Bijlage A: Competenties van de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (BML)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage A: Competenties van de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (BML)"

Transcriptie

1 Bijlage A: Competenties van de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (BML) Na voltooiing van de opleiding moet de student als beroepsbeoefenaar zelfstandig en met kritische instelling kunnen werken en beschikt de student over een aantal competenties op hbo-niveau. In deze bijlage wordt toegelicht welke competenties dit zijn voor de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (BML). Landelijk beroeps- en competentieprofiel Body of Knowledge and Skills Voorwaarde voor het competent kunnen handelen van een beroepsbeoefenaar is dat hij over een set van snel toegankelijke kennis en vaardigheden beschikt, de Body of Knowledge and Skills. De Body of Knowledge and Skills worden afzonderlijk getoetst. Het niveau waarop deze kennis beheerst moet worden en dus ook wordt getoetst, wordt aangegeven met behulp van de taxonomie van Block (Tabel 1: Taxonomie van De Block). Niveau Taxonomie van De Block Weten Knows (kennismaking) Inzien knows how (actieve verkenning) Toepassen shows how (in gesimuleerde situatie) does (in praktijksituatie) (actieve productie) integreren shows how (in gesimuleerde situatie) does (in praktijksituatie) (eigen maken) Tabel 1 Taxonomie van De Block Programma De opleidingen verschillen bij de individuele hogescholen enigszins in de inhoud en uitvoering van het programma. Opleidingen maken namelijk zelf, bijvoorbeeld op basis van regionale ontwikkelingen (binnen bedrijven en universiteiten) keuzes ten aanzien van de diepgang van bepaalde kennisonderdelen. Opleidingen voeren hierover regelmatig overleg met hun beroepenveldcommissie. Ook studenten kunnen bij hun opleiding kiezen voor inhoudelijke verdieping binnen een bepaald specifiek gedeelte van het vakgebied. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek Het basisprogramma van alle opleidingen B&ML bevat in ieder geval de volgende elementen: Knowledge 1. Celbiologie: structuur en functie van eukaryote en prokaryote cellen, metabolisme, transport 2. Chemie: basis chemie (atoombouw, reacties in water, kinetiek), analytische chemie (spectroscopie, chromatografie), organische chemie (functionele groepen) 3. Biochemie: biomoleculen, eiwit- en enzymchemie 4. Moleculaire biologie : DNA, erfelijkheid, moleculaire genetica, recombinanat-dna, eenvoudige bio-informatica 5. Anatomie/fysiologie/pathologie: bouw en functie van orgaansystemen, bloed, hormoonstelsel, e.d. ten behoeve van research en/of diagnostiek (klinische chemie, hematologie) 6. Immunologie: aangeboren en verworven afweer, moleculaire mechanismen, praktische toepassingen 7. Microbiologie: groei en classificatie micro-organismen, pathogeniteitsmechanismen, infectieziekten 8. Wiskunde: chemisch rekenen, functies (differentieren, integreren) 9. Statistiek: dataverwerking, normaalverdeling en betrouwbaarheidsintervallen, toetsen

2 Skills 1. Algemene laboratoriumvaardigheden conform GLP (good laboratory practice) regels: wegen, pipetteren, maken van oplossingen (buffers, kweekmedia) en preparaten, kleuringen, microscopie, labjournaal, chemisch rekenen; 2. Veilig werken in het laboratorium, werken volgens VMT-regels (veilige microbiologische technieken: aseptisch werken, kweken van micro-organismen en eukaryote cellen, werken met speciale media, biologische materialen (weefsels, cellen, bloed, urine, e.d.) en biomoleculen (vnl. eiwitten en/of antistoffen, DNA); 3. Werken met standaard laboratoriumapparatuur: ph-meter, spectrofotometer, centrifuge, spanningsbronnen, electroforese apparatuur, zuurkast, veiligheidskast, microscoop; 4. Moleculair- biologische technieken: DNA/RNA isolatie, digestie, ligatie, transformatie, PCR (polymerase chain reaction), gelelectroforese; 5. Chemische analysemethoden: spectrometrie, chromatografie, enzymanalyse, bindingsanalyse; 6. (Bio)chemische werkwijzen: fractioneringsmethoden, SDS-PAGE, blotting, preparatieve chromatografie; 7. Informatievaardigheden: tekstverwerking, spreadsheets, diapresentaties, bioinformatica tools, eenvoudige beeldverwerking; 8. Sociale en communicatieve vaardigheden: samenwerken, vergaderen, verslaglegging (labjournaal, onderzoeksverslag), mondelinge presentatie, projectmatig werken, ethiek. 9. Onderzoeksvaardigheden: probleemanalyse, onderzoeksvragen, literatuuronderzoek, onderzoeksplanning en -uitvoering. Niveau Bachelor De eindkwalificaties van de bacheloropleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek wordt beschreven in het landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel 1, deze eindkwalificaties worden aangevuld met de in de volgende paragraaf beschreven domeincompetenties. Eén van de eisen die door de overheid wordt gesteld aan de accreditatie, is dat het niveau van de Hbo-opleidingen aansluit bij het internationaal en nationaal geaccepteerde niveau van de bachelor. De Dublin Descriptoren beschrijven het internationaal geaccepteerde niveau van de bachelor (tabel 2). Het nationale niveau van de bachelor wordt beschreven in de generieke Hbo-kernkwalificaties. Het opleidingsprofiel, dat is afgeleid van het beroepsprofiel en dat gepresenteerd worden in het volgende hoofdstuk, omvat de Dublin Descriptoren en de generieke Hbo-kernkwalificaties. Dit impliceert dat wanneer de student voldoet aan het opleidingsprofiel, hij ook voldoet aan zowel het internationaal, als aan het nationaal geaccepteerde niveau van een Hbo-bachelor. Dublin Descriptor Bachelor s degrees are awarded to students who: Knowledge and understanding Applying knowledge and understanding Making judgments Communication Learning skills Tabel 2: Dublin Descriptoren have demonstrated knowledge and understanding in a field of study that builds upon their general secondary education, and is typically at a level that, whilst supported by advanced textbooks, includes some aspects that will be informed by knowledge of the forefront of their field of study. can apply their knowledge and understanding in a manner that indicates a professional approach to their work or vocation, and have competences typically demonstrated through devising and sustaining arguments and solving problems within their field of study. have the ability to gather and interpret relevant data (usually within their field of study) to inform judgments that include reflection on relevant social, scientific or ethical issues. can communicate information, ideas, problems and solutions to both specialist and non-specialist audiences. have developed those learning skills that are necessary for them to continue to undertake further study with a high degree of autonomy. Competenties domein Applied Science De bacheloropleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek valt onder het domein Applied Science. Dat betekent dat de opleidingen moeten voldoen aan de domeincompeten- 1 Beroepsprofielen van de Laboratoriumopleidingen in een gemeenschappelijke Competentiestructuur, Beroepsprofielen en aanzet tot Landelijke Opleidingsprofielen van de HBO- / Bacheloropleidingen: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek, Chemie, Chemische Technologie, Laboratoriumtechniek, Werkgroep Competent COLP, 2003

