Samenvatting meerwaarde en cliëntenonderzoek

Transcriptie

1 MEE Noordwest-Holland Ondersteuning bij leven met een beperking Samenvatting meerwaarde en cliëntenonderzoek Onderzoek & Diagnostiek Sociaal juridische dienstverlening

2 Inleiding MEE Noordwest-Holland is een van de 22 MEEorganisaties in Nederland die mensen ondersteunen met een beperking. Dit doet MEE door begeleiding bij het vinden van werk en scholing, bij geldzaken en opvoedingsvraagstukken, door bemiddeling bij het verkrijgen van zorg, door het aanbieden van cursussen en juridische hulp en door onderzoek en diagnostiek. De ondersteuning door MEE is erop gericht om mensen met een beperking zelfredzaam te maken en (weer) te laten participeren in de samenleving. Een van de voornaamste veranderingen voor MEE is dat het kabinet een groot deel van de rijkstaken in het sociaal-maatschappelijke domein decentraliseert naar gemeenten. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de gehele jeugdzorg, voor de ondersteuning, begeleiding en verzorging van mensen met een beperking en voor re-integratie en participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij krijgen daarbij één budget voor de maatschappelijke taken, waar tegelijkertijd op wordt gekort. Opdracht aan Decisio Tegen deze achtergrond heeft MEE Noordwest- Holland aan Decisio opdracht gegeven voor een verkenning naar de (maatschappelijke) meerwaarde van de afdelingen Sociaal juridische dienstverlening (SJD) en Onderzoek & Diagnostiek (O&D). Aanpak 1. Bestudering van bestaande onderzoeken en een data-analyse uit het managementinformatiesysteem. 2. Drie gespreksrondes met de consulenten SJD en gedragswetenschappers O&D 3. In een zogeheten 'effectenarena' is getoetst welk beeld de partners van de positie en meerwaarde van MEE hebben. 4. Enquête onder cliënten MEE Noordwest- Holland. Casus Onderzoek & Diagnostiek Problematiek Timo is aangemeld bij MEE via het sociaal team. Timo is ruim 22 jaar, woont bij zijn ouders en heeft op het speciaal onderwijs gezeten. Hij zwerft 's avonds over straat waar hij voor geluidsoverlast zorgt. Timo is opgepakt wegens het stichten van kleine brandjes. De wijkagenten houden hem in de gaten maar weten niet goed wat ze met hem aan moeten. Hij heeft de neiging zichzelf te overschatten en zegt dan ook alles zelf te kunnen regelen. Timo geeft aan graag op zichzelf te willen wonen, want dan hoeft hij niet meer naar zijn ouders te luisteren Zijn ouders hebben geen grip meer op de situatie van deze voor de wet volwassen jongen en weten niet hoe ze ervoor kunnen zorgen dat Timo thuis blijft en zich aan regels houdt. Timo kan agressief gedrag vertonen wanneer hij het ergens niet mee eens is. Omdat hij een grote, gespierde jongeman is, kan dit bedreigend overkomen. Aanpak Timo wordt individueel psychologisch onderzocht op zijn denk- en redzaamheidniveau. Resultaat Uit het onderzoek komt naar voren dat Timo op een matige verstandelijke beperkt niveau functioneert (TIQ 50). Het wordt verder duidelijk dat wanneer je hem op een rustige wijze en in eenvoudige taal probeert uit te leggen waarom er regels zijn, hij sneller bereid is deze te volgen. Het wordt duidelijk dat hij weinig begrip heeft hoe dingen werken in de samenleving. Vanwege zijn lage intelligentie is Timo zijn eerste reactie dat hij boos wordt wanneer hij iets niet begrijpt. Het wordt duidelijk dat hij graag een vorm van dagbesteding wil omdat hij zich verveelt thuis, waardoor hij op straat gaat zwerven. Na het onderzoek is er dagbesteding geregeld voor Timo. Hij houdt van auto s en is gefascineerd door gezag (brandweer/politie). Als dagbesteding wast hij momenteel auto s van de politie. Timo woont nu nog thuis maar staat op de wachtlijst voor een begeleide woongroep.

