[Uitzending 344: Handelingen 19:2 t/m 20:5]

Transcriptie

1 [Uitzending 344: Handelingen 19:2 t/m 20:5] In de vorige uitzending hebben we in Hand.19 gelezen dat Paulus in Efeze een aantal leerlingen van Johannes de Doper ontmoette. Hij had hen gevraagd: Hebt u de Heilige Geest ontvangen, toen u ging geloven? Zij antwoordden: Wij hebben daar nog nooit van gehoord. Wat is de Heilige Geest? Uit hun antwoord maakt Paulus op dat hij hier niet met wedergeboren christenen te doen heeft, maar met gelovigen die nog leven in de overgangsperiode van het oude naar het nieuwe verbond. Zij waren onbekend met de christelijke waterdoop en (net als Apollos) alleen gedoopt met de doop van Johannes. Maar die was voorlopig, om het volk Israël op de komst van de Messias voor te bereiden. Het was een teken van bekering en verootmoediging. Na Pasen en Pinksteren heeft de doop van Johannes zijn functie verloren. Handelingen 19 vers 4 t/m 7: Paulus zei: Johannes doopte mensen die tot bekering waren gekomen en hij zei dat zij moesten geloven in degene die na hem zou komen, dat is Jezus! Nadat zij dat hadden gehoord, werden zij gedoopt in de naam van de Here Jezus. Toen Paulus zijn handen op hen legde, kwam de Heilige Geest over hen. Zij spraken in vreemde talen en gaven woorden van God door. Zij waren met ongeveer twaalf personen. Lucas sluit vers 7 af met het noemen van het aantal personen dat hierbij betrokken was. Het heeft te maken met het belang van het onderwerp namelijk, de noodzaak dat gelovigen gedoopt worden in de naam van Jezus en vervuld met de Heilige Geest. Zij spraken in vreemde talen en gaven woorden van God door. De 12 personen in Efeze konden nu het evangelie in vreemde talen spreken. In Efeze werden meerdere talen gesproken. De mededeling over de vreemde talen doet denken aan het pinksterfeest in Jeruzalem. Zij gaven woorden van God door. Zo werd het goede nieuws van Christus in de hele stad Efeze door gegeven. Handelingen 19 vers 8 t/m 10: Paulus ging gedurende 3 maanden regelmatig naar de synagoge en sprak daar vrijmoedig over het Koninkrijk van God. Hij voerde veel gesprekken, waarbij hij probeerde de mensen te overtuigen. TTB - NL - TWR - CW 1

2 Maar toen sommigen van hen koppig weigerden hem te geloven en het nieuwe geloof openlijk bespottelijk maakten, keerde Paulus zich van hen af en nam de christenen uit de synagoge mee. Van toen af sprak hij elke dag in de school van Tyrannus. Dit deed hij meer dan twee jaar, zodat alle inwoners van de provincie Asia, zowel Joden als Grieken, over Jezus hoorden. Paulus gaat regelmatig naar de synagoge van Efeze. Uiteindelijk komt het ook in Efeze tot een breuk met de synagoge. Paulus zondert degenen die tot geloof zijn gekomen af en vormt een aparte groep die voortaan dagelijks samenkomt in de school van een zekere Tyrannus. Pas nu is er sprake van een eigen christelijke gemeente. Het is ook een bevestiging, dat de eerste christenen zichzelf zagen als een rechtmatige voortzetting van het OT volk van God. Pas na een conflict werden zij gedwongen hun eigen weg te gaan. Twee jaar lang maakt Paulus gebruik van de ruimte die Tyrannus hem ter beschikking stelt en predikt er het Evangelie. Degenen die onder zijn gehoor zijn geweest, gaan naar de omliggende streken en verkondigen het Goede Nieuws. Het resultaat van deze geweldige zendingsbeweging is dat alle inwoners van de provincie Asia, zowel Joden als Grieken, over Jezus hoorden. Klein-Azië en West-Turkije horen het woord van God. In 1 Korinthiërs 16 schrijft Paulus over Efeze: hier liggen geweldige kansen om voor de Here te werken, al is de tegenstand ook niet gering. Handelingen 19 vers 11: God deed door de handen van Paulus buitengewoon grote dingen. De prediking van het Woord wordt bevestigd door wonderen en tekenen. Hier gaat het om wonderen van genezing en bevrijding. De christelijke gemeente had al vele wonderen en tekenen gezien, maar zelden op de manier zoals beschreven in vers 12. De uitdrukking door de handen van Paulus is een Hebreeuwse uitdrukking die letterlijk in het Grieks is vertaald en betekent door (middel van) Paulus. Paulus was het instrument waardoorheen de HERE wonderen deed. Handelingen 19 vers 12: De mensen brachten zelfs de zweetdoeken en gordeldoeken die hij gebruikt had, naar de zieken. Die genazen dan en boze geesten gingen uit hen weg. TTB - NL - TWR - CW 2

