Inhoud. Wat elke dienstdoende internist moet weten van infectieziekten. Antibiotica en resistentie. Wat is ESBL? K. pneumoniae 3 e gen cefalopsorine R
|
|
- Frank Pauwels
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inhoud Wat elke dienstdoende internist moet weten van infectieziekten Snappercursus februari 2017 Jaap ten Oever, internist-infectioloog Radboudumc Antibiotica en resistentie Pneumonie S. aureus bacteriëmie Urineweginfecties Virale hepatitis Huid- en weke delen infecties Antibiotica en resistentie K. pneumoniae 3 e gen cefalopsorine R Wat is ESBL?
2 De β-lactamase trap Penicillinases Breed-spectrum penicillinase (TEM-1, SHV-1) Cephalosporinase (ESBLs, AmpCs) Carbapenemase (MLB,KPC,OXA) Reizen: ESBL acquisitie Arcilla MS. Lancet Infect Dis 2017 Arcilla MS. Lancet Infect Dis 2017 Resistentie - gebruik Arcilla MS. Lancet Infect Dis
3 Furuya EY. Nat Rev Microbiol 2006 Veeteelt Nethmap 2016 Alejandro D-G J Antimicrob Chemother 2016 Waar zoek je resistentie op? Nuttige sites 20BCD3983B5C390AC D33D _final.pdf 3
4 Nieuwe middelen Wright GD. Nat Rev Microbiol 2007 Teixobactin Ling LL. Nature Antimicrobial stewardship Goed antibioticagebruik = doel Alle inspanningen van een gezondheidszorginstelling om het gebruik van antimicrobiële middelen te optimaliseren Doelen: verbeteren van uitkomsten zorg dragen voor kosteneffectieve behandeling minimaliseren onbedoelde consequenties toxiciteit resistentie AMBU-65 therapietrouw 4
5 Resistentie Gebruik Stewardship Interventies Persuasief educatie lokale opinieleiders reminders audit en feedback Restrictief pre-authorisatie formulariumrestrictie selectieve rapportage automatische stoporders Structureel uptodate richtlijnen elektronisch EPD snelle diagnostiek Brown DP. Cochrane 2013 Take home Antibioticaresistentie neemt wereldwijd toe Doelmatig gebruik essentieel Mogelijke aanpak: 1. A-team 2. Beperking AB (veeteelt) 3. Nieuwe AB 4. Alternatieven Pneumonie 68-jarige man Mei VG: BPH 4 dagen verkouden, nu koorts, hoesten, kortademigheid AH 32/minuut, SO2 88% RR 100/55 hartfrequentie 120 Bronchiaal ademgeruis en crepiteren ROK. Ureum 8 Hoe schat u de ernst in? Waarvoor gebruikt u die gegevens? 5
6 PSI CURB jarige man Mei VG: BPH 4 dagen verkouden, nu koorts, hoesten, kortademigheid AH 32/minuut, SO2 88% RR 100/55 hartfrequentie 120 Bronchiaal ademgeruis en crepiteren ROK. Ureum 8 A. Pneumokokken B. Legionella C. Beide Urine-antigeentest? Welke empirische therapie geeft u? A. Amoxicilline-clavulaanzuur B. Penicilline (of amoxicilline) C. Penicilline ciprofloxacine D. Ceftriaxon E. Ceftriaxon ciprofloxacine F. Moxifloxacin G. Iets anders Community Hospital ICU 1 study 2 studies 1 study S. pneumoniae 6% 8-24% 22% H. influenzae 9% 3-5% 7% Legionella species 0% 1-6% 1% S. aureus 0% 1-2% 10% M. catharralis 0% 0-1% 0% enterobacteriaceae 0% 2-5% 8% Pseudomonas aeruginosa 0% 0-2% 5% M. pneumoniae 9% 1-3% 0% Chlamydophila spp 2% 0-7% 0% C. burnetii 0% 0-14% 1% Viral 37% 3-5% 17% Other 2% 2-3% 10% Unknown 33% 63-65% 25% Mild PSI 1-2 CURB 0-1 Matig ernstig PSI 3-4 CURB 2 Ernstig PSI 5 CURB >2 1. amoxicilline 2. doxycycline Legionella? buitenland epidemie falen β-lactam Levo/moxi Peni/amoxi cipro 2 e /3 e gen cef macrolide - peni/amoxi Levo/moxi Peni/amoxi cipro 2 e /3 e gen cef macrolide LUAT LUAT LUAT levo/moxi levo/moxi levo/moxi SWAB richtlijn
7 Mild PSI 1-2 CURB amoxicilline 2. doxycycline CAP-START Matig ernstig PSI 3-4 CURB 2-3 peni/amoxi Legionella? buitenland epidemie falen β-lactam LUAT levo/moxi Ernstig PSI 5 CURB >3 2 e /3 e gen cefalosporine LUAT PUAT levo/moxi peni/amoxi Ernstig IC PSI 5 CURB >3 SWAB concept richtlijn 2017 moxifloxacine of 2 e /3 e gen cef cipro LUAT PUAT Levo/moxi later versmallen Postma D. New Engl J Med 2015 Veranderingen Classificatie aangepast LUAT: minder vaak stuurt empirische therapie PUAT: vaker Geen macroliden Minder chinolonen Meer 2/3 e generatie cefalosporinen 68-jarige man Mei VG: BPH 4 dagen verkouden, nu koorts, hoesten, kortadenigheid. Recent terug uit Spanje AH 32/minuut, SO2 88% RR 100/55 hartfrequentie 120 Bronchiaal ademgeruis en crepiteren ROK. Verward Ureum 8 S. pneumoniae peni R Wanneer oraal? 7