3 ties van dit domein. Deze domeincompetenties vormen de basis van alle opleidingen tot Bachelor of Applied Science; zij zijn op nationaal niveau door de Hbo-raad vastgesteld. Deze paragraaf is gebaseerd op het document: Bachelor of Applied Science, een competentiegerichte profielbeschrijving, Domein Applied Science De klassieke natuurwetenschappen vormen zowel de basis voor natuurwetenschappelijk toegepast onderzoek als ook de kern van het domein Applied Science. Bij opleidingen die de graad Bachelor of Applied Science afgeven, gaat het om die studies waarbij concepten uit tenminste de drie klassieke natuurwetenschappen scheikunde, biologie & natuurkunde aan de orde zijn. De opleidingen zijn daarom weer te geven als velden in een driehoeksdiagram, met op de hoeken de bovengenoemde natuurwetenschappen. Aangezien bij de meeste opleidingen in kwestie ook aspecten van andere wetenschapsgebieden aan de orde komen, kunnen sommige deels buiten de driehoek scheikunde-biologie-natuurkunde vallen. Dit geldt bijvoorbeeld voor Bio-informatica, waar zowel aspecten van de biologie als van de informatica een rol spelen. Opleidingen die geheel buiten de driehoek vallen worden niet tot het domein Applied Science gerekend. In figuur 1 zijn de opleidingen Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek, Chemie, Chemische Technologie, Applied Science en Bioinformatica aangegeven in de triade van de scheikunde, biologie en natuurkunde. Scheikunde BML Chemie Applied Science Bio-informatica Chemische Technologie Biologie Natuurkunde Figuur 1: Opleidingen van het domein Applied Science in de triade van de klassieke natuurwetenschappen biologie, scheikunde en natuurkunde. Domeincompetenties In deze paragraaf worden de domeincompetenties voor Applied Science benoemd en toegelicht. Het profiel van het domein Applied Science omvat acht competenties: 1. Onderzoeken 2. Experimenteren 3. Ontwikkelen 4. Beheren / coördineren 5. Adviseren / in- en verkopen 6. Instrueren / begeleiden / doceren / coachen 7. Leidinggeven / managen 8. Zelfsturing Deze domeincompetenties worden hieronder gedefinieerd en verder uitgewerkt in handelingsindicatoren. Deze handelingsindicatoren zijn zodanig geformuleerd dat zij gelden voor beroepsbeoefenaars met circa vijf jaar werkervaring in dit domein. Dit wordt niveau IV genoemd. Daar het voor een pas afgestudeerde bachelor aan het eind van de opleiding niet haalbaar is niveau IV te bereiken, heeft men binnen de opleiding nog een drietal lagere niveaus geformuleerd, namelijk de niveaus I, II en III. In tabel 3 worden deze niveaus nader toegelicht. Door ook lagere niveaus te definiëren, is het mogelijk ook die niveaus te toetsen. Competenties en handelingsindicatoren In deze paragraaf wordt voor elke competentie aangegeven welke betekenis deze heeft voor het type werkzaamheden van een Bachelor of Applied Science en welke handelingsindicato-

4 ren hierbij horen. De handelingsindicatoren zijn beschreven op niveau IV, dat wil zeggen op het niveau van een beroepsbeoefenaar met vijf jaar ervaring in het werkveld. Benadrukt moet worden dat dit dus niet het eindniveau van de opleidingen is. Niveau Omschrijving I II III IV Effectief gedrag vertonen als de omgeving daartoe directe aanleiding geeft. Trefwoorden: uitvoeren, in opdracht van Effectief gedrag vertonen op basis van eigen initiatief. Trefwoorden: oplossen, analyseren Effectief gedrag van anderen in de directe werkomgeving versterken, in het bijzonder door voorbeeldgedrag. Trefwoorden: integreren, ontwikkelen, transfer van kennis en vaardigheden Effectief gedrag van anderen binnen de organisatie inspireren en daarmee binnen de het organisatie(onderdeel) het niveau van de competentie verhogen. Trefwoorden: kennis genereren Tabel 3. Definitie van competentieniveaus Competentie 1: Onderzoeken De Bachelor of Applied Science doet binnen het domein Applied Science onderzoek dat ofwel bijdraagt aan de oplossing van een probleem, ofwel leidt tot een groter inzicht in een onderwerp binnen de eigen werkomgeving. over voldoende deskundigheid en initiatief te beschikken door op natuurwetenschappelijk gebied problemen op te sporen en te analyseren; de doelstellingen van een gewenst onderzoek vanuit de vraagstelling op te stellen; zelfstandig (wetenschappelijke) literatuur te selecteren en te verkrijgen om zich verder in het probleem te verdiepen, daarbij de betrouwbaarheid van de verschillende informatiebronnen correct inschattend; een uitvoerbaar en duurzaam werkplan (met budget) te maken waarbij rekening wordt gehouden met kwaliteitszorg, veiligheid, gezondheid, welzijn, milieu en ethiek; het werkplan planmatig uit te (laten) voeren door gebruik te maken van relevante methoden, technieken en apparaten; resultaatgericht samen te werken in multidisciplinair verband; de resultaten samen te vatten, te structureren en te interpreteren in relatie tot de onderzoeksvraag; resultaten te rapporteren volgens de in het werkveld geldende standaard. op basis van de verkregen resultaten voorstellen te doen voor vervolgonderzoek; Competentie 2: Experimenteren De Bachelor of Applied Science voert experimenten uit binnen het domein Applied Science zodat aantoonbaar betrouwbare resultaten worden verkregen. een onderzoeksvraag te vertalen naar een adequate experimentele opzet inclusief werkvoorschriften; zodanige kennis, inzicht, creativiteit en vaardigheid te tonen dat de werkzaamheden op een verantwoorde, veilige en kritische wijze kunnen worden uitgevoerd met de juiste methoden, technieken en apparatuur; zich zelfstandig verder te verdiepen in methodieken en achtergronden (waaronder mogelijkheden en beperkingen van apparatuur); werkvoorschriften nauwgezet te volgen en zonodig bij te stellen, zodat aantoonbaar betrouwbare en reproduceerbare resultaten worden verkregen; rekening te houden met veiligheid, gezondheid, milieu en hygiëne en de experimenten zo duurzaam mogelijk uit te voeren; (statistische) technieken toe te passen om de resultaten te verwerken/valideren en de kwaliteit ervan te borgen; resultaten te rapporteren volgens de in het werkveld geldende standaard; op basis van de onderzoeksresultaten voorstellen te doen voor vervolgexperimenten; snel en efficiënt het beoogde doel te bereiken door middel van het toepassen van projectplanning. Competentie 3: Ontwikkelen De Bachelor of Applied Science ontwikkelt, verbetert of implementeert producten, processen of methoden in het domein Applied Science op basis van bestaande kennis. Hij laat dit zien door: de meest geschikte parameters vast te stellen waarmee het productieproces, product of de methode beïnvloed kunnen worden; criteria op te stellen waaraan het product, proces of de methode moet voldoen;

