Plan van Aanpak. GIDS Gelden JOGG Harderwijk

Transcriptie

1 Plan van Aanpak GIDS Gelden JOGG Harderwijk Dinie Kolk Domein Samenleving Juni

2 Gezond in Harderwijk Gezondheid is het belangrijkste dat er is. Ook gemeenten hebben baat bij gezonde en actieve burgers. Ze participeren meer, zijn zelfredzamer, leveren een grotere bijdrage aan de economie en leggen minder beslag op het zorgstelsel. Maar niet iedereen is even gezond. De gezondheidsverschillen tussen lager en hoger opgeleiden zijn groot en dreigen groter te worden als we daar niets aan doen. De overheid zet daarom niet alleen in op behoud en verbetering van gezondheid in het algemeen, maar ook op het verbeteren van de gezondheid van burgers met een gezondheidsachterstand. Met dit doel wordt een landelijk stimuleringsprogramma gestart ter bevordering van een lokale, integrale aanpak van gezondheidsachterstanden. Eenennegentig gemeenten, waarin de wijken liggen met de laagste ses-scores, krijgen vier jaar extra middelen (GIDS-gelden) voor het aanpakken van gezondheidsachterstanden en het verbeteren van de gezondheid van risicogroepen. De achterliggende gedachte daarbij is dat juist gemeenten gezondheidsverschillen effectief kunnen verkleinen door een brede en duurzame aanpak in de buurt of wijk, samen met lokale partijen en met een actieve rol voor de burgers zelf. Vanaf 2015 zijn er extra gelden ter beschikking gesteld en kunnen in totaal 164 gemeenten aanspraak maken op de GIDS gelden, waaronder Harderwijk. Het programma wordt uitgevoerd door Pharos en Platform31 in samenwerking met diverse partners en wordt gefinancierd door VWS. Aanleiding Het programma ondersteunt één van de doelen van het Nationaal Programma Preventie (NPP), namelijk het aanpakken van sociaal economische gezondheidsverschillen (SEGV). Dat zijn systematische verschillen in gezondheid en sterfte tussen mensen met een hoge en mensen met een lage sociale positie. Deze verschillen verkleuren steeds meer. Naast opleiding en inkomen worden gezondheidsachterstanden beïnvloed door biologische factoren, fysieke omgeving, sociale omgeving, leefstijl en toegankelijkheid en kwaliteit van de gezondheidszorg. Participeren heeft eveneens een grote invloed op gezondheid. De gevolgen van een slechte gezondheid blijven niet beperkt tot een verminderde kwaliteit van leven en een groter beslag op de gezondheidszorg. Een slechte gezondheid heeft op zichzelf weer invloed op opleiding, werk en participatie, terwijl minder opleiding, minder werk en een lagere participatie op hun beurt weer bepalend zijn voor de gezondheid. Deze wisselwerking vraagt om een aanpak die hier rekening mee houdt. De aanpak: vijf sporen, acht pijlers De (internationale) ervaring leert dat een integrale aanpak die zich richt op een gezonde leefstijl, gezonde fysieke en sociale omgeving, goede en toegankelijke zorg en participatie nodig is om duurzaam effect te sorteren. Aan de hand van vijf sporen en acht pijlers kunnen gemeenten hun eigen beleid en werkwijze in kaart brengen en een volgende stap zetten. Vijf sporen Gezond gedrag en gezondheidsvaardigheden. Het is belangrijk dat burgers zich bewust zijn van de mogelijkheden om hun eigen gezondheid te behouden of te verbeteren. Daarvoor zijn kennis en vaardigheden omtrent gezond gedrag en een evenwichtige leefstijl nodig. 2