8 IV-orale switch Hoe lang behandelt u deze pneumonie? Sputumkweek: S. pneumoniae 10 dagen 7 dagen 5 dagen 3 dagen 68-jarige man 121 patiënten gerandomiseerd tussen: - 3 dagen amoxicilline iv 5 dagen amoxicilline oraal - 3 dagen amoxicilline iv 5 dagen placebo Infiltraat op X- thorax - Koorts - PSI 110 Dag 10 clinical cure rate 93 vs 93% Mei VG: BPH, coloncarcinoom 4 dagen verkouden, nu koorts, hoesten, kortadenigheid. 8 weken geleden geopereerd AH 32/minuut, SO2 88% RR 100/55 hartfrequentie 120 Bronchiaal ademgeruis en crepiteren ROK. Verward Ureum 8 El Moussaoui. BMJ 2006 Pneumonie: CAP - HCAP - HAP Voorspellende waarde Frequentie resistente micro-organismen HCAP vergeleken met CAP Giannella M. Clin Microbiol Infect 2012 Chalmers JD. Clin Infect Dis
9 68-jarige man N=110 N=92 N=41 N=78 N=12 N=3 30-day mortality Albumin OR 0.34 ( ) PSI score OR 1.03 ( ) Initial treatment failure OR 72.1 ( ) Maruyama T. Clin Infect Dis 2013 Januari VG: BPH 4 dagen verkouden, nu koorts, hoesten, kortadenigheid. AH 32/minuut, SO2 88% RR 100/55 hartfrequentie 120 Bronchiaal ademgeruis en crepiteren ROK. Verward Ureum 8 Emprische therapie? 38-jarige vrouw No medical history 10 days of influenza illness 3 days admitted ICU Van de Veerdonk et al. Am J Respir Crit Care Med. Accepted Frequency Take home messages Nieuwe SWAB richtlijn Risicofactoren voor resistentie? Inschatting ernst stuurt beleid S. aureus, Aspergillus bij influenza Van de Veerdonk et al. Am J Respir Crit Care Med. Accepted 9
10 S. aureus bacteriëmie S. aureus bacteriëmie Incidentie (VS): 4-38/ persoonsjaren S. aureus in 11-12% van positieve bloedkweken MRSA <2% Waarom belangrijk? Mortaliteit 20-30% Strooihaarden tot 68% Behandelduur: ongecompliceerde 14 dagen gecompliceerd 4-6 weken Casus 72-jarige vrouw, 1 dag na opname 3 dagen koorts, diarree, gegeneraliseerde pijn Lichamelijk onderzoek: tachypnoe, tachycardie, koorts CRP 325, leuko 18, thrombo 126, kreat 89 Ceftriaxon BK: stafylokokken Verdere beleid? Welk antibioticabeleid? A. Flucloxacilline 4g iv B. Flucloxacilline 6g iv C. Flucloxacilline 12g iv D. Flucloxacilline rifampicine E. Flucloxacilline gentamicine 10
11 Concentratie C max ß-lactam-antibiotica: Tijd > MIC 200 C max /MIC 175 AUC AUC/MIC T>MIC MIC C min h Halfwaardetijd ß-lactams: ca. 0.5 h Tijd h Effect van dosisverhoging Frequenter doseren dubbele dosis -> 1x T1/2 extra x extra dosis -> 1x tijd boven MIC extra h h 1.5 h h h Nog frequenter doseren? 1.5 h Continu infuus dubbele dosis -> 1x T1/2 extra extra dosis -> 1x tijd boven MIC extra A. Eens Bij S. aureus bacteriëmie dient een aminoglycoside toegevoegd te worden B. Oneens h 11
12 Multivariaat analyse: -lft 65 OR gentamicine OR 3.39 Korzeniowski O. Ann Intern Med 1982 Cosgrove SE. Clin Infect Dis 2009 Klinische voorspellers gecompliceerde bacteriëmie Twaites G. Trials 2012 Fowler VG. Arch Intern Med 2003 PET/CT? PET/CT? Radboudumc, (interventie) vs (controle) Vos F J. Nucl Med
13 Resultaten Strooihaarden: 68% vs 36% (30% door PET/CT) NPV 100%; PPV 89% Mortaliteit 6 maanden Vos F J. Nucl Med 2010 Vos F J. Nucl Med 2010 Therapie Wijziging behandeling, n=99 Studiegroep: 30 abcesdrainage Vos F J. Nucl Med 2010 Berrevoet M, Kouijzer I, submitted Mortaliteit Bij een patiënt met S. aureus bacteriëmie altijd een transoesophageale echografie A. Eens B. Oneens Berrevoet M, Kouijzer I, submitted 13
14 Altijd TEE? 9 observationele studies, 4050 patiënten Lage-zeer lage kwaliteit Sampling bias: 12-82% onderging TEE Bedside consultation mortality S.aureus TTE may be adequate for patients without identified risk factors for infective endocarditis Holland TL. JAMA 2014 Schuts EC. Lancet Infect Dis 2016 Take home messages S. aureus bacteriëmie is levensbedreigend Zeer frequent gecompliceerd beloop, dus: Zoek de strooihaarden en de endocarditis! Medebehandeling infectioloog Urineweginfecties 10/12: 21-jarige man, UWI Verwekker? 8/12 flankpijn en strangurie, pollakisurie, 10/12 koorts Chronische nierinsufficiëntie t.g.v. reflux/obstructie Zelfkatheterisatie vanwege blaasledigingsstoornissen. Therapie-ontrouw. Recidiverende UWI s 21/11 5/12 teicoplanin E. faecium UWI Echo nieren aan bed: niercysten links, beiderzijds iets aangezet pyelum. Blaas <100ml.? 14
15 Beloop Ceftriaxon en teicoplanin AH24 sl/min; hartfrequentie 137 sl/min; RR 100/45 mmhg; Temp 41,1 C Grampreparaat: geen bacteriën Geen ander focus Meropenem teicoplanin Ned Tijdschr Geneeskd 2016 Verwekker? Urinekweek P. aeruginosa Revisie grampreparaat: gramnegatieve staven Empirische therapie? Resistentie E. coli? Spoorenberg V. Eur J Clin Microbiol Infect Dis