5 geschikte fysische, chemische en biologische modellen vanuit de natuurwetenschappen toe te passen; de meest geschikte grondstoffen en unit-operations te selecteren, zowel kwalitatief (welke) als kwantitatief (hoeveelheid, dimensies); op een verantwoorde manier de productieprocessen op- en terug te schalen (upscaling/downscaling); resultaten te rapporteren volgens de in het werkveld geldende standaard; voorstellen te doen voor vervolgonderzoek. Competentie 4: Beheren / Coördineren De Bachelor of Applied Science ontwikkelt, implementeert en onderhoudt in het domein Applied Science een (data)beheerssysteem of onderdelen daarvan, zodat het systeem voldoet aan de betreffende wet- en regelgeving, kwaliteitsnormen en de normen en waarden van de organisatie. het analyseren van eventuele problemen met betrekking tot de ontwikkeling, uitvoering en het onderhoud van een (data)beheersysteem; het opstellen, uitvoeren en evalueren van een verbeterplan waarmee de problemen creatief, gestructureerd en economisch verantwoord kunnen worden opgelost; rekening te houden met wet- en regelgeving en (internationaal) geldende normen en waarden, met name met betrekking tot duurzaamheid en betrouwbaarheid; het coördineren van activiteiten met betrekking tot het ontwikkelen, implementeren en onderhouden van het (data)beheersysteem (of onderdelen daarvan); het rapporteren en presenteren van informatie volgens de in het werkveld geldende standaard; medewerkers adequaat te informeren over de inhoud en toepassing van het (data)beheersysteem en over eventuele wijzigingen. Competentie 5: Adviseren / In- en Verkopen De Bachelor of Applied Science geeft goed onderbouwde adviezen over het ontwerpen, verbeteren of toepassen van producten, processen en methoden en brengt renderende transacties tot stand met goederen of diensten binnen het domein van Applied Science. zich servicegericht op te stellen; het verhelderen van de vraagstelling van de opdrachtgever; het opzetten en uitvoeren van (markt)onderzoek; het opstellen van (delen van) advies; in overleg met onderzoekers en ontwikkelaars wensen en vragen van klanten te vertalen naar haalbare oplossingen of adviezen; relaties met klanten op een adequate wijze te onderhouden; het opstellen van (delen van) een marketingplan; het hanteren van onderhandelingstechnieken bij in- en verkoop. Competentie 6: Instrueren / Begeleiden / Doceren / Coachen De Bachelor of Applied Science instrueert en begeleidt medewerkers en klanten bij het aanleren van nieuwe kennis en vaardigheden binnen het domein Applied Science. het zelfstandig verzorgen van theoretische inleidingen, instructies en demonstraties aan medewerkers, leerlingen, studenten of cursisten inzake praktische experimenten, het gebruik van apparaten, materialen, en dergelijke; het begeleiden van medewerkers, leerlingen, studenten of cursisten op het gebied van te gebruiken methodes en apparatuur, alsmede bij het verrichten van literatuuronderzoek bij (praktijk)opdrachten; in diverse onderwijssituaties didactische vaardigheden toe te passen; het coachen van medewerkers en teams bij de ontwikkeling van deskundigheid; het evalueren en beoordelen van de resultaten van de instructies, training en of scholing. Competentie 7: Leidinggeven / Managen De Bachelor of Applied Science geeft richting en sturing aan organisatieprocessen en de daarbij betrokken medewerkers teneinde de doelen te realiseren van het organisatieonderdeel of het project waar hij leiding aan geeft. het hebben en uitdragen van een visie betreffende het organisatieonderdeel; project- en planmatig te werken; het coachen van medewerkers door te inspireren, te overtuigen, te motiveren, respect te tonen, samenwerking te stimuleren en te delegeren; zelf het voorbeeld naar medewerkers te geven; medewerkers een gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid te geven; het voorzitten van vergaderingen en werkoverleg;