3 Participatie. Actief meedoen in de samenleving maakt mensen gezond. Dat kan door betaald of vrijwilligerswerk, het volgen van een opleiding of anderszins. Gezonde fysieke omgeving. Een gezonde fysieke omgeving draagt bij aan gezond gedrag. Het gaat bijvoorbeeld om een goed binnenmilieu in woningen en scholen, een schone en veilige buitenruimte liefst met veel groen en verschillende mogelijkheden om te sporten. Gezonde sociale omgeving. Het sociale netwerk heeft veel invloed op het eigen gedrag, gevoel van veiligheid en gezondheid. Steun en bijval vanuit de omgeving kunnen mensen net dat extra zetje geven dat soms nodig is. Goede preventie en zorg. Goede en laagdrempelige zorg in de buurt met aandacht voor preventie is een randvoorwaarde voor gezondheid. Daarbij is de samenwerking tussen zorg- en welzijnsaanbieders in de wijk en tussen gemeenten en zorgverzekeraars van belang. Acht pijlers Burgers zijn hoofdrolspelers. Betrek de burgers binnen de gemeenten en wijken, ga met ze in gesprek over wat zij belangrijk vinden en versterk hun eigen rol en initiatieven. Differentiatie is essentieel. Dé burger, dé wijk en dé gemeente bestaan niet. Laat interventies altijd aansluiten bij de eigen gemeente, wijken en burgers. Denk ook aan de verschillende levensfasen waarin mensen zitten, zoals jongeren, gezinnen of ouderen. Bestuurlijke betrokkenheid. Eigenaarschap is een doorslaggevende succesfactor. Draagvlak bij lokale bestuurders is voorwaarde voor een succesvolle aanpak en borging in regulier beleid. Proces is even belangrijk als inhoud. Creëer een procesmatige aanpak en benut de energie en motivatie van mensen. Versterk de vaardigheden van de mensen die het moeten doen: burgers, vrijwilligers en professionals. Synergie circuits. Laat de werelden van preventie en zorg, eerste lijn en sociale wijkteams, werk en inkomen, ruimtelijke ordening, onderwijs, sport en bewegen elkaar versterken. Publiek en privaat. Vanuit de JOGG-aanpak is bekend dat de samenwerking tussen publieke en private partijen veel oplevert. Breng op lokaal niveau zorgprofessionals, scholen, sportverenigingen, bedrijven, winkeliers en vrijwilligersorganisaties met elkaar in contact. Sociale marketing op alle niveaus. De manier waarop de boodschap wordt gebracht, kan diezelfde boodschap versterken. Gebruik de principes van sociale marketing, zowel op strategisch-bestuurlijk niveau als richting zorgprofessionals en burgers. Monitoren voortgang en resultaten. Formuleer heldere doelen en zet consistente acties in. Zo zijn de voortgang en resultaten goed te monitoren. Doelen van het programma - Stimuleren dat in veel meer gemeenten een duurzame, integrale en doelgerichte aanpak van gezondheidsachterstanden wordt gerealiseerd. - Advies op maat en ondersteuning, afgestemd op de lokale situatie. - Verspreiden en delen van kennis over werkzame factoren in lokale aanpakken van gezondheidsachterstanden. - Inspireren van gemeenten met goede voorbeelden uit binnen- en buitenland. 3

