit het

Kinderen uit gebroken gezinnen hebben een groter risico op armoede tijdens de jeugd. Uit het Pagina 1 / 16 Huwelijk en armoede Het huwelijk blijkt de kans op armoede als kind en volwassene te verkleinen. Kinderen uit gebroken gezinnen hebben een grotere kans op armoede tijdens het opgroeien. De

Nadere informatie

Grootouders en het welzijn van kleinkinderen na echtscheiding. Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2

Grootouders en het welzijn van kleinkinderen na echtscheiding. Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 Grootouders en het welzijn van kleinkinderen na echtscheiding Maaike Jappens 1 & Jan Van Bavel 1,2 1Vrije Universiteit Brussel, 2 KU Leuven Grootouders kunnen een belangrijke rol spelen in het leven van

Nadere informatie

18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie

18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Gera ter Meulen adoc@fsw.leidenuniv.nl Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Een goede voorbereiding van adoptieouders

Nadere informatie

Huishoudensprognose : ontwikkelingen naar type en grootte

Huishoudensprognose : ontwikkelingen naar type en grootte Huishoudensprognose 5: ontwikkelingen naar type en grootte Andries de Jong Het aantal huishoudens neemt de komende decennia fors toe, van 6,9 miljoen in naar 8, miljoen in 5. Deze groei wordt vooral bepaald

Nadere informatie

Proefschrift Girigori.qxp_Layout 1 10/21/15 9:11 PM Page 129 S u m m a r y in Dutch Summary 129

Proefschrift Girigori.qxp_Layout 1 10/21/15 9:11 PM Page 129 S u m m a r y in Dutch Summary 129 S u m m a r y in Dutch Summary 129 Gedurende de geschiedenis hebben verschillende factoren zoals slavernij, migratie, de katholieke kerk en multinationals zoals de Shell raffinaderij de gezinsstructuren

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Dutch summary)

Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Nederlandse samenvatting (Dutch summary) De intergenerationele overdracht van gewelddadig delinquentie De appel valt niet ver van de boom. Dit gezegde illustreert dat ouders en kinderen op elkaar lijken,

Nadere informatie

Scheiden: do s en don ts voor hulpverleners en ouders

Scheiden: do s en don ts voor hulpverleners en ouders Scheiden: do s en don ts voor hulpverleners en ouders Resultaten focusgroep gescheiden ouders Onderdeel van het project Kind Centraal Capelle aan den IJssel Inleiding De afgelopen jaren is het aantal scheidingen

Nadere informatie

Protocol Tweelingen maart 2015

Protocol Tweelingen maart 2015 Protocol Tweelingen maart 2015 Beleid van de school Om uiteindelijk te kunnen beslissen of de kinderen in dezelfde of verschillende klassen worden geplaatst, zijn ouders afhankelijk van de mogelijkheden

Nadere informatie

Uitgebreide omschrijving van het programma 09.30-10.00 uur: Binnenkomst, koffie en thee.

Uitgebreide omschrijving van het programma 09.30-10.00 uur: Binnenkomst, koffie en thee. Uitgebreide omschrijving van het programma 09.30-10.00 uur: Binnenkomst, koffie en thee. 10.00-10.15 uur: Welkom en inleiding. 10.15-11.15 uur: Een ander geluid als het gaat om gezin en relatie 1. Wat

Nadere informatie

Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie

Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie De Kinderombudsman Position paper kleinkinderen en omgang na scheiding 1 april 2015 Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie Inleiding De Kinderombudsman is door

Nadere informatie

In de afgelopen decennia heeft ongehuwd samenwonen overal in Europa. toegenomen populariteit van het ongehuwd samenwonen is onderdeel van

In de afgelopen decennia heeft ongehuwd samenwonen overal in Europa. toegenomen populariteit van het ongehuwd samenwonen is onderdeel van Nederlandse samenvatting (summary in Dutch) De verschillende betekenissen van ongehuwd samenwonen in Europa: Een studie naar verschillen tussen samenwoners in hun opvattingen, plannen en gedrag. In de

