Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 1

Transcriptie

1 Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 1

2 Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 2

3 Inhud 1. Inleiding Wat verstaan we nder een crisis? Enkele basisprincipes Cmmunicatie: pen en eerlijk Respect vr betrkken Snelheid Preventie: een crisissituatie vrkmen Algemeen Cncretere situaties Brandveiligheid: vrkmen is beter dan blussen Verkeersveiligheid: wandel- en fietstchten Kken p kamp Tentenkamp Registreren He reageren tijdens een crisissituatie? Algemeen Wie infrmeert wie? Vraf Vlak na de crisis Een crisissituatie, wat nu!? De checklist De checklist Wat? Wie? He? He rnd je een crisissituatie af? Evaluatie Brnnen Bijlagen Media p kamp Medische fiche Nuttige telefnnummers Brandefening Checklist In nd Checklist Briefing Verzekeringen Lgbek Lgbek Afspraken met het team Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 3

4 1. Inleiding Jeugd Rde Kruis betekent plezier maken. Meestal lukt dat k perfect! Een geslaagd kamp, een geniale fakkeltcht, een hilarische quiz f een wandelzektcht. Maar sms gaat het k mis. Plts verzeil je in een crisissituatie waar slachtffers kunnen vallen f al gevallen zijn: een brand in je lkaal, een ernstig verkeersngeval, een vedselvergiftiging p kamp, ndweer met weggewaaide tenten tt gevlg, enzvrt. Het is meilijk m vrbereid te zijn p z n situaties. In deze bundel vlgen tips m crisissituaties te vrkmen, m ze nder cntrle te krijgen als er tch iets vrvalt en de negatieve gevlgen te beperken. Hier hrt k een handige bij checklist m te gebruiken in geval van nd. 1.1 Wat verstaan we nder een crisis? We spreken ver een crisis wanneer een negatief f naangenaam vrval (bijna altijd plts en nverwacht) de gewne gang van zaken binnen je grep verstrt en/f gevaar plevert vr persnen f materiaal. In een crisissituatie is het k niet altijd nmiddellijk duidelijk wat er precies gebeurt, wat ng vr extra pschudding kan zrgen. Een crisissituatie Duikt plts en nverwacht p, Is vaak chatisch, verwarrend en hectisch, Hudt mgelijk gevaar vr mens f rganisatie in, Is tijdelijk. 2. Enkele basisprincipes 2.1 Cmmunicatie: pen en eerlijk Een pen en eerlijke cmmunicatie is zeer belangrijk m het vertruwen te behuden. Niemand heeft iets aan fute f verzwegen infrmatie. - Futen maken kan! Ontken ze niet, maar denk samen na ver he je het in de tekmst anders kan aanpakken -> een ndsituatie is het zeker niet de mment m iemand met de vinger te wijzen f te discussiëren ver al dan niet schuld hebben. - Verspreid Infrmatie snel, via de juiste kanalen - Geef geen infrmatie ver zaken waar je niet zeker van bent - Geen infrmatie beschikbaar? Vertel dan waar je mee bezig bent en wat je ng plant te den 2.2 Respect vr betrkken - Slachtffers en uders wrden als eerste p de hgte gebracht. - Daarna medeleiding, berepskrachten, vrijwilligers - Indien ndig pers en pen infrmatiekanalen Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 4

5 2.3 Snelheid Dr het ruime gebruik van sciale media verspreidt nieuws zich razendsnel. Dat kan het verdere prces stevig in gedrang brengen. Dat betekent dat een snelle cmmunicatie naar de betrkken enrm belangrijk is. Zeker indien een grte grep mensen nd heeft aan meer infrmatie. Het is hierbij dan k beter dat de juiste infrmatie rechtstreeks van Jeugd Rde Kruis kmt dan via mwegen. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 5

6 3. Preventie: een crisissituatie vrkmen Wie de juiste vrzrgsmaatregelen neemt, kan al heel wat ndsituaties vrkmen. Een guden regel geldt vr alle situaties: gebruik je geznd verstand! 3.1 Algemeen Een gede activiteit f een geslaagd kamp begint met een ijzersterke vrbereiding: Maak een schema met uitgewerkte activiteiten. Vrzie k ruimte vr nverwachte zaken zals regen, dde mmenten, grepen die te laat kmen etc. Maak met je team afspraken ver kken, kampvuur, slapen, tenten, regenactiviteiten, dagtchten en uitstapjes. Niet alleen vr de deelnemers, maar k vr de leiding zijn deze afspraken ntzettend belangrijk. Ok afspraken rnd GSM-gebruik kunnen hier nder vallen. - Sta je gsm-gebruik te nder de deelnemers? - Z ja, wanneer? Hu er rekening mee dat deelnemers die hun gsm p zak hebben, hier al snel (nbewust) naar durven teruggrijpen in een ndsituatie. Uit nzekerheid, angst, nd m een vertruwenspersn te hren. En terecht! He zu je zelf zijn? Tch is het belangrijk m hier duidelijke afspraken rnd te maken, want dit kan heel de crisiscmmunicatie in de war sturen. Je heft geen nndige paniek te verrzaken bij je deelnemers, maar hier p vrhand krt eens ver nadenken met de begeleiding en algemene afspraken maken met je deelnemers ls van ndsituaties, is geen verbdige luxe. Z sta je in geval van nd p één lijn en verlies je dan geen tijd meer met discussies hierver. Heb je inspiratie ndig m samen met je leidingspleg te brainstrmen ver het gebruik van media p kamp? Kijk dan zeker even naar bijlage 1. Vrzie een draaibek van je activiteiten. Hierin staan alle stappen mschreven. Op die manier weet iedereen altijd wat hij met den. Daarnaast mvat het k afspraken, een plannetje van de lcatie Dit kan heel handig zijn in een ndsituatie. Vrzie regelmatig een mment waarp je met de hele leidingspleg samenzit m zaken te bespreken. Z kan je bijvrbeeld de weersvrspellingen verlpen f de afspraken samenvatten vr de dagtcht f het kampvuur dat er aankmt. Overlp k samen de mgelijke vluchtwegen die jullie kunnen vlgen in geval van nd. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 6

