SOORTEN ONTSLAG Een overzicht van de verschillende vormen van ontslag

Transcriptie

1 SOORTEN ONTSLAG Een overzicht van de verschillende vormen van ontslag

2 Inhoudstafel 1. Algemene ontslagvormen p4 2. Ontslag om dringende redenen p6 3. Collectief ontslag p8 4. Het faillissement p11

3 Hoe kan je ontslagen worden? Een ontslag is niet altijd een donderslag bij heldere hemel. Als je op straat staat omdat het bedrijf al langer in slechte papieren zat bijvoorbeeld, zag je het misschien wel al aankomen. Maar als je werkgever je plots de deur wijst, is dat een ander verhaal. We loodsen je door de verschillende soorten.

4 1. Algemene ontslagvormen Hieronder vind je de meest voorkomende vormen van ontslag of stopzetting van een contract. Want lang niet altijd is het de beslissing van je werkgever om je de laan uit te sturen. 1. Jij of je werkgever verbreekt je contract Deze vorm kent iedereen. In economisch moeilijke tijden zien bedrijven zich soms genoodzaakt om medewerkers te ontslaan, maar ook wanneer het goed gaat reorganiseren bedrijven om nog winstgevender te worden. Is de job niet wat je ervan verwacht had? Dan kan je als werknemer zelf ook beslissen om op te stappen. LET OP: als je zelf opstapt, heeft dit gevolgen voor je werkloosheidsuitkering. Of je recht hebt op een uitkering als je zelf ontslag neemt, hangt af van verschillende factoren en van je individuele situatie. Enkele algemene regels: Vraag je meteen nadat je ontslag nam een uitkering aan? Dan heb je meestal geen recht op een uitkering. Een van de voorwaarden om een uitkering te krijgen, is immers dat je onvrijwillig werkloos bent. Concreet zal de RVA je uitkering gedurende een bepaalde periode schorsen. Na die schorsing kan je opnieuw een uitkering aanvragen. Kan je aantonen dat je je werk op eigen initiatief hebt verlaten, maar met een geldige reden? Bijvoorbeeld omwille van een medische reden of een zware fout van je werkgever? Dan kan het dat je toch recht hebt op een uitkering. Werk je na je ontslag nog 4 weken voltijds via interim of een tijdelijk contract, en vraag je daarna pas een uitkering aan, krijg je wel een uitkering. Benieuwd hoeveel je uitkering bedraagt? En wie ze zal uitbetalen? Download ons e-book Het ontslag volgens de letter van de wet en ontdek meer over de praktische zaken. SOORTEN ONTSLAG 4

5 2. Je komt het overeen met je werkgever Zowel de werknemer als de werkgever kunnen op elk moment in onderling overleg de arbeidsovereenkomst beëindigen. Doe je dit, dan heb je geen recht op een werkloosheidsuitkering. Je hebt immers ingestemd met je ontslag. Stoppen in onderling akkoord is dus alleen nuttig als je onmiddellijk een andere job hebt. Het voordeel: je moet geen opzegtermijn presteren. 3. Je tijdelijk contract vroeger stopzetten Een contract van bepaalde duur loopt, zoals de naam het zegt, maar voor een bepaalde periode. Je weet dus bij aanvang van je job wanneer je laatste werkdag is. Met zo n contract is het wel moeilijker om op te stappen, maar ook om ontslagen te worden. Wie het contract verbreekt, moet de andere partij een hoge vergoeding betalen. Die som komt overeen met het loon dat je normaal zou verdienen tot het einde van de overeenkomst. Alleen als je met je werkgever tijdens de eerste helft je contract beslist om er een punt achter te zetten, hangen er geen gevolgen aan vast. 4. Je werkgever overlijdt Wanneer de werkgever sterft, stopt het arbeidscontract niet noodzakelijk automatisch. Je verliest je job alleen als het overlijden het einde van de job betekent waarvoor het contract werd opgesteld of als het ging om persoonlijke medewerking. In zulke gevallen is het aan de rechter om te beslissen. 5. Overmacht Het arbeidscontract kan worden stopgezet door een gebeurtenis die niet de schuld is van de werkgever, noch van de werknemer en waardoor je als werknemer je job niet verder kunt uitvoeren. Voorbeeld: je wordt definitief arbeidsongeschiktheid verklaard na een autoongeluk. 6. Ontbindende voorwaarde Een ontbindende voorwaarde is een toekomstige maar onzekere gebeurtenis. Om welke voorwaarde het precies gaat, moet worden vastgelegd in het contract. Als je bijvoorbeeld een zieke werknemer vervangt en die persoon komt terug, kan je je ontslag krijgen. Bepaalde gebeurtenissen mogen niet als ontbindende voorwaarde gebruikt worden, zoals bijvoorbeeld zwangerschap of huwelijk. 7. Gerechtelijk ontbinden Kort samengevat betekent dit dat werkgever of werknemer een rechtszaak start en de arbeidsrechtbank vraagt om de arbeidsovereenkomst te ontbinden. Dit is enkel mogelijk als de andere partij in belangrijke mate niet naleeft wat in de arbeidsovereenkomst afgesproken is. Als de werkgever je functie ingrijpend verandert bijvoorbeeld. SOORTEN ONTSLAG 5