6 1. Onderzoeken 2. Experimenteren 4. Beheren 5. Adviseren 6. Instrueren 7. Leidinggeven 8. Zelfsturing taak- en procesgericht te communiceren; het beheersen van een project in termen van tijd, geld, kwaliteit, informatie en organisatie. Competentie 8: Zelfsturing De Bachelor of Applied Science stuurt zichzelf in zijn functioneren en in zijn ontwikkeling en zorgt dat hij qua kennis en vaardigheden op de hoogte is van de nieuwste ontwikkelingen, ook in relatie tot ethische dilemma s en maatschappelijk geaccepteerde normen en waarden. op zelfstandige wijze een leerdoel en een leerstrategie te bepalen en uit te voeren en het resultaat terug te koppelen naar het leerdoel; zich snel aan te passen aan veranderende werkomgevingen; bij beroepsmatige en ethische dilemma s een afweging te maken en een besluit te nemen, rekening houdend met geaccepteerde normen en waarden; feedback te geven en te ontvangen; eigen handelen en denken kritisch te evalueren en verantwoording af te leggen en te verwerken. Bovenstaande competenties en de uitwerking daarvan in handelingsindicatoren zijn in 2007 op landelijk niveau door het werkveld gevalideerd. Eindcompetenties Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek De competenties en de bijbehorende handelingsindicatoren van de Bachelor of Applied Science zijn verder uitgewerkt in het landelijke opleidingsprofiel 2 voor de opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek. Voor dit profiel is een tabel samengesteld met daarin de vereiste competenties en kwalificatieniveaus. De tabel geeft de minimale kwalificatieniveaus weer, die gelden voor het eind van de opleiding. Het is dus mogelijk dat een student, afhankelijk van zijn gekozen leerroute, de niveaus I en II voorbepaalde competenties met minimaal 1 niveau verhoogt. In tabel 4 wordt het landelijk opleidingsprofiel van de opleiding Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek gepresenteerd. Competentie 3, Ontwikkelen, komt in dit profiel niet voor. Voor de opleiding B&ML geldt de aanvullende eis dat minimaal één competentie in dit profiel met één niveau verhoogd wordt, deze competenties zijn in de tabel gemarkeerd met een *. Competentie Eindniveau van de opleiding III* III I * I * I * I * II Tabel 4. Landelijk opleidingsprofiel BML. *) minimaal één van deze competenties moet met één niveau worden verhoogd In de competentiematrix hieronder wordt weergegeven waar de competenties in het curriculum terugkomen op welk niveau. In verband met lopende curriculum vernieuwingen ten tijde van het schrijven van de OER Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek , zijn wijzigingen in het curriculum voorbehouden. Leerjaren 2 en 3 zijn niet van toepassing voor het cohort Leerjaren 3 en 4 zullen worden toegelicht in de OER van respectievelijk en Zie voor overgangsregelingen bijlage D. Zie voor de meest actuele informatie per bouwsteen het desbetreffende bouwsteenboek.

7 Onderwijseenheden Studievaardigheden 1A Basiswiskunde Scheikunde 1 Biologie 1 Praktijk 1: Water Schr. communicatie 1 Wiskunde 2 Spectrometrie Celbiologie en Histologie Praktijk 2: Gezondheid Mond Vaardigeheden 1 Onderzoek 1 Analyse (ST3) Excel MOS certificering (pilot) Praktijk 3: Ware(n)onderzoek Studievaardigheden 1B Organische Chemie 1 Microbiologie Management Skills 1 (pilot) Biobased Economy (pilot) Competentiematrix Propedeuse BML (cohort ) Periode 1: Thema Water Periode 2: Thema Gezondheid Periode 3: Thema Warenonderzoek Periode 4: Thema Biomassa Competenties 1 Onderzoeken I I I I 2 Experimenteren I I I I I 4 Beheren/coördineren 5 Adviseren / in- en verkopen I I 6 Instrueren / begeleiden / doceren / coachen 7 Leiding geven / managen I I I I I I 8 Zelfsturing I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I 7

8 Onderwijseenheden VBA Programmeren Statistiek Chemo metrie regressie Biobased Materialen (pilot) DNA techniek Analy tische Chemie 1 Chromato grafie Immuno chemie Biochemie praktijk Methodenvalidatie Keuzevak Engels Analytische Chemie 2 Biochemie 2 Hematologie Studievaardigheden 2 Analy tische Chemie 4 Moleculaire biologie 1 Scheikunde praktijk SP 7/8 2 e jaar BML (cohort ) Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Competenties 1 Onderzoeken I I II II II II II 2 Experimenteren I II II I II II 4 Beheren/coördineren I I I I I 5 Adviseren / in- en verkopen I I I I I 6 Instrueren / begeleiden / doceren / coachen I I I 7 Leiding geven / managen I I I I I I 8 Zelfsturing I I I I I I I I II I II II II II II II II II 8

9 Onderwijseenheden Chemometrie/ kalibratie Competentiegericht leren Bioinformatica Moleculaire biologie 2 Immunologie 1 Methodisch werken Optimalisatie Materialen en Polymeerchemie Massaspectrometrie Immunologie 2 Open Minor Vrije Minor Duurzame Kunststoffen A Duurzame Kunststoffen B ARCOM chemie B&ML Stage, incl. Arcom Afstuderen 3 e en 4 e jaar BML (cohort ) Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Jaar 4 keuzeminoren keuzeminoren Competenties 1 Onderzoeken III II II II I III III III III III III 2 Experimenteren III II II II II III III III III III III 4 Beheren/coördineren I I I II I I I I I I 5 Adviseren / in- en verkopen I I I I I I I I I I 6 Instrueren / begeleiden / doceren / coachen I I I I I I I I 7 Leiding geven / managen I I I I I I I I I 8 Zelfsturing II II II II II II II II II II II II II II II II II II II 9

Bijlage A: Competenties van de opleiding Chemie

Bijlage A: Competenties van de opleiding Chemie Bijlage A: Competenties van de opleiding Chemie Na voltooiing van de opleiding moet de student als beroepsbeoefenaar zelfstandig en met kritische instelling kunnen werken en beschikt de student over een

Nadere informatie

Bijlage bij SLC36 / SLC46: Gedragsindicatoren bij de opleidingscompetenties van de opleiding B&M aan de Hogeschool Rotterdam.

Bijlage bij SLC36 / SLC46: Gedragsindicatoren bij de opleidingscompetenties van de opleiding B&M aan de Hogeschool Rotterdam. ijlage bij SL36 / SL46: Gedragsindicatoren bij de opleidingscompetenties van de opleiding &M aan de Hogeschool Rotterdam. Tabel 1. Gedragsindicatoren van de competentie onderzoeken behorende bij opleidingsniveaus

Nadere informatie

Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde

Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde 1. BoE domeincompetentie Analyseren (minimaal niveau eind major W: 3) (toelichting: deze omschrijving komt uit de Bachelor of Engineering (BoE))

Nadere informatie

Biologie en medisch laboratoriumonderzoek

Biologie en medisch laboratoriumonderzoek Biologie en medisch laboratoriumonderzoek Bachelor of Applied Science versie 1.0, juni 2013 27 Biologie en medisch laboratoriumonderzoek leidt op voor researchmedewerker op een laboratorium. Centraal staat

Nadere informatie

BACHELOR OF APPLIED SCIENCE

BACHELOR OF APPLIED SCIENCE BACHELOR OF APPLIED SCIENCE BAS Een competentiegerichte profielbeschrijving ADDENDUM februari 2015 Colofon Teksten Drs. Lisette van der Beek (DAS) Marjolein Wijnker-Schrauwen, MSc. (DAS) Projectgroep drs.