7 Maak een deelnemerslijst met cntactgegevens van uders f andere mensen, zdat je hen kan cntacteren indien ndig. Hierin neem je zeker de naam en vrnaam, gebrtedatum, medicatie en ICE (In Case f Emergency) cntactgegevens p. Je kan k p je deelnemerslijst verwijzen naar het nummer van de medische fiche. Z vind je de ndige gegevens snel terug. Zrg ervr dat je van iedereen, dus k van de leiding, een medische fiche hebt. In bijlage 2 vind je een vrbeeld van deze medische fiche. Hang een lijst met nuttige telefnnummers p. Zrg ervr dat elke jeugdleider weet waar deze lijst hangt. In de bijlage 3 vind je een vrbeeldtelefnlijst. Ga je p buitenlands kamp? Denk dan k aan het nummer van de Belgische Ambassade. Meer infrmatie vind je p hun webpagina. Maak bij vrkeur een lkaaltje f een tent die bekend staat als eerstehulppst. Wees tijdens de activiteit f het kamp p je hede. Het is vaak beter m te schuilen vr een fikse regenbui f m een kampvuur uit te stellen als het te hard waait, dan absluut je activiteit te laten drgaan zals gepland. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 7

8 3.2 Cncretere situaties Brandveiligheid: vrkmen is beter dan blussen In je afdelingslkaal Zrg vr een brandveilig lkaal 1. Check dus de vluchtwegen, brandbestrijdingsmiddelen, gevaarlijke prducten, elektriciteit, enz. Heel wat infrmatie vind je p in de publicatie Jeugdlkalen & brandveiligheid van De Ambrassade f p de jeugddienst van juw gemeente. Je kan de publicatie Jeugdlkalen & brandveiligheid hier nline raadplegen. Stel een evacuatieplan p. Dat de je best samen met de lkale brandweer. Oefen het plan minstens 1 keer per jaar in tijdens een heuse brandefening (zie bijlage 4). Bespreek brandveiligheid met de hele pleg. Gebruik daarvr bijvrbeeld het spel Pyrmania van het Centrum vr Infrmatieve Spelen. Je kan dit spel gratis ntlenen p het secretariaat van Jeugd Rde Kruis. Op kamp Check bij je bezek aan de kamplcatie f er een rk- en CO-melder aanwezig is. Vlg de kampvuurrichtlijnen: - Zrg vr emmers water/een tuinslang f zand f een brandblusapparaat. - Hu vldende afstand van het vuur. Laat geen kinderen bij het vuur. - Brd het vuur af met een greppel f een rij drge stenen. - Vraag zeker telating vr je kampvuur bij het gemeentebestuur en de brandweer ter plaatse. - Meer inf vind je p Zrg vr een brandveilige keuken met brand bestrijdende middelen. Een brandblusser en branddeken kunnen levens redden. Ok p kamp kan je met je deelnemers een brandefening den (bijlage 4). Andere tips and tricks kan je tevens vinden in het kamphfdstuk uit het cursusbek vr verantwrdelijken Verkeersveiligheid: wandel- en fietstchten Links f rechts stappen? Per twee fietsen f net niet? Vrrang bij het versteken? Ng steeds veel gestelde vragen. Het is belangrijk dat iedereen van je pleg de regels hiermtrent kent. Een leuke manier m alles ng eens p te frissen is dr samen het Veilig p stap-spel 3 te spelen. Aan de hand van 10 situaties berdeel je in grep f de actie al dan niet mag. Ideaal m het gesprek p gang te brengen Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 8

9 Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 9

10 Ng enkele algemene tips: Stippel je rute vraf z ged mgelijk uit. Z weet je he de wegen er uit zien. Gebruik zveel mgelijk fiets- en vetpaden. Lukt dat niet, gebruik dan de bermen. Wandel pas links p de baan als k wandelen p de berm niet mgelijk is. Draag reflecterend materiaal: strips en bandjes, vestjes, reflectren, lichten. De dat zeker zdra het dnker wrdt! Maak gede afspraken met de hele grep. Verspreid de begeleiding ver de grep. Het vergrt jullie reactiesnelheid. Zrg ervr dat je steeds een eerstehulprugzak/set mee hebt nderweg. Vr meer infrmatie kan je k steeds terecht p de website van SAVE-man himself. Ok dit ng! Samen met de 7 andere jeugdbewegingen ntwikkelden we de SAVE-cape. De cape zrgt vr zichtbaarheid, herkenbaarheid en geeft je de belangrijkste afspraken bij de hand. Om jullie veilig p de baan te sturen, kreeg elke kern een setje van twee capes. Eentje vr diegene die vraan lpt en eentje vr de begeleid(st)er achteraan. Kreeg juw kern dit pakket ng niet, geef ns dan zeker een seintje via jeugdrdekruis@rdekruis.be Kken p kamp Vr een geznd kamp vlg je de kamprichtlijnen van het Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen. Je vindt ze in de brchure Bederf je kamp niet 4! Tentenkamp Gebruik materiaal dat in rde is. Kaptte tenten verrzaken sneller ngelukken. Huur daarm tenten bij rganisaties waarvan je weet dat ze de tenten nakijken. Je kan hiervr zeker een kijkje nemen bij de cllega s van - De Chir - Scuts en Gidsen Vlaanderen: - ULDK Zrg dat de tenten crrect zijn pgebuwd. Weet je niet he je de tenten met pbuwen? Vraag dan m raad bij iemand die het wel weet. Zrg dat je in een gebuw kan schuilen bij ndweer. Een tent is immers geen veilige plaats wanneer het gaat strmen. Hu hiermee rekening wanneer je een kampplaats gaat bezeken. 4 Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 10