6 2. Ontslag om dringende redenen Zowel werkgever als werknemer kunnen op elk moment een einde maken aan de arbeidsovereenkomst om een dringende reden. Dat wil wel zeggen dat het contract onmiddellijk eindigt, zonder opzegtermijn of opzegvergoeding. 1. Wat is een dringende reden? Wat zo n dringende reden precies is, staat niet in de wet. Wanneer een fout de samenwerking tussen werkgever en werknemer definitief en onmiddellijk onmogelijk maakt, kan die als dringende reden worden aangegeven. Het is aan de arbeidsrechtbank om te oordelen over de ernst ervan en of die de samenwerking effectief in die mate in de weg staat. Alles hangt af van de concrete situatie, maar we lijsten alvast een paar voorbeelden op: Dronkenschap: herhaaldelijk dronken zijn op het werk kan niet door de beugel. Denk bijvoorbeeld aan een dronken vrachtwagenchauffeur die een ongeluk veroorzaakt. Schending van het beroepsgeheim: vertrouwelijke gegevens doorgeven of een bedrijfsgeheim weggeven evenmin. Bewust veiligheidsvoorschriften niet naleven waardoor je jezelf en de veiligheid van je collega s in het gedrang brengt. Geregeld werk weigeren. Geweld plegen ten opzichte van je collega s, klanten of werkgever. SOORTEN ONTSLAG 6

7 2. Kan enkel een werknemer een dringende reden inroepen? Nee, ook als werknemer kan je voor een dringende reden je ontslag geven. Stel dat je werkgever fraude pleegt, dan kan je opstappen omdat je werkgever een ernstige tekortkoming vertoont. Hou er wel rekening mee dat je je claim hard moet maken met bewijzen. LET OP: als je zelf opstapt, heeft dit gevolgen voor je werkloosheidsuitkering. Of je recht hebt op een uitkering als je zelf ontslag neemt, hangt af van verschillende factoren en van je individuele situatie. 3. Zijn er contractuele beperkingen? Je kan altijd ontslagen worden of opstappen voor een dringende reden, ongeacht welk contract je ondertekend hebt. Denk je eraan om zelf op te stappen? Weet dan dat je niet van de ene dag op de andere de handdoek in de ring kan gooien. Lees ons e-book Ontslag indienen: de gids naar je volgende uitdaging om het hoofdstuk op een goede noot af te sluiten. SOORTEN ONTSLAG 7