Nadere informatie

Biologie en medisch laboratoriumonderzoek

Biologie en medisch laboratoriumonderzoek Proef! Biologie en medisch De opleiding en het werkveld Biologie en medisch versie 1.0, juni 2013 1 Biologie en medisch leidt op voor researchmedewerker op een laboratorium. Centraal staat de biologie

Nadere informatie

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek. Bijlage A

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek. Bijlage A Bijlage A Competenties De wijze waarop de opleidingen met competenties en competentiegericht onderwijs omgaan, is gebaseerd op de resultaten van het project Competent HTNO 1. De volgende definitie van

Nadere informatie

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1 FACULTEIT DER LETTEREN ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING (OER) Deel B: Bacheloropleiding Kunstgeschiedenis voor het studiejaar 2015-2016 Inhoud: 1 Algemene bepalingen 2 Vooropleiding 3 Inhoud en inrichting

Nadere informatie

Bijlage A Competenties van de opleiding

Bijlage A Competenties van de opleiding Bijlage A Competenties van de opleiding A.1 Curriculum opleiding Werktuigbouwkunde Bouwstenen Stenden Hogeschool heeft de strategische keuze gemaakt om al haar opleidingen op te bouwen met behulp van (deels

Nadere informatie

Het werkveld van de biotechnologisch analist

Het werkveld van de biotechnologisch analist De opleiding BIOTECHNOLOGIE leidt op tot analist in een sterk op productontwikkeling gericht werkveld. Centraal staat de koppeling tussen kennis van levende organismen en technische toepassingen om voor

Nadere informatie

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn Legenda Kennisgestuurde leerlijn Praktijkgestuurde leerlijn Studentgestuurde leerlijn Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek 1e jaar regulier BML1/BML2 Propedeutisch jaar 2011/2012, cohort 2011 Studieloopbaancoaching

Nadere informatie

Niveau 1 Competenties uit het curriculum HBO Werktuigbouwkunde (aan de Haagse Hogeschool)

Niveau 1 Competenties uit het curriculum HBO Werktuigbouwkunde (aan de Haagse Hogeschool) Niveau 1 Competenties uit het curriculum HBO Werktuigbouwkunde (aan de Haagse Hogeschool) 1. Analyseren: Behaald 1 2 Ontwerpen: Behaald 2 3 Realiseren: Behaald 3 4 Beheren: Onbehaald 4 5 Managen: Onbehaald

Nadere informatie

HBO5 in Vlaanderen. Toelichting Noël Vercruysse 23 november 2011 Noel.vercruysse@ond.vlaanderen.be

HBO5 in Vlaanderen. Toelichting Noël Vercruysse 23 november 2011 Noel.vercruysse@ond.vlaanderen.be HBO5 in Vlaanderen Toelichting Noël Vercruysse 23 Noel.vercruysse@ond.vlaanderen.be De Feiten Decreet betreffende het secundair na secundair onderwijs en het hoger beroepsonderwijs van 30 april 2009 In

Nadere informatie

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1 FACULEI DER LEEREN ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING (OER) Deel B: Bacheloropleiding unstgeschiedenis voor het studiejaar 2016-2017 Inhoud: 1 Algemene bepalingen 2 Vooropleiding 3 Inhoud en inrichting van de

Nadere informatie

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1

Deel B - BA-OER opleiding Kunstgeschiedenis pagina 1 FACULEI DER LEEREN ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING (OER) Deel B: Bacheloropleiding unstgeschiedenis voor het studiejaar 2017-2018 Inhoud: 1 Algemene bepalingen 2 Vooropleiding 3 Inhoud en inrichting van de

Nadere informatie

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek Competenties De wijze waarop de opleidingen met competenties en competentiegericht onderwijs omgaan, is gebaseerd op de resultaten van het project Competent HTNO 1. De volgende definitie van een competentie

Nadere informatie

Proef! Chemie. De opleiding en het werkveld

Proef! Chemie. De opleiding en het werkveld Proef! Chemie De opleiding en het werkveld De hbo-studie Chemie leidt op tot experimenteel laboratoriummedewerker. Centraal staat het chemische vakgebied. Hierin zijn grofweg drie belangrijke onderdelen

Nadere informatie

Chemici die in researchlaboratoria bij overheidsinstellingen

Chemici die in researchlaboratoria bij overheidsinstellingen De hbo-studie Chemie leidt op tot experimenteel laboratoriummedewerker. Centraal staat het chemische vakgebied. Hierin zijn grofweg drie belangrijke onderdelen te onderscheiden: analytische chemie, onderzoek

Nadere informatie

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek en Chemie

Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek en Chemie Applied Science: Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek en Chemie Competenties De wijze waarop de opleidingen met competenties en competentiegericht onderwijs omgaan, is gebaseerd op de resultaten van

Nadere informatie

Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria

Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria Management, finance en recht Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria De verwarring voorbij Naar hernieuwd zelfvertrouwen Congres Praktijkgericht onderzoek in het HBO Amersfoort, 11 december 2012

Nadere informatie

De 6 Friesland College-competenties.

De 6 Friesland College-competenties. De 6 Friesland College-competenties. Het vermogen om met een open enthousiaste houding nieuwe dingen aan te pakken. Het vermogen jezelf steeds beter te leren kennen. Het vermogen om in te schatten in welke

Nadere informatie

COMPETENTIETOETSEN DOMEIN APPLIED SCIENCE ANTOINETTE VAN BERKEL HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 23 MAART 2017

COMPETENTIETOETSEN DOMEIN APPLIED SCIENCE ANTOINETTE VAN BERKEL HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 23 MAART 2017 COMPETENTIETOETSEN DOMEIN APPLIED SCIENCE ANTOINETTE VAN BERKEL HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 23 MAART 2017 1 DOCENTEN AAN HET WOORD Wat is adequaat bewijs om competenties aan te tonen? Hoe kom ik tot een intersubjectief

Nadere informatie

Bijlage A: Competenties van de opleiding

Bijlage A: Competenties van de opleiding Bijlage A: Competenties van de opleiding In deze bijlage heeft een rectificatie plaatsgevonden per 30 oktober 2012. Na voltooiing van de opleiding moet de student als beroepsbeoefenaar zelfstandig en met

Nadere informatie

Referenties / met dank aan

Referenties / met dank aan Hoofdstuk 6 Referenties / met dank aan Referenties 1. Bachelor of Applied Science, een competentiegerichte profielbeschrijving, december 2008 2. Bachelor of Applied Science, aanvulling 2011: Competentieniveaus