11 3.3 Registreren Ondanks alle preventieve maatregelen kan het sms tch ng grndig mislpen. De dienst Interventie van Rde Kruis-Vlaanderen, het Jeugd Rde Kruissecretariaat en de prvinciale teams den er dan alles aan m jullie z snel en efficiënt mgelijk te helpen. Dat kan echter niet znder de juiste gegevens. Om geen kstbare tijd te verliezen, is het van uitermate belang dat je je kamp f weekend registreert via pkamp@rdekruis.be. Stuur ns een mailtje met - de naam van je kern - de naam en cntactgegevens van de verantwrdelijke (zwel vr als tijdens het kamp/weekend) - de peride van het kamp/weekend - de lcatie van het kamp/weekend - aantal deelnemers - deelnemerslijst (zwel van begeleiding als van deelnemers) We zijn er ns van bewust dat de deelnemerslijsten ng wat kunnen veranderen, geen prbleem! Geef gewn zeker enkele dagen vr het effectieve kamp/weekend de juiste lijst dr. De andere gegevens kan je drmailen van zdra je kamp/weekend vast ligt. Ok wanneer je je met de kinderen verplaatst met cllectief verver (trein, tram, bus, vliegtuig, ) is het aangewezen m een ged zicht te hebben p wie p welke verversmiddel zit. Je kan hiervr werken met bv. bus lijsten. Op die manier kan er heel snel gecntrleerd wrden wie aanwezig was p het betreffende verversmiddel mest er zich een ndsituatie vrden. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 11

12 4. He reageren tijdens een crisissituatie? Je bent met je grep p stap. Vraf besprak je reeds met je team de aanpak. Vr jullie vertrkken, maakten jullie k duidelijke afspraken met de deelnemers. De checklist is verlpen en je hebt alles bij. Vl enthusiasme starten jullie je dagtcht. Het werd een fantastische activiteit. De deelnemers zijn vl lf en hebben zelfs ng de energie m vrlijk naar de kampplaats terug te keren. Plts rijdt er een aut in p jullie grep. De chas en de paniek zijn cmpleet We zijn het erver eens dat vrkmen beter is dan genezen. Maar ndanks alle gede vrbereidingen en afspraken kan je niet alles vrzien f vrkmen. Sms kan het dan k eens grndig mislpen. Hewel een crisis iedereen kan verkmen (en vaak p de meest nvrziene mmenten) ntstaan er tch vaak gevelens van paniek, angst en twijfel. Had ik maar? Wat als? Aangezien elke situatie anders is, is het meilijk m per cncrete situatie een vlledig uitgeschreven scenari te vrzien. Daarm geven we in wat vlgt een aantal tips en richtlijnen mee m je al een stukje vr te bereiden, in de hp dat je het nit ndig zal hebben. 4.1 Algemeen Prbeer rustig te blijven. Ben je zelf in paniek f ben je te verward? Geen prbleem! Laat dan iemand anders de verantwrdelijkheid ver de situatie nemen. Laat je helpen! Een crisissituatie is een stresserende gebeurtenis. Delegeer zveel mgelijk taken zdat jij het verzicht p de situatie kan behuden. Laat het pvangen van andere deelnemers, infrmeren van de uders, begeleiden van slachtffers naar ziekenhuis, enz. dus zveel mgelijk ver aan anderen. Geef hierbij duidelijke krte taken en spreek hen aan met hun naam. Check f de bdschap duidelijk is. Stuur de persn weg. Dit zrgt ervr dat de taken die heel dringend zijn reeds gebeuren en dat je een verzicht krijgt ver welke mensen ng inzetbaar zijn. Zrg er nmiddellijk vr dat iedereen in veiligheid is (jezelf, slachtffer en mstanders). Verwittig bij fysieke f materiële schade nmiddellijk de hulpdiensten. Verwittig k altijd het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Bel naar 105, zij verbinden je dr met de juiste persn f laten je dr hem/haar pbellen. Deze cntactpersn zal dan samen met ju afspraken maken ver: Verdere cmmunicatie met betrkkenen, familie en andere aanwezige kinderen Verwittigen van de prvinciale teams De vlgende stappen Cmmuniceer dit k naar je deelnemers. Het kan hen (deels) gerust stellen wanneer je hen meegeeft dat hun uders p de hgte gehuden zullen wrden. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 12

13 Scheid slachtffers van mstanders. Zrg met andere wrden vr vldende plaats m eerste hulp te kunnen tedienen. Heb hierbij wel aandacht vr een vriendje, brer, zus, van het slachtffer. Het is begrijpelijk dat zij liever wel bij het slachtffer blijven. De rest van de grep kan je naar een andere veilige plaats leiden. Het verlenen van eerste hulp aan de slachtffers is priritair. Laat echter niemand aan zijn lt ver. Blijf dus k praten met iedereen die ver zijn/haar teren is. Vrzie eventueel psychsciale pvang. Zrg er bijvrbeeld k vr dat iemand zich bekmmert ver de rest van de grep. Verlies eventuele getuigen niet uit het g. Vraag hen te blijven tt de hulpdiensten er zijn f laat hun cntactgegevens nteren. Het is belangrijk m familieleden snel en duidelijk te infrmeren. Prbeer te vermijden dat ze infrmatie van anderen meten vernemen. Een verzichtje van he je dat best det, vind je in het deel Wie infrmeert wie?. Ok het maken van afspraken hrt hier bij en dit zwel met je leidingspleg als met de deelnemers. We besteden hier graag ng eens aandacht aan GSM-gebruik. GSM-gebruik tijdens een crisissituatie We raden aan m je deelnemers te vragen niet impulsief te bellen naar hun familie f vrienden. Het is uiteraard te begrijpen dat kinderen in een crisissituatie iemand vertruwd willen hren. En dat is hun vlste recht. Alleen kan infrmatie die te snel verspreid wrdt, nduidelijk f nvlledig is veel nndige paniek verrzaken. En dit kan niet de bedeling zijn. Maar misschien kan je wel een gezamenlijk belmmentje inlassen, waarin jullie p vrhand ged afspreken wat jullie zeggen. Of je kan zelf naar de uders bellen en het kind even aan het wrd laten. Of je kan de hen laten weten jullie graag de uders zelf eerst cntacteren met de juiste infrmatie en afspraken, maar dat ze daarna zelf wel even kunnen bellen als ze willen. Het kan immers al een grte(re) geruststelling zijn als de kinderen gewn weten dat hun uders p de hgte gehuden wrden. Ga na waar eventuele slachtffers heen wrden gebracht. Indien er vldende jeugdleiders aanwezig zijn, kan er iemand de gekwetste deelnemers mee begeleiden naar het ziekenhuis. Vraag hulp aan mensen uit je eigen afdeling (afdelingsvrzitter, -ndervrzitter, - verantwrdelijken van andere disciplines). Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 13