16 62% 9% 6%? Nethmap 2016 Stalenhoef J. Curr Opin Infect Dis 2015 Welke therapie bij een CAD? a. amoxicilline ciprofloxacine b. ceftriaxon c. amoxicilline-clavulaanzuur gentamicine d. cefuroxim ciprofloxacine Welke therapie bij een CAD? a. amoxicilline ciprofloxacine b. ceftriaxon c. amoxicilline-clavulaanzuur gentamicine d. cefuroxim ciprofloxacine Verwekkers SWAB richtlijn 3% inadequaat 2% inadequaat Spoorenberg V. Eur J Clin Microbiol Infect Dis
17 Echografie? Voorspellende waarde Take home UWI richtlijn SWAB Houd rekening met resistentie, zeker bij aanwezigheid CAD Noodzaak echografie te voorspellen Hepatitis 17
18 Welke virale hepatitis is in opkomst in Nederland? Hepatitis C Chronische infectie: HCV RNA > 6 mnd Doel eradictie HCV RNA, voorspeld door SVR Genotype bepaalt regime :90-100% :weinig :hoog Hepatitis E 1990 karakterisering HEV Voorheen reizigersziekte: genotype 1 en 2 Prevalentie Nederland Nu: zoönose (type 3 en 4) Hogema BM. Transfusion 2014;54: Kliniek Acute infectie, incubatietijd 2-8 weken Asymptomatisch Indien symptomatisch (man, middelbare lft): Myalgie, artralgie, zwakte, buikpijn, braken, leverenzymstoornissen, icterus Hogema BM. Transfusion 2016;56:
19 Kliniek Lage sterfte <5%, meer tijdens 3 e trimester: 10-20% (tot 70% acuut leverfalen) Extrahepatische verschijnselen cryoglubulinemie neurologisch 44-jarige vrouw NTX 2003, tacrolimus 2004 milde stijging transaminasen 2007 ALAT 213. HAV, HBV, HCV negatief. Echo steatosis. Serologisch geen AIH 2008 leverbiopt: chronisch actieve virale hepatitis 2009 IgG HEV en PCR hepatitis E RNA positief Orgaantransplantatie Verder beleid? 3.2/100 PJ 47% chronisch Legrand-Abravanel F. Emerg infect Dis 2011;17:30-7 Ribavirine 98% 18% Halleux D. Transplant Infect Dis 2012 Kamar N New Engl J Med 2014;370:
20 Voedingsadviezen Take home Chronische hepatitis E bij immuungecompromitteerden onderkend Voedingsadviezen? Erysipelas of cellulitis? Huid- en weke delen infecties Erysipelas Decubitus Cellulitis Gasgangreen Infecties Te verwachten verwekkers Groep A streptokokken (GAS) S. aureus, streptocokken, enterobacteriaceae, P. aeruginosa, Bacteroides, C. perfringens GAS, S. aureus C. perfringens, (C. septicum) Nieuwe middelen Tedizolid Dalbavancin :lipoglycopeptide, lange T1/2 Otrivancin : Geen plaats in Nederland Fasciitis necroticans Pyomyositis Type I microbieel: enterobacteriaceae, anaeroben, S. aureus, streptokokken Type II GAS S. aureus, evt GAS 20
21 Take home Vooral grampositief Klinisch onderscheid stafylokok en streptokok huidinfectie moeilijk te maken Cave fasciitis necroticans, dan chirurgie Conclusie Weet (de risicofactoren voor) resistentie Empirische therapie = kans op resistentie * ernst van ziekte Ga zorgvuldig om met antibiotica Hou uitbraken in de gaten 21
Inhoud. Wat elke dienstdoende internist moet weten van infectieziekten. Antibiotica en resistentie. Wat is ESBL? K. pneumoniae 3 e gen cefalopsorine R
Inhoud Wat elke dienstdoende internist moet weten van infectieziekten Snappercursus juni 2017 Jan Jelrik Oosterheert en Tom Sprong (en met dank aan Jaap ten Oever, internist-infectioloog Radboud UMC) Antibiotica
Nadere informatieSWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP)
SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP) Concept versie 30 oktober 2018 Auteurs: Dr. C. van Nieuwkoop, internist-infectioloog-acuut geneeskundige Drs. L. el Bouazzoui, longarts Drs. T. Pletting,
Nadere informatieCommunity-acquired pneumonie. Kliniek, verwekkersen antibioticabeleid. Michiel Bos(huisarts) en Sunita Paltansing/Elise Kraan. (artsen-microbioloog)
Community-acquired pneumonie Kliniek, verwekkersen antibioticabeleid Michiel Bos(huisarts) en Sunita Paltansing/Elise Kraan (artsen-microbioloog) DUO dagen 2014 Casus: 53-jarige vrouw Anamnese: Meer daneenweek
Nadere informatieAntibiotic stewardship. Carien Miedema Catharina Ziekenhuis Eindhoven
Antibiotic stewardship Carien Miedema Catharina Ziekenhuis Eindhoven Antibiotic stewardship Gecoordineerde interventies om antimicrobiele therapie te optimaliseren wat betreft het selecteren van antibioticum,
Nadere informatiePneumonie. Corine Martens, huisarts Gregor Mannes, longarts
Pneumonie Corine Martens, huisarts Gregor Mannes, longarts Casus 1 Hr. E, 63 jaar VG: copd en longca Med: spiriva. Onwelwording Ambu: goed aanspreekbaar, Duizelig, verder geen klachten RR 170/105, glu
Nadere informatieAntibioticaresistentie (ABR)
