Kinderastma samen de baas

Transcriptie

1 Kinderastma samen de baas Hans Berg, kaderhuisarts astma en COPD Rienus Doedens, kinderarts Martini Ziekenhuis Martje Haandrikman en Anneke Salier-Tjoelker, kinderlongverpleegkundigen polikliniek Martini Ziekenhuis

2 Programma uur Ontvangst in het Vergadercentrum met broodbuffet uur Casus: een acuut benauwde peuter (Leonie) uur Pauze uur Casus: astma bij een brugklasser (Mark) uur Afsluiting met hapje en drankje

3 Take home messages Astma lijder naar astma leider..! Zorg voor astma is gedeelde zorg.. Astmacontrole staat centraal.. Kind volgt device of.. device volgt kind

4 Kinder-astma (feiten): 2/3 van de kinderen <6 jaar krijgt ten onrechte inhalatietherapie Bij > 50% zijn de astmaklachten niet onder controle Inhalatiesteroïden worden niet op de juiste wijze gebruikt (steroïdangst) Ouders blijven roken

5 Richtlijnen NHG standaard 2006 Stappenplan Richtlijn Sectie KinderLongziekten van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde 2008 Uitbreiding naar moeilijk behandelbare en therapieresistente astma Jeugdgezondheidszorg 2010 Vooral preventie astma Zorgstandaard astma kinderen en jongeren 2012

6 Leonie, 2,5 jaar Leonie is > 10x per jaar verkouden Moeder: hooikoorts, rookt Vaak kortademig. Hoest s nachts Therapie: salbutamol en fluticason (2dd2 50 µg) Vader en oom hebben astma ASTMA?

7 Roken en zwangerschap Hoeveel % van de moeders rookt door.. Meer of minder prematuren.. Lager of hoger geboortegewicht.. Perinatale sterfte verhoogd of verlaagd.. Kans op wiegendood..? Onrijpe longen: hoelang effecten hiervan..? Grotere of kleinere kans op astma 8% Meer Lager Verhoogd Verdubbeld Levenslang Grotere kans

8 Leonie, 2,5 jaar Leonie is > 10x per jaar verkouden Moeder: hooikoorts, rookt Vaak kortademig. Hoest s nachts Therapie: salbutamol en fluticason (2dd2 50 µg) Vader en oom hebben astma ASTMA?

9 Leonie, BENAUWD! Avondconsult huisarts: Sinds vanmiddag steeds meer benauwd. Ouders durven de nacht niet in. Alert, bleek, onrustig Kortademig, piepende ademhaling Intrekkingen en neusvleugelen Ademfrequentie 35/minuut Pols 100/minuut

10 Leonie DD: Virale bronchitis Laryngitis subglottica Epiglottitis Astma exacerbatie/status astmaticus

11 Leonie Wat nu?

12 Behandeling acute astma aanval Salbutamol 100 µg aerosol via voorzetkamer (4x1pufje) 1 pufje per keer, 10x in- en uitademen Beoordeel effect < 5 minuten Als geen effect: procedure herhalen Max. 30 minuten effect afwachten

13 Leonie knapt niet op! Wat nu? Insturen? Hoe? Overdracht gegevens?

14 Leonie Acute opvang in 2 e lijn Tekenen van ernstig astma: Te kortademig om te eten of te spreken Intrekkingen en gebruik van hulpademhalingsspieren Ademfrequentie > 50/min (2-5 jaar), > 30/min (>5 jaar) Polsfrequentie > 140/min

15 Leonie Acute opvang in 2 e lijn Tekenen van levensbedreigend astma: Verminderd bewustzijn/geagiteerd gedrag (Dreigende) uitputting Sterk verminderde ademarbeid Zuurstofsaturatie < 85% in lucht/cyanose Stille thorax