4 Wat is JOGG? JOGG staat voor Jongeren Op Gezond Gewicht en is een integrale aanpak waarbij iedereen in stad, dorp of wijk zich inzet om gezond eten en bewegen gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Jongeren (0-19), hun ouders en hun omgeving staan hierbij centraal. Het is een lokale aanpak waarbij niet alleen ouders en gezondheidsprofessionals zich bezighouden met het bevorderen van een gezonde leefstijl bij kinderen, maar bijvoorbeeld ook winkeliers, bedrijven, scholen en de gemeente zelf. Achtergrond Een gezond gewicht is voor kinderen van groot belang voor hun gezondheid en welzijn, nu en in de toekomst. Kinderen met overgewicht hebben meer kans op gezondheidsproblemen, zowel op jonge als op latere leeftijd. Overgewicht verhoogt de kans op onder andere hart- en vaatziekten, diabetes type 2, kanker en gewrichtsklachten. Naast fysieke problemen heeft het hebben van overgewicht ook psychische gevolgen. Mensen met overgewicht hebben vaker angststoornissen of een depressie. Kinderen met overgewicht lopen meer risico op een lagere zelfwaardering en daarmee samenhangende psychosociale problemen, zoals eenzaamheid, verdriet en gespannenheid. JOGG Harderwijk Harderwijk is sinds 1 januari 2014 een JOGG gemeente en richt zich op de wijken Stadsweiden, Slingerbos en Stationsomgeving. De hele regio Noord-Veluwe is JOGG regio geworden en probeert via de JOGG-aanpak de stijgende lijn van het overgewicht tegen te gaan. Overgewicht ontstaat wanneer de energie-inname (voedsel) hoger is dan het energieverbruik (lichamelijke activiteit). Bewegen en gezond eten zijn belangrijke factoren in de strijd tegen overgewicht. Dit wordt omvat met de vijf BOFFT-thema s: Bewegen, Ontbijten, Fruit en groente, ontmoedigen van Frisdrankgebruik en ontmoedigen van TV kijken/computeren. Vijf pijlers JOGG JOGG is een aanpak die bewezen effectief is om de stijging van overgewicht bij kinderen en jongeren om te zetten in een daling. Het is een lokale en duurzame beweging die ervoor zorgt dat voldoende bewegen en gezond eten de norm wordt. JOGG is gebaseerd op vijf pijlers: 1. Politiek-bestuurlijk draagvlak. Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, heeft een belangrijke plaats in het collegeprogramma. Burgemeester en wethouders zijn enthousiast, bekend met en betrokken bij de JOGG-beweging. 2. Publiek-private samenwerking. Lokale bedrijven zijn nauw betrokken bij de JOGG-aanpak en ondernemen activiteiten om een gezond gewicht te stimuleren. Zij denken bijvoorbeeld mee in het JOGG-team, leveren communicatiekracht of dragen financieel bij aan activiteiten. 3. Sociale marketing. Gezondheid verkopen als een nieuwe smartphone, daar draait het om bij sociale marketing. Een JOGG-gemeente past de principes van sociale marketing toe op de lokale situatie. Dit resulteert in activiteiten die aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. 4. Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie. Een JOGG-gemeente gebruikt erkende effectieve interventies en meet het effect hiervan. Daarnaast wordt het proces gemeten en waar nodig bijgestuurd. Uiteraard wordt ook de BMI van kinderen gemeten. 4

5 5. Verbinding preventie en zorg. Deze pijler is uniek voor de JOGG-aanpak. In een JOGG-gemeente signaleren (zorg)professionals overgewicht in een vroeg stadium. De zorg is goed op elkaar afgestemd, er is een passend aanbod en kinderen en jongeren die zorg nodig hebben komen direct op de juiste plek terecht. In de gemeente Harderwijk (en de regio Noord-Veluwe) wordt hard gewerkt aan het verbinden van partijen om het overgewicht onder jongeren terug te dringen. Het proces van bewustwording van jongeren en ouders en het aanleren van een gezonde leefstijl vergt een lange adem en veel inzet. Veel aandacht gaat uit naar de preventie en het bewustwordingsproces. Het realiseren van een gezonde leefstijl betekent in de praktijk het bevorderen van gezond eten, voldoende beweging, genoeg slaap en het gezond opvoeden van kinderen. Daarbij kan iedereen in de omgeving van de kinderen een bijdrage leveren. Verbinding Preventie en Zorg De pijler VPZ is gericht op de kinderen die daadwerkelijk al met overgewicht te maken hebben. 1 op de 7 Nederlandse kinderen heeft last van overgewicht of obesitas. Bij kinderen van ouders met een niet-westerse en/of lage socio-economische achtergrond komt overgewicht veel vaker voor. Kinderen die te zwaar zijn, hebben moeite met bewegen/sporten, hebben een laag zelfbeeld (ze schamen zich en voelen zich onzeker) en worden soms gepest. Overgewicht op jonge leeftijd vergroot de kans dat iemand ook later last houdt van overgewicht. Ook heeft een kind met overgewicht meer kans om later een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, suikerziekte (diabetes) of gewrichtsklachten te krijgen. Ouders spelen een grote rol in het voorkomen van overgewicht omdat zij vaak bepalen wat kinderen eten en hoe zij bewegen. Bovendien fungeren ouders als rolmodel. Kinderen nemen snel de eet- en beweeggewoonten van hun ouders over. Daarom is de aanpak in het hele gezin van belang. Harderwijk ontvangt voor de jaren 2015 t/m (per jaar) vanuit de GIDS gelden. De middelen Gezond In De Stad (GIDS gelden) worden landelijk verdeeld over circa 600 wijken met de slechtste SEGV-score (Sociaal Economische GezondheidsVerschillen). De SEGV-score is gebaseerd op sociaal economische indicatoren zoals het gemiddelde inkomen in een wijk, het percentage mensen met een laag inkomen, het percentage laag opgeleiden en het percentage mensen dat niet werkt. Reden hiervoor is de relatie tussen de sociaal economische status van inwoners en de levensverwachting en aantal gezonde levensjaren van inwoners. In 2014 is Harderwijk een JOGG gemeente geworden. Met de inzet van de lokale regisseur en de regionale samenwerking is er inmiddels heel veel gerealiseerd. Er zijn verbindingen gelegd en partners en supporters zijn betrokken bij de beweging. Harderwijk wil de GIDS gelden inzetten om deze in gang gebrachte beweging te verbreden en te versterken, niet alleen in de JOGG wijken, maar in heel Harderwijk. JOGG is een beweging die zich op korte termijn inzet op bewustwording en verandering van leefstijl. De effecten zijn pas zichtbaar op lange termijn. Inzet gedurende langere tijd is absoluut noodzakelijk. Vanuit de gezondheidsnota Gezondheid dichterbij; goed bezig is ingezet op een aantal onderdelen, waarbij de voorkeur is uitgesproken dit voor meerdere beleidsperiodes in te zetten. o Inzetten op spelen, bewegen en sporten; 5