Nadere informatie

Gezinsdynamiek, ouderlijk opleidingsniveau en schoolniveau van vijftienjarigen

Gezinsdynamiek, ouderlijk opleidingsniveau en schoolniveau van vijftienjarigen Bevolkingstrends Gezinsdynamiek, ouderlijk opleidingsniveau en schoolniveau van vijftienjarigen 2015 15 Sue Westerman Ruben van Gaalen CBS Bevolkingstrends augustus 2015 15 1 Het schoolniveau van 15-jarige

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/56710

Nadere informatie

Nog steeds liever samen

Nog steeds liever samen Nog steeds liever samen Steeds meer alleenstaanden 20 procent van de bevolking van 15 jaar of ouder alleenstaand Momenteel zijn er 486 duizend eenoudergezinnen 16 Trouwen niet uit de gratie Ongeveer drie

Nadere informatie

Onderzoek naar de mening van burgers over de berekening van kinderalimentatie

Onderzoek naar de mening van burgers over de berekening van kinderalimentatie Onderzoek naar de mening van burgers over de berekening van kinderalimentatie September 2011 Bregje Dijksterhuis (HvA) & Nina Vels (LBIO) Inhoud 1 Inleiding... 2 1.1 Doel... 2 1.2 Onderzoeksvragen... 2

Nadere informatie

Wonen zonder partner. Arie de Graaf en Suzanne Loozen

Wonen zonder partner. Arie de Graaf en Suzanne Loozen Arie de Graaf en Suzanne Loozen In 25 telde Nederland 4,2 miljoen personen van 18 jaar of ouder die zonder partner woonden. Eén op de drie volwassenen woont dus niet samen met een partner. Tussen 1995

Nadere informatie

Artikelen. Scheiden en weer samenwonen. Elma Wobma en Arie de Graaf. Gegevens

Artikelen. Scheiden en weer samenwonen. Elma Wobma en Arie de Graaf. Gegevens Artikelen Scheiden en weer samenwonen Elma Wobma en Arie de Graaf Het totaal aantal echtscheidingen en flitsscheidingen was de laatste zeven jaar vrij stabiel. In 28 lag dit aantal op 35 duizend. Zeven

Nadere informatie

Impact Life Goals Programma s. Life Goals Monitor Weken 1

Impact Life Goals Programma s. Life Goals Monitor Weken 1 Impact Life Goals Programma s Life Goals Monitor Weken 1 Inleiding Eind 2016 is Life Goals Nederland gestart met het oprichten van lokale Life Goals Programma s. Sindsdien zijn er tien Life Goals programma

Nadere informatie

Informatie voor gezinnen

Informatie voor gezinnen Informatie voor gezinnen Wat is Jeugdbescherming? Jeugdbescherming Regio Amsterdam draagt bij aan de bescherming van kinderen en daardoor aan een blijvend veilige ontwikkeling van kinderen. Kinderen hebben

Nadere informatie

Partnerschap en ouderschap in hedendaagse gezinnen. Inhoud

Partnerschap en ouderschap in hedendaagse gezinnen. Inhoud Partnerschap en ouderschap in hedendaagse gezinnen Kathleen Emmery Coördinator kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen 1 Inhoud 1. Focus op partners en ouderschap? 2. Partnerschap en ouderschap

Nadere informatie

Demografische evoluties in Vlaamse gezinnen vanaf 1970

Demografische evoluties in Vlaamse gezinnen vanaf 1970 Demografische evoluties in Vlaamse gezinnen vanaf 197 Edith Lodewijckx Departement Kanselarij en Bestuur, Studiedienst Vlaamse Regering 1 Vijftig jaar evolutie van huishoudens in Vlaanderen: 197-22. Edith

Nadere informatie

Disclosure. (Potentiële) belangenverstrengeling. Geen. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven. n.v.t.