Antibioticaresistentie (ABR) Wat kan ík daaraan doen? Inspiratiedag 21 maart 2019 Ingeborg Groothuis, antibioticaverpleegkundige UMCU / RZN ABR Eefje Jong, internist-infectioloog Meander MC 21maart 2019
Nadere informatieDe rol van dubbeltherapie bij de behandeling van ernstige Pseudomonas infecties
De rol van dubbeltherapie bij de behandeling van ernstige Pseudomonas infecties H.I. Bax, coördinator concept SWAB sepsis richtlijn Erasmus Medisch Centrum 11 juni 2009 1. Achtergrond 2. Literatuuronderzoek
Nadere informatieAntibiotic Stewardship. Prof. dr. J.M. Prins
Antibiotic Stewardship Prof. dr. J.M. Prins Juni 2012 June 2012 Drie Pijlers Hygiene En Infectiepreven tie Richtlijnen restrictief antibioticabele id Antimicrobial Stewardship 1 1 Restrictief voorschrijfsysteem
Nadere informatieTDM van betalactam antibiotica op de IC: toekomstmuziek
TDM van betalactam antibiotica op de IC: toekomstmuziek Jan J. De Waele MD PhD Surgical ICU Ghent University Hospital Ghent, Belgium. Jan.DeWaele@UGent.be @CriticCareDoc TDM OUTCOME Agenda Het concept
Nadere informatieResistentie. Toegespitst naar onze regio. Een internationaal probleem
Resistentie Toegespitst naar onze regio Een internationaal probleem 19 e Grande Conférence Verona 2013 Indeling bacteriën Indeling bacteriën Coccen Staven Gram positief Staphylococcen Streptococcen Pneumococ
Nadere informatieAcuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis. IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding
Acuut nierfalen bij Stafylococcus aureus endocarditis IC-bespreking 4-1-2015 Rafke Schoffelen Internist in opleiding Casus Man 70 jaar VG: AF, CABG, mitralisring A/ Sinds 2 dagen dyspneu, misselijk, dorst,
Nadere informatieDe superbacterie verlaat het ziekenhuis en komt naar u toe Wat gaat u doen? Wat kunt u doen?
De superbacterie verlaat het ziekenhuis en komt naar u toe Wat gaat u doen? Wat kunt u doen? Arend-Jan Meinders, internist-intensivist Resistente ziekenhuisbacteriën MRSA = Resistente S. aureus 30-40%
Nadere informatieResistentieop uwic. Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht
Resistentieop uwic Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht lderde@umcutrecht.nl @Lennie333 Resistentie in Nederland Indeling van bacteriën G+ G- Coccen Staphylococcen Streptococcen Enterococcen
Nadere informatieAntibacteriële therapie: diagnose, behandeling en therapieduur
Antibacteriële therapie: diagnose, behandeling en therapieduur (Bron: Dr. N.C. Hartwig et al, Vademecum Pediatrische Antimicrobiele therapie, 3 e editie, 2005) In deze tabel wordt, uitgaande van een diagnose
Nadere informatieBeheersen van BRMO in de regio
Beheersen van BMO in de regio Miriam Beerens specialist ouderengeneeskunde Laura van Dommelen arts-microbioloog Danielle van Oudheusden arts infectieziektebestrijding Marjolijn Wegdam- Blans arts-microbioloog
Nadere informatieUrosepsis Definitie, diagnostiek, preventie en management. Dr. Ernst van Haarst Uroloog OLVG, Amsterdam
Urosepsis Definitie, diagnostiek, preventie en management Dr. Ernst van Haarst Uroloog OLVG, Amsterdam Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieMicrobiologische diagnostiek bij infecties op de Intensive Care. Dr. Jeroen Schouten Intensivist CWZ Nijmegen
Microbiologische diagnostiek bij infecties op de Intensive Care Dr. Jeroen Schouten Intensivist CWZ Nijmegen Casus bespreking Hr M, 1967, SEH op 20 oct 2010 VG -, medicatie - Sinds 1 week niet fit, grieperig.
Nadere informatieIcterus na tropenbezoek. Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum
Icterus na tropenbezoek Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum Casus 1 Man, 51 jaar Voorgeschiedenis Niertransplantatie prednison, cellcept en tacrolimus M. Bechterew etanercept
Nadere informatieDe Q koorts epidemie in Nederland
De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni
Nadere informatieUrineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen
Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen in verpleeghuizen - SNIV 2012 -, De Reehorst, Driebergen Dr. Ine Frénay, arts-microbioloog RLM Dordrecht- Gorinchem 1 Indeling
Nadere informatieFarmacodynamie: huidige gegevens. antibiotica :
Farmacodynamie: huidige gegevens antibiotica : In functie v.d. tijd In functie v. d. concentratie Hoe moet men doseren? 3-1 Van farmacokinetiek naar farmacodynamie... Farmacokinetiek 0.4 conc. vs tijd
Nadere informatie3-2-2016. Casus 1: 53-jarige man. Casus 1: 53-jarige man. Wat iedere internist moet weten over infectieziekten...
