DUIDELIJK DECENTRALISEREN

Transcriptie

1 DUIDELIJK DECENTRALISEREN Doel: De mogelijkheden die er komen door het decentraliseren (indicatie, geld en het organiseren van zorg bij de gemeente) zo benutten dat de mensen die hulp nodig hebben dit ook krijgen op een zo efficiënt mogelijke manier. De mensen zullen dus niet meer mogen vragen op welke hulp zij recht hebben maar welke hulp zij echt nodig hebben. (kanteling). De kanteling is een proces waar veel instanties bij zijn betrokken. Door de veelvoud van instanties en de complexiteit van de vraagkant van mensen die hulp nodig hebben heeft de centrale overheid het overzicht verloren en zijn de uitgaven in de zorg de pan uit gerezen en als wij zo doorgaan wordt de zorg onbetaalbaar. Wij zullen het beter en goedkoper moeten doen. De mensen zullen dus hulp krijgen alleen als dit echt nodig is en zij zullen dan ook vaker een beroep moeten doen op hun gezinsleden, familie buren en vrienden. (mantelzorg) Wat heeft de gemeente tot nu toe gedaan: De ambtelijke organisatie is op de veranderingen voorbereid. Er is gekeken naar wat er lokaal kan en wat regionaal opgepakt moet worden. De gemeente heeft hebben gesproken met cliënten en hebben daarbij een beeld kunnen vormen van wat individuele cliënten nodig hebben. Ook is er gesproken met instanties die zorg verlenen en hebben kunnen aanhoren hoe geweldig zij hun werk verrichten. Zij hebben toen ook aan willen geven hoe belangrijk hun werk was voor de cliënten en dat zij mee willen denken om het veranderingsproces goed in te vullen. Over hoe de gemeente daarin als regisseur kan functioneren hebben wij als politiek eigenlijk te weinig gehoord en dat zullen wij dus op moeten pakken. Daarnaast vinden er op dit moment keukentafelgesprekken plaats met cliënten om te beoordelen welke zorg de cliënt nodig heeft Doordat de verantwoordelijkheden bij de gemeenten komen te liggen zullen er politieke besluiten genomen moeten worden. Besluiten die van grote invloed zijn voor de mensen die zorg nodig hebben. Tot nu toe hebben wij veelal theoretisch als politiek over dit vraagstuk gesproken. Het ontbreekt ons nog aan een duidelijk beeld over de omvang van de zorgvraag en de samenhang daarin. Waar kunnen wij met samenwerken synergie bereiken. Wat wij als CDA nodig denken te hebben willen wij met de 5 volgende vragen en acties (instrumenten) bereiken.