Disclosure. (Potentiële) belangenverstrengeling. Geen. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven. n.v.t. Disclosure (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven n.v.t. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Scheiden, ja wat verstaan we eigenlijk onder scheiden.

Scheiden, ja wat verstaan we eigenlijk onder scheiden. Werkstuk door een scholier 2635 woorden 9 juni 2010 5 10 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Scheiden het eind of een nieuw begin? Scheiden, ja wat verstaan we eigenlijk onder scheiden. Als je iets scheid

Nadere informatie

Ontwikkelingen van gezinsdiversiteit in Nederland. KNAW-seminar Wie is de familie doorsnee? 10 september Ruben van Gaalen

Ontwikkelingen van gezinsdiversiteit in Nederland. KNAW-seminar Wie is de familie doorsnee? 10 september Ruben van Gaalen Ontwikkelingen van gezinsdiversiteit in Nederland KNAW-seminar Wie is de familie doorsnee? 10 september 2015 Ruben van Gaalen Vooraf (1) Wat is een gezin? Definitie Rijksoverheid (1996) Elk leefverband

Nadere informatie

ONDERZOCHT. Hoe pak jij het (co-)ouderen aan en welke invloed heeft dat op het welbevinden van je kind?

ONDERZOCHT. Hoe pak jij het (co-)ouderen aan en welke invloed heeft dat op het welbevinden van je kind? ONDERZOCHT Hoe pak jij het (co-)ouderen aan en welke invloed heeft dat op het welbevinden van je kind? Hoe pak jij het (co-)ouderen aan en welke invloed heeft dat op het welbevinden van je kind? Je opvoedingsstijl

Nadere informatie

Fase I Voorvallen in de huiselijke kring Huiselijk geweld

Fase I Voorvallen in de huiselijke kring Huiselijk geweld Samenvatting Dit onderzoek heeft tot doel algemene informatie te verschaffen over slachtoffers van huiselijk geweld in Nederland. In het onderzoek wordt ingegaan op de vraag met welke typen van huiselijk

Nadere informatie

Ouder van mijn ouder(s) Werkgroep KVBO van belangenvereniging Sien

Ouder van mijn ouder(s) Werkgroep KVBO van belangenvereniging Sien Ouder van mijn ouder(s) Werkgroep KVBO van belangenvereniging Sien 'Iemand had mij moeten uitleggen dat het niet aan mij lag', zegt een meisje. Ik dacht dat ik een rotkind was. Wat heeft een kind nodig

Nadere informatie

Richtlijn / info voor ouders. Scheiding en problemen van jeugdigen. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. NVO, NVMW en NIP

Richtlijn / info voor ouders. Scheiding en problemen van jeugdigen. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. NVO, NVMW en NIP Richtlijn / info voor ouders Scheiding en problemen van jeugdigen Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming NVO, NVMW en NIP Inleiding Kinderen 1 van gescheiden 2 ouders 3 hebben het vaak niet makkelijk.

Nadere informatie

Gezin en het welzijn van pubers

Gezin en het welzijn van pubers Pagina 1 / 16 Gezin en het welzijn van pubers Kinderen uit intacte gezinnen zijn vaak emotioneel en psychisch gezonder en minder geneigd gedragsproblemen te vertonen, zoals geweld op school, criminele

Nadere informatie

Persoonlijke ouderschapsbelofte

Persoonlijke ouderschapsbelofte Persoonlijke ouderschapsbelofte 1 pica Belofte 1 Wij beloven jou dat je in een liefdevol gezin opgroeit. Wij zullen aandacht besteden aan onze band met jou, onze partnerrelatie en de sfeer in huis. De

Nadere informatie

Complexe Scheidingen. Erika Holtjer GZ-psycholoog MfNgeregisteerd Mediator Forensich Mediator Coach Collaborative Divorce EMDR practitioner