8 3. Collectief ontslag Bij collectief ontslag kan je je optrekken aan het feit dat de reden voor je ontslag niet bij jezelf ligt. Het gaat dan om economische en technische redenen die de verdere werking van het bedrijf bemoeilijken. 1. Wanneer spreken we van een collectief ontslag? Het gaat om een collectief ontslag als een aantal werknemers over een periode van 60 dagen ontslagen worden. Om hoeveel werknemers het precies gaat, hangt af van de grootte van het bedrijf: Aantal ontslagen werknemers Tewerkgestelde werknemers (in het kalenderjaar voorafgaand aan het ontslag) Minstens tot 99 Minstens 10% 100 tot 299 Minstens 30 Minstens Hoe moet een werkgever zijn personeel inlichten? De werknemer moet daarvoor een heel strikte procedure naleven. In de eerste plaats is hij verplicht om de werknemersvertegenwoordiger een verslag voor te leggen waarin hij volgende zaken vermeldt: de redenen voor het ontslag; het aantal en de categorieën van de betrokken werknemers; de periode wanneer de ontslagen zullen vallen; de criteria die bepalen welke werknemers in aanmerking komen; de berekeningswijze van eventuele afvloeiingsuitkeringen die niet wettelijk of via de cao verschuldigd zijn. De bedoeling van de raadpleging is om te onderzoeken of: het collectief ontslag voorkomen kan worden. het mogelijk is de gevolgen te verzachten door bepaalde begeleidingsmaatregelen te nemen. SOORTEN ONTSLAG 8

9 De verdere procedure verloopt zo: De werkgever stuurt een kopie van deze mededeling aan de directeur van de VDAB en de voorzitter van het directiecomité van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid & Sociaal overleg. Daarop volgt een vergadering waarin de werkgever mondelinge toelichting geeft. Tijdens die bijeenkomst formuleert de werknemersafvaardiging suggesties om collectief ontslag te voorkomen, het aantal ontslagen te verminderen en de gevolgen van de ontslagen te beperken. De werkgever onderzoekt de voorstellen, bezwaren en vragen. In een aangetekende brief aan de VDAB en de voorzitter van het directiecomité van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid & Sociaal overleg legt de werkgever zijn voornemens uit. De werkgever moet zijn beslissing aanplakken in het bedrijf, verzenden naar de werkne- mersvertegenwoordigers en een aangetekende brief bezorgen aan de werknemers in kwestie. Binnen de 30 dagen kunnen de werknemersvertegenwoordigers bezwaren indienen. Als de werkgever deze raadplegings- en informatieprocedure niet volgt, kan hij gesanctioneerd worden. 3. Vanaf wanneer mogen er ontslagen volgen? De eerste 30 dagen nadat de werkgever de VDAB ingelicht heeft, mag hij niemand ontslaan. Die termijn kan verkort of verlengd worden, bijvoorbeeld als de procedure niet nageleefd wordt of als de VDAB vindt dat de ondernemingsraad te weinig werd geraadpleegd. Tijdens die periode heeft de werkgever tijd om met de werknemersvertegenwoordigers te onderhandelen over begeleidingsmaatregelen voor het personeel. 4. Wat als je niet akkoord gaat met hoe de procedure verliep? Werknemers kunnen collectief bezwaar indienen vanaf de dag dat het besluit aangeplakt werd in het bedrijf. De werkgever moet dan bewijzen dat hij de procedure wel correct heeft gevolgd. Maar je kan de procedure tot 30 dagen na je ontslag daarbovenop ook individueel aanvechten. Je kan dit wel enkel doen als de werknemersvertegenwoordiging collectief bezwaar aangetekend heeft. SOORTEN ONTSLAG 9