6 o o o o Jeugd benoemen als belangrijkste doelgroep voor het lokaal gezondheidsbeleid; Stimuleren van publiek private samenwerking op lokaal niveau; Verbindingen leggen tussen verschillende beleidsterreinen en gezondheid; Een bijdrage leveren aan gezondheid in de buurt. De inzet van de beschikbaar gestelde gelden in JOGG past binnen de gestelde doelen van het gezondheidsbeleid. Enerzijds zetten wij hiermee in op de pijler Verbinding Preventie en Zorg. Deze ketenaanpak wordt opgezet voor de bestrijding van overgewicht, maar kan ook een voorbeeld en impuls zijn voor andere problematiek. Anderzijds worden de GIDS gelden ingezet voor een buurtsportcoach Gezonde Leefstijl, die gezonde leefstijl onder jongeren (en ouders) stimuleert. Belangrijk hierbij is dat wij niet uitsluitend inzetten op de JOGG wijken, maar heel Harderwijk hierbij betrekken. Speciale aandacht ligt op de lage SES wijken. Optimaliseren van de ketenaanpak voor jongeren met overgewicht binnen de pijler Verbinding Preventie en Zorg De pijler VPZ (Verbinding Preventie en Zorg) richt zich op het verbinden van partijen die te maken hebben met overgewicht onder jongeren. Een sluitende ketenaanpak met een effectief en kwalitatief goed aanbod voor deze kinderen is vrijwel nergens voldoende aanwezig. Met voldoende inzet zijn er echter mogelijkheden om de ketenaanpak te verbeteren; inhoudelijk, organisatorisch en financieel. Dit vergt wel de nodige inzet. Partijen zien nut en noodzaak van samenwerking wel in, maar kunnen elkaar nog moeilijk vinden. Het probleem is: - professionals signaleren overgewicht relatief laat - mensen met overgewicht ervaren het gewicht lange tijd niet als een probleem. - Als overgewicht wel gesignaleerd wordt is er onvoldoende sprake van adequate doorverwijzing. Dit varieert van niet doorverwijzen, tot doorverwijzen naar een begeleidingsaanbod dat onvoldoende aansluit op de situatie van de persoon met overgewicht (is onvoldoende op maat). - Professionals handelen te solistisch en mono-disciplinair. Een ketenwerkwijze ontbreekt. - Er wordt onvoldoende onderzoek gedaan naar de effecten van de geboden interventies. Doel Het doel van deze interventie is het organiseren van een samenhangend preventie aanbod voor jongeren met overgewicht (GLI Gecombineerde LeefstijlInterventie) en het versterken/optimaliseren van de bestaande ketenaanpak. De GLI in verschillende varianten (kort-regulier-plus) kan ingezet worden voor overgewicht in de mate van licht verhoogd risico tot extreem verhoogd risico (zie bijlage 1). De interventie heeft een samenhang aan aspecten, waardoor de kans van slagen het grootst is, nl. een onderdeel voeding, een onderdeel beweging en een onderdeel gedragsverandering. Naast het kind zelf moet de focus ook op ouders, het gezin en opvoeding liggen. De GIDS gelden worden ingezet voor een procesbegeleider (4 uur per week) die met behulp van bewezen onderdelen van interventies (bijv. LEFF, Simpel Fit!) op korte termijn een aanbod organiseert in samenwerking met de ketenpartners. Dit met behulp van buurtsportcoaches, waardoor het aanbod laagdrempelig en betaalbaar is. Uiteindelijk moet het kind weer instromen in de gezondheidsbevordering in de wijk (buurtsportcoaches, sportverenigingen enz.) 6