16 Qureshi,NEJM: 1998; 339:1030-5

17 Leonie Acute opvang in 2 e lijn Aangrijpingspunten van behandeling: Inflammatie Bronchoconstrictie Mucus plugging

18 Leonie Acute opvang in 2 e lijn Behandeling op SEH : -O2 via non-rebreathing masker; - saturatie meter Continue vernevelen met ipratrobrium-bromide/salbutamol: 400 ug/dosis Overweeg snel: Prednisolon 1-2 mg/kg Na 3x geen verbetering: magnesiumsulfaat intraveneus Salbutamol intraveneus + overplaatsing naar intensive care

19 PAUZE

20 Mark, 11 jaar Als peuter: dauwworm en soms piepen Moeder heeft astma Mark is erg vaak neusverkouden Gebruikt geen pufjes meer: astma is over Wil van voetballen af: wordt vaak benauwd Hebben net een puppy gekregen

21 Diagnostiek Anamnese: welke vragen? Lichamelijk onderzoek? Aanvullend onderzoek?

22 Uitkomsten Anamnese: Goede algemene conditie. Bij voetballen en mist vaak benauwd. Vaak verkouden. M.n. in lente en herfst. Nu verkouden met loopneus. Sinds puppy: meer kortademig en verkouden. Lichamelijk onderzoek Waterig secreet neus. Iets verlengd expirium. Droge huid. Aanvullend onderzoek Spirometrie: reversibiliteit >12% IgE-RAST: grassen +, huisstofmijt ++

23 Beleid Niet medicamenteuze therapie Medicamenteuze therapie

24 Niet medicamenteuze adviezen Gericht op: Saneren Stoppen (mee) roken Omgaan met astma: gezin, school, sport Voeding Zo nodig afvallen Bewegen: sport en spel

25 Saneren? Alleen gecombineerde maatregelen. Vermijden blootstelling prikkels Stoppen met (mee) roken Vochtige lucht in huis vermijden Gladde vloeren. Schoonmaken Geen nieuwe kat/hond Borstvoeding > 6mnd Creche? Matrashoes?

26 Niet medicamenteuze adviezen Gericht op: Saneren Stoppen (mee) roken Omgaan met astma: gezin, school, sport Voeding Zo nodig afvallen Bewegen: sport en spel

27 Astma onder controle Juiste voorzetkamer Juiste inhalatietechniek Geen klachten en symptomen overdag Geen nachtelijke klachten Geen beperkingen Geen gebruik rescue medicatie Geen exacerbaties Normale longfunctie

28 Een passend voorzetkamer/device voor ieder kind Baby t/m ± 1jr babyhaler / oranje aerochamber Kind 1 t/m ± 4 jr gele aerochamber/nebuhaler Kind vanaf ± 4 jr volumatic / blauwe aerochamber met mondstuk Kind vanaf ± 6 jr turbuhaler/novolizer/autohaler/discus/ evt voorzetkamer met mondstuk behouden

29

30 Voorzetkamers: Voordelen: Geen coördinatieproblemen Mond/keel depositie geringer Voor alle leeftijden geschikt Normaal ademen voldoende Geen cold freon effect

31 Voorzetkamers: Nadelen: Afmeting groot Statische elektriciteit Regelmatig schoonmaken Therapietrouw iets lager Huilen/tegenstribbelen geeft verminderde longdepositie!!! Aerosol rechtstreeks: NOOIT DOEN!!!!!!!

32 Astma onder controle Juiste voorzetkamer Juiste inhalatietechniek Geen klachten en symptomen overdag Geen nachtelijke klachten Geen beperkingen Geen gebruik rescue medicatie Geen exacerbaties Normale longfunctie

33 Inhalatietherapie Effect medicatie monitoren Bijwerkingen (actief naar vragen!) Juiste pufje, juiste tijdstip, SMART Juiste device Juiste techniek (voor laten doen!) Weerstanden tegen medicatie: ouder, kind

34 Astma onder controle Juiste voorzetkamer Juiste inhalatietechniek Geen klachten en symptomen overdag Geen nachtelijke klachten Geen beperkingen Geen gebruik rescue medicatie Geen exacerbaties Normale longfunctie

35 Oorzaken onvoldoende onder controle Slechte therapietrouw Onjuiste techniek/device Onjuiste medicatie Blootstelling (a)-specifieke prikkels Psychosociaal: angst, ziektewinst e.d. Infecties Allergische/chronische rhinitis Reflux e.a.