14 4.2 Wie infrmeert wie? In geval van een ndsituatie meten een helebel mensen wrden gecntacteerd en geïnfrmeerd. Zrg er vr dat betrkkenen en mensen rndm de grep het nieuws niet via de pers meten vernemen. Duidelijke afspraken Bespreek samen met je vrijwilligerspleg het standpunt dat jullie naar buiten zullen brengen Wat mag je zeggen? Wat beter niet? En zrg dat iedereen hiervan p de hgte is. Duid één wrdverder aan die tijdens de hele afhandeling naar buiten treedt namens je grep. Neem zelf geen cntact p met de pers Vraf Zrg dat je van alle deelnemers en leiding cntactgegevens hebt. Zrg k vr cntactgegevens van een persn die je kan cntacteren bij afwezigheid van de uders. Maak vr je p kamp vertrekt een duidelijke taakverdeling. Leg dus zeker niet alle verantwrdelijkheid bij één persn uit de leidingspleg Vlak na de crisis Brief je team! Het is belangrijk m je team de ndige infrmatie mee te geven, waarmee zij aan de slag kunnen gaan m hun taken p te nemen en uit te veren. Dr het geven van een briefing wrdt deze infrmatie p een eenvrmige manier gegeven. Een briefing is nauwkeurig, beknpt en duidelijk. Het letterwrd TOS MEALCQ kan je helpen je briefing te structuren en zrgt ervr dat je geen belangrijke zaken ver het hfd ziet (bijlage 7). De hfdzetel Een ndsituatie kan je bven het hfd greien. Daarm kan je ns altijd bereiken via 105. Zij zullen je drverbinden met de permanentieverantwrdelijke van het Jeugd Rde Kruissecretariaat f je dr hem/haar laten terugbellen. Er zal dan k een cntactpersn/back-up aangesteld wrden die je rechtstreeks kan cntacteren bij vragen, bemerkingen, twijfels, Z sta je er niet alleen vr en kan je bepaalde beslissing indien gewenst aftetsen met iemand die wat verder van de ndsituatie afstaat. Dit kan helpen m alles eens in een ander daglicht te stellen. Daarnaast kan deze persn het verdere verlp mee pvlgen, schetsen wat eventuele vlgende stappen zijn en er samen met ju vr zrgen dat je k je eigen grenzen bewaakt. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 14

15 Ouders Verwittig eerst de familie van het slachtffer. Als er ernstige gewnden f ddelijke slachtffers zijn, laat je dit ver aan de betrkken hulpdiensten (plitie, ziekenhuis, DSI). Ouders p de hgte brengen, is immers een zware taak en deze diensten beschikken hiervr ver vldende expertise. De verantwrdelijke stafmedewerker kan je indien gewenst - in cntact brengen met de juiste persnen. De je dit tch zelf, is het van belang de crrecte gegevens mee te delen. Zrg er dus vr de je hierver beschikt alvrens de naast mgeving van de betrkkenen p de hgte gebracht wrdt. Bel niet terwijl je zelf in paniek bent en geef k telichting bij de verdere pvlging: verwachten jullie dat ze ter plaatse kmen, gaat de activiteit ng dr, he verlpt de verdere pvang en de verdere berichtgeving, wie kunnen ze wanneer cntacteren als ze ng vragen hebben, Afhankelijk van de situatie met je k de uders van de andere deelnemers inlichten. Vaak hebben deelnemers een eigen GSM, waardr paniek kan ntstaan bij de andere uders als de kinderen hen zelf p de hgte brengen. Je kan de uders dan best zelf inlichten, zdat zij crrecte inf krijgen. Jeugdleiders Indien niet alle jeugdleiders aanwezig zijn bij de activiteit, breng je hen k p de hgte. Indien zij bijvrbeeld p pad zijn met een andere grep, kunnen zij die grep uit de buurt van het ngeval huden en pvangen. Brers f zussen van slachtffer Sms zijn er k brers f zussen van een slachtffer aanwezig p de Jeugd Rde Kruisactiviteiten f p kamp. Breng hen persnlijk p de hgte. OOK NOG DIT Zrg ervr dat mensen rndm de grep het nieuws niet via de pers meten vernemen. Verwittig dus zelf p tijd de betrkkenen, kinderen, leiding, uders Wees eerlijk! Vertel geen nwaarheden. Geef enkel feiten, geen interpretaties. Uit geen beschuldigingen naar iemand van de leiding f de buitenstaanders. Geef nit je telefnnummer dr aan de pers. Z wrd je niet verstelpt met vragen. Eigen deelnemers Naast de slachtffers beheven k de andere deelnemers aandacht. Hud hen zeker uit de buurt van het crisispunt. Misschien was één van hun vrienden wel het slachtffer. Ze zullen hier veel vragen ver hebben. Wees eerlijk en pen naar de grep te. Luister naar hun verhalen en praat erver. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 15