Complexe Scheidingen. Erika Holtjer GZ-psycholoog MfNgeregisteerd Mediator Forensich Mediator Coach Collaborative Divorce EMDR practitioner Complexe Scheidingen Erika Holtjer GZ-psycholoog MfNgeregisteerd Mediator Forensich Mediator Coach Collaborative Divorce EMDR practitioner Complexe scheiding kind klem tussen ouders en in ontwikkeling

Nadere informatie

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting

Inleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch

Nadere informatie

Betekenis van vaderschap

Betekenis van vaderschap Betekenis van vaderschap Conferentie vader-empowerment G.O.Helberg Kinder-en Jeugdpsychiater Materiaal ontleed aan onderzoek: Prof. dr. Louis Tavecchio Afdeling POWL, Universiteit van Amsterdam Een paar

Nadere informatie

Rapport Kor-relatie- monitor

Rapport Kor-relatie- monitor Rapport Kor-relatie- monitor Voor: Door: Publicatie: mei 2009 Project: 81595 Korrelatie, Leida van den Berg, Directeur Marianne Bank, Mirjam Hooghuis Klantlogo Synovate 2009 Voorwoord Gedurende een lange

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling. In het onderhavige onderzoek staan de volgende vragen centraal:

Samenvatting. Vraagstelling. In het onderhavige onderzoek staan de volgende vragen centraal: Samenvatting Naar schatting hebben jaarlijks ongeveer 50 à 60 duizend minderjarige kinderen te maken met een scheiding. Deze kinderen hebben gemiddeld vaker problemen dan kinderen van gehuwde of samenwonende

Nadere informatie

KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING INFORMATIE OVER GEVOLGEN VERANDERINGEN BIJ KIND. Het kind weet niet om te gaan met de scheiding

KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING INFORMATIE OVER GEVOLGEN VERANDERINGEN BIJ KIND. Het kind weet niet om te gaan met de scheiding OUDER 1 OUDER 2 KIND 1 KIND 2 KIND 3 KIND 4 DATUM KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING Het kind weet om te gaan met de scheiding Het kind weet niet om te gaan met de scheiding INFORMATIE OVER GEVOLGEN Het kind

Nadere informatie

KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING INFORMATIE OVER GEVOLGEN VERANDERINGEN BIJ KIND BAND MET OUDERS. Het kind weet om te gaan met de scheiding

KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING INFORMATIE OVER GEVOLGEN VERANDERINGEN BIJ KIND BAND MET OUDERS. Het kind weet om te gaan met de scheiding OUDER 1 OUDER 2 KIND 1 DATUM KIND OMGAAN MET DE SCHEIDING Het kind weet om te gaan met de scheiding Het kind weet niet om te gaan met de scheiding INFORMATIE OVER GEVOLGEN Het kind is op de hoogte gebracht

Nadere informatie

Is een klas een veilige omgeving?

Is een klas een veilige omgeving? Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag

Nadere informatie

INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1

INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1 INSCHATTING VAN RELATIECONFLICTEN 1 Doel Doel is om bij de start van relatiebegeleiding deze vragenlijst af te nemen om een zicht te krijgen over waar de conflicten zitten maar ook om partnergeweld te

Nadere informatie

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare

Nadere informatie

Familiecomplexiteit in Nederland

Familiecomplexiteit in Nederland Familiecomplexiteit in Nederland NVD/CBS Seminar Familiecomplexiteit: Over nieuwe gezinsstructuren en veranderde relaties 17 oktober 2018 Ruben van Gaalen Wat is een gezin? (1) Definitie Rijksoverheid

Nadere informatie

Uitdagingen voor voorzieningen en beleid

Uitdagingen voor voorzieningen en beleid Uitdagingen voor voorzieningen en beleid Dirk Luyten Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen 1. Hoe zien partnerrelaties van ouders er vandaag uit? 2. Welke uitdagingen zijn er voor partnerrelaties

Nadere informatie

Informatieplicht m.b.t. gescheiden ouders

Informatieplicht m.b.t. gescheiden ouders Informatieplicht m.b.t. gescheiden ouders Actie Datum Vaststelling DB 12 september 2013 Info naar GMR 13 november 2013 1 Inleiding In elke klas zitten één of meerdere kinderen van gescheiden ouders en

Nadere informatie

Relatie & thuissituatie. Deel met ons je vragen of zorgen!