Infectieziekten Snappercursus januari 2016 Dirk Posthouwer Internist Infectioloog & Acute Geneeskunde Wat iedere internist moet weten over infectieziekten... Casus 1: 53-jarige man Ingestuurd naar ziekenhuis
Nadere informatieInfecties bij kwetsbare ouderen
Infecties bij kwetsbare ouderen Caroline Swanink Arts-microbioloog 17 april 2019 Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieAntibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie
Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie Kees Verduin, arts-microbioloog Laboratorium voor microbiologie en infectiepreventie, Amphia ziekenhuis, Breda Wat is het probleem? Antibioticum
Nadere informatieAstrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem
Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieAntibiotica voor dummies Annemieke Mes-Rijkeboer infectioloog-intensivist
Antibiotica voor dummies Annemieke Mes-Rijkeboer infectioloog-intensivist Doel Basisprincipes antibiotica Generaliserend Geen microbioloog/infectioloog Leuk! Puzzel! Centrale vraag Antibiotica: wat dekt
Nadere informatieWat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk
Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Paul Geels, arts-adviseur 24 januari 2018 Disclosure relevante belangen Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieHepatitis E, wat moet je ermee?
Hepatitis E, wat moet je ermee? Caroline Swanink, arts-microbioloog Rijnstate 11 oktober 2016 Wanneer verricht u diagnostiek naar hepatitis E virus? A. Altijd bij een acuut hepatitis beeld B. Bij een acuut
Nadere informatieampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB
ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB S is goed (?) SDD kweek rectum: Enterobacter aerogenes, Piptazo gevoelig Advies MMB: Bij ernstige sepsis à Start meropenem (?????) BRMO MRSA VRE ESBL Carbapenemases
Nadere informatieLegionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014
Legionella Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een
Nadere informatieJacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem
Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatie20 e Grande Conférence Istanbul 2014
Hoezo BMO? dr. N.L.A.. (Niek) Arents, arts-microbioloog, Stichting PAMM 20 e Grande Conférence Istanbul 2014 BMO Bijzonder esistent Micro-Organisme 20 e Grande Conférence Istanbul 2014 bacteriële resistentie
Nadere informatieFrapper fort et frapper vite
Antibacteriële therapie van volwassenen met sepsis Frapper fort et frapper vite Jeroen van der Hilst Internist-infectioloog Frapper fort et frapper vite Paul Ehrlich, address to the 17th International
Nadere informatieBRMO. Bijzonder Resistent Micro-Organisme. dr. M.C.A. Wegdam-Blans, arts-microbioloog, Stichting PAMM. Bedside teaching 18 NOV 2014
BMO Bijzonder esistent Micro-Organisme dr. M.C.A. Wegdam-Blans, arts-microbioloog, Stichting PAMM Bedside teaching 18 NOV 2014 Hoezo BMO? Bedside teaching 18 NOV 2014 bacteriële resistentie zieken huis
Nadere informatieantibiotica : Hoe moet men doseren?
Farmacodynamie: huidige gegevens antibiotica : In functie v.d. tijd In functie v. d. concentratie Hoe moet men doseren? 3C-1 Van farmacokinetiek naar farmacodynamie... Farmacokinetiek 0.4 conc. vs tijd
Nadere informatieColistine verneveling bij ventilator-associated pneumonia. Guido Bastiaens, MD PhD AIOS Medische Microbiologie
Colistine verneveling bij ventilator-associated pneumonia Guido Bastiaens, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Casus Man, 26 jaar Voorgeschiedenis 2016 diagnose Ewing sarcoom met metastasen in bekken, ribben
Nadere informatieEvaluatie van surveillance hemoculturen bij hematologische patiënten onder immunosuppressiva
Evaluatie van surveillance hemoculturen bij hematologische patiënten onder immunosuppressiva An Joosten 30/03/2010 30/03/2010 1 Surveillance hemoculturen Inleiding Bloedstroom infecties (BSI) Predisponerende
Nadere informatieHANDLEIDING EN INLEIDING
HANDLEIDING EN INLEIDING Handleiding Met betrekking tot het gebruik hebben de samenstellers de volgende filosofie in gedachten: - De antibioticumkeuze, doseringen en doseringsintervallen zijn gericht op
Nadere informatieNieuwe richtlijnen Verenso UWI en LLWI Astrid Beckers Specialist Ouderengeneeskunde Vivium Zorggroep
Nieuwe richtlijnen Verenso UWI en LLWI Astrid Beckers Specialist Ouderengeneeskunde Vivium Zorggroep Nieuwe richtlijn Urineweginfecties Waarom? Richtlijn 2006 ; > 50% UWI op basis van aspecifieke symptomen
Nadere informatieVerenso richtlijn urineweginfecties. Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog
Verenso richtlijn urineweginfecties Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog Inhoud Aspecifieke ziektepresentatie algoritme Asymptomatische bacteriurie Verwekkers Casus 84-jarige vrouw VG/ DM2, hypertensie,
Nadere informatieAntibiotic Stewardship op een afdeling Intensieve Zorg Pediatrie
Antibiotic Stewardship op een afdeling Intensieve Zorg Pediatrie 10de PICU Thanksgiving symposium 26 November 2015 Dr. Jef Willems Intensieve Zorgen Pediatrie Kinderziekenhuis Prinses Elisabeth Antibiotic
Nadere informatieRichtlijn Q koorts. versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis. Richtlijn Q koorts
Richtlijn Q koorts versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis Richtlijn Q koorts Verdenking acute Q koorts: Frequente presentatie: Asymptomatisch Griepachtig beeld: Koorts, hoofdpijn, myalgieen, arthritis.
