BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina 15

Transcriptie

1 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina 15 Inhoud Lijst van auteurs en redacteuren 5 Ten geleide 7 Voorwoord van de redactie 11 Dankwoord 13 1 Lymfoedeem: wat is er aan de hand? Typerend beeld van de aandoening Primair lymfoedeem Secundair lymfoedeem Demografische gegevens Omgaan met onzekerheid: ontstaat lymfoedeem wel of niet? Symptomen van lymfoedeem Zwelling Zwaar, vermoeid gevoel Pijn en zenuwpijn Classificatie van lymfoedeem Diagnostiek van lymfoedeem Zelfdiagnose Eerstelijnsonderzoek Aanvullende diagnostiek Lymfescintigrafie Echografie Kleurenduplex Computertomografie Magnetic resonance imaging Volumemetingen Samenvatting 50

2 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina OMGAAN MET LYMFOEDEEM Bijlage 1.1 Indeling primair en secundair lymfoedeem 52 Bijlage 1.2 Onderverdeling van de verschillende vormen van erfelijk bepaald lymfoedeem en schatting van de incidentie 52 Bijlage 1.3 Anderson-classificatie van lymfoedeem 53 Bijlage 1.4 Oedeemspecifieke anamnese en lichamelijk onderzoek 53 Bijlage 1.5 Verschillende manieren van volumemetingen 55 2 Lymfoedeem: hoe komt het eigenlijk? Verklarend model Anatomie van het lymfestelsel Lymfehaarvaten (lymfecapillairen) Precollectoren, collectoren en lymfangion Naar de aderlijke bloedsomloop: de lymfestammen Richting holle ader: de terminus Dwarsverbindingen: de anastomosen en collateralen Gefilterd: de lymfeklieren Waterscheidingen en drainagegebieden (territoria) Lymfetransport Pompfunctie van spieren en gewrichten Verschuifbaarheid van de huid Massage door het kloppen van de slagaderen Invloed van de darmfunctie Drukverschillen door de ademhaling Aanzuigende werking van de aderlijke bloedsomloop Fysiologie van het lymfestelsel Oorzaken van lymfoedeem Primair lymfoedeem Secundair lymfoedeem Oorzaken van secundair lymfoedeem Infecties Aandoeningen van de bloedsomloop Behandelingen vanwege kanker Afklemming van de lymfafvoer 77

3 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina Verwondingen, littekens en chirurgische ingrepen Lipoedeem en overgewicht Ziektes van het lymfestelsel Laat ontstaan van lymfoedeem Samenvatting 81 Bijlage 2.1 Het mechanisme van Starling 83 Bijlage 2.2 Overzicht van genetische aandoeningen met bijkomend primair lymfoedeem 84 3 Wat is het beloop zonder behandeling? Beloop zonder behandeling Volumetoename Verbindweefseling Verstoring van het evenwicht Veranderingen van de huid Lekkage van lymfevocht Infecties Orthopedische complicaties Samenvatting 95 4 Lymfoedeem: welke behandelingen bestaan er? Wat houdt de behandeling in? De ontstuwingsfase De onderhoudsfase Huid-, nagel- en voetverzorging Manuele lymfedrainage Compressietherapie Zwachtelen Therapeutische elastische kousen Niet-elastisch verband Intermitterende compressietherapie (pressotherapie) 110