2 STAP 1: ANALYSEER UW VERPLICHTINGEN Het enige wat wij als bestuurder weten van het toekomstige sociale domein is eigenlijk dat wij er ongeveer 1000 euro per inwoner voor gaan krijgen. De landelijke overheid slaagt er niet in om tijdig te komen met heldere wetgeving over onze verplichtingen, noch met goede informatie over alles wat er op dit moment in onze gemeente wordt uitgegeven aan de verschillende doelgroepen van beleid. En als de toegezegde cijfers op enig moment wel komen, dan zijn ze nog steeds onduidelijk, omdat alles op verschillende manieren wordt gemeten en in kaart gebracht. Het eerste wat wij ons echter moeten realiseren is dat wij niet dezelfde fout gaan maken als de landelijke (en provinciale) overheid. De fout dat er voortdurend door politieke besluiten een woud van regelingen en geldstromen geschapen wordt waaraan we jaren vast zitten (en waarbij wij zelfs door de rechter kunnen worden teruggefloten als wij iets willen veranderen. Die fout daar moeten wij helder over zijn willen wij niet maken. Graag zouden wij een overzicht van de contracten hebben die wij hebben met instellingen die zorg en steun leveren en met instellingen die zorg en steun gaan leveren, het aantal cliënten en te verwachten cliënten en de kosten die daar mee verbonden zij. Waarschijnlijk zullen wij voor 95 % van de cliënten met maar een paar instellingen te maken hebben en voor de 5% cliënten die er over blijven zullen wij in regionaal verband afspraken moeten maken. Maar daar zal de inventarisatie duidelijkheid in moeten scheppen. Wij weten dan met wie wij moeten praten en onderhandelen en dat zal het alleen maar efficiënter maken. Beschouw stap 1 en stap 2 als een nulmeting STAP 2: BRENG DE UITGAVEN (GEOGRAFISCH) IN BEELD Iedere analyse van de kosten in het sociale domein laat een enorme cumulatie zien in specifieke geografische gebieden en bij specifieke gezinnen. Niet minder dan driekwart van de kosten gaat bijvoorbeeld naar minder dan 5 procent van de huishoudens. En die huishoudens wonen over het algemeen samen in bepaalde buurten en wijken. Hoe algemeen bekend dit gegeven ook is, er wordt in feite weinig mee gedaan als basis voor het ontwikkelen van beleid. De reden daarvan is simpel: de kostencumulatie heeft te maken met de vraag (consumptie) van zorg en steun, de financieringssystematiek is gebaseerd op het aanbod (ontwikkelde producten ). En omdat het aanbod in handen is van aanbieders..zijn wij in feite afhankelijk van de bereidheid van de aanbieders om ons de cijfers te verstrekken over wat ze precies doen in onze gemeente. Hoe absurd het ook klinkt, wij zijn dus feitelijk afhankelijk van degenen waar wij zorg en steun bij inkopen om ons de gegevens te verschaffen waarop wij uw inkoopbeleid moeten baseren. (Kort door de bocht geformuleerd zouden we kunnen stellen dat het hier niet alleen gaat om een slager die zijn eigen vlees keurt, maar ook zijn eigen weegschalen ijkt ).

3 Kortom: als wij er niet in slagen om onze eigen (onafhankelijke) informatievoorziening over de consumptie van zorg en steun te organiseren blijven wij als bestuurder afhankelijk. Zoals de landelijke en provinciale overheden keer op keer merkten na kritiek op wachtlijsten, pyamadagen, etc.: uiteindelijk gingen de budgetten gewoon omhoog. Nu is het organiseren van die informatievoorziening net als bij contractenanalyse eenvoudiger dan het lijkt mits gebruik gemaakt wordt van moderne ict-technieken als datamining. Het voert te ver om dat hier in detail uit te leggen, maar in de praktijk is het relatief eenvoudig om met behulp van een combinatie van alle beschikbare financiële gegevens op macro- en mesoniveau (niet privacygevoelig) een prevalentiekaart te maken waarmee wij de cumulatie van geldstromen in het sociale domein in onze gemeente letterlijk in kaart en beeld kunnen brengen. Dus breng de uitgaven ( geografisch in beeld zonder een dergelijk algemeen overzicht is het bijvoorbeeld onmogelijk om te controleren voor het bekende waterbed -effect, het stijgen van de kosten in gebied B als gevolg van beleid in gebied A. STAP 3: RICHT PILOTS IN VOOR INTEGRALE AANPAK VAN EEN BEPERKT AANTAL GEZINNEN/HUISHOUDENS (1GEZIN1PLAN1BUDGET1REGIE) Ga met een gedeelte van de 5% van de cliënten die 75 % van de huidige kosten nodig hebben kijken of je samen met de zorginstellingen minimaal 25 % kunt bezuinigen. Het is in onze ogen noodzakelijk dat wij dat gedeelte van die 5 % middels experimenten volgen van a tot z. Mogelijk leren wij van het volgen van 1 gezin meer dan van 10 dikke rapporten Er zijn desgewenst uitgewerkte plannen voor de opzet van dit soort mbc -trajecten voor kleinere en grotere schaal (5 tot 100 cliënten of gezinnen). In de regio Zuid Holland Zuid hebben 19 samenwerkende gemeenten bijvoorbeeld als volgt geopereerd: 1. Opstelling van een convenant met alle betrokken instellingen over de ter beschikking stelling van personeel en gegevens voor een traject met 100 gezinnen. 2. Selectie op basis van de analyses van zorgcumulatie van drie specifieke pilotgebieden en daarbinnen selectie van 100 gezinnen voor een nulmeting. 3. Triage door een team van specialisten om op basis van de nulmetingen de regie over de (meest geschikte) gezinnen toe te wijzen. 4. De opstelling en uitvoering van eigen kracht plannen door gezinnen zelf, inclusief permanente directe communicatie met gezinnen zelf over de voortgang en resultaten. 5. Een structuur van rugdekking vanuit instellingen en gemeenten voor die situaties waarin bestaande regels en structuren de uitvoering van de plannen bemoeilijken. Belangrijk onderdeel van het convenant is de afspraak dat het de verantwoordelijkheid van de betrokken instellingen zelf is om een kostenreductie van minimaal 25 procent te effectueren. Dat vergt niet alleen serieus commitment bij het terugdringen van overhead, maar ook de bereidheid om transparant te zijn over de eigen kostenstructuren. (Zie daarbij ook de punten 1 en 2 uit het stappenplan met betrekking tot het belang van de informatieinfrastructuur voor gemeenten).