Nadere informatieRespiratoire infecties Huisartsendagen Pneumologie
Respiratoire infecties Huisartsendagen Pneumologie Leuven, 1 mei 2012 P. Van Bleyenbergh De ene infectie is de andere niet... Acute bronchitis Acute exacerbatie van chronisch obstructief longlijden (AECOPD)
Nadere informatieOncologie - Nielander
Oncologie - Nielander Is deze patiënt qua infectie 103 1 Low risk 2 - High risk Is deze patiënt qua infectie 1 Low risk 62% 2 - High risk 38% Wat doen we? 99 1 - kweken afwachten, evt. G-CSF 2 - amoxicilline
Nadere informatieZorginfecties en antibioticagebruik bij kwetsbare ouderen
Zorginfecties en antibioticagebruik bij kwetsbare ouderen 38ste Wintermeeting Oostende 27 Februari 2015 Latour K, Jans B Rue Juliette Wytsmanstraat 14 1050 Brussels Belgium T +32 2 642 57 62 email: katrien.latour@wiv-isp.be
Nadere informatieLegionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD
Legionella pneumophila S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila, established in 1976 Legionella is een aerobe, gram negatieve bacterie Familie Legionellaceae heeft 50 species, met ruim 70 serogroups.
Nadere informatieOverzicht Aanlevering. Onbekende Codes
10:51 dinsdag, juli 21, 2015 1 Overzicht Aanlevering Laboratorium code ISIS005 Maand - Jaar Februari-2015 Aanlever ID 7594 Datum ingelezen 27/05/2015 Aantal patiënten 1208 Aantal isolaten 2056 Aantal isolaten
Nadere informatieSamenvatting in. het Nederlands
11 Samenvatting in het Nederlands Chapter Samenvatting 1 in het Nederlands Naast therapeutische effectiviteit zijn kostenbeheersing en het verminderen van onnodig antibioticumgebruik belangrijke aspecten
Nadere informatie9 e Post-O.N.S. Meeting
9 e Post-O.N.S. Meeting Neutropenie & Antibiotica resistentie Heleen Klein Wolterink Research verpleegkundige Medische Oncologie UMC Utrecht Schiphol introductie Neutropenie: Definitie Symptomen MASSC
Nadere informatieHet juiste antibioticum bij meningo-encephalitis. Dr. Danielle Van der beek
Het juiste antibioticum bij meningo-encephalitis Dr. Danielle Van der beek Huisartsensymposium 12 maart 2016 Bacteriële meningitis Empirische therapie Volwassenen > 18 jaar en < 50 jaar Volwassenen > 50
Nadere informatieOVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO)
OVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO) 0-07 EEN TOENEMEND PROBLEEM? OVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO) 0-07 INTRODUCTIE Doel rapportage Het doel van deze rapportage
Nadere informatieKoorts na tropenreis. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten
Koorts na tropenreis Les ASO 22 november 2017 EuroTravNet studie (2011) : 5965 ill-returned travellers in Western-Europe Acute diarrhea 35% Dermatologic syndrome 18% Respiratory syndrome 11% Systemic febrile
Nadere informatieAangrijpingspunten van antibiotica in de prokaryoten. - Celwandsynthese - DNA, RNA en eiwitsynthese
Aangrijpingspunten van antibiotica in de prokaryoten - Celwandsynthese - DNA, NA en eiwitsynthese Dwarsdoorsnede celwand micro-organisme Gram-negatief Gram-positief Algemene mechanismen van antibioticum
Nadere informatieDoseren van Antibiotica PK/PD. Dr. Michiel van Agtmael, internist-infectioloog & klinisch farmacoloog
Doseren van Antibiotica PK/PD Dr. Michiel van Agtmael, internist-infectioloog & klinisch farmacoloog 1 Farmacokinetiek: What the body does to the drug Farmacodynamiek: What the drug does to the body Toxicity
Nadere informatieMicrobiologie en Urineweginfectie. Joost Hopman, arts-microbioloog, Hoofd HIP
Microbiologie en Urineweginfectie Joost Hopman, arts-microbioloog, Hoofd HIP Resistentie 2010: Kind 16 jaar, verlamming na trauma Rec. UWI Opname Co-trimoxazol, Augmentin, Ciprofloxacine Klebsiella pneumoniae
Nadere informatieEmprisch antibioticabeleid kindergeneeskunde Medisch Centrum Alkmaar per leeftijd
Emprisch antibioticabeleid kindergeneeskunde Medisch Centrum Alkmaar per leeftijd Auteurs: Duijvestijn, Brinkhorst, Maingay Okt. 2014 1. kinderen van 0-1 maand (0-28 dagen) 2. kinderen van 1 tot 3 maanden
Nadere informatieRed Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019
Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese
Nadere informatieURINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN
2 e Post EAUN Meeting URINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN Hanny Cobussen-Boekhorst, RN, M-ANP UMC St Radboud, Nijmegen INHOUD Inleiding Microbiologie Urineweg infecties Ongecompliceerde UWI + behandeling
Nadere informatieUrineweginfecties bij kinderen
Urineweginfecties bij kinderen Up-to-date met NHG-standaard en NVK-richtlijn OverEINDse dagen, Scarperia, april 2011 Pieter Bertholet, huisarts Angelique Roeleveld-Versteegh, kinderarts Bas Zegers, kinderarts
Nadere informatieAandacht voor behandeling van bloedstroominfecties met Staphyloccoccus aureus en Candida sp binnen een antimicrobial stewardship programma
Franky Buyle Ziekenhuisapotheek UZ Gent Multidisciplinair Infectie Team UZ Gent Aandacht voor behandeling van bloedstroominfecties met Staphyloccoccus aureus en Candida sp binnen een antimicrobial stewardship
Nadere informatieV. Spoorenberg Arts-onderzoeker, AIOS Interne Geneeskunde Afdeling Infectieziekten, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Appropriate antibiotic use for patients with complicated urinary tract infections in 38 Dutch hospital departments: variation and the relation to length of hospital stay V. Spoorenberg Arts-onderzoeker,