36 Stappenplan medicamenteuze therapie (NHG) Stap 1: start salbutamol Stap 2: voeg inhalatiecorticosteroïd toe Stap 3: verwijzing

37 Verwijzing (NHG, stap 3): wanneer?? Ondanks adequate therapie het behandel doel niet bereikt met stap 2 (matige dosis inhalatietherapie; 400 µg budesonide/beclometason of 250 µg flucticason of 200 µg beclometason extrafijn) Kinderen <1 jaar die inhalatiecorticosteroïd nodig hebben Instabiel astma (>1 ziekenhuisopname of >1 prednisolonkuur per jaar) Co-morbiditeit

38 2 e lijn Martini Ziekenhuis Polikliniek: Binnen 1 a 2 weken mogelijkheid om te zien Kinderarts Gecombineerd met longfunctie Longverpleegkundige evaluatie

39 Taken kinderlongverpleegkundige Inventarisatie klachten (astma controle test) Medicatiegebruik Werking medicatie Inhalatietechniek Therapietrouw Kind/ouders leren vroegtijdig herkennen van klachten en welke acties Zelfmanagement

40

41 Taken kinderlongverpleegkundige Inventarisatie klachten (astma controle test) Medicatiegebruik Werking medicatie Inhalatietechniek Therapietrouw Kind/ouders leren vroegtijdig herkennen van klachten en welke acties Zelfmanagement

42 Taken kinderlongverpleegkundige Ziekte-inzicht vergroten Dagelijkse activiteiten Sport stimuleren School Psychosociale problematiek Roken (stivoro) Advies mbt saneren

43 Doelen Streven naar eenduidige informatie en inhalatie-instructie Kind en ouders leren klachten/benauwdheid vroegtijdig te herkennen Juist gebruik van de medicatie(-schema) Vergroten therapietrouw en zelfmanagement

44 Voorlichting Behoefte aan ondersteuning Iedere leeftijd eigen aanpak Omgaan met astma Voorlichting school, beroep Afspraken over roken

45 Astma; gevolgen en emoties Ontkenning: gaat wel over Angst; help mijn kind stikt! Overbezorgdheid: beschermen/verwennen Boosheid: hele gezin lijdt Schaamte: puber wil geen pufjes Onzekerheid: opnames ziekenhuis Ziekteverzuim: leerachterstand Contact leeftijdgenoten

46 Regie aan de patiënt Educatie en voorlichting (controleer kennis) Schriftelijk behandelplan Persoonlijk behandelplan maken (puber) Behandeling op maat (thuisbezoek) Doelen gehaald? Belemmeringen? Niet opvolgen van behandeling inbouwen

47 ASTMA SAMEN DE BAAS Patiënt Ouders Huisarts POH Kinderarts Verpleegkundige Jeugdarts 1 coördinator: coördinatie + continuïteit.

48 Behandeldoelen: Zorgstandaard Astma kind en jongere

49 Zorgstandaard Astma kind en jongere

50 Presentatie na te lezen HEEL hartelijke dank voor de positieve bijdrage..!! QR-code op badge Graag uw evaluatie formulier invullen (deze zit in de map)

51 Take home messages Astma lijder naar astma leider..! Zorg voor astma is gedeelde zorg.. Astmacontrole staat centraal.. Kind volgt device of.. device volgt kind

52 Bedankt!

53

54 Magnesiumsulfaat Effect voorkinderen nog niet helemaal duidelijk relaxerend effect op het gladde spierweefsel een rol op het niveau van de cellulaire homeostase. betrokken bij het vrijkomen van acetylcholine en histamine. anti-inflammatoir effect bij volwassenen met astma.