4 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina OMGAAN MET LYMFOEDEEM 4.5 Therapeutisch oefenen Duurtraining Krachttraining Lymfespecifiek oefenen Functioneel oefenen Aanvullende, optionele behandelingen Lymfetaping Elektrostimulatie Chirurgische behandeling van lymfoedeem Lymfoedeem en voeding Behandeling van kinderen en jongvolwassenen Impact van de behandeling van lymfoedeem Factoren waardoor bestaand lymfoedeem kan verergeren of latent lymfoedeem manifest kan worden Wie behandelt en waar? Behandeling in de eerste lijn Behandeling in de tweede lijn Behandeling in de derde lijn Samenvatting 129 Bijlage 4.1 Het breien van therapeutische elastische kousen 130 Vlakbreikous 130 Rondbreikous 131 Bijlage 4.2 Verschillende drukklassen 131 Bijlage 4.3 De bandagist 132 Bijlage 4.4 Leveranciers van therapeutische kousen 133 Bijlage 4.5 Oefenschema voor de schouders en de armen 133 Bijlage 4.6 Oefenschema voor de heupen en de benen 136 Bijlage 4.7 Werkwijze Lymfoedeem Werkgroep Drachten 138 Werkgroepprotocol 138 Screeningprogramma lymfoedeem 138 Bijlage 4.8 Stroomdiagram Werkwijze Lymfoedeem Werkgroep 139

5 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina Welke aandoeningen met ander soort oedeem zijn er? Oedeem bij spataderen Flebolymfoedeem bij het chronisch tekortschieten van de vochtafvoer door de aderen Oedeem bij diepe veneuze trombose Oedeem bij het posttrombotisch syndroom Oedeem bij hartfalen Longoedeem Lipoedeem en lipolymfoedeem Ideopathisch cyclisch oedeem Oedeem door overgewicht Inactiviteitsoedeem Myxoedeem bij aandoeningen van de schildklier Oedeem bij reuma Hersenoedeem Oedeem bij suikerziekte Hongeroedeem Oedeem bij afwijkingen van de lever Oedeem bij afwijkingen van de nieren Zwangerschapsoedeem Allergisch oedeem Samenvatting 157 Bijlage 5.1 De queteletindex 159

6 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina OMGAAN MET LYMFOEDEEM 6 Lymfoedeem: wat betekent het voor de patiënt en diens omgeving? De mogelijke gevolgen van lymfoedeem voor volwassenen Veranderd lichaamsbeeld en zelfbeeld Emoties Rolverandering in het (eventuele) gezin Relatie met de (eventuele) partner Seksualiteit en intimiteit Relatie met (eventuele) kinderen Relaties binnen het sociale netwerk Hobby s en sporten Werk en relaties met werkgever/collega s Financiële situatie Lymfoedeem bij kinderen Onontbeerlijke hulp Samenvatting Lymfoedeem: hoe ermee om te gaan? Taken bij het omgaan met lymfoedeem Normaal verlopend verwerkingsproces Wat is verwerken? Wat helpt niet? Wat helpt: bronnen van steun Informatie Het bijhouden van een lymfedagboek Emoties uiten Prioriteiten stellen Afscheid nemen Hulp aanvaarden Lymfoedeem-supportgroep Oefeningen die bijdragen aan ontspanning en het hervinden van evenwicht? 197

7 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina Professionele psychische ondersteuning Genetische advisering Partner en kinderen Samenvatting 206 Bijlage 7.1 Lymfedagboek 208 Bijlage 7.2 Ademhalingsoefeningen 210 Bijlage 7.3 Visualisatieoefeningen Lymfoedeem: hoe terugval/verergering van zwelling zo veel mogelijk te voorkomen? Zelfmanagement Lichamelijke verzorging Zelfmassage Compressietherapie Bewegen en oefenen Handige hulpmiddelen en oefenmaterialen Ergonomische aanpassingen Bubbeltjesplastic en knikkers Chinese meditatieballen en flesjes of tennisballen Collar a cuff Badborstel Lymfetrainer Minitrampoline Shoulder Rope Pulley Samenvatting 250 Bijlage 8.1 Zelfmassageschema om de lymfeterritoria te openen 251

8 BSL_OMGAAN MET LYMFOEDEEM:148x210_ISBN :44 Pagina OMGAAN MET LYMFOEDEEM 9 Internetadressen, aanbevolen literatuur en geraadpleegde literatuur 253 Internetadressen van patiëntenorganisaties 253 Internetadressen van andere relevante organisaties 254 Aanbevolen literatuur 255 Geraadpleegde literatuur 257 Verklarende woordenlijst 261 Over de auteurs 277 Register 280 Verantwoording van de afbeeldingen 284