4 STAP 4: RICHT SAMEN MET INSTELLINGEN (EN VERZEKERAARS!) EEN SYSTEEM VAN REGISTRATIE VAN ZORG EN STEUN IN DAT NIET (MEER) VANUIT HET AANBOD MAAR VANUIT DE VRAAG IS OPGEZET. Dit is mogelijk de meest cryptische stap dan wel aanbeveling in het hele proces, omdat het in tegenstelling tot de andere stappen een vrijwel volledig administratief-technische is en ook alleen maar zichtbaar voor een relatief kleine groep betrokkenen. Toch is het zowel enorm essentieel als ook best lastig. Het belang er van wordt duidelijk als we het vergelijken met de huidige ongelooflijke chaos en complexiteit van niet minder dan zeven ministeries die elk hun eigen systemen van registratie en verantwoording hanteren. Gemeenten krijgen hiermee te maken of hebben het al omdat de instellingen die gefinancierd worden nu verplicht zijn om die systemen te hanteren waardoor overigens veel instellingen zelf ook intern met enorme administratieve lasten kampen. En als gevolg heeft hoe bizar dat ook eigenlijk mag klinken voor een sector waarin meer dan 10 miljard omgaat dat veel instellingen zelf niet in staat zijn om op een rij te zetten wat ze precies uitgeven aan een bepaalde cliënt, huishouden, gezin, behandeling, etc. Voor de goede orde, instellingen zijn zich over het algemeen zeer bewust van dit probleem, en van het feit dat ze het moeten aanpakken om in te kunnen spelen op de nieuwe vraaggestuurde financiering. Daarbij hebben ze echter ook last van de huidige versnippering en onduidelijkheid vanuit gemeenten zelf. Deze stap kan dan ook het beste vanuit regionaal niveau worden gezet, aansluitend bijvoorbeeld bij het inrichten van pilots, waarin instellingen letterlijk kunnen oefenen met een systeem waarin de cliënt en diens huishouden of gezin echt centraal staan en ook alle gegevens op dat niveau bij elkaar moeten komen. Het is hier niet de plaats om in detail in te gaan op de techniek van een dergelijk registratiesysteem, maar de kern ervan is vrijwel altijd hetzelfde: de berekening van de kosten voor een cliënt of gezin vindt plaats op basis van een optelsom van alle feitelijk geleverde uren aan personele inzet, of die nu op locatie of elders wordt geleverd. Alleen met een dergelijk systeem is ook onderlinge vergelijking tussen de kosten van instellingen of van specifieke methoden mogelijk..en dus ook relatering aan de (kosten)effectiviteit van inzet. En een dergelijk systeem kan dan ook alleen maar gezamenlijk met alle instellingen en gemeenten worden ingevoerd, omdat het volledige transparantie oplevert.voor wat betreft de besteding van de uiteindelijk publieke middelen waarmee alle instellingen werken.

