Opdracht CORF Hoe constructivistisch is mijn stijl? Gerard Elbers

Transcriptie

1 Opdracht CORF Hoe constructivistisch is mijn stijl? Gerard Elbers Inleiding Klassieke cultuur versus constructivisme In onze moderne tijd lijkt het steeds moeilijker om leerlingen van de middelbare te motieveren tot het opnemen van nieuwe kennis. Een verklaring hiervoor is dat de cultuur in de klas niet aansluit bij de cultuur van de leerling buiten de klas [Taylor et. al]. De klassieke cultuur gaat uit van objectieve kennis die onafhankelijk is van het denken van de leerling en als product geleverd moet worden om door de hem geabsorbeerd te worden. Het constructivisme stelt daar een andere aanpak tegenover. De leerling is zelf medeverantwoordelijk voor het opbouwen van zijn kennis. Deze kennis moet gebracht worden in de vorm van echte problemen die aansluiten bij zijn dagelijkse werkelijkheid [Gravemeijer 1]. Hij wordt uitgedaagd tot het heruitvinden van deze kennis door, onder de leiding van de docent, met medeleerlingen een open discussie aan te gaan over de realiteit om hem heen [Gravemeijer 2]. Dit vereist een compleet andere cultuur in de klas dan de klassieke cultuur. Deze cultuur wordt getypeerd door een vijftal kenmerken: De kritische stem Gedeelde controle Onzekerheid Persoonlijke relevantie Inbreng van de leerling De vragenlijst CLES (Constructivist Learning environment Survey) is ontworpen om te onderzoeken in welke mate de cultuur in de klas deze constructivistische kenmerken vertoont [Taylor]. Persoonlijke achtergrond voor het afnemen van CLES in vwo 5 Sinds september 2011 werk ik op het Jeroen Bosch College in s Hertogenbosch als docent natuurkunde voor 20 lesuren per week en geef daar les aan twee tweede klassen (vmbo-t, havo), één havo 3 klas, twee vwo 4 klas en twee vwo 5 klassen. Om te onderzoeken in hoeverre mijn stijl van lesgeven de constructivistische kenmerken vertoont heb ik de Nederlandse versie van de CLES vragenlijst (zie bijlage 1) afgenomen bij twee vwo 5 klassen bestaande uit ca. 50 leerlingen. Afhankelijk van de resultaten kan ik mijn stijl van lesgeven aanpassen. Afnemen van CLES via CORF Ik heb de CLES vragenlijst online afgenomen m.b.v. CORF : de Collectieve Onderwijs Research Faciliteit ( ontwikkeld door TU Eindhoven. In de Nederlandse versie ( vertaald uit het Engels) heb ik de vragen eerst omgezet in stellingen en ingevoerd in CORF. De URL van de vragenlijst werd per mail opgestuurd naar 50 vwo 5 leerlingen die vrij mochten kiezen of ze deze lijst zouden invullen.

2 Resultaten Ruwe data Van de 50 geadresseerden hebben 36 leerlingen gereageerd. Hiervan hebben 21 leerlingen de lijst correct ingevuld. De resterende 15 zijn waarschijnlijk halverwege gestopt waardoor de gegevens niet bewaard zijn. Daarnaast heb ik, als docent, zelf de lijst ingevuld. Verwerking Uit de ruwe data, antwoorden van leerlingen en docent, werden de scores van de 5 constructivistische aspecten bepaald aan de hand van de lijst in bijlage 2. Dit leverde de volgende tabel op. Klas Zelf σ Kritische stem 3 4-0,7 1,2 Soms/Vaak Gedeelde controle 2 2-0,2 0,8 Zelden/Zelden Onzekerheid 2 2 0,3 1,0 Zelden/Zelden Persoonlijke relevantie 2 3-1,3 1,0 Zelden/Soms Leerlinginbreng 3 4-0,4 0,8 Soms/Vaak Tabel 1 Scores uit de antwoorden op de CLES vragenlijst In de tabel staan de score van de klas, van mijzelf, het verschil (klas zelf), de standaardafwijking en de interpretatie van de score. De score van de klas werd bewust afgerond op één cijfer om die eenduidig te kunnen interpreteren in de waarden: Nooit, Zelden, Soms, Vaak of Altijd. Het verschil met de klas en de standaardafwijking zijn bepaald uit de niet afgeronde scoren. Analyse Het eerste wat opvalt bij deze resultaten, is dat mijn stijl van lesgeven niet constructivistisch is. Drie kenmerken van constructivisme worden zelden ervaren door de leerlingen en twee soms. Het tweede wat opvalt, is dat mijn eigen indruk van mijn stijl niet significant verschilt van die van mijn leerlingen (voor 4 van de 5 aspecten is het verschil minder dan 1 standaard afwijking en voor één aspect iets meer). Een voorzichtige conclusie is dat mijn twee 5 vwo klassen mijn lesstijl als niet constructivistisch ervaren en dat ik het met hen eens ben.