7 Buurtsportcoach Gezonde Leefstijl In de JOGG wijken (Stadsweiden, Slingerbos, Stationsgebied) wordt op het moment ingezet op het stimuleren van een gezonde leefstijl, door middel van gezonde scholen en een gezonde omgeving (zie bijlage 2). Beweging en gezond eten staat centraal zowel richting kinders als ouders/opvoeders. De buurtsportcoach speelt hier een belangrijke rol in, door het geven van bewegingsonderwijs en naschoolse activiteiten in de wijk. Dit gebeurt nu binnen de JOGG wijken in de buurt Stromenwaard in Stadsweiden. Vanaf september zullen ook de scholen Alfons Ariëns, Het Baken en Fontanus gebruik gaan maken van een buurtsportcoach bewegingsonderwijs, wat de kwaliteit van bewegen ten goede komt. Aanvullend hieraan wordt met behulp van de GIDS gelden een buurtsportcoach Gezonde Leefstijl aangesteld (0.6 fte). Deze zal niet alleen in de JOGG wijken, maar in heel Harderwijk actief zijn. Met behulp van een beweegteam (2 studenten) zal hij/zij een impuls geven aan de gezonde leefstijl onder jongeren. Daarbij is er speciale aandacht voor lage SES wijken (zie bijlage 3). Hierbij kunnen we denken aan het ondersteunen van lokale activiteiten, het werven van nieuwe gezonde scholen buiten de JOGG wijken, het ondersteunen/organiseren van activiteiten voor ouders en kinderen in lage SES wijken, het organiseren van activiteiten op het gebied van voeding/bewegen op scholen, het betrekken van ouders bij de JOGG beweging en het activeren van kinderdagverblijven. Maar ook het werven van nieuwe (binnen en buiten) sportverenigingen voor gezonde sportkantine/gezonde sportvereniging is hiervan een onderdeel. Doel Het doel van deze interventie is het bevorderen van een gezonde leefstijl in Harderwijk, zowel bij de jeugd als de ouders/verzorgers. Dit heeft op gezondheidsgebied een preventieve werking, om problemen later te voorkomen. Als eerste doelgroep worden de jongeren bereikt, als secundaire doelgroep zijn de ouders net zo belangrijk. Met behulp van de buurtsportcoaches wordt er door het activeren van buurtbewoners een leefbare woonomgeving gecreëerd, waarbij de bewoners gestimuleerd worden een gezonde leefstijl te ontwikkelen. Het activiteiten aanbod moet laagdrempelig zijn, om alle doelgroepen te kunnen bereiken. Door de toenemende samenwerking tussen partners, scholen, verenigingen, wijkvereniging en buurtsportcoaches kan er een structureel aanbod worden gecreëerd. 7