3 Het buitengewone van deze wonderen is wel de manier waarop ze gebeuren. Kledingstukken die Paulus tijdens zijn zendingswerk heeft gedragen, worden op zieken gelegd met het gevolg dat zij genezen. De geschiedenis herinnert aan Marc.6, waar de zieken de kwast van Jezus kleed wilden aanraken om te worden genezen. Ook aan de bloedvloeiende vrouw uit Matt.9 en de schaduw van Petrus in Hand.5. Handelingen 19 vers 13 t/m 15: Enkele rondreizende Joodse geestenbezweerders probeerden mensen van boze geesten te bevrijden door ook de naam van de Here Jezus te gebruiken. Zij hadden daarvoor deze spreuk: Ik bezweer u bij de Jezus over wie Paulus spreekt. Het waren de zeven zonen van Skeva, een van de Joodse leidende priesters. Toen die dit zeiden tegen een man die een boze geest had, antwoordde de geest: Jezus ken ik en van Paulus heb ik ook gehoord. Maar wie bent u? Duivelbezweerders waren vrij populair in die dagen, zeker in een stad als Efeze, die bekend stond om haar magie en occulte praktijken. Binnen het Jodendom waren er mensen die zich beroepsmatig bezighielden met het uitdrijven van boze geesten en daar veel geld mee verdienden. Veelal ging dit (ook bij de Joodse duivelbezweerders) gepaard met magie en toverij, hoewel dit door de HERE uitdrukkelijk was verboden (Deutr.18). De duivelbezweerders in Efeze denken dat Paulus gebruik maakt van een magische formule die hem macht geeft over demonen. Zij proberen hetzelfde te bereiken met een eigen bezweringsformule: ik bezweer u bij de Jezus over wie Paulus spreekt. De theorie achter het bezweren of uitdrijven van demonen was, dat men door zich te beroepen op de namen van God, de engelen en heiligen, zoals Salomo, Abraham, Isaäk en Jacob, macht zou krijgen over de demonen, want die moeten het gezag van deze namen erkennen. Maar, de Here Jezus is Degene die (door de Heilige Geest) de gave en de volmacht schenkt aan wie Hij wil. De zonen van Skeva waren niet door Jezus uitgezonden en misten dan ook de volmacht om deze dingen te doen. Het gaat in vers 14 om zeven zonen van een zekere Skeva, één van de Joodse leidende priesters. Handelingen 19 vers 16: De man besprong hen en gaf hun er vreselijk van langs. Zij konden niets tegen hem beginnen en vluchtten naakt en gewond het huis uit. TTB - NL - TWR - CW 3