3 Constructivistisch of niet constructivistisch? That s the question Bij deze conclusie stel ik mijzelf drie vragen: 1. Is mijn niet constructivistisch stijl van lesgeven te verklaren? 2. Is een constructivistisch stijl van lesgeven wenselijk? 3. Wat ligt er binnen mijn mogelijkheden? Verklaring voor mijn niet constructivistische stijl X en y [] geven aan dat er minstens twee voorwaarden zijn voor het hanteren van een constructivistische stijl. Geschikt lesmateriaal (een didactische rij opgaven) en een aangepast didactisch contract tussen docent en leerlingen. Het curriculum wordt echter opgelegd door de overheid en de methode (de boeken) door de. De methode die op het JBC gebruikt wordt (Systematische Natuurkunde) is klassiek van opzet d.w.z. kennis wordt in hapklare brokken aangeboden met opgaven die maar één juist antwoord vereisen. Ook de cultuur op het JBC (en de meeste andere scholen) is erop gericht om binnen een beperkte tijd kennis bij te brengen en te toetsen. Het is dus voor mij, zeker als nieuwe docent, moeilijk om tegen de cultuur in constructivistisch te werk te gaan. Om dit toch te bereiken zou ik extra lesmateriaal moeten ontwikkelen, de lessen anders inrichten en de kennis op een andere manier toetsen (veel meer gericht op het denkproces). Dit alles moet dan in overleg met de sectie natuurkunde gebeuren omdat de toetsen gezamenlijk gemaakt en gebruikt worden. Wenselijkheid van een constructivistische stijl Is een constructivistisch leerstijl wenselijk? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we terug naar het oorspronkelijk doel van het constructivisme. Het doel is om een cultuur te creëren die (volgens de inzichten uit de kennistheorie) het leren bevordert door beter aan te sluiten bij de cultuur van de leerling buiten. Zoals vermeld in de inleiding is motivatie bij leerlingen van de middelbare een groot probleem zowel in mijn klassen als over de hele linie. Het is daarom verstandig om de oorzaken te analyseren en voor zover mogelijk aan te pakken. De inzichten van het constructivisme zouden daarbij zeker behulpzaam kunnen zijn. Recentelijk stelde ik een inzichtvraag: Is de slingertijd van een slinger afhankelijk van de massa?. Het antwoord wat ik kreeg was: Nee, omdat het niet voorkomt in de formule in het boek. Een aantaal leerlingen dachten oorspronkelijk dat het antwoord Ja moest zijn maar durfden hun denkproces niet uit te leggen het volgens het boek toch fout was. Ook degenen die het juiste antwoord gaven durfden mij niet hun denkproces uit te leggen. Er is voor een inzichtvak als natuurkunde dus nog veel te verbeteren. Mogelijkheden van een constructivistische stijl Wat is er wel mogelijk? Ik kan het gesprek aangaan met mijn leerlingen waarin ik aangeef dat ik kritische vragen over de stof waardeer (de kritische stem) en graag van hen wil horen wat ik zou kunnen veranderen om mijn lessen boeiender te maken (leerling inbreng). Ook kan ik meer op zoek gaan naar voorbeelden uit het dagelijkse leven (pesrsoonlijke relevantie) en de leerlingen uitdagen te discussieren over deze onderwerpen zonder daarbij uit te zijn op het juiste antwoord (onzekerheid) maar de nadruk te leggen op het denkproces. Ik zou de CLES vragenlijst ook regelmatig (iedere 3 maanden) kunnen afnemen om de vorderingen te meten. Enkele leerlingen gaven aan dat ze het stoer vonden dat ik deze vragenlijst rond had durven sturen. Het wordt dus gewaardeerd dat ik naar hun mening vraag.

4 Literatuur [Gravemeier 1] [Gravemeier 2] [Taylor et. Al] K.P.E. Gravemeijer, De context van de interactie, Freundenthal instituut, universiteit Utrecht (jaar onbekend) K.P.E. Gravemeijer, Het belang van social norms en socio-math norms voor realistisch reken-wiskundeonderwijs, Freundenthal instituut, universiteit Utrecht (jaar onbekend) P.C.Taylor et. al.,monitoring constructivist classroom learning environments, Curtin university of technology, Perth, Australia