8 Inzet op de vijf pijlers GIDS: Door het inzetten van de GIDS gelden binnen JOGG op de pijler VPZ en het aanstellen van een buurtsportcoach gezonde leefstijl worden de vijf pijlers van GIDS ingevuld. Gezond gedrag en gezondheidsvaardigheden. De buurtsportcoach Gezonde Leefstijl richt zich op de bewustwording van kinderen en ouders met betrekking tot gezonde leefstijl. Informatie over voeding/bewegen is daarbij een belangrijk onderdeel. Participatie. Actief meedoen in de samenleving maakt mensen gezond. Binnen de pijler VPZ wordt ingezet op deelname van jongeren met overgewicht in (regulier) beweegaanbod. Het betrekken van ouders is daarbij essentieel. Gezonde fysieke omgeving. Een gezonde fysieke omgeving draagt bij aan gezond gedrag. JOGG zet in op een gezonde omgeving, zoals een gezonde school en een gezonde sportvereniging. In de wijk Stadsweiden wordt specifiek het speelveld aantrekkelijk gemaakt om het buiten spelen te bevorderen. Daarnaast worden er watertappunten op verschillende plekken in Harderwijk gezet om altijd water drinken te bevorderen. Gezonde sociale omgeving. Het sociale netwerk heeft veel invloed op het eigen gedrag, gevoel van veiligheid en gezondheid. Vanuit JOGG wordt sterk ingezet op een omgeving die een gezonde leefstijl bevordert en versterkt. Goede preventie en zorg. Goede en laagdrempelige zorg in de buurt met aandacht voor preventie is een randvoorwaarde voor gezondheid. De pijler VPZ richt zich op een laagdrempelig aanbod voor jongeren met overgewicht, gericht op bewegen, gedrag en voeding. Evaluatie en Monitoring De evaluatie en monitoring van de inzet wordt enerzijds opgepakt via de reguliere gezondheidsonderzoeken van de GGD, anderzijds vindt er een procesevaluatie plaats. De Kindermonitor en het EMOVO onderzoek worden 1x in de vier jaar afgenomen en geven een goed beeld van de thema s. Binnen JOGG is deze evaluatie ook opgenomen als pijler en de extra inzet vanuit de GIDS gelden moeten de doelstellingen versterken die (regionaal) opgesteld zijn. Daarnaast zal er extra gemonitord worden op het aantal doorverwijzingen en de ketenaanpak binnen de pijler Verbinding Preventie en Zorg. 8

9 Bijlage 1 stroomschema Gecombineerde Leefstijl Interventie 9

10 Bijlage 2 Wijkkeuze JOGG De wijkkeuze in Harderwijk is gemaakt voor drie wijken die naast elkaar liggen, nl. Stadsweiden, Slingerbos en Stationsgebied. De wijken beslaan 1 postcode gebied (3844) en het hele gebied is overzichtelijk en herkenbaar. Bovendien richten de bewoners van deze wijken zich voornamelijk op de voorzieningen die in de wijk liggen (winkelcentrum, onderwijs, speelvelden etc). Stadsweiden Stadsweiden is een grote en actieve wijk in Harderwijk waar 1748 kinderen tussen de 0 en 19 jaar wonen (per ). De wijk telt 5 basisscholen, 2 speciaal onderwijs instellingen en heeft een centraal gelegen winkelcentrum met een supermarkt. Daarnaast bevat de wijk meerdere speelveldjes, een Richard Krajicek Court en is er een actieve wijkvereniging. Bovendien start per 1 september 2014 in deze wijk een buurtsportcoach. Ook ligt het regionale ziekenhuis st. Jansdal in deze wijk en zijn het consultatiebureau en het Centrum Jeugd en Gezin (CJG) hier gesitueerd. Wat de verbinding tussen preventie en zorg, één van de pijlers van JOGG, vergemakkelijkt. Tot slot lezen we uit het rapport Factor Jeugd, dat in deze wijk in toenemende mate alcohol-, drugs- en geweldsproblematiek ontstaat, wat extra aandacht voor deze wijk rechtvaardigt. Fig 1. Stadsweiden Slingerbos + Stationsomgeving Slingerbos en Stationsomgeving zijn twee kleinere wijken gelegen direct naast Stadsweiden waar 441 kinderen tussen de 0 en 19 jaar wonen (per ). De wijken tellen 1 MBO instelling, 1 Voortgezet Onderwijs instelling, 1 basisschool en 1 speciaal basis school. Vanuit de sport beleidsnota is er extra aandacht voor de kwetsbare doelgroep die op deze speciaal onderwijs instelling zit. Direct naast de voortgezet onderwijsinstelling ligt de lokaal zeer actieve korfbal vereniging. Zij vervullen een belangrijke functie in de wijk door het aanbieden van activiteiten en het beschikbaar stellen van hun accommodatie. Fig. 2 Slingerbos 10