Relatie & thuissituatie. Deel met ons je vragen of zorgen! Relatie & thuissituatie Deel met ons je vragen of zorgen! 1 !JES: je goed blijven ontwikkelen tijdens of na een scheiding Een echtscheiding is een ingrijpende gebeurtenis, voor zowel ouders als kinderen.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19103 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pisanti, Renato Title: Beyond the job demand control (-support) model : explaining

Nadere informatie

Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming

Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming Informatie voor gezinnen over Jeugdbescherming Wat is Jeugdbescherming? Jeugdbescherming heette vroeger Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam. Wij dragen bij aan de bescherming van kinderen en daardoor

Nadere informatie

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel

Oppasoma s en opa s. Resultaten GGD Gezondheidspanel Oppasoma s en opa s Resultaten GGD Gezondheidspanel Waarom een onderzoek over oppasoma s en opa s? Tegenwoordig doen ouders vaak een beroep op oma en opa als het gaat om opvang van de kleinkinderen. De

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch summary)

Samenvatting (Dutch summary) Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.

Nadere informatie

Echtscheidingseducatie

Echtscheidingseducatie Echtscheidingseducatie Waar moet dat dan over gaan? Uitgezet met Survey Monkey: Via nieuwsbrief van Sankofa Op Linkedin groepen Op Facebookpagina van Sankofa Via Twitter (@gezinscoaching) Sankofa / Praktijk

Nadere informatie

Pitches. Congres Preventie & scheiding. 8 november 2018

Pitches. Congres Preventie & scheiding. 8 november 2018 Pitches Congres Preventie & scheiding 8 november 2018 Stoere Schildpadden en Dappere Dino s Ilja van der Stel Stoere Schildpadden en Dappere Dino s 3 Doelstellingen Stoere Schildpadden en Dappere Dino

Nadere informatie

INTAKEVRAGENLIJST VOLWASSENEN. U wordt vriendelijk verzocht deze vragenlijst uit te printen, in te vullen en mee te nemen naar het intakegesprek.

INTAKEVRAGENLIJST VOLWASSENEN. U wordt vriendelijk verzocht deze vragenlijst uit te printen, in te vullen en mee te nemen naar het intakegesprek. INTAKEVRAGENLIJST VLWASSENEN U wordt vriendelijk verzocht deze vragenlijst uit te printen, in te vullen en mee te nemen naar het intakegesprek. Toelichting: Het doel van deze vragenlijst is voorafgaand

Nadere informatie

Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding

Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding Ouderschapsplan opstellen bij scheiding en afschaffing van flitsscheiding Maart 2009 / F&A 9882 Ministerie van Justitie Directie Voorlichting Schedeldoekshaven 100 Postbus 20301 2500 EH Den Haag T 070

Nadere informatie

Relatie & thuissituatie. Deel met ons je vragen of zorgen!

Relatie & thuissituatie. Deel met ons je vragen of zorgen! Relatie & thuissituatie Deel met ons je vragen of zorgen! 1 !JES: je goed blijven ontwikkelen tijdens of na een scheiding Een echtscheiding is een ingrijpende gebeurtenis, voor zowel ouders als kinderen.

Nadere informatie

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start

Nadere informatie

Wie geeft hulp, wie ontvangt hulp en wie helpt wie? Hoe hangt het geven en ontvangen van hulp samen met vriendschap?

