Onderwerp Perceptie Rechters, Griffie, Deskundigen m.b.t. de wetswijzigingen van 2006 en 2010.

Transcriptie

1 Voorbereiding KRID-Contactvergadering 16 februari 2016: Perceptie Rechters, Griffie, Deskundigen m.b.t. de wetswijzigingen van 2006 en 2010 Antwoord ir. Luc Vancalbergh op vragen gesteld door een griffier-stagiaire voor haar eindwerk Onderwerp Perceptie Rechters, Griffie, Deskundigen m.b.t. de wetswijzigingen van 2006 en Geachte Mevrouw xxxx, Antwoord op uw vragen 1. Wat zijn volgens u de sterke punten van het deskundigenonderzoek? 2. Wat zijn volgens u de mogelijke werkpunten voor justitie/de rechtbank omtrent het deskundigenonderzoek? Wat zou beter geregeld moeten worden door justitie/de rechtbank? 3. Wat zijn de belangrijkste wijzigingen die zijn doorgevoerd m.b.t. het deskundigenonderzoek met de wet van 2009? Mijn excuses dat ik wat tijd nodig had om mijn gedachten te ordenen naar deze vragen. Ze zijn goed gekozen en vragen dan ook wat meer bedenktijd. 1. Sterke punten van het deskundigenonderzoek in een bouwgeschil. Het sterkste punt is de tegensprekelijkheid van een deskundigenonderzoek, of dit nu een bouwgeschil is of een ander geschil. De tegensprekelijkheid is een bijzondere tool, omdat op deze wijze alle partijen op gelijk welk ogenblik van het geschil de mogelijkheid hebben hun mening te uiten over de wijze dat het onderzoek gevoerd wordt, op de vaststellingen en op de besluitvorming, zegge antwoord op de vragen die de rechtbank aan de deskundige stelde. Dit betekent dat in het eindverslag deze disputen reeds hun behandeling zouden moeten hebben gehad. Voor een deskundigenonderzoek in de bouw is dit van bijzonder belang, gezien soms op destructieve wijze het onderzoek moet gevoerd worden en dus daarna de kwestieuze situatie niet meer bestaat. Het is dus van belang dat deze situaties nauwkeurig genotuleerd worden, zodat naderhand daarover geen discussie meer kan bestaan. Het valt te betreuren dat bij de opleiding van deskundigen optredend voor rechtbanken, wel de procedure voor tegensprekelijkheid grondig uitgelegd wordt, maar er te weinig aandacht gegeven wordt aan de motivatie waarom tegensprekelijkheid zo broodnodig is. Het is niet alleen een wettelijke vereiste maar heeft ook haar maatschappelijke reden van bestaan. Er is de tegensprekelijkheid op de aanvangsvergadering, waar partijen voor het eerst mekaars standpunt aanhoren (zij schreven dit eerder neer in hun dagvaarding en brieven, maar meestal leveren gesprekken meer op dan geschrijf). Op de aanvangsvergadering verklaren de partijen hun standpunten. Deze zijn van

2 uitzonderlijk belang. Het gebeurt immers regelmatig dat naderhand partijen zichzelf tegenspreken lopende het deskundigenonderzoek. Het is niet de eerste keer dat deze situaties de oorsprong van het geschil blootleggen. De wetgever voorzag dat de deskundige (art. 972bis 2 derde lid) notulen moet opmaken van de vergaderingen die hij organiseert. Ik spreek liever over notulen dan over verslag omdat advocaten dit nogal eens vermengen met voor- en eindverslag. Spijtig is dat de wetgever geen termijn gesteld heeft om deze notulen op te maken. Ik vind het immers belangrijk dat partijen op tegensprekelijke wijze op deze notulen hun opmerkingen kunnen formuleren en ook kunnen repliceren op de opmerkingen van hun confraters. Na deze replieken zijn deze verklaringen waarheidsgetrouw, correct en volledig geacht en kan daarover alvast geen betwisting meer zijn. Er zijn collega s die deze notulen pas voor het eerst in hun voorverslag opnemen. Dit levert het risico dat, na voorlegging van het voorverslag, opmerkingen komen over de verklaringen en vaststellingen die de besluitvorming van de deskundige in zijn voorverslag in vraag stellen, hetgeen een bijzonder penibele situatie creëert voor de gerechtsdeskundige. De tegensprekelijke verdeling van briefwisseling en dossierstukken is evident. Na voorlegging van de notulen van aanvangsvergadering en plaatsbezoeken zijn partijen het minstens eens met de verklaringen van eenieder en met de vaststellingen die de deskundige neerschreef. Nu komt het voorverslag (art. 976), waarin de deskundige het meestal voor het eerst zijn advies m.b.t. technische aansprakelijkheden neerschrijft. Ook hier is de tegensprekelijkheid het sterkste punt. Partijen kunnen hun mening kwijt en de deskundige moet antwoorden op alle relevante vragen en replieken op het voorverslag. Alhoewel de wet het niet voorziet zou het mijns inziens passend zijn dat partijen ook op de antwoorden van de deskundige kunnen antwoorden. Dit zou technische discussies tijdens de debatten op de rechtbank kunnen vermijden. Het is evident dat een sterk punt van een deskundigenonderzoek in een bouwgeschil is dat de Rechter bijgestaan wordt door een professioneel in de bouw, een technische wereld die vrij ver staat van de juridische wereld waar het geschil behandeld wordt. Voorwaarde is natuurlijk dat de gerechtsdeskundige deskundig is enerzijds in zijn vak en anderzijds voldoende kennis heeft van de wetgeving op het deskundigenonderzoek. Het is dan ook noodzakelijk dat een deskundige zich periodiek bijschoolt op de verschillende vlakken: - Uiteraard de kennis van de wetgeving op het deskundigenonderzoek en de interpretatie die eraan gegeven kan worden; - Uiteraard de kennis over de bouwkundige problemen; Maar ook over: - Correcte rapportering; - Leiden van vergaderingen en onderzoeken; - Menselijke vaardigheden om misleidende acties van partijen en hun raadslieden te doorzien.