Nadere informatie

Sturende begeleiding. Bekend Eenvoudig Monodisciplinair In schoolsituatie. Begeleiding indien nodig

Sturende begeleiding. Bekend Eenvoudig Monodisciplinair In schoolsituatie. Begeleiding indien nodig Opdracht 4 Competenties Nu je bijna halverwege je opleiding bent, ga je na hoe het staat met de competenties 1 waarvoor je opgeleid wordt. Onder competentie verstaan we een combinatie van vaardigheid,

Nadere informatie

Na het eerste jaar kiezen studenten een

Na het eerste jaar kiezen studenten een APPLIED SCIENCE leidt op tot een scala aan functies binnen het bereik van het microbiologische tot het chemische en technologische werkveld: van researcher tot analist. Kenmerkend is de brede oriëntatie

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek van Stenden Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek van Stenden Hogeschool ,nvao w nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek van Stenden Hogeschool

Nadere informatie

WERKVELDCONFERENTIE WORKSHOP WERKTUIGBOUWKUNDE. Albert Haan 23-01-2014

WERKVELDCONFERENTIE WORKSHOP WERKTUIGBOUWKUNDE. Albert Haan 23-01-2014 WERKVELDCONFERENTIE WORKSHOP WERKTUIGBOUWKUNDE Albert Haan 23-01-2014 Inhoud HBO Werktuigbouwkunde Competenties en Body Of Knowlegde and Skills Competentieprofiel Werktuigbouwkunde BOKS Werktuigbouwkunde

Nadere informatie

Bachelor of Applied Science. Een competentiegerichte profielbeschrijving

Bachelor of Applied Science. Een competentiegerichte profielbeschrijving AS Een competentiegerichte profielbeschrijving Een competentiegerichte profielbeschrijving Colofon Auteurs Drs. Arnoud Bootsma Ir. Martijn van Dongen Dr. Ellen Hilhorst Dr. Marthie Meester Dr. Ko Roelfsema

Nadere informatie

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009 Bi Bijlage 2 Protocol toetsing Associatedegreeprogramma door de NVAO 15 december 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Toets Associate-degreeprogramma in de hbo-bachelor 4 2.1 2.2 Criteria De status van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie

Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische laboratoriumtechnologie Uittreksel uit het visitatierapport biomedische laboratoriumtechnologie voedings- en dieetkunde, 15 december 2008 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Biomedische

Nadere informatie

Landelijk overleg Hbo-opleidingen Elektrotechniek Inhoud

Landelijk overleg Hbo-opleidingen Elektrotechniek Inhoud Landelijk overleg Hbo-opleidingen Elektrotechniek Inhoud Landelijk overleg Hbo-opleidingen Elektrotechniek... 1 Inhoud... 1 Inleiding... 2 HBO-engineering domeincompetenties... 2 Landelijk eindniveau hbo-opleidingen

Nadere informatie

(versie d.d. 28 september 2005) Protocol toetsing kort programma in de hbo-bacheloropleiding door de NVAO 13 september 2005

(versie d.d. 28 september 2005) Protocol toetsing kort programma in de hbo-bacheloropleiding door de NVAO 13 september 2005 (versie d.d. 28 september 2005) Protocol toetsing kort programma in de hbo-bacheloropleiding door de NVAO 13 september 2005 Parkstraat 28 Postbus 85498 2508 CD Den Haag P.O. Box 85498 2501 CD The Hague

Nadere informatie

Welkom bij de opleiding Chemische Technologie. Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018

Welkom bij de opleiding Chemische Technologie. Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018 Welkom bij de opleiding Chemische Technologie Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018 Rotterdam Mainport Institute Chemische Technologie (CTE) Maritiem Officier (MarOff) Maritieme Techniek (MTE) Logistics

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Landelijk Competentieprofiel Elektrotechniek Opleidingscode 34267

Landelijk Competentieprofiel Elektrotechniek Opleidingscode 34267 Landelijk Competentieprofiel Elektrotechniek Opleidingscode 34267 Beschrijving voor alle opleidingen Elektrotechniek aansluitend op de profielbeschrijving Bachelor of Engineering (2012) Landelijk overleg

Nadere informatie

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel bij de OER 2016-2017 Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

Proef! Applied science. De opleiding en het werkveld

Proef! Applied science. De opleiding en het werkveld Proef! Applied science De opleiding en het werkveld Applied Science leidt op tot een scala aan functies binnen het microbiologische of chemische werkveld: van researcher tot projectmanager. Kenmerkend

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende

Nadere informatie

Opleiding Chemische Presentatie titel Technologie

Opleiding Chemische Presentatie titel Technologie Opleiding Chemische Presentatie Technologie titel Rotterdam, 00 januari 2007 Rotterdam, 08 sep 2011 Wat (toekomstige) ingenieurs en management moeten weten van Energie efficiency ALLES!!!!! Chemische Technologie

Nadere informatie

Toetsplan Bacheloropleiding Informatiekunde 2014-2015

Toetsplan Bacheloropleiding Informatiekunde 2014-2015 Toetsplan Bacheloropleiding 2014-2015 BA 1 IK Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 7 collegewekeweken 3 toetsweken 7 college- 2 blok 1 weken blok 2 weken blok 3 toetsweken blok 4 opdrachten schr. tent. schr. tent.

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER 2017-2018 Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Competentieprofiel Instituut voor Interactieve Media Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Aangepast in maart 2009 Inleiding De opleiding Interactieve Media

Nadere informatie

info@bronneberg.nl www.bronneberg.nl KvK Eindhoven: 17136847 BTW/VAT/MwSt: NL 810049429B01

info@bronneberg.nl www.bronneberg.nl KvK Eindhoven: 17136847 BTW/VAT/MwSt: NL 810049429B01 Functieomschrijving office-coördinator Taken en Werkzaamheden Tot de aandachtsgebieden van office-coördinator behoren 'Beleid', Externe contacten, Communicatie en Relatiebeheer, Financiën, Advisering,

Nadere informatie

Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 Legenda Bij de kolom 'Toets' kiezen uit:

Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 Legenda Bij de kolom 'Toets' kiezen uit: Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 SG Studieloopbaancoaching 1e jaar CHMSLC11 2 O;V;AS Keuzeonderwijs SG Keuzeonderwijs/bijspijkeronderwijs 2 KG Algemene

Nadere informatie

Competentie 1 Ondernemerschap Initiëren en/of creëren van producten en/of diensten, zelfstandig en ondernemend.