5 Bijlage 1: CLES vragenlijst In de les Bijna nooit Zelde n Soms Vaak Bijna altijd 1 Ik leer iets over de wereld buiten de Ik bepaal samen met de docent waar de toets over gaat Ik leer hoe het vak in andere culturen wordt benaderd Het is ok als ik de docent vraag waarom moeten we dit leren? 5 Ik leer dat het bij het vak gaat om de ontwikkeling van theorieën/wetten 6 Ik leer interessante dingen over de wereld buiten de Het is ok als ik zeg wat ik vind Ik praat met andere leerlingen over hoe we een probleem kunnen oplossen 9 Ik leer dat het vak in de loop der jaren is veranderd Andere vertellen leerlingen mij hun ideeen Het is ok als ik zeg dat ik het niet eens ben met hoe er les wordt gegeven 12 Ik bepaal samen met de docent hoe goed ik het doe Ik praat over het vak met andere leerlingen Dat wat ik leer heeft niets te maken met mijn leven buiten 15 Ik leer dat een perfect antwoord op een vraag, niet altijd mogelijk is 16 Het is ok als ik zeg dat iets me belemmerd om te leren Ik leg andere leerlingen uit hoe ik iets begrijp Ik bepaal samen met de docent welke dingen voor mij het beste zijn om te doen 19 Het is ok als ik voor mijn rechten opkom Ik leer dat inzichten in het vak afhangen van meningen van vakmensen 21 Ik leer de wereld buiten de beter begrijpen Het is ok als ik klaag als ik iets verwarrend vind Ik bepaal samen met de docent hoeveel tijd ik ergens aan besteed 24 Ik leer dat wat men nu weet van het vak anders is dan wat men er vroeger van wist 25 Ik bepaal samen met de docent wat ik ga doen Ik vraag andere leerlingen hoe zij iets begrijpen Ik bepaal samen met de docent wat ik ga leren Ik leer hoe het vak verband houdt met het leven buiten Andere leerlingen vragen naar hoe ik iets begrijp We starten met een onderwerp uit de wereld buiten de

6 Bijlage 2 Verwerking van scores In onderstaande tabel zie je welke stellingen betrekking hebben op welke schaal/deelonderwerp en zie je de oorspronkelijke Engelse formulering Nr Deelonderw erp/schaal 4 critical voice Is het ok als ik de docent vraag waarom moeten we dit leren? Engelse formulering. It s OK for me to ask the teacher `why do I have to learn this? 7 critical voice Is het ok als ik zeg wat ik vind It s OK for me to express my opinion. 11 critical voice Is het ok als ik zeg dat ik het niet eens ben met hoe er les wordt gegeven It s OK for me to question the way I m being taught. 16 critical voice Is het ok als ik zeg dat iets me belemmerd om te leren 19 critical voice Is het ok als ik voor mijn rechten opkom 22 critical voice Is het ok als ik klaag als ik iets verwarrend vind 2 shared Bepaal ik samen met de docent control waar de toets over gaat 12 shared Bepaal ik samen met de docent hoe control goed ik het doe 18 shared Bepaal ik samen met de docent control welke dingen voor mij het beste zijn om te doen 23 shared Bepaal ik samen met de docent control hoeveel tijd ik ergens aan besteed 25 shared Bepaal ik samen met de docent wat control ik ga doen 27 shared Bepaal ik samen met de docent wat control ik ga leren 3 uncertainty Leer ik hoe het vak in andere culturen wordt benaderd It s OK for me to complain about anything that prevents me from learning. It s OK for me to speak up for my rights. It s OK for me to complain about teaching activities that are confusing. I help the teacher to assess my learning. I help the teacher to decide how well I am learning. I help the teacher to decide which activities are best for me. I help the teacher to decide how much time I spend on learning activities. I help the teacher to decide which activities I do. I help the teacher to plan what I m going to learn.. I learn about the different sciences used by people in other cultures. 5 uncertainty Leer ik dat het bij het vak gaat om de ontwikkeling van theorieën/wetten 9 uncertainty Leer ik dat het vak in de loop der jaren is veranderd 15 uncertainty Leer ik dat een perfect antwoord op een vraag, niet altijd mogelijk is 20 uncertainty Leer ik dat inzichten in het vak afhangen van meningen van vakmensen 24 uncertainty Leer ik dat wat men nu weet van het vak anders is dan wat men er 1 personal vroeger van wist Leer ik iets over de wereld buiten de I learn that science is about creating theories. I learn that science has changed over time.. I learn that science cannot provide perfect answers to problems. I learn that science is influenced by people s values and opinions. I learn that modern science is different from the science of long ago. I learn about the world outside of. 6 personal Leer ik interessante dingen over de wereld buiten de I learn interesting things about the world outside of.

7 14 personal 21 personal 28 personal 30 personal 8 student 10 student 13 student 17 student 26 student 29 student Heeft dat wat ik leer niets te maken met mijn leven buiten Leer ik de wereld buiten de beter begrijpen Leer ik hoe het vak verband houdt met het leven buiten Starten we met een onderwerp uit de wereld buiten de Praat ik met andere leerlingen over hoe we een probleem kunnen oplossen Vertellen andere leerlingen mij hun ideeen Praat ik over het vak met andere leerlingen Leg ik andere leerlingen uit hoe ik iets begrijp Vraag ik andere leerlingen hoe zij iets begrijpen Vragen andere leerlingen naar hoe ik iets begrijp What I learn has nothing to do with my out-of- life.. I get a better understanding of the world outside of. I learn how science can be part of my out-of- life. My new learning starts with problems about the world outside of. I talk with other students about how to solve problems. Other students explain their ideas to me. I get the chance to talk to other students. I explain my understandings to other students. I ask other students to explain their thoughts. Other students ask me to explain my ideas.