16 De Belgische Ambassade Bij ernstige situaties in het buitenland met je k de Belgische Ambassade p de hgte brengen. Je vindt hun cntactgegevens hier. De pers? Verwittig nit zelf de pers! Dat vergrt een crisis, waardr je ze ng meilijker nder cntrle krijgt. Bij ernstige situaties zal de pers waarschijnlijk zelf naar je te kmen. Mest dit gebeuren, vel je dan zeker niet verplicht m te vertellen wat er gebeurd is. Een jurnalist kan sms blijven aandringen m meer infrmatie te verkrijgen. Laat je hier niet dr den. Binnen Rde Kruis-Vlaanderen bestaat de vlgende richtlijn ver perscmmunicatie: Indien een jurnalist jullie benadert, verwijs deze dan dr naar de Pers- en Mediaverantwrdelijke van Rde Kruis-Vlaanderen An Luyten 0475/ Indien ndig stelt zij, samen met de cllega s, een cmmunicatiegrep samen die zrgt vr: de vrbereiding van de dringende interne en externe cmmunicatie (kernbdschappen + vragen/antwrden) de rganisatie van het wrdverderschap de rganisatie van de cntacten met de pers en de media OOK NOG DIT Zrg ervr dat je per gebeurtenis drheen de crisissituatie de tijdstippen, extra infrmatie, relevante cntactpersnen etc. ged registreert. Deze gegevens zijn immers van belang vr het situatierapprt. Je vind een vrbeeld van z n registratiedcument (velddagbek) in bijlage 9. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 16

17 5. Een crisissituatie, wat nu!? De checklist Om een crisissituatie het hfd te bieden, stelden we een checklist p. De pzet van deze checklist is m krt en bndig tips mee te geven. Met andere wrden: wat de je cncreet in geval van nd? Tegelijkertijd zal je merken dat we deze zeer algemeen gehuden hebben. Elke ndsituatie is immers anders. We kunnen nmgelijk elke uitzndering vermelden. Het basisprincipe blijft: gebruik je geznd verstand. Is je verstand tch wat in de war gebracht dr een nvrziene sms ingrijpende mstandigheid? Dan kan deze checklist een huvast bieden m tch even alles p een rijtje te zitten. 5.1 De checklist Wat? Je kan de checklist in bijlage 5 vinden. Zals je ziet, wrdt er gewerkt met verschillende cdes. Ik heb deze taak gedelegeerd. [Naam] is hiermee bezig. Het g staat vr Cntrleren. Met andere wrden: Deze taak is uitgeverd. Check! We vermelden hier graag bij dat het gaat m cncrete taken f acties. De achtergrndinfrmatie die bij smmige stappen hrt, wrdt hierbven reeds weergegeven Wie? De plaatselijke verantwrdelijke is (indien mgelijk) de unieke lkale en centrale cntactpersn bij een ndsituatie. Zijn/haar belangrijkste taak is het drgeven van belangrijke infrmatie aan de permanentieverantwrdelijke van het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Die zal advies geven en indien ndig taken vernemen f zelf verder delegeren zals cntacten met de pers, verzekeringen, uders, afdeling, DSI, enzvrt. Daarnaast vangt de plaatselijke verantwrdelijke de vrijwilligers en de deelnemers z veel als mgelijk p. Het team ter plaatse hudt zich in eerste instantie bezig met de deelnemers. Vr administratie, verzekeringen, etc. wrdt er ndersteuning gebden vanuit het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Ok met andere vragen en twijfels kan je bij hen terecht He? He biedt je z n ndsituatie nu het hfd? We hanteren 4 basisprincipes. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 17

18 INFORMEER alle betrkkenen. Dit is je vrnaamste taak! Jij bent de centrale cntactpersn, dit zwel vr iedereen ter plaatse als vr de permanentieverantwrdelijke van het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Dit de je dr de ndige infrmatie te verzamelen en dr te geven. ACCEPTEER hierbij dat je niet alles zelf kan den. Het is ké m aan te geven dat je naar eigen aanvelen liever niet de leidende rl pneemt. Het is ké m de checklist dr te geven aan iemand anders. Het is ké m taken dr te geven. Met andere wrden DELEGEER. Geef hierbij krte en duidelijke taken. Sta geen discussie te. Stuur diegene die reeds een taakje kreeg weg, zdat je het verzicht bewaart ver wie ng beschikbaar is. Vraag k steeds m feedback te geven. CONTROLEER met andere wrden f de taak werd uitgeverd. Dit m het verzicht te bewaren. Het belang van afspraken maken Zrg ervr dat je reeds p vrhand afspraken maakt in je team. Z is het niet meer de bedeling m in een ndsituatie - ng te bepalen he je je medeleiding kan alarmeren - nderling te discussiëren ver het al dan niet telaten van GSM - af te spreken waar jullie bij elkaar kmen in geval van brand s nachts - Een handig lijstje van afspraken die je best p vrhand maakt, vind je in bijlage 10. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 18

19 6. He rnd je een crisissituatie af? Nadat de situatie nder cntrle is, met je ng een aantal zaken in het g huden. Een guden tip die veral geldt: Beslis niets alleen. Vraag m hulp en raad bij je leidingspleg, afdelingsvrzitter, je prvinciale team f het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Handel alle administratie af. De verzekeringspapieren meten in rde gebracht wrden. Het secretariaat kan je hierbij helpen. Vr meer inf, zie k bijlage 8. Afhankelijk van de ernst van de situatie, met je k beslissen f het kamp f de activiteit ng kan drgaan. Betrek zveel mgelijk betrkkenen in deze beslissing. De betrkkenen, de jeugdleiders, de uders, de kkpleg, enz kunnen misschien ng begeleiding ndig hebben. Prbeer hen te helpen waar ndig. Prfessinele begeleiding kan misschien ndzakelijk zijn. Je kan hiervr k berep den p de dienst DSI (Dringende Sciale Interventie). Deze dienst verleent psychsciale hulp, treedt p bij rampen en richt zich vral p de wnden die je niet kunt zien. DSI heeft g vr alle betrkkenen van een ramp, dus naast de gewnden zrgen ze k vr de niet-gewnde slachtffers, familieleden, verwanten, DSI wrdt pas na verleg met de permanentieverantwrdelijke Jeugd Rde Kruis gecntacteerd. Vanaf de start van een crisissituatie wrdt er een situatierapprt gemaakt, dat kan dienen als naslagwerk. De permanentieverantwrdelijke van Rde Kruis-Vlaanderen zal dit p basis van het bijhuden lgbek en p basis van jullie gegevens verder helpen uitschrijven. Vergeet de mensen die je bijgestaan hebben tijdens de ndsituatie niet te bedanken. Je kan een handige checklist in bijlage 6 vinden. 7. Evaluatie Wat heeft je jeugdkern/afdeling/ geleerd uit de crisis? Evalueer de hele crisis van begin tt nazrg. Geef gerust een seintje mest je nduidelijkheden ervaren met deze bundel. We bekijken het dan pnieuw en passen indien ndig enkele afspraken/tips/ aan. Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 19