3 Het deskundigenonderzoek moet de objectiviteit en waarachtigheid nastreven. Dit staat veelal loodrecht op de houding van de raadslieden die enkel het belang van hun cliënt moeten behartigen en in vele gevallen niet gediend zijn met de waarheid. Daar waar in het Angelsaksische systeem raadslieden zaken mogen verzwijgen, maar geen onwaarheden mogen verkondigen zijn in ons Napoleontisch systeem de raadslieden niet gehouden aan de waarheid. Dit is nu juist ook de opdracht van de deskundige om deze onwaarheden bloot te leggen verwijzend naar zijn objectieve vaststellingen. Dus vind ik het sterke punt bij deskundigenonderzoeken in de bouw dat de deskundige de mogelijkheid heeft, in weerwil van wat partijen uiten, om een zo goed mogelijk objectieve waarheid te achterhalen die hij tijdig tegensprekelijk meedeelt zodat ook de technische discussie over de adviezen van de deskundige afgerond zijn bij het neerleggen van het eindverslag. 2. Wat zijn volgens u de mogelijke werkpunten voor justitie/de rechtbank omtrent het deskundigenonderzoek in bouwgeschillen? Wat zou beter geregeld moeten worden door justitie/de rechtbank? Geen enkele maatschappij zal ooit volledig perfect zijn, alhoewel we samen de perfectie nastreven. Alhoewel we mijns inziens over een goede wetgeving m.b.t. het deskundigenonderzoek beschikken zullen er altijd discussiepunten pro en contra zijn. Volgens mij is een minpunt in de ganse doorloop, dat het deskundigenonderzoek onvoldoende modulair is. Ofwel hebben we er de beperkte tussenkomst van de deskundige volgens onderafdeling 4 (art. 984, 985, 986). Ofwel is er het volledige deskundigenonderzoek met opmaak van voor- en eindverslag. Enige tussenmogelijkheid is de verzoening. Problematiek is dat bij de aanvangsfase van een dispuut meestal enkel juridisch geschoolden aanwezig zijn, die zo goed als mogelijk het bouwkundige gebrek en zijn gevolgen, zijnde de facto technisch, proberen te beschrijven. Het is niet de eerste keer dat in dagvaardingen de technische realiteit overroepen wordt. Op dat ogenblik kan de rechter enkel maar teruggrijpen naar wat de advocaten schrijven in deze dagvaarding en stelt een deskundige aan. Indien de deskundige ter plaatse vaststelt dat de gebreken overroepen zijn is alle inspanning die partijen (zowel eisende als verwerende partijen) gemaakt hebben voor niets geweest. Maar ook de Rechtbank ondervindt hier nadeel. Ook dit ligt aan de basis van de overload bij de rechtbank. Ieder dossier krijgt immers een volledige behandeling. Ik weet dat de wetgever geen technisch vooronderzoek vereist, en dat sommige juristen het moeilijk hebben met tijdig technisch advies, maar toch is mijn voorstel dat iedere dagvaarding in een bouwgeschil zou moeten onderbouwd worden met een technisch advies door een geregistreerd deskundige, bekend met de wetgeving op het deskundigenonderzoek, en die ook de verantwoordelijkheid draagt voor een correcte weergave van de ernst van het probleem. Aan de hand van deze technische nota kan de Rechter dan evalueren of het noodzakelijk is een deskundige aan te stellen om de tegensprekelijke vaststellingen te doen zoals hoger uiteengezet.