Competentie 1 Ondernemerschap Initiëren en/of creëren van producten en/of diensten, zelfstandig en ondernemend. Naam student: Studentnummer: Evaluatieformulier meewerkstage CE In te vullen door de bedrijfsbegeleider van de stage biedende organisatie voorafgaand aan het eindgesprek met de stagedocent. De stagiair

Nadere informatie

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Inhoud: I. Eindtermen van de bacheloropleiding; II. Doorstroommasteropleidingen; III. Majoren en minoren

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant, mens en innovatie BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant your future! Waarom Plantenwetenschappen studeren? Plant en Mens Toenemende vraag plantaardige productie Plant en Innovatie MEER MINDER

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke

Nadere informatie

Werken met leeruitkomsten

Werken met leeruitkomsten Werken met leeruitkomsten Waarom leeruitkomsten Toegankelijke manier om curriculum te beschrijven Leerwegonafhankelijk Mogelijkheid tot flexibilisering Totaal is representatief voor kwalificatie van de

Nadere informatie

Initiëren en creëren van producten en diensten, zelfstandig en ondernemend.

Initiëren en creëren van producten en diensten, zelfstandig en ondernemend. COMMERCE Competentieniveaus voor de domeincompetenties Commerce DC.1 Initiëren en creëren van producten en diensten, zelfstandig en ondernemend. Competentieniveau 1 CE/IBL/SBRM/F&B Signaleren en opsporen

Nadere informatie

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning Functiefamilie ES Experten ondersteuning DOEL Instrumenten en methodes ontwikkelen* en aanpassen in een domein en de interne klanten ondersteunen bij de implementatie ervan teneinde de werking van de te

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Duitse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Bijlagen 3 t/m 6 bij OER Academie Voor Deeltijd opleiding Communicatie

Bijlagen 3 t/m 6 bij OER Academie Voor Deeltijd opleiding Communicatie Communicatie (COM) Bijlagen 3 t/m 6 bij OER Academie Voor Deeltijd 2016-2017 opleiding Communicatie Bijlage 3: Competenties Competentie overzicht opleiding Communicatie Dit zijn de competenties die de

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke

Nadere informatie

Competenties Luuk van Paridon. Analyseren

Competenties Luuk van Paridon. Analyseren Competenties Luuk van Paridon Overzicht waar ik nu sta: Afbeelding 1: Spinnenweb competenties De groene lijn geeft aan welke competenties ik tot nu toe behaald heb (zie Afbeelding 1). De competenties die

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Inleiding Sinds september 2010 heeft de examencommissie een belangrijke rol gekregen in het controleren van de kwaliteit van de opleiding. Zo moet de examencommissie

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor

Nadere informatie

Bijlage A, behorende bij artikel 2 lid 1 Besluit personeel veiligheidsregio s

Bijlage A, behorende bij artikel 2 lid 1 Besluit personeel veiligheidsregio s Bijlage A, behorende bij artikel 2 lid 1 Besluit personeel veiligheidsregio s Supplement aa. Functie specialist opleiden en oefenen Functie zoals genoemd in artikel 2 lid 1 sub aa. Besluit personeel veiligheidsregio

Nadere informatie

Bijlage bij Beroeps- en opleidingsprofiel Financial Services Management, LOO-FSM, Amersfoort, mei 2012

Bijlage bij Beroeps- en opleidingsprofiel Financial Services Management, LOO-FSM, Amersfoort, mei 2012 Bijlage bij Beroeps- en opleidingsprofiel Financial Services Management, LOO-FSM, Amersfoort, mei 2012 De relaties tussen de competentiegebieden van de Bachelor Business Administration (BBA) & en de competentiegebieden

Nadere informatie

Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Chemie. Studiejaar 2015 2016. Deel 1B: Studiegids

Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Chemie. Studiejaar 2015 2016. Deel 1B: Studiegids Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Chemie Studiejaar 2015 2016 : Studiegids Inhoud Inhoudsopgave Visie op het onderwijs... 3... 4 Domeinen... 4 De opleidingen binnen het domein...

Nadere informatie

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau)

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau) BIJLAGE 1 Examenprogramma NLT havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015 Examenprogramma NLT vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen en technologie

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology 2010-2011

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology 2010-2011 Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen

Nadere informatie

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE ONDERWIJS- & ONDERZOEKSONDERSTEUNING VAARDIGHEIDSDOCENT VERSIE 3 APRIL 2017

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE ONDERWIJS- & ONDERZOEKSONDERSTEUNING VAARDIGHEIDSDOCENT VERSIE 3 APRIL 2017 Vaardigheidsdocent Doel Ontwikkelen en verzorgen van buiten de kaders van de wetenschappelijke onderwijsonderdelen maar binnen de kaders van het beleid van de instelling, faculteit, opleidingsinstituut,

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

WORKSHOP 2W8. Rubric: To the stars and beyond!

WORKSHOP 2W8. Rubric: To the stars and beyond! WORKSHOP 2W8 Rubric: To the stars and beyond! Esther Haykens informatiemanager bij de FNT en FG Ron Heusdens docent-ontwikkelaar-innovator bij de Bachelor of Built Environment van IGO-FNT Kim van Gessel

Nadere informatie

Monitoring en toetsing van eindkwalificaties Instituut Applied Sciences HAN

Monitoring en toetsing van eindkwalificaties Instituut Applied Sciences HAN Monitoring en toetsing van eindkwalificaties Instituut Applied Sciences HAN Paul Smeets nov.. 2013 Studenten: Belang van borging eindniveau (1) Eindkwalificaties als (uitdagend) richtpunt in onderwijs

Nadere informatie

Opleider. Context. Doel

Opleider. Context. Doel Opleider Doel (Mede)ontwikkelen van het opleidingsbeleid en ontwikkelen en (laten) verzorgen van trainingen en voor verschillende interne en/of externe doelgroepen, binnen de kaders van het beleid en de

Nadere informatie

Voedingsmiddelentechnologie

Voedingsmiddelentechnologie Proef! Voedingsmiddelentechnologie De opleiding en het werkveld De hbo-studie voedingsmiddelentechnologie leidt op voor een breed scala aan functies in de levensmiddelenbranche, op het gebied van onderzoek

Nadere informatie

BIJLAGE 1: Verantwoording van de BBA standaard in het Hoger Hotelonderwijs

BIJLAGE 1: Verantwoording van de BBA standaard in het Hoger Hotelonderwijs BIJLAGE 1: Verantwoording van de BBA standaard in het Hoger Hotelonderwijs 1.1 De Standaard Bachelor of Business Administration In deze paragraaf is de integrale tekst opgenomen van de actuele BBA-standaard,

Nadere informatie

E-portfolio op de Radboud Universiteit: implementatie met een instellingsbrede aanpak en een opleiding specifieke uitwerking.