Wie geeft hulp, wie ontvangt hulp en wie helpt wie? Hoe hangt het geven en ontvangen van hulp samen met vriendschap? De overgang van de basisschool naar de middelbare school kent vele uitdagingen. Jongeren krijgen te maken met sociale, biologische en cognitieve veranderingen, zoals de puberteit, spanningen in de relatie

Nadere informatie

GMR/100617 Heerenveen, 17 juni 2010

GMR/100617 Heerenveen, 17 juni 2010 GMR/100617 Heerenveen, 17 juni 2010 PROTOCOL INFORMATIEVOORZIENING GESCHEIDEN OUDERS / VERZORGERS INLEIDING Binnen OSG Sevenwolden worden mentoren, docenten, teamleiders, locatie- (adjunct)directeuren

Nadere informatie

Cover Page. Author: Meijer, Eline Title: This is [not] who I am : understanding identity in continued smoking and smoking cessation Date:

Cover Page. Author: Meijer, Eline Title: This is [not] who I am : understanding identity in continued smoking and smoking cessation Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/57383 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Meijer, Eline Title: This is [not] who I am : understanding identity in continued

Nadere informatie

ZORGBUREAU JOKIJO PEDAGOGISCHE BELEIDSDOCUMENTEN

ZORGBUREAU JOKIJO PEDAGOGISCHE BELEIDSDOCUMENTEN ZORGBUREAU JOKIJO PEDAGOGISCHE BELEIDSDOCUMENTEN MISSIE WIE IS ZORGBUREAU JOKIJO? JoKiJo is een kleinschalig, betrokken zorgbureau dat hulp richt op de specifieke hulpvraag, wensen en behoeften van iedere

Nadere informatie

DE ZESDE METING informatie. TRAILS een onderzoek naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid

DE ZESDE METING informatie. TRAILS een onderzoek naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid TRAILS een onderzoek naar de lichamelijke en geestelijke gezondheid DE ZESDE METING informatie INTRODUCTIE TRAILS (Tracking Adolescents Individual Lives Survey) is een onderzoek dat zich de afgelopen 15

Nadere informatie

Informatie voorziening aan gescheiden ouders.

Informatie voorziening aan gescheiden ouders. Dit protocol beschrijft hoe basisschool De Mei omgaat met informatievoorziening naar gescheiden ouders. Informatie voorziening aan gescheiden ouders. De Mei 0 Inhoudsopgave 1 Inleiding blz. 2 2 Definities

Nadere informatie

Armoede en gevolgen voor kinderen

Armoede en gevolgen voor kinderen Armoede en gevolgen voor kinderen Hilde Kalthoff Zie ook Opgroeien en opvoeden in armoede, Kalthoff 2018 Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Armoede en opvoeden Gevolgen

Nadere informatie

Editie Opvoeden in je Buurt

Editie Opvoeden in je Buurt Editie 2015- Opvoeden in je Buurt Het thema van de Week van de Opvoeding 2015 was Opvoeden in je buurt. Het thema werd door de partners van de Week van de Opvoeding uit een shortlist van 10 onderwerpen.

Nadere informatie

Opleiding tot Stiefplan-Coach België

Opleiding tot Stiefplan-Coach België Opleiding tot Stiefplan-Coach België Waarom een Opleiding Stiefplan-Coach? Het vormen van een nieuw gezin is niet eenvoudig. Ouders en kinderen maken in korte tijd ingrijpende veranderingen door met negatieve

Nadere informatie

7.2. Boekverslag door J woorden 13 juni keer beoordeeld. Filosofie. Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen

7.2. Boekverslag door J woorden 13 juni keer beoordeeld. Filosofie. Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen Boekverslag door J. 1355 woorden 13 juni 2003 7.2 54 keer beoordeeld Vak Filosofie Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen Inleiding Het aantal jongeren dat bij een echtscheiding is betrokken

Nadere informatie

Afscheid van je vertrouwde gezin: (vecht)scheiding en gevolgen voor kinderen

Afscheid van je vertrouwde gezin: (vecht)scheiding en gevolgen voor kinderen Afscheid van je vertrouwde gezin: (vecht)scheiding en gevolgen voor kinderen Ed Spruijt Scheidingsonderzoeker Universiteit Utrecht 32e symposium jeugd- en gezinsonderzoek Nijmegen 15 oktober 2015 Cijfers:

Nadere informatie

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte. Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van

Nadere informatie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen?