4 Een dergelijke stap zou ervoor kunnen zorgen dat door partijen overroepen zaken tot bij een gerechtsdeskundige komen, waar zij enkel maar voor bijkomende kosten zorgen. De taak van dit technisch vooronderzoek zou kunnen gepaard gaan met een verplicht onderzoek of geen verzoening mogelijk is, mogelijks mits bemiddeling. Uiteraard blijft de wetgeving op het deskundigenonderzoek uiterst nuttig voor de ernstige zaken. Over wat beter geregeld zou moeten worden door justitie/de rechtbank wijd ik niet uit. Deze elementen zijn alom gekend en vinden voor het grootste deel hun oorsprong bij de onderbezetting bij de griffies en de rechters. Dit is dus een politiek/budgettair probleem. Verder zie ik dat vordering gemaakt wordt met de informatisering. Laat ons hopen dat dit op een versneld tempo verder doorgaat. Er kan heel wat tijd gewonnen worden met elektronisch beheer van de dossiers en VPN connectie met de deskundigen. 3. Wat zijn de belangrijkste wijzigingen die zijn doorgevoerd m.b.t. het deskundigenonderzoek met de wet van 2009? De wijziging van vond ik niet zo spectaculair. Ik lees vooral rechtzettingen van de problemen die ontstaan zijn sinds de wijziging van Volgende wijzigingen uit de wet 2009 paste ik reeds meerdere keren toe: - Verplicht overmaken dossierstukken voorafgaand aan de aanvangsvergadering (art. 972bis). Ik spreek niet graag van installatievergadering omdat deze naam voorbehouden is aan de vergadering die de Rechter kan bijeenroepen. - Art. 987 tweede lid: In geval de aangestelde partij niet tot uitvoering overgaat, kan de meest gerede partij het voorschot in consignatie geven. Heeft me al eens uit een impasse geholpen. Probleem ontstaat echter wel nadien bij de begroting van de staat van erelonen en kosten. Deze wordt meestal toegewezen aan de partij die aangewezen is in het vonnis voor aanstelling van de deskundige. Dit is nu de partij die bij aanvang niet wenste te betalen. Dit leidde in alle gevallen tot betekening van het vonnis en gedwongen inning van de factuur via de deurwaarder. - Een heikel punt dat de advocaten nog steeds niet doorhebben is art lid. De betalende partij bezorgt de deskundige een bewijs van betaling. Het is zelden dat dit gebeurt en zorgt voor bijkomende kosten voor controle en communicatie door de deskundige. - Een veel gebruikt art. is art. 989 derde lid De deskundigen kunnen desgevallend de vervulling van hun opdracht schorsen of uitstellen totdat zij op de hoogte zijn gebracht van de consignatie van het voorschot overeenkomstig art. 987, vierde lid. Dit is goed als drukkingsmiddel, maar is moeilijk om in de praktijk te brengen. Afspraken van bijeenkomsten zijn reeds gemaakt en afbellen ervan verhoogt nodeloos de kosten.

5 In de wet van 2006 was er een patstelling m.b.t. de begroting van staat van erelonen en kosten. Dit is gelukkig gecorrigeerd in de wet van 2009 art Partijen moeten dus binnen de 30 dagen melden dat zij de staat betwisten. Dit zorgt ervoor dat toch een groot aantal deskundigenonderzoeken tijdig kunnen afgerond worden. Deze wijziging was essentieel voor de gerechtsdeskundige. De wijziging in 2007 was ingrijpender. Oud art. 965 stelde dat het de partijen waren die het deskundigenonderzoek in werking stelden. Resultaat was dat bij vele rechtszaken waar een deskundige aangesteld werd, dit gebeurde om de tegenpartijen te forceren tot verzoening, maar dat de deskundige nooit in werking werd gesteld. Dus een oneigenlijk gebruik van het deskundigenonderzoek. Dit is nu vervangen door art stellende dat de kennisgeving gebeurt door de griffier en dat onmiddellijk daarna de deskundige zijn werken moet aanvangen. Ik hoop dat U hiermee verder kunt. Mocht ik U nog van dienst kunnen zijn, mag U steeds terug contact nemen. Veel succes met het afwerken van uw eindwerk. Het is een bijzonder uitdagend thema.