20 8. Brnnen jeugdlkalen, Leuven, Pyrmania. Een infrmatief spel ver brandveiligheid in Crisiscmmunicatieplan, Antwerpen. Cursusbek vr verantwrdelijken, Mechelen, Antwerpen, Blauw licht Crisiscmmunicatie in scuts- en gidsengrepen, Lslpend wild deel 1. Spelregels vr de rganisatie van een jeugdkamp, Brussel, blussen, Brussel, Jeugdlkalen & brandveiligheid. Brand in jeugdlkalen vrkmen, ntvluchten en Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 20

21 9. Bijlagen 9.1 Media p kamp Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 21

22 Handelen in crisissituaties versie augustus 2015 Pagina 22

23 9.2 Medische fiche Deze medische fiche met dr de uders en/f arts ingevuld wrden. Op deze manier beschikken de begeleiders ver de ndige infrmatie m uw kind een nvergetelijk kamp te bezrgen. Deze infrmatie is strikt vertruwelijk en wrdt enkel ter beschikking gesteld van de begeleiding van uw kind. Breng de SIS-kaart van uw kind en twee kleefbriefjes van het ziekenfnds mee! IDENTITEIT VAN HET KIND Naam: Vrnaam: Adres: Telefnnummer: Gebrtedatum: Geslacht: M / V Wie kan er gecntacteerd wrden tijdens het kamp? Cntact 1: Naam: Telefnnummer:... Cntact 2: Naam: Telefnnummer:... Relatie tt kind:. Relatie tt kind:. MEDISCHE GEGEVENS Cntactgegevens van uw huisarts: Naam: Telefnnummer:.... Kan uw kind deelnemen aan alle activiteiten, aangepast aan de leeftijd? Sprt: ja neen Spel: ja neen Staptchten: ja neen Zwemmen: ja neen Andere:..... Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 23 MEER WETEN? SURF NAAR

24 Heeft uw kind bepaalde ziektes gehad f heelkundige ingrepen waarvan de leiding p de hgte met zijn? Heeft uw kind een ziekte f handicap (suikerziekte, astma, huidaandeningen, epilepsie, )? Is uw kind allergisch vr bepaalde geneesmiddelen? Met uw kind een speciaal dieet vlgen (lactsevrij, geen varkensvlees, bepaalde allergieën)? Zijn er andere punten waar de leiding rekening mee met huden (vlug me, bedwateren, slaapwandelen, )? Is uw kind gevaccineerd vr tetanus? Ja / neen In welk jaar?... Met uw kind tijdens het kamp bepaalde geneesmiddelen nemen? Welke, he dikwijls, en in welke dsis? Naam geneesmiddel Wanneer Heveelheid Zijn er ng andere inlichtingen f pmerkingen die u aan de leiding wil meedelen? Datum en handtekening van een uder: Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 24

25 9.3 Nuttige telefnnummers Organisatie RODE KRUIS Telefn Ndnummer Rde Kruis-Vlaanderen 105 Jeugd Rde Kruis Secretariaat 015/ Prvinciaal team Antwerpen 0474/ Prvinciaal team Limburg 0474/ Prvinciaal team Ost-Vlaanderen 0476/ Prvinciaal team Vlaams-Brabant 0470/ Prvinciaal team West-Vlaanderen 0485/ NOODNUMMERS Hulpdienst Telefn Eurpees ndnummer 112 Plitie 101 Childfcus (vr pspring van vermiste kinderen en melding van seksueel misbruik van kinderen) Antigifcentrum 070/ ANDERE NUTTIGE NUMMERS Organisatie Telefn Annieme alchlisten 03/ Apthekers wachtinf 0900/ Awel 102 (Kinder- en jngerentelefn) Brandwndencentrum 02/ Cardstp 070/ De Druglijn 078/ Diabetes Inflijn 0800/ Kankerlijn 0800/ Meldpunt misbruik, geweld en 1712 kindermishandeling Mutas vzw (vreger Eurcrss) 02/ Sensa 03/ Tele Onthaal 106 (bij algemene vragen f prblemen) Zelfmrdlijn 1813 EIGEN NUMMERS Wie Telefn Afdelingsvrzitter Arts in de buurt Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 25