5 STAP 5: ORGANISEER STRUCTURELE INTERACTIE MET INWONERS VAN UW GEMEENTE, ZODAT ZE VRIJWEL LETTERLIJK REALTIME/ONLINE FEEDBACK KUNNEN GEVEN OP DE RESULTATEN VAN BELEID, ZORG EN STEUN. Er is bijvoorbeeld op het terrein van de Jeugdzorg al sprake van nieuwe digitale concepten als de Jeugdcloud. Maar vergeet niet dat ook op alle andere terreinen, zoals de puur digitaal lopende communicatie vanuit het UWV, de directe (digitale) interactie met cliënten voor de deur staat of al over de drempel is. Dat is volstrekt logisch, want in de meest cliëntgerichte sectoren van de samenleving, zoals toerisme of retail, is het online communiceren over en boordelen van!! diensten al gemeengoed. Het is om het kort door de bocht te formuleren intussen veel eenvoudiger om met een kleine investering de laatste nog niet digitale burgers online te krijgen dan om vast te blijven houden aan de naar verhouding trage en complexe communicatie via de post, spreekuren, etc. De meeste gemeenten hebben bijvoorbeeld al een CJG-website die in principe als basis kan dienen, maar het is vooral van belang dat het proces echt samen met inwoners wordt opgezet, waarbij het nauwelijks nog uitmaakt via welk medium (computer, tablet, smartphone) dat gebeurd. Let wel: het gaat dus niet om de aanschaf van ict, zoals dossiers of programma s, het is een vraagstuk voor communicatiespecialisten.die vooral weer bottom-up moeten kunnen denken en handelen. Voor de goede orde, net zoals bij de invoering van nieuwe registratiesystemen, hoeft noch kan dat meteen voor alles en iedereen. Ook digitale communicatie kan heel eenvoudig via pilots met specifieke groepen of geografische gebieden 1 worden geoefend. Met als zeer groot voordeel dat een succesvol digitaal project zich tegen zeer lage kosten vaak zelfs spontaan als het gebruiksvriendelijk is laat implementeren in een hele gemeente. Op termijn zijn deze instrumenten essentieel, omdat zonder directe communicatie met inwoners zelf gemeenten eenvoudigweg geen goed criterium hebben om te evalueren wat ze zelf of wat instellingen doen. Structurele digitale feedback verhindert dat de gemeenten in dezelfde fout vervallen als de financiers van het oude systeem, namelijk zelf tegelijk verantwoordelijk voor de beleidskeuzen en de rapportage over de resultaten! 1 Er zijn diverse zeer succesvolle experimenten waarbij bewoners van een flat of bepaalde postcode op een eenvoudig digitaal platform bij elkaar gebracht werden. De hoeveelheid mensen die vervolgens direct deelnam aan externe en interne communicatie steeg van minder dan 1 procent naar tussen de 10 en de 20 procent, op zich al een enorm aantal. Nog veel belangrijker was echter dat de zwijgende meerderheid nu niet meer zweeg omdat ze van niets wisten, maar omdat ze de interacties konden volgen en het eens waren met de resultaten.

6 Tot slot: Met deze vijf instrumenten bereiken wij volledige transparantie als het gaat om het in kaart brengen van de wensen van onze inwoners, het volgen van de geldstromen rond hulp en steun en (vooral ook) het evalueren van de kwaliteit en het resultaat. En daarmee bereiken wij datgene wat uiteindelijk de bedoeling is van de decentralisatie: de kanteling van een aanbod- naar een vraaggestuurd stelsel van zorg en steun voor al uw inwoners in het bijzonder voor degenen die daar het meest behoefte aan hebben en op dit moment vaak tussen de wal en het schip van bureaucratie en verkokering vallen. Het CDA gelooft immers terecht in het concept van hulp met de buurt, door de buurt.en dus ook in de buurt. Ga dus buurten met uw inwoners.