11 Bijlage 3 Cijfers overgewicht in relatie tot lage SES Methode In overleg is vastgesteld dat de gemeente Harderwijk graag cijfermatige onderbouwing zou ontvangen. De GGD kan verschillende cijfers over dit onderwerp opleveren en deze worden gepresenteerd in dit document. Deze cijfers zijn afkomstig uit verschillende bronnen, namelijk: PGO gegevens uit het digitaal dossier JGZ, de Kindermonitor, de jeugdmonitor (E-movo) allen van de GGD en algemene gegevens mbt lage SES vanuit het CBS. Het is goed om te realiseren dat de GGD in haar reguliere registratie (PGO en monitors) werkt met postcodegebieden. Postcodegebieden komen niet altijd exact overeen met afbakening van wijken (zoals gebruikt door gemeenten zelf) of wijkcodes (zoals gehanteerd door CBS). Voor de volledigheid wordt in tabel 1 eerst een overzicht gegeven van postcodes, wijken en wijkcodes voor zover bij ons bekend / te achterhalen. Een dergelijk overzicht is handig als je gegevens uit verschillende bronnen met elkaar wilt vergelijken. Overigens is Postcodegebied 3844 in Harderwijk gekozen als JOGG gebied. Post code Wijk Wijk code CBS Tabel 1: Overzicht postcodes (TNT), wijken, wijkcodes (CBS) Friese gracht, Zeebuurt Wijk 04 Friese Gracht (CBSwijkcode :024304) Wijk 03 Zeebuurt (CBSwijkcode :024303) Stadsden nen Wijk 05 Stadsden nen (CBSwijkcode: ) Wittenhagen Veldkamp, industrieterre in Tinnegieter Stadsweiden, Slingerbos, Stationsgebie d Stadsweiden (CBSwijkcode: ) Wijk 09 Slingerbos (CBSwijkcode: ) Drie landen, Muziek land, Harder hout Drie landen (CBSwijkcode: ) Industrieterrein en Haven, Lorentz Onbebouw de kom z.o. A28 Wijk 14 Buitengebi ed Harderwijk (CBSwijkcode: ) Frankrijk Frankrijk (CBSwijkcode: ) Hierd en 11

12 Tabel 2: kerncijfers mbt SES in wijken en buurten van Harderwijk (CBS) Gemiddel de woningwa arde 1000 euro Koop woning en (%) Huurt van woning Corpo ratie (%) Huis houden met laag inkomen (%) Huis houden met hoog inkomen (%) Bijstand per 1000 huishouden (%) AOuitkering per 1000 inwoners WWuitkering per 1000 (%) Wijk 01 Binnenstad Wijk 03 Zeebuurt Wijk 04 Friesegracht Wijk 05 Stadsdennen Wijk 06 De Sypel Wijk 07 Weiburg Wijk 08 Stadsweiden Wijk 09 Slingerbos Wijk 10 Tweelingstad Wijk 11 Frankrijk Wijk 12 Drielanden Wijk 14 Buitengebied Wijk 15 Hierden Wijk 16 Buitengebied Hierden