26 9.4 Brandefening Een brand gebeurt meestal heel plts en nverwacht. Als er brand uitbreekt p kamp f tijdens een activiteit ben je best vrbereid. Jeugdleiders die samen met kinderen in paniek slaan is nit een ged idee. Om die reden kan je best p vrhand een duidelijke rlverdeling afspreken zdat je in geval van brand al wat beter kunt reageren. De vrbereidingen vr de verantwrdelijke Vrkmen is beter dan genezen, dus neem de ndige vrzrgsmaatregelen: - Sluit geaarde apparaten altijd aan p een geaard stpcntact. - Sluit niet teveel apparaten aan p dezelfde stekkerds. - Denk ged na ver bijvrbeeld de plaatsing van een ven, magnetrn, kffiezetapparaat en andere brandgevaarlijke apparatuur. Zrg dat ze vrij staan. - Hu vens etc. schn. - Frituur niet met het deksel p de frituur (dit geldt k vr pannen van staal). - Wees er zeker van dat er geen kffiezetapparaat f andere apparaten meer aan staan wanneer je vertrekt. - Zet apparaten uit, in plaats van p stand-by. Je gebuw meten nrmaal gezien gedgekeurd zijn vr brandveiligheid. Dit wil zeggen dat je via de vluchtwegen p een snelle en gemakkelijke manier de straat f een veilige vrije ruimte bereikt. De vluchtrute is ged aangeduid met pictgrammen (zie hiernder) en is vrzien van veiligheidsverlichting. Dit is kunstmatig licht dat bij een strmnderbreking blijft branden en vldende lichtsterkte heeft m het gebuw p een veilige manier te verlaten. Bekijk waar: - Het evacuatieplan hangt. - De nduitgangen zijn. - Het blusapparaat staat. - Het branddeken hangt. - De veiligste plaats is waar iedereen kan samenkmen (zie pictgram verzamelplaats hiernder). Op deze plaats is k een verantwrdelijke aanwezig die de brandweer een lijst verhandigt met alle aanwezige persnen p het kampterrein, als k een lijst met alle vermiste persnen. Het is belangrijk dat je weet welke kinderen p het kamp f tijdens een aanwezig zijn. We raden aan m de namenlijst van de kinderen altijd p zak te hebben (zeker tijdens een kamp f een uitstap). Tijdens een brand heb je immers niet de tijd m ng snel in map te kijken. Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 26

27 Nduitgang Verzamelplaats De brandefening vrbereiden met je leidingspleg Het is belangrijk dat je met de leidingspleg verlpt wat je gaat den als er brand uitbreekt. He je dit det hangt vlledig af van jullie: fwel tijdens een algemene vergadering fwel in spelvrm met nabespreking, Het is wel belangrijk dat de jeugdleiders ged weten wat ze meten den. Het is immers de bedeling dat ze deze brandefening in gede banen kunnen leiden. Het vlgende ndschema kan van pas kmen m de rlverdeling te maken. Dit is natuurlijk maar een vrbeeld. Je bekijkt best per lcatie wat er ndig is. In een gebuw met enkel een gelijkvlers is er een andere rlverdeling ndig dan een gebuw met verdiepingen en brandtrappen. In dit laatste geval heb je per verdieping een evacuatieverantwrdelijke ndig die ervr zrgt dat alle aanwezigen p dat verdiep het gebuw verlaten via de juiste weg. De brandefening zelf Gewn den! Vakantiekampen vzw Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 27 MEER WETEN? SURF NAAR

28 Vrbeeld rlverdeling brandefening Wat? Alles cördineren + cntact HZ 112 bellen Situatie veilig maken: iedereen naar de veilige plaats brengen Verzamel & Verzrging gewnden Eventueel begeleiding naar ziekenhuis Hud medeleiding p de hgte & Extra hulp/materiaal waar ndig Wie? Afdelingsverantwrdelijke Jeugd Rde Kruis Naam Naam Min. 2 persnen met eerste hulp achtergrnd 2 persnen Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Wie neemt leiding Naam GSM Naam GSM Naam GSM Waar? Centrale plaats De veilige plaats f verzamelplaats Apart van de rest van de grep Ergens p het terrein met een gsm Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 28

29 9.5 Checklist In nd CHECKLIST IN NOOD Jij bent de centrale cntactpersn en staat in cntact met de permanentieverantwrdelijke van Rde Kruis-Vlaanderen. Juw vrnaamste taak is dan k INFORMEREN de ndige infrmatie verzamelen en drgeven DELEGEREN CONTROLEREN ACCEPTEREN dat smmige taken niet uitverbaar zijn Onderstaande checklist kan je hierbij helpen. Taak drgegeven? Taak uitgeverd? + naam Ndsituatie? - Bel meteen 112 (Internatinaal ndnummer) - Bel zdra je kan 105 (Rde Kruis-Vlaanderen) en vraag m je dr te verbinden met de permanentieverantwrdelijke vr Jeugd Rde Kruis Blijf rustig. Lukt dit niet? Geef dan het ndplan dr! Zrg vr je eigen veiligheid. Breng iedereen in veiligheid. Alarmeer je medevrijwilligers p de afgesprken manier Brief hen (zie Briefing ) Delegeer nderstaande taken. Verwittig de hulpdiensten (112) indien ndig. Cntrleer de aanwezigheden. Spreek de grep te en maak afspraken. Iedereen blijft bij elkaar, niemand verlaat de grep. Niemand gebruikt zijn GSM znder testemming + LEG UIT WAAROM Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 29

30 Wacht de hulpdiensten p p een ged zichtbare plek. Zrg vr vldende plaats m eerste hulp te te dienen en verleen verdere eerste hulp. Stel de niet-gewnden gerust (afleiden). Bezrg alle betrkkenen regelmatig duidelijke en crrecte infrmatie. Laat verdere eerste hulp tekennen. Alarmeer 105 (ndnummer Rde Kruis) en vraag m je dr te verbinden met de permanentieverantwrdelijke vr Jeugd Rde Kruis. Begeleid de slachtffers naar het ziekenhuis, indien mgelijk. Geef de medische fiches, ISI+, Kids ID f E-ID en verzekeringspapieren mee. Nteer naam en telefnnummer van de begeleider(s). Laat eventuele getuigen ter plaatse blijven, indien mgelijk. Laat zeker hun hun cntactgegevens nteren. Je hebt hiermee de meest dringende taken drlpen. Wanneer de ndsituatie gaan liggen is, is het echter ng niet gedaan. Neem nu de vlgende checklist erbij. Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 30 MEER WETEN? SURF NAAR