10 5. Krijg je ondersteuning bij de zoektocht naar een nieuwe job? Een onderneming die overgaat tot collectief ontslag moet een tewerkstellingscel oprichten. Daar krijgt de werknemer begeleiding om gemakkelijker een nieuwe job te vinden. Een bedrijf kan zelf een tewerkstellingscel oprichten of een beroep doen op een van de 15 permanente cellen van de VDAB. Zo n cel moet gedurende 6 maanden werknemers die minstens 45 jaar zijn actief ondersteuning. Voor werknemers onder de 45 jaar is die termijn beperkt tot 3 maanden. Concreet: Alle ontslagen werknemers moeten zich inschrijven en actief meewerken. De werkgever moet de werknemers die 1 jaar anciënniteit hebben een inschakelingsvergoeding betalen voor een periode van 6 maanden (voor werknemers die ouder zijn dan 45 jaar) of voor 3 maanden (voor wie jonger is dan 45). Alle werknemers hebben recht op een outplacementaanbod. Tijdelijke werknemers en interims waarvan het contract afloopt kunnen zich ook inschrijven bij de tewerkstellingscel als ze minstens 1 jaar anciënniteit hebben opgebouwd in het bedrijf. 6. Welke vergoeding krijg je in geval van collectief ontslag? De werkgever is verplicht een bijzondere vergoeding te betalen. Hoeveel je krijgt, hangt af van je werkloosheidsuitkering. Je krijgt de vergoeding 4 maanden lang vanaf het moment dat je contract stopt. 7. Wie heeft recht op een inschakelingsvergoeding? Wie ingeschreven is in de tewerkstellingscel, heeft recht op een inschakelingsvergoeding. Die vergoeding bedraagt bijna zo veel als het normale loon. Wie ouder is dan 45 jaar krijgt deze vergoeding 6 maanden op zijn of haar rekening gestort, werknemers onder de 45 krijgen die 3 maanden uitbetaald. Wie een inschakelingsvergoeding krijgt, mag niet meer werken tijdens de opzegtermijn. Ontslag brengt heel wat emoties met zich mee Je ontslag krijgen, om welke reden dan ook, is vaak ingrijpender dan je denkt. Maar blijf niet bij de pakken zitten. Met ons e-book Ontslag gekregen: hoe moet het nu verder? pik je snel de draad weer op. SOORTEN ONTSLAG 10

11 4. Het faillissement Als een bedrijf niet meer in staat is zijn facturen te betalen, gaat het overkop. In 2016 gingen er zo n bedrijven failliet. Maar wat gebeurt dan? 1. Aanstelling curator Een faillissement van het bedrijf waarvoor je werkt, wordt steeds uitgesproken door de Rechtbank van Koophandel. Die stelt daarop meteen een curator aan. Ben je in dienst op het ogenblik dat de rechtbank je werkgever failliet verklaart, dan zal de curator beslissen of je al dan niet nog een tijdje in dienst blijft. Het gebeurt regelmatig dat er nog een aantal personeelsleden nodig zijn - en dus in dienst blijven - om bepaalde zaken af te ronden, zoals lopende bestellingen afhandelen. Maar meestal beslist de curator om het overgrote deel van de werknemers onmiddellijk te ontslaan. 2. De verbrekingsvergoeding Net als bij collectief ontslag, is je werkgever je een verbrekingsvergoeding verschuldigd. Deze wordt op dezelfde manier berekend als bij een ontslag dat niet het gevolg is van een faillissement, maar krijg je niet direct uitbetaald. 3. Wat met vakantiegeld, een sluitingsvergoeding of loonachterstand? Als (ex)-werknemer ben je, samen met nog heel wat andere partijen, schuldeiser van het failliete bedrijf. Heb je nog recht op loon of bijvoorbeeld een eindejaarspremie, vakantiegeld of een sluitingsvergoeding, dan kan dit aan jouw aandeel worden toegevoegd. Er zijn wettelijke regels die bepalen wie eerst zijn centen krijgt als het saldo van het bedrijf ontoereikend blijkt te zijn. Werknemers zijn dan wel bevoorrechte schuldeisers, maar banken staan nog altijd als eerste in de rij. 4. Kan ik sneller mijn geld krijgen? Soms kan het heel lang duren vooraleer er geld voorhanden is om de werknemers te vergoeden. Daarom is het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen (FSO) in het leven geroepen. Als werknemer kan je bij het FSO een aanvraag indienen om tussen te komen. 5. De sluitingsvergoeding Naast de verbrekingsvergoeding, krijg je bij een faillissement ook een sluitingsvergoeding. Deze wordt berekend in functie van leeftijd en anciënniteit. Zo bedraagt de sluitingsvergoeding 156,88 euro per jaar anciënniteit. Omdat oudere werknemers moeilijker opnieuw aan een job geraken, is er nog een vaste toeslag van 156,88 euro per levensjaar boven de 45 jaar voor de jaren dat je in dienst was bij de onderneming. De sluitingsvergoeding bedraagt maximaal 6.118,32 euro. SOORTEN ONTSLAG 11