13 Tabel 3: Gegevens uit Kindermonitor 2013 (0-12 jarigen) BOFFT gegevens (GGD) NB: postcodes 3846, 3847 en 3849 worden niet gepresenteerd aangezien er te weinig (<50) respondenten in het bestand zitten Postcode 3841 (n=58) 3842 (n=87) 3843 (n=85) 3844 (n=115) 3845 (n=165) 3848 (n=59) B Percentage kinderen dat minder dan 7 uur per week beweegt O Percentage kinderen dat niet dagelijks ontbijt F Percentage kinderen dat minder dan 6 dagen per week fruit eet Percentage kinderen dat minder dan 6 dagen per week groente eet F Percentage kinderen dat drie of meer zoete drankjes per dag drinkt T Percentage kinderen dat 14 uur of meer per week TV kijkt en/of computert Tabel 4: Gegevens uit Kindermonitor 2013 (0-12 jarigen) bevordering BOFFT-thema s door ouders B O F F T Antwoordcategorie 3841 (n=58) 3842 (n=87) 3843 (n=85) 3844 (n=1 15) 3845 (n=16 5) Stimuleert u uw kind om buiten te spelen? (4-12 jaar) % Ja, (bijna) elke dag Stimuleert u uw kind om lopend of zelf % Ja, (bijna) fietsend naar school te gaan? Hiermee elke dag wordt niet bedoeld dat uw kind alleen naar school gaat, maar wel dat hij/zij beweegt. (4-12 jaar) Ik vind het belangrijk dat mijn kind elke % Ja ochtend ontbijt (0-12 jaar) Geen vraag over stimulering fruit/groente Acceptabele richtlijn voor het maximaal % dat 3 of aantal zoete drankjes per dag volgens meer per dag ouder (4-12 jaar) zegt De ouder heeft met het kind regels en afspraken gemaakt over het aantal uur per dag TV/DVD/Video en computer/tablet/smartphone/spelcomputer etc. (2-12 jaar) % Vrije strikte regels 3848 (n=5 9) De cijfers over bewegen betreft kinderen vanaf 4 jaar 2 De cijfers over TV kijken en/of computeren betreft kinderen vanaf 2 jaar 13

14 Tabel 5: Gegevens uit Emovo 2011 (2 e en 4 e klassers) BOFFT gegevens GGD B O F T Percentage jongeren dat minder dan 7 uur per week beweegt Percentage jongeren dat minder dan 5 dagen per week ontbijt (deze variabele is zo ingedeeld ivm brunchen in het weekend) Percentage jongeren dat minder dan 6 dagen per week fruit eet Percentage jongeren dat minder dan 6 dagen per week groente eet Percentage jongeren dat 2 uur of meer per dag TV kijkt en/of computert (niet voor school) 3841 (n=77) 3842 (n=96) 3843 (n=112) 3844 (n=164) 3845 (n=171) 3848 (n=73) 3849 (n=56) NB: zoete drankjes is voor deze leeftijdsgroep niet bekend NB: postcodes 3846 en 3847 worden niet gepresenteerd aangezien er te weinig (<50) respondenten in het bestand zitten Tabel 6: Overgewichtcijfers uit PGO s schooljaar 2012/2013 en 2013/2014 gecombineerd (GGD) Let op: weergegeven is het percentage kinderen per leeftijdscategorie met (ernstig) overgewicht. Doordat het aantal kinderen met overgewicht per postcodegebied en leeftijdsgroep te klein is om te presenteren (dit geeft geen betrouwbaar beeld), heb ik ervoor gekozen om heel Harderwijk af te zetten tegen de postcodegebieden die vanuit de Kindermonitor te onderscheiden zijn in meest en minst laag SES Harderwijk totaal (meest laag SES op basis van kindermonitor 2013) 5/6 jarigen 9,9 % 12,1 % 10,7 % 10/11 jarigen 14,1 % 17,9 % 14,5 % 13/14 jarigen 15,0 % 21,0 % 12,5 % (minst laag SES op basis van kindermonitor 2013) Uit tabel 5 blijkt dat - Er is een (statisch significant) verschil in de mate van overgewicht tussen postcodegebieden die op basis van de kindermonitor als meest laag SES naar voren komen en postcodegebieden die op basis van de kindermonitor als minst laag SES naar voren komen. In het postcodegebied met het meest laag SES zien we vaker overgewicht. Dit verschil zit vooral in de oudste leeftijdscategorie. 14