31 9.6 Checklist 2 CHECKLIST 2 Rep je team pnieuw bij elkaar vr een briefing (zie Briefing ). Zrg ervr dat je per gebeurtenis drheen de crisissituatie de tijdstippen, extra infrmatie, relevante cntactpersnen etc. ged registreert. Nteer deze bijvrbeeld mee p deze checklist. Een stafmedewerker zal met ju cntact pnemen en spreekt met ju af wie de vrzitter van je afdeling verwittigt. de uders van (het) slachtffer(s) verwittigt. de uders van de andere deelnemers verwittigt. de andere deelnemers (bv. andere grep) verwittigt. Hak knpen dr in verband met het vervlg van jullie activiteit Gaat de activiteit ng dr? Betrek zveel mgelijk betrkkenen in deze beslissing. Handel alle administratie af, het secretariaat kan je hierbij helpen: Verzekeringspapieren Ongevalsaangifte Heb aandacht vr persnlijke begeleiding van alle betrkkenen Jeugdleiders, deelnemers, uders, kkpleg, Is prfessinele begeleiding ndig? DSI kan je hierin bijstaan. Reeds van bij het begin van een crisissituatie wrdt er een situatierapprt aangemaakt. Dit wrdt gaandeweg aangevuld met nieuwe infrmatie en kan z, later, dienen als naslagwerk. De permanentieverantwrdelijke zal dit samen met ju - pstellen p basis van het bijgehuden lgbek. Heb je alle nuttige infrmatie drgeven? Vergeet de mensen die je bijgestaan hebben tijdens de ndsituatie niet te bedanken. Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 31 MEER WETEN? SURF NAAR

32 9.7 Briefing BRIEFING Bij het begin van de briefing Jezelf vrstellen (indien ndig) Aanspren m belangrijke inf p te schrijven Aangeven dat vragen vr het einde van briefing zijn TASK Inventarisatie: Wie van je team heb je vr je? Heveel persnen? Taakverdeling p vrhand bepalen en meedelen aan je team. ORIENTATION Aanduiden van de belangrijkste lcaties Waar vnd de ndsituatie plaats? Is deze ng tegankelijk? Meten we daar passeren m een andere plaats te bereiken? Gaat dit ng? Waar huden we de kinderen bezig? Wie is waar te vinden? SITUATION Algemeen Wat is er gebeurd? Welke stappen werden er tt nu te ndernmen? Bijznder Getrffenen: aantal dden, gewnden, MISSION Opdracht frmuleren die jullie als grep hebben veiligheid vr andere deelnemers hulpdiensten alarmeren slachtffers van verdere verzrging vrzien andere deelnemers pvangen Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 32 MEER WETEN? SURF NAAR

33 EXECUTION Hfdtaken: wat met er gebeuren? He gaan we dit den? In grte lijnen Waar den we dit? Timing? Vr bepaalde deelaspecten van de werking? (bv. alarmeren hfdzetel, verwittigen uders, ) Raamprgramma kamp/weekend/activiteit --- kan dit drgaan zals gepland? Welke activiteiten hervatten we wanneer? ADMINISTRATION & LOGISTICS Admin: welk materiaal is er vrzien Checklisten Preventiedcument Lgbek Klembrd Vedsel en drankvrziening Permanentieregeling: wie blijft wanneer bij de kinderen? COMMUNICATIE He verlpt de verdere cmmunicatie? Permanentieverantwrdelijke Jeugd Rde Kruissecretariaat Relevante anderen? Interne cmmunicatie binnen het team Waar en he ben ik als verantwrdelijke bereikbaar? Wie is de plaatsvervangende verantwrdelijke? Wie is het hger echeln en waar is het bereikbaar? Verwachtingen ivm rapprtage van de teamleden aan de verantwrdelijke Betrekking met externe diensten (wie, he bereikbaar, wie neemt cntact p) Huding tv de pers QUESTIONS? Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 33 MEER WETEN? SURF NAAR

34 9.8 Verzekeringen Is er ndanks je zrgvuldige vrbereidingen tch iets vrgevallen tijdens het kamp f een activiteit, dan vul je best nderstaand dcument in en bezrg je het idealiter binnen de 8 dagen aan je afdelingssecretaris. angiftefrmulier_lichamelijke_ngevallen_vrijwilligers.pdf Heb je vragen ver het invullen van het dcument, dan kan je tijdens de kantruren altijd terecht bij het Jeugd Rde Kruissecretariaat. Hierbij alvast een krte handleiding: Neem dit dcument mee wanneer je naar de dkter gaat na een lichamelijk ngeval. De dkter dient immers de laatste pagina in te vullen én te ndertekenen. Punt 1 Identiteit van de verzekeringsnemer met je niet invullen. Punt 2 Identiteit van het slachtffer vul je z vlledig mgelijk in. Punt 3 Gegevens van het ngeval vul je z vlledig mgelijk in. Punt 4 Beschrijving van het ngeval vul je in. Punt 5 Betrkkenheid andere partijen. Dit vul je in als het ngeval werd verrzaakt dr iemand die geen vrijwilliger is bij Rde Kruis-Vlaanderen (bijv. iemand die tevallig passeerde), f als het ngeval wrdt verrzaakt dr materiaal dat niet van Rde Kruis-Vlaanderen is (bv een lamp van een sprtzaal die p je hfd valt). Punt 6 Getuigenissen. Je vult best een getuige in, als die k effectief aanwezig was. Dat kan bv een leider uit je afdeling zijn die het ngeval zag gebeuren f een persn die tevallig aanwezig was. Punt 7 Tezicht. Hier vul je best de persn in die p het mment van het ngeval verantwrdelijkheid dreg ver de grep, bv de afdelingsverantwrdelijke Jeugd. Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 34 MEER WETEN? SURF NAAR

35 9.9 Lgbek 9.9 Lgbek Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 35

36 9.10 Afspraken met het team Breng het ndplan ter sprake in je team. Heb hierbij aandacht vr: Afspraken rnd GSM gebruik Lcatie eerstehulplkaal He alarmeren we elkaar in geval van nd (gsm, walkie talkies, sirene, ) Mgelijke vluchtwegen Welke verzamelplaats spreken we af indien we nze lcatie dienen te verlaten in geval van nd? Handelen in crisissituaties versie juni 2015 Pagina 36