4 Hun onderneming loopt op een fiasco uit. Wie bij het uitdrijven van demonen niet van Jezus Zelf een volmacht heeft ontvangen, kan ook niet rekenen op Zijn bescherming. Met bovennatuurlijke kracht valt de man met de boze geest hen aan, overmeestert hen (zeven man!) en takelt hen zodanig toe, dat zij naakt en gewond het huis uit moesten vluchten. Handelingen 19 vers 17: Iedereen in Efeze hoorde ervan, zowel de Joden als de Grieken. De angst sloeg hun om het hart en zij kregen allemaal een groot ontzag voor de naam van de Here Jezus. Het gevolg van de gebeurtenis is dat de bevolking angstig wordt en dat de mensen in Efeze allemaal groot ontzag krijgen voor de naam van Jezus. De mensen zien in, dat de naam van Jezus geen magische formule is die je zomaar kan gebruiken. De naam van Jezus heeft een andere dimensie: Jezus is de levende Here, Hij vraagt gehoorzaamheid. Van Hem mag een gelovige grote dingen verwachten. Maar, die geeft de HERE naar Zijn wil en op Zijn tijd. Handelingen 19 vers 18 en 19: Verscheidene christenen bekenden openlijk wat voor verkeerde dingen zij hadden gedaan. Velen die zich met toverij hadden beziggehouden, gooiden hun toverboeken op een stapel en staken die voor de ogen van heel de stad in brand. Er ging naar schatting voor zilverstukken in vlammen op. Ook onder hen die gelovig geworden zijn heeft dit alles een heilzame werking. Velen van hen hadden zich in het verleden met magische en occulte zaken beziggehouden en sommigen van hen hadden de naam van Jezus ook gebruikt als een magische formule, toepasbaar in moeilijke situaties. Ook zij zijn geschrokken en willen in gehoorzaamheid aan het Woord openlijk met deze zonde breken. Ze belijden hun schuld. Dat Efeze in de Oudheid bekend stond om haar magie en occulte praktijken wordt bevestigd doordat er velen zijn die zich met deze dingen hebben beziggehouden en er nu mee willen breken. De toverboeken waarvan sprake is stonden bekend als de zgn. Efezische boeken, die allerlei toverkunsten en bezweringsformules bevatten, en alleen voor ingewijden beschikbaar waren. TTB - NL - TWR - CW 4

5 De toverboeken worden in het openbaar verbrand om te laten zien dat men afstand neemt van de inhoud en breekt met de praktijken die ermee zijn verbonden. Het bedrag van de vernietigde boeken laat zich moeilijk bepalen, omdat er geen munteenheid wordt genoemd (lett zilverstukken). Wanneer het gaat om zilveren drachmen, dan moeten we bedenken dat één drachme overeenkomt met het dagloon van een arbeider drachmen levert dan al snel een bedrag van een paar miljoen euro op. Handelingen 19 vers 20 en 21: Zo werd de invloed van de woorden van de Here steeds groter en sterker. Toen Paulus daar met zijn werk klaar was, voelde hij zich gedrongen eerst een reis door Macedonië en Achaje te maken en pas daarna naar Jeruzalem terug te gaan. Als ik daar ben geweest, zei hij, moet ik naar Rome. Lucas sluit zijn zendingsverslag over de gebeurtenissen in Efeze af met een mededeling over de groei van de gemeente. Als we de brieven van Paulus lezen dan geven zijn brieven de indruk dat het verblijf in Efeze veel roeriger is geweest dan we uit Handelingen kunnen opmaken. Als de periode van zo n 3 jaar ten einde loopt, maakt Paulus opnieuw een reisplan voor de komende jaren. Op het programma staan een reis door Macedonië en Achaje, een bezoek aan Jeruzalem en uiteindelijk een bezoek aan Rome. Handelingen 19 vers 22: Hij zond twee van zijn medewerkers, Timotheüs en Erastus, vooruit naar Macedonië, maar bleef zelf nog een tijdje in Asia. Dat de apostel twee van zijn helpers stuurt, heeft te maken met het inzamelen en beheren van de collectegelden, dat moet met grote zorgvuldigheid gebeuren (2 Korinthiërs 8). Van Erastus is ons verder niet veel bekend. In Rom.16 is er sprake van Erastus de stadsrentmeester van Korinthe (in dat geval gaat het om een financieel deskundige), maar het is niet zeker of het om dezelfde persoon gaat. Vanuit Efeze heeft Paulus de Korinthiërs geschreven. De brief is wel aan de Korinthiërs geadresseerd maar zal ook de andere gemeenten in Macedonië bereiken. Handelingen 19 vers 23: In diezelfde tijd ontstond er in Efeze grote opschudding over de persoon van Jezus. TTB - NL - TWR - CW 5