E-portfolio op de Radboud Universiteit: implementatie met een instellingsbrede aanpak en een opleiding specifieke uitwerking. E-portfolio op de Radboud Universiteit: implementatie met een instellingsbrede aanpak en een opleiding specifieke uitwerking. SURF Seminar: E-Portfolio s in het hoger onderwijs 1 juni 2018 Bea Edlinger,

Nadere informatie

Medewerker onderwijsontwikkeling

Medewerker onderwijsontwikkeling Medewerker onderwijsontwikkeling Doel Ontwikkelen van en adviseren over het onderwijsbeleid en ondersteunen bij de implementatie en toepassing ervan, uitgaande van de geformuleerde strategie van de instelling/faculteit

Nadere informatie

Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek. Studiejaar 2015 2016. Deel 1B: Studiegids

Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek. Studiejaar 2015 2016. Deel 1B: Studiegids Opleidingsstatuut Instituut Applied Sciences Bacheloropleiding Biologie en Medisch Laboratorium Studiejaar 20 2016 : Studiegids 20 2016 Studiegids Inhoud Inhoud Visie op het onderwijs...3...4 Domeinen...

Nadere informatie

Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel

Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Auteurs: Sara Diederen Rianne van Kemenade Jeannette Geldens i.s.m. management initiële opleiding (MOI) / jaarcoördinatoren 1 Inleiding Dit document is bedoeld

Nadere informatie

van onderwijs en onderwijsondersteuning binnen Directeur onderwijsinstituut

van onderwijs en onderwijsondersteuning binnen Directeur onderwijsinstituut Opleidingsmanager Doel Ontwikkelen van programma( s) van wetenschappenlijk onderwijs en (laten) uitvoeren en organiseren van onderwijs en onderwijsondersteuning binnen de faculteit, uitgaande van een faculteitsplan

Nadere informatie

De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen.

De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Competentie 1: Creërend vermogen De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Concepten voor een ontwerp te ontwikkelen

Nadere informatie

Eindtermen. voor de. Bacheloropleiding Bewegingswetenschappen. Faculteit der Medische Wetenschappen. Rijksuniversiteit Groningen

Eindtermen. voor de. Bacheloropleiding Bewegingswetenschappen. Faculteit der Medische Wetenschappen. Rijksuniversiteit Groningen Eindtermen voor de Bacheloropleiding Bewegingswetenschappen Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen 1 Opbouw eindtermen BW Groningen De bewegingswetenschapper is op bachelor niveau

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Algemene competenties

Algemene competenties Bijlage A Competenties van de opleiding Na voltooiing van de opleiding moet de student als beroepsbeoefenaar zelfstandig en met kritische instelling kunnen werken en beschikt de student over de volgende

Nadere informatie

Deze versie treedt in werking op 1 september 2016 en vervangt alle voorgaande versies.

Deze versie treedt in werking op 1 september 2016 en vervangt alle voorgaande versies. III FACULTEIT COMMUNICATIE EN JOURNALISTIEK Vastgesteld door de faculteitsdirectie op 14 maart 2016. Instemming van de facultaire medezeggenschapsraad op 4 juli 2016. Deze versie treedt in werking op 1

Nadere informatie

Faculteit der Geesteswetenschappen Cluster Filosofie. Bachelor scriptiereglement voor de opleiding: Wijsbegeerte

Faculteit der Geesteswetenschappen Cluster Filosofie. Bachelor scriptiereglement voor de opleiding: Wijsbegeerte Faculteit der Geesteswetenschappen Cluster Filosofie Bachelor scriptiereglement voor de opleiding: Wijsbegeerte Vastgesteld door de Examencommissie CoH, clustercommissie Filosofie op 1-2-2019 Scriptiereglement

Nadere informatie

Raamplan Artsopleiding 2009

Raamplan Artsopleiding 2009 Raamplan Artsopleiding 2009 Prof. dr. Roland Laan UMC St Radboud Nijmegen Onderwerpen - Historie en Doel - Student wordt Arts; wordt Specialist - Rollen en competenties - Kennis, vaardigheden en attitudes

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Bachelor of Business Administration (MER opleiding)

Bachelor of Business Administration (MER opleiding) Bachelor of Business Administration (MER opleiding) voor decentrale overheden Het Onderwijs De Bachelor of Business Administration voor decentrale overheden (Management, Economie & Recht, MER) wordt aangeboden

Nadere informatie

Onderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee.

Onderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee. Onderwijsvernieuwing We doen er allemaal aan mee. Maar. Welke kant willen we op? Wat speelt er in mijn team? Wil iedereen mee? Waar liggen de interesses? Waar zit de expertise? WAARIN GA IK INVESTEREN?

Nadere informatie

COMPETENTIETOETSEN IN HBO OPLEIDINGEN

COMPETENTIETOETSEN IN HBO OPLEIDINGEN COMPETENTIETOETSEN IN HBO OPLEIDINGEN COMPETENT GETOETST TOETSEN & EXAMINEREN IN HET HBO ANTOINETTE VAN BERKEL HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 4 OKTOBER 2016 1 DOCENTEN AAN HET WOORD Wat is adequaat bewijs om

Nadere informatie

Beleid. Beschrijving trekkersrollen LC en LD. Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Coevorden, Hardenberg e.o. / De Nieuwe Veste

Beleid. Beschrijving trekkersrollen LC en LD. Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Coevorden, Hardenberg e.o. / De Nieuwe Veste 1. Inleiding De koers voor de komende jaren, zoals beschreven in het strategisch beleidsplan 2011-2014 heeft consequenties voor gewenste managementstijl van de school. In de managementvisie 2011-2014 heeft

Nadere informatie

Ontwerpkaders: Leeruitkomsten. Versie 1.0/ november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten/versie 1.0/november

Ontwerpkaders: Leeruitkomsten. Versie 1.0/ november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten/versie 1.0/november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten Versie 1.0/ november 2016 1 Flexibel onderwijs Flexibel Onderwijs kenmerkt zich door tijd, plaats en tempo-onafhankelijk studeren. De route is individueel en past bij de uitgangssituatie

Nadere informatie