Nadere informatieHet Hepatitis probleem in NL
Bewustwording Identificatie-Behandeling HEPATITIS B en C Het Hepatitis probleem in NL Virale hepatitis A-E : Wat is er aan het veranderen? Chronische hepatitis B & C: Sterfte, Impact behandeling Uitdaging
Nadere informatieOptimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland VIII. Herziene SWAB-richtlijnen voor antimicrobiële therapie bij thuis-opgelopen pneumonie
Optimaliseren van het antibioticabeleid in Nederland VIII Herziene SWAB-richtlijnen voor antimicrobiële therapie bij thuis-opgelopen pneumonie Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), April 2005 Voorbereidingscommissie:
Nadere informatieConsultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders
Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 31 december 2017 van de registratiehouders die volgens de consultatieprocedure kunnen reageren community-acquired
Nadere informatiePneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC
Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch
Nadere informatieWelke antibiotica horen op de lijst reserve antibiotica? Prof. Dr. Johan W. Mouton MD PhD FIDSA
Welke antibiotica horen op de lijst reserve antibiotica? Prof. Dr. Johan W. Mouton MD PhD FIDSA Welke antibiotica horen op de lijst reserve antibiotica? 1. Wat zijn dat, reserve antibiotica? 2. Wat is
Nadere informatieSwitch therapie goed uitgezocht
Switch therapie goed uitgezocht Klachten verbeterend Temperatuur < 37.8, > 8 uur Vitale functies verbeterend, leukocyten dalend Geschikt oraal middel In staat orale medicatie in te nemen Rhew et al, Arch
Nadere informatieQ-koorts. Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen
Q-koorts Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen 30-03-2017 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieAntibiotic stewardship in Tergooi. Dr. P.D van der Linden, ziekenhuisapotheker-klinisch epidemioloog
Antibiotic stewardship in Tergooi Dr. P.D van der Linden, ziekenhuisapotheker-klinisch epidemioloog Inhoud Tergooi Samenstelling A-team Activiteiten Conclusie Take home message Tergooi Perifeer ziekenhuis,
Nadere informatieLeptospirose Knaagdieren en Zoὃnosen 11e Nationale Symposium Zoὃnosen 23 november 2017
Leptospirose Knaagdieren en Zoὃnosen 11e Nationale Symposium Zoὃnosen 23 november 2017 Marga Goris, PhD Nationaal Referentielaboratorium voor Leptospirosen (NRL) (OIE) Leptospirose Referentie Centrum Academisch
Nadere informatieLeidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius
Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius Antibioticumgebruik in mensen en dieren in Europa kg active ingredient x 1.000 Antibioticumgebruik in dieren in NL (Bron
Nadere informatiechapter TWELVE Nederlandse samenvatting
chapter TWELVE Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING TWELVE Bacteriurie, de aanwezigheid van bacteriën in de urine, is een veel voorkomende bevinding bij vrouwen. Bacteriurie wordt onderverdeeld
Nadere informatieIs er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus?
Is er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus? Critically appraised topic Leuven 10 mei 2011 Dr. Apr.
Nadere informatieDe Kindercarrousel voor huisartsen en kinderartsen
De Kindercarrousel voor huisartsen en kinderartsen 15-05-2013 Workshop Urineweginfecties bij kinderen Mijke Breukels, kinderarts Nicolien de Bie, huisarts Leerdoelen ס Definities (recidiverende UWI s,
Nadere informatieAlcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael
Alcohol misbruik Consequenties voor IC Roger van Groenendael à Meerdere MC/IC patiënten met alcohol abusus in VG à Belang voor IC opname? Omvang Meest gebruikte en misbruikte drug wereldwijd NL getallen:
Nadere informatieOseltamivir. Herjan Bavelaar AIOS MMB
Oseltamivir Herjan Bavelaar AIOS MMB Inhoudsopgave à Introduc5e à Globaal overzicht evidence algemene popula5e à IC- specifieke literatuur à Conclusie/ discussie Introduc5e Influenza Familie: Orthomyxoviridae
Nadere informatieSurveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen
Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen Jaarrapport 2014 Surveillance gegevens 2000 2014 Minimale ziekenhuis gegevens 2000-2012 OD Volksgezondheid en Surveillance Dienst: Zorginfecties en antimicrobiële
Nadere informatieAGAR trial: Adherence to Guidelines for use of Antibiotics in Respiratory infections
AGAR trial: Adherence to Guidelines for use of Antibiotics in Respiratory infections Gebruik van antimicrobiële middelen voor luchtweginfecties op afdelingen Interne Geneeskunde en Longziekten: kwaliteitsevaluatie
Nadere informatieWerking van een multidisciplinair infectieteam (MIT) binnen een antimicrobial stewardship programma
Werking van een multidisciplinair infectieteam (MIT) binnen een antimicrobial stewardship programma 18 november 2016 Franky Buyle Apotheek, UZ Gent Multidisciplinair Infectie Team, UZ Gent Franky.buyle@uzgent.be
Nadere informatieRationeel empirisch voorschrijven van Antibiotica
Rationeel empirisch voorschrijven van Antibiotica & omgaan met antimicrobiële resistentie in de klinische praktijk dr. Mark G.J. de Boer m.g.j.de_boer@lumc.nl Outline Bugs & drugs: overzicht en perspectief
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/24597
Nadere informatieNederlandse samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Lijst van deelnemende centra Abbreviations
Nederlandse samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae List of publications Lijst van deelnemende centra Abbreviations 193 194 Nederlandse samenvatting Inleiding Een urineweginfectie (UWI) wordt veroorzaakt
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieEenduidige richtlijnen voor de eerste en tweede lijn inzake urineweginfecties
Richtlijnen Eenduidige richtlijnen voor de eerste en tweede lijn inzake urineweginfecties Kristel M. van Asselt, Jan M. Prins, Gerda M. van der Weele, Bart J. Knottnerus, Bart van Pinxteren en Suzanne
Nadere informatieEvolution of a manual to an electronic antibiotic prescription
Evolution of a manual to an electronic antibiotic prescription Ingrid Monsieur Inkendaal revalidatieziekenhuis 18/11/2016 Situering Revalidatieziekenhuis met 178 bedden Verwijzingen van veel ziekenhuizen
Nadere informatieHet optimaliseren van het (selectief) rapporteren van antibiotica. Van Aelst Sophie Supervisor: Laffut Wim H.-Hartziekenhuis Lier
Het optimaliseren van het (selectief) rapporteren van antibiotica. Van Aelst Sophie Supervisor: Laffut Wim H.-Hartziekenhuis Lier INLEIDING Waarom? toenemende resistentie verminderde output nieuwe antibiotica
Nadere informatieHuid- en wekedeleninfecties. Joren Raymenants Jean-Baptiste Vulsteke
Huid- en wekedeleninfecties Joren Raymenants Jean-Baptiste Vulsteke Impetigo Erysipelas Purulente infecties Cellulitis Necrotiserende infecties Byrd et. al, Nat Rev Microbiol 2018 Een snuifje taxonomie
Nadere informatieUrineweginfecties: definitie en diagnostiek
Urineweginfecties: definitie en diagnostiek Isabel Leroux-Roels Klinisch bioloog, coördinator Team Infectiepreventie Informatieavond Urineweginfecties in het ziekenhuis Dinsdag 7 maart 2017 Overzicht Ziektelast
Nadere informatieInterpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie
Interpretatie van laboratoriumtesten: microbiologie Jens Van Praet Dienst Nierziekten, Infectieziekten en Algemeen inwendige ziekten HIV referentiecentrum Travel clinic Casus 1: Kris Labo-diagnostiek:
Nadere informatieChinolonen in de praktijk: gebruik en resistentie
Chinolonen in de praktijk: gebruik en resistentie Karola Waar Dr. K. Waar, arts-microbioloog, Izore Centrum voor Infectieziekten Friesland Wat wisten we? Chinolonen zijn orale antibiotica met een breed
Nadere informatieMelissa Depypere 18/04/2012
Retrospectieve studie naar het verband tussen MIC vancomycine en recidief infecties met coagulase negatieve stafylokokken bij hematologie patiënten Melissa Depypere 18/04/2012 Inleiding o Katheterinfecties
Nadere informatieHEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP. Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014
HEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014 INTRODUCTIE HBV = dsdna virus, hoge viremie, zeer infectieus (50-100x infectieuzer dan HIV) Transmissie door contact met
Nadere informatie3 e Post EAUN Meeting
3 e Post EAUN Meeting Carmen Sommers Verpleegkundig Specialist Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Urineweginfecties Urineweginfecties Definitie urineweginfectie Bacteriurie Een bacteriurie is slechts de aanwezigheid
Nadere informatieDiagnostiek urineweginfecties: do s and dont s
Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Flore Horuz Kinderarts-nefroloog MUMC met dank aan M. Koppejan-Stapel Kinderarts en voorzitter werkgroep richtlijn UWI in vogelvlucht nieuwe richtlijn urineweginfecties
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen 15 Wetenschappelijke conclusies Samenvatting van de wetenschappelijke
Nadere informatieBacteriële Endocarditis
Bacteriële Endocarditis Teysir Halaby, arts-microbioloog Laboratorium Microbiologie Twente Achterhoek, Hengelo Bacteriële Endocarditis introductie Microbiologische diagnostiek bloedkweek Antimicrobiële
Nadere informatieKoorts bij zuigelingen
Koorts bij zuigelingen En waarom we er altijd een beetje bang van moeten zijn Herfstsymposium 2015 ZNA Koningin Paola Kinderziekenhuis Mark van Oort Definitie Waar hebben we het over: rectaal gemeten temperatuur
Nadere informatieFarmacodynamie: huidige gegevens. antibiotica :
3-1 Farmacodynamie: huidige gegevens antibiotica : In functie v.d. tijd In functie v. d. concentratie Hoe moet men doseren? 3-2 Van farmacokinetiek naar farmacodynamie... Farmacokinetiek 0.4 conc. vs tijd
Nadere informatieAntibiotica gebruik met behulp van procalcitonine waardes?
Antibiotica gebruik met behulp van procalcitonine waardes? E de Jong Infectioloog- intensivist 8 december 2016 Disclosure interest Overzicht 1. Wat is procalcitonine (PCT)? 2. Is er bewijs voor PCT buiten
Nadere informatieActief meedoen aan de workshop LLWI? Vervolgens kun je een naam van jezelf invullen, maar je kunt ook een fakenaam gebruiken.
Actief meedoen aan de workshop LLWI? Ga op je telefoon naar: www.socrative.com Klik : Login Kies: Student login En vul in: HAAIJMAN Vervolgens kun je een naam van jezelf invullen, maar je kunt ook een
Nadere informatie