6 Het christelijk geloof had in de ontstaanstijd geen specifieke naam. In Antiochië werden de volgelingen van Jezus voor het eerst christenen genoemd maar dat was geen naam die zij zichzelf hadden gegeven. In Efeze worden de christenen mensen van de weg genoemd. De Weg, was de Here Jezus Zelf (Joh.14). Nu ontstaat er in Efeze een grote opschudding. Het blijkt dat het grote aantal bekeringen het openbare leven in de stad hebben ontregeld. De tempel van de godin Artemis of Diana wordt minder druk bezocht, zodat de inkomsten van de stad teruglopen en mensen die direct bij de tempelcultus zijn betrokken, hun bron van inkomsten dreigen te verliezen. Handelingen 19 vers 24: Het begon bij Demetrius, een zilversmid die zilveren tempeltjes van de godin Artemis maakte en vele vakmensen werk verschafte. Bij de tempel van de vruchtbaarheidsgodin Artemis (in het Latijn: Diana) had zich een groep zilversmeden gevestigd. Onder leiding van een zekere Demetrius maakten zij miniatuurtempeltjes die als souvenir of amulet werden verkocht aan bezoekers en pelgrims die de stad bezochten. De verkoop van deze tempeltjes was een rijke bron van inkomsten. Het is met name deze groep zilversmeden die de financiële belangen in gevaar ziet komen. Handelingen 19 vers 25 t/m 27: Hij riep zijn mannen bij elkaar, haalde er ook nog andere vakbroeders bij en zei tegen hen: Mannen, u weet dat wij in ons vak een goede boterham verdienen. Maar u hebt gehoord en gezien dat die Paulus heel veel mensen achter zich krijgt, niet alleen in Efeze, maar in bijna heel Asia. Hij maakt hun wijs dat met de hand gemaakte goden geen echte goden zijn! Onze zaken lopen daardoor gevaar, straks raken wij onze tempeltjes aan de straatstenen niet meer kwijt. Maar dat niet alleen! Ook de tempel van de grote godin Artemis loopt gevaar uit de belangstelling te raken. Als het zo doorgaat, is die prachtige godin voor wie Asia en de hele wereld zich neerbuigt, straks vergeten! Als een bekwaam vakbondsleider doet Demetrius een klemmend beroep op het eigenbelang van de werknemers. Demetrius ziet in Paulus alleen een bedreiging van de economische en religieuze belangen van de stad. TTB - NL - TWR - CW 6

7 Door de massale overgang naar het christelijk geloof worden niet alleen hun bron van inkomsten bedreigd, maar staat de verering van de godin Artemis zelf op het spel. De tempel van de godin Artemis in Efeze gold in de Oudheid als één van de zeven wereldwonderen. Het was één van de grootste bouwwerken ter wereld en een drukbezochte bedevaartplaats die een rijke bron aan inkomsten garandeerde. In de tempel bevond zich een beeld van Artemis. Artemis wordt meestal in verband gebracht met de stad Efeze. Maar Demetrius overdrijft niet als hij zegt dat Artemis in heel Klein-Azië en zelfs in heel het Romeinse Rijk wordt vereerd. Op tal van plaatsen zijn inscripties gevonden met Artemis der Efeziërs. Het aanzien en de welstand van Efeze was nauw verbonden met de Artemis-cultus. Er staan grote belangen op het spel. Handelingen 19 vers 28 t/m 40: Bij het horen van die woorden werden de mannen woedend. Groot is Artemis van Efeze! schreeuwden zij. De hele stad kwam in rep en roer. Ze stormden met z n allen naar het theater en sleurden Gajus en Aristarchus, twee Macedonische reisgenoten van Paulus, mee. Paulus wilde er zelf ook heen gaan, maar de christenen hielden hem tegen. Enkele bevriende hoge ambtenaren van de provincie Asia lieten hem waarschuwen dat hij zijn leven niet in gevaar moest brengen door het theater binnen te gaan. In het theater schreeuwden de mensen allemaal door elkaar. De meesten wisten niet eens wat er aan de hand was, zij waren zomaar meegelopen. De Joden schoven een zekere Alexander naar voren, na hem geïnstrueerd te hebben wat hij moest zeggen. Hij hief zijn hand op en wilde zijn standpunt verdedigen. Maar toen de mensen merkten dat hij een Jood was en dus niet in Artemis geloofde, schreeuwden zij twee uur lang in koor: Groot is Artemis van Efeze! Groot is Artemis van Efeze! Maar de secretaris van de stad bracht de gemoederen tot bedaren. Mannen van Efeze! riep hij. Wie ter wereld weet nou niet dat Efeze de stad van de grote Artemis is! Wij zijn de bewakers van haar beroemde tempel en van haar beeld, dat uit de hemel is gevallen. TTB - NL - TWR - CW 7