3 Casus SJD Positie en effecten MEE Kerntaak Onderzoek & Diagnostiek De kerntaak van O&D is het op een wetenschappelijk verantwoorde manier methodisch in kaart brengen van functiebeperkingen- en mogelijkheden op basis waarvan een passend plan van aanpak kan worden gemaakt in relatie tot de vraag van de cliënt. Effecten zijn: Het voorkomen van uitval. Cliënten zijn niet goed op de hoogte van hun kunnen en worden daardoor overvraagd. Voorkomen/verhelpen van overlast (voor buren, wijk, maar ook voor ouders/sociale netwerk). Verhelpen dan wel voorkomen van medische klachten die worden veroorzaakt door overvraging en stress Bij kinderen: Vroeg ingrijpen voorkomt schade en gedragsproblemen. Beperkt frustratie en faalangst. Kind komt eerder op betere plek, bijvoorbeeld speciaal onderwijs in plaats van een reguliere basisschool. Problematiek De heer Van Jussen, 35 jaar, is zwakbegaafd en heeft psychiatrische problematiek. Hij wil bezwaar maken tegen het CIZ wegens het niet afgeven van een indicatie. Cliënt is twee jaar zwervend. Hij verblijft sinds drie maanden in nachtopvang. De GGZ wil hem niet behandelen omdat hij geen vaste woon- en verblijfplaats heeft. Eerst moet de woonsituatie stabiel zijn. De woningbouw wil geen woning verstrekken omdat zij cliënt niet in staat achten zelfstandig te wonen, gezien de ernstige problematiek. Het CIZ geeft geen indicatie af omdat zwakbegaafd boven de IQ-grens verstandelijk gehandicapt valt en er geen (DSMIV) diagnose vanuit de GGZ is. Aanpak MEE MEE heeft het CIZ middels bezwaar verzocht een (tijdelijke)indicatie af te geven zodat hulp opgestart kan worden, de cliënt (begeleid) kan wonen, er diagnostiek kan plaatsvinden en onderzocht kan worden welke ondersteuning cliënt nodig heeft. Tevens is bewindvoering aangevraagd. Resultaat Individueel: welbevinden van cliënt. Maatschappelijk: geen overlast voor de maatschappij, geen criminaliteit/agressiviteit, geen schulden. Overheid: mogelijk kan cliënt -als de basisvoorwaarden gerealiseerd zijn- weer werken. Er is minder begeleiding nodig, minder ziektekosten. Kerntaak Sociaal Juridische dienstverlening De kerntaak van SJD is het helpen van kwetsbare burgers met hun rechtspositie, onder meer bij voorzieningen die anders niet worden benut zoals huurtoeslag, bijstand, Wajong etc. en bij kwijtscheldingen. Hierdoor kan de cliënt betere regelingen aanspreken en hoeft de gemeente geen financiële bijstand te bieden en moeite te doen om zaken uit te zoeken. Hoewel de meeste uren worden besteed aan klachten, bezwaren en beroepen is het voorkomen ervan eigenlijk veel belangrijker. Daarmee wordt veel rompslomp voor instanties en vervelende situaties voor cliënten vermeden. Effecten zijn het voorkomen van: Huisuitzettingen Burenoverlast Bezwaar van cliënten Ingrijpen door andere instanties

4 Uitkomsten effectenarena samenwerkingspartners Uit de effectenarena blijkt dat de partners in het veld (gemeenten, maatschappelijke dienstverleners, sociaal raadslieden, GGD, GGZ, CJG, zorgaanbieders) van mening zijn dat de maatschappelijke meerwaarde van MEE Noordwest-Holland op alle vraaggebieden ligt: Ontwikkeling & Opvoeding, Leren & Werken, Regelgeving & Geldzaken en Samenleving & Wonen. Moeilijker blijkt het om in te schatten in hoeverre (overheids)instanties baat hebben bij de inspanningen van MEE. De meerwaarde van MEE wordt als breed gezien. Onderzoek & Diagnostiek De O&D-taak is van groot belang om mensen met een beperking zelfredzamer te maken. En om te zorgen dat mensen op de juiste plek terechtkomen. Dit heeft betrekking op zowel het onderzoek en de diagnose zelf, als op de daaraan verbonden ondersteuning en advisering en/of de doorverwijzing naar de juiste instantie. De onafhankelijke positie van MEE wordt in dit kader als sterk punt gezien. Sterke kanten en succesfactoren van (de werkwijze van) MEE zijn: Grote kennis en kunde. Effectief in zelfredzaam maken van mensen met een beperking. Werken zonder indicatie is voordeel. Diagnose: als cliënt het zelf kan, dan zelf doen Sociale kaart: breed overzicht. In zeer vroeg stadium ondersteuning bieden. Participatie in wijkteams: signalen oppikken. Spin in het web, verbinding andere ondersteunende organisaties. Integrale benadering (Integrale Vroeghulp). Verbinding nulde (niet-professionele), eersteen tweede lijnhulpverlening. Sociaal juridische dienstverlening SJD zorgt dat mensen op de juiste plek terechtkomen. Een tocht langs tien loketten wordt voorkomen omdat MEE als centrale instantie over brede kennis beschikt. MEE werkt vooral met generalisten met een brede kennis en competentie van mensen met uiteenlopende beperkingen en de leefgebieden. SJD sluit hierop aan met specialistische kennis op het gebied van sociaal juridische zaken. Onderzoek Ernst & Young 2010 De Maatschappelijke Business Case; MEE als publieke waarde - onderschrijft het hiervoor geschetste beeld. MEE is uniek door er in kritieke situaties te zijn. Het maatschappelijk rendement wordt geraamd op 390 miljoen. Dit wordt behaald als gevolg van een lager beroep op opvang en intensieve ondersteuning, het verminderen van het beroep op gespecialiseerde kinderopvang en speciaal onderwijs, het voorkomen van overlast, huisuitzetting, schulden en het doen van een beroep op de Wajong, WSW of dagverblijf AWBZ. Decisio deelt de conclusie dat MEE fungeert als netwerkpartner in de keten voor mensen met een beperking. Laagdrempelig en oplossingsgericht. En dat MEE in vele gevallen maatschappelijke kosten verlaagt, uitstelt of voorkomt. De meerwaarde van SJD Vergroot de zelfredzaamheid van personen en hun zicht op wet- en regelgeving. Beperkt het aantal bezwaren en beroepen. Laagdrempelig. Onafhankelijke positie. Uitgebreide expertise van consulenten. Rijk aan ervaring met de doelgroep, kennen deze van binnen en buiten. Cliënt komt sneller op de juiste plek terecht; leidt tot kostenbesparing. Biedt ruime begeleiding van cliënt, bij iedere stap. Voorkomt op deze manier draaideur -cliënten; komen zelden vaker terug. Voorkomt stress. Biedt nodige structuur, rust en vertrouwen aan cliënt. Weet de cliënt te plaatsen op juist (start)niveau. Levert hierdoor bijdrage aan cliëntbeeld en maakt beperkingen inzichtelijk. Signaleren van onvolkomenheden in bestaande wet- en regelgeving. Voorkomt op langere termijn overlast en kosten (bijv. schuldsanering). Zonder deze hulp was mij het niet gelukt mijn verhaal duidelijk te krijgen bij UWV en zou ik nu persoonlijk failliet geweest zijn. Cliënt, geholpen met een vraag over regelingen en uitkeringen:

5 Wat vinden cliënten? Enquête onder cliënten Een selectie van 831 (oud-)cliënten van MEE (519 O&D en 312 SJD) is in de periode juni augustus 2013 benaderd voor een enquête. In totaal vulden bijna 150 respondenten de vragenlijst in, een bruikbare respons van ruim 17 procent. Tevredenheid over ondersteuning Onderzoek en diagnostiek De O&D-respondenten waarderen de ondersteuning gemiddeld met een rapportcijfer 8,1. Respondenten geven aan zeer tevreden te zijn over de kwaliteit van ondersteuning vanuit MEE, over de klantgerichtheid en benadering, en kennis en kunde van de consulenten. Conclusie Rapportcijfers dienstverlening SJD De afdelingen Onderzoek & diagnostiek en Sociaal juridische dienstverlening van MEE Noordwest- Holland leveren aan een zeer diverse groep mensen met een beperking een breed dienstenpakket om hen zelfredzaam te laten zijn en op effectieve(re) wijze in de samenleving te laten participeren. Hoewel ook bij andere organisaties deskundigheid is om mensen met een beperking te ondersteunen, blijkt dat MEE -door haar positie als spin in het web, grote kennis van de doelgroep en het onafhankelijk en op integrale wijze kunnen bieden van een breed dienstenpakket- bij uitstek hiervoor toegerust te zijn. De betrokkenheid bij en kennis van waar mensen met een beperking mee te maken hebben, is zeer groot. De beschreven cases maken dat ook glashelder. Waar het uiteraard om draait, is dat dit wordt gedeeld door de partners van MEE en vooral hoe de cliënten zijn geholpen. Rapportcijfers dienstverlening O&D Sociaal juridische dienstverlening Respondenten uit de SJD-groep waarderen de ontvangen ondersteuning met een gemiddeld rapportcijfer 8,3. De verdeling van rapportcijfers vertoont overeenkomsten met die van de O&D-groep; meer dan 40 procent waardeert de ondersteuning met een rapportcijfer 9 of hoger. Respondenten onderbouwen hun rapportcijfer met volgende aspecten: Vakkundige onderbouwing en kennis van consulent. Consulent luistert goed. Respondent is daadwerkelijk verder geholpen. Maatschappelijke meerwaarde Op basis van de uitkomsten van voorliggend onderzoek en eerdere analyses moet dan ook worden geconstateerd dat de maatschappelijke meerwaarde van MEE Noordwest-Holland groot is. Cliënten worden op effectieve manier verder geholpen met als resultaat dat ze zelfstandig kunnen (blijven) wonen, dat de opvoeding beter aansluit op de beperking van het kind, dat een geschikte school of kinderopvang is gevonden of dat een subsidie of uitkering wordt verkregen. Behalve dat de cliënt is geholpen en sneller via de juiste weg bij de juiste ondersteuning uitkomt, levert dit ook voordelen op voor gemeenten, UWV, woningcorporaties die anders (veel) meer tijd, moeite en daardoor kosten moeten steken om mensen met een beperking van dienst te zijn.