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen? Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen? Sofie Cabus Maastricht University 17 november 2016 Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Limburg Overzicht van de presentatie

Nadere informatie

Cognitieve achteruitgang: ook verlies van het persoonlijk netwerk?

Cognitieve achteruitgang: ook verlies van het persoonlijk netwerk? Cognitieve achteruitgang: ook verlies van het persoonlijk netwerk? M. J. Aartsen, TG. van Tilburg, C. H. M. Smits Inleiding Veel mensen worden in hun dagelijks leven omringd door anderen waarmee ze een

Nadere informatie

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ]

24- uursbehandeling. [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] 24- uursbehandeling [ intensieve persoonlijke begeleiding en behandeling ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke

Nadere informatie

2.1 Mediation met stiefgezinnen. Corrie Haverkort Marlijn Kooistra

2.1 Mediation met stiefgezinnen. Corrie Haverkort Marlijn Kooistra 2.1 Mediation met stiefgezinnen Corrie Haverkort Marlijn Kooistra Mediation met Stiefgezinnen gezin? De valkuilen van een samengesteld gezin De stiefouder voegt iets toe Ex-partners blijven samen ouders

Nadere informatie

VADER- SCHAP IN DE WERELD SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN VADERSCHAP IN DE WERELD 1

VADER- SCHAP IN DE WERELD SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN VADERSCHAP IN DE WERELD 1 VADER- 2015 SCHAP IN DE WERELD SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN VADERSCHAP IN DE WERELD 1 Vaderschap in de wereld: Samenvatting en aanbevelingen Vaders zijn belangrijk. De relatie tussen een kind en zijn

Nadere informatie

Liefde en geld: de invloed van huwelijk en economisch welzijn

Liefde en geld: de invloed van huwelijk en economisch welzijn Pagina 1 / 14 Liefde en geld: de invloed van huwelijk en economisch welzijn Gehuwde personen verdienen vaak meer geld en kunnen als huishouden meer sparen. Ook is de kans kleiner dat zij schulden niet

Nadere informatie

Protocol Echtscheiding

Protocol Echtscheiding Protocol Echtscheiding Inleiding: Dit protocol is ontwikkeld met als doel dat de school actuele informatie heeft over de thuissituatie van het kind en op de hoogte is van de afspraken die gemaakt zijn

Nadere informatie

Ouders en hun partnerrelaties

Ouders en hun partnerrelaties Ouders en hun partnerrelaties Inge Pasteels Studiedag 15 mei 2018 Partners in tijden van ouderschap Ouders en relaties in gezinnen vandaag Gezinsenquête Surveyjaar 2016 Schriftelijke enquête (postenquête)

Nadere informatie

HeartMath. Hartcoherentie trainingen binnen Onderwijs en Jeugdzorg.

HeartMath. Hartcoherentie trainingen binnen Onderwijs en Jeugdzorg. HeartMath Hartcoherentie trainingen binnen Onderwijs en Jeugdzorg. HeartMath Hartcoherentie Trainingen De HeartMath Hartcoherentie training binnen onderwijs en jeugdzorg omvat naast het stress management

Nadere informatie

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG SABINE HELLEMANS PROF. DR. ANN BUYSSE

SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG SABINE HELLEMANS PROF. DR. ANN BUYSSE SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG SABINE HELLEMANS PROF. DR. ANN BUYSSE Seksuele gezondheid (WHO, 2002) Een staat van fysiek, emotioneel en mentaal welbevinden met betrekking tot seksualiteit Het is

Nadere informatie