8 Dat zal geen mens ontkennen. Blijf dus kalm en doe geen domme dingen. De mannen die u hier hebt gebracht, zijn geen tempelrovers en hebben niets lelijks over onze godin gezegd. Als Demetrius en zijn werknemers iets tegen iemand hebben in te brengen, is het gerechtshof open en kunnen de rechters de zaak meteen in behandeling nemen. Houd u aan de wettige procedures: als er bepaalde wensen of verlangens zijn, kunnen die in de officiële volksvergadering aan de orde komen. Maar maak een eind aan deze rel, anders krijgen wij moeilijkheden met de regering in Rome. Als die ons ter verantwoording roept, zullen wij ons niet kunnen verdedigen, want al deze drukte is voor niets. Daarmee maakte hij een einde aan de oploop en ging ieder zijns weegs. De steden binnen de Romeinse provincies waren organisatorisch met elkaar verbonden middels een bondgenootschap, dat vooral een religieuze betekenis had. In de provincie Asia werden degenen die daarin een ambt bekleedden Asiarchen genoemd. Zij waren eerst en vooral belast met het toezicht op de instandhouding van de Romeinse keizercultus en (in Efeze) de zorg voor de Artemis-v erering. Een Asiarch werd voor een jaar gekozen, maar ook degenen die het ambt ooit bekleed hadden, werden nog Asiarch genoemd, zoals dat ook bij andere Romeinse eretitels het geval was. Het is merkwaardig dat uitgerekend de Asiarchen, de beschermers van de Romeinse religie, Paulus een tip geven om zich verborgen te houden. Wanneer Paulus zich onder het volk zou begeven, zou de zaak gegarandeerd uit de hand lopen. Dat Lucas terloops melding maakt van de vriendschap tussen de Asiarchen en Paulus verdient bijzondere vermelding. Lucas wil in geen geval de indruk wekken dat de christenen zich aan het gezag van de overheid onttrekken en de aanstichters van rellen en opstanden zijn. De vrede in het Romeinse Rijk (de Pax Romana: de Romeinse vrede) was gebaseerd op een strakke handhaving van de openbare orde. Elke bedreiging daarvan betekende een aantasting van de positie van Rome. De stadssecretaris (zelf verantwoordelijk voor de openbare orde in de stad) waarschuwt de Efeziërs dat zij zich door hun onbezonnen optreden de woede van de Romeinse overheid op de hals zullen halen. TTB - NL - TWR - CW 8

9 Zij zullen wegens oproer aangeklaagd kunnen worden, zonder dat zij in staat zijn verantwoording van hun daden af te leggen. Daarmee maakte hij een einde aan de oploop en ging ieder zijns weegs. Handelingen 20 vers 1 t/m 5: Nadat de rust was weergekeerd, riep Paulus de christenen bij zich en sprak hen moed in. Daarna nam hij afscheid en vertrok naar Macedonië. Op zijn reis door dat gebied sprak hij met veel christenen en bemoedigde hen. Na verloop van tijd reisde hij naar Griekenland en bleef daar drie maanden. Vlak voordat hij uitvoer naar Syrië, hoorde hij dat de Joden daar het op zijn leven gemunt hadden. Daarom besloot hij een omweg te maken en via Macedonië te gaan. Een aantal mannen ging met hem mee: Sopatrus, de zoon van Pyrrhus, uit Berea, Aristarchus en Secundus uit Thessalonica, Gajus uit Derbe, Timotheüs, Tychikus en Trofimus uit Asia. Deze mannen reisden ons vooruit naar Troas en bleven daar op ons wachten. Als de stad Efeze na de oproer rond Demetrius en zijn vakgenoten weer tot rust gekomen is, roept Paulus de gelovigen bij zich. Hij spreekt hen vertroostend en bemoedigend toe. Dan groet hij de gemeente en neemt afscheid. Zijn reis naar Jeruzalem is eigenlijk een voortdurend afscheid nemen. De apostel is tot de conclusie gekomen dat het tijdstip om de stad te verlaten is aangebroken. Maar het is geen gedwongen vertrek of vlucht. De apostel gaat uit eigen beweging. Op zijn reis naar Macedonië komt hij langs Troas, waar de apostel (in afwachting van de terugkeer van Titus) uit Korinthe, het Evangelie predikt. Daarover meer in de volgende uitzending, Hand.20. TTB